Σημερινή κατάσταση Μέτρα Προστασίας

Transcript

1 ΚΥΚΛΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΝΕΡΟ ΥΑΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ : ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΓΙΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ 29 Ιουνίου 2010 Ελληνικά ποτάμια και λίμνες Σημερινή κατάσταση Μέτρα Προστασίας Δρ. Νικόλαος Σκουλικίδης ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. Ε ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ

2 ΠΟΤΑΜΙΑ ΚΑΙ ΛΙΜΝΕΣ 45 καταγεγραμμένα ποτάμια συνεχούς ροής Έβρος: km km ~7 km 3 /yr Αξιός: km km 3,6 km 3 /yr Στρυμόνας: km km 43 4,3 km 3 /yr Πηνειός: km km 2,5 km 3 /yr Αλιάκμονας: km km 2,7 km 3 /yr Aχελώος: km km 4,4 km 3 /yr 56 καταγεγραμμένες λίμνες Πρέσπες: 274 km 2 55 m (Μεγάλη Πρέσπα) Τριχωνίδα: 97 km 2 58 m Βόλβη: 68 km 2 22 m Βεγορίτιδα: 59 km 2 70 m. Τσιβλού: 0.1 km 2 80 m

3 Κράθις Πελοπόννησος

4 Φονιάς Σαμοθράκη

5 Φονιάς Σαμοθράκη

6 Βάτος Σαμοθράκη

7 Μέσος ρους Αχελώου: ένα από τα μεγαλύτερα συστήματα διακλαδιζόμενων ποταμών της χώρας

8 Εύηνος

9 Νέστος

10 Μικρή Πρέσπα

11 Καστοριά

12 Παμβώτις

13 Πλαστήρα

14 Τριχωνίδα

15 Κουρνά

16 Λιμνίο Ομαλού

17 Μέσο Υψόμετρο Μέσο Υψόμετρο Ορεινές Λ.Α. Λ.Α. μέσου υψομέτρου m 0 Nestos Drin Aoos Neretva Arachthos akmonas Axios Acheloos Strymon Alfeios Sperchios Evrotas Pinios Evros Kamtchia Λεκάνη Απορροής Λεκάνη Απορροής Λεκάνη Απορροής A Alia A S K km km km2 Μεγάλες Λ.Α. Μεσαίες Λ.Α ros os Drin on tva os nas oos oos tos hia ios tas hos os ros os Drin on tva os nas oos oos tos hia ios tas hos os ros os Drin on tva os nas oos oos tos hia ios tas hos os Evr Axi D Strym Neret Pini Aliakmon Ao Achelo Nest Kamtch Alfei Evrot Arachth Sperchi Evr Axi D Strym Neret Pini Aliakmon Ao Achelo Nest Kamtch Alfei Evrot Arachth Sperchi Evr Axi D Strym Neret Pini Aliakmon Ao Achelo Nest Kamtch Alfei Evrot Arachth Sperchi

18 1: Τριχωνίδα, 2: Βόλβη, 3: Βεγορίτιδα, 4: Μικρή Πρέσπα, 5: Κορώνεια, 6: Βιστωνίδα, 7: Μεγ. Πρέσπα, 8: Καστοριά, 9: Παμβώτιδα, 10: οϊράνη, 11: Αμβρακία, 12: Λυσιμαχεία, 13: Υλίκη, 15: Χειμαδίτιδα, 17: Πετρών, 18: Παραλίμνη, 21: Ζάζαρη

19 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ

20 Βροχή >5500 mm (ΝΔ Μαυροβούνιο) Μοντενέγκρο) Βροχή >3000 mm (Διναρίδες) Κατά mm λιγότερη 2400 mm (Πίνδος) Ειδική Παροχή L s 1 km 2 Ειδική Παροχή L s 1 km 2 Eιδική παροχή l/sec*km m Arachthos Neretva Drin Aoos Acheloos Alfeios Sperchios Nestos Evrotas Aliakmonas Strymon Pinios Axios Kamtchia a Evros

21 > 40% της επιφάνειας της Ελλάδας διαρρέεται από ποτάμια ασυνεχούς ροής

22 ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΠΙΕΣΕΙΣ Οι καλλιέργειες καλύπτουν το 30% της χώρας Το 85% των χρήσεων νερού καταναλώνεται στη γεωργία: άγνωστος ο αριθμός γεωτρήσεων και οι ποσότητες που αντλούνται από τους υπόγειους υδροφορείς ανεξέλεγκτες απολήψεις από ποτάμια και λίμνες

23 Από τα 17 μεσαία μεγάλα ποτάμια (>1000 km 2 ) μόνο ο Σπερχειός, ο Ευρώτας και ο Φιλιούρης ρέουν ελεύθερα ~ 110 μεγάλα φράγματα (>15m) Η ΔΕΗ σήμερα ρυθμίζει, με 10 μεγάλους και 11 μικρούς ΥΗΣ περί το 12% των επιφανειακών απορροών της χώρας + απολήψεις νερού για άδ άρδευση Επιβάλλεται η μελέτη της ελάχιστης οικολογικής παροχής Άνω Αχελώος κατάντη φράγματος Μεσοχώρας: από τα μεγαλύτερα και από τα πλέον αμφισβητούμενα έργα εκτροπής στη περιοχή της Μεσογείου Φράγμα Νέστου

24 Τεχνητή λειψυδρία κατάντη φραγμάτων

25 ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΔΙΑΙΤΑΣ ΤΩΝ ΑΠΟΡΡΟΩΝ Ο Αχελώος, ο Νέστος και ο Αλιάκμονας παρουσιάζουν σήμερα υψηλή μέγιστη μγ παροχή τον Ιούλιο. Στον Αχελώο σήμερα το 30% της απορροής εκδηλώνεται το καλοκαίρι σε σχέση με ένα 11% πριν την κατασκευή των φραγμάτων. Διαταραχή των βιοκοινοτήτων (π.χ. καταστροφή της παρόχθιας βλάστησης και των αναπαραγωγικών πεδίων ψαριών) Skoulikidis, 2002

26 ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΗ ΠΙΕΣΗ: ΑΠΟΛΗΨΕΙΣ/ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ Τοckner et al., 2009

27 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ Drin Kamchia Maritsa Strymon Axios Arachthos Aoos 1 Aoos 2 Ahl Acheloos Aliakmon Nestos Evrotas Discharge (m3/s)

28 ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΑΡΟΧΗΣ Ευρώτας -84% ( ) Αξιός -57% ( ) Σπερχειός -48% ( ) 90) Άραχθος -30% ( ) Αώος -24% (Ελλάδα), -19% (Αλβανία) ( ) Αλιάκμων -12.2% ( ) Αχελώος -11.6% ( ) Νέστος -0.8% ( )

29 ΤΕΧΝΗΤΗ ΑΠΟΞΗΡΑΝΣΗ ΠΟΤΑΜΩΝ Απρίλιος 2007 Αύγουστος 2007 Οκτώβριος 2007

30 ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΛΙΜΝΩΝ Δραματική συρρίκνωση της Λ. Κορώνειας. Τα τελευταία 20 χρόνια η στάθμη της μειώθηκε από 8 m (δεκαετία 1970) σε 1 m, ενώ το 2002 ξεράθηκε τελείως. Δραματική μείωση της στάθμης της Λ. Βεγορίτιδας στη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών κατά 50 μέτρα. Σημαντική συρρίκνωση και άλλων λιμνών σε συνθήκες ξηρασίας (π.χ. Στυμφαλία, Αμβρακία, Δίστος, Κουρνά)

31 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Υ/Η ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Ετήσια παραγωγή Υ/Η σταθμών τα τελευταία 50 χρόνια (ΔΕΗ) στης Παρ ραγωγής % της Πρ ροβλεπόμε ενης Μέγι ,0%

32 ΡΥΠΑΝΣΗ

33 Ταχύ ύτητα Ροής (m /s) Ποταμός Αναποδάρης Κρήτης y = e x R 2 = ιαλυμένο Οξυγόνο (mg/l) Skoulikidis, 2008

34 mg/l

35 NO3-N NO2-N - NH4-N Phosphorous Evros Nestos Strymon Axios akmon Pinios heloos pean NO3-N 0 2 Evros Nestos ymon Axios mon nios oos an NO2-N NH4-N Evros Nestos Strymon Axios iakmon Pinios heloos pean P S Alia P Ach Median Europ N Stry A Aliakm Pin Achelo Median Europea S Al Ach Median Europ M

36 P (mg/l) N-NH4, T Axios N-NH4 Axios TP Βιομηχανική και αστική ρύπανση Skopje Veles state boarder Σύνορα distance from source (km) Skoulikidis et al. 2008

37 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΜΕΑΛ > 90% του πληθυσμού είναι συνδεδεμένο (Εθν. Κέντρο. Περιβ. & Αειφ. Αναπτ., 2003) 70 Όμως: ty 60 nductivi 50 ) c o ph Conductivity D.O. Temperature Depth, tem p era tu re (o C ( ms/cm) * depth 17/7 21/7 25/7 29/7 2/8 6/8 10/8 14/8 18/8 22/8 26/8 30/8 3/9 7/9 11/9 15/9 19/9 23/9 27/9 1/10 5/10 9/10 (c m ), D O (mg/l),

38 ΕΥΤΡΟΦΙΣΜΟΣ ΜΑΖΙΚΟΙ ΘΑΝΑΤΟΙ ΨΑΡΙΩΝ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ.

39 DIN P-PO4 Ν/Ρ <16 Ν/Ρ >16 N/P περιοριστικός παράγοντας = N Ν/Ρ=16 (molar) DIN, P-PO4 (μg/l), N/P (molar) 50 0 Mik Volvi Koronia Prespa Kastoria Trichonis Vistonis Doirani Iliki Amvrakia Meg Prespa Chimaditida Petron Ioannina Zazari Lysimachia Vegoritis εδομένα: Skoulikidis et al. (1998) & Zacharias et al. (2002)

40 ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΥΔΑΤΙΝΩΝ ΣΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ Δεδομένα: Ποιοτικά στοιχεία: Μακροασπόνδυλα (~70%) Χημικά Φυσικοχημικά, Υδρομορφολογικά (~30%)

41 ΔIΚΤΥΟ ΠΑΡΑΚΟΛΟYΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚHΣ ΠΟΙOΤΗΤΑΣ ΣΤΟΥΣ ΠΟΤΑΜOYΣ ΤΗΣ ΕΛΛAΔΑΣ Υ Εποπτικό Επιχειρησιακό Σύνολο

42 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Συλλογή Αυτόματη Εργασίες υψηλής Παρακολούθηση πεδίου ποιότητας δεδομένων πεδίου Ολοκληρωμένη Διαχείριση Λεκανών Απορροής Εργαλεία Λήψης Αποφάσεων Κοινωνικο-οικονομικές & Τεχνικο-οικονομικές Μελέτες Προστασίας - Αποκατάστασης Εργαστήριο Για βέλτιστο περιβαλλοντικό και οικονομικό αποτέλεσμα Εκτίμηση παρούσας κατάστασης Πρόγνωση Εφαρμογή Μοντέλων Προσοιμόιωσης Επεξεργασία Δεδομένων Landuse Distribution Data bases Υδρολογικές ΒιογεωχημικέςΔιεργασίες Λειτουργία Οικοσυστήματος Οικολογική κατάσταση

43