«ΣΧΕΣΗ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΨΥΧΗΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "«ΣΧΕΣΗ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΨΥΧΗΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ»"

Transcript

1 ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗ: ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΗ ΤΜΗΜΑ: ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ & ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΥΠ. ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: Κα. ΔΗΜΗΤΡΑ ΣΦΕΝΔΟΝΗ-ΜΕΝΤΖΟΥ ΣΤΕΦΑΝΙΑ Α. ΣΚΟΔΡΑ Μεταπτυχιακή φοιτήτρια «ΣΧΕΣΗ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΨΥΧΗΣ ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ» ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2008

2 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΙΙ. ΙΙΙ. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Ο ΠΛΑΤΩΝ 1. ΓΕΝΙΚΑ 2. Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ 3. ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ 4. Η ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ 5. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΨΥΧΗΣ 6. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ 7. ΑΝΩΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ 8. ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΨΥΧΗ 9. ΤΟ ΣΩΜΑ ΕΙΝΑΙ ΤΡΩΤΟ 10. ΚΑΙ Η ΨΥΧΗ ΝΟΣΕΙ 11. Η ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ 12. ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ 13. Η ΤΥΧΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ 2

3 IV. Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ 1. Η ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΗ 2. Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΗ-ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΙΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΤΩΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ 3. ΒΑΘΜΙΔΕΣ ΤΟΥ ΔΥΝΑΜΕΙ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑ 4. ΒΑΘΜΙΔΕΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ 5. ΘΡΕΠΤΙΚΗ ΨΥΧΗ 6. ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΨΥΧΗ 7. Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ 8. ΑΙΣΘΗΣΗ ΚΑΙ ΦΑΝΤΑΣΙΑ 9. Η ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗ ΨΥΧΗ 10. ΠΟΙΗΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΑΘΗΤΙΚΟΣ ΝΟΥΣ 11. ΨΥΧΗ ΚΑΙ ΣΩΜΑ V. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ VI. VII. ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 3

4 I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πολλ τ δειν κοδν νθρώπου δεινότερον πέλει κα φθέγμα κα νεμόεν φρόνημα κα στυνόμους ργς διδάξατο κα δυσαύλων πάγων παίθρεια κα δύσομβρα φεύγειν βέλη παντοπόρος πορος π οδν ρχεται τ μέλλον ιδα μόνον φεξιν οκ πάξεται νόσων δ μηχάνων φυγς ξυμπέφρασται. ( Σοφοκλή, Αντιγόνη, Ά Στάσιμο) Η εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού ανά τους αιώνες αποτελεί γεγονός αδιαμφισβήτητο. Στην μακραίωνη πορεία του ο άνθρωπος κατάφερε να δαμάσει τον φυσικό και ζωικό κόσμο και να τον χρησιμοποιήσει προς όφελός του. Δημιούργησε ένα τέλειο σύστημα επικοινωνίας, τη γλώσσα, και οργανώθηκε σε κοινωνίες. Η πικρή του μοίρα όμως, όπως πολύ εύστοχα διατυπώνει ο τραγικός ποιητής Σοφοκλής, είναι ο θάνατος. Το δέος του ανθρώπου μπροστά στην πεπερασμένη φύση του και στην παροδικότητα της ζωής, παραμένει με το ίδιο με αυτό που απαντάται στο παραπάνω χωρίο. Αιώνες μετά τη διατύπωση των πρώτων φιλοσοφικών θεωριών για την ψυχή και παρά την αλματώδη εξέλιξη και πρόοδο, η αγωνία για την τύχη της ψυχής, συνιστά ένα θέμα πάντα επίκαιρο. Ο μηχανισμός για την απόκτηση γνώσης γύρω από το θάνατο είχε τεθεί σε λειτουργία ήδη από τους πρώτους φιλοσόφους, που γέννησε η Ελλάδα. Τα αποτελέσματα των ερευνών τους αντανακλούν το υπόβαθρο της εν γένει φιλοσοφίας τους, όπως αυτή καταδεικνύεται μέσα από τις αντικρουόμενες πολλές φορές θεωρίες τους. 4

5 Στον ελληνικό χώρο οι πρώτες αντιλήψεις περί θανάτου, ψυχής και αθανασίας, εντοπίζονται στον Όμηρο, αναμεμειγμένες με σαφείς επιρροές από τους λαούς της Ανατολής. Η πρώτη ολοκληρωμένη θεωρία περί ψυχής ανήκει όμως στον Πλάτωνα, ο οποίος επηρεάστηκε βαθύτατα από τους προκατόχους του, Σωκρατικούς φιλοσόφους. Μαθητής του Πλάτωνα, ο Αριστοτέλης κατάφερε μόνο μετά το θάνατο του δασκάλου του να αποδεσμευτεί ικανοποιητικά από το πλατωνικό φιλοσοφικό σύστημα και να διατυπώσει τη δική του θεωρία για την ψυχή, η οποία ουσιαστικά βρίσκεται στον αντίποδα της πλατωνικής. Η παρούσα εργασία στόχο έχει να καταδείξει με τον καλύτερο κατά το δυνατόν τρόπο, την ουσία των λεγομένων των δύο μεγάλων φιλοσόφων πάνω στο ζήτημα της φύσης, της υπόστασης και της τύχης της ψυχής. Άλλωστε η συμβολή τους υπήρξε αναμφισβήτητα σημαντικός σταθμός στην ιστορία της ελληνικής αλλά και της παγκόσμιας σκέψης. Κλείνοντας, θα ήθελα να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες στην καθηγήτρια Δ. Σφενδόνη- Μέντζου, η βοήθεια και η καθοδήγηση της οποίας στάθηκε ουσιαστική για την ολοκλήρωση του παρόντος πονήματος. 5

6 II. ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Ένα από τα πιο δύσκολα εγχειρήματα, από κάθε άποψη, είναι το να συλλάβουμε τη φύση, την ουσία και τις ιδιότητες της ψυχής. Το ζήτημα του ορισμού της έννοιας «ψυχή» απασχόλησε, ανά τους αιώνες, πολλούς φιλοσόφους και μελετητές και είχε ως αποτέλεσμα τη διατύπωση πολλών, αντικρουόμενων συχνά, απόψεων. Φιλόσοφοι που προηγήθηκαν χρονικά του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, διατύπωσαν συλλογισμούς γύρω από τις καταστάσεις της ψυχής, οι οποίες ξετυλίχτηκαν έχοντας ως κύριο άξονα το γεγονός ότι η ψυχή κινεί και κινείται αλλά και το ότι αισθάνεται. Στο σημείο αυτό, πριν περάσουμε στις απόψεις του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, χρήσιμο θα ήταν να παρατεθούν οι κυριότερες θέσεις για την ανθρώπινη ψύχη, από τον Όμηρο ως τις μέρες των δυο μεγάλων φιλοσόφων. Κατά την εποχή του Ομήρου η ψυχή ήταν πνοή όμοια με την αναπνοή, που κατοικούσε στο σώμα του ανθρώπου, στο διάφραγμα του σώματος και είχε ζωή όσο υπήρχε στο σώμα. Κατά το θάνατο του ανθρώπου η ψυχή εξερχόταν ως εκπνοή είτε από το σώμα αν επρόκειτο για φυσικό θάνατο είτε από τραύμα εάν επρόκειτο για θάνατο από βίαιο τραυματισμό. Η ψυχή μετά το θάνατο χάνει τη ζωτική της δύναμη. Αυτό συμβαίνει γιατί χάνει την επαφή της με το αίμα, το οποίο της έδινε τη δύναμη αυτή. Μετά το θάνατο οι ψυχές οδηγούνται στο βασίλειο του Άδη. Εκεί θα κριθούν για τις πράξεις, που διέπραξε ο άνθρωπος όσο ήταν στη ζωή και σύμφωνα μ αυτές ή αμείβονται ή τιμωρούνται. Αργότερα, οι Ίωνες φιλόσοφοι έστρεψαν την προσοχή τους προς τη φύση, προς το σύμπαν, ζητώντας την αρχική αιτία των φυσικών φαινομένων. Η φιλοσοφία έστρεψε, δηλαδή, το βλέμμα από το μύθο στο λόγο. Οι θεοί δε θεωρούνται πια η αιτία των φυσικών φαινομένων και των ψυχικών καταστάσεων. Τα αίτια των πάντων αναζητούνται τώρα πια στη φύση και στους 6

7 νόμους, που διέπουν το σύμπαν. Κατά την έρευνά τους για τα αρχικά αίτια ενδιαφέρθηκαν πρωτίστως να βρουν τα απλά αρχικά στοιχεία της δημιουργίας των φυσικών φαινομένων και τη δημιουργική δύναμη σε αυτά. Η δημιουργική αυτή δύναμη κινεί και εμψυχώνει τα απλά στοιχεί της δημιουργίας και έτσι παράγει τα διάφορα όντα και φαινόμενα της φύσης στον κόσμο. Κατά τους Ίωνες φιλοσόφους η κινητική και ζωοποιός δύναμη των απλών στοιχείων συνιστά ζωτική δύναμη, η οποία κινεί τον εαυτό της αλλά και τα απλά στοιχεία και είναι σύμφυτη ως ενεργός δύναμη σε κάθε ζωντανό ον. Γι αυτό καλείται ψυχή, δηλαδή ζωή κάθε κινούμενου και ενεργούντος όντος ή φαινομένου στη φύση. Σύμφωνα με τη θεωρία αυτή, η ψυχή του ανθρώπου συνιστά κινητική δύναμη, η οποία εμψυχώνει, δίνει ζωή στο υλικό και αισθητό σώμα, είναι η ζωή του ορατού σώματος. Η δύναμη αυτή αποτελεί απόσπασμα της παγκόσμιας κινητικής δύναμης, γι αυτό έχει θεία φύση και προέλευση. Και επειδή ακριβώς αυτή η δύναμη είναι σύμφυτη σε κάθε ζωντανό και κινούμενο ον, δε νοείται να υπάρχει αυτοτελώς, ανεξάρτητα δηλαδή από το υλικό ον και έτσι είναι αδύνατο να διατηρεί δικό της βίο. Στην περίπτωση του ανθρώπου το υλικό ον είναι το σώμα, το οποίο είναι δέκτης της κινητικής της δύναμης και της ζωοποιού της δύναμης. Αν, λοιπόν, μέσω του θανάτου το ανθρώπινο σώμα παύσει πλέον να υπάρχει, δεν μπορούμε πια να εικάσουμε τι ακριβώς συμβαίνει με αυτή τη ζωοποιό δύναμη, καθώς οι Ίωνες φιλόσοφοι απέφυγαν να πουν τι γίνεται η ψυχή κατά τη διάρκεια αλλά και μετά το θάνατο του σώματος. Σύμφωνα με τη θεωρία των Ελεατών η ψυχή είναι υλική. Οι Ελεάτες φιλόσοφοι καταλήγουν σ αυτή τη θέση βάση της ερμηνείας που δίνουν στη γένεση και την ύπαρξη των όντων. Η θεωρία τους, λοιπόν, συνεπάγεται αποδοχή της ύπαρξης δυο στοιχείων, του λαμπρού και φωτεινού (πυρ, φως, θερμό κ.λ.π.) και του σκοτεινού (γη, σκοτάδι, ψυχρό κ.λ.π.). Η γένεση και η γνωστική ικανότητα των όντων προέρχεται από την ανάμειξη των δυο αυτών αντίθετων στοιχείων. Συνεπώς, βάση της ερμηνείας τους, η ψυχή, δηλαδή η κατάσταση ζωής και ενέργειας κάθε όντος, δεν υφίσταται ως αυτοτελής υπόσταση, αλλά είναι προϊόν ανάμειξης δυο αντίθετων υλικών στοιχείων. Επομένως και ο νους του ανθρώπου βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με την ανάμειξη των δυο αυτών 7

8 στοιχείων, η δε διανοητική δύναμη καθορίζεται από το επικρατέστερο στοιχείο σε κάθε άνθρωπο. Ακόμα και ο νεκρός έχει αίσθηση και αντίληψη (όπως έχει και το σώμα) αλλά επειδή έχει καταληφθεί από το θερμό και πυρώδες μετέχει ήδη μόνο στο ψυχρό σκοτεινό και σιωπηλό. Σύμφωνα μ αυτό και κάθε ον ως κράμα των δυο στοιχείων έχει τέτοια γνωστική δεξιότητα. Για τους Ατομικούς φιλοσόφους τα άτομα συνιστούν την αρχική αιτία των όντων.τα άτομα εξηγούσαν την ουσία και την κατάσταση του κόσμου μέσω της σύνθεσης και διάλυσής τους στο κενό. Τα άτομα, που είναι υλικής φύσεως όντα, διακρίνονται μεταξύ τους σε ψυχικά και σωματικά. Τα ψυχικά άτομα, που είναι λεία και στρογγυλά, πυρώδη και πολύ ευκίνητα, θέτουν σε κίνηση τα σωματικά άτομα, τα οποία δεν κινούνται από δική τους δύναμη και αποτελούν το παγκόσμιο πυρ και την παγκόσμια ψυχή. Μέσα από τη συνένωση ψυχικών και σωματικών ατόμων παράγεται γένεση και ζωή, ενώ με το χωρισμό τους επέρχεται διάλυση, φθορά και θάνατος. Τα άτομα της ψυχής θέτοντας σε κίνηση τα άτομα του σώματος δημιουργούν την αντίληψη και τη νόηση του σώματος, διότι νόηση σύμφωνα με αυτά είναι η κίνηση των ατόμων του σώματος από τα ψυχικά άτομα. Ο Δημόκριτος, για παράδειγμα, υποστηρίζει την κίνηση της ψυχής και κατά συνέπεια δικαιολογεί για ποιο λόγο η αναπνοή θεωρείται το χαρακτηριστικότερο σημείο της ζωής. Γι αυτό και έλεγε ότι το σώμα είναι το αγγείο της ψυχής. Σύμφωνα με τους Ατομικούς, ο άνθρωπος χάνεται εντελώς με το θάνατο, αλλά τα υλικά στοιχεία του παραμένουν ως υλικά για μια νέα δημιουργία μέσω νέας κίνησης από ψυχικά άτομα, τα οποία ευρισκόμενα μετά το θάνατο έκτος του σώματος δεν μπορούν να διατηρήσουν τη σύνθεσή τους, η οποία υπήρχε στο σώμα κατά τη ζωή, συνεπώς και τη ζωή τους. Το συμπέρασμα που ανακύπτει είναι πως η προσωπικότητα του ανθρώπου στη ζωή, όχι μόνο η ορατή σωματική αλλά και η αόρατη ψυχική, η ψυχή του, έχει περιορισμένο χρονικό βίο, δεν είναι άυλη και συνεπώς δεν επιζεί μετά το θάνατο. Ο Εμπεδοκλής πρώτος και ο Αναξαγόρας στη συνέχεια, εισήγαγε ως αρχική αιτία των όντων στοιχεία ξένα προς την ύλη. Ωστόσο, τα στοιχεία αυτά δεν αποτελούσαν απολύτως και αποκλειστικά νοητές ουσίες, σταθερές και αναλλοίωτες, όπως καθόρισε αργότερα ο ιδεαλιστής Πλάτων. Αφού δέχθηκαν 8

9 το ένα και αναλλοίωτο Ον των Ελεατών και το αιώνιο «γίγνεσθαι» του Ηράκλειτου, δέχθηκαν ως αιτία και διακοσμητική αρχή αυτών, μια εξωτερική δύναμη, χωρίζοντας έτσι την κινούσα αιτία από την κινούμενη ύλη. Ως μια τέτοια κινητική δύναμη νοεί ο Εμπεδοκλής υπό διπλή μορφή τη Φιλία, η οποία ενώνει τα τέσσερα υλικά στοιχεία, πυρ, γη, αέρα, ύδωρ και παράγει ζωή και ενέργεια και το Νεκος, το οποίο χωρίζει τα στοιχεία αυτά. Το Νεκος επενεργώντας με αυτό τον τρόπο, δημιουργεί παύση της ζωής και φθορά, οπότε αναλαμβάνει εκ νέου πάλι το έργο της η Φιλία και διατηρεί τη ζωή. Η θεωρία του Εμπεδοκλή στηρίζεται στο ότι η ψυχή και γενικότερα οι ψυχικές ιδιότητες, η ίδια η νόηση, προέρχεται από την ανάμειξη των υλικών στοιχείων στο σώμα. Συνεπώς δεν ορίζεται ως διαφορετικό και διαχωρισμένο ον από το σώμα και εντελώς άυλο ον. Οι Πυθαγόρειοι άσκησαν καθοριστική επίδραση στη σκέψη του. Απόρροια της επίδρασης αυτής αποτελεί η παραδοχή του πάνω στο θέμα της μετεμψύχωσης. Οι κακοποιοί δαίμονες, οι φονιάδες και οι επίορκοι μετενσαρκώνονται σε σώματα ανθρώπων και ζώων, ακόμα και σε φυτά. Έτσι όμως η θεωρία του αντιφάσκει προς τη βασική αρχή της φιλοσοφίας του, διότι εφόσον η ψυχή είναι προϊόν ανάμειξης των υλικών στοιχείων του σώματος, δε νοείται ούτε η προΰπαρξη ούτε η μεθύπαρξη. Παρά το γεγονός ότι ο Αναξαγόρας θεωρείται πρόδρομος της φιλοσοφικής ιδεολογίας του Πλάτωνα, δεν πρέσβευε απόλυτα τη νοητή ουσία ως αρχική αιτία και τελικό σκοπό των αισθητών όντων και φαινομένων. Ο Αναξαγόρας παραδεχόταν αφενός την ύπαρξη άπειρων υλικών στοιχείων αναμεμειγμένων αδιαχώριστα μεταξύ τους και αφετέρου έναντι αυτών και εντελώς ανεξάρτητα απ αυτά μια δύναμη απλή, αναλλοίωτη, ασώματη, διανοητική και συνάμα βουλητική, την οποία φαντάστηκε ανάλογη προς τη διανοητική δύναμη του ανθρώπου και την ονόμασε «Νον». Ο θείος αυτός Νους ενυπάρχει στα υλικά όντα, τα θέτει σε κίνηση και τάξη ως αρχική αιτία της κίνησης και της ζωής τους. Κυρίως ενυπάρχει σε ζωντανά και κινούμενα όντα, δηλαδή ανθρώπους, ζώα και φυτά, τα οποία λέγονταν έμψυχα, διότι ψυχή αυτών είναι η δύναμη του Νου, που τα κινεί. Ο Αναξαγόρας υπήρξε ο πρώτος, ο οποίος όρισε το θάνατο ως χωρισμό της ψυχής από το σώμα. Πίστευε ότι κατά το χωρισμό αυτό ο Νους διατηρείται άθικτος και αναλλοίωτος. Μετά το θάνατο δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για επιβίωση της ατομικής ψυχής. Αυτό συμβαίνει γιατί τα συστατικά στοιχεία του 9

10 σώματος διατηρούν μετά το θάνατο τη φύση τους, αλλά χωρίς να υπάρχει πλέον η ανάμειξη τους, η οποία παρήγε σ αυτά την ιδιάζουσα φύση τους, δηλαδή την ψυχή. Έτσι αυτή δεν μπορεί να είναι αυτοτελής και αυθύπαρκτη, όπως ο Νους, ο οποίος είναι απρόσωπος αναλλοίωτος και ανώλεθρος. Ο Ορφισμός εμφανίζεται, σαν ένα παρακλάδι των αγροτικών γονιμικών και των μυητικών τελετουργιών της κοινωνίας των γενών. Σε κάποιο στάδιο ο Ορφισμός συνδέεται με τον Διόνυσο, καθώς και με τον κρητικό Ζαγρέα και γίνεται μια παραλλαγή της Διονυσιακής λατρείας. Ο Ορφισμός ως θρησκευτικό ρεύμα έφερνε ένα καινούριο στοιχείο: το διχασμό της ψυχής και του σώματος. Ένα επιπλέον νέο στοιχείο είναι η ιδέα πως η ψυχή ξαναγεννιέται, καθώς σ αυτόν τον κόσμο η ψυχή ζει ως τιμωρημένη ενώ σώζεται μόνο στη μέλλουσα ζωή. Η σωτηρία αυτή κερδιζόταν με τον εξαγνισμό, την προσχώρηση και την αφοσίωση στο ασκητικό ιδεώδες και την ορφική μύηση. Η ζωή αποτελούσε τιμωρία για κάποιο προπατορικό αμάρτημα, τη δολοφονία του Διονύσου από τους Τιτάνες. Η δολοφονία αυτή, στην οποία ανακατευόταν η θεϊκή φύση του Διονύσου και η γήινη των Τιτάτων, στεκόταν στη βάση του χωρισμού της θεϊκής ψυχής, που ήταν αθάνατη, από το γήινο σώμα, που ήταν φθαρτό. Κατ αυτόν τον τρόπο η ψυχή ταυτιζόταν με την αθανασία και το σώμα με τη φθορά. Ο θάνατος της ψυχής ήταν ταυτόχρονα η αθανασία της, ενώ η γήινη υπόσταση του σώματος δεν ήταν παρά ένας θάνατος «εν ζωή». Η απελευθέρωση της ψυχής ύστερα από το θάνατο ήταν η πραγματική ζωή, και η πραγματική ζωή δεν ήταν παρά θάνατος. Ύστερα από το θάνατο της γήινης υπόστασής τους οι απόκληροι της ζωής θα ξαναβρίσκανε τη χαμένη τους κληρονομιά, δηλαδή τη «θεϊκή» υπόσταση, που τους έδινε η παλιά ισότητα του γένους, όταν συγκρινόταν με την τωρινή άχαρη ζωή τους 1. Κάνοντας έναν παραλληλισμό με το Χριστιανισμό, που ακολούθησε χρονικά το ρεύμα του Ορφισμού, μπορεί κανείς να βρει πολλά κοινά σημεία. Οι Πυθαγόρειοι με τις μαθηματικές τους έρευνες απέδωσαν την αρχική αιτία και κινητική δύναμη των υλικών όντων και φαινομένων όχι σε κάποια υλική ουσία, που έχει δύναμη λογική και ζωοποιό, αλλά σε μια διακοσμητική δύναμη, που υπάρχει σ αυτή την ύλη. Η δύναμη αυτή που διακοσμεί την ύλη και την διευθύνει, τη συνέδεσαν με τους αριθμούς. Όπως ο κόσμος, λένε οι Πυθαγόρειοι, βρίσκεται σε συμμετρία και αρμονία διατεταγμένος με ορισμένες αναλογίες αριθμών, έτσι και η ουσία του πρέπει να είναι αριθμοί, οι οποίοι είναι 10

11 ουσίες αυτοτελείς, αυθύπαρκτες και πραγματικές, που έχουν συγχρόνως και τη δύναμη της διάπλασης και διακόσμησης των όντων. Η ψυχή του ανθρώπου, σύμφωνα με τους Πυθαγόρειους, είναι αρμονία προερχόμενη από την συνθετική σχέση των στοιχείων του σώματος, παρά τούτο όμως αθάνατη, διότι μετά το θάνατο υπόκειται σε μετενσάρκωση. 11

12 III. Ο ΠΛΑΤΩΝ 1. ΓΕΝΙΚΑ Όπως ήδη ειπώθηκε στο προηγούμενο κεφάλαιο, οι απόψεις που διατυπώθηκαν γύρω από την ψυχή είναι πολλές και αντικρουόμενες τις περισσότερες φορές μεταξύ τους. Τις ιδέες των προγενέστερων καθώς και των συγχρόνων τους φιλοσόφων, αφομοίωσαν δημιουργικά οι δυο μεγάλοι Έλληνες φιλόσοφοι, ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης, έλεγξαν ό,τι δεν ειπώθηκε σωστά και κράτησαν αυτό που έκριναν ορθό εμπλουτίζοντάς το με τις αρχές της φιλοσοφικής τους σκέψης. Η σύνθεση αυτή οδήγησε αναμφισβήτητα τόσο τα έργα και τη φιλοσοφία τους όσο και την ελληνική και παγκόσμια διανόηση, ένα σκαλί πιο ψηλά. Μέσα από τις πολύτιμες αυτές πληροφορίες που μας παραθέτουν στα έργα τους, καθίστανται, δικαίως, ως οι πρώτοι χρονολογικά ιστορικοί της φιλοσοφίας 20. Στο παρών κεφάλαιο θα παραθέσω κάποια από τα βασικά σημεία της φιλοσοφίας του Πλάτωνα για την ψυχή και στα επόμενα κεφάλαια θα ακολουθήσει η παράθεση των απόψεων του Αριστοτέλη. Τα έργα του Πλάτωνα, όπως και όλων των άλλων Ελλήνων κλασικών τα οποία θα εξετάσουμε στην παρούσα εργασία, περιέχουν, αιώνιες και αξεπέραστες αξίες, πνευματικές, ηθικές, κοινωνικοπολιτικές, αισθητικές και φιλοσοφικές και αποτελούν το υπόστρωμα και το θεμέλιο του σύγχρονου πολιτισμού μας 1. Ο Πλάτων επηρεάστηκε από τις σωκρατικές έννοιες, οι οποίες προσδιορίζουν το βαθύτερο και αμετάβλητο περιεχόμενο, αυτό που ο ίδιος ο Σωκράτης ονομάζει τόν λόγον τν ντων και κυρίως των αφηρημένων εννοιών (τό δίκαιον, τό εσεβές, τό καλόν) και οδηγούν σε ασφαλή γνώση. Το απόλυτο των μαθηματικών εννοιών των Πυθαγορείων, το «ν κα τ πν» των Ελεατών, ο «Νος» του Αναξαγόρα, ο οποίος «τά πάντα διεκόσμησε» καθώς και η διδασκαλία των Ορφικών και των Πυθαγορείων για την ύπαρξη άλλου κόσμου και τη μετά θάνατο ζωή της ψυχής, αφομοιώνονται δημιουργικά 12

13 από τον Πλάτωνα. Στοιχεία που αν και φαίνονται διαφορετικά μεταξύ τους, στο βάθος όμως είναι «συγγενή και ομόλογα», διαπλέκονται μεταξύ τους στον φιλοσοφικό κόσμο του Πλάτωνα. Ο κόσμος αυτός δεν είναι άλλος από τον μεγαλειώδη κόσμο των Ιδεών. Οι Ιδέες είναι για τα πράγματα μορφικό αίτιο, causa formalis, και είναι η αιτία της υπάρξεως των πραγμάτων. Φυσικά είναι όσες και τα αισθητά πράγματα που μας περιβάλλουν. Βρίσκονται σ έναν τόπο επουράνιο και είναι «θεαι, φθαρτοι, ναλλοίωτοι, μονοειδες, γέννητοι καί νώλεθροι, νοονται καί διά το νοός μόνον καταληπταί». Η μεγαλύτερη απόδειξη της βαθύτατης επίδρασης που άσκησαν πάνω του οι προγενέστεροί του φιλόσοφοι, καταφαίνεται από το ίδιο το οικοδόμημα της πλατωνικής φιλοσοφικής θεωρίας. Ο Πλάτων απέδωσε στις Ιδέες τα κατηγορήματα τα οποία απέδιδε στα υλικά όντα ο Παρμενίδης (γένητον, νώλεθρον, κίνητον, μονοειδές, ναλλοίωτον, νοητόν). Με αφορμή τη θεμελιώδη θέση ότι τα αισθητά μετέχουν των Ιδεών (μέθεξις), γίνεται αντιληπτή η επιρροή της πυθαγόρειας αρχής «μιμήσει τν ριθμν». Τέλος, η Ιδέα θεωρείται «νοον καί διά το νοός καταληπτόν», όπως ακριβώς το «ν» των Ελεατών. Όπως θα παρακολουθήσουμε στην πορεία της παρούσας εργασίας, ο Αριστοτέλης «κατεβάζει» τις πλατωνικές Ιδέες στη γη, υποστηρίζοντας ότι η Ιδέα/τό εδος, ενυπάρχει στην ύλη και την ωθεί ν αποκτήσει μορφή. Μεταξύ των Ιδεών υπάρχει ιεράρχηση, ενώ την ανώτατη θέση καταλαμβάνει η ιδέα του Αγαθού, η οποία συμπίπτει και με την ιδέα του Θεού. Η ψυχή καλείται να ακολουθήσει το δρόμο, ο οποίος οδηγεί προς τα υψηλά 2. Για τον Πλάτωνα η ψυχή συνιστά τη ζωή, την αρχή της κάθε κίνησης και την ασώματη προσωπικότητα (το εγώ) του ανθρώπου, η οποία επιζεί μετά το θάνατο, ενώ η τύχη της εξαρτάται από την ηθικότητα του βίου του κάθε ανθρώπου. Ο Πλάτων όχι μόνο διακήρυξε την προσωπική αθανασία της ψυχής, αλλά και ως ο «πρώτος θεολόγος» ζήτησε ν αποδείξει την αρχή αυτή μέσα από σταθερά και απαρασάλευτα επιχειρήματα. Πέρα από την παγκόσμια ψυχή, την ψυχή του σύμπαντος, υπάρχουν και οι ατομικές ψυχές. Η ατομική ψυχή είναι συγγενής και μοιάζει με την παγκόσμια ψυχή, επιπλέον όμως έχει θεϊκή προέλευση, ζει στον ουρανό αιώνια και δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος. Όπως είναι φυσικό, η ψυχή δεν έχει 13

14 καμία απολύτως σχέση με τον υλικό κόσμο και μετέχει στην Ιδέα της ζωής, της αλήθειας, του δικαίου, του καλού και του αγαθού, από τις οποίες και τρέφεται 3. 14

15 2. Η ΜΟΡΦΗ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ οον μν στι, πάντ πάντως θείας εναι κα μακρς διηγήσεως, δ οικεν, νθρωπίνης τε κα λάττονος ταύτ ον λέγωμεν. οικέτω δ ξυμφύτ δυνάμει ποπτέρου ζεύγους τε κα νιόχου. Θεν μν ον πποι τε κα νίοχοι πάντες ατοί τε γαθοί κα ξ γαθν, τ δ τν λλων μέμικται κα πρτον μν μν ρχων ξυνωρίδος νιοχε, ετα τν ππων μν ατ καλός τε κα γαθς κα κ τοιούτων, δ ξ ναντίων τε κα ναντίοις χαλεπή δ κα δύσκολος ξ ανάγκης περ μς νιόχησις. Π δ ον θνητν κα θάνατον ζον κλήθη, πειρατέον επεν. Πσα ψυχ παντς πιμελεται το ψύχου, πάντα δ ορανν περιπολε, λλοτ ν λλοις εδεσι γιγνομένη τελέα μν ον οσα κα πτερωμένη μετεωροπορε τε κα πάντα τν κόσμον διοικε (Φαιδρ. 246Β) Ο Πλάτων στον Φαίδρο παρομοιάζει την ψυχή με άρμα, που το οδηγούν φτερωτά άλογα και ένας ηνίοχος. Από τα δύο άλογα το ένα είναι άριστο και με ευγενική καταγωγή (τ θυμοειδς τς ψυχς), ενώ το άλλο (τ πιθυμητικν τς ψυχς) παρουσιάζει τις ακριβώς αντίθετες ιδιότητες. Αυτό, φυσικά, καθιστά πολύ δύσκολο το έργο της καθοδήγησης για τον ηνίοχο (τ λογιστικν τς ψυχς). Το αγαθό άλογο είναι αθάνατο ενώ το άλλο είναι θνητό. Ο συμβολισμός είναι αρκετά προφανής. Το αγαθό άλογο συμβολίζει την ψυχή και κατ επέκταση την αθανασία της, ενώ αντίθετα το άλλο υπονοεί το σώμα και τις επιφανειακές και εφήμερες ανάγκες του. Η τύχη του άρματος θα κριθεί τελικά από το ρόλο, που θα διαδραματίσει ο ηνίοχος, που με την επενέργεια ή την μη επενέργεια 15

16 της λογικής θα δώσει αντιστοίχως βάση και προτεραιότητα είτε στην ψυχή είτε στο σώμα. Συνοψίζοντας, μπορούμε να πούμε ότι ο Πλάτωνας θεωρεί ότι η ψυχή του ανθρώπου συνίσταται σε τρία μέρη. Αυτά είναι το λογιστικό μέρος, το οποίο δίνει τη δυνατότητα στον άνθρωπο να σκέφτεται λογικά και να επιχειρηματολογεί, το θυμοειδές, που δίνει τη δυνατότητα να συμπεριφέρεται κανείς με γενναιότητα, τον εξοπλίζει δηλαδή με δύναμη θέλησης και επίσης συνδέεται με την εικόνα του εαυτού του. Τέλος, υπάρχει το επιθυμητικό, που περιλαμβάνει τις επιθυμίες και τα πάθη. Σε μια υγιή φύση τα τρία αυτά μέρη βρίσκονται σε αρμονία μεταξύ τους. Το λογιστικό πρέπει να κυριαρχεί του επιθυμητικού, ώστε οι επιθυμίες και τα πάθη να μην αναπτύσσονται υπερβολικά. Υγιής ψυχική ζωή, σημαίνει, λοιπόν, αρμονική λειτουργία των τριών μερών της ψυχής. Με βάση αυτή τη διάκριση ο Πλάτωνας, καθορίζει την κοινωνική και πολιτική θέση του κάθε ανθρώπου στην ιδανική Πολιτεία του. Έτσι οι άνθρωποι του σιδήρου (δημιουργοί), που βρίσκονται στη βάση της πυραμίδας, κυριαρχούνται από το επιθυμητικό. Αντίστοιχα, οι άνθρωποι του αργύρου (φύλακες), κυριαρχούνται από το θυμοειδές και τέλος οι άνθρωποι του χρυσού (φιλόσοφοι/ βασιλείς) από το λογιστικό οι τελευταίοι έζησαν για πολύ καιρό στον κόσμο των Ιδεών και γι αυτό είναι οι ικανότεροι να οδηγήσουν και τους υπόλοιπους στο σωστό δρόμο. 16

17 3. ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Ο Πλάτωνας στο έργο του Τίμαιος αποδίδει την αρχή της δημιουργίας των πάντων στην αγαθή φύση του Θεού/ Δημιουργού. Αυτός ο Δημιουργός προσέδωσε τάξη σε ένα προϋπάρχον, ορατό και ατάκτως κινούμενο υλικό. Το σώμα του κόσμου δημιουργήθηκε από τα τέσσερα στοιχεία (φωτιά, γη, νερό, αέρας), που συνδέονται μεταξύ τους με δεσμούς γεωμετρικής αναλογίας. Ο Δημιουργός συνδέοντας τα στοιχεία αυτά οικοδόμησε τον ορατό και απτό ουρανό. κα δι τατα κ τε δ τούτων τοιούτων κα τν ριθμν τεττάρων τ το κόσμου σμα γεννήθη δι ναλογίας μολογσαν, φιλίαν τε σχεν κ τούτων, στε ες τατν ατ συνελθν λυτον π το λλου πλν π το συνδήσαντος γενέσθαι. ( Τιμ. 32 c) Εκτός του ότι το σώμα του κόσμου μπορεί να λυθεί μόνο από τον Δημιουργό, επιπλέον είναι απαλλαγμένο από αρρώστιες και γηρατειά. Πιο συγκεκριμένα, η οικοδόμηση του κόσμου απαίτησε την ολότητα και των τεσσάρων στοιχείων, εξαντλώντας και το παραμικρό τμήμα και την παραμικρή τους δύναμη, με στόχο να είναι ο κόσμος όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένος. Δημιουργήθηκε έτσι ένα έμβιο ον, ένας κόσμος μοναδικός, που αποτελείται από ολοκληρωμένα μέρη και από την ολότητα των συστατικών, που τον απαρτίζουν και που είναι αγέραστος και άτρωτος απέναντι στις εξωτερικές δυνάμεις, οι οποίες επιδρούν πάνω του. 17

18 πρς δ τούτοις ν, τε οχ πολελειμμένων ξ ν λλο τοιοτον γένοιτ ν, τι δ ν γήρων κα νοσον, κατανον ς συστάτ σώματι θερμ κα ψυχρ κα πάνθ σα δυνάμεις σχυρς χει περιιστάμενα ξωθεν κα προσπίπτονται καίρως λύει κα νόσους γρας τε πάγοντα φθίνειν ποιε. Δι δ τν ατίαν κα τν λογισμν τόνδε να λον λων ξ πάντων τέλεον κα γήρων κα νοσον ατν τεκτήνατο. ( Τιμ. 33 a) Το σώμα του κόσμου πήρε τη μορφή τέλειας σφαίρας και ακολουθεί την ομαλή κυκλική περιστροφική κίνηση, που αποτελεί τη μοναδική από τα επτά είδη κίνησης, η οποία συνδέεται άμεσα με το νου και τη φρόνηση. Έτσι, λοιπόν, ο Δημιουργός κατασκεύασε ένα σώμα λείο και ομαλό και απολύτως συμμετρικό ως προς το κέντρο του, ολοκληρωμένο και πλήρες. Στο κέντρο εμφύτευσε την Ψυχή, την οποία κατένειμε παντού, ώστε να καλύπτει ακόμα και την εξωτερική επιφάνεια του σώματος του. Ψυχν δ ες τ μέσον ατο θείς παντός τε τεινεν κα τι ξωθεν τ σμα ατ περιεκάλυψεν, κα κύκλ δ κύκλου στρεφόμενον ορανν να μόνον ρημον κατέστησεν, δι ρετν δ ατν ατ δυνάμενον συγγίγνεσθαι κα οδενς τέρου προσδεομένου, γνώριμον δ κα φίλον κανς ατν ατ. Δι πάντα δ τατα εδαίμονα θεν ατν έγεννήσατο. ( Τιμ. 34 b) 18

19 4. Η ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Η ψυχή του κόσμου δημιουργήθηκε πριν από το σώμα του και ο Δημιουργός την τοποθέτησε στο ψηλότερο σημείο της κλίμακας της γέννησης και της αρετής, για να δεσπόζει και να διοικεί το σώμα ς δεσπότιν καί ρξουσαν ρξομένου συνεστήσατο κ τνδε τε καί τοιδε τρόπ). Η ψυχή του κόσμου αποτελείται από αυτό που ο Πλάτων στον Τίμαιο ονομάζει αδιαίρετη και διαιρετή ουσία. Η αδιαίρετη εξασφαλίζει στην ψυχή την ενότητά της, ενώ η δεύτερη, η οποία κατά κύριο λόγο αφορά τα σώματα, σχετίζεται με την πολλαπλότητα. Επιπλέον, περιέχει μια ουσία, που αποτελείται από το «τατόν» και το «τερον». Τς μερίστου κα ε κατ τατ χούσης οσίας κα τς α περ τ σώματα γιγνομένης μεριστς τρίτον ξ μφον ν μέσ συνεκεράσατο οσίας εδος, τς τε τατο φύσεως α περ κα τς το τέρου, κα κατ τατ συνέστησεν ν μέσ το τε μερος ατν κα το κατ τ σώματα μεριστο. ( Τιμ. 35 a) Με τον ίδιο τρόπο συνδυασμού του αμετάβλητου και του μεταβλητού δημιουργούνται και τα άλλα δυο συστατικά της ψυχής, η Ταυτότητα και η Ετερότητα. Στη συνέχεια, ο Πλάτωνας παρουσιάζει μια μαθηματική ανάλυση και επεξεργάζεται το αποτέλεσμα με βάση τα διαστήματα μιας μουσικής κλίμακας, με σκοπό να δώσει έμφαση στην αρμονική της σύσταση και στο προβάδισμα της τελειότητάς της έναντι των άλλων δημιουργημάτων. Το ζήτημα της δημιουργίας της ψυχής του κόσμου, αναμφισβήτητα αποτελεί ένα από τα πιο ασαφή και προβληματικά 19

20 χωρία τόσο του Τίμαιου όσο και της πλατωνικής φιλοσοφίας γενικότερα. Ο Cornford εντοπίζοντας τις δυσκολίες αυτής της ενότητας, παρουσίασε την κατασκευή της ψυχής ως μια διαδικασία, που συντελείται σε δύο στάδια 4. Το πρώτο από αυτά περιλαμβάνει τις εξής μείξεις: Α) τη μείξη της αμετάβλητης και αδιαίρετης ουσίας το αποτέλεσμα είναι η παραγωγή μιας ενδιάμεσης ουσίας, η οποία συνιστά ένα από τα τρία τελικά συστατικά, που απαρτίζουν την ψυχή. Β) τη μείξη του «τατο» και του «τέρου» στην αμέριστη ουσία αντιστοίχισε το στοιχείο της ομοιότητας και στη μεριστή της ετερότητας, με αποτέλεσμα την παραγωγή ενός ενδιάμεσου «τατού». Γ) τη μείξη του αμέριστου «θατέρου» με το μεριστό «θάτερο». Στο δεύτερο στάδιο ο Δημιουργός ενώνοντας όλα τα παραπάνω ενδιάμεσα προϊόντα, δημιουργεί την οντότητα, που αποκαλεί Ψυχή του κόσμου. Στο βιβλίο του Plato s Cosmology ο Cornford επεξηγεί καλύτερα τα όσα παρατέθηκαν: 1 ο Στάδιο 2 ο Στάδιο Αμέριστη Ουσία Μεριστή Ουσία } Ενδιάμεση Ουσία Αμέριστη Ταυτότητα ΨΥΧΗ } Ενδιάμεση Ταυτότητα Μεριστή Ταυτότητα Αμέριστη Διαφορά Μεριστή Διαφορά } Ενδιάμεση Διαφορά 20

21 5. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΨΥΧΗΣ Ο τρόπος με τον οποίο δημιουργήθηκε η ψυχή διαφαίνεται μέσα από τον Τίμαιο. Εκεί γίνεται φανερό πως ο αθάνατος Δημιουργός δεν μπορούσε ο ίδιος να πλάσει τα θνητά είδη των ζώων και των ανθρώπων, γιατί με αυτό τον τρόπο θα τα εξίσωνε με τους θεούς. Έτσι, ανέθεσε στους θνητούς θεούς τη δημιουργία του σώματος και του θνητού μέρους της ψυχής των ανθρώπων, ενώ ο ίδιος ο Δημιουργός ανέλαβε το έργο της δημιουργίας του αθάνατου και θείου μέρους της. Δι μο δ τατα γενόμενα κα βίου μετασχόντα θεος σάζοιτ ν να ον θνητά τε τό τε πν τόδε ντως παν, τρέπεσθε κατ φύσιν μες π τν τν ζων δημιουργίαν, μιμούμενοι τν μν δύναμιν περ τν μετέραν γένεσιν. ( Τιμ. 42 c) Επομένως, η ψυχή του ανθρώπου αποτελείται από ένα θνητό και από ένα αθάνατο μέρος, το οποίο συγγενεύει με την αθάνατη ψυχή του κόσμου. 21

22 6. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Οι θνητοί θεοί δημιούργησαν το ανθρώπινο σώμα σύμφωνα με το πρότυπο του σύμπαντος, δηλαδή κατασκεύασαν ένα σφαιρικό σώμα, το κεφάλι, το οποίο συνιστά το θεϊκό τμήμα του σώματος και εξουσιάζει όλα τα άλλα. Όλα τα υπόλοιπα μέλη βρίσκονται στην υπηρεσία του κεφαλιού και το βοηθούν στην εκτέλεση όλων των δυνατών μελλοντικών κινήσεων. Το σχήμα του σώματος, τα άκρα, τα οστά, οι μύες, υπάρχουν για να εξυπηρετούν το κεφάλι και να του προσφέρουν ένα ικανό και ευέλικτο μέσο μεταφοράς. Τς μν δ θείας περιόδους δύο οσας, τ το παντς σχμα πομιμησάμενοι περιφερς ν, ες σφαιροειδς σμα νέδησαν, τοτο νν κεφαλν πονομάζομεν, θειότατόν τε στι κα τν ν μν πάντων δεσποτον κα πν τ σμα παρέδοσαν πηρεσίαν ατ συναθροίσαντες θεοί, κατανοήσαντες τι πασν σαι κινήσεις σοιντο μετέχοι. ( Τιμ. 44 d) Το κεφάλι θεώρησαν οι θεοί ως το καταλληλότερο μέρος μέσα στο οποίο θα κατοικήσει η αθάνατη ψυχή. Στη συνέχεια, δημιούργησαν το υπόλοιπο σώμα, στο οποίο τοποθετήθηκε η θνητή ψυχή. 22

23 7. Η ΑΝΩΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ Η ψυχή αποτελεί το κυρίαρχο αίτιο κάθε σωματικής αλλαγής και μετασχηματισμού. Η προτεραιότητά της έναντι του σώματος διαφαίνεται σε όλα τα σχετικά χωρία. Στους Νόμους ο Πλάτωνας ταυτίζει την ψυχή με την αυτοκίνηση τν δυναμένην ατν κινεν κίνησιν ( Νόμοι 896 a) Ενώ την ίδια ακριβώς αναφορά συναντούμε και στον Φαίδρο φ αυτο κινουμένου, ψυχς οσίαν τε κα λόγον τοτον ατν τις λέγων οκ ασχυνεται πν γάρ σμα, μν ξωθεν τ κινεσθαι, ψυχον, δ νδοθεν ατ ξ ατο, μψυχον, ς ταύτης οσης φύσεως ψυχς ( Φαιδρ. 245 e) Δικαίως η κίνηση αυτή θεωρείται ως η αληθινή μεταβολή του σύμπαντος, γιατί είναι η ισχυρότερη όλων των κινήσεων και αποτελεί την αρχή κάθε άλλης κίνησης. Η ανωτερότητα της ψυχής θεμελιώνεται στην αυτοτέλειά της, ενώ η γενετική της προτεραιότητα έρχεται ως άρρητη συνέπεια. Εφόσον, δηλαδή, η ψυχή αποτελεί το τελειότερο δημιούργημα του Θεού του Πλάτωνα, λόγω της αυτοκίνησής της, και προηγείται λογικά και αιτιακά και επομένως δεν μπορεί παρά να προηγείται και χρονικά, όπως όντως συμβαίνει. 23

24 8. ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΨΥΧΗ Ο Πλάτωνας βαθύτατα επηρεασμένος από τις Ορφικές και Πυθαγόρειες διδασκαλίες διατυπώνει πρώτος μια ολοκληρωμένη θεωρία για την ψυχή. Ξεκινά από την προϋπαρξή της για να οδηγηθεί στη ζωή της μέσα στους περιορισμούς του ανθρώπινου σώματος και έπειτα στην μεθύπαρξή της, μετά την επενέργεια του θανάτου. Σε αρκετά έργα του γίνεται φανερό πως το πρόβλημα της φύσης της ψυχής, απασχόλησε έντονα τον μεγάλο Έλληνα φιλόσοφο. Για παράδειγμα, στον Γοργία αποδοκιμάζει έντονα τα γήινα αγαθά, ενώ στον Κρατύλο και στον Μένωνα μιλά για το σώμα-τάφο της ψυχής και για την αθανασία της. Όμως, η διάθεση της φυγής από τον κόσμο στην αποκορύφωσή της φτάνει πρώτα μέσα στον Φαίδωνα 5. Ο Φαίδων δεν είναι παρά μια συζήτηση για το θέμα της «αθανασίας της Ψυχής» και κύριος στόχος της επιχειρηματολογίας είναι η απόδειξη της ατέρμονης επιβίωσής της. Πιο απλά, οι ψυχές μας δεν άρχισαν ποτέ να υπάρχουν, ούτε θα πάψουν ποτέ να υπάρχουν. Άμεσος και κύριος στόχος ολόκληρης της συνομιλίας είναι η δικαίωση του βίου, της «περίθαλψης της ψυχής» βάσει της αντίληψης ότι η θεϊκότητα της ανθρώπινης ψυχής και η «μίμηση του θείου», αποτελούν τον σωστό και εύλογο κανόνα του βίου. Το ότι η ψυχή είναι ανεπηρέαστη από την επενέργεια του θανάτου, αποτελεί απλή συνέπεια της εγγενούς θεϊκότητας. Σαφώς η συλλογιστική εδώ είναι μεταφυσική με τη σημασία του όρου 6. Ο Φαίδων δεν είναι ευθύς διάλογος, όπως είναι για παράδειγμα ο Γοργίας ή ο Μένων, αλλά αποτελεί μια αφήγηση με αφορμή τη συζήτηση, η οποία έλαβε χώρα στη φυλακή μεταξύ του Σωκράτη και των πιστών του φίλων, λίγο πριν ο πρώτος πιει το κώνειο 7. Αργότερα, 24

25 ο μαθητής και πιστός του φίλος, ο Φαίδων θα αφηγηθεί το περιεχόμενο εκείνης της συζήτησης των τελευταίων στιγμών του Σωκράτη, στο φίλο του Εχεκράτη, μετά από παράκληση του δεύτερου. Η σχέση σώματος και ψυχής κυριαρχεί στο ομώνυμο πλατωνικό έργο. Με αφορμή το θέμα της αυτοκτονίας, που εισάγεται από τον Κέβη, ξεκινά μια διαλεκτική συζήτηση, με στόχο την απόδειξη της ανωτερότητας, αλλά και της αθανασίας της ψυχής. Η τραγικότητα της θέσης του Σωκράτη, ο οποίος βρίσκεται λίγες ώρες πριν από το θάνατό του, είναι αυτή που μετατρέπει από νωρίς το διάλογο σε μια φιλοσοφική αναζήτηση για τη φύση της ψυχής. Ο Σωκράτης προβληματίζεται γύρω από το θάνατο και καταλήγει στο ότι συνιστά χωρισμό της ψυχής από το σώμα. Τς ψυχς π το σώματος παλλαγήν ( Φαιδ. 64 c) Στο ζήτημα που αφορά στην αυτοκτονία, ο Σωκράτης διατυπώνει την άποψη, πως εφόσον οι άνθρωποι βρίσκονται υπό την φρούρηση και την κηδεμονία των αγαθών θεών, αποτελεί μεγάλο σφάλμα η πρωτοβουλία της αφαίρεσης της ζωής, που επισείει την τιμωρία και την μνιν των θεών. Άλλωστε, η αφαίρεση της ζωής, ισοδυναμεί με προσπάθεια να ξεφύγει ο άνθρωπος από την καλοσύνη και τη φροντίδα των θεών και συνιστά ανόητη πράξη. Συνεπώς, ο άνθρωπος μπορεί να διαχειριστεί το σώμα του με διάφορους τρόπους- βέβαια ο σωστός τρόπος ισοδυναμεί με μονόδρομο για τον Σωκράτη, όπως θα δούμε στη συνέχεια- αλλά το δικαίωμα να επεμβαίνει στη ζωή του τόσο δραστικά, προκρίνεται ως λανθασμένη επιλογή. Το στοιχείο αυτό είναι άλλη μια απόδειξη της συνάφειας της πλατωνικής φιλοσοφίας και του Χριστιανισμού. τος θεος εναι μν τος πιμελουμένους κα μς τος νθρώπους ν τν κτημάτων τος θεος εναι. 25

26 ( Φαιδ. 62 a) Με βάση την παραπάνω θέση ο Σωκράτης διατυπώνει την πεποίθηση ότι ο επικείμενος θάνατός του θα τον φέρει κοντά στους θεούς και στους αγαθούς άντρες και για τον λόγο αυτό δεν τον λυπεί καθόλου. Το μόνο που πρόκειται να απολέσει κατά τη διαδικασία αυτή, θα είναι το θνητό και το ούτως ή άλλως φθαρτό σώμα του. Ε μν μ μην ξειν πρτον μν παρ θεος λλους σοφος τε κα γαθούς, πειτα κα παρ νθρώπους τετελευτηκότας μείνους τν νθάδε, δίκουν ν οκ γανακτν τ θανάτ. ( Φαιδ. 63 b) Ο Σιμμίας ρωτά για τη φύση και τη σημασία του θανάτου, δίνοντας έτσι νέο έναυσμα για μια νέα σωκρατική απολογία. Ο Σωκράτης υποστηρίζει πως ο θάνατος συνεπάγεται τον χωρισμό της ψυχής από το σώμα και δηλώνει ρητά την χρηστή στάση του όχι μόνο απέναντι στο θάνατο αλλά και απέναντι στην ζωή. Ο φιλόσοφος, ο φίλος της σοφίας, αυτός που αναζητά την αληθινή φύση των όντων, αντιλαμβάνεται ότι οι αισθήσεις είναι αναξιόπιστες στο θέμα αυτό και ότι η ουσία, το αμιγές και καθαρό ον συλλαμβάνεται μόνο με την αμιγή και καθαρή σκέψη, με την ψυχή, που έχει απαλλαγεί από τα δεσμά του σώματος και από τη φροντίδα γι αυτό και έχει συγκεντρωθεί και απομονωθεί στον εαυτό της. Η ενασχόληση με το σώμα απορροφά ζωτική ενέργεια, αλυσοδένει τον άνθρωπο στην κοινοτοπία, τον προσανατολίζει στην αναζήτηση μιας «κόσμιας» αρετής, που κατά βάθος δεν στοχεύει παρά στην ηδονή και εφαρμόζει την αυτοσυγκράτηση μόνο και μόνο για να εξασφαλίσει μεγαλύτερη ηδονή, που αψηφά τον κίνδυνο από φόβο προς τον θάνατο και μιας υποκριτικής και υπολογιστικής σωφροσύνης, που ανταλλάσσει ηδονές με ηδονές και πόνους με πόνους. 26

27 Μέλημα του αληθινού φιλοσόφου είναι η λύση και ο χωρισμός της ψυχής από το σώμα (θάνατος). Αυτό γιατί η φιλοσοφία δεν είναι τίποτα άλλο παρά καθαρμός της ψυχής και μύηση, που οδηγεί στην αποκάλυψη της αλήθειας 8. ρ ον πρτον μν ν τος τοιούτοις δλος στν φιλόσοφος πολύων τι μάλιστα τν ψυχν π τς το σώματος κοινωνίας διαφερόντως τν λλων νθρώπων; Κα δοκε γε που, Σιμμία, τος πολλος νθρώποις μηδν δ τν τοιούτων μηδ μετέχει ατν οκ ξιον εναι α δι το σώματος εσίν; ( Φαιδ. 64 e) Πότε η ψυχή φτάνει στην αλήθεια; Όταν επιχειρεί κάτι με τη βοήθεια του σώματος, εξαπατάται από αυτό. Το σώμα είναι φθαρτό και οι ανάγκες ή οι αδυναμίες του, αποτελούν τροχοπέδη στις ανώτερες επιδιώξεις του ανθρώπου, τον εμποδίζουν να σχηματίσει σωστή σκέψη για τα πράγματα. Σύμφωνα με μια φιλοσοφική ρήση, την οποία παραθέτει ο ίδιος ο Σωκράτης στον Φαίδωνα, υπάρχει μια ευτυχισμένη διέξοδος για τον άνθρωπο και αυτή δεν είναι άλλη από την συνειδητοποίηση της ιδέας, ότι όσο η ψυχή μας θα είναι μέσα στο σώμα, ποτέ δε θα μπορέσουμε να κατακτήσουμε ικανοποιητικά αυτό που επιθυμούμε. Κινδυνεύει τοι σπερ τραπός τις κφέρειν μς μετ το λόγου ν τ σκέψει, τι, ως ν τ σμα χωμεν κα συμπεφυρμένη μν ψυχ μετ το τοιούτου κακο, ο μή ποτ κτησώμεθα κανς ο πιθυμομεν. ( Φαιδ. 66 b) Σύμφωνα, λοιπόν, με τα όσα διατυπώθηκαν, αυτός που αγανακτεί μπροστά στην ιδέα του θανάτου δεν είναι φιλόσοφος, αλλά 27

28 φιλοσώματος. Γιατί ο πραγματικός φιλόσοφος έχει περάσει όλη του τη ζωή κοντά στο θάνατο, μέσω της φιλοσοφίας και επομένως γνωρίζει την πραγματική αλήθεια για αυτό, που, αναπόφευκτα, θα κληθεί να αντιμετωπίσει κάποια στιγμή στη ζωή του. Η υπεροχή της ψυχής έναντι του σώματος εντοπίζεται σε ένα ακόμα σημείο. Η ψυχή ισοδυναμεί με το αόρατο και αναλλοίωτο μέρος της ανθρώπινης φύσης ( καί τό ειδές εί κατά τατα χον) 9, ενώ το σώμα αποτελεί το ορατό, το απτό και φθαρτό μέρος ( τό δέ ρατόν μηδέποτε κατά τατα) 10. Ο παραλληλισμός του σώματος με τα αισθητά πράγματα είναι αναπόφευκτος, καθώς και ο αντίστοιχος της ψυχής με τον κόσμο των Ιδεών. Κατά τη διάρκεια της συνύπαρξης της ψυχής με το σώμα, η φύση προστάζει το σώμα να υπηρετεί και να υπακούει την ψυχή και αυτή να κυβερνά και να καθοδηγεί ορθά το σώμα. Επομένως, η ψυχή μοιάζει με το θείο και το σώμα με το θνητό στοιχείο. πειδν ν τ ατ σι ψυχ κα σμα, τ μν δουλεύειν κα ρχεσθαι φύσις προστάττει, τ δέ ρχειν κα δεσπόζειν μν ψυχ τ θεί (οικεν), τ δ σμα τ θνητ. ( Φαιδ. 80 a) Η διαφορετική αυτή υπόσταση καθιστά την ψυχή αδιάλυτη και αμετάβλητη. Τόπος κατοικίας της είναι η νόηση, η ορθή σκέψη, ενώ αντιθέτως το σώμα ως θνητό διαλύεται και μεταβάλλεται και φυσικά δε σχετίζεται με κανέναν τρόπο με τη νόηση. 28

29 9. ΤΟ ΣΩΜΑ ΕΙΝΑΙ ΤΡΩΤΟ Το σώμα, όπως παρουσιάζεται στον Τίμαιο, συνίσταται στα τέσσερα στοιχεία- γη, φωτιά, νερό, αέρας- και συνεπώς οι σωματικές ασθένειες προκαλούνται από την διαταραχή της σύστασης και της λειτουργίας των προλεχθέντων στοιχείων. Τόσο η έλλειψη όσο και η υπεροχή κάποιου στοιχείου, μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές στην υγεία. Η μετατόπιση ενός στοιχείου σε άλλο χώρο μέσα στο σώμα έχει τα ίδια αποτελέσματα. Τ δ τν νόσων θεν συνίσταται, δλον που κα παντί. Τεττάρων γρ ντων γενν ξ ν συμπέπηγεν τ σμα, γς πυρς δατος τε κα έρος, τούτων παρ φύσιν πλεονεξία κα νδεια κα τς χώρας μετάστασις ξ οκείας π λλοτρίαν γιγνομένη, πυρός τε α κα τν τέρων πειδ γένη πλείονα νός ντα τυγχάνει, τ μ προσκον καστον αυτ προσλαμβάνειν, κα πάνθ σα τοιατα, στάσεις κα νόσους παρέχει. ( Τιμ. 82 a) Άλλωστε, το σώμα, από τη φύση του παρουσιάζει ατέλειες και αδυναμίες, όπως η αρρώστια, η ασχήμια, η αναπηρία, που επιτρέπουν στο κακό να κυριαρχήσει πάνω του. Κακίαν ν φήσαις σθένειαν εναι κα νόσον κα ασχος κα τ τοιατα. ( Γοργίας, 477 b) 29

30 10. ΚΑΙ Η ΨΥΧΗ ΝΟΣΕΙ Όπως προαναφέρθηκε σε προηγούμενο κεφάλαιο, η ψυχή διαθέτει και θνητά μέρη, τα οποία όπως είναι εύλογο, δεν έχουν καμία συγγένεια με τη θεία και αναλλοίωτη φύση της και φυσικά ούτε με τον κόσμο των Ιδεών. Τα θνητά αυτά μέρη είναι η ηδονή, που αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή του κακού, οι πόνοι, που μας απομακρύνουν από το καλό, το θάρρος και ο φόβος, ο θυμός και η ελπίδα. Όλα αυτά τα στοιχεία συνδέονται με την άλογη αίσθηση και γι αυτό δεν εδράζουν στο κεφάλι, δηλαδή στη νόηση, αλλά στο θώρακα. Ο λαιμός υψώνεται ανάμεσά τους σαν ισθμός, διαχωρίζοντάς τα ως αντίθετα και μη συμβατά. λλο τε εδος ν ατ ψυχς προσκοδόμουν τ θνητόν, δειν κα ναγκαα ν αυτ παθήματα χον, πρτον μν δονήν, μέγιστον κακο δέλεαρ. πειτα λύπας, γαθν φυγάς, τι δ α θάρρος κα φόβον, φρονε συμβούλ, θυμν δ δυσπαραμύθητον, λπίδα δ επαράγωγον. ( Τιμ. 69 d) Η ψυχή ασθενεί λόγω της συνύπαρξής της με το σώμα ( τ δ περ ψυχν δι σώματος ξιν τδε) 11. Η σωματική, δηλαδή, διάθεση είναι αυτή, που προκαλεί τις ψυχικές ασθένειες. Οι σημαντικότερες ψυχικές ασθένειες είναι η τρέλα ( τ μν μανίαν) και η αμάθεια. Οποιαδήποτε επίπτωση προκαλούν αυτές οι δύο, εκλαμβάνεται ως ασθένεια και μάλιστα πολύ σοβαρή. 30

31 Νόσον μν δ ψυχς νοιαν συγχωρητέον, δύο δ νοίας γένη, τ μν μανίαν, τ δ μαθίαν. Πν ον τι πάσχων τις πάθος πότερον ατν σχει, νόσον προσρητέον, δονς δ κα λύπας περβαλλούσας τν νόσων μεγίστας θετέον τ ψυχ. ( Τιμ. 86 b) Ο υπερβολικός πόνος και η υπερβολική ηδονή, καθώς και η αφροδίσια ακολασία, αποτελούν ψυχικά νοσήματα, για τα οποία ευθύνεται η ελαττωματική σωματική κατάσταση και οδηγούν σε λανθασμένες συμπεριφορές. Έτσι σπεύδουν οι υπόλοιποι να χαρακτηρίσουν αυτόν που φέρεται ανεξέλεγκτα ως κακό, κάτι που συνιστά λανθασμένη εκτίμηση, αφού η πραγματική αιτία της παρεκλίνουσας συμπεριφοράς εντοπίζεται από τον Πλάτωνα στις σωματικές δυσλειτουργίες, στην κακή ανατροφή και στο δυσλειτουργικό πολίτευμα. Σαφώς τη μεγαλύτερη βλάβη την προκαλούν οι ψυχικές ασθένειες και όχι τόσο οι σωματικές, διότι ο άνθρωπος βιώνει μεγαλύτερη δυστυχία, όταν αναγκάζεται να ζήσει με μια μη υγιή ψυχή, παρά με ένα μη υγιές σώμα. γνοεν σ θλιώτερόν στι μ γιος σώματος μ γιε ψυχ συνοικεν. ( Γοργίας 479 b) Συμπερασματικά, για να μπορέσουν να αποσοβηθούν οι παραπάνω κίνδυνοι, θα πρέπει ο κάθε άνθρωπος να επιδιώκει την αρετή τόσο του σώματος όσο και της ψυχής. Και αυτό είναι πραγματοποιήσιμο μόνο μέσα από την ευταξία, την ορθότητα και την τέχνη. λλ τάξει κα ρθότητι κα τέχν. 31

32 ( Γοργίας 506 d) 11. Η ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ H θεωρία του Πλάτωνα για την αθανασία της ψυχής, συνιστά απόρροια δημιουργικής αφομοίωσής της μέχρι τότε παραδεδομένης φιλοσοφίας, από τον Όμηρο και τους Ορφικούς μέχρι τον Σωκράτη. Ο Φαίδων, ως μελέτη πάνω στην φύση και την αθανασία της ψυχής, αποτελεί το απαύγασμα αυτής της παραγωγικής αφομοίωσης. Μερικά από τα πιο καίρια σημεία αυτής της προσπάθειας αναφέρθηκαν σε προηγούμενα κεφάλαια. Η παρούσα ενότητα στόχο έχει να εκθέσει τη θεωρία της μεθύπαρξης της ψυχής. Στον Φαίδωνα, η ερώτηση του Κέβη, που αφορά στην τύχη της ψυχής μετά τον θάνατο, δίνει αφορμή στον Σωκράτη να εκθέσει μέσα από επιχειρήματα εξαιρετικής ηθικής βαρύτητας, ολόκληρη τη φιλοσοφική του σκέψη, η οποία διαρθρώνεται πάνω στην ιδέα της αθάνατης φύσης της ψυχής. εναντίων. Α) 1 ο Επιχείρημα για την αθανασία της ψυχής/ το επιχείρημα των Σύμφωνα, λοιπόν, με την επικρατούσα άποψη της εποχής, οι ψυχές των πεθαμένων κατεβαίνουν στον Άδη και παραμένουν εκεί μέχρι να έρθει η στιγμή να επανέλθουν στον πάνω κόσμο και αφού μπουν σε κάποιο σώμα, λαμβάνουν και πάλι ύπαρξη. Με λίγα λόγια, ο Σωκράτης στο σημείο αυτό παρουσιάζει την πεποίθηση των αρχαίων για τη μετεμψύχωση, διδασκαλία που ξεκίνησε από τους Ορφικούς και τους Πυθαγόρειους και ουσιαστικά διαμόρφωσε την κοσμοθεωρία και τα θρησκευτικά «πιστεύω» των ανθρώπων της εποχής. 32

33 Σκεψώμεθα δ ατ τδέ π, ετ ρα ν ιδου εσν α ψυχα τελευτησάντων τν νθρώπων ετε κα ο. Παλαις μν ον στι τις λόγος ο μεμνήμεθα, ς εσν νθένδε φικόμεναι κε, κα πάλιν γε δερο φικνονται κα γίγνονται κ τν τεθνεώτων. Κα ε τοθ οτως χει, πάλιν γίγνεσθαι κ τν ποθανόντων τος ζντας, λλο τι εεν ν α ψυχα μν κε; ( Φαιδ. 70 d) Παρόλα αυτά, ο Σωκράτης δεν περιορίζεται στο παράδειγμα των ανθρώπων αλλά επεκτείνει τη σκέψη του σε όλα τα όντα. Θα πρέπει, λοιπόν, να δεχτούμε ότι καθετί που υπάρχει, γενιέται από το αντίθετό του. Τοτο ναγκαον, σοις στί τι ναντίον μηδαμόθεν λλοθεν ατ γίγνεσθαι κ το ατ ναντίου. ( Φαιδ. 70 e) Για παράδειγμα, το αντίθετο του άσχημου είναι το ωραίο, του άδικου το δίκαιο κ.ο.κ. Έτσι, μέσα από το επιχείρημα των αντιθέτων (ναντίων), ο Σωκράτης επιδίδεται σε μια προσπάθεια ν αποδείξει ότι καθετί που γεννιέται προέρχεται από το αντίθετό του, εφόσον βέβαια υφίσταται σχέση εναντιότητας. Καθετί που είναι μεγαλύτερο, προήλθε από κάτι που αρχικά ήταν μικρότερο και καθετί που είναι ισχυρό, προήλθε από κάτι που ήταν ασθενικό. Επιπλέον, σε κάθε ζευγάρι αντιθέτων, συμβαίνει να υπάρχουν και οι δύο γεννήσεις, καθεμιά από τις οποίες κινείται προς διαφορετικό πόλο. Η μια γένεση κατευθύνεται από το πρώτο στο δεύτερο και η άλλη ακολουθεί αντίστροφη πορεία. Για παράδειγμα, ανάμεσα σε κάτι που είναι μεγαλύτερο και σε κάτι που είναι μικρότερο, υπάρχει αύξηση και ελάττωση, γιατί το ένα μεγαλώνει και το άλλο ελαττώνεται. Το ίδιο 33

34 ακριβώς ισχύει και στην περίπτωση της ένωσης και του χωρισμού, της ψύξης και της θέρμανσης και γενικότερα σε όλα τα άλλα ζεύγη αντιθέτων, που υπάρχουν. Το ένα, δηλαδή, παράγεται από το άλλο και αντιστρόφως. στι τι κα τοιόνδε ν ατος, οον μεταξ μφοτέρων πάντων τν ναντίων δυον ντοιν δύο γενέσεις, π μν το τέρου π τ τερον, π δ α το τέρου πάλιν π τ τερον. Μείζονος γρ πράγματος κα λάττονος μεταξ αξησις κα φθίσις, κα καλομεν οτω τ μν αξάνεσθαι, τ δ φθίνειν. ( Φαιδ. 71 b) Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο λειτουργεί και η αντίθεση μεταξύ ύπνου και εγρήγορσης. Από τον ύπνο περνάμε στην εγρήγορση και από αυτήν στον ύπνο. Και οι γενέσεις που προκύπτουν από τις δύο αυτές καταστάσεις, είναι αφενός το «ποκοιμσθαι» και αφετέρου το «ξυπνν». Ομοιοτρόπως, το αντίθετο της ζωής είναι ο θάνατος και από τη μια κατάσταση περνάμε στην άλλη με τον τρόπο, που ήδη περιγράφτηκε. Κατά συνέπεια, αφού ο ένας όρος του ζεύγους, που είναι ο θάνατος ισχύει αναμφισβήτητα, μια και όλοι οι άνθρωποι είμαστε θνητοί και πεθαίνουμε, με την ίδια σιγουριά ισχύει και ο άλλος, που είναι η ζωή. Άρα, επιβεβαιώνεται η αρχική θέση, ότι από τους ζωντανούς προκύπτουν οι νεκροί του Άδη και αντιστρόφως από τους τελευταίους οι ζωντανοί, μέσα από την αδιάκοπη διαδικασία της εναλλαγής των καταστάσεων και της μετεμψύχωσης. Μάλιστα, αυτή η εναλλαγή από τη μια κατάσταση στην άλλη και από τη ζωή στον θάνατο, είναι μια κίνηση, που ακολουθεί κυκλική πορεία, διαγράφει κύκλους. Γιατί εάν ακολουθούσε γραμμική πορεία, εάν, δηλαδή, το ένα οδηγούσε στο άλλο χωρίς επιστροφή στην πρότερη κατάσταση, τότε θα επικρατούσε στασιμότητα στη φύση, ο θάνατος θα επικρατούσε και τίποτα πια δε θα γεννιόταν. Αν, για παράδειγμα, δεν 34

35 υπήρχε το αντίθετο του «ποκοιμσθαι» που είναι το «ξυπνν», τότε η λειτουργία της φύσης θα αποδεικνυόταν μια μεγάλη φάρσα. Ε γρ μ ε νταποδιδοίη τ τερα τος τέροις γιγνόμενα, σπερε κύκλ περιιόντα, λλ εθεα τς εη γένεσις κ το τέρου μόνον ες τό καταντικρ κα μ νακάμπτοι πάλιν π τ τερον μηδ καμπν ποιοτο, οσθ τι πάντα τελευτντα τ ατ σχμα ν σχοίη κα τ ατ πάθος ν πάθοι κα παύσαιτο γιγνόμενα. ( Φαιδ. 72 b) Όπως προκύπτει, λοιπόν, από την παραπάνω θεωρία, στη φύση δεν υπάρχει απόλυτη γέννηση και φθορά, αλλά επικρατεί ο φυσικός νόμος της «κυκλικής τροχιάς του γίγνεσθαι». Επομένως, η ζωή, που δίνει η ψυχή στο σώμα, προέρχεται από έναν προηγούμενο θάνατο και το αντίστροφο. Η ψυχή κατοικεί στον Άδη μετά τον θάνατο του σώματος και φεύγει από εκεί για να αναβιώσει σ ένα άλλο σώμα. Το επιχείρημα των εναντίων αποτελεί φυσική απόδειξη. Ωστόσο, ο Σωκράτης θα περάσει και σε μια ψυχολογική απόδειξη, στην προσπάθεια να θεμελιώσει με τεκμήρια τον φιλοσοφικό του στοχασμό. Θα περάσει, λοιπόν, στη χρησιμοποίηση του επιχειρήματος της ανάμνησης. Β) 2 Ο Επιχείρημα/ το επιχείρημα της ανάμνησης. Το δεύτερο αυτό επιχείρημα βασίζεται στον κύριο άξονα της πλατωνικής φιλοσοφίας, που υποστηρίζει πως η γνώση της ψυχής συνιστά ανάμνηση. Κάθε είδους μάθηση, που επενεργεί στην ψυχή του ανθρώπου κατά τη διάρκεια της ζωής του, δεν είναι τίποτα άλλο από προσπάθεια επαναφοράς της ήδη προϋπάρχουσας γνώσης. Το συμπέρασμα, που με εύλογο και αναγκαίο τρόπο προκύπτει από τα παραπάνω, είναι ότι η ψυχή υπάρχει πολύ πριν έρθει η στιγμή να ενωθεί με το σώμα. Η ταύτιση της μάθησης με την ανάμνηση 35

36 απαντάται στον Μένωνα, όπου ο Πλάτωνας παρουσιάζει και πάλι την ιδέα της αθάνατης ψυχής, που άλλοτε πεθαίνει και άλλοτε ξαναγεννιέται, ποτέ όμως δε χάνεται. Διδαχήν εναι νάμνησιν ( Μένων 82 a) Στον Φαίδωνα ο Σωκράτης εκθέτει το παράδειγμα της σύγκρισης ανάμεσα σε όμοια πράγματα και έννοιες. Όταν, δηλαδή, συγκρίνουμε δύο πράγματα και καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι είναι ίσα, φέρνουμε στο μυαλό μας ένα ιδανικό ίσο, που δεν έχει σχέση με τα αισθητά αντικείμενα. Αυτό συμβαίνει γιατί μεσολαβεί η έννοια της ισότητας κατά τη διάρκεια της σύγκρισης, η οποία γίνεται αντιληπτή στην «καθαρή» της μορφή ως αυτή καθ αυτή. Πρόκειται για την ιδανική ισότητα, η οποία υπάρχει μέσα στην ψυχή μας από τον καιρό που αυτή βρισκόταν στον κόσμο των Ιδεών και την οποία ξαναθυμόμαστε όποτε είναι αναγκαίο. ως ν, λλο δών, π ταύτης τς ψεως λλο ννοήσς, ετε μοιον ετε νόμοιον, ναγκαον ατ νάμνησιν γεγονέναι. ( Φαιδ. 74 d) Επομένως, η ανάπλαση παραστάσεων γίνεται είτε από όμοια είτε από ανόμοια και κάθε ανάμνηση προϋποθέτει μάθηση, εφόσον η εύρεση αληθειών, που ποτέ δε διδάχτηκαν, απαιτεί γνώση και ορθό λόγο και κάθε ανάμνηση έχει αφετηρία τα όμοια και τα ανόμοια. Η γνώση, που αποκτά η ψυχή πριν την ένωσή της με το σώμα, δε χάνεται. Απλά με τη γέννησή του ο άνθρωπος χρησιμοποιεί τις αισθήσεις και τη λογική του, προκειμένου να γνωρίσει τη φύση των πραγμάτων και ουσιαστικά ξανάρχεται σε επαφή με αυτά, που ήδη γνώριζε πριν έρθει 36

37 στον κόσμο. Η μάθηση, λοιπόν, δεν είναι τίποτα άλλο παρά η εκ νέου απόκτηση μιας οικείας γνώσης ( ρ οχ καλομεν μανθάνειν οκείαν ν πιστήμην ναλαμβάνειν εη; ) 12. Η απόδειξη της μεθύπαρξης και τελικά της αθανασίας της ψυχής, απορρέει από το συνδυασμό των δύο προηγούμενων επιχειρημάτων. Η θεωρία της ανάμνησης αποδεικνύει την προΰπαρξη της ψυχής, ενώ η θεωρία των εναντίων προϋποθέτει την μεθύπαρξή της. Αφού, λοιπόν, η ψυχή προϋπάρχει και καθετί ζωντανό γεννιέται από το πεθαμένο, πρέπει η ψυχή μετά το θάνατο να εξακολουθεί να ζει, για να μπορέσει έτσι να ξαναγυρίσει από το θάνατο στη ζωή. Η κυκλική αυτή τροχιά της ψυχής αποδεικνύει και την αθανασία της. Ε γάρ στί μν ψυχ κα πρότερον, νάγκη δ ατ ες τ ζν ούσ τε κα γιγνομέν μηδαμόθεν λλοθεν κ θανάτου κα κ το τεθνναι γίγνεσθαι, πς οκ νάγκη ατν κα πειδν ποθάν εναι, πειδή γε δε αθις ατν γίγνεσθαι. ( Φαιδ. 77 d) Γ) 3 ο Επιχείρημα/ τα αντικείμενα της αίσθησης και της νόησης. Το επιχείρημα αυτό συνδυάζει την Ψυχολογία και την Γνωσιολογία μέσα στην πλατωνική Μεταφυσική 13. Πρόκειται για ένα οντολογικής φύσης επιχείρημα, που υποστηρίζει την ιδέα ότι η ψυχή είναι απλή, μη σύνθετη και συγγενής με τα καθαρά, πραγματικά όντα. Τα αισθητά αντικείμενα, τα οποία μας περιβάλλουν, είναι σύνθετα γι αυτό το λόγο μεταβάλλονται, αλλάζουν και διαιρούνται. Τα αντικείμενα αυτά, γίνονται αντιληπτά με τις αισθήσεις και φυσικά είναι ορατά. Αντίθετα, υπάρχουν αόρατες οντότητες, οι οποίες γίνονται αντιληπτές μόνο μέσα από την καθαρή σκέψη, χωρίς την παρεμβολή 37

38 των αισθήσεων. Όπως είναι φυσικό, το σώμα ανήκει στις ορατές και σύνθετες οντότητες, ενώ η ψυχή στις αόρατες και απλές. Σκοπός της ψυχής στην επίγεια ζωή είναι να μείνει αμόλυντη από το σώμα και να διατηρήσει την αθάνατη και καθαρή φύση της. Στο σώμα, λοιπόν, ταιριάζει να διαλύεται γρήγορα, ενώ στην ψυχή να μένει αδιάλυτη. Έτσι, μετά το θάνατο, το ορατό μέρος αποσυντίθεται και εξαφανίζεται, ενώ η ψυχή, που αποτελεί το αόρατο μέρος, πηγαίνει σ έναν τόπο ευγενή και καθαρό, κοντά στο Θεό. δ ψυχ ρα, τ ειδές, τ ες τοιοτον τόπον τερον οχόμενον γενναον κα καθαρν κα ειδ, ες ιδου ς ληθς, παρ τν γαθν κα φρόνιμον θεόν, ο, ν θες θέλ, ατίκα κα τ μ ψυχ τέον ( Φαιδ. 80 ) 38

39 12. ΠΛΑΤΩΝΙΚΟΙ ΜΥΘΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΑΝΑΣΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ. Ο Πλάτωνας είναι ο φιλόσοφος, που χρησιμοποίησε όσο κανείς το Μύθο στα έργα του. Τον έθετε στην υπηρεσία του κάθε φορά, που η συλλογιστική διαδικασία ή η επιστημονική έρευνα εξαντλούσε τις δυνατότητές της και δεν μπορούσε να προχωρήσει, αφού δεν είναι πάντα εύκολο να ξεδιπλωθεί η αλήθεια στη γλώσσα του ορθολογικού συλλογισμού 14. Από την πλειάδα μύθων, που έχουν καταγραφεί από το μεγάλο Έλληνα φιλόσοφο, ξεχωρίζουμε πέντε εσχατολογικούς, που αναφέρονται, δηλαδή, στο θάνατο, στον Κάτω κόσμο και στις μεταθανάτιες τύχες της ψυχής. Στον Γοργία αντικείμενο της συζήτησης ανάμεσα στον Σωκράτη και τον ομώνυμο σοφιστή, είναι το αντικείμενο της σοφιστικής τέχνης, που ως «πειθος δημιουργός» έχει την ευχέρεια να πείθει ότι δίκαιο, αληθινό και σωστό είναι αυτό που μας συμφέρει και εξαρτάται από τις περιστάσεις. Η θέση αυτή, λόγω του αμοραλισμού, που τη διαπνέει, προκαλεί τον Σωκράτη να εκθέσει την άποψή του με τον ακόλουθο μύθο. Στα χρόνια της εξουσίας του θεού Κρόνου, οι άνθρωποι που κατά τη διάρκεια της ζωής τους υπήρξαν δίκαιοι και θεοσεβούμενοι, οδηγούνταν μετά το θάνατό τους στα νησιά των Μακάρων. Αντιθέτως, οι κακοί και οι άδικοι πορεύονταν στο δεσμωτήριο της τιμωρίας, που αποκαλείται Τάρταρος. Επειδή όμως, οι δικαστές τους ανήκαν στον κόσμο των ζωντανών και έκριναν τους ετοιμοθάνατους ενόσω 39

Γίτσα Σοντζόγλου-Κοτταρίδη. Η ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ: ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ** Σκέψεις για μια επιστημονική έρευνα

Γίτσα Σοντζόγλου-Κοτταρίδη. Η ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ: ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ** Σκέψεις για μια επιστημονική έρευνα Γίτσα Σοντζόγλου-Κοτταρίδη Η ΤΡΙΤΗ ΗΛΙΚΙΑ: ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ** Σκέψεις για μια επιστημονική έρευνα «Γήρας, έπάν μέν άπή πας εύχεται ή δέ ποτ έλθη, μέμφεται ίτι δ άεί κρεϊσσον, όφειλόμενον» Οι κοινωνικές

Διαβάστε περισσότερα

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΣΤΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟΘΡΗΣΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΤΟΥ ΡΕΖΙΣ ΝΤΕΜΠΡΕ)

Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΣΤΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟΘΡΗΣΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΤΟΥ ΡΕΖΙΣ ΝΤΕΜΠΡΕ) Η ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΣΤΟ ΟΥΔΕΤΕΡΟΘΡΗΣΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ (ΤΟΥ ΡΕΖΙΣ ΝΤΕΜΠΡΕ) I Το Δεκέμβριο του 2001 ο Ζακ Λαγκ, Υπουργός Εθνικής Παιδείας της Γαλλίας ζήτησε από τον καθηγητή Ρεζίς Ντεμπρέ, το θεωρητικό ενδιαφέρον

Διαβάστε περισσότερα

ΕΤΟΣ 16ο ΑΡΙΘ. ΦΥΛΛΟΥ 88 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2006

ΕΤΟΣ 16ο ΑΡΙΘ. ΦΥΛΛΟΥ 88 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2006 ΕΤΟΣ 16ο ΑΡΙΘ. ΦΥΛΛΟΥ 88 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2006 ΤΑ ΟΜΟΡΦΑ ΧΩΡΙΑ ΟΜΟΡΦΑ ΕΡΗΜΩΝΟΥΝ Ένας επισκέπτης του χωριού μας, ήρθε στο χωριό αφού πέρασαν δύο χρόνια. Όταν μας βρήκε και αρχίσαμε την κουβέντα, μας είπε

Διαβάστε περισσότερα

Αφιερωμένο σε όλους τους ανθρώπους που ζουν σε αυτό τον υπέροχο πλανήτη, και στις επερχόμενες γενιές.

Αφιερωμένο σε όλους τους ανθρώπους που ζουν σε αυτό τον υπέροχο πλανήτη, και στις επερχόμενες γενιές. Αφιερωμένο σε όλους τους ανθρώπους που ζουν σε αυτό τον υπέροχο πλανήτη, και στις επερχόμενες γενιές. Ευχαριστίες Οι συγγραφείς εκφράζουν τη βαθύτατη ευγνωμοσύνη τους στους ακόλουθους: στην Τζάνετ Μιλς,

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ 1 ο Λύκειο Καισαριανής ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ: Κείμενα Προβληματισμού

ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ Β ΛΥΚΕΙΟΥ 1 ο Λύκειο Καισαριανής ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ: Κείμενα Προβληματισμού Τι θα πρέπει να λάβει υπόψη του ο νέος, πριν τελικά επιλέξει το επάγγελμα που θα ασκήσει Το επάγγελμα, είτε είναι λειτούργημα είτε όχι, έχει ζωτική σημασία για τον άνθρωπο. Συντελεί στην προσωπική του

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΚΑΛΑΣ Η ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΑΣΥΜΜΕΤΡΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΚΑΛΑΣ Η ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΑΣΥΜΜΕΤΡΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΚΑΛΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Η ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΤΩΝ ΑΣΥΜΜΕΤΡΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ : 2011-12 i ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΚΑΛΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Διαβάστε περισσότερα

Βρήκαμε πολλά φυτά στο δάσος, αλλά και ήλιο, νερό, αέρα, έδαφος!

Βρήκαμε πολλά φυτά στο δάσος, αλλά και ήλιο, νερό, αέρα, έδαφος! Βρήκαμε πολλά φυτά στο δάσος, αλλά και ήλιο, νερό, αέρα, έδαφος! 27 28 3.1 Γνωρίζουμε τα μέρη των φυτών Αναγνώριση των διαφορετικών μερών των φυτών, ανάδειξη του ρόλου τους. Προτεινόμενα μέσα & υλικά:

Διαβάστε περισσότερα

Του νεκρού αδελφού. δημοτικό τραγούδι (βλ. σ. 18 σχολικού βιβλίου) που ανήκει στην κατηγορία των παραλογών (βλ. σ. 20 σχολικού βιβλίου)

Του νεκρού αδελφού. δημοτικό τραγούδι (βλ. σ. 18 σχολικού βιβλίου) που ανήκει στην κατηγορία των παραλογών (βλ. σ. 20 σχολικού βιβλίου) Του νεκρού αδελφού δημοτικό τραγούδι (βλ. σ. 18 σχολικού βιβλίου) που ανήκει στην κατηγορία των παραλογών (βλ. σ. 20 σχολικού βιβλίου) Κωνσταντίνος Παρθένης, Του νεκρού αδελφού Το τραγούδι του Νεκρού αδελφού,

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ ΣΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΑ 1860-1960

ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ ΣΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΑ 1860-1960 Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για μαθητές Ιανουάριος 2010 ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΕΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ ΣΤΑ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΑ 1860-1960 Η εκμάθηση της αλφαβήτας και η ανάγνωση είναι δύο από τα καθοριστικά

Διαβάστε περισσότερα

Θερινά ΔΕΝ 2011 "ακολουθώντας τη ροή" - η ματιά μου

Θερινά ΔΕΝ 2011 ακολουθώντας τη ροή - η ματιά μου 1/5 Τετάρτη 24 Αυγούστου 2011- Άννη Βασιλείου, Υπεύθυνη δράσης Δ.Ε.Ν. Θερινά ΔΕΝ 2011 "ακολουθώντας τη ροή" - η ματιά μου Μέρη του όλου - Τι ζωγράφισες; ρώτησε η εμψυχώτρια το κορίτσι. - Το όλον. απάντησε

Διαβάστε περισσότερα

Τρέχω στο μπάνιο και βγάζω όλη τη μακαρονάδα.

Τρέχω στο μπάνιο και βγάζω όλη τη μακαρονάδα. 6 ΟΤΑΝ ΕΠΙΣΤΡΈΦΩ ΑΠΌ ΤΟ ΣΧΟΛΕΊΟ, έχω τα χάλια μου. Με το που μπαίνω στο σπίτι, ακούω ήχο από κατσαρολικά. Η μαμά είναι ακόμα στη δουλειά. Τότε ποιος; Η εικόνα του μπαμπά μπροστά από την κουζίνα είναι αρκετή

Διαβάστε περισσότερα

Οι μαθητές της ομάδας λογοτεχνίας της βιβλιοθήκης ασχολήθηκαν με το έργο πέντε γυναικών συγγραφέων: Ζωρζ Σαρή, Λότη Πέτροβιτς- Ανδρουτσοπούλου,

Οι μαθητές της ομάδας λογοτεχνίας της βιβλιοθήκης ασχολήθηκαν με το έργο πέντε γυναικών συγγραφέων: Ζωρζ Σαρή, Λότη Πέτροβιτς- Ανδρουτσοπούλου, ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 1ΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΛΑΥΡΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2006-2007 Οι μαθητές της ομάδας λογοτεχνίας της βιβλιοθήκης ασχολήθηκαν με το έργο πέντε γυναικών συγγραφέων: Ζωρζ Σαρή, Λότη Πέτροβιτς- Ανδρουτσοπούλου,

Διαβάστε περισσότερα

Κατερίνα Παναγοπούλου: Δημιουργώντας κοινωνικό κεφάλαιο την εποχή της κρίσης

Κατερίνα Παναγοπούλου: Δημιουργώντας κοινωνικό κεφάλαιο την εποχή της κρίσης Κατερίνα Παναγοπούλου Πρέσβυς της Ελλάδας στο Συμβούλιο της Ευρώπης, πρόεδρος του σωματείου γυναικών «Καλλιπάτειρα». Πρώτο βραβείο «Γυναίκα και Αθλητισμός» 2012 για την Ευρώπη. Δημιουργώντας κοινωνικό

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΝΑ ΑΝΑΨΕΙΣ ΕΝΑ ΚΕΡΙ ΠΑΡΑ ΝΑ ΚΑΤΑΡΙΕΣΑΙ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ

ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΝΑ ΑΝΑΨΕΙΣ ΕΝΑ ΚΕΡΙ ΠΑΡΑ ΝΑ ΚΑΤΑΡΙΕΣΑΙ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΝΑ ΑΝΑΨΕΙΣ ΕΝΑ ΚΕΡΙ ΠΑΡΑ ΝΑ ΚΑΤΑΡΙΕΣΑΙ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ...11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ...13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΎΤΕΡΟ...31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ...48 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ...68 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ...89 ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

289 ον Σύστημα Αεροπροσκόπων Αγίας Φύλας ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΚΟΠΩΝ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΡΧΑΡΙΟΥ ΠΡΟΣΚΟΠΟΥ

289 ον Σύστημα Αεροπροσκόπων Αγίας Φύλας ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΚΟΠΩΝ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΡΧΑΡΙΟΥ ΠΡΟΣΚΟΠΟΥ 289 ον Σύστημα Αεροπροσκόπων Αγίας Φύλας ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΚΟΠΩΝ ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΑΡΧΑΡΙΟΥ ΠΡΟΣΚΟΠΟΥ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ Προσαρμογή και εξοικείωση Α Βοήθειες Θρησκεία και Πατρίδα Ζωή Υπαίθρου - Προσωπικές Δεξιότητες

Διαβάστε περισσότερα

Δαλιάνη Δήμητρα Λίζας Δημήτρης Μπακομήτρου Ελευθερία Ντουφεξιάδης Βαγγέλης

Δαλιάνη Δήμητρα Λίζας Δημήτρης Μπακομήτρου Ελευθερία Ντουφεξιάδης Βαγγέλης Δαλιάνη Δήμητρα Λίζας Δημήτρης Μπακομήτρου Ελευθερία Ντουφεξιάδης Βαγγέλης Αισθηματικές ταινίες Bιογραφικές ταινίες Βωβές ταινίες Δραματικές ταινίες Επιστημονικής φαντασίας Μικρού μήκους Πολιτικές Πολεμικές

Διαβάστε περισσότερα

Απόσπασμα από το Ημερολόγιο του Εφραίμ Γκουντγουέδερ

Απόσπασμα από το Ημερολόγιο του Εφραίμ Γκουντγουέδερ Απόσπασμα από το Ημερολόγιο του Εφραίμ Γκουντγουέδερ ΤΟΥΣ ΜΑΖΕΨΑΝ ΟΛΟΥΣ τη δεύτερη μέρα του σκότους. Τους καλύτερους και τους ευφυέστερους όλους όσοι κατείχαν δύναμη, πλούτο, επιρροή. Νομοθέτες και διοικητικά

Διαβάστε περισσότερα

ταν αρκετά αργά το πρωί όταν το σκοτάδι άρχισε να διαλύεται. Η Ζόγια Νικολάγεβνα Πέτροβα, χοντρή και σκοτεινή, περπατούσε γεμάτη αποφασιστικότητα στο

ταν αρκετά αργά το πρωί όταν το σκοτάδι άρχισε να διαλύεται. Η Ζόγια Νικολάγεβνα Πέτροβα, χοντρή και σκοτεινή, περπατούσε γεμάτη αποφασιστικότητα στο Στο Πάρκο Πετρόφσκι ταν αρκετά αργά το πρωί όταν το σκοτάδι άρχισε να διαλύεται. Η Ζόγια Νικολάγεβνα Πέτροβα, χοντρή και σκοτεινή, περπατούσε γεμάτη αποφασιστικότητα στο Πάρκο Πετρόφσκι, τυλιγμένη με στρώματα

Διαβάστε περισσότερα

Παραμυθιά Τάξη Α Μάστορα Έλλη

Παραμυθιά Τάξη Α Μάστορα Έλλη Φθινόπωρο Παραμυθιά Τάξη Α Μάστορα Έλλη Δημοτικό Σχολείο Παραμυθιάς ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Μ Ε Λ Ι Ν Α ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ Φθινόπωρο Σεπτέμβρης Οκτώβρης - Νοέμβρης Φθινόπωρο Ο ζωγράφος με το κίτρινο Το Φθινόπωρο

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΌ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Η ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ & ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΗΣ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΜΕΤΑ ΤΟΝ Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ

Διαβάστε περισσότερα

Κύριες συντάξεις - άθλια προνοιακά φιλοδωρήματα ΣΕΛΙΔΑ 2. Θα πετσοκόψουν άμεσα και τις καταβαλλόμενες σήμερα συντάξεις ΣΕΛΙΔΑ 3

Κύριες συντάξεις - άθλια προνοιακά φιλοδωρήματα ΣΕΛΙΔΑ 2. Θα πετσοκόψουν άμεσα και τις καταβαλλόμενες σήμερα συντάξεις ΣΕΛΙΔΑ 3 ISSN 2241-6021 Ανάλυση του νέου αντιασφαλιστικού εκτρώματος Κύριες συντάξεις - άθλια προνοιακά φιλοδωρήματα ΣΕΛΙΔΑ 2 Θα πετσοκόψουν άμεσα και τις καταβαλλόμενες σήμερα συντάξεις ΣΕΛΙΔΑ 3 Απάτη οι πίνακες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2009 2010 ΟΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Ν. Ιωνία, ΒΟΛΟΣ Τη συγκέντρωση της ύλης του και την επιμέλεια της έκδοσης είχε

Διαβάστε περισσότερα

Ερώτηση 1. Ποια είναι η μόνη παρηγοριά σου, στη ζωή και στο θάνατο;

Ερώτηση 1. Ποια είναι η μόνη παρηγοριά σου, στη ζωή και στο θάνατο; Η ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΤΗΣ ΧΑΪΔΕΛΒΕΡΓΗΣ 1η Κυριακή Ερώτηση 1. Ποια είναι η μόνη παρηγοριά σου, στη ζωή και στο θάνατο; Απάντηση: Ότι ανήκω σώμα και ψυχή, στη ζωή και στο θάνατο όχι στον εαυτό μου αλλά στον πιστό μου

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΟΝ. Ιστορία γραμμένη με αγώνες και αίμα

ΕΠΟΝ. Ιστορία γραμμένη με αγώνες και αίμα Ιστορία γραμμένη με αγώνες και αίμα ΕΠΟΝ Στις 23 Φλεβάρη 1943, σε ένα μικρό σπίτι, στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3 στους Αμπελόκηπους, ιδρύεται η Ενιαία Πανελλαδική Οργάνωση Νέων, η θρυλική ΕΠΟΝ, η μεγαλύτερη

Διαβάστε περισσότερα

του Παναγιώτη Πούλου

του Παναγιώτη Πούλου του Παναγιώτη Πούλου ΠΩΣ EINAI ΔΥΝΑΤΟΝ ΝΑ ΠΡΟΣΔΙΟΡΊΣΟΥΜΕ με ακρίβεια τον ρόλο που διαδραματίζει η μουσική διάσταση στο Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο; Δύο βιογραφικές μαρτυρίες μπορεί να μας βοηθήσουν να

Διαβάστε περισσότερα

www.kapalearn.gr e-mail: info@kapalearn.gr ΚΟΡΙΝΘΟΥ 255, ΚΑΝΑΚΑΡΗ 101 ΤΗΛ. 2610 625.360, 2610 624.009, FAX 2610 625.366

www.kapalearn.gr e-mail: info@kapalearn.gr ΚΟΡΙΝΘΟΥ 255, ΚΑΝΑΚΑΡΗ 101 ΤΗΛ. 2610 625.360, 2610 624.009, FAX 2610 625.366 Α. Ο άνθρωπος, όπως υπογραμμίζει ο συγγραφέας, δεν είναι ρυθμιστής του κόσμου, παρά διαχειριστής του. Αυτή την παρεξήγηση, που ίσχυε για αιώνες, θέλησε να διαλύσει ο πανεπιστήμων άνθρωπος της Αναγέννησης,

Διαβάστε περισσότερα

Φιλολογικό Φροντιστήριο http://www.filologikofrontistirio.gr

Φιλολογικό Φροντιστήριο http://www.filologikofrontistirio.gr Φιλολογικό Φροντιστήριο http://www.filologikofrontistirio.gr Πανελλήνιες 2014 Ενδεικτικές απαντήσεις στη Νεοελληνική Λογοτεχνία Α1 Είναι γνωστό ότι η ειδοποιός διαφορά μεταξύ πεζογραφίας και δραματικού

Διαβάστε περισσότερα

Υπό Παναγιώτη Δαλκαφούκη, μέλους Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων

Υπό Παναγιώτη Δαλκαφούκη, μέλους Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων 2008 Υπό Παναγιώτη Δαλκαφούκη, μέλους Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων 1. Λόγω διάλυσης της Βουλής δεν αποτελεί: α) Αν έχουν παραιτηθεί ή καταψηφιστεί από αυτή, δύο Κυβερνήσεις και η σύνθεσή της δεν εξασφαλίζει

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ & ΣΥΝΑΦΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΙΣ 16 ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ 2006

ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ & ΣΥΝΑΦΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΙΣ 16 ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ 2006 ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΣΤΗΝ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΟΙΚΟΔΟΜΩΝ & ΣΥΝΑΦΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΙΣ 16 ΣΕΠΤΕΜΒΡΗ 2006 Είναι καθιερωμένο πλέον στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης η εκάστοτε κυβέρνηση, μέσω του

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΑ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΑ

ΤΑ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΑ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΑ Η Αιγυπτιακή Κοπτορθόδοξη Εκκλησία της Παρθένου Μαρίας και του αποστόλου Μάρκου της Ελλάδας. ΤΑ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΑ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΚΥΡΙΑΚΩΝ (Καταμάρας) 2 Ο Αγιότατος και Μακαριότατος Πατριάρχης

Διαβάστε περισσότερα

Αρκαδική Φωνή ΤΡΙΠΟΛΗ

Αρκαδική Φωνή ΤΡΙΠΟΛΗ Αρκαδική Φωνή ΤΡΙΠΟΛΗ Πέμπτη 24 Aπρίλιος 2014 Αριθμός Φύλλου 546 Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΔΙΑΤΙΘΕΤΑΙ ΔΩΡΕΑΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΠΟΔΗΜΩΝ ΑΡΚΑΔΩΝ Πληθώρα εκδηλώσεων στο «8ο Αρκαδικό Πανόραμα»

Διαβάστε περισσότερα

8 Μάρτη. Η βία κατά των γυναικών

8 Μάρτη. Η βία κατά των γυναικών 8 Μάρτη 8 Μάρτη πριν από λίγες μέρες. Για ακόμα μια φορά αντιμετωπίστηκε ως μέρα γιορτής. Διαφημίσεις Ηondos center. Ανακοινώσεις από «ευαισθητοποιημένους» σε θέματα ισότητας. Οι επιφανειακές αναφορές

Διαβάστε περισσότερα

Ανδρέας Γούτης. Δάσκαλε... όταν δίδασκες. Μυθιστόρημα

Ανδρέας Γούτης. Δάσκαλε... όταν δίδασκες. Μυθιστόρημα Ανδρέας Γούτης Δάσκαλε... όταν δίδασκες Μυθιστόρημα ΔΑΣΚΑΛΕ... ΟΤΑΝ ΔΙΔΑΣΚΕΣ Ανδρέας Γούτης Διορθώσεις: Δανάη Αλεξοπούλου Σελιδοποίηση: Ζωή Ιωακειμίδου Επιμέλεια: Κωνσταντίνος Ι. Κορίδης Μακέτα εξωφύλλου:

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α.2 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΜΑΛΙΑΔΑΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α.2 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΜΑΛΙΑΔΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α.2 ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΑΜΑΛΙΑΔΑΣ Α.2.1 Γενικά H αναπτυξιακή φυσιογνωμία της Περιοχής Μελέτης παρουσιάζεται στο Κεφάλαιο αυτό με βάση τα στοιχεία των απογραφών της ΕΣΥΕ που αφορούν

Διαβάστε περισσότερα

Σειρά: ΠΑΙΔΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Tίτλος: Η ΓΙΟΛΑ ΜΕ ΤΟ ΜΠΑΛΟΝΙ Συγγραφέας: ΝΑΝΝΙΝΑ ΣΑΚΚΑ-ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Εικονογράφηση: ΔΙΑΤΣΕΝΤΑ ΠΑΡΙΣΗ

Σειρά: ΠΑΙΔΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Tίτλος: Η ΓΙΟΛΑ ΜΕ ΤΟ ΜΠΑΛΟΝΙ Συγγραφέας: ΝΑΝΝΙΝΑ ΣΑΚΚΑ-ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Εικονογράφηση: ΔΙΑΤΣΕΝΤΑ ΠΑΡΙΣΗ Σειρά: ΠΑΙΔΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ Tίτλος: Η ΓΙΟΛΑ ΜΕ ΤΟ ΜΠΑΛΟΝΙ Συγγραφέας: ΝΑΝΝΙΝΑ ΣΑΚΚΑ-ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Εικονογράφηση: ΔΙΑΤΣΕΝΤΑ ΠΑΡΙΣΗ Copyright Ναννίνα Σακκά-Νικολακοπούλου Copyright 2009: EKΔOTIKOΣ OPΓANIΣMOΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΝΑ ΑΝΑΨΕΙΣ ΕΝΑ ΚΕΡΙ ΠΑΡΑ ΝΑ ΚΑΤΑΡΙΕΣΑΙ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ

ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΝΑ ΑΝΑΨΕΙΣ ΕΝΑ ΚΕΡΙ ΠΑΡΑ ΝΑ ΚΑΤΑΡΙΕΣΑΙ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΕΙΝΑΙ ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΝΑ ΑΝΑΨΕΙΣ ΕΝΑ ΚΕΡΙ ΠΑΡΑ ΝΑ ΚΑΤΑΡΙΕΣΑΙ ΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ...11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ...23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ...37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ...57 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ...74 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ...91

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΡΙΣΜΑ ΠΡΟΣ ΕΝΑ ΝΕΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ

ΠΟΡΙΣΜΑ ΠΡΟΣ ΕΝΑ ΝΕΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ 1 ΠΟΡΙΣΜΑ [Επιτροπής του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης για την πρόταση ενός νέου ασφαλιστικού συστήματος (ΥΑ 37564/Δ9.10327/21.8.2015)] ΠΡΟΣ ΕΝΑ ΝΕΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Τα χρώματα και η σχέση τους με τα συναισθήματα μας

Τα χρώματα και η σχέση τους με τα συναισθήματα μας Τα χρώματα και η σχέση τους με τα συναισθήματα μας ΒΡ5 Υπεύθυνη καθηγήτρια:μιχαηλίδου Χαρούλα Χρώμα είναι μια ιδιότητα των αντικειμένων που δημιουργεί το μυαλό μας, μια ερμηνεία του κόσμου γύρω μας μοναδική

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΑΙΟΥ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΑΙΟΥ Επιθ. Κοιγ. Ερευνών, 103, Γ' 2000, 170-174 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ ΒΙΒΑΙΟΥ από τον Θεόδωρο Π. Οικονόμου Ζήσης Παπαδημητρίου, 2000, Ο ευρωπαϊκός ρατσισμός. Εισαγωγή στο φυλετικό μίσος: Ιστορική, κοινωνιολογική

Διαβάστε περισσότερα

Καλωσόρισμα επισήμων. Κυρίες και κύριοι,

Καλωσόρισμα επισήμων. Κυρίες και κύριοι, 1 Καλωσόρισμα επισήμων Κυρίες και κύριοι, Εκ μέρους των μελών του Διοικητικού μας συμβουλίου, σας καλωσορίσω στο 17 ο Ετήσιο Συνέδριο της Συνομοσπονδίας μας, μέσα από τις εργασίες του οποίου αισιοδοξούμε

Διαβάστε περισσότερα

Πρακτική Άσκηση Φοιτητών Θεατρικών Σπουδών σε Γυμνάσια Λύκεια Δοκιμαστική εφαρμογή Μάρτιος Μάιος 2002

Πρακτική Άσκηση Φοιτητών Θεατρικών Σπουδών σε Γυμνάσια Λύκεια Δοκιμαστική εφαρμογή Μάρτιος Μάιος 2002 πρόγραμμα «εκπαίδευση & θέατρο» σε συνεργασία με Πανεπιστήμιο Αθηνών Πρακτική Άσκηση Φοιτητών Θεατρικών Σπουδών σε Γυμνάσια Λύκεια Δοκιμαστική εφαρμογή Μάρτιος ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΡΙΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ Κ.Ο. ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ / ΕΚΜ, ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ ΣΤΗΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ / ΕΚΜ

ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ Κ.Ο. ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ / ΕΚΜ, ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ ΣΤΗΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ / ΕΚΜ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ Κ.Ο. ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ / ΕΚΜ, ΑΛΕΞΗ ΤΣΙΠΡΑ ΣΤΗΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΣΥΡΙΖΑ / ΕΚΜ 30/11 2/12 Στάδιο Ειρήνης & Φιλίας Συντρόφισσες και σύντροφοι, Ήρθε η ώρα σήμερα να κάνουμε ένα

Διαβάστε περισσότερα

Γνώμη. ΟΧΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΣΤΗ λυση τατουλη. πολιτών. Εκδηλώσεις στο πνεύμα των Χριστουγέννων

Γνώμη. ΟΧΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΣΤΗ λυση τατουλη. πολιτών. Εκδηλώσεις στο πνεύμα των Χριστουγέννων Γνώμη Φ. 95 ΠΕΜΠΤΗ 17 ΔΕκΕΜΒΡΙΟΥ 2015 διανεμεται δωρεαν 15νθήμερη ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΒΟΧΑΣ & ΣΙΚΥΩΝΙΩΝ www.gnomipoliton.wordpress.com ΟΧΙ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΣΤΗ λυση τατουλη για τα σκουπιδια Ο ένας μετά τον άλλον

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Φυσική Β' Γυμνασίου. Επιμέλεια: Ιωάννης Γιαμνιαδάκης

ΔΙΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Φυσική Β' Γυμνασίου. Επιμέλεια: Ιωάννης Γιαμνιαδάκης ΔΙΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ Φυσική Β' Γυμνασίου Επιμέλεια: Ιωάννης Γιαμνιαδάκης Σύνδεση με προηγούμενο Μάθημα Στο κεφάλαιο Θερμότητα έχουμε μάθει: Τι είναι θερμότητα & θερμοκρασία μακροσκοπικά & μικροσκοπικά Μέτρηση

Διαβάστε περισσότερα

Απλές Συμβουλές Όταν μιλάω στο παιδί μου δεν με ακούει!!!

Απλές Συμβουλές Όταν μιλάω στο παιδί μου δεν με ακούει!!! Απλές Συμβουλές Όταν μιλάω στο παιδί μου δεν με ακούει!!! 5Μια έκδοση των ΟΤΑΝ ΜΙΛΑΩΩ ΣΤΟ ΠΑΙΔ Ι ΜΟΥ Δ ΕΝ ΑΚΟΥΕΙ. 25 ΑΠΛΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ Από την Ελένη Λυμπεροπούλου Υπεύθυνη τμήματος ειδικής διαπαιδαγώγησης,

Διαβάστε περισσότερα

Ετήσιος Απολογισμός Δήμου Βυρωνα

Ετήσιος Απολογισμός Δήμου Βυρωνα Ετήσιος Απολογισμός Δήμου Βυρωνα Αγαπητοί συμπολίτες. Σ το παρόν απολογιστικό κείμενο θα βρείτε τα πεπραγμένα της Δημοτικής Αρχής μετά την ολοκλήρωση του πρώτου χρόνου της θητείας της. Σκοπός μας είναι,

Διαβάστε περισσότερα

* Από την αγγλική λέξη «boss», αφεντικό. ** «Core houses» στο πρωτότυπο, μικρά ισόγεια σπίτια ανθεκτικής κατασκευής με πρόβλεψη επέκτασης. (Σ.τ.Ε.

* Από την αγγλική λέξη «boss», αφεντικό. ** «Core houses» στο πρωτότυπο, μικρά ισόγεια σπίτια ανθεκτικής κατασκευής με πρόβλεψη επέκτασης. (Σ.τ.Ε. ΖΟΥΛΟΥ 13 1 «ΦΟΒΑΣΑΙ, ΑΝΘΡΩΠΑΚΙ;... Για λέγε, φοβάσαι;» Ο Άλι δεν απαντούσε πολλά φίδια στο στόμα. «Βλέπεις τι συμβαίνει, μικρέ Ζουλού; Βλέπεις;» Όχι, δεν έβλεπε τίποτα. Τον είχαν αρπάξει από τα μαλλιά

Διαβάστε περισσότερα

Λίγη ακόμη ιστορία... Κεφάλαιο 9. Η Ευρώπη ανάμεσα σε δύο πολέμους

Λίγη ακόμη ιστορία... Κεφάλαιο 9. Η Ευρώπη ανάμεσα σε δύο πολέμους Λίγη ακόμη ιστορία... 1919 1939 Κεφάλαιο 9 Η Ευρώπη ανάμεσα σε δύο πολέμους Λίγη ακόμη ιστορία... 1919 1939 Λίγη ακόμη ιστορία... Κεφάλαιο 9 Η Ευρώπη ανάμεσα σε δύο πολέμους (1919--1939) Α. Η Ευρώπη και

Διαβάστε περισσότερα

Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α Από το αριθμ. 12/2015 πρακτικό τακτικής συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Λήμνου της 30 ης Ιουλίου 2015.

Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α Από το αριθμ. 12/2015 πρακτικό τακτικής συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Λήμνου της 30 ης Ιουλίου 2015. Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α Από το αριθμ. 12/2015 πρακτικό τακτικής συνεδρίασης του Δημοτικού Συμβουλίου Δήμου Λήμνου της 30 ης Ιουλίου 2015. Αριθμός Απόφασης 210/2015 Θέμα 7 ο : Έγκριση διενέργειας δημοπρασίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 20 ΜΑΪΟΥ 2011 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Διδαγμένο κείμενο

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 20 ΜΑΪΟΥ 2011 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Διδαγμένο κείμενο ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 20 ΜΑΪΟΥ 2011 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Διδαγμένο κείμενο Α.1 Τι λοιπόν; Αυτό δεν είναι φυσικό, είπα εγώ, και δεν προκύπτει ως αναγκαίο συμπέρασμα από όσα έχουν λεχθεί

Διαβάστε περισσότερα

Μηνιαία οικολογική Εφημερίδα Οκτώβριος 2011 Φύλλο 98 Τιμή φύλλου 0,01. Παράθυρο σε ένα σκοτεινό δωμάτιο

Μηνιαία οικολογική Εφημερίδα Οκτώβριος 2011 Φύλλο 98 Τιμή φύλλου 0,01. Παράθυρο σε ένα σκοτεινό δωμάτιο πράσινηπολιτική οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη Μηνιαία οικολογική Εφημερίδα Οκτώβριος 2011 Φύλλο 98 Τιμή φύλλου 0,01 Παράθυρο σε ένα σκοτεινό δωμάτιο Εκτιμήσεις για την πολιτική και κοινωνική συγκυρία και

Διαβάστε περισσότερα

Επαρχιακός Γραμματέας Λ/κας-Αμ/στου ΠΟΑ Αγροτικής

Επαρχιακός Γραμματέας Λ/κας-Αμ/στου ΠΟΑ Αγροτικής Πρόεδρος Αίγλη Παντελάκη Γενική Διευθύντρια Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Αντιπρόεδρος Χάρης Ζαννετής Πρώτος Λειτουργός Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Μέλη Χρίστος Κουρτελλάρης

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗ ΠΕΡΙ ΑΞΙΟΘΕΑΤΩΝ ΤΗΣ ΚΩΜΟΠΟΛΕΩΣ ΤΗΣ ΧΛΩΡΑΚΑΣ ISBN 978-9963-2959-1-3 Βιβλίον εκδοθέν εν έτει 2013 Τύποις: Κ. Ταπακούδης Εκδόσεις:

ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗ ΠΕΡΙ ΑΞΙΟΘΕΑΤΩΝ ΤΗΣ ΚΩΜΟΠΟΛΕΩΣ ΤΗΣ ΧΛΩΡΑΚΑΣ ISBN 978-9963-2959-1-3 Βιβλίον εκδοθέν εν έτει 2013 Τύποις: Κ. Ταπακούδης Εκδόσεις: 2 ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗ ΠΕΡΙ ΑΞΙΟΘΕΑΤΩΝ ΤΗΣ ΚΩΜΟΠΟΛΕΩΣ ΤΗΣ ΧΛΩΡΑΚΑΣ ISBN 978-9963-2959-1-3 Βιβλίον εκδοθέν εν έτει 2013 Τύποις: Κ. Ταπακούδης Εκδόσεις: www.chlorakasefimerida.com 3 ΚΥΡΙΑΚΟΥ ΤΑΠΑΚΟΥΔΗ ΠΕΡΙ

Διαβάστε περισσότερα

Γ. ΙΩΑΝΝΟΥ, «ΣΤΟΥ ΚΕΜΑΛ ΤΟ ΣΠΙΤΙ»

Γ. ΙΩΑΝΝΟΥ, «ΣΤΟΥ ΚΕΜΑΛ ΤΟ ΣΠΙΤΙ» ΗΜΕΡΙΔΑ «ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ: ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ» (Θεσσαλονίκη, 16-12-2009) Γ. ΙΩΑΝΝΟΥ, «ΣΤΟΥ ΚΕΜΑΛ ΤΟ ΣΠΙΤΙ» Μια διδακτική προσέγγιση Aθανάσιος Κουτσογιάννης Φιλόλογος 3 ο

Διαβάστε περισσότερα

Ο γύρος του κόσμου. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Α Γυμνασίου Ο γύρος του κόσμου το 1872! Γεωγραφία

Ο γύρος του κόσμου. Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Α Γυμνασίου Ο γύρος του κόσμου το 1872! Γεωγραφία Ο γύρος του κόσμου Τάξη Φύλλο Εργασίας 1 Μάθημα Α Γυμνασίου Ο γύρος του κόσμου το 1872! Γεωγραφία Σύμφωνα με το γνωστό μυθιστόρημα του Ιουλίου Βερν Ο γύρος του κόσμου σε 80 μέρες, ο Φιλέας Φογκ βάζει το

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3638, 27/9/2002

Ε.Ε. Π α ρ.ι(i), Α ρ.3638, 27/9/2002 Ο περί Εμπορικής Ναυτιλίας (Ελάχιστες Προδιαγραφές Ιατρικής Περίθαλψης στα Πλοία) Νόμος του 2002 εκδίδεται με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με το Άρθρο 52 του Συντάγματος.

Διαβάστε περισσότερα

Για το βιβλίο του Αντώνη Κακαρά ΟΞΩ ΑΠ Τ ΑΜΠΕΛΙΑ ΡΕΕΕ. της Νάντιας Βαλαβάνη. Ομιλία στην παρουσίασή του στη Στοά του Βιβλίου, την 20.05.

Για το βιβλίο του Αντώνη Κακαρά ΟΞΩ ΑΠ Τ ΑΜΠΕΛΙΑ ΡΕΕΕ. της Νάντιας Βαλαβάνη. Ομιλία στην παρουσίασή του στη Στοά του Βιβλίου, την 20.05. Για το βιβλίο του Αντώνη Κακαρά ΟΞΩ ΑΠ Τ ΑΜΠΕΛΙΑ ΡΕΕΕ της Νάντιας Βαλαβάνη Ομιλία στην παρουσίασή του στη Στοά του Βιβλίου, την 20.05.2008 Αγαπητές φίλες και φίλοι, «Όπως όλες οι αυτοβιογραφίες, είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ «ΚΑΤΟΙΚΙΔΙΑ ΖΩΑ»

ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ «ΚΑΤΟΙΚΙΔΙΑ ΖΩΑ» ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ «ΚΑΤΟΙΚΙΔΙΑ ΖΩΑ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ : Ποιο είναι το αγαπημένο ζώο των εφήβων? ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Από τα αρχαία χρόνια οι άνθρωποι ανέπτυξαν μια ιδιαίτερη σχέση με τα ζώα. Τα χρησιμοποιούσαν

Διαβάστε περισσότερα

Για να αρχίσει η λειτουργία του κινητήρα, θα πρέπει με εξωτερική παροχή ισχύος να προκαλέσουμε την αρχική περιστροφή του.

Για να αρχίσει η λειτουργία του κινητήρα, θα πρέπει με εξωτερική παροχή ισχύος να προκαλέσουμε την αρχική περιστροφή του. Α. ΘΕΡΜΙΚΕΣ ΜΗΧΑΝΕΣ 2) ΜΗΧΑΝΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΚΑΥΣΗΣ ΑΕΡΙΟΣΤΡΟΒΙΛΟΣ ΑΕΡΙΟΣΤΡΟΒΙΛΟΣ Μία μάζα αέρα οδηγείται από το τμήμα εισαγωγής στο συμπιεστή. Εκεί συμπιέζεται και οδηγείται στο θάλαμο καύσης, όπου αναμιγνύεται

Διαβάστε περισσότερα

Aπόσπασμα από τις αρκετές εκατοντάδες σελίδες θεωρίες. Λεκτικών δεξιοτήτων Γραμματικής Ορθογραφικών. Ερμηνευτικών παρατηρήσεων και των 2.

Aπόσπασμα από τις αρκετές εκατοντάδες σελίδες θεωρίες. Λεκτικών δεξιοτήτων Γραμματικής Ορθογραφικών. Ερμηνευτικών παρατηρήσεων και των 2. 24 Φεβρουαρίου 2010 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΘΕΩΡΙΑΣ Aπόσπασμα από τις αρκετές εκατοντάδες σελίδες θεωρίες Λεκτικών δεξιοτήτων Γραμματικής Ορθογραφικών Ερμηνευτικών παρατηρήσεων και των 2.500 ερωτήσεων πολλαπλής

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΚΑΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΚΟΣ. Μαρία και Ιωσήφ

Ο ΚΑΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΚΟΣ. Μαρία και Ιωσήφ Ο ΚΑΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΚΑΚΟΣ Μαρία και Ιωσήφ Αυτή είναι η ιστορία του Ιησού και του αδελφού του Χριστού, του πώς γεννήθηκαν, του πώς έζησαν και του πώς ο ένας από αυτούς πέθανε. Ο θάνατος του άλλου δεν αποτελεί

Διαβάστε περισσότερα

Το σχολείο πρέπει να ικανοποιεί με τα ωράριά του το πρόγραμμα των γονέων.

Το σχολείο πρέπει να ικανοποιεί με τα ωράριά του το πρόγραμμα των γονέων. Cover Story Το σχολείο πρέπει να ικανοποιεί με τα ωράριά του το πρόγραμμα των γονέων. Φωτογραφίες: Δημήτρης Διακογιάννης Cover Ελευθέριος Γείτονας Γενικός Διευθυντής Εκπαιδευτηρίων Γείτονα 38 ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Η ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Η ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Αστρονομία (από το άστρο + νόμος) είναι η επιστήμη που μελετά όλα τα ουράνια αντικείμενα πέρα από τη Γη και το άμεσο περιβάλλον της, και συγκεκριμένα τη Σελήνη, τον Ήλιο

Διαβάστε περισσότερα

Το Κάλεσμα του Αγγελιοφόρου

Το Κάλεσμα του Αγγελιοφόρου Το Κάλεσμα του Αγγελιοφόρου Όπως αποκαλύφτηκε στον Μάρσαλ Βιάν Σάμμερς στης 3 Σεπτεμβρίου, 2014 στο Μπόλντερ, Κολοράντο, ΗΠΑ Ο Θεός έχει στείλει έναν Αγγελιοφόρο στον κόσμο, που είναι σταλμένος από την

Διαβάστε περισσότερα

Ο αναλφαβητισμός ως σύγχρονο πρόβλημα

Ο αναλφαβητισμός ως σύγχρονο πρόβλημα ΚΕΙΜΕΝΟ 1 ο Ο αναλφαβητισμός ως σύγχρονο πρόβλημα 1 Ο σύγχρονος πολιτισμός, παρ όλη τη διάδοση της εικόνας ως μέσου έκφρασης και πληροφόρησης, παραμένει γραπτός πολιτισμός. Ιδιαίτερα οι νέες τεχνολογίες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΗ» ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΚΗ» ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΙΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΘΕΜΑ: «ΠΑΡΑΝΟΜΑ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΑ

Διαβάστε περισσότερα

Copyright 2014: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ & Ήρα Ραΐση

Copyright 2014: ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ & Ήρα Ραΐση & Ήρα Ραΐση Πρόλογος Δυο αναμμένα τσιγάρα κοκκίνιζαν συχνά τις καύτρες τους στο μπροστινό βαγόνι από το πολύχρωμο καραβάνι. Ο οδηγός και ο ξαφνικός του επισκέπτης πάσχιζαν να ξεγελάσουν την κουρασμένη

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ» Θ.Ε. ΔΕΟ 10 Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ» Θ.Ε. ΔΕΟ 10 Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ» Θ.Ε. ΔΕΟ 10 Βασικές Αρχές Δικαίου και Διοίκησης Τρίτη Γραπτή Εργασία στο Αστικό και Εργατικό Δίκαιο Ακαδημαϊκό

Διαβάστε περισσότερα

Απώλεια και μετασχηματισμοί της τραυματικής εμπειρίας. Παντελής Παπαδόπουλος

Απώλεια και μετασχηματισμοί της τραυματικής εμπειρίας. Παντελής Παπαδόπουλος Απώλεια και μετασχηματισμοί της τραυματικής εμπειρίας Παντελής Παπαδόπουλος Αγαπητοί φίλοι, κυρίες και κύριοι Είναι τιμή για μένα και αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά που συμμετέχω ενεργά στην ημερίδα αυτή. Το

Διαβάστε περισσότερα

MΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ - ΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΤΟΠΙΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥΣ

MΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ - ΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΤΟΠΙΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥΣ 1 MΙΚΡΑΣΙΑΤΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ - ΤΟΠΟΙ ΚΑΙ ΤΟΠΙΑ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥΣ Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΦΩΤΗ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ (1895-1965) ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Το πρόγραμμα αυτό έχει ως σκοπό να γνωρίσουν οι μαθητές μας τη λογοτεχνική

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΟ: «ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΕΙΚΟΝΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΒΟΙΩΤΙΑ: ΜΑΝΤΕΙΟ ΤΡΟΦΩΝΙΟΥ ΚΑΙ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΘΗΒΑ»

ΕΡΓΟ: «ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΕΙΚΟΝΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΒΟΙΩΤΙΑ: ΜΑΝΤΕΙΟ ΤΡΟΦΩΝΙΟΥ ΚΑΙ ΜΥΚΗΝΑΪΚΗ ΘΗΒΑ» ΕΡΓΟ: «ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΕΙΚΟΝΙΚΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗ ΒΟΙΩΤΙΑ:» ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΕΙΚΟΝΙΚΗΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΒΟΙΩΤΙΑΣ, ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ,

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ. ΑΡΓΥΡΗ ΔΗΜΗΤΡΑ Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Ελεγκτικής Επιστήμης Εισηγητής :Λυγγίτσος Αλέξανδρος

ΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ. ΑΡΓΥΡΗ ΔΗΜΗΤΡΑ Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Ελεγκτικής Επιστήμης Εισηγητής :Λυγγίτσος Αλέξανδρος ΤΕΙ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΑΡΓΥΡΗ ΔΗΜΗΤΡΑ Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Ελεγκτικής Επιστήμης Εισηγητής :Λυγγίτσος Αλέξανδρος «Φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων στην Ελλάδα» ΚΑΛΑΜΑΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

KATATAΞH APΘPΩN. 6. Αρχές της προσφοράς και προμήθειας, ανθρώπινων ιστών και/ ή κυττάρων

KATATAΞH APΘPΩN. 6. Αρχές της προσφοράς και προμήθειας, ανθρώπινων ιστών και/ ή κυττάρων Ο ΠΕΡΙ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ (ΔΩΡΕΑ, ΠΡΟΜΗΘΕΙΑ, ΕΛΕΓΧΟΣ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ, ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ, ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗ) ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΙΣΤΩΝ, ΚΥΤΤΑΡΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΝΟΜΟΣ ΤΟΥ 2007 ---------------------------------

Διαβάστε περισσότερα

ΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΕΓΓΡΑΦΗ ΕΛΛΗΝΑ ΠΟ ΟΣΦΑΙΡΙΣΤΗ

ΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΕΓΓΡΑΦΗ ΕΛΛΗΝΑ ΠΟ ΟΣΦΑΙΡΙΣΤΗ ΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΕΓΓΡΑΦΗ ΕΛΛΗΝΑ ΠΟ ΟΣΦΑΙΡΙΣΤΗ Π Ε Ρ Ι Ο Ο Ι Κ Α Τ Α Θ Ε Σ Η Σ : 1/7/2015 31/10/2015 & 1/01/2016-28/02/2016 1. ΕΛΤΙΟ ΑΘΛΗΤΙΚΗΣ Ι ΙΟΤΗΤΑΣ ΠΟ /ΣΤΗ - Αν δεν το έχει στην κατοχή του,

Διαβάστε περισσότερα

ΓΙΑ ΝΑ ΠΝΙΞΕΙΣ ΤΟ ΦΙΔΙ ΔΕΝ ΑΡΚΕΙ ΝΑ ΤΣΑΚΙΣΕΙΣ ΤΑ (ΧΡΥΣΑ) ΑΥΓΑ ΤΟΥ

ΓΙΑ ΝΑ ΠΝΙΞΕΙΣ ΤΟ ΦΙΔΙ ΔΕΝ ΑΡΚΕΙ ΝΑ ΤΣΑΚΙΣΕΙΣ ΤΑ (ΧΡΥΣΑ) ΑΥΓΑ ΤΟΥ ΓΙΑ ΝΑ ΠΝΙΞΕΙΣ ΤΟ ΦΙΔΙ ΔΕΝ ΑΡΚΕΙ ΝΑ ΤΣΑΚΙΣΕΙΣ ΤΑ (ΧΡΥΣΑ) ΑΥΓΑ ΤΟΥ Φασισμός και αντιφασισμός στα χρόνια της χολέρας Συνέλευση για την ΚΥκλοφορία των Αγώνων Ένθετη έκδοση μαζί με το 7ο τεύχος της Σφήκας

Διαβάστε περισσότερα

Βουλευτικές Εκλογές 2011

Βουλευτικές Εκλογές 2011 Πολίτης ή πελάτης; Είναι αλήθεια, ότι το πολιτικό σύστημα αποτυγχάνει σημαντικά να ανταποκριθεί στις σημερινές προκλήσεις. Το ρουσφέτι, η αναξιοκρατία, η συναλλαγή και τα παζάρια, απαξιώνουν την πολιτική.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ & ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ 1 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΗΜΕΙΩΣΗ

ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ & ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ 1 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΣΧΕΔΙΟ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ & ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ 1 ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΣΗΜΕΙΩΣΗ 02/03/2015 Με "μαύρα" γράμματα είναι το Σχέδιο Κανονισμού Καθηγητών,

Διαβάστε περισσότερα

Κρύων της Μαγνητικής Υπηρεσίας. Πνευματική Ανατομική. Μάθημα 3ο ~ 16.12.2015 Εργασία με το Κόλον

Κρύων της Μαγνητικής Υπηρεσίας. Πνευματική Ανατομική. Μάθημα 3ο ~ 16.12.2015 Εργασία με το Κόλον Κρύων της Μαγνητικής Υπηρεσίας Πνευματική Ανατομική Μάθημα 3ο ~ 16.12.2015 Εργασία με το Κόλον Άννα: Κάνουμε δήλωση πρόθεσης για το σώμα μας. Ας φέρουμε τα χέρια στην καρδιά ακουμπώντας στην καρδιά. Τιμώ

Διαβάστε περισσότερα

Τομέας Λογοτεχνίας «ρούλα μακρή»

Τομέας Λογοτεχνίας «ρούλα μακρή» Τομέας Λογοτεχνίας «ρούλα μακρή» ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Πρότυπου Εκπαιδευτικού Οργανισμού ρούλα μακρή ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 22

Διαβάστε περισσότερα

Μια «γριά» νέα. Εύα Παπώτη

Μια «γριά» νέα. Εύα Παπώτη Εύα Παπώτη Μια «γριά» νέα Πρωτογνώρισα την Κατερίνα ως μαθήτρια λυκείου στο φροντιστήριο μέσης εκπαίδευσης στο οποίο εργαζόμουν ως φιλόλογος. Σήμερα είναι τριάντα ετών. Σε μια συνάντησή μας, λίγο πριν

Διαβάστε περισσότερα

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2008 ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΡΧΗΓΟ ΤΗΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ

ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2008 ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΡΧΗΓΟ ΤΗΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2008 ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΡΟΣ κ. ΓΕΩΡΓΙΟ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ ΑΡΧΗΓΟ ΤΗΣ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΤΙΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΔΡΟ ΤΟΥ ΠΑΣΟΚ Θέμα: Θέσεις της ΚΕΕΕ για την ελληνική οικονομία

Διαβάστε περισσότερα

Μέλι, ένας θησαυρός υγείας και δύναμης

Μέλι, ένας θησαυρός υγείας και δύναμης W Μέλι, ένας θησαυρός υγείας και δύναμης 2012-2013 Ε Ρ Ε Υ Ν Η Τ Ι Κ Η Ε Ρ Γ Α Σ Ι Α Α Τ Α Ξ Η Σ 1 Ο Υ Γ Ε Ν Ι Κ Ο Υ Λ Υ Κ Ε Ι Ο Υ Π Α Τ Ρ Α Σ Ο Μ Α Δ Α Β Ε Π Ι Β Λ Ε Π Ο Υ Σ Α Κ Α Θ Η Γ Η Τ Ρ Ι Α : Μ

Διαβάστε περισσότερα

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα, έχουν σαν στόχο να βοηθήσουν τα παιδιά να γνωρίσουν και να κατανοήσουν ένα θέμα, συνδυάζοντας το παιχνίδι με τη γνώση.

Τα εκπαιδευτικά προγράμματα, έχουν σαν στόχο να βοηθήσουν τα παιδιά να γνωρίσουν και να κατανοήσουν ένα θέμα, συνδυάζοντας το παιχνίδι με τη γνώση. Ε Κ Π Α Ι Δ Ε Υ Τ Ι Κ Α Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α 2 0 1 2-2 0 1 3 www.paixnidokamomata paixnidokamomata.gr info@pa paixnidokamomata ixnidokamomata.gr ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ Τα εκπαιδευτικά προγράμματα, έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Παπούτσια πολλά παπούτσια.»

Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Παπούτσια πολλά παπούτσια.» Πολιτιστικό Πρόγραμμα «Παπούτσια πολλά παπούτσια.» Υπεύθυνη εκπαιδευτικός :Ανδριάνα Καρρά Συνεργάτης: Νάντια Τσιλιβίτα 1 ο Νηπιαγωγείο Βραχναιίκων Τμ.Α2 Σχ.Ετος 2013-2014 Ποιοι είμαστε Το παραπάνω πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

ΘΥΜΙΟΥ ΑΓΓΕΛΙΔΗ-ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΗ ΕΛΠΙΝΙΚΗ

ΘΥΜΙΟΥ ΑΓΓΕΛΙΔΗ-ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΗ ΕΛΠΙΝΙΚΗ ΘΥΜΙΟΥ ΑΓΓΕΛΙΔΗ-ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΗ ΕΛΠΙΝΙΚΗ Νουβέλα 1 ΠΑΡΑΛΙΜΝΙΟ ΣΕΡΡΩΝ ########################################################################### Ήταν επισκέπτης σ αυτή τη μικρή πόλη. Τον είχε στείλει η υπηρεσία

Διαβάστε περισσότερα

Γεράσιμος Μηνάς. Γυναίκα ΠΡΩΤΟ ΑΝΤΙΤΥΠΟ 2006-2007

Γεράσιμος Μηνάς. Γυναίκα ΠΡΩΤΟ ΑΝΤΙΤΥΠΟ 2006-2007 1 2 Γυναίκα 3 4 5 Γεράσιμος Μηνάς Γυναίκα ΠΡΩΤΟ ΑΝΤΙΤΥΠΟ 2006-2007 6 7 Κ άθομαι και σου γράφω, ξανά, τώρα που η γη, εξακολουθεί το ελλειπτικό της ταξίδι, στον γαλαξία. Γύρω απ το πυρακτωμένο, διαρκώς,

Διαβάστε περισσότερα

Κι εγώ τι θα κάνω μόνη μου τις Κυριακές; Έχεις εμένα, αγάπη μου. Εσύ κάθε μέρα είσαι στο μαγαζί και τις Κυριακές πηγαίνεις

Κι εγώ τι θα κάνω μόνη μου τις Κυριακές; Έχεις εμένα, αγάπη μου. Εσύ κάθε μέρα είσαι στο μαγαζί και τις Κυριακές πηγαίνεις ΑΔΕΙΕΣ ΚΥΡΙΑΚΕΣ 1 Η ΖΩΗ ΜΑΓΕΙΡΕΥΕΙ. Όταν έχει κέφια, σερβίρει τα καλύτερα πιάτα και οι λίγοι τυχεροί τα απολαμβάνουν ως το τελευταίο ψίχουλο χωρίς ανάσα. Όταν βαριέται όμως και ανακατεύει ό,τι αλλοπρόσαλλο

Διαβάστε περισσότερα

Στεκόμαστε αλληλέγγυοι σ όσους, ατομικά ή συλλογικά επανακτούν αυτά που νόμιμα μας κλέβουν οι εξουσιαστές.

Στεκόμαστε αλληλέγγυοι σ όσους, ατομικά ή συλλογικά επανακτούν αυτά που νόμιμα μας κλέβουν οι εξουσιαστές. Εγώ καταληστεύω καθημερινά τον πολίτη αυτής της χώρας. Εγώ τον φέρνω κάθε τέλος του μήνα σε απόγνωση, όταν συνειδητοποιεί ότι δεν θα μπορέσει να ανταπεξέλθει στις οικονομικές του υποχρεώσεις. Εγώ τον αναγκάζω

Διαβάστε περισσότερα

Σεπτέμβριος 2011: Εφημερίδα μηνός Αυγούστου, έκδ. 34 η

Σεπτέμβριος 2011: Εφημερίδα μηνός Αυγούστου, έκδ. 34 η Σεπτέμβριος 2011: Εφημερίδα μηνός Αυγούστου, έκδ. 34 η Η ΠΑΝΑΓΙΑ ΤΗΣ ΧΛΩΡΑΚΑΣ Την πάσα ελπίδα μου, και όλες μου τις ελπίδες, εις σε ανατίθημι. Μήτηρ του Θεού φύλαξον με υπό την σκέπη σου: Ο Αύγουστος είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΩ ΥΠΕΡ Η ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΤΖΑΚΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΥΣΗΣ ΞΥΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΟΙΚΙΑΚΉ ΘΕΡΜΑΝΣΗ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΩ ΥΠΕΡ Η ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΤΖΑΚΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΥΣΗΣ ΞΥΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΟΙΚΙΑΚΉ ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΛΟΓΩ ΥΠΕΡ Η ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΜΒΑΤΙΚΩΝ ΤΖΑΚΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΥΣΗΣ ΞΥΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΟΙΚΙΑΚΉ ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ 1.Καύση απόδοση καυσίμων υλών (Χημεία) 2.Ενέργεια (Φυσική) 3.Ασθένειες

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΝΩΣΕΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ. λίτρα νερό. Πόσο νερό χρειάζεται ακόμα για να γεμίσει το δοχείο;

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΣΤ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΝΩΣΕΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ. λίτρα νερό. Πόσο νερό χρειάζεται ακόμα για να γεμίσει το δοχείο; 1. Οι μαθητές ενός σχολείου είναι περισσότεροι από 283 και λιγότεροι από 293. Είναι δυνατό να παραταχθούν σε τριάδες ή πεντάδες χωρίς να περισσεύει κανένας. Πόσοι είναι οι μαθητές του σχολείου αυτού; 2.

Διαβάστε περισσότερα

Η ιστορία της Εκκλησίας ενδιαφέρει όχι μόνο τα μέλη της αλλά και κάθε άνθρωπο που επιθυμεί να γνωρίσει τα διάφορα πνευματικά ρεύματα που διαμόρφωσαν

Η ιστορία της Εκκλησίας ενδιαφέρει όχι μόνο τα μέλη της αλλά και κάθε άνθρωπο που επιθυμεί να γνωρίσει τα διάφορα πνευματικά ρεύματα που διαμόρφωσαν Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ Η ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ Η ιστορία της Εκκλησίας ενδιαφέρει όχι μόνο τα μέλη της αλλά και κάθε άνθρωπο που επιθυμεί να γνωρίσει τα διάφορα πνευματικά ρεύματα που διαμόρφωσαν τον κόσμο.

Διαβάστε περισσότερα

Γιατί θεωρεί ότι είναι μια ευκαιρία για να κάνει επίδειξη της τέχνης του και να εντυπωσιάσει (σ. 103, ΥΑΠ).

Γιατί θεωρεί ότι είναι μια ευκαιρία για να κάνει επίδειξη της τέχνης του και να εντυπωσιάσει (σ. 103, ΥΑΠ). ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΠΡΩΤΑΓΟΡΑΣ-Κεφ. Η Θέμα: Συνάντηση Σωκράτη-Πρωταγόρα Προπαρασκευή συζήτησης Σωκράτης Πώς παρουσιάζει τον Ιπποκράτη: -είναι ντόπιος -είναι από πλούσιο και μεγάλο σπίτι -δεν έχει λιγότερα προσόντα

Διαβάστε περισσότερα

14 ΓΙΑΝΝΗΣ & ΜΑΡΙΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ

14 ΓΙΑΝΝΗΣ & ΜΑΡΙΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Πολύ λίγα έθνη από τα αρχαιότατα χρόνια παρουσιάζουν τέτοια διασπορά όσο το ελληνικό. Σε όλες τις περιόδους της μακράς ιστορίας των Ελλήνων, για διάφορες αιτίες, αυτοί ετράπησαν σε άλλες χώρες.

Διαβάστε περισσότερα

ο σούρουπο είχε απλώσει το σκοτεινό υφάδι του, κεντημένο με περισσή στοργή από τη μητέρα του, τη μαρμαρυγή. Τιτιβίσματα πτηνών ορμούσαν μες στην

ο σούρουπο είχε απλώσει το σκοτεινό υφάδι του, κεντημένο με περισσή στοργή από τη μητέρα του, τη μαρμαρυγή. Τιτιβίσματα πτηνών ορμούσαν μες στην Πρόλογος Εκεί έξω, σε μέρη που ανέγνωρα κοιμούνται, σε τόπους μακρινούς και μυστηριακά άφαντους, ανθοβριθούν κόσμοι και μαραίνονται πλάσματα που χλευάζουν την αιωνιότητα. Το μικρό μυαλό των ανθρώπων, ευχαριστημένο

Διαβάστε περισσότερα

Οι 21 όροι του Λένιν

Οι 21 όροι του Λένιν Οι 21 όροι του Λένιν 1. Όλη η προπαγάνδα και η αναταραχή, πρέπει να φέρουν έναν πραγματικά κομμουνιστικό χαρακτήρα και σύμφωνα με το πρόγραμμα και τις αποφάσεις της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Όλα τα όργανα

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΘΕΜΑ: "ΔΟΜΗ - ΟΡΓΑΝΩΣΗ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΧΑΛΚΙΔΑΣ Δ.Ε.Π.Α.Χ.

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΘΕΜΑ: ΔΟΜΗ - ΟΡΓΑΝΩΣΗ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΧΑΛΚΙΔΑΣ Δ.Ε.Π.Α.Χ. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ & ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ: ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΜΟΝΑΔΑΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: "ΔΟΜΗ - ΟΡΓΑΝΩΣΗ - ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΟΙ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΗΣ ΥΠΟΔΗΣΗΣ

ΟΙ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Ο ΚΛΑΔΟΣ ΤΗΣ ΥΠΟΔΗΣΗΣ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΗ Διπλωματική Εργασία ΟΙ ΜΙΚΡΟΜΕΣΑΙΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

237 Χημικών Μηχανικών Θεσσαλονίκης

237 Χημικών Μηχανικών Θεσσαλονίκης 237 Χημικών Μηχανικών Θεσσαλονίκης Σκοπός κύριος σκοπός του Χημικού Μηχανικού είναι να αναλύει, να σχεδιάζει, να βελτιστοποιεί και να ελέγχει όλες τις χημικές και φυσικές διεργασίες της χημικής βιομηχανίας.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: Η οργάνωση σε τοπικό επίπεδο η περίπτωση του Δήμου Αγίου Αθανασίου στην Κύπρο.

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: Η οργάνωση σε τοπικό επίπεδο η περίπτωση του Δήμου Αγίου Αθανασίου στην Κύπρο. ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ: Η οργάνωση σε τοπικό επίπεδο η περίπτωση του Δήμου Αγίου Αθανασίου στην Κύπρο.

Διαβάστε περισσότερα