ΤΑ ΤΑΦΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ ΚΑΙ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥΣ

Transcript

1 Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου Ιωαννίνων ΤΑ ΤΑΦΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ ΚΑΙ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΟΥΣ Ανθή Μαρία Βασιλειάδη Λάζου Μάθημα: Το Αιγαίο και η Μεσόγειος κατά τη 2 η χιλιετία π.χ. Διδάσκων: Βλαχόπουλος Α. Τομέας: Αρχαιολογίας Εξάμηνο: Δ Ακαδημαϊκό έτος:

2 ΧΑΡΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ

3 Η γεωγραφική θέση της χώρας Νείλος Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ Οι Αιγύπτιοι παρουσίασαν συγκροτημένο και πολυποίκιλο πολιτισμό. Εύφορη γη Αγροτική οικονομία Κλειστός και αυτόνομος χαρακτήρας του πολιτισμού της Αιγύπτου Κλίμα: Ξηρό και θερμό Οι Αιγύπτιοι: Λαός πολυάριθμος και εργατικός, με απλή κοινωνική οργάνωση Αίγυπτος = χώρα με μεγάλο πλούτο Επίσημη γραφή: Ιερογλυφικά

4 ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Η διοίκηση: Η πολιτική: Συγκεντρωνόταν στα χέρια του Φαραώ και των ανθρώπων γύρω από αυτόν (αξιωματούχων, υπουργών = βεζίρηδων, ιερέων, γραφέων). Τεράστια δύναμη και επιρροή είχε το ιερατείο, που αποτελούνταν από μορφωμένους ανθρώπους. Το κράτος κατευθυνόταν από μια καλά οργανωμένη κρατική μηχανή. Σύστημα θεοκρατικό, απόλυτης μοναρχίας. Κοσμοθεωρία των Αιγυπτίων για ιεράρχηση των πάντων. Δεσποτική διοίκηση Φαραώ και ιερατείου. Η ιδεολογία του συστήματος διοίκησης και πολιτικής των Αιγυπτίων αντανακλάται στην αρχιτεκτονική των μνημείων της εποχής.

5 ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΚΑΙ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ-ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΙΑ Θρησκεία: oήταν αναπόσπαστο κομμάτι του Αιγυπτιακού πολιτισμού. oσημαντικό το ζήτημα του θανάτου και της ανάστασης των νεκρών. Μυθολογικά στοιχεία της: 1) η λατρεία ορισμένων ζώων και 2) μια ανθρωπομορφική θεολογία Πίστη: 1. Στην ανάγκη προστασίας και διατήρησης του νεκρού σώματος για πάντα. 2. Στην αθανασία της ψυχής. 3. Στον Φαραώ, «γιο» του θεού Ρα. Η θρησκεία ήταν συντηρητική και δεν μεταβλήθηκε ιδιαίτερα με το πέρασμα των αιώνων, επηρεάζοντας αντίστοιχα και το πολιτικό σύστημα των Αιγυπτίων.

6 Χαρακτηριστικ ά: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ 1) Μνημειακότητα και επιβλητικότητα. 2) Αυτοτέλεια σε σχέση με αυτές άλλων πολιτισμών της εποχής. 3) Αγάπη για το αιώνιο και το αμετάβλητο =>ανέγερση τεράστιων κτηρίων. 4) Μεγάλος όγκος αρχιτεκτονημάτων και τονισμός των αξόνων τους. 5) Γεωμετρικές συνθέσεις (πυραμίδες, κύλινδροι) και αριθμητικές αναλογίες. 6) Εκφραστικά μέσα είναι οι βαριές μάζες και οι μεγάλες επιφάνειες, με άμεσο συμβολικό χαρακτήρα. 7) Δημιουργείται ατμόσφαιρα μεγαλείου και μυστηρίου. 8) Βραδεία τυπολογική Στα μεγάλα εξέλιξη μνημεία: των αρχιτεκτονική αρχιτεκτονημάτων. δοκού επί στύλων, αν και ήταν γνωστοί οι θόλοι και τα τόξα.

7 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΩΝ ΜΟΡΦΩΝ

8 ΥΛΙΚΑ ΔΟΜΗΣ Λίθοι: Ψαμμίτες, ασβεστόλιθοι, γρανίτες, αλάβαστρο Για μη μνημειακά αρχιτεκτονήματα: 1) η άργιλος υπό μορφή ωμών πλίνθων και 2) Ξύλο (κυρίως ακακίας) και καλάμια Αλαβάστρινη Σφίγγα, Μέμφις Κυβόλιθοι πορφυρίτη

9 ΤΑΦΟΙ Για τους αρχαίους Αιγυπτίους, οι τάφοι ήταν το μέρος όπου τα νεκρά σώματα θα προστατεύονταν από την αποσύνθεση και θα τους παρέχονταν τα κατάλληλα αγαθά (κτερίσματα) που θα τους διασφάλιζαν τη μεταθανάτια ζωή. Μέρος των τάφων ίσως να ήταν διακοσμημένο με παραστάσεις και ιερογλυφικά, που θα επέτρεπαν στο θανόντα να αποκτήσει μια μεταθανάτια ζωή αντίστοιχη με την ύπαρξή του στον κόσμο των ζωντανών. Για τους βασιλείς, οι τάφοι αποτελούσαν το όχημα μέσω του οποίου θα έφτανε στη θέωση και το πεπρωμένο του να ζήσει μετά θάνατον ανάμεσα στους Θεούς. Α. Η αίθουσα ταφής του νεκρού 2 Μέρη τάφων: Β. Το ιερό για τις προσφορές στο νεκρό. Σε τάφους βασιλέων το ιερό εξελίχθηκε από αίθουσα σε ξεχωριστό κτήριο ναού, που χτιζόταν σε απόσταση από τον τάφο.

10 ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΕΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΤΑΦΙΚΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ 1.Πυραμίδες 2.Μασταμπάδες 3.Λαξευτοί τάφοι σε πέτρα Πυραμίδε ς Γκίζας

11 ΜΑΣΤΑΜΠΑΔΕΣ Μικρά και σχετικά απλά ταφικά μνημεία που προηγούνται των πυραμίδων. Ορθογώνιοι τάφοι με τοίχους κεκλιμένους προς τα πάνω, από πλίνθους ή λίθους. Με μια είσοδο και μικρό ύψος. Εσωτερικό χωρισμένο σε 3 ή 5 διαμερίσματα για το νεκρό και τα κτερίσματα. Κάποιες φορές με φωτιστικές θυρίδες στη στέγη. Είσοδος από τη στενή ή τη μακρά πλευρά. Κύριος χώρος: για τελετές προς τιμή του νεκρού Δεύτερος χώρος: τοποθετείτο η μούμια του νεκρού και τα λίθινα αγάλματά του (shabti). Σφραγισμένος με εικονική θύρα. Τρίτος χώρος: αγάλματα της οικογένειας του νεκρού Άλλοι πιθανοί χώροι: με αντικείμενα της καθημερινής ζωής

12 ΜΑΣΤΑΜΠΑ Μastaba=> Αραβική λέξη για τους εξεδρόσχημους αυτούς τάφους Κάποιες φορές στην ανατολική πλευρά φερόταν κόγχη (είσοδος σε μορφή θύρας) που ονομαζόταν «ψευδόθυρα» και συμβόλιζε την είσοδο στο βασίλειο των πνευμάτων. Γινόταν πλήρης διακόσμηση των τοίχων, της οροφής και του δαπέδου τους με ποικίλες παραστάσεις. Κάτω Αίγυπτος: Εξελίσσονται σε θολωτούς με ένα κλιμακοστάσιο στην είσοδο. Άνω Αίγυπτος: Μεγαλοπρεπέστεροι. Επενδυμένοι με πλάκες από γρανίτη, επιτύμβιες στήλες και τράπεζες προσφορών.

13 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΑΣΤΑΜΠΑΔΩΝ Mastaba, built during the reign of King Wadji (Djet), first dynasty, Saqqara

14 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΑΣΤΑΜΠΑΔΩΝ Μασταμπάς του Τι 5 η δυναστεία, Σακκάρα Κάτοψη Μασταμπά του Τι, 5 η δυναστεία, Σακκάρα

15 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΜΑΣΤΑΜΠΑΔΩΝ Mastaba of Ka-a, First Dynasty, Saqqara

16 ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ Είναι πολλών τύπων. Έχουν μεγάλες διαστάσεις και απλό γεωμετρικό σχήμα. Ανέγερση πυραμίδων γινόταν επί 10 περίπου αιώνες. Πυραμίδα / Φαραώ Βασιλεία Τόπος Ζοζέρ περ π.χ. Σακάρα Σνεφρού περ π.χ. Νταχσούρ Σνεφρού περ π.χ. Μεϊντούμ Χέοπας cπερ π.χ. Γκίζα Ρετζεντέφ περ π.χ. Αμπού Ροάς Χεφρήνος περ π.χ. Γκίζα Μυκερίνος περ π.χ. Γκίζα Ουζερκάφ περ π.χ. Σακάρα Σαχουρέ περ π.χ. Αμπουσίρ Νεφεριρκαρέ περ π.χ. Αμπουσίρ Νιουσερέ περ π.χ. Αμπουσίρ Αμενεμχέτ Γ περ π.χ. Λιστ Σενουσρέτ Α περ π.χ. Λιστ Σενουσρέτ Β περ π.χ. Ελ Λαχούν Αμενεμχέτ Γ περ π.χ. Χαουάρα Χετζέρ περ π.χ. Σακάρα Πιύ περ. 721 π.χ. Ελ Κούρου Ταχάρκα περ. 664 π.χ. Νούρι

17 ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ Του Ζοζέρ στη Σακκάρα Κάτοψη ταφικού συγκροτήματος του βασιλιά Ζοζέρ, Τρίτη Δυναστεία, Σακκάρα

18 ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ Του Ζοζέρ στη Σακκάρα Τομή Πυραμίδας Ζοσέρ

19 ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ Βαθμιδωτή πυραμίδα του Ζοζέρ, Σακκάρα

20 Κυρτή Πυραμίδα του Σνεφρού στο Dahsur ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ Ημιτελής Πυραμίδα στο Meidhoum, Γκίζα

21 ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ Γκίζα Κάτοψη συγκροτήματος Πυραμίδων στη Γκίζα

22 ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ Τομή Πυραμίδας Χέοπα

23 ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ Συγκρότημα στη Γκίζα, αεροφωτογραφία

24 ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ Kάτοψη Νεκρικού ναού Mentuhotep II Nebhepetre, Deir- el - Bahri

25 ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ Ερείπια Νεκρικού ναού Mentuhotep II Nebhepetre, Deir- el - Bahri

26 ΠΥΡΑΜΙΔΕΣ Πρόπλασμα της πυραμίδας Mentuhotep II s, Deir el Bahari

27 ΛΑΞΕΥΜΕΝΟΙ ΤΑΦΟΙ ΣΕ ΒΡΑΧΟ Γενικεύονται στο Μέσο και Νέο Βασίλειο. Οι πιο σπουδαίοι βρίσκονται στην Κοιλάδα Των Βασιλέων, απέναντι από τις Θήβες. Αποτελούνται από εκτεταμένους διαδρόμους σκαμμένους βαθιά μέσα στο πέτρωμα, που οδηγούν σε ένα χώρο τελετών, πίσω από τον οποίο ήταν ο κυρίως νεκρικός θάλαμος με τη σαρκοφάγο του Φαραώ. Υπήρχαν συστήματα απομονώσεως του εσωτερικού και παραπλανητικά περάσματα ή ψεύτικα ανοίγματα, για να εμποδίσουν την είσοδο τυμβωρύχων στους βασιλικούς τάφους και την διαρπαγή τους. Όλοι σχεδόν οι τάφοι αυτοί βρέθηκαν συλημένοι, εκτός από αυτόν του Τουταγχαμών.

28 ΛΑΞΕΥΜΕΝΟΙ ΤΑΦΟΙ ΣΕ ΒΡΑΧΟ Τάφοι στο Beni Hasan, 11 η Δυναστεία

29 Nεκρικός ναός Hatshepsut, 18 η Δυναστεία, Deir el Bahri ΛΑΞΕΥΜΕΝΟΙ ΤΑΦΟΙ ΣΕ ΒΡΑΧΟ

30 ΛΑΞΕΥΜΕΝΟΙ ΤΑΦΟΙ ΣΕ ΒΡΑΧΟ Κάτοψη νεκρικού ναού Χατσεψούτ, Θήβες

31 ΝΑΟΣ SETI I ΣΤΗΝ ΑΒΥΔΟ

32 ΛΑΞΕΥΜΕΝΟΙ ΤΑΦΟΙ ΣΕ ΒΡΑΧΟ Κοιλάδα των Βασιλισσών, Λαξευτοί τάφοι εποχής Ραμσιδών

33 O ΤΑΦΟΣ ΤΟΥ ΤΟΥΤΑΓΧΑΜΩΝ

34 ABU SIMBEL

35 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Χ. Μπούρας, Μαθήματα Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής, Πρώτος Τόμος, σελ , Εκδόσεις Συμμετρία, Αθήνα, 1999 Θ. Παπαδόπουλος, Αρχαία Αίγυπτος, Πανεπιστημιακές σημειώσεις, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, σελ. 1-55, 1987 K. Lange και M. Hirmer, Egypt: Architecture, Sculpture, Painting in three thousand years, Εκδόσεις Phaidon, London- New York, σελ , 1968 Encyclopaedia Brittanica, Egyptian art and architecture, Peter F. Dorman,Thomas Garnet Henry James, σελ.4, Jan 29, 2019

36 ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ: Εικόνα κιονοκράνων: Μπούρας Χ. (1991), Μαθήματα Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής, Αθήνα: Συμμετρία, σελ. 35, %85%CF%81%CE%B1%CE%BC%CE%AF%CE%B4%CE%B1#/media/File:02_bent_north_entrance.jpg %CE%92%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%BB%CE%B9%CF%83%CF%83%CF%8E%CE%BD

37 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!