Πληροφορίες για τον πόνο και τη διαχείριση του πόνου. Βρείτε πληροφορίες για υποστήριξη και υπηρεσίες στην ιστοσελίδα

Transcript

1 Πληροφορίες για τον πόνο και τη διαχείριση του πόνου Βρείτε πληροφορίες για υποστήριξη και υπηρεσίες στην ιστοσελίδα Greek - Pain Management Department of Health and Ageing Χρηματοδοτήθηκε από την Αυστραλιανή Κυβέρνηση μέσω του Εθνικού Προγράμματος Ανακουφιστικής Φροντίδας

2 Τι είναι πόνος; Πόνος είναι μια δυσάρεστη αίσθηση, βάσανο ή αγωνία του σώματος ή του μυαλού. Ο πόνος προκαλεί μια επώδυνη κατάσταση και καταβάλλει τον άνθρωπο. Μπορεί να σας δυσκολέψει να έχετε ενεργητικότητα και σας κάνει να αισθάνεστε κουρασμένοι και αγχωμένοι. Ο πόνος συχνά συνοδεύει τον καρκίνο και άλλες προοδευτικές ασθένειες και μπορεί να επηρεάσει όλες τις πτυχές της ζωής σας ψυχολογικές, συναισθηματικές και πνευματικές. Γιατί φοβόμαστε τον πόνο; Δεν βιώνουν πόνο όλοι οι άνθρωποι με ανίατη ασθένεια. Όμως, πολλοί άνθρωποι που ζουν με κάποια ανίατη ασθένεια φοβούνται τον πόνο επειδή ανησυχούν ότι ο πόνος δεν μπορεί να ελεγχθεί χωρίς φρικτές παρενέργειες. Ο φόβος του πόνου αυξάνει τη συνολική επίδραση του πόνου. Είναι σημαντικό να μιλάτε για τον πόνο σας και τους φόβους σας σχετικά με τον πόνο. Να είστε ειλικρινείς και να κάνετε ερωτήσεις ώστε να μπορέσουν να σας δώσουν ακριβείς πληροφορίες. Μπορεί να ελέγχεται πάντοτε ο πόνος; Οι πιο πολλοί πόνοι μπορούν να ανακουφιστούν ή να ελεγχθούν. Αν θέσουμε τον πόνο υπό έλεγχο και τον διατηρήσουμε εκεί σημαίνει εκτίμηση κάθε πτυχής του πόνου και παρακολούθησή του. Αυτές είναι οι βασικές ικανότητες των γιατρών και νοσοκόμων της ανακουφιστικής φροντίδας. Πώς μπορώ να βοηθήσω για τον έλεγχο του πόνου μου; Ο σωστός έλεγχος του πόνου απαιτεί καλή επικοινωνία μεταξύ ασθενών, φροντιστών, ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Είναι σημαντικό να είστε ανοιχτοί και να μοιράζεστε πληροφορίες ώστε η ομάδα της φροντίδας σας να γνωρίζει ακριβώς τι συμβαίνει με τον πόνο σας. Μερικές φορές οι ασθενείς αναφέρουν ότι έχουν λιγότερο πόνο απ ότι πράγματι βιώνουν επειδή: Εκτιμούν τον στωικισμό δεν θέλουν να δώσουν την εντύπωση ότι είναι αδύναμοι Οι άνθρωποι ερμηνεύουν τον πόνο τους σύμφωνα με τις ιδιαίτερες εμπειρίες, αξίες και πεποιθήσεις της ζωής τους. Αν εκτιμάτε τον στωικισμό για θρησκευτικούς ή πολιτισμικούς λόγους, ίσως να ήταν καλό να μιλήσετε με τον θρησκευτικό σας ηγέτη ή κάποιον πνευματικό φροντιστή. Καμία από τις κύριες θρησκείες δεν προτρέπει τους πιστούς της να απορρίψουν τα παυσίπονα (αναλγητικά φάρμακα) σε μια ανίατη ασθένεια. Αν πιστεύετε ότι είναι αδυναμία να παραδοθείτε στον πόνο, ίσως θα πρέπει να σκεφτείτε κατά πόσο η αναλγησία θα ελευθερώσει την ενέργειά σας για να κάνετε σημαντικότερα πράγματα.

3 Νομίζουν ότι η αύξηση του πόνου μπορεί να είναι ένδειξη επιδείνωσης της κατάστασης Αν εκφράζετε τους φόβους σας για την κατάστασή σας στην ομάδα ανακουφιστικής φροντίδας μπορεί να μειώσει τις ανησυχίες σας. Ακόμη κι αν η κατάστασή σας δεν είναι καλή, η συζήτηση για αυτή μπορεί να μειώσει την ανησυχία σας. Νομίζουν ότι δεν θα μπορούν να εκφράσουν τη γνώμη τους για τον έλεγχο του πόνου Ο έλεγχος του πόνου σας διαπραγματεύεται μεταξύ εσάς και του γιατρού και των νοσοκόμων σας. Τα σχέδια ελέγχου του πόνου είναι σχεδιασμένα για να καλύπτουν τις ιδιαίτερες ανάγκες σας και ρυθμίζονται καθώς αλλάζουν οι ανάγκες σας. Μπορείτε να εκφράσετε τη γνώμη σας αν θέλετε περισσότερη ή λιγότερη ανακούφιση απ τον πόνο. Φοβούνται ότι εάν πάρουν ισχυρά παυσίπονα τώρα, δεν θα υπάρχει κανένα αρκετά ισχυρό παυσίπονο γι αυτούς αργότερα Δεν υπάρχει ένα προκαθορισμένο όριο στην ποσότητα ανακούφισης του πόνου που προσφέρεται. Δεν υπάρχει πιθανότητα να ξεμείνετε και μπορεί πάντοτε να αυξηθεί ή να μειωθεί ανάλογα την ανάγκη σας. Πώς ελέγχεται ο πόνος; Τα φάρμακα αποτελούν το θεμέλιο ελέγχου του πόνου. Υπάρχουν δύο κύριες κατηγορίες παυσίπονων που κυμαίνονται από ήπια αναλγητικά όπως ασπιρίνη και παρακεταμόλη, έως μέτρια και ισχυρά παυσίπονα όπως μορφίνη και σχετικά φάρμακα (οπιοειδή). Τα αντιφλεγμονικά, αντικαταθλιπτικά και στεροειδή φάρμακα μπορεί επίσης να έχουν έναν συμπληρωματικό ρόλο για μερικούς ασθενείς και για μερικές πηγές πόνου. Το σωστό μίγμα φαρμάκων είναι κάτι στο οποίο ειδικεύεται η ομάδα ανακουφιστικής φροντίδας. Πρέπει να παίρνω φάρμακα; Η φαρμακευτική αγωγή αποτελεί τη βασική αντιμετώπιση του πόνου στην ανίατη ασθένεια. Σε μερικές περιπτώσεις χρησιμοποιείται εγχείριση, ραδιενέργεια και αποκλεισμός νεύρου (όπως τοπικό αναισθητικό) για τον έλεγχο του πόνου. Όταν σας χορηγηθούν τακτικά (π.χ. κάθε 4, 12 ή 24 ώρες) αναλγητικά φάρμακα, πρέπει να τα παίρνετε στην ώρα τους. Μην περιμένετε μέχρι να πονέσετε. Το πρόγραμμα δοσολογίας σχεδιάστηκε για την πρόληψη εμφάνισης του πόνου, όχι για την αντιμετώπισή του αφού έρθει, επειδή ο πόνος αυτού του είδους συνήθως είναι μαζί σας συνεχώς. Άλλα μέτρα συμπεριλαμβάνουν: θερμοκύστες, παγοκύστες

4 προσεκτική τοποθέτηση και ανατοποθέτηση, κατάλληλη γυμναστική ή στήριξη επώδυνου μέρους του σώματος ειδικές τεχνικές φυσιοθεραπείας, όπως θεραπεία με ακτίνες λέιζερ και υπέρηχο θεραπείες όπως μασάζ, χαλάρωση, περισυλλογή, ύπνωση, μουσικοθεραπεία, αρωματοθεραπεία, βελονισμό και πίεση σε σημεία του σώματος απόσπαση της προσοχής οποιαδήποτε δραστηριότητα που αποσπάει και κρατάει την προσοχή σας θα μειώσει την αντίληψή σας για τον πόνο. Χρησιμοποιούνται συμπληρωματικά μέτρα καθώς επίσης και ιατρικές θεραπείες. Αυτές αυξάνουν την αποτελεσματικότητα της φαρμακοθεραπείας και μπορεί να μειώσουν την ποσότητα των φαρμάκων που απαιτείται. Αν παίρνω ισχυρά παυσίπονα (οπιοειδή), θα εθιστώ σε αυτά; Οι άνθρωποι μερικές φορές νομίζουν ότι τα οπιοειδή πρέπει να είναι εθιστικά επειδή προέρχονται από την ίδια πηγή όπως και η ηρωίνη (όπιο). Η ηρωίνη, που εγχύεται στη φλέβα, δίνει μια έντονη αίσθηση ευχαρίστησης, που αποκαλείται ευφορία, η οποία μπορεί να είναι ιδιαίτερα σαγηνευτική. Οι άνθρωποι που κάνουν τέτοια χρήση χωρίς καμιά ιατρική αιτία μπορεί να εθιστούν και να χρειάζονται αυξανόμενες ποσότητες του ναρκωτικού για να συνεχίσουν να αισθάνονται ευφορία ή για να αποφύγουν τα συμπτώματα απόσυρσης. Τα ιατρικώς χορηγούμενα οπιοειδή χρησιμοποιούνται με πολύ διαφορετικό τρόπο. Η δόση ουδετεροποιεί τον πόνο. Δεν δίνει μια έντονη ευχαρίστηση. Η χημική επίδραση απορροφάται από τον πόνο ώστε η οποιαδήποτε αίσθηση ευφορίας είναι πολύ ήπια ή απαρατήρητη. Τα φάρμακα χορηγούνται με τον ευκολότερο τρόπο, συνήθως από το στόμα (ως υγρό, χάπι ή κάψουλα), με ένεση (υποδόρια, μυ ή φλέβα) ή πάνω από τη επιδερμίδα (με επιδερμικό έμπλαστρο όπως το έμπλαστρο νικοτίνης). Μερικοί ασθενείς παραμένουν στην ίδια δόση παρόλο που η ασθένειά τους εξελίσσεται. Άλλοι χρειάζονται αυξανόμενες δόσεις αναλγητικών φαρμάκων. Αυτό δεν αποτελεί αποδεικτικό στοιχείο εθισμού. Η σωστή δόση είναι αυτή που σταματάει τον πόνο σας και σας κάνει να αισθάνεστε άνετα. Οι άνθρωποι διαφέρουν, οι πόνοι διαφέρουν και δεν υπάρχει μία σωστή δόση για όλους. Ποιες είναι οι παρενέργειες των οπιοειδών; Η μορφίνη και παρόμοια φάρμακα προκαλούν συνεχιζόμενη δυσκοιλιότητα, που μπορεί να ελεγχθεί με καθαρτικά.

5 Μερικοί άνθρωποι βιώνουν ναυτία, υπνηλία ή σύγχυση όταν πρωτοπαίρνουν αυτά τα φάρμακα και για μερικούς αυτό μπορεί να διαρκέσει έως και 5 μέρες. Αυτά τα συμπτώματα συνήθως εξαφανίζονται όταν το άτομο προσαρμόζεται στο φάρμακο μπορείτε πάντοτε να συζητάτε αυτά τα συμπτώματα με τους γιατρούς και νοσοκόμες που σας βοηθούν στη φροντίδα σας. Λίγοι άνθρωποι βιώνουν συνεχείς, απαράδεκτες παρενέργειες. Στις περιπτώσεις αυτές χρησιμοποιούνται άλλα φάρμακα, ή συνδυάζονται χαμηλές δόσεις δύο ή περισσοτέρων φαρμάκων για την ανακούφιση του πόνου χωρίς τις παρενέργειες. Οι γιατροί της ανακουφιστικής φροντίδας είναι ειδικοί στον έλεγχο του πόνου. Αν ο έλεγχος του πόνου σας είναι λιγότερο από τέλειος, ζητήστε εξειδικευμένες συμβουλές. Μήπως η μορφίνη καταστέλλει την αναπνοή; Η υπερβολική δόση μορφίνης σε κάποιον που δεν έχει συνηθίσει να την παίρνει, μπορεί να καταστείλει την αναπνοή, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις, αν η μορφίνη έχει χορηγηθεί σωστά, δεν θα συμβεί αυτό. Μάλιστα, η μορφίνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε χαμηλές δόσεις για να διευκολύνει τη δύσπνοια και να καταστείλει τον χρόνιο βήχα. Τι συμβαίνει με τον παροξυσμικό πόνο; Μπορεί να υπάρχουν φορές, ακόμη κι αν παίρνετε τακτικά ή συνεχόμενα αναλγητικά φάρμακα, να αισθάνεστε πόνο. Αυτός λέγεται «παροξυσμικός πόνος» και είναι πολύ οδυνηρό για εσάς και τον φροντιστή σας. Ο γιατρός σας ίσως να σας έχει γράψει επιπρόσθετα φάρμακα για να παίρνετε όταν χρειάζεται. Στην περίπτωση αυτή πάρτε το επιπρόσθετο φάρμακο, κρατήστε μια σημείωση γι αυτό και βεβαιωθείτε να το πείτε στη νοσοκόμα ή γιατρό. Αν δεν έχουν συνταγογραφηθεί επιπρόσθετα φάρμακα για παροξυσμικό πόνο, ζητήστε βοήθεια από την ομάδα ανακουφιστικής φροντίδας ή τον οικογενειακό σας γιατρό χωρίς καθυστέρηση. Μερικές φορές ο παροξυσμικός πόνος σημαίνει ότι χρειάζεστε επιπλέον (ή διαφορετικά) φάρμακα πριν από κάποια προγραμματισμένη δραστηριότητα που απαιτεί επιπλέον κόπο ή προσπάθεια, όπως όταν κάνετε ντους. Συχνά σημαίνει ότι το τακτικό σας φάρμακο χρειάζεται αύξηση ώστε να συνεχίσετε να αισθάνεστε άνετα. Ο στόχος της διαχείρισης του πόνου είναι η πρόληψη του πόνου είναι δυσκολότερο να προσπαθήσετε να ελέγξετε τον πόνο αφού συμβεί, απ ότι να τον αντιμετωπίσετε πριν τον βιώσετε. Ο πόνος είναι ένα σύμπτωμα που φοβούνται περισσότερο άνθρωποι που έχουν ανίατη ασθένεια, αλλά συχνά δεν είναι πηγή ανησυχίας στα άτομα που λαβαίνουν ανακουφιστική φροντίδα. Η σύγχρονη διαχείριση του πόνου σημαίνει ότι οι ασθενείς μπορούν να αναμένουν ότι ουσιαστικά θα είναι χωρίς πόνους καθ όλη τη διάρκεια της ασθένειάς τους.

6 Χρήσιμοι αριθμοί επικοινωνίας Εθνικός αριθμός ανακουφιστικής φροντίδας: Palliative Care Australia t: e: w: Palliative Care ACT t: e: w: Palliative Care New South Wales t: / e: info@palliativecarensw.org.au w: Palliative Care Northern Territory t: e: pcnt@palliativecare.org.au w: Palliative Care Queensland t: e: enquiries@palliativecareqld.org.au w: Palliative Care Council of South Australia t: e: pallcare@pallcare.asn.au w: Tasmanian Association for Hospice and Palliative Care t: e: tahpc@intrepidonline.com.au w: Palliative Care Victoria t: e: info@pallcarevic.asn.au w: Palliative Care Western Australia t: / e: pcwainc@palliativecarewa.asn.au w: Ευχαριστίες Το πρόγραμμα PCA αναγνωρίζει τη βοήθεια που προσέφεραν οι υπηρεσίες Palliative Care Victoria και Palliative Care Queensland, στην παραγωγή αυτού του ενημερωτικού δελτίου.