ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ"

Transcript

1 ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΗΡΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΑΙΔΕΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

2 ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ:Ν.ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΗΣ 2

3 3

4 Η ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ 1. Ποια είναι τα επίπεδα οργάνωσης της ζωής και ποια τα χημικά χαρακτηριστικά της; Στην πορεία αυτής της μελέτης από το μέρος (μόρια) προς το όλο (κύτταρο... οργανισμός... οικοσύστημα) θα διαπιστώσεις ότι: α. Η δομή των συστατικών του κυττάρου είναι τέτοια, ώστε να εξυπηρετεί τη συγκεκριμένη λειτουργία που αυτό επιτελεί, β. Κάθε επίπεδο οργάνωσης εμφανίζει φαινόμενα και ιδιότητες που δεν υπήρχαν στο προηγούμενο, ούτε μπορούν να εξηγηθούν από τις ιδιότητες των επιμέρους συστατικών ή δομών τους. Έτσι το κύτταρο, για παράδειγμα, που αποτελεί το πρώτο επίπεδο οργάνωσης, είναι κάτι πολύ περισσότερο από το άθροισμα των μερών του, όπως και ένα ρολόι, από λειτουργική άποψη, είναι κάτι πολύ περισσότερο από το άθροισμα των εξαρτημάτων του. γ. Η έμβια ύλη διέπεται από τους ίδιους φυσικοχημικούς νόμους που διέπουν και την άβια. δ. Όλοι οι οργανισμοί, από τον πιο απλό μέχρι τον πιο σύνθετο, αποτελούνται από το ίδιο είδος χημικών μορίων, πράγμα που υποδηλώνει την κοινή προέλευσή τους. 2. Με ποια αναλογία εμφανίζονται τα χημικά στοιχεία στα έμβια και στα άβια; Αν και στο φλοιό της Γης απαντώνται 92 χημικά στοιχεία (στην άβια ύλη), μόνο τα 27από αυτά είναι απαραίτητα στα έμβια όντα. Τέσσερα από αυτά, ο άνθρακας, το υδρογόνο, το οξυγόνο και το άζωτο, είναι τα επικρατέστερα στους οργανισμούς και μάλιστα σε ποσοστό 96% κ.β. Από το υπόλοιπο 4% κ.β. των οργανισμών, το μεγαλύτερο μέρος καταλαμβάνεται από τα στοιχεία φώσφορο (Ρ), θείο (S), νάτριο (Na), κάλιο (Κ), ασβέστιο (Ca),μαγνήσιο (Mg), Χλώριο (CI) και ένα μικρό μέρος, περίπου το 0,01%, από μια σειρά χημικών στοιχείων, που ονομάζονται ιχνοστοιχεία. Τα τελευταία, αν και σε μικρό ποσοστό, είναι απαραίτητα για σημαντικές λειτουργίες των οργανισμών. Όμως, μεταξύ των διαφόρων ειδών οργανισμών υπάρχουν διαφορές στα χημικά στοιχεία που χρειάζονται. Για παράδειγμα το Ι δεν φαίνεται να χρειάζεται στα φυτά, και το Β δεν φαίνεται να χρειάζεται στα ζώα κτλ. 4

5 3. Γιατί υπάρχουν διαφορές στις αναλογίες των χημικών στοιχείων μεταξύ άβιων και έμβιων οργανισμών; Τα βιομόρια, τα μόρια που συνθέτουν οι οργανισμοί πρέπει να έχουν: α)σταθερότητα, ώστε να είναι σταθερές οι δομές κυττάρων και οργανισμών, και β) ποικιλομορφία, ώστε να εξυπηρετούν τις ποικίλες λειτουργίες των έμβιων οργανισμών. Όμως, ιδιότητες που να εξασφαλίζουν τη δημιουργία βιομορίου με αυτά τα χαρακτηριστικά έχουν μόνον ορισμένα χημικά στοιχεία, κυρίως τα Η, Ο, C και Ν. Χάρη στις ιδιότητες τους αυτές μπορούν: ί. να σχηματίζουν ισχυρούς, άρα σταθερούς, ομοιοπολικούς δεσμούς μεταξύ τους, ii. να συνδέονται με απλούς ή, εκτός του Η, πολλαπλούς δεσμούς με άλλα στοιχεία, iii. να σχηματίζουν και πολλούς άλλους, μη ομοιοπολικούς, ασθενείς δεσμούς. Ειδικά ο άνθρακας σχηματίζει εύκολα σταθερές, απλές ή διακλαδισμένες, αλυσίδες. 4. Γιατί είναι σημαντικό το νερό για τα κύτταρα; Το νερό είναι σημαντικό για τα κύτταρα για τους εξής λόγους: i. Αποτελεί το εξωτερικό περιβάλλον για όλα τα κύτταρα, άμεσα, π.χ. μονοκυτταρη αμοιβάδα, ή έμμεσα (ως μεσοκυττάριο υγρό, π.χ. για τα ανθρώπινα κύτταρα). Το κύτταρο με το νερό ανταλλάσσει ουσίες (απορροφάει αναγκαίες και εκκρίνει προϊόντα του μεταβολισμού του). ii. To εσωτερικό περιβάλλον του κυττάρου είναι υδατικό (το 80% της μάζας του είναι Η2Ο).Τα περισσότερα κυτταρικά συστατικά είναι ευδίάλυτα στο νερό. Έτσι μετακινούνται εύκολα και έρχονται σε επαφή με άλλα, με τα οποία αντιδρούν παράγοντας χρήσιμα προϊόντα. iii. Συμμετέχει σε ορισμένες χημικές αντιδράσεις (όπως στην υδρόλυση μακρομορίων, δηλαδή στη διάσπαση ενός δεσμού με προσθήκη Η2Ο). 5. Τι είδους ουσίες συμμετέχουν στη συγκρότηση του κυττάρου; i. Στη συγκρότηση του κυττάρου συμμετέχουν: απλά ανόργανα μόρια που βρίσκονται διαλυμένα στο νερό: οξέα, βάσεις, άλατα. Αν και σε μικρή συγκέντρωση, έχουν εξαιρετική αξία για τη ζωή, γιατί διατηρούν το ρη σταθερό και συμβάλλουν σε πολλές λειτουργίες. ii. σύνθετα οργανικά μόρια με μεγάλο μοριακό βάρος: πρωτεΐνες, νουκλεϊνικά οξέα, υδατάνθρακες και λιπίδια. Το καταλληλότερο για τις λειτουργίες ενός κυττάρου ρη είναι συνήθως γύ ρω στο 7 (ουδέτερο). 6. Από ποια μόρια δομούνται τα μακρομόρια και πώς; 5

6 Τα μακρομόρια συγκροτούνται με το μηχανισμό της συμπύκνωσης: οι δομικοί λίθοι (μόρια) ενωνονται με ομοιοπολικό δεσμό. Το ένα μόριο χάνει υδροξύλιο (ΟΗ) και το άλλο υδρογόνο (Η). Έτσι αφαιρείται ένα μόριο νερού. Οι πρωτεΐνες, τα νουκλεϊνικά οξέα και οι πολυσακχαρίτες είναι πολυμερή, διότι συνίστανται από αλυσίδες επαναληπτικά συνδεδεμένων δομικών μορίων (μονομερών). Τα μακρομόρια διασπώνται στα δομικά μόρια τους με υδρόλυση, δηλαδή με προσθήκη νερού. 7. Ποιοι δεσμοί συναντώνται στα μακρομόρια; Τα δομικά μόρια των μακρομορίων συνδέονται με ομοιοπολικούς δεσμούς που, χάρη στη σταθερότητα τους, είναι οι πιο διαδεδομένοι στην έμβια ύλη. Όμως, στη χωροδιάταξη των μακρομορίων επιδρούν κυρίως μη ομοιοπολικοί δεσμοί: δεσμοί υδρογόνου, δυνάμεις Van der Waals και υδρόφοβοι δεσμοί. ΠΡΩΤΕΙΝΕΣ 1. Πόσο διαδεδομένες και σημαντικές είναι οι πρωτεΐνες; Οι πρωτεΐνες είναι τα πιο διαδεδομένα και ποικιλόμορφα μακρομόρια που υπάρχουν στα κύτταρα. Ακόμα και σε ένα απλό κύτταρο βακτηρίου υπάρχουν εκατοντάδες πρωτεΐνες, είτε ως δομικά συστατικά είτε ως υπηρέτες κάποιας λειτουργίας. 6

7 2.Σε τι οφείλεται η ποικιλία των πρωτεϊνών; Οι πρωτεΐνες όλων των οργανισμών δομούνται από τα ίδια 20 αμινοξέα. Όμως διαφέρουν μεταξύ τους στην αλληλουχία (σειρά σύνδεσης) και στο πλήθος των αμινοξέων από τα οποία δομείται η καθεμιά τους. 3. Πόσα αμινοξέα υπάρχουν και ποια είναι η δομή τους; Σε διάφορους οργανισμούς έχουν εντοπιστεί πάνω από 170 είδη αμινοξέων, όμως μόνο 20 από αυτά εντοπίζονται στις πρωτεΐνες. Τα αμινοξέα έχουν 2 τμήματα: α. το σταθερό, το οποίο περιλαμβάνει ένα άτομο άνθρακα που συνδέεται με ένα άτομο υδρογόνου, μία αμινομάδα (-ΝΗ-,) και μία καρβοξυλομάδα (-COOH), αλλά και με β. το μεταβλητό, την πλευρική ομάδα (R), που είναι διαφορετική για κάθε αμινοξύ. 4. Πώς συνδέονται τα αμινοξέα για να σχηματίσουν πεπτίδια (και πρωτεΐνες); Για να συνδεθούν δύο αμινοξέα, αντιδρά η καρβοξυλομάδα του ενός με την αμινομάδα του επόμενου με απόσπαση Η2Ο (συμπύκνωση). Ο δεσμός που σχηματίζεται λέγεται πεπτιδικές. Έτσι παράγεται ένα διπεπτίδιο.αν σε αυτό συνδεθεί τρίτο αμινοξύ, σχηματίζεται τριπεπτίδιο κ.ο.κ. Όταν συνδέονται πάνω από 50 αμινοξέα, σχηματίζεται ένα πολυπεπτίδιο. 6. Γιατί είναι απαραίτητη η οργάνωση των πεπτιδίων; Ένα πεπτίδιο αμέσως μετά τη σύνθεση του συνήθως δεν είναι ενεργό. Για να γίνει ενεργό, πρέπει πρώτα να αποκτήσει την οριστική χωροδιάταξη (στερεοδιάταξη), η οποία έχει 4 επίπεδα οργάνωσης. 7. Ποια είναι τα επίπεδα οργάνωσης των πρωτεϊνών; Τα επίπεδα οργάνωσης των πρωτεϊνών είναι τέσσερα: Ιο επίπεδο. Η πρωτοταγής δομή, δηλαδή η συγκεκριμένη σειρά με την οποία συνδέονται (με πεπτιδικό δεσμό)τα αμινοξέα.2ο επίπεδο. Η δευτεροταγής δομή, που προκύπτει όταν η πολυπεπτιδική αλυσίδα παίρνει μια συγκεκριμένη (ελικοειδή ή πτυχωτή) μορφή. 3ο επίπεδο. Η τριτοταγής δομή, δηλαδή η μορφή που παίρνει το πεπτίδιο στο χώρο (εξαιτίας της διαπλοκής των πτυχωτών και ελικοειδών τμημάτων). Οι αναδιπλώσεις 7

8 καθορίζονται και σταθεροποιούνται από διάφορους τύπους δεσμών μεταξύ των πλευρικών ομάδων R των αμινοξέων. Αν η πρωτεΐνη αποτελείται μόνο από ένα πεπτίδιο, η τριτοταγής δομή είναι η τελική μορφή της. 4ο επίπεδο. Η τεταρτοταγής δομή, δηλαδή η μορφή που αποκτούν οι πρωτεΐνες οι οποίες αποτελούνται από δυο ή περισσότερα πεπτίδια όταν αυτά συναρμόζουν (π.χ. η αιμοσφαιρίνη, που συνίσταται από 4, ανά 2 όμοια, πολυπεπτίδια). 8. Από τι καθορίζεται η χωροδιάταξη της πρωτεΐνης; Η μορφή της πρωτείνης καθορίζεται από την αλληλουχία των αμινοξέων, δηλαδή από την πρωτοταγή δομή. Σε κάθε πρωτοταγή δομή υπάρχουν διαφορετικές δυνατότητες δημιουργίας μη πεπτιδικών δεσμών μεταξύ τμημάτων, π.χ. των πλευρικών αλυσίδων (R), των αμινοξέων. Έτσι δημιουργούνται πρωτεΐνες με διαφορετική χωροδιάταξη. 9.Πώς καταφέρνουν οι πρωτεΐνες να εξυπηρετούν ποικίλες λειτουργίες; Η δομή των πρωτεϊνικών μορίων καθορίζει τη λειτουργία τους. Στο ανθρώπινο σώμα εντοπίζονται τουλάχιστον διαφορετικές πρωτεΐνες που υπηρετούν διαφορετικές λειτουργίες (π.χ. η αιμοσφαιρίνη είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά Ο2 αλλά και CO2, το κολλαγόνο είναι δομική πρωτεΐνη ιστών, όπως του συνδετικού ιστού, και τα ένζυμα καταλύουν αντιδράσεις). Όλες αυτές οι πρωτεΐνες διαφέρουν στην πρωτοταγή δομή τους, συνεπώς και στη χωροδιάταξη τους και τελικά στη λειτουργία τους. 10. Ποια επίδραση έχει η αλλαγή της χωροδιάταξης στη λειτουργικότητα της πρωτεΐνης; Αν μια πρωτεΐνη εκτεθεί σε ακραίες θερμοκρασίες ή σε ακραίες τιμές ρη, τότε καταστρέφονται οι μη πεπτιδικοί δεσμοί και αλλοιώνεται η χωροδιάταξή της. Αυτό λέγεται μετουσίωση και επιφέρει αδρανοποίηση της πρωτεΐνης. Έτσι, για παράδειγμα, όταν θερμανθεί η αλβουμίνη (πρωτεΐνη του «ασπραδιού» του αβγού), καταστρέφονται οι δεσμοί υδρογόνου και μετουσιώνεται. Η μεταβολή της τριτοταγούς δομής της φαίνεται από το ότι το διαυγές διάλυμα των πρωτεϊνών πήζει και γίνεται αδιαφανές και λευκό. Προφανώς χάνεται και η λειτουργικότητα της πρωτεΐνης. 11. Πώς κατατάσσονται οι πρωτεΐνες; Με βάση τη δράση τους οι πρωτεΐνες κατατάσσονται σε δύο κατηγορίες: Στις δομικές, που συνιστούν δομές των οργανισμών. Στις λειτουργικές, που επιτελούν διάφορες λειτουργίες. 8

9 ΝΟΥΚΛΕΙΝΙΚΑ ΟΞΕΑ 1. Ποια μόρια ελέγξουν τις λειτουργίες και τα κληρονομικά γνωρίσματα των οργανισμών; Τα νουκλεϊνικά οξέα απομονώθηκαν από τον Ελβετό Φ. Μίσερ αρκετά χρόνια πριν (το 1868). Όμως, η δομή τους και ο ρόλος τους κατανοήθηκαν οχετικά πρόσφατα. Τα νουκλεϊνικά οξέα ελέγχουν τις λειτουργίες και τα κληρονομικά γνωρίσματα των εμβίων καθορίζοντας την πρωτοταγή δομή των πρωτεϊνών, συνεπώς τη μορφή και τη λειτουργία τους. 2. Ποια είναι τα είδη των νουκλεϊνικών οξέων; Υπάρχουν δύο είδη νουκλεϊνικών οξεών: 1. Το δεσοξυριβονουκλεϊνικό οξύ: DNA. 2. Το ριβονουκλεϊνικό οξύ: RNA. Και τα δύο παράγονται με πολυμερισμό μονοφωσφορικών νουκλεοτιδίων. 3. Ποια είναι η σύσταση των νονκλεοτιδίων; Τα νουκλεοτίδια των νουκλεϊνικών οξέων συνίστανται από μια οργανική αζωτούχα βάση, μια πεντόζη (μονοσακχαρίτης με 5 άτομα C) και ένα φωσφορικό οξύ (Η3ΡΟ4), που συνδέονται με ομοιοπολικό δεσμό. Υπάρχουν 5 αζωτούχες βάσεις: η αδενίνη (Α), η γουανίνη (G), η θυμίνη (Τ), η κυτοσίνη (C) και η ουρακίλη (U). πεντόζη (δεσοξυριβόζη και ριβόζη αντιστοίχως) και σε μία από τις βάσεις (θυμίνη και ουρακίλη αντιστοίχως). To DNA και το RNA διαφέρουν στην 9

10 4. Πώς πολυμερίζονται τα νουκλεοτίδια; Ένα μονοφωσφορικό νουκλεοτίδιο συνδέεται με ομοιοπολικό δεσμό με ένα δεύτερο, σχηματίζοντας δινουκλεοτίδιο. Αν συνδεθεί και τρίτο, σχηματίζεται τρινουκλεοτίδιο, κ.ο.κ. Έτσι συγκροτείται πολυνουκλεοτίδιο (κλώνος), που μπορεί να συνίσταται από χιλιάδες νουκλεοτίδια. 5. Ποια ποικιλία και ποια σημασία έχονν οι πολυνουκλεοτιδικές αλυσίδες; Οι αλυσίδες των νουκλεϊνικών οξέων συνήθως έχουν μεγάλο μήκος, άρα και μεγάλο μοριακό βάρος. Το μεγάλο μήκος επιτρέπει στο DNA να φέρει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για τη δόμηση και τη λειτουργία ενός οργανισμού. Κάθε νουκλεοτίδιο, π.χ. του DNA, μπορεί να περιέχει οποιαδήποτε από τις 4 βάσεις. Έτσι ένας κλώνος από νουκλεοτίδια μπορεί να εμφανίσει διαφορετικές αλληλουχίες. Κάθε αλληλουχία είναι και διαφορετική πληροφορία. 6. Ποια είναι η στερεοδιάταξη τον DNA; Η αλληλουχία των νουκλεοτιδίων αποτελεί την πρωτοταγή δομή του DNA. Η στερεοδιάταξη του DNA (δευτεροταγής δομή) έχει τη μορφή της διπλής έλικας, όπως έδειξαν το 1953οιΓουάτσονκαιΚρικ. 7. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τον DNA; Το μόριο του DNA έχει τα εξής βασικά χαρακτηριστικά: 1. Αποτελείται από δυο κλώνους που σχηματίζουν δεξιόστροφη έλικα. 2. Οι αζωτούχες βάσεις κάθε κλώνου είναι κάθετες στον επιμήκη άξονα της έλικας και εξέχουν προς το εσωτερικό της. 3. Μεταξύ των αζωτούχων βάσεων των απέναντι κλώνων αναπτύσσονται δεσμοί υδρογόνου, οι οποίοι κρατούν σταθερούς τους κλώνους στη θέση τους και ταυτόχρονα επιτρέπουν στο DNA να αυτοδιπλασιάζεται με ακρίβεια. 10

11 8. Πώς αναπτύσσονται οι δεσμοί υδρογόνου μεταξύ των αζωτούχων βάσεων; Δεσμούς υδρογόνου αναπτύσσουν η αδενίνη με τη θυμίνη (δύο) και η γουανίνη με την κυτοσίνη (τρεις). Γι' αυτό στους κλώνους του DNA η αδενίνη και η θυμίνη βρίσκονται πάντα απέναντι, όπως και η γουανίνη με την κυτοσίνη. Οι βάσεις που αναπτύσσουν μεταξύ τους δεσμούς υδρογόνου λέγονται συμπληρωματικές. 9. Ποιος είναι ο ρόλος του DNA; Ο ρόλος του DNA είναι πολύ σημαντικός. Συγκεκριμένα: 1. OL αλληλουχίες των νουκλεοτιδίων του φέρουν τις γενετικές πληροφορίες. 2. Οι πληροφορίες που περιέχει ελέγχουν τη δομή και τη λειτουργία του κυττάρου. 3. Μεταβιβάζει τις πληροφορίες από τη μια γενιά στην άλλη. 4. Επιτρέπει τη δημιουργία γενετικής ποικιλότητας. 10. Πού εντοπίζεται DNA στο κύτταρο; Στα ευκαρυωτικά κύτταρα (κύτταρα που έχουν πυρήνα) το DNA εντοπίζεται: 1. Στον πυρήνα, ως συστατικό των χρωμοσωμάτων. 2. Στα μιτοχόνδρια και οπούς χλωροπλάστες σε μικρό ποσοστό. Εξαιτίας της παρουσίας του DNA, τα μιτοχόνδρια και οι χλωροπλάστες πολλαπλασιάζονται ανεξάρτητα από το κύτταρο και συνθέτουν μερικές πρωτεΐνες τους. Το σύνολο του DNA αποτελεί το γενετικό υλικό του κυττάρου. 11. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της δομής τον RNA; To RNA δομείται από ριβονουκλεοτίδια. Αυτά περιέχουν φωσφορικό οξύ που είναι συνδεδεμένο με ριβόζη και η οποία, με τη σειρά της, είναι συνδεδεμένη με μία από τις ακόλουθες αζωτούχες βάσεις: αδενίνη, ουρακίλη, γουανίνη ή κυτοσίνη. Είναι συνήθως μονόκλωνο. Όμως σε ορισμένα RNA (όπως π.χ. στο trna) ο κλώνος σχηματίζει κάποιες αναδιπλώσεις, επειδή μερικά τμήματα του είναι συμπληρωματικά. Σε αυτά οι βάσεις αναπτύσσουν δεσμούς Η (A-U, G-C). 12. Ποια είδη RNA νπάρχονν και ποιος είναι ο ρόλος τους; Υπάρχουν τρία είδη RNA, που το καθένα έχει έναν συγκεκριμένο ρόλο. 1. Το αγγελιαφόρο RNA (mrna), το οποίο μεταφέρει γενετικές πληροφορίες από το DNA στα ριβοσώματα και καθοδηγεί τη σύνθεση των πρωτεϊνών. 2. Το μεταφορικό RNA (trna), το οποίο, χάρη στην ακολουθία CCA, προσάγει αμινοξέα στα ριβοσώματα. 11

12 3. Το ριβοσωμικό RNA (rrna), το οποίο μαζί με πρωτεΐνες συνιστά τα ριβοσώματα. 13. Πού εντοπίζεται RNA στο κύτταρο και σε ποια κατάσταση; Μόρια RNA εντοπίζονται είτε στη δομή των ριβοσωμάτων (rrna), είτε ελεΰθερα στον πυρήνα, στο κυτταρόπλασμα αλλά και στα μιτοχόνδρια και στους χλωροπλάστες που πρωτεϊνοσυνθέτουν (mrna και trna). Ακόμη, ορισμένοι ιοί έχουν για γενετικό υλικό RNA αντί DNA. ΔΙΑΦΟΡΕΣ DNA-RNA Δομικές διαφορές a. To DNA είναι δίκλωνο, ενώ το RNA είναι συνήθως μονόκλωνο. β. To DNA σχηματίζει δεξιόστροφη έλικα, ενώ το RNA δεν σχηματίζει. γ. Η πεντόζη στο μεν DNA είναι η δεσοξυριβόζη, ενώ στο RNA είναι η ριβόζη. δ. To DNA περιέχει τις αζωτούχες βάσεις αδενίνη (Α), θνμίνη (Τ), κντοσίνη (C) και γονανίνη (G), ενώ το RNA περιέχει τις βάσεις αδενίνη (Α),ονρακίλη (U), κντοσίνη (C) και γονανίνη (G). ε. Η αναλογία Α/Τ και G/C στο DNA είναι 1:1, ενώ στο RNA (επειδή δεν είναι ποτέ πλήρως δίκλωνο) δεν υπάρχουν τέτοιες αναλογίες μεταξύ συμπληρωματικών βάσεων. δ. To DNA έχει συνήθως μεγαλύτερο μήκος από το RNA. Λειτουργικές διαφορές Ο ρόλος τον DNA είναι διαφορετικός από αυτόν τον RNA. Ρόλος του DNA α. Φέρει τις γενετικές πληροφορίες. β. Ελέγχει μέσω των γενετικών πληροφοριών κάθε κυτταρική δραστηριότητα. γ. Μεταβιβάζει αναλλοίωτες τις πληροφορίες από γενιά σε γενιά. δ. Επιτρέπει τη δημιουργία γενετικής ποικιλότητας. ε. Υπάρχει ένας μόνο τύπος DNA. Ρόλος τον RNA α. Το αγγελιαφόρο RNA (mrna) μεταφέρει τη γενετική πληροφορία από το DNA στα ριβοσώματα, όπου γίνεται η σύνθεση των πρωτεϊνών. β. Το μεταφορικό RNA (trna) μεταφέρει τα αμινοξέα στα ριβοσώματα κατά την πρωτεϊνοσύνθεση. γ. Το ριβοσωμικό RNA (rrna) αποτελεί (μαζί με πρωτεΐνες) δομικό συστατικό των ριβοσωμάτων. Διαφορές ως προς τις περιοχές τον κνττάρον όπου απαντώνται To DNA συναντάται στον πυρήνα του κυττάρου, στα μιτοχόνδρια και στους χλωροπλάστες. To RNA συναντάται στον πυρήνα, στα μιτοχόνδρια, στους χλωροπλάστες αλλά και στο κυτταρόπλασμα. 12

13 ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ 1. Ποιος είναι ο ρόλος των υδατανθράκων στα κύτταρα; Οι υδατάνθρακες αποτελούν: 1. την κύρια πηγή ενέργειας του κυττάρου (π.χ. γλυκόζη, άμυλο, γλυκογόνο), 2. δομικά συστατικά του κυττάρου (π.χ. η κυτταρίνη αποτελεί δομικό συστατικό των τοιχωμάτων των φυτικών κυττάρων). 2. Σε ποια είδη διακρίνονται οι υδατάνθρακες; Οι υδατάνθρακες διακρίνονται σε μονοσακχαρίτες, δισακχαρίτες και πολυσακχαρίτες. 3. Ποια είναι τα είδη και ποιος ο ρόλος των μονοσακχαριτών; Διακρίνονται σε τριόζες (με 3 άτομα C), πεντόζες (με 5 άτομα C) και εξόζες (με 6 άτομα C). Από τους μονοσακχαρίτες πιο διαδεδομένες είναι οι πεντόζες και οι εξόζες (βλ. πίνακα). Γενικώς, εκτός του ότι αποτελούν πηγή ενέργειας για τα κύτταρα, συμμετέχουν και στη σύνθεση δι- και πολυσακχαριτών. Ειδικά οι πεντόζες ριβόζη και δεσοξυριβόζη συμμετέχουνστη σύνθεση του RNA και DNA αντίστοιχα.. 4.Ποια είναι η σύσταση και ποιος ο ρόλος των κύριων δισακχαριτών; Προκύπτουν από τη συνένωση δύο μονοσακχαριτών. Οι κυριότεροι δισακχαρίτες είναι η μαλτόζη, η σακχαρόζη και η λακτόζη.η μαλτόζη προκύπτει από τη διάσπαση του αμύλου,κατά τη διαδικασία της πέψης. Η σακχαρόζη είναι συστατικό των φρούτων και αποτελεί την κύρια πηγή γλυκόζης για τους ζωικούς οργανισμούς. Η λακτόζη είναι το σάκχαρο του γάλακτος. 5. Ποιοι είναι οι κύριοι πολυσακχαρίτες και ποιες οι διαφορές τους; Οι πολυσακχαρίτες είναι πολυμερή μονοσακχαριτών που συνδέονται με συμπύκνωση. Οι πολυσακχαρίτες προκύπτουν από τη συνένωση πολλών μορίων μονοσακχαριτών. Οι κύριοι πολυσακχαρίτες είναι η κυτταρίνη, το άμυλο και τογλυκογόνο. Παρά το ότι και οι τρεις αυτοί πολυσακχαρίτες οικοδομούνται από το ίδιο μονομερές, το μόριο της γλυκόζης, διαφέρουν ως προς το μέγεθος, τη μορφή που παίρνει το μόριό τους στο χώρο και το βιολογικό τους ρόλο. Η κυτταρίνη και το άμυλο συναντώνται στα φυτικά κύτταρα, η πρώτη ως συστατικό του κυτταρικού τοιχώματος (δομικός πολυσακχαρίτης) και το δεύτερο ως αποταμιευτική ουσία. Το γλυκογόνο υπάρχει στα ζωικά κύπαρα και στα κύτταρα των μυκήτων ως αποταμιευτική ουσία. 13

14 Λ Ι Π Ι Δ Ι Α 1. Ποιος είναι ο ρόλος των λιπιδίων στα κύτταρα; Ποια είναι τα είδη τους και ποιο το κοινό χαρακτηριστικό τους; Ο ρόλος των λιπιδίων στα κύτταρα είναι ο εξής: 1. Αποτελούν δομικά συστατικά (π.χ. των μεμβρανών). 2. Επιτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες (π.χ. αποθήκευση ενέργειας). Τα λιπίδια διακρίνονται κυρίως σε: ουδέτερα λίπη, φωσφολιπίδια και στεροειδή. Όλα είναι αδιάλυτα στο νερό. 2.Ποια είναι η σύσταση των ουδέτερων λιπών και σε τι διακρίνονται αυτά; Ένα ουδέτερο λίπος (ή τριγλυκερίδιο) αποτελείται από ένα μόριο γλυκερόλης που έχει αναπτύξει δεσμούς με τρία μόρια λιπαρών οξέων. Τα ουδέτερα λίπη διακρίνονται σε αυτά που περιέχουν: 1. κορεσμένα λιπαρά οξέα (έχουν μόνο απλούς δεσμούς), 2. ακόρεστα λιπαρά οξέα (έχουν και διπλούς δεσμούς). 3. Ποια ουδέτερα λίπη εντοπίζονται στα φυτά και στα ζώα και ποιος είναι ο ρόλος τους; Όσον αφορά στην κατανομή των ουδέτερων λιπών υπερτερούν: 1. τα ακόρεστα στα φυτά, που συνήθους είναι υγρά (ελαιόλαδο, αραβοσιτέλαιο κ.ά.), 2. τα κορεσμένα στα ζώα, που συνήθως είναι στερεά (βούτυρο κ.ά.). 14

15 Τα λίπη είναι πολύ σημαντικά για τα έμβια όντα διότι στο ίδιο βάρος αποταμιεύουν διπλάσιο ποσό ενέργειας απ' ό,τι οι υδατάνθρακες. Σε πολλά ζώα λίπος αποθηκεύεται στον υποδόριο ιστό και παίζει, επιπλέον, θερμομονωτικό ρόλο. 4. Ποια είναι η σύσταση των φωσφολιπιδίων; Τα συνήθη φωσφολιπίδια (π.χ. η φωσφατιδυλοχολίνη) περιέχουν: 1. Υδρόφιλη κεφαλή: φωσφορικό οξΰ και ένα μικρό πολικό μόριο. 2. Υδρόφοβη ουρά: δυο μόρια λιπαρού οξέος και τη γλυκερόλη που συνδέεται με την κεφαλή. 5. Ποια ιδιορρυθμία έχουν τα φωσφολιπίδια σε σχέση με το νερό; Η κεφαλή των φωσφολιπιδίων είναι υδρόφιλη, ενώ η ουρά τους υδρόφοβη. Έτσι, αν έρθουν σε επαφή με το νερό, σχηματίζουν ένα στρώμα όπου οι κεφαλές βυθίζονται στο νερό, ενώ οι ουρές εξέχουν από την επιφάνεια του νερού. 6. Πώς διατάσσονται τα φωσφολιπίδια στο κύτταρο; Επειδή το περιβάλλον (εσωτερικό και εξωτερικό) των κυττάρων είναι υδατικό, τα φωσφολιπίδια διατάσσονται αυθόρμητα σε διπλοστιβάδα όπου: 1. Οι υδρόφιλες κεφαλές τους συνιστούν τις επιφάνειες της διπλοστιβάδας. 2. Οι υδρόφοβες ουρές τους, για να αποφύγουν το νερό, αποσύρονται στο εσωτερικό της διπλοστιβάδας. Έτσι συγκροτείται μια σταθερή δομή με πολΰ σημαντική λειτουργικότητα. 15

16 7. Ποια είναι η σύσταση των στεροειδών; Τα στεροειδή ξεχωρίζουν λόγω του χαρακτηριστικού σκελετού τους ο οποίος αποτελείται από τέσσερις ανθρακικούς δακτυλίους. 8. Ποιο είναι το γνωστότερο στεροειδές και γιατί; Το γνωστότερο στεροειδές είναι η χοληστερόλη, η οποία είναι γνωστή για τις αρνητικές δράσεις της (αρτηριοσκλήρυνση). Όμως είναι σημαντικό συστατικό των ζωικών κυτταρικών μεμβρανών. 9. Ποια κατηγορία λιπιδίων συμμετέχει κυρίως στη δομή των μεμβρανών; Ποιο χαρακτηριστικό τους παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της συγκεκριμένης δομής; Η κατηγορία των λιπιδίων που συμμετέχει κυρίως στη δομή των μεμβρανών είναι τα φωσφολιπίδια. Τα φωσφολιπίδια εμφανίζουν ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό σε σχέση με το νερό. Η κεφαλή τον μορίου τους είναι υδρόφιλη, ενώ αντίθετα, η ουρά του μορίου τους είναι υδρόφοβη. Έτσι, όταν μόρια φωσφολιπιδίων τοποθετηθούν στην επιφάνεια νερού, τείνουν να σχηματίσουν ένα λεπτό στρώμα στο οποίο, οι μεν υδρόφιλες κεφαλές βρίσκονται μέσα στο νερό, οι δε υδρόφοβες ουρές προβάλλουν έξω από την ελεύθερη επιφάνεια. Μέσα στο νερό τα μόρια των φωσφολιπιδίων σχηματίζουν μια διπλοστιβάδα, με τις υδρόφιλες κεφαλές τους στραμμένες προς την πλευρά του νερού και τις υδρόφοβες ουρές τους να συγκλίνουν στο εσωτερικό της διπλοστιβάδας, προκειμένου να μην έρχονται σε επαφή με το νερό. Το χαρακτηριστικό αυτό των φωσφολιπιδίων διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της κυτταρικής μεμβράνης. Επειδή το εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον των κυττάρων είναι υδατικό, τα φωσφολιπίδια σχηματίζουν αυθόρμητα διπλοστιβάδα. Οι υδρόφιλες κεφαλές των φωσφολιπιδίων στρέφονται προς τον εξωκυττάριο και τον ενδοκυττάριο χώρο, ενώ οι υδρόφοβες ουρές τους προς to εσωτερικό της διπλοστιβάδας. Στις ζωικές κυτταρικές μεμβράνες συμμετέχει και η χοληστερόλη (στεροειδές). 16

17 ΤΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΟΥ ΕΥΚΑΡΥΩΤΙΚΟΥ ΚΥΤΤΑΡΟΥ.1.Ποιο είναι το περιεχόμενο της κυτταρικής θεωρίας; Η κυτταρική θεωρία περιγράφει τις θεμελιώδεις ιδιότητες της έμβιας ΰλης. Μελέτες που ξεκίνησαν το 1665 από τον Ρ. Χουκ, ο οποίος πρωτοδιατύπωσε τον όρο «κύτταρο», κατέδειξαν ότι όλοι οι οργανισμοί συνίστανται από κύτταρα. Έτσι, το 1839 οι Μ. Σλάιντεν και Τ. Σβαν υποστήριξαν ότι «η θεμελιώδης δομική και λειτουργική μονάδα όλων των έμβιων οργανισμών είναι το κύτταρο». Την κυτταρική θεωρία ολοκλήρωσε το 1855 ο Ρ. Βίρχοφ με το συμπέρασμα ότι «κάθε κύτταρο προέρχεται από ένα κύτταρο». 2. Τι υποστηρίζει η κυτταρική θεωρία στη σύγχρονη εκδοχή της; Η κυτταρική θεωρία στη σύγχρονη εκδοχή της υποστηρίζει ότι: 1. Όλοι οι οργανισμοί συνίστανται από κύτταρα και από προϊόντα τους. 2. Όλα τα κύτταρα δομούνται από τα ίδια χημικά μόρια και μοιάζουν στο μεταβολισμό τους. 3. Η λειτουργία των οργανισμών είναι η συνισταμένη της δράσης και της αλληλεπίδρασης των κυττάρων τους. 4. Κάθε κύτταρο προέρχεται από διαίρεση προϋπάρχοντος κυττάρου. 3. Ποιοι είναι οι κύριοι τύποι κυττάρων; Με κριτήριο την πολυπλοκότητα της κατασκευής τους και κυρίως το αν το γενετι κό τους υλικό περικλείεται ή όχι από μεμβράνη, τα κύτταρα διακρίνονται σε: 1. Προκαρυωτικά κύτταρα. Είναι τα κύτταρα βακτηρίων και υανοβακτηρίων (μονοκύτταροι οργανισμοί), που το γενετικό υλικό τους είναι γυμνό, δηλαδή δεν υπάρχει πυρήνας. Εξελικτικά θεωρούνται τα πιο πρωτόγονα. 2. Ευκαρυωτικά κύτταρα. Είναι τα κύτταρα των πολυκύτταρων οργανισμών και ορισμένων 17

18 μονοκύτταρων. Έχουν πιο σύνθετη δομή από τα προκαρυωτικά και το γενετικό υλικό μαζί με τη μεμβράνη που το περιβάλλει συγκροτεί τον πυρήνα (ευ=καλώς, κάρυο= «σφαίρα», πυρήνας, δηλαδή καλοσχηματισμένος πυρήνας). 4. Ποια είναι τα κοινά χαρακτηριστικά των κυττάρων; Το κύτταρο είναι μια τρισδιάστατη δομή με αδιάκοπη δραστηριότητα. Για παράδειγμα μερικά κύτταρα συλλαμβάνουν την τροφή τους κινούμενα ή αλλάζοντας το σχήμα τους. Όλα τα κύτταρα μπορούν: 1. Να μεταφέρουν ουσίες στο εσωτερικό τους. 2. Να αναπροσαρμόζουν τη θέση των δομών τους. 3. Να επιτελούν περίπλοκες βιοχημικές διεργασίες. 5. Ποια ποικιλομορφία έχουν τα κύτταρα; Η ποικιλομορφία των κυττάρων είναι μεγάλη. Στον άνθρωπο για παράδειγμα, διακρίνουμε κάπου 100 διαφορετικά είδη κυττάρων, που το καθένα τους έχει χαρακτηριστική μορφή κατάλληλη για συγκεκριμένη λειτουργία: επίμηκες σχήμα ικανότητα σύσπασης, λεπτές αποφυάδες - διαβίβαση και λήψη μηνυμάτων, μεγάλο πλάτος - κάλυψη επιφανειών. 6. Ποιο ονομάζεται «τυπικό κύτταρο»; Οι βιολόγοι καλούν «τυπικό κύτταρο» ένα υποθετικό πρότυπο που περιλαμβάνει τα κοινά γνωρίσματα όλων των ευκαρυωτικών κυττάρων. 18

19 7. Ποια χαρακτηριστικά έχει η μορφή των κυττάρων και γιατί; Η μορφή των κυττάρων συνδυάζει: το μικρό όγκο, που διευκολύνει τη μεταβίβαση μηνυμάτων στο εσωτερικό του, με τη μεγάλη επιφάνεια, που επαυξάνει ως προς το περιβάλλον: α. την αποβολή άχρηστων ουσιών και την πρόσληψη χρήσιμων, ώστε να διατηρείται ο μεταβολισμός του και συνεπώς η λειτουργικότητα του, β, την ανταλλαγή μηνυμάτων, ώστε να αναπροσαρμόζει έγκαιρα τις λειτουργίες του. 8. Ποια σημασία έχει η οργάνωση του κυττάρου; Μόνο μία οργανωμένη δομή μπορεί μέσα από τη συνεργασία των μελών της να επιτύχει μια συγκεκριμένη λειτουργία. Γι' αυτό ένα υδατικό διάλυμα που περιέχει όλα τα κυτταρικά συστατικά στη σωστη αναλογία, αδυνατεί να εκδηλώσει τα φαινόμενα της ζωής. 9. Πώς συμβάλλουν οι μεμβράνες στην οργάνωση του ευκαρυωτικου κυττάρου; Οι μεμβράνες συμβάλλουν στην οργάνωση του κυττάρου με τους εξής τρόπους; 1. Η οριοθέτηση του κυττάρου εξασφαλίζεται από μεμβράνη. 2.0 πυρήνας περιβάλλεται από διπλή μεμβράνη. 3. Το κυτταρόπλασμα, δηλαδή ο χώρος μεταξύ της πυρηνικής και της εξωτερικής (πλασματικής) μεμβράνης, διαμερισματοποιείται από μεμβράνες. Κάθε διαμέρισμα έχει ειδική μορφή και λειτουργία και συνιστά ένα κυτταρικό οργανίδιο. ΠΛΑΣΜΑΤΙΚΗ ΜΕΜΒΡΑΝΗ 1.Ποιο μοντέλο είναι σήμερα αποδεκτό για τις κυτταρικές μεμβράνες; Το σύγχρονο μοντέλο για τις κυτταρικές μεμβράνες είναι του «ρευστού μωσαικού», που προτάθηκε το 1972 και προβλέπει ότι κάθε μεμβράνη συνίσταται από: 1. μία διπλοστιβάδα λιπιδίων, κυρίως φωσφολιπιδίων, στα οποία παρεμβάλλονται: 19

20 2. στεροειδή και πρωτεΐνες, που ορισμένες αναπτύσσονται και στην επιφάνεια της. 3. Πώς και γιατί διατάσσονται τα φωσφολιπίδια στα κύτταρα; 4. Όπως είδαμε, και το εξωτερικό και το εσωτερικό περιβάλλον των κυττάρων είναι υδατικο.τα υδρόφιλα τμήματα (κεφαλές) των φωσφολιπιδίων έλκονται από το νερό. Τα υδρόφοβα τμήματα (ουρές) των φωσφολιπιδίων απωθούνται από το νερό. Συνεπώς οι κεφαλές των φωσφολιπιδίων βρίσκονται στις δυο επιφάνειες της διπλοστιβάδας, ενώ οι ουρές στο εσωτερικό. Έτσι οι μεμβράνες σταθεροποιούνται από τις έλξεις μεταξύ του νερού και των κεφαλών και από τις έλξεις μεταξύ των ουρών. 4. Γιατί η μεμβράνη χαρακτηρίζεται ως ρευστό μωσαϊκό; Παρά τη σταθερότητα της η μεμβράνη δεν είναι στατική. Λιπίδια και πρωτεΐνες αλλάζουν διαρκώς θέσεις με διπλανά τους μόρια. Ένα λιπίδιο μπορεί να διατρέξει την περιφέρεια ενός ευκαρυωτικού κυττάρου σε δέκα περίπου δευτερόλεπτα. Δομικά μόρια της μεμβράνης μπορούν να κάνουν και κάθετες κινήσεις. 5. Ποια είναι η σημασία της ρευστότητας της μεμβράνης και πώς διατηρείται; OΙ στερεοποιημένες μεμβράνες δεν είναι λειτουργικές, διότι πολλές πρωτεινες τους αδρανοποιούνται. Η ρευστότητα των μεμβρανών διατηρείται κυρίως από τη χοληστερόλη.. 6. Ποιος είναι ο ρόλος των πρωτεϊνών της μεμβράνης; Οι πρωτεΐνες των μεμβρανών έχουν τον εξής ρόλο: 1. Εξυπηρετούν λειτουργίες, π.χ. διακίνηση ουσιών και μηνυμάτων. 2. Αποτελούν δομικά συστατικά. 20

21 7. Ποια μεμβράνη λέγεται: 1. απλή στοιχειώδης, 2. κυτταρική, 3. πλασματική; 1. Απλή στοιχειώδης χαρακτηρίζεται οποιαδήποτε μεμβράνη περιλαμβάνει μια διπλοστιβάδα φωσφολιπιδίων και πρωτεΐνες. 2. Κυτταρική ονομάζεται οποιαδήποτε μεμβράνη περιλαμβάνεται στη δομή του κυττάρου, είτε ως περίβλημα είτε στο εσωτερικό του. 3. Πλασματική ονομάζεται η μεμβράνη που περιβάλλει και οριοθετεί το κύτταρο! Όλες οι κυτταρικές μεμβράνες είναι στοιχειώδεις, διαφοροποιούνται, όμως κυρίως στα είδη των πρωτεϊνών της δομής τους, ανάλογα με το ποιες λειτουργίες εξυπηρετούν. 8. Ποιες είναι οι λειτουργίες της πλασματικής μεμβράνης; Η πλασματική μεμβράνη έχει τις ακόλουθες λειτουργίες: 1. Έλεγχος των ουσιών που εισέρχονται και εξέρχονται από το κύτταρο. 2. Λήψη και ερμηνεία μηνυμάτων από το περιβάλλον του κυττάρου. 9. Γιατί η πλασματική μεμβράνη είναι εκλεκτικά διαπερατή; Η δομή της μεμβράνης πρέπει να καθορίζει ποιες ουσίες και σε ποιο βαθμό θα τη διαπερνούν. Αν η πλασματική μεμβράνη ήταν: 1. τελείως αδιαπέραστη, το κύτταρο δεν θα μπορούσε να προσλάβει τα αναγκαία θρεπτικά υλικά και να απομακρύνει τα άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού ή ουσίες χρήσιμες αλλού, 2. τελείως διαπερατή, το κύτταρο δεν θα μπορούσε να διατηρήσει την υψηλή συγκέντρωση ουσιών αναγκαίων για την εκδήλωση ζωής και την υπόσταση του, διότι, λόγω διάχυσης, θα γινόταν ένα με το περιβάλλον. Και στις δύο περιπτώσεις το κύτταρο θα αδυνατούσε να λειτουργήσει. Άρα η πλασματική μεμβράνη πρέπει να είναι εκλεκτικά διαπερατή. 10. Ποιοι είναι οι κύριοι τρόποι διακίνησης ουσιών μέσω της μεμβράνης; Τρεις είναι οι κύριοι τρόποι διακίνησης ουσιών μέσω της μεμβράνης: 1. Παθητική μεταφορά, 2. Ενεργητική μεταφορά 3. Με κυστίδια (ενδοκύττωση, εξωκύττωση). 21

22 11. Πώς διακινούνται οι ουσίες με παθητική μεταφορά; Γενικά, η διακίνηση των ουσιών γίνεται με το φαινόμενο της διάχυσης, δηλαδή την τάση των σωματιδίων (π.χ. μορίων) να διασπείρονται προς τα εκεί όπου η συγκέντρωση τους είναι μικρότερη. Έτσι, το εξωκυτταρικό Ο2 διεισδύει στο κύτταρο, όπου η συγκέντρωση του είναι χαμηλότερη, επειδή καταναλώνεται σε βιολογικές οξειδώσεις. Αντίθετα, το CO2 εξέρχεται από το κύτταρο, όπου η συγκέντρωση του είναι υψηλότερη, αφού παράγεται από βιολογικές οξειδώσεις. 12. Ποια σημασία έχει η διάχυση του νερού; Η διάχυση μορίων νερού μέσω ημιπερατής μεμβράνης λέγεται ώσμωση. Έχει μεγάλη σημασία, διότι η πλασματική μεμβράνη, ενώ επιτρέπει τη δίοδο νερού, εμποδίζει (εν μέρει ή πλήρως) τη δίοδο μεγάλων μορίων. Έτσι, όταν η συγκέντρωση ενός τέτοιου μορίου μέσα στο κύτταρο είναι: 1. υψηλότερη τότε εισέρχεται νερό που προκαλεί διόγκωση του κυττάρου. 2. χαμηλότερη τότε εξέρχεται νερό και προκαλείται συρρίκνωση του κυττάρου. 13. Ποια είναι η αξία της ενεργητικής μεταφοράς; Το κύτταρο έχει διαφορετική σύσταση (συγκέντρωση ουσιών) από το περιβάλλον. Επομένως, για να διατηρηθεί και να μην εξομοιωθεί με το περιβάλλον του πρέπει να έχει μηχανισμούς ελέγχου της διάχυσης. Ένας τέτοιος μηχανισμός είναι η ενεργήτική μεταφορά. Κατ' αυτήν, ειδικές πρωτεΐνες της μεμβράνης διακινούν ουσίες με δαπάνη ενέργειας. Η ενεργητική μεταφορά μπορεί να εξυπηρετεί τη μετακίνηση ουσιών: 1. αντίθετα προς τη διάχυση όταν: α. οι εισερχόμενες είναι άχρηστες ή βλαπτικές, β. οι εξερχόμενες είναι χρήσιμες, όταν το μέγεθος ή το φορτίο εμποδίζει τη διάχυση τους. 2. συνεργατικά με τη διάχυση όταν αυτή είναι βραδεία. 14. Πώς λειτουργούν οι μηχανισμοί ενεργητικής μεταφοράς; Χαρακτηριστικό μηχανισμό αποτελεί η «αντλία K + -Na +». Πρόκειται για μια διαμεμβρανική πρωτεΐνη η οποία για κάθε 3 ιόντα Na + που εξάγει από το κύτταρο εισάγει 2 ιόντα Κ +. Έτσι: 1. Η συγκέντρωση του Na + μέσα στο κύτταρο είναι πιο μικρή από ό,τι έξω. 22

23 2. Η συγκέντρωση του Κ+ μέσα στο κύτταρο είναι πιο μεγάλη από ό,τι έξω. Η δίαμεμβρανική αυτή πρωτεΐνη ενεργεί σε 4 φάσεις με μεταβολές της μορφής της: 1η φάση. Τρία Na + δεσμεύονται από την ενδοκυτταρική πλευρά της. 2η φάση. Η μορφή αλλάζει με δαπάνη ενέργειας (ΑΤΡ). Η θέση σύνδεσης Na + αρχίζει να τα απωθεί, ενώ η θέση σύνδεσης Κ αρχίζει να προσελκύει τα Κ +. 3η φάση. Τα 3 Na + έχουν αποβληθεί, ενώ έχουν δεσμευθεί 2 Κ +. 4η φάση. Η πρωτεΐνη ελευθερώνει τα 2 Κ + στο εσωτερικό του κυττάρου επανερχόμενη στην αρχική μορφολογία της στο χώρο, οπότε μπορεί να επαναλάβει τον προηγούμενο κύκλο. Η αντλία K + -Na + υπάρχει σε όλα τα ζωικά κύτταρα και έχει ιδιαίτερη σημασία στη λειτουργία των νευρικών κυττάρων. 15. Τι εξυπηρετούν η ενδοκύττωση και η εξωκύττωση; 1. Η ενδοκύττωση εξυπηρετεί την πρόσληψη από το κύτταρο: α. ουσιών μεγάλου μοριακού βάρους, π.χ. πρωτεΐνες, πολυσακχαρίτες κ.ά. β. μικροβίων. Έτσι τρέφονται άλλα μικρόβια, π.χ. τα πρωτόζωα (Didinium, αμοιβάδα), ή αμύνονται στις προσβολές οι πολυκύτταροι οργανισμοί με τα λευκά αιμοσφαίρια τους. 2. Η εξωκύττωση απομακρύνει άχρηστα υπόλοιπα τροφών, τοξικές ουσίες ή προϊόντα χρήσιμα αλλού (π.χ. ορμόνες, πρωτεΐνες, υδατάνθρακες). 16. Πώς εξελίσσεται η ενδοκύττωση; Η ενδοκύττωση πραγματοποιείται σε τρία στάδια: Ιο στάδιο: Οι προεκβολές του κυτταροπλάσματος, τα ψευδοπόδια, περικυκλώνουν,σχηματίζοντας εγκόλπωμα, κάποια ουσία. 2ο στάδιο: Τα άκρα των ψευδοποδίων ενώνονται, οπότε σχηματίζεται ένα κυστίδιοόπου περιέχεται η εισαγόμενη ουσία. 3ο στάδιο: Τα χείλη της μεμβράνης του εγκολπώματος ενώνονται, οπότε το κυστίδιο 23

24 αποκόπτεται και διεισδύει στο κυτταρόπλασμα. Για να γίνει η ενδοκύττωση, αλλά και η εξωκύττωση, καταναλώνεται ενέργεια. 17. Πώς εξελίσσεται η εξωκύττωση; Η εξωκύττωση εξελίσσεται σαν αντιστροφή της ενδοκύττωσης. Η ουσία που θα απομακρυνθεί κλείνεται σε ένα κυστίδιο. Αυτό προσεγγίζει την πλασματική μεμβράνη\ και η μεμβράνη του ενσωματώνεται σε αυτήν, οπότε απελευθερώνεται η ουσία στο περιβάλλον του κυττάρου. Όπως προκύπτει από τα παραπάνω κατά την ενδοκύττωση μειώνεται η επιφάνεια της πλασματικής μεμβράνης, διότι τμήμα της αποκόπτεται για να σχηματιστεί κυστίδιο. Με την εξωκύττωση όμως η μεμβράνη του κνστιδίου ενσωματώνεται στην πλασματική, λειτουργώντας αναπληρωματικά. 18. Τι εξυπηρετεί η ανταλλαγή μηνυμάτων μεταξύ κυττάρων; Τα κύτταρα (κυρίως των πολυκύτταρων οργανισμών), εκτός από ουσίες, ανταλλάσσουν και μηνύματα με το περιβάλλον τους (με τα κύτταρα ή με το μεσοκυττάριο υγρό), βίε αυτόν τον τρόπο τα κύτταρα: 1. Αναγνωρίζονται και εάν είναι οικεία, συνδέονται συνιστώντας ιστούς. Εάν όχι, τo ξένο κύτταρο εκτίθεται σε μηχανισμούς απόρριψης ή εξόντωσης. 2.Σνντονίζονται και έτσι ο ιστός ή το όργανο λειτουργεί εύρυθμα. 3. Αναπροσαρμόζουν τη λειτουργία τους εξυπηρετώντας τις ανάγκες του οργανισμου ανάλογα με τις μεταβολές του περιβάλλοντος. 24

25 19. Ποια μόρια εξυπηρετούν την υποδοχή μηνυμάτων; Τα μόρια που εξυπηρετούν την υποδοχή μηνυμάτων είναι οι γλυκοπρωτεΐνες και τα γλυκολιπίδια.πολλές πρωτεΐνες και λιπίδια της πλασματικής μεμβράνης συνδέονται με σάκχα ρα συνθέτοντας γλυκοπρωτεΐνες και γλυκολιπίδια αντιστοίχως. Όμως οργανισμοί διαφορετικών ειδών, αλλά ακόμα και κύτταρα διαφορετικών τύπων του ίδιου οργάνισμού, διαθέτουν διαφορετικά σάκχαρα. Έτσι σχηματίζονται ποικίλα μόρια -υποδοχείς, που λειτουργούν διαφορετικά. 20. Πώς λειτουργούν τα μόρια - υποδοχείς μηνυμάτων; Τα μόρια-υποδοχείς μηνυμάτων λειτουργούν με τον ακόλουθο τρόπο: 1. Αναγνωρίζουν αντίστοιχα μόρια στην επιφάνεια άλλων κυττάρων, οπότε μπορούν τα κύτταρα αυτά να συγκροτήσουν ιστό. 2. Συνδέονται με χημικές ουσίες - μηνύματα που διασπείρονται συνήθως σε όλους τους μεσοκυττάριους χώρους του οργανισμού. Ως υποδοχείς λειτουργούν κάποιες γλυκοπρωτεΐνες της μεμβράνης. Επειδή διαφορετικά κύτταρα έχουν διαφορετικούς υποδοχείς, ένα χημικό μήνυμα (π.χ. μια ορμόνη) επηρεάζει μόνο συγκεκριμένα κύτταρα. Η σύνδεση ορμόνης - υποδοχέα ενεργοποιεί συγκεκριμένο ενδοκυτταρικό μηχανισμό τροποποιώντας τη λειτουργία του κυττάρου - στόχου. Έτσι δεν επηρεάζονται κύτταρα που δεν έχουν κάποιον υποδοχέα, ενώ οι ουσίες - μηνύματα, όταν επιδρούν, δεν χρειάζεται να περάσουν τη μεμβράνη. ΜΙΑΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΟΥ ΚΥΤΑΡΡΟΥ 1. Ποια εικόνα δίνει ένα ευκαρυωτικό κύτταρο; Στο οπτικό μικροσκόπιο ένα ευκαρυωτικό κύττταρο φαίνεται σαν οριοθετημένη, ομοιογενής ημίρρευστη μάζα, μέσα στην οποία συνήθως ξεχωρίζει ο πυρήνας. Έτσι δημιουργήθηκε αρχικά η εντύπωση ότι αυτή η μάζα εκδηλώνει ζωή και γι' αυτό την ονόμασαν πρωτόπλασμα. Με το 25

26 ηλεκτρονικό μικροσκόπιο και με σύγχρονες βιοχημικές μεθόδους αποδεικνύεται ότι η οργάνωση των κυττάρων είναι πολύπλοκη. 2.Τι είναι τα οργανίδια; Στο κυτταρόπλασμα υπάρχει πλήθος ποικίλων δομών, τα οργανίδια, που το καθένα ειδικεύεται σε συγκεκριμένη λειτουργία. Τα οργανίδια μπορούν να διακριθούν σε όσα: 1. αξιοποιούν πηγές εξωτερικής ενέργειας: μιτοχόνδρια, χλωροπλάστες, 2. παράγουν πρωτεΐνες, γενικότερα συνθέτουν, τροποποιούν και μεταφέρουν ουσίες, 3. ενεργούν για τις κινήσεις του κυττάρου - και τη σταθερότητα του - ενώ 4. ο πυρήνας αποτελείτο «κέντρο ελέγχου» όλων. 3. Πόσους πυρήνες έχει ένα ενκαρυωτικό κύτταρο; Ο πυρήνας είναι το πιο ευδιάκριτο ργανίδιο. Τα ευκαρυωτικά κύτταρα έχουν: 1. έναν πυρήνα κατά κανόνα, 2. δυο πυρήνες, π.χ. το μονοκύτταρο πρωτόζωο Παραμέτσιουμ (Paramccium), 3. πολλούς πυρήνες, π.χ. τα - γραμμωτά- μυϊκά κύτταρα, 4. κανέναν πυρήνα, αφού τον χάνουν κατά τη διαφοροποίηση τους (π.χ. ερυθρά αιμοσφαίρια). Δηλαδή τα ανώριμα ερυθρά αιμοσφαίρια έχουν πυρήνα, τον οποίο όμως αποβάλλουν, ώστε στην ώριμη μορφή τους να έχουν ευλυγισία και να χωρούν μεγαλύτερες ποσότητες αιμοσφαιρίνης. 4. Ποια είναι η μορφή και το ποιο σχήμα του πυρήνα; Ο πυρήνας είναι συνήθως σφαιρικός ή ωοειδής και έχει διάμετρο περί τα 5 μm. Βρίσκεται συνήθως στο κέντρο του κυττάρου, αν και σε πολλά κύτταρα δεν έχει συγκεκριμένη θέση. 5. Πώς διαχωρίζεται αλλά και πώς επικοινωνεί ο πυρήνας με το κυτταρόπλασμα; 26

27 Ο πυρήνας περιορίζεται από τον πυρηνικό φάκελο ή πυρηνική μεμβράνη, που συνίσταται από δυο διαδοχικές στοιχειώδεις μεμβράνες. Στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο φαίνεται ότι η εσωτερική και η εξωτερική μεμβράνη ενώνονται κατά διαστήματα, σχηματίζοντας πόρους. Οι πυρηνικοί πόροι συντελούν στην επικοινωνία πυρήνα - κυτταροπλάσματος ελέγχοντας τα μακρομόρια που ανταλλάσσονται. ( Στον πυρήνα εισέρχονται νουκλεοτίδια, πρωτεΐνες κ.ά., ενώ εξέρχονται διάφοροι τύποι RNA (m, t, r) κ.ά.) 6. Τι περιλαμβάνει το εσωτερικό τον πυρήνα; Εσωτερικά ο πυρήνας περιέχει το πυρηνόπλασμα, μια ημίρρευστη ουσία μέσα στην οποία εντοπίζονται: 1. Η χρωματίνη. Είναι ένα σύμπλεγμα όλου σχεδόν του DNA ενός ευκαρυωτικού κυττάρου με RNA και πρωτεΐνες. Η χρωματίνη συνήθως έχει τη μορφή ενός ακανόνιστου δικτύου νημάτων και κοκκίων. Στην αρχή της διαίρεσης του κυττάρου η χρωματίνη σχηματίζει συμπαγείς μεμονωμένες δομές, τα χρωμοσώματα. 2. Ο πυρηνίσκος (ένας ή πιο πολλοί). Είναι ευδιάκριτος στο μικροσκόπιο. Έχει σφαιρικό σχήμα και πυκνή υφή. Συνίσταται κυρίως από RNA και DNA. Αποτελεί τον τόπο σύνθεσης του rrna. 3. Διάφορες χημικές ενώσεις, π.χ. νουκλεοτίδια, ένζυμα, άλλες πρωτεΐνες κ.ά. (Το μέγεθος του πyρηνίσκου ποικίλει. Κύτταρα με υψηλό ρυθμό πρωτεϊνο-σύνθεσης, δηλαδή κύτταρα που έχουν ανάγκη από πολλά ριβοσώματα, έχουν συνήθως μεγάλους πυρηνίσκους.) 7. Ποιος είναι ο ρόλος του πυρήνα; Ο πυρήνας είναι σημαντικός για το κύτταρο, διότι είναι ο χώρος όπου: 1. φυλάσσεται το γενετικό υλικό (DNA). Οι πληροφορίες που είναι καταγραμμενες στο DNA καθορίζουν τις ιδιότητες και τις ειτουργίες του κυττάρου, συνεπώς και του οργανισμοί). 2. αντιγράφεται το γενετικό υλικό και ετσι μεταβιβάζονται αναλλοίωτες οι γενετικές πληροφορίες στα θυγατρικά κύτταρα και άτομα. 3. συντίθενται τα διάφορα είδη RNA με βάση το DNA. Γι' αυτό κύτταρα που χάνουν τον πυρήνα τους, είτε όταν διαφοροποιούνται (π.χ. ερυθρά αιμοσφαίρια) ή τεχνητά, δεν αναπαράγονται ούτε μεταβολίζουν και ζουν λιγότερο. 8. Τι είναι το ενδομεμβρανικό σύστημα; 27

28 Με βάση τις σύγχρονες απόψεις, οι μεμβράνες του κυττάρου αποτελούν ενα ενιαίο δομικά και λειτουργικά σύνολο, το ενδομεμβρανικό σύστημα, που περιλαμάνει τα εξής οργανίδια: ενδοπλασματικό δίκτυο, σύμπλεγμα Golgi, λυσοσώματα, υπεροξειδιοσώματα και κενοτόπια. 9. Ποια είναι τα μορφολογικά χαρακτηριστικά του ενδοπλασματικού δικτύου; Το ενδοπλασματικό δίκτυο έχει τα ακόλουθα μορφολογικά χαρακτηριστικά: 1. Σχηματίζει ε'να πολύπλοκο δίκτυο αγωγών και κύστεων σε όλο το κυτταρόπλασμα. 2. Οι μεμβράνες του αποτελούν πάνω από το 50% των μεμβρανών του κυττάρου και φαίνονται να συνδέονται με την πλασματική μεμβράνη, την πυρηνική μεμβράνη και τις μεμβράνες των άλλων οργανιδίων. 3. Έχει δυο μορφές: το αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο, που φερει στην εξωτερική επιφάνεια των αγωγών του ριβοσώματα, και το λείο ενδοπλασματικό δίκτυο, που δεν φέρει ριβοσώματα και είναι περισσότερο σωληνοειδές. 10. Ποιος είναι ο ρόλος του ενδοπλασματικού δικτύου; Ο ρόλος του ενδοπλασματικού δικτύου είναι πολύ σημαντικός. Συγκεκριμένα: 1.Μέσω των αγωγών του και σχηματίζοντας κυστίδια ), διακινεί ουσίες: α. μεταξύ των διαφόρων τμημάτων (και οργανιδίων) του κυτταροπλάσματος. β. (πιθανώς) μεταξύ του πυρήνα και του εξωκυτταρικού περιβάλλοντος. 2. Εξυπηρετεί την επιτέλεση πολυποίκιλων βιοχημικών αντιδράσεων χάρη στα διάφορα ένζυμα που εδράζονται στις επιφάνειες των μεμβρανών του. 11. Τι είναι τα ριβοσώματα και πού εντοπίζονται; Τα ριβοσώματα είναι μικροί σχηματισμοί από rrna και πρωτεΐνες, που δεν περιβάλλονται από μεμβράνη και είναι υπεύθυνοι για τη σύνθεση των πρωτεϊνών. 28

29 Ριβοσώματα εντοπίζονται στην επιφάνεια των μεμβρανών του αδρού ενδοπλασματικού δικτύου, ελεύθερα στο κυτταρόπλασμα, στα μιτοχόνδρια και στους χλωροπλάστες. 12.Ποιες βιοχημικές αντιδράσεις επιτελούν το αδρό και το λείο ενδοπλασματικό δίκτυο; 1. Το αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο τροποποιεί (π.χ. προσθήκη σακχάρων) κά ποιες από τις πρωτεΐνες που συντίθενται στα ριβοσώματα των αγωγών του. 2. Το λείο ενδοπλασματικό δίκτυο σχετίζεται με τη σύνθεση λιπιδίων και με την εξουδετέρωση τοξικών ουσιών. (Πάντως, τα λιπίδια των μεμβρανών (π.χ. φωσφολιπίδια, χοληστερόλη) συντίθενται στο αδρό ενδοπλασματικό δίκτυο και όχι στο λείο.) 13. Ποια μορφή έχει το σύμπλεγμα Golgi και ποιος είναι ο ρόλος του; Το σύμπλεγμα Golgi αποτελείται από συστοιχίες πεπλατυσμένων σάκων από στοιχειώδη μεμβράνη. Η λειτουργία του έχει σχέση με τις πρωτεΐνες, τις οποίες: 1. συγκεντρώνει μετά τη σύνθεση τους, που γίνεται στο ενδοπλασματικό δίκτυο. 2. υποβάλλει σε τελική χημική επεξεργασία (π.χ. προσθήκη μη πρωτεϊνικών τμημάτων), 3. μεταφέρει σε άλλα σημεία του κυττάρου ή του οργανισμού με εξωκύττωση. 14. Πώς διακινούνται οι πρωτείνες προς και από το σύμπλεγμα Golgi; 1. Από το ενδοπλασματικό δίκτυο προς το σύμπλεγμα Golgi οι πρωτεΐνες μεταφερονται είτε από τις συνδέσεις των μεμβρανών τους είτε (συνηθεστέρα) με κυστίδια.τα κυστίδια που περιεχουν πρωτεΐνες αποκόπτονται από το ενδοπλασματικό δίκτυο και οδεύουν προς το σύμπλεγμα Golgi, όπου συγχωνεύονται με τις μεμβράνες του. 2. Το σύμπλεγμα Golgi διοχετεύει τις πρωτεΐνες, αφού τις ξαναπακετάρει σε κυστίδια: α. με εξωκύττωση σε άλλα κύτταρα του οργανισμού που τις χρειάζονται, β. σε άλλα σημεία του κυττάρου, όπου χρειάζονται. 29

30 15. Ποια μορφή έχουν και πώς δρουν τα λυσοσώματα; Τα λυσοσώματα είναι σφαιρικά κυστίδια, περιβάλλονται από απλή στοιχειώδη μεμβράνη. Περιέχουν υδρολυτικά ένζυμα με τα οποία το κύτταρο πεπτει: 1. μακρομόρια από το περιβάλλον του ή και άχρηστα πια βιομόριά του, 2. μικροοργανισμούς που έχουν εισβάλει - «ενδοκυττωθεί» από το κύτταρο. Αν τα ενζυμα των λυσοσωμάτων μείνουν ελεύθερα στο κυτταρόπλασμα θα διασπάσουν τάχιστα τα συστατικά του, καταστρεφοντας το ίδιο το κύτταρο. Στα φυτικά κύτταρα σαν λυσοσώματα δρουν ορισμενα χυμοτόπια. 16. Ποια μορφή έχουν και πώς δρουν τα υπεροξειδιοσώματα; Τα υπεροξειδιοσώματα είναι μικρά σφαιρικά κυστίδια που περιβάλλονται από απλή στοιχειώδη μεμβράνη. Περιέχουν οξειδωτικά ένζυμα τα οποία επιτυγχάνουν: 1. την οξείδωση των λιπαρών οξέων, 2. τη μετατροπή σε Η2Ο και Ο2 του υπεροξειδίου του υδρογόνου (Η2Ο2) που παράγεται κατά το μεταβολισμό και είναι ιδιαίτερα τοξικό. 3. επιπλεον, στα κύτταρα του ήπατος και των νεφρών, τη μετατροπή του οινοπνεύματος σε ακεταλδεϋδη, ώστε να αποτοξινωθεί ο οργανισμός. 30

31 17. Τι είναι τα κενοτόπια και ποιοι οι τύποι τους; Κενοτόπιο λεγεται κάθε κυστίδιο που περιβάλλεται από απλή στοιχειώδη μεμβράνη και περιέχει ένα υδατώδες υγρό: 1. Ζωικά κύτταρα: Έχουν διάφορα είδη κενοτοπίων, όπως τα πεπτικά που σχηματίζονται κατά τη φαγοκυττάρωση μικροβίων ή σωματιδίων τροφής. 2. Φυτικά κύτταρα: Τα κενοτόπιά τους λέγονται χυμοτόπια. Λειτουργούν: α. συνήθως ως αποθήκες θρεπτικών ουσιών (π.χ. σακχαρόζη), χρωστικών και ιόντων διαλυμένων στο υδατώδες υγρό, β. ως αποθήκες άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού, γ. σαν λυσοσώματα, όσα περιέχουν υδρολυτικά ένζυμα. 17. Γιατί είναι αναγκαία η ενέργεια για τα κύτταρα και πώς την εξασφαλίζουν αυτά; Τα κύτταρα, για να διατηρούν τη δομή τους, άρα τη λειτουργικότητα τους - και αντίστροφα - αποσπούν συνεχώς από το περιβάλλον τους ενέργεια. Όμως η ενέργεια πρέπει να πάρει και μορφή αξιοποιήσιμη στην παραγωγή έργου (μηχανικού, χημικού, μεταφοράς ουσιών κ.ά.). Αυτό το εξασφαλίζουν οι χλωροπλάστες και τα μιτοχόνδρια. Ως γνωστόν, σε οποιαδήποτε μετατροπή ενέργειας υπάρχουν πάντα απώλειες υπό μορφή θερμότητας. Συνεπώς, για να τις αντισταθμίσει το κύτταρο, πρέπει να μπορεί να «υποκλέψει» ενέργεια από το περιβάλλον. 18.Τι είναι τα πλαστίδια; Τα πλαστίδια είναι οργανίδια μόνο των φυτικών κυττάρων. Διακρίνονται σε: Ι,αμυλοπλάστες. Άχρωμα πλαστίδια των κυττάρων των ριζων που αποθηκεύουν άμυλο. 2. χρωμοπλάστες. Περιεχουν χρωστικές. Βρίσκονται σε άνθη, φύλλα και καρπούς. 31

32 3.χλωροπλάστες. Βρίσκονται μόνο στα φωτοσυνθετικά κύτταρα (π.χ. πράσινα μέρη των φυτών). Επιτελούν τη φωτοσύνθεση (μετατροπή φωτεινής ενέργειας σε χημική). 19. Ποια είναι η δομή των χλωροπλαστών και ποιες οι ιδιαιτερότητες τους; Οι χλωροπλάστες περιβάλλονται από δύο ομαλές (χωρίς πτυχές), στοιχειώδεις μεμβράνες. Το εσωτερικό των χλωροπλαστών καταλαμβάνεται από μια ρευστή μάζα, το στρώμα, μέσα στο οποίο εντοπίζονται: 1. θυλακοειοδή. Πεπλατυσμένα κυστίδια που στοιβαγμένα το ένα πάνω στο άλλο σχηματίζουν σωρούς, τa grana. 2. ελασμάτια. Μεμονωμένες μεμβρανώδεις δομές που συνδέουν τα grana. 3. DNA, ένζυμα και ριβοσώματα. Χάρη σε αυτά ο χλωροπλάστης αναπαράγεται και συνθέτει ορισμένες πρωτεΐνες του, δηλαδή έχει μερική ανεξαρτησία από τον πυρήνα. Όλα τα πλαστίδια περιβάλλονται από διπλή στοιχειώδη μεμβράνη. Το θυλακοειδές, όπως και το ελασμάτιο, έχουν απλή (μονή) μεμβράνη. Τα grana (ενικός: το granum) στα ελληνικά αποδίδονται με τον όρο κοκκίο (ή κόκκος). 20. Ποια είναι η λειτουργία των μιτοχονδρίων; Τα μιτοχόνδρια δίνουν στην ενέργεια μορφή κατάλληλη για τις κυτταρικές λείτουργίες (π.χ. κίνηση). Κύτταρα με αυξημένες ανάγκες (π.χ. μυϊκά) έχουν πιο πολλά μιτοχόνδρια. Μιτοχόνδρια έχουν όλα τα ευκαρυωτικά κύτταρα, εκτός από τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Το σχήμα των μιτοχονδρίων ποικίλλει (επίμηκες, σφαιρικό ή ωοειδες). 21. Ποια είναι η δομή των μιτοχονδρίων και ποιες οι ιδιαιτερότητες τους; 32

33 Περιβάλλονται από διπλή στοιχειώδη μεμβράνη, όπως οι χλωροπλάστες. Η εξωτέρική είναι ομαλή (χωρίς πτυχές), ενώ η εσωτερική έχει αναδιπλώσεις προς τα έσω. εσωτερικό των μιτοχονδρίων καταλαμβάνεται από μια παχύρευστη μάζα, τη μήτρα όπου εντοπίζονται DNA, ένζυμα και ριβοσώματα. Έτσι μπορούν τα μιτοχόνδρια να αναπαράγονται και να συνθέτουν ορισμένες πρωτεΐνες τους εν μέρει, ανεξάρτητη από τον πυρήνα. 22. Ποια είναι η δομή του κυτταρικού σκελετού; To κυτταρόπλαομα δεν είναι μια ημίρρευστη άμορφη μάζα,αλλα διασχίζεται από ένα πλέγμα (πρωτεϊνικών) ινιδίων, τον κυτταρικό σκελετό. Αυτός συνίσταται από μικροσωληνίσκους, μικροϊνιδια, και ενδιάμεσα ινίδια. 23.Ποιος είναι ο ρόλος του κυτταρικού σκελετού; Ο κυτταρικός σκελετός έχει τον ακόλουθο ρόλο: 1.Στηρίζει μηχανικά το κύτταρο, ώστε να διατηρεί ή να αλλάζει το σχήμα του. 2.Συγκρατεί τα οργανίδια σε συγκεκριμένες θέσεις και τα βοηθά να κινηθούν. 3.Συμμετέχεί στην κίνηση του ίδιου του κυττάρου. 4. Στα ζωικά κύτταρα, μικροσωληνίσκοι συγκροτούν το κεντροσωμάτιο, που συνίσταται από δύο κεντρίλια και βοηθά στην κυτταροδιαίρεση. 24. Τι είναι το κυτταρικό τοίχωμα; Τα φυτικά κύτταρα εχουν γύρω από την πλασματική μεμβράνη ένα πρόσθετο περίβλημα, το κυτταρικό τοίχωμα. Πρόκειται για μια αρκετά ανθεκτική δομή από πολύ σακχαρίτες, κυρίως κυτταρίνη Ποιος είναι ο ρόλος τον κυτταρικού τοιχώματος; Το κυτταρικό τοίχωμα είναι συμπαγές και αντέχει σε ισχυρές πιέσεις, προστατεύοντας το φυτικό κύτταρο από διάρρηξη σε υπότονο περιβάλλον (ώσμωση), και λειτουργεί σαν εξωτερικός σκελετός για το φυτό. 33

(ΜΕ ΤΑ ΔΥΟ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ)

(ΜΕ ΤΑ ΔΥΟ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ) 1 ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΩΝ ΠΟΝΩΝ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ (ΜΕ ΤΑ ΔΥΟ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ) Η πραγματικότητα ξεπερνά και την πιο τολμηρή φαντασία. Επίκτητος Σοφός δεν είναι όποιος ξέρει πολλά, αλλά όποιος ξέρει χρήσιμα. Ηράκλειτος Οι

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο Πέμπτο Εθνοπολιτισμική Ζωή και Εμπειρίες Ελληνικότητας των Ελληνοαυστραλών Εφήβων

Κεφάλαιο Πέμπτο Εθνοπολιτισμική Ζωή και Εμπειρίες Ελληνικότητας των Ελληνοαυστραλών Εφήβων Κεφάλαιο Πέμπτο Εθνοπολιτισμική Ζωή και Εμπειρίες Ελληνικότητας των Ελληνοαυστραλών Εφήβων Στο πλαίσιο του παρόντος κεφαλαίου εξετάζονται οι κοινές ενδοοικογενειακές δραστηριότητες και η γλωσσική αλληλεπίδραση

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου

Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Απρίλιος Μάιος 12 Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου Δημοσθένης Καρυοφύλλης Βιολογία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου (Ερωτήσεις που παρουσιάζουν ενδιαφέρον) 1. Τι είναι τα βιομόρια και ποια είναι τα βασικά

Διαβάστε περισσότερα

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ-ΚΕΦ. ΙΑ -ΙΒ Θέμα: ο μύθος του Πρωταγόρα και το επιμύθιο

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ-ΚΕΦ. ΙΑ -ΙΒ Θέμα: ο μύθος του Πρωταγόρα και το επιμύθιο ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ-ΚΕΦ. ΙΑ -ΙΒ Θέμα: ο μύθος του Πρωταγόρα και το επιμύθιο Στάδια εξέλιξης του ανθρώπου Α Στάδιο Απουσία θνητών ειδών ἦν γάρ ποτε χρόνος, ὅτε θεοὶ μὲν ἦσαν, θνητὰ δὲ γένη οὐκ ἦν Β Στάδιο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Φιλοσοφίας ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Φιλοσοφίας ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Φιλοσοφίας ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Υπουργικές αποφάσεις λειτουργίας: Υ.Α. Ζ1/9760/23.12.14 (ΦΕΚ 3591/31.12.14, τ. Β ), Υ.Α. Β7/29073/6.7.06

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΣΧΕΔΙΟ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚ ΛΥΚΕΙ ΚΑΣΤΕΛΛΑΝΩΝ ΜΕΣΗΣ ΣΧΕΔΙ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΣΕΙΣΜΙΚΗ ΠΡΣΤΑΣΙΑ ΤΥ ΛΥΚΕΙΥ ΚΑΣΤΕΛΛΑΝΙ ΜΕΣΗΣ ΙΑΝΥΑΡΙΣ 2014 ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΣΧΕΔΙΥ: ΣΥΜΕΩΝ ΣΥΡΒΙΝΣ ΠΕ02 ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΥΝ Α. ΠΡΙΝ Τ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΟ: «ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΕΙΚΟΝΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΒΟΙΩΤΙΑ: ΜΑΝΤΕΙΟ ΤΡΟΦΩΝΙΟΥ ΚΑΙ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΘΗΒΑ»

ΕΡΓΟ: «ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΕΙΚΟΝΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΒΟΙΩΤΙΑ: ΜΑΝΤΕΙΟ ΤΡΟΦΩΝΙΟΥ ΚΑΙ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΘΗΒΑ» ΕΡΓΟ: «ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΕΙΚΟΝΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΒΟΙΩΤΙΑ:» ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΕΙΚΟΝΙΚΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΒΟΙΩΤΙΑΣ, ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ,

Διαβάστε περισσότερα

«ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΑ: ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ»

«ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΑ: ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» 1 ο ΕΠΑ.Λ ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΩΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ: «ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΑ: ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ, ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ» ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : 2008-2009 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ: ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ

Διαβάστε περισσότερα

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Οικονομικών Επιστημών Σημειώσεις με θέμα «Πιστωτικοί Τίτλοι» Πιστωτικοί τίτλοι καλούνται τα έγγραφα εκείνα με τα οποία αποδεικνύεται τόσο η ύπαρξη της

Διαβάστε περισσότερα

Τμήμα Ζωικής Παραγωγής ΤΕΙ Δ. Μακεδονίας, Παράρτημα Φλώρινας

Τμήμα Ζωικής Παραγωγής ΤΕΙ Δ. Μακεδονίας, Παράρτημα Φλώρινας Τμήμα Ζωικής Παραγωγής ΤΕΙ Δ. Μακεδονίας, Παράρτημα Φλώρινας Έκθεση Εσωτερικής Αξιολόγησης ΤΜΗΜΑ ΖΩΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΛΩΡΙΝΑΣ Τ Ε Ι Δ Υ Τ Ι Κ Η Σ Μ Α Κ Ε Δ Ο Ν Ι Α Σ 2008-2009 ΦΛΩΡΙΝΑ Πίνακας περιεχομένων

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΑΣΦΑΛΩΣ ΚΑΤΟΙΚΕΙΝ» ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΙ ΧΩΡΟΙ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΑΣΦΑΛΩΣ ΚΑΤΟΙΚΕΙΝ» ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΙ ΧΩΡΟΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΓΕΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΩΝ ΟΡΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ «ΑΣΦΑΛΩΣ ΚΑΤΟΙΚΕΙΝ» ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΟΙ ΧΩΡΟΙ ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΑΡΘΡΟ 1. ΟΡΙΣΜΟΙ Αξία καινούργιου: Είναι το ποσό που απαιτείται για την ανακατασκευή του κτιρίου

Διαβάστε περισσότερα

Του Σταύρου Ν. PhD Ψυχολόγου Αθλητικού Ψυχολόγου

Του Σταύρου Ν. PhD Ψυχολόγου Αθλητικού Ψυχολόγου Του Σταύρου Ν. PhD Ψυχολόγου Αθλητικού Ψυχολόγου Η σχέση και η αλληλεπίδραση των αθλητών, των προπονητών και των γονιών αποτελεί μια αναπόσπαστη διαδικασία στην αθλητική ανάπτυξη του παιδιού. Η αλληλεπίδραση

Διαβάστε περισσότερα

Κύτταρο, η Θεµελιώδης Μονάδα της Ζωής

Κύτταρο, η Θεµελιώδης Μονάδα της Ζωής ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Κύτταρο, η Θεµελιώδης Μονάδα της Ζωής Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Να βάλετε σε κύκλο το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση ή στη φράση που συµπληρώνει σωστά την πρόταση: 1. Οι µικρότερες

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό υλικό για την ΠΕ για τους μαθητές με ειδικές ανάγκες

Εκπαιδευτικό υλικό για την ΠΕ για τους μαθητές με ειδικές ανάγκες ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΙΔΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Εκπαιδευτικό υλικό για την ΠΕ για τους μαθητές με ειδικές ανάγκες Ιδιαιτερότητες της εκπαίδευσης των μαθητών με ειδικές ανάγκες Ο όρος ειδικές ανάγκες είναι

Διαβάστε περισσότερα

Η Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Κύπρο έχει οργανωθεί σε τομείς που υπόκεινται στις ακόλουθες ρυθμίσεις:

Η Αγορά Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Κύπρο έχει οργανωθεί σε τομείς που υπόκεινται στις ακόλουθες ρυθμίσεις: ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗ ΑΡΧΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΥΠΡΟΥ ΔΗΛΩΣΗ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΔΙΑΤΙΜΗΣΕΩΝ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ Η ΡΑΕΚ θέτει και δημοσιεύει την παρούσα πρόταση ως προς τις αρχές και τη Μεθοδολογία που

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΌ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

Διαβάστε περισσότερα

Αγάθη Γεωργιάδου Λογοτεχνία και Πανελλαδικές Εξετάσεις 1

Αγάθη Γεωργιάδου Λογοτεχνία και Πανελλαδικές Εξετάσεις 1 Αγάθη Γεωργιάδου Λογοτεχνία και Πανελλαδικές Εξετάσεις 1 Η Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης είναι ένα πολύπαθο μάθημα. Η εμπλοκή του στις πανελλαδικές εξετάσεις το μετατρέπει σε

Διαβάστε περισσότερα

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί συνδυασμό μεθόδων για την ανάπτυξη της έβδομης παραγράφου.

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί συνδυασμό μεθόδων για την ανάπτυξη της έβδομης παραγράφου. Α.1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στο κείμενο αυτό ο συγγραφέας παρουσιάζει την αξία των αρχαίων ελληνικών μνημείων και την αναγκαιότητα ανάδειξής τους. Αρχικά συσχετίζει τα μνημεία αυτά με τη δημοκρατία και τη συμμετοχή στα

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΠΙΟΝ ΠΑΝΤΟΣ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ Η ΑΡΧΗΣ ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ - ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

ΕΝΩΠΙΟΝ ΠΑΝΤΟΣ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ Η ΑΡΧΗΣ ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ - ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΕΝΩΠΙΟΝ ΠΑΝΤΟΣ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ Η ΑΡΧΗΣ ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ - ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΦΑΡΜΑΣΩΝΗ Κωνσταντίνου του Νικολάου, Σκηνoθέτη, νoμίμου εκπροσώπου της Θεατρικής Εταιρείας «ΣΚΑΡΑΒΑΙΟΙ» με έδρα την οδό Φρύνης,

Διαβάστε περισσότερα

5 η Ενότητα Κουλτούρα και στρατηγική

5 η Ενότητα Κουλτούρα και στρατηγική Στρατηγική Διοίκηση και Διαχείριση της Απόδοσης 5 η Ενότητα Κουλτούρα και στρατηγική ΓΙΑΝΝΗΣ ΦΑΝΟΥΡΓΙΑΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗΣ ΤΕΙ ΚΡΗΤΗΣ Έως τώρα έχουμε μιλήσει Κεφάλαιο 2: Σημαντική επιρροή του περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002 ΘΕΜΑ 1 ο ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2002 Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα του το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Ποιο

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΟΣ ΘΑΣΟΥ ΦΑΚΕΛΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ

ΔΗΜΟΣ ΘΑΣΟΥ ΦΑΚΕΛΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α ΔΗΜΟΣ ΘΑΣΟΥ Διαμορφώσεις μικρής κλίμακας, κατασκευή παρατηρητηρίων και κέντρου ενημέρωσης επισκεπτών στην περιοχή Ατσπάς, Σκ. Μαριών ΦΑΚΕΛΛΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ Τ.Υ.

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτικό 6/2012 της συνεδρίασης της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, του Δήμου Λήμνου, της 4ης Μαΐου 2012.

Πρακτικό 6/2012 της συνεδρίασης της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, του Δήμου Λήμνου, της 4ης Μαΐου 2012. Πρακτικό 6/2012 της συνεδρίασης της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής, του Δήμου Λήμνου, της 4ης Μαΐου 2012. Στη Μύρινα, σήμερα στις 4 του μήνα Μαΐου του έτους 2012, ημέρα Παρασκευή και ώρα 12:00 στο Δημοτικό Κατάστημα

Διαβάστε περισσότερα

Το κύτταρο. Μαυροματάκης Γιώργος - Βιολόγος

Το κύτταρο. Μαυροματάκης Γιώργος - Βιολόγος Το κύτταρο Κυτταρική θεωρία 1. Το κύτταρο είναι η θεμελιώδης μονάδα της ζωής 2. Κάθε κύτταρο προέρχεται από διαίρεση προϋπάρχοντος κυττάρου Κυτταρικές διαιρέσεις Μίτωση, κατασκευάζουμε νέα σωματικά κύτταρα,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Τίτλος προγράμματος: «Ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης» Τάξη: Α Εκπαιδευτικός: Βασιλική Αντωνογιάννη Σχολικό έτος: 2013-14 Σύνολο μαθητών

Διαβάστε περισσότερα

«Ειρήνη» Σημειώσεις για εκπαιδευτικούς

«Ειρήνη» Σημειώσεις για εκπαιδευτικούς «Ειρήνη» Σημειώσεις για εκπαιδευτικούς Το «Ειρήνη» αποτελεί ένα εκπαιδευτικό υλικό απευθυνόμενο σε παιδιά ηλικίας 5 έως 8 ετών. Περιλαμβάνει: Μια ταινία κινουμένων σχεδίων (διάρκειας 7 λεπτών) Σημειώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Υπό Παναγιώτη Δαλκαφούκη, μέλους Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων

Υπό Παναγιώτη Δαλκαφούκη, μέλους Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων 2008 Υπό Παναγιώτη Δαλκαφούκη, μέλους Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων 1. Λόγω διάλυσης της Βουλής δεν αποτελεί: α) Αν έχουν παραιτηθεί ή καταψηφιστεί από αυτή, δύο Κυβερνήσεις και η σύνθεσή της δεν εξασφαλίζει

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 20 ΜΑΪΟΥ 2015 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5)

Διαβάστε περισσότερα

Ι Σ Ο Κ Ρ Α Τ Η Σ ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Δ.Σ.Α.

Ι Σ Ο Κ Ρ Α Τ Η Σ ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Δ.Σ.Α. Ι Σ Ο Κ Ρ Α Τ Η Σ ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Δ.Σ.Α. Το κείμενο παρατίθεται ακριβώς όπως δημοσιεύθηκε στο Φ.Ε.Κ. ΤΕΥΧΟΣ Α'/194/23-8-2002 ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ' ΑΡΙΘ. 208 Εκπαιδευτές Υποψηφίων Οδηγών, Σχολές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ : Θεωρία. Περίληψη γραπτού Λόγου. Τι είναι η περίληψη;

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ : Θεωρία. Περίληψη γραπτού Λόγου. Τι είναι η περίληψη; ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ : Θεωρία Περίληψη γραπτού Λόγου Τι είναι η περίληψη; Είναι η συνοπτική και περιεκτική απόδοση, σε συνεχή λόγο, ενός κειμένου. Είναι ένα νέο κείμενο, που, χωρίς να προδίδει το αρχικό,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΞΗΡΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ: ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ-ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΕΥΑΜΒ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Δ/ΚΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΔΕΥΑΜΒ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΞΗΡΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ: ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ-ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΕΥΑΜΒ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Δ/ΚΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΔΕΥΑΜΒ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΞΗΡΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ: ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ-ΝΟΜΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΔΕΥΑΜΒ ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ: Δ/ΚΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΔΕΥΑΜΒ 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ - ΑΡΘΡΟ Σελίδα Κεφάλαιο Α' Αντικείμενο Γενικοί Όροι 1. Αντικείμενο του

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2009 2010 ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ν. Ιωνία, ΒΟΛΟΣ Τη συγκέντρωση της ύλης του και την επιμέλεια της έκδοσης είχε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Από το υπ' αριθμ. 30/12-11-2012 Πρακτικό της Οικονομικής Επιτροπής Ιονίων Νήσων

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Από το υπ' αριθμ. 30/12-11-2012 Πρακτικό της Οικονομικής Επιτροπής Ιονίων Νήσων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ Από το υπ' αριθμ. 30/12-11-2012 Πρακτικό της Οικονομικής Επιτροπής Ιονίων Νήσων Αριθμ. απόφασης 732-30/12-11-2012 ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Έγκριση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ. Θέμα πτυχιακής εργασίας:

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ. Θέμα πτυχιακής εργασίας: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ (Τ.Ε.Ι.) ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Θέμα πτυχιακής εργασίας: Προμελέτη σκοπιμότητας επενδυτικού σχεδίου που αφορά τον εκσυγχρονισμό υφιστάμενης

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΡΓΑΝΣΙΜΩΝ ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ 2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΡΓΑΝΣΙΜΩΝ ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ 2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΑ ΕΠΙΠΕΔΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΚΥΤΤΑΡΩΝ ΟΡΓΑΝΣΙΜΩΝ ΟΙ ΖΩΙΚΟΙ ΙΣΤΟΙ 2 ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΤΗΣ ΟΜΑΔΑΣ ΣΑΣ:.. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1 η Οι ιστοί των οργάνων του πεπτικού συστήματος Α) Ένα σημαντικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΠΕΙΓΟΝ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ

ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΠΕΙΓΟΝ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Ελληνική ΑΔΑ: Β44ΡΝ-ΗΤΟ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΑ ΕΠΕΙΓΟΝ ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Δ Η Μ Ο Κ Ρ Α Τ Ι Α ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΣΥΝΟΧΗΣ ΓΕΝ. Δ/ΝΣΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΑΚΤΙΚΟΥ 10 / 14-06 - 2011

ΠΡΑΚΤΙΚΟΥ 10 / 14-06 - 2011 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Κέρκυρα, 14-06 /2011 ΠΡΑΚΤΙΚΟΥ 10 / 14-06 - 2011 Στην Κέρκυρα σήμερα 14-06 - 2011 ημέρα Tρίτη και ώρα 18:30, συνεδρίασε, η Οικονομική Επιτροπή,

Διαβάστε περισσότερα

Π.Δ. 396/94 (ΦΕΚ 220 Α

Π.Δ. 396/94 (ΦΕΚ 220 Α Π.Δ. 396/94 (ΦΕΚ 220 Α - Διόρθ. Σφάλμ. στο ΦΕΚ 6 Α): Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για τη χρήση από τους εργαζόμενους εξοπλισμών ατομικής προστασίας κατά την εργασία σε συμμόρφωση προς την

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ. Η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ),

ΑΠΟΦΑΣΗ. Η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ), Μαρούσι, 23-6-2009 ΑΡΙΘ. ΑΠ.: 528/075 ΑΠΟΦΑΣΗ Κανονισμός Καθορισμού των Τελών Διέλευσης, των Τελών Χρήσης Δικαιωμάτων Διέλευσης και του Ύψους των Εγγυήσεων Καλής Εκτέλεσης των Εργασιών Διέλευσης για όλη

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 29/11/2015

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 29/11/2015 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 29/11/2015 ΘΕΜΑ 1 Ο 1α. 2γ. 3γ. 4δ. 5β. ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 2 Ο Α. Οι αλληλουχίες 1,3 και 4 βρίσκονται μπροστά από τα δομικά γονίδια

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ Σελίδα 5 από 9 ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Α. Α. Από το κείμενο που σας δίνεται να μεταφράσετε το απόσπασμα: «περὶ δὲ τῶν κοινῶν εἰς τοιούτους ἀγῶνας καθεστηκότας». Σε ό,τι αφορά όμως το

Διαβάστε περισσότερα

I.Επί της Αρχής του σχεδίου Νόµου: ΙΙ. Επί των άρθρων του σχεδίου Νόµου: ΕΙΣΗΓΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ

I.Επί της Αρχής του σχεδίου Νόµου: ΙΙ. Επί των άρθρων του σχεδίου Νόµου: ΕΙΣΗΓΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΕΙΣΗΓΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ στο σχέδιο νόµου «Πρωτοβάθµιο Εθνικό Δίκτυο Υγείας (Π.Ε.Δ.Υ.), αλλαγή σκοπού Ε.Ο.Π.Υ.Υ. και λοιπές διατάξεις» Προς τη Βουλή των Ελλήνων I.Επί της Αρχής του σχεδίου Νόµου: Με τις διατάξεις

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΜΗΜΑ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΚΡΗΤΗΣ ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΙΑΣ ΤΟΥ Τ.Ε.Ε./Τ.Α.Κ. ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΗ 8 η Στις 27-7 - 2011 ΑΝΝΑ ΚΟΝΤΟΥ ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΣΕΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΔΑΚΤΥΛΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ-

Διαβάστε περισσότερα

Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΧΑΙΡΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΧΑΙΡΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Τ.Ε.Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΡΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΑΧΑΙΡΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ - ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ - ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΟΙΝΟΣΤΑΦΥΑΩΝ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ Κ Ρ Ο

Διαβάστε περισσότερα

Γ49/59 ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ Π Ρ Ο Σ :

Γ49/59 ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ Π Ρ Ο Σ : Αθήνα, 30-5-2012 Δ Ι Ο Ι Κ Η Σ Η ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΔΙΟΙΚ/ΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑ : ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Ταχ. Δ/νση : Αγ. Κωνσταντίνου 8 Ταχ. Κώδικας: 102 41 ΑΘΗΝΑ Τηλέφωνο : 210-215289,290,291,292

Διαβάστε περισσότερα

Συλλόγου ιπλωµατούχων Νοσηλευτριών και Νοσηλευτών Χειρουργείου

Συλλόγου ιπλωµατούχων Νοσηλευτριών και Νοσηλευτών Χειρουργείου Κ Α Τ Α Σ Τ Α Τ Ι Κ Ο Συλλόγου ιπλωµατούχων Νοσηλευτριών και Νοσηλευτών Χειρουργείου Άρθρο 1 ο ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΠΩΝΥΜΙΑ Ε ΡΑ Ιδρύεται Σωµατείο µε την επωνυµία «Σύλλογος ιπλωµατούχων Νοσηλευτριών και Νοσηλευτών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ «ΥΓΡΟΜΟΝΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟ:

ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ «ΥΓΡΟΜΟΝΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟ: ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΑΛΕΞΑΝ ΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΟ Ι ΡΥΜΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΕΛΕΤΩΝ KAI ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΕΡΓΟ: «ΥΓΡΟΜΟΝΩΣΕΙΣ ΩΜΑΤΩΝ, ΒΑΦΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

Ι ΑΚΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ

Ι ΑΚΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ ΜΑΡΙΑ ΣΙΟΜΠΟΤΗ-ΣΑΜΣΑΡΗ Φιλόλογος Ι ΑΚΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΛΟΓΟΥ ΣΕ ΤΜΗΜΑ ΕΝΤΑΞΗΣ ΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Προλεγόμενα Τα Τμήματα Ένταξης, αν και λειτουργούν στην Α/βάθμια Εκπαίδευση από

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ Τιμαριθμική 2012Α 1 ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ 1.1 Αντικείμενο του παρόντος Τιμολογίου είναι ο καθορισμός των τιμών μονάδος με τις οποίες θα εκτελεσθεί το έργο, όπως προδιαγράφεται στα λοιπά τεύχη

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ

ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ ΓΕΝΙΚΟΙ ΟΡΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΝΟΜΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΔΗΜΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΥ Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΟΜΗΣΗΣ ΕΡΓΟ: ΑΝΤΙΣΤΗΡΙΞΗ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΥΠΑΡΧΟΝΤΟΣ ΤΟΙΧΕΙΟΥ ΣΤΟΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΑΓ.ΓΕΡΑΣΙΜΟΥ ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΡΓΥΡΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Γενικής Παιδείας ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΡΓΥΡΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Γενικής Παιδείας ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΡΓΥΡΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γενικής Παιδείας ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ Αθήνα 2014 1 η ΕΝΟΤΗΤΑ ΟΜΑΔΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΠΟΛΛΑΠΛΗΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Στις ερωτήσεις που ακολουθούν, να επιλέξετε το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Διαβάστε περισσότερα

Επαρχιακός Γραμματέας Λ/κας-Αμ/στου ΠΟΑ Αγροτικής

Επαρχιακός Γραμματέας Λ/κας-Αμ/στου ΠΟΑ Αγροτικής Πρόεδρος Αίγλη Παντελάκη Γενική Διευθύντρια Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Αντιπρόεδρος Χάρης Ζαννετής Πρώτος Λειτουργός Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Μέλη Χρίστος Κουρτελλάρης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ» Θ.Ε. ΔΕΟ 10 Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ» Θ.Ε. ΔΕΟ 10 Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ» Θ.Ε. ΔΕΟ 10 Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης Τρίτη Γραπτή Εργασία στο Αστικό και Εργατικό Δίκαιο Ακαδημαϊκό

Διαβάστε περισσότερα

Η Φυσική με Πειράματα

Η Φυσική με Πειράματα Α Γυμνασίου Η Φυσική με Πειράματα Πρόγραμμα Σπουδών Περιγραφή Το μάθημα της Φυσικής, η "Φυσική με Πειράματα", στην πρώτη τάξη του Γυμνασίου προβλέπεται να διδάσκεται μία ώρα την εβδομάδα, στην τάξη ή στο

Διαβάστε περισσότερα

2. Στόχοι Ενδεικτικοί στόχοι Kοινωνικού Γραμματισμού.

2. Στόχοι Ενδεικτικοί στόχοι Kοινωνικού Γραμματισμού. 1. Ταυτότητα ενότητας 1.Θέμα: Ρατσισμοί και διακρίσεις 2. Προτεινόμενες τάξεις: Γ -ΣΤ 3. Δημιουργός/οί: Άγγελος Χατζηνικολάου. Επεξεργασία: Τριανταφυλλιά Κωστούλη 4. Διάρκεια (σε διδακτικές ώρες): 8-10

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ Ν. 3481/2006

ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ Ν. 3481/2006 ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ Ν. 3481/2006 Με τις διατάξεις του άρθρου 2 του ν. 3481/2006 (ΦΕΚ τ. Α 162/2-8-2006) τροποποιήθηκε και συµπληρώθηκε ο νόµος 2664/1998 για το Εθνικό Κτηµατολόγιο, όπως έχει

Διαβάστε περισσότερα

ΣΤΗΝ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑ ΑΠΟ ΑΓ.ΕΛΕΝΗ ΕΩΣ ΤΟΝ ΚΟΜΒΟ ΚΑΛΛΟΝΗΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΤΙΜΟΥ. ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ Τιμαριθμική 2012Α

ΣΤΗΝ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑ ΑΠΟ ΑΓ.ΕΛΕΝΗ ΕΩΣ ΤΟΝ ΚΟΜΒΟ ΚΑΛΛΟΝΗΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΡΤΙΜΟΥ. ΤΙΜΟΛΟΓΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ Τιμαριθμική 2012Α ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΝΗΣΩΝ Δ/ΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΔ & Μ.Ε Αριθμός Μελέτης : 3 Δήμος : ΤΡΟΙΖΗΝΙΑΣ Εργο : ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΒΛΑΒΩΝ ΣΤΑ ΔΙΚΤΥΑ ΟΔΟΦΩΤΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΤΡΟΙΖΗΝΙΑ ΑΠΟ ΑΓ.ΕΛΕΝΗ ΕΩΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: «Καλλιέργεια προφορικών δεξιοτήτων των νηπίων: Διδακτικές δραστηριότητες του προφορικού λόγου στο νηπιαγωγείο»

ΘΕΜΑ: «Καλλιέργεια προφορικών δεξιοτήτων των νηπίων: Διδακτικές δραστηριότητες του προφορικού λόγου στο νηπιαγωγείο» ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ «ΠΑΙΔΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΥΛΙΚΟ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ που εκπονήθηκε για

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα: Συνάντηση εκπροσώπων του Δ.Σ. του Σ.Κ.Φ.Ε. με την Επόπτρια των Σχολείων της Φ.Ε.

Θέμα: Συνάντηση εκπροσώπων του Δ.Σ. του Σ.Κ.Φ.Ε. με την Επόπτρια των Σχολείων της Φ.Ε. Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου 2014 Αρ. πρωτ. 213 Προς: Τους καθηγητές των Σχολείων μας Θέμα: Συνάντηση εκπροσώπων του Δ.Σ. του Σ.Κ.Φ.Ε. με την Επόπτρια των Σχολείων της Φ.Ε. ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ Την Τετάρτη 20 Αυγούστου

Διαβάστε περισσότερα

Τ. Ε. Ι. ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ

Τ. Ε. Ι. ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ Τ. Ε. Ι. ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΤΑ ΑΞΙΟΓΡΑΦΑ ΣΤΙΣ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΚΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΕΩΡΓΙΑΔΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΕΡΡΕΣ,

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή 4 Μαρτίου 2012 Α. α) η απάντηση βρίσκεται στη σχολικό βιβλίο: Εισαγωγή των «Ποιημάτων για την Ποίηση», σελίδες

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Μέσα μεταφοράς

ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Μέσα μεταφοράς ΔΙΔΑΚΤΙΚΟ ΣΕΝΑΡΙΟ: Μέσα μεταφοράς Ενότητα: Μέσα μεταφοράς (4 Φύλλα εργασίας) Επίπεδο: A1, A2 Κοινό: αλλόγλωσσοι ενήλικες Διάρκεια: 8 ώρες (4 δίωρα) Υλικοτεχνική υποδομή: Για τον διδάσκοντα: 1 υπολογιστής

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ. Α. Αντικείμενο του εγχειριδίου

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ. Α. Αντικείμενο του εγχειριδίου ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ Α. Αντικείμενο του εγχειριδίου Με το ν. 3133/2003 «Κεντρική Επιτροπή Κωδικοποίησης»

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 18 ΜΑΪΟΥ 2011 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 18 ΜΑΪΟΥ 2011 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. α Α2. δ Α3. γ Α4. β Α5. β ΘΕΜΑ Β ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 18 ΜΑΪΟΥ 2011 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Β1. Το 1928 ο Griffith χρησιµοποίησε δύο στελέχη του βακτηρίου πνευµονιόκοκκος (Dίplococcus

Διαβάστε περισσότερα

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 13 Α' ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ 1897 ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 13 Α' ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ 1897 ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ 13 Α' ΜΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΟΥ 1897 ΣΤΟ ΓΟΥΔΙ Του Βασίλη Γούναρη 19 1. Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΗΤΤΑΣ ΤΟΥ 1897 21 η ηττα και η συνθηκολογηση οι συνεπειες της ηττας εξελιξεις και

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1 ο : Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1. Ποιο από τα παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΟΥΖ\ ΑΕΤ F I A = ΕΑΕΟΝΩΕΑ ΤΕΟΥΑΑΚΗ

ΕΠΟΥΖ\ ΑΕΤ F I A = ΕΑΕΟΝΩΕΑ ΤΕΟΥΑΑΚΗ Τ -Ε -I ΚΑΒΑ/\ΑΕ ΕΧΟ/\Η ΔΧΟΙΚΗΕΜΕ ΤΜΗΜΑ ZS.IOIKHEHE ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ! ΕΗΙΧΕΙΡΗΕΕΩΝ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΕΑΕΙΑ 0 ΘΕΕΜΟΕ ΤΗ! ΙΖΧΙΟΤΙΚΗΕ ΑΕΦΑΑΙΕΗΕ" ΚΑΘΗΕΗΤΗΕ = NIKOAAIZS.HE ΕΠΟΥΖ\ ΑΕΤ F I A = ΕΑΕΟΝΩΕΑ ΤΕΟΥΑΑΚΗ Κ Α Β Α

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αθήνα, 06/02/2006 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Αρ. Πρωτ.: 245100 ΚΑΙ ΤΡΟΦΙΜΩΝ 1)Δ/ΝΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ZΩΙΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ Ταχ. Δ/νση: Αχαρνών 29 Τ.Κ. 104

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1. Εισαγωγή Βασικός σκοπός του μαθήματος είναι η καλλιέργεια ιστορικής σκέψης και η διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης. Με τη διδασκαλία του μαθήματος της Ιστορίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΕΙΦΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ»

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΕΙΦΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ» ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ & ΑΝΘΟΚΟΜΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΔΑΦΟΥΣ ΩΣ ΜΕΣΟ ΑΕΙΦΟΡΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ»

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ

Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Τ Ρ Ι Τ Ο Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΩΝ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ό Μ Ε Ν Α 3.1 Η χρηστική αξία των εμπορευμάτων 32 3.2 Ανάγκες και Επιθυμίες 32 3.3 Είδη και Ταξινόμηση των Αναγκών 35 3.4 Τα Μέσα Ικανοποίησης

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

ΑΠΟΦΑΣΗ Ο ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ Αθήνα, 6 Απριλίου 2001 Αριθμ.Πρωτ.: 1036819/642/Α0012 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ Ι.ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΦΟΡΟΛ. ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΤΜΗΜΑ Α ΙΙ. ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΔΗΜ.ΕΣΟΔΩΝ ΤΜΗΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 20 ΜΑΪΟΥ 2011 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Διδαγμένο κείμενο

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 20 ΜΑΪΟΥ 2011 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Διδαγμένο κείμενο ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 20 ΜΑΪΟΥ 2011 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Διδαγμένο κείμενο Α.1 Τι λοιπόν; Αυτό δεν είναι φυσικό, είπα εγώ, και δεν προκύπτει ως αναγκαίο συμπέρασμα από όσα έχουν λεχθεί

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. Άρθρο πρώτο.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ. Άρθρο πρώτο. ΝΟΜΟΣ: 1634/86 Κύρωση των πρωτοκόλλων 1980 «Για την προστασία της Μεσογείου θαλάσσης από τη ρύπανση από χερσαίες πηγές» και 1982 «περί των ειδικά προστατευομένων περιοχών της Μεσογείου» (ΦΕΚ 104/Α/18-07-86)

Διαβάστε περισσότερα

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας B Λυκείου. Τίτλος: «Περί ύφους: παίζοντας με τα συστατικά του ύφους στον πεζό λόγο»

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας B Λυκείου. Τίτλος: «Περί ύφους: παίζοντας με τα συστατικά του ύφους στον πεζό λόγο» Π.3.2.1 Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας B Λυκείου Τίτλος: «Περί

Διαβάστε περισσότερα

Π Ρ Ο Κ Η Ρ Υ Ξ Η ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΜΕ ΩΡΙΑΙΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ. 2. Προσόντα Υποψηφίων - Θέσεις προς Κάλυψη

Π Ρ Ο Κ Η Ρ Υ Ξ Η ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΜΕ ΩΡΙΑΙΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ. 2. Προσόντα Υποψηφίων - Θέσεις προς Κάλυψη ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΣΤΡΑΤΟΥ ΔΝΣΗ ΓΕΩΓΡ. ΠΟΛ. & ΕΚΠΣΗΣ ΥΔΝΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ 16 Ιουλίου 2014 Π Ρ Ο Κ Η Ρ Υ Ξ Η ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΜΕ ΩΡΙΑΙΑ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ 1. Γενικά Η Σχολή

Διαβάστε περισσότερα

Παραδειγματική μικρή δραστηριότητα στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας. «Με προσκαλούν και προσκαλώ»

Παραδειγματική μικρή δραστηριότητα στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας. «Με προσκαλούν και προσκαλώ» Π.3.1.4 Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης Παραδειγματική μικρή δραστηριότητα στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας «Με προσκαλούν και

Διαβάστε περισσότερα

Δ Ι Α Κ Η Ρ Υ Ξ Η Μειοδοτικής Δημοπρασίας Μίσθωσης Ακινήτου

Δ Ι Α Κ Η Ρ Υ Ξ Η Μειοδοτικής Δημοπρασίας Μίσθωσης Ακινήτου 1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΤΗΜΑΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ Π.Ε. ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1 ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΑΡ.ΠΡΩΤ: 8135 Α.Δ.Α Δ Ι Α Κ Η Ρ Υ Ξ Η Μειοδοτικής Δημοπρασίας Μίσθωσης Ακινήτου Η Αναπληρώτρια Προϊσταμένου Διεύθυνσης

Διαβάστε περισσότερα

Δ Ι Α Κ Η Ρ Υ Ξ Η. Μειοδοτικής Δημοπρασίας Μίσθωσης Ακινήτου

Δ Ι Α Κ Η Ρ Υ Ξ Η. Μειοδοτικής Δημοπρασίας Μίσθωσης Ακινήτου ΑΔΑ: ΑΝΑΡΤΗΤΕΑ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΦΕΛΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΩΝ Περιφερειακή Διεύθυνση Δημόσιας

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. Παύλος Φ. Μάραντος

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. Παύλος Φ. Μάραντος ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Παύλος Φ. Μάραντος B ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΔΟΣΕΩΝ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ» ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Β Τάξη Γενικού Λυκείου

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΑΙ Η ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΛΛΑΞΙΜΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ, 1924-1927

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΑΙ Η ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΛΛΑΞΙΜΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ, 1924-1927 ΣΠΥΡΟΣ ΔΗΜΑΝΟΠΟΥΛΟΣ Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ ΤΟΥ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΙΚΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΤΟΥ ΡΕΘΥΜΝΟΥ ΚΑΙ Η ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΛΛΑΞΙΜΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ, 924-927 Στη χώρα μας η μελέτη του αστικού φαινομένου εντάχθηκε στα

Διαβάστε περισσότερα

www.aoth.edu.gr / Απαντήσεις πανελληνίων εξετάσεων Επαγγελματικών λυκείων (ΕΠΑΛ) 2009

www.aoth.edu.gr / Απαντήσεις πανελληνίων εξετάσεων Επαγγελματικών λυκείων (ΕΠΑΛ) 2009 A ΟΜΑΔΑ ΘΕΜΑ 1 ο Α Β Γ Δ ε Σωστό ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ, Σελίδα 115, ενότητα 3, Κεφάλαιο 6 ο Σωστό Σελίδα 154, ενότητα 4, μπλε κουτί, Κεφάλαιο 8 ο Λάθος ΕΚΤΟΣ ΥΛΗΣ, Κεφάλαιο 11 ο Λάθος Σελίδα 183, ενότητα 4, 2 η παράγραφος,

Διαβάστε περισσότερα

6o ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ. των αιρετών του ΚΥΣΔΕ Γρηγόρη Καλομοίρη και Χρήστου Φιρτινίδη, εκπροσώπων των Συνεργαζόμενων Εκπαιδευτικών Κινήσεων

6o ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ. των αιρετών του ΚΥΣΔΕ Γρηγόρη Καλομοίρη και Χρήστου Φιρτινίδη, εκπροσώπων των Συνεργαζόμενων Εκπαιδευτικών Κινήσεων 6o ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ των αιρετών του ΚΥΣΔΕ Γρηγόρη Καλομοίρη και Χρήστου Φιρτινίδη, εκπροσώπων των Συνεργαζόμενων Εκπαιδευτικών Κινήσεων Θέμα: Άσκηση ιδιωτικού έργου ή εργασίας από εκπαιδευτικούς Συνάδελφοι,

Διαβάστε περισσότερα

Παραδειγματικό σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας. «Ταξίδι στο χρόνο. Β Παγκόσμιος πόλεμος. Χιροσίμα-Ναγκασάκι»

Παραδειγματικό σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας. «Ταξίδι στο χρόνο. Β Παγκόσμιος πόλεμος. Χιροσίμα-Ναγκασάκι» Π.3.1.4 Ολοκληρωμένα παραδείγματα εκπαιδευτικών σεναρίων ανά γνωστικό αντικείμενο με εφαρμογή των αρχών σχεδίασης Παραδειγματικό σενάριο στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας «Ταξίδι στο χρόνο. Β Παγκόσμιος

Διαβάστε περισσότερα

Αυτός είναι σήμερα ο Σύλλογός μας

Αυτός είναι σήμερα ο Σύλλογός μας Αυτός είναι σήμερα ο Σύλλογός μας H Τακτική μηνιαία συγκέντρωση στις 15.10.2014 Η συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 15.10.14 στη λέσχη του Συλλόγου, πρώτη μετά τις καλοκαιρινές διακοπές, ήταν

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ : : Εισηγητική έκθεση Δ τριμήνου του έτους 2013 προς την οικονομική επιτροπή, για την εκτέλεση του προϋπολογισμού.

ΘΕΜΑ : : Εισηγητική έκθεση Δ τριμήνου του έτους 2013 προς την οικονομική επιτροπή, για την εκτέλεση του προϋπολογισμού. Από το πρακτικό της 18/3/2014 ΔΗΜΟΣ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ ΜΕΝΕΜΕΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Πληρ: Koυκουλιώτης Ε. Τηλ. 2313313689 Αριθ. Απόφασης 047/2014 ΘΕΜΑ : : Εισηγητική έκθεση Δ τριμήνου του έτους 2013 προς την

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΣΗ 34750/2006 (Αριθμός καταθέσεως πράξεως 43170/2006) ΤΟ ΠΟΛΥΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΟΥΣΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από

ΑΠΟΦΑΣΗ 34750/2006 (Αριθμός καταθέσεως πράξεως 43170/2006) ΤΟ ΠΟΛΥΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΟΥΣΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από ΑΠΟΦΑΣΗ 34750/2006 (Αριθμός καταθέσεως πράξεως 43170/2006) ΤΟ ΠΟΛΥΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΚΟΥΣΙΑΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΑΣ ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές Κυριάκο Μπαμπαλίδη, Πρόεδρο Πρωτοδικών,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ

ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΛΒΑΝΟΣ ΤΟ ΚΛΕΙΔΙ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Άριστο βοήθημα για τους μαθητές Περιέχει πλήρη θεωρία για κάθε μάθημα του σχολικού βιβλίου και πολλές εμπεδωτικές ασκήσεις και προβλήματα. Εισαγωγικό

Διαβάστε περισσότερα

Γ49/ 35 ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ Π Ρ Ο Σ :

Γ49/ 35 ΕΞ. ΕΠΕΙΓΟΝ Π Ρ Ο Σ : Αθήνα, 19 / 5 / 2010 Δ Ι Ο Ι Κ Η Σ Η ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΔΙΟΙΚ/ΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Δ/ΝΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑ : ΕΡΓΑΣΙΑΚΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Ταχ. Δ/νση : Αγ. Κωνσταντίνου 8 Ταχ. Κώδικας: 102 41 ΑΘΗΝΑ Τηλέφωνο : 210-215292,289,290,294

Διαβάστε περισσότερα

Η ΩΡΑΙΑ ΗΜΕΡΑΣ ΤΗΣ ΖΟΖΕΦ ΚΕΣΕΛ. ... γ ι α τ ί ο έ ρ ω τ α ς κ ρ ύ β ε τ α ι σ τ ι ς λ έ ξ ε ι ς Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Η ΩΡΑΙΑ ΗΜΕΡΑΣ ΤΗΣ ΖΟΖΕΦ ΚΕΣΕΛ. ... γ ι α τ ί ο έ ρ ω τ α ς κ ρ ύ β ε τ α ι σ τ ι ς λ έ ξ ε ι ς Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α Κ... γ ι α τ ί ο έ ρ ω τ α ς κ ρ ύ β ε τ α ι σ τ ι ς λ έ ξ ε ι ς ΖΟΖΕΦ ΚΕΣΕΛ Η ΩΡΑΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ Ε Ρ Ω Τ Ι Η Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α Μ ε τ ά φ ρ α σ η : Ρ ί τ α Κ ο λ α ΐ τ η ΓΙΑ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ Η Ω Ρ Α Ι Α Τ Η Σ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΩΠΙΟΝ ΠΑΝΤΟΣ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΑΡΧΗΣ ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΔΗΛΩΣΗ

ΕΝΩΠΙΟΝ ΠΑΝΤΟΣ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΑΡΧΗΣ ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΔΗΛΩΣΗ ΕΝΩΠΙΟΝ ΠΑΝΤΟΣ ΑΡΜΟΔΙΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΑΡΧΗΣ ΕΞΩΔΙΚΗ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΙΑ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ ΔΗΛΩΣΗ 1. ΑΓΟΡΑΝΟΥ Νικολάου, Ιατρού Ε.Σ.Υ., Επιμελητή Α Γενικής Ιατρικής στο Κέντρο Υγείας Ν. Μάκρης, δικαιοδοσίας

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΛΙΕΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 20ουΑΙΩΝΑ Διπλωματική Εργασία για το Προπτυχιακό

Διαβάστε περισσότερα

Τα Αναβολικά. Τα αναβολικά χωρίζονται στα φυσικά και στα συνθετικά.

Τα Αναβολικά. Τα αναβολικά χωρίζονται στα φυσικά και στα συνθετικά. Τμήμα:Α 3 Ημερομηνία:12.01.2015 Ονοματεπώνυμο:Αντιγόνη Τ. Εργασία Βιολογίας Θέμα:Αναβολικά Τα Αναβολικά Περιλαμβάνουν όλες τις ουσίες που μοιάζουν χημικά με την ανδρική ορμόνη τεστοστερόνη και εμφανίζουν

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΚΘΕΣΗΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΘΟΥΝ ΑΠΟ ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΚΘΕΣΗΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΘΟΥΝ ΑΠΟ ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΚΘΕΣΗΣ ΑΥΤΟΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΘΟΥΝ ΑΠΟ ΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΕΚΠΑ 2 Δ. Προγράμματα Σπουδών Στην ενότητα αυτή το Ίδρυμα καλείται να αναλύσει κριτικά και να αξιολογήσει

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΠΡΟΤΣΕΣ ΚΑΙ Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, ΑΘΗΝΑ, 1988 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ:

Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΠΡΟΤΣΕΣ ΚΑΙ Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, ΑΘΗΝΑ, 1988 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΤΟΥ ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΠΡΟΤΣΕΣ ΚΑΙ Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, ΑΘΗΝΑ, 1988 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: ΕΙΣΑΓΩΓΗ. ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ Η ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ (ΦΛΩΡΙΝΑ) ΤΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ (ΦΛΩΡΙΝΑ) ΤΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΧΟΛΗ (ΦΛΩΡΙΝΑ) ΤΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ «ΕΝΝΟΙΕΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΙΙ ΚΑΙ Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥΣ» ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟ ΜΕΡΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ:

Διαβάστε περισσότερα

Νεοελληνική Γλώσσα Λυκείου

Νεοελληνική Γλώσσα Λυκείου Νεοελληνική Γλώσσα Λυκείου Πλαίσιο προδιαγραφών Ι. Δομή θεμάτων Η διαδικασία εισαγωγής των μαθητών/τριών στην Α Λυκείου προβλέπει τη δοκιμασία τους σε τρία θέματα Νεοελληνικής Γλώσσας, καθένα από τα οποία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ. για την κατάρτιση ΚΩΔΙΚΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ

ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ. για την κατάρτιση ΚΩΔΙΚΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ Ελληνική Δημοκρατία Ευρωπαϊκό ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ ΕΛΛΑΔΑΣ Κέντρο Καταναλωτή Ελλάδας ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΥΝΗΓΟΡΟΥ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ για την κατάρτιση ΚΩΔΙΚΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ Δεκέμβριος 2015 ΠΡΟΤΑΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Πρώτες βοήθειες και αντιλήψεις του πληθυσμού στους Νομούς Χανίων, Ηρακλείου, Λασιθίου και Μεσσηνίας

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Πρώτες βοήθειες και αντιλήψεις του πληθυσμού στους Νομούς Χανίων, Ηρακλείου, Λασιθίου και Μεσσηνίας Α.Τ.Ε.Ι. ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Πρώτες βοήθειες και αντιλήψεις του πληθυσμού στους Νομούς Χανίων, Ηρακλείου, Λασιθίου και Μεσσηνίας ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ Δημητρακόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: 4ΙΦΝΚ-ΔΘ. Αθήνα, 14 Δεκεμβρίου 2010 Αριθ. Πρωτ.: 71351. Ταχυδρομική. Σταδίου 27 Διεύθυνση: Ταχυδρομικός Κώδικας: 101 83 ΑΘΗΝΑ

ΑΔΑ: 4ΙΦΝΚ-ΔΘ. Αθήνα, 14 Δεκεμβρίου 2010 Αριθ. Πρωτ.: 71351. Ταχυδρομική. Σταδίου 27 Διεύθυνση: Ταχυδρομικός Κώδικας: 101 83 ΑΘΗΝΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥTΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ & ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΑΔΑ: Ταχυδρομική

Διαβάστε περισσότερα