Βακτηριολογία - Βακτήρια

Transcript

1 Βακτηριολογία - Βακτήρια Προκαρυωτικά κύτταρα Έχουν κυτταρικό τοίχωμα από πεπτιδογλυκάνη Πολλαπλασιάζονται με απλή διαίρεση Είναι ετερότροφα (χρησιμοποιούν οργανικές ή ανόργανες ενώσεις) ή αυτότροφα - κυανοβακτήρια (φωτοσυνθέτουν)

2 Φαινοτυπική Ταξινόμηση Βακτηρίων Χρησιμοποιεί: - Gram-χρώση - σχήμα - κινητικότητα - μέγεθος - συνθήκες ανάπτυξης - βιοχημικές ιδιότητες - ανοσολογικές ιδιότητες Το δενδρόγραμμα είναι η γραφική παράσταση του συντελεστή ομοιότητας ή similarity coefficient. Δεν δείχνει υποχρεωτικά την εξελικτική συσχέτιση, π.χ. Mycoplasma - Bacillus

3 Φυλογενετική Ταξινόμηση Βακτηρίων - Ο χαρακτηρισμός συγκεκριμένων DNA και RNA αλληλουχιών δίνουν τις καλύτερες πληροφορίες - Οι αλληλουχίες rrna στοιχίζονται και υπολογίζεται το ποσοστό ομοιότητας μεταξύ τους

4 Οι 12 Φυλογενετικές ομάδες Βακτηρίων 12 φυλογεννετικές ομάδες Phyla με βάση την εξελικτική τους σχέση, από τις οποίες 5 είναι οι σημαντικότερες. Ξεκινούν από κοινό σημείο εκτός από 3 θερμόφιλες ομάδες

5 Οι πιο σημαντικές Φυλογενετικές Ομάδες Βακτηρίων 1) CYANOBACTERIA : Gram-αρνητικά βακτήρια που φωτοσυνθέτουν και ελευθερώνουν Ο 2. Είναι πολύ μεγαλύτερα από άλλα προκαρυωτικά, μοιάζουν με άλγη. 2) SPIROCHETES : Gram-αρνητικά, σπειροειδή ετερότροφα βακτήρια 3) PROTEOBACTERIA : α) enteric bacteria, pseudomonads β) chemoautotrophs (εξάγουν ενέργεια από ανόργανες ουσίες), γ) nitrogen-fixing bacteria (αζωτοδεσμευτικά βακτήρια): συμβιώνουν με τα φυτά, μετατρέπουν το Ν 2 σε αμμωνία, αποτελούν φυσικό λίπασμα στη γεωργία 4) CHLAMYDIA: υποχρεωτικά ενδοκυττάρια 5) GRAM-POSITIVE BACTERIA : - υψηλό G+C content: ακτινομύκητες, μυκοβακτηρίδια, μικρόκοκκοι - χαμηλό G+C content: streptococci, staphylococci, βάκιλλοι, λακτοβάκιλλοι, μυκοπλάσματα, κλωστιρίδια

6 Σταφυλοκοκκικό απόστημα (Staphylococcus aureus) Ιστορικό του ασθενούς Άνδρας 45 ετών εμφάνισε το βράδυ πόνο στην αριστερή γαστοκνημική περιοχή Την επόμενη μέρα μικρή ποσότητα πύου Στις επόμενες 8 h αναπτύχθηκε στη γαστροκνημία κυτταρίτιδα (5-10 cm) Το επόμενο πρωί επέκταση κυτταρίτιδας από το γόνατο μέχρι τον αστράγαλο

7 Σταφυλοκοκκικό απόστημα (Staphylococcus aureus) Κλινική εξέταση Ζωτικά σημεία (σφίξεις, ΑΠ, Θ, αναπνοές): κ.φ. Φυσική εξέταση: κυτταρίτιδα (εξέρυθρη και θερμή στην αφή) χωρίς κλυδασμό, λεμφαδένες κ.φ. Αντιμετώπιση Παρακέντηση κυτταρίτιδας με βελόνα χωρίς αναρρόφηση πύου Παραπομπή στη Χειρουργική Κλινική: ceftriaxone 2 g I.M., cephalexin per os

8 Σταφυλοκοκκικό απόστημα (Staphylococcus aureus) Πορεία την νόσου 48 h αργότερα φανερή περιοχή κλυδασμού Πυρετική κίνηση (37,5 ο C) Αντιμετώπιση Αναρρόφηση 1 ml πύου: Gram-χρώση, καλλιέργεια, αντιβιόγραμμα Χειρουργική παροχέτευση του αποστήματος 2 μέρες αργότερα αλλαγή της αντιμικροβιακής αγωγής με βάση το αντιβιόγραμμα του μικροβιακού στελέχους

9 Σταφυλοκοκκικό απόστημα (Staphylococcus aureus) Gram χρώση από το κλινικό δείγμα Καλλιέργεια σε αιματούχο άγαρ

10 Σταφυλοκοκκικό απόστημα (Staphylococcus aureus) Αντιβιόγραμμα: Αντοχή στην oxacillin (MRSA)

11 Σταφυλοκοκκικό απόστημα (Staphylococcus aureus) Καλλιέργεια του κλινικού δείγματος στο αιματούχο άγαρ και αντιβιόγραμμα: MRSA, διασταυρούμενη αντοχή σε πολλές κατηγορίες αντιβιοτικών

12 Σταφυλοκοκκικό απόστημα (Staphylococcus aureus) Ερωτήσεις Πώς νομίζετε ότι ο ασθενής μολύνθηκε με τον σταφυλόκοκκο; Η λοίμωξη άρχισε ως θυλακίτιδα στη θέση μιας ανεστραμμένης τρίχας, εξελίχθηκε σε κυτταρίτιδα και απόστημα Αν ο ασθενής είχε πυρετό, διάχυτο δερματικό εξάνθημα, χαμηλή Α.Π., διάρροια, ποιο λοιμογόνο παράγοντα πιθανόν να είχε παράγει ο μικροοργανισμός; Πρόκειται για το σύνδρομο τοξικού shock που προκαλείται από στελέχη S. aureus που παράγουν την τοξίνη του συνδρόμου του τοξικού shock

13 Σταφυλόκοκκοι Ανήκουν στην οικογένεια των Μικροκοκκοειδών (Micrococcaceae) Σημαντικότερα είδη: S. aureus, κοαγκουλάση-αρνητικοί σταφυλόκοκκοι (S. epidermidis, S. saprophyticus) Διάμετρος: 0,8-1 μm, Διάταξη: σε σωρούς Δεν έχουν έλυτρο, βλεφαρίδες, σπόρους. Είναι ακίνητοι. Θετική αντίδραση καταλάσης Αποικίζουν το δέρμα και την ρινική κοιλότητα Θερμοκρασία ανάπτυξης: o C Αναπτύσσονται σε 7,5% NaCl

14 Χρυσίζων σταφυλόκοκκος (Staphylococcus aureus) Αποικίες: κυρτή εξόγκωση, κιτρινωπό χρώμα, αιμόλυση «Κοαγκουλάση»: ένζυμο που μετατρέπει το ινωδογόνο σε ινική Παράγει νουκλεάσες που διασπούν το DNA S. aureus S. epidermidis

15 Χρυσίζων σταφυλόκοκκος (Staphylococcus aureus) Εξωκυττάρια ένζυμα και πρωτεϊνες (παράγοντες λοιμογονικότητας) Πρωτεϊνη Α (προφυλάσσει από φαγοκυτττάρωση) Κοαγκουλάση Αιμολυσίνες (α, β, γ, δ) Αποφολιδίνες Λευκοκτονίνη Panton-Valentine leucocidin: δερμο-νεκρωτική Επιδερμολυτικές τοξίνες Εντεροτοξίνες (Α-Ε), θερμοανθεκτικές: υπεραντιγόνα Τοξίνη του τοξικού shock-1 (TSST-1): υπεραντιγόνο Σταφυλοκινάση (διάσπαση της ινικής) Υαλουρονιδάσες, πρωτεάσες, νουκλεάσες, λιπάσες

16 Σταφυλοκοκκικές Λοιμώξεις (Νοσοκομειακές κοινότητας) Λοιμώξεις από διείσδυση Ο S. aureus προκαλεί συχνά τοπικές λοιμώξεις που παράγουν πύον: Δοθιήνας, ψευδάνθρακας, λοιμώξεις τραυμάτων, παραρρινοκολπίτιδα, μέση ωτίτιδα, επιλόχεια μαστίτιδα, βλεφαρίτιδα, παρονυχία, κυτταρίτιδα, μολυσματικό κηρίο (γενικευμένη πυοδερμία).

17 Σταφυλοκοκκικές Λοιμώξεις Λοιμώξεις από διείσδυση Αιματογενής ή μετατραυματική ωτίτιδα, οστεομυελίτιδα, σηπτική αρθρίτιδα, μηνιγγίτιδα Ενδοκαρδίτιδα (κυρίως σε χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών), Πνευμονία (συχνά με εμπύημα), μετά από γρίπη Βακτηριαιμία, σηψαιμία, μεταναστευτικό απόστημα Οστεομυελίτιδα

18 Σταφυλοκοκκικές Λοιμώξεις Λοιμώξεις από απελευθέρωση εξωτοξινών Τροφικές δηλητηριάσεις: μετά από βρώση τροφών μολυσμένων με εντεροτοξίνες. Χρόνος επώασης: μερικές ώρες Τοξική Επιδερμική Νεκρόλυση (νόσος του Ritter): προκαλείται από επιδερμολυτικές εξωτοξίνες (Α και Β) που κωδικογραφούνται στο χρωμόσωμα και σε πλασμίδιο, πιο συχνή στα παιδιά (σύνδρομο του ζεματισμένου δέρματος)

19 Σταφυλοκοκκικές Λοιμώξεις Λοιμώξεις από απελευθέρωση εξωτοξινών Σύνδρομο τοξικού shock (TSS): μετά από δερματική λοίμωξη αλλά και σε γυναίκες που χρησιμοποιούν ταμπόν λόγω, αύξησης Ο 2 και ένδειας Mg 2+ που οδηγεί σε αυξημένη έκκριση της τοξίνης 1 του TSS (TSST-1) - υπεραντιγόνο : διέγερση Τ λεμφοκυττάρων, απελευθέρωση κυτταροκινών (TNF, ιντερλευκίνες), ενεργοποίηση ενδοτοξινών, πολυοργανική ανεπάρκεια, υπόταση, εξάνθημα

20 Διάγνωση λοίμωξης από σταφυλόκοκκο Κλινικό υλικό: πύον, πτύελα, ΕΝΥ, αίμα, φαρυγγικό επίχρισμα, ρινικό επίχρισμα, τρόφιμα Μικροσκόπηση: χρώση Gram Καλλιέργεια σε αιματούχο άγαρ ή σε υλικό με 7,5% NaCl Από τις αποικίες γίνονται - Χρωματισμένα παρασκευάσματα - Προσδιορισμός κοαγκουλάσης - Έλεγχος διάσπασης μαννιτόλης - Αντιβιόγραμμα

21 Διάγνωση λοίμωξης από σταφυλόκοκκο - Προσδιορισμός κοαγκουλάσης - Έλεγχος διάσπασης μαννιτόλης - Αντιβιόγραμμα

22 Θεραπεία σε σταφυλοκοκκική λοίμωξη 1-Αντιβιοτικά >90% των στελεχών ανθεκτικά στην πενικιλλίνη (παραγωγή β-λακταμάσης) Φάρμακο εκλογής: οι ανθεκτικές στην πενικιλλινάση πενικιλλίνες ή αντισταφυλοκοκκικές πενικιλλίνες (methicillin, oxacillin) και οι συνδυασμοί πενικιλλινών με αναστολείς των β-λακταμασών (π.χ. augmentin) Σε αλλεργία στην πενικιλλίνη: κεφαλοσπορίνες ή μακρολίδες Αντοχή στις ανθεκτικές στην πενικιλλινάση πενικιλλίνες (MRSA στελέχη, έχουν το γονίδιο meca): συνήθως είναι πολυανθεκτικά στελέχη και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μόνο βανκομυκίνη ή τεϊκοπλανίνη

23 Θεραπεία σε σταφυλοκοκκική λοίμωξη 1-Αντιβιοτικά Στελέχη με μειωμένη ευαισθησία (VISA ή GISA) ή σπανιότερα ανθεκτικά στη βανκομυκίνη (VRSA ή GRSA). Παρατηρούνται σε ασθενείς με χρόνιες λοιμώξεις που έχουν πάρει βανκομυκίνη για μεγάλο διάστημα 2-Χειρουργική διάνοιξη Όταν υπάρχει πυώδης συλλογή (μειωμένη αιματική ροή και συγκέντρωση του αντιβιοτικού) 3-Απομάκρυνση του καθετήρα

24 Αντιβιογράμματα από MRSA στελέχη Πολύ-ευαίσθητα και πολύ-ανθεκτικά MRSA στελέχη

25 Ποσοστά MRSA στις σταφυλοκοκκικές λοιμώξεις στην Ευρώπη Ποσοστά MRSA >25%: σε 7 από τις 28 χώρες της Ευρώπης

26 MRSA: προέλευση από την κοινότητα και το νοσοκομείο

27 MRSA: προέλευση από την κοινότητα και το νοσοκομείο

28 Επιδημιολογία και προφύλαξη Βασικός βιότοπος: δέρμα (10% φορείς), βλεννογόνοι, πρόσθια περιοχή της μύτης (30% χρόνιοι ρινικοί φορείς, 60% παροδικοί φορείς S. aureus) Συχνό μικρόβιο νοσοκομειακών λοιμώξεων Συχνές οι επιδημίες Διερεύνηση επιδημιών 1) λυσιτυπία ή φαγοτυπία 2) ομοιότητα DNA-PFGE 3) Ριβοτυπία 4) Sequencing Λυσιτυπία

29 Επιδημιολογία και προφύλαξη Διερεύνηση επιδημιών: ηλεκτροφόρηση σε παλλόμενο ηλεκτρικό πεδίο, PFGE (ομοιότητα τμημάτων DNA) Διερεύνηση επιδημιών: ST-sequence types (έλεγχος γενετικής ομοιότητας σε 7 γονίδια, χρησιμεύει πιο πολύ στη φυλογενετική εξέλιξη των κλώνων)

30 Επιδημιολογία και προφύλαξη Μέτρα για προφύλαξη (πλύσιμο χεριών, άσηπτος χειρισμός των τραυμάτων, θεραπεία των φορέων με Mupirocin)

31 Κοαγκουλάση-αρνητικοί σταφυλόκοκκοι Δεν παράγουν εξωτοξίνες Staphylococcus epidermidis Βρίσκεται συχνά στο δέρμα και τους βλεννογόνους Νοσοκομεικές λοιμώξεις σε ασθενείς με ξένα σώματα (ενδαγγειακοί καθετήρες, καθετήρες περιτοναϊκής διάλυσης, προσθέσεις) Σχηματίζονται βιοφίλμ, μέσα στα οποία οι σταφυλόκοκκοι προστατεύονται

32 Λοιμώξεις από κοαγκουλάση-αρνητικούς σταφυλοκόκκους Staphylococcus epidermidis Ενδοκαρδίτιδα σε αντικατάσταση βαλβίδας Περιτονίτιδα σε ασθενείς σε τεχνητό νεφρό Μηνιγγίτιδες Μικροβιαιμία Λοιμώξεις αρθρώσεων σε αρθροπλαστικές Staphylococcus saprophyticus Ουρολοιμώξεις σε γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας, στην κοινότητα όχι στο νοσοκομείο Θεραπεία: κινολόνες (π.χ. norocin) ή septrin

33 Στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα (Streptococcus pyogenes) Ιστορικό του ασθενούς Αγόρι 5 ετών την προηγουμένη μέρα πυρετό και πονόλαιμο, πήρε Depon Την επόμενη μέρα τα ίδια συμπτώματα με κεφαλαλγία και κοιλιακό άλγος

34 Στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα (Streptococcus pyogenes) Κλινική Εξέταση Πυρετός 38,4 ο C Ερυθρότητα στο φάρυγγα, αμυγδαλές, μαλακή υπερώα Ελαφρά διογκωμένοι & ευαίσθητοι οι πρόσθιοι τραχηλικοί και υπογνάθιοι λεμφαδένες Δεν παρατηρήθηκαν δερματικές βλάβες ή εξάνθημα

35 Στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα (Streptococcus pyogenes) Ερωτήσεις Ποιος είναι ο παθογόνος μικροοργανισμός;

36 Στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα (Streptococcus pyogenes) Ερωτήσεις Γιατί η ανίχνευση του παθογόνου μικροοργανισμού είναι σημαντική για την αντιμετώπιση αυτής της λοίμωξης; Η μικροβιακή φαρυγγο-αμυγδαλίτιδα απαιτεί τη χορήγηση αντιμικροβιακής θεραπείας για την αποφυγή επιπλοκών (περιαμυγδαλυκό απόστημα, ρευματικός πυρετός) Τι προβλήματα αντιμικροβιακής αντοχής έχουν παρατηρηθεί; Σημαντικά ποσοστά αντοχής στην ερυθρομυκίνη και τις άλλες μακρολίδες (χρησιμοποιούνται ιδίως σε όσους είναι αλλεργικοί στις πενικιλίνες)

37 Στρεπτόκοκκοι Διάταξη: αλυσίδες ή διπλόκοκκοι Δεν έχουν βλεφαρίδες, σπόρους. Είναι ακίνητοι Δεν παράγουν καταλάση

38 Ταξινόμηση με βάση την αιμόλυση των ερυθρών αιμοσφαιρίων στα θρεπτικά υλικά: Στρεπτόκοκκοι α-αιμολυτικοί (πράσινη χρωστική γύρω από τις αποικίες) β-αιμολυτικοί (πλήρης διαύγεια γύρω από τις αποικίες) γ- ή μη-αιμολυτικοί

39 Στρεπτόκοκκοι Ταξινόμηση κατά Lancefield Ομάδες A έως V με βάση το πολυσακχαριδικό αντιγόνο C (αντιγόνο Lancefield) Περισσότερο παθογόνοι: οι στρεπτόκοκκοι ομάδας Α, B και D και οι πνευμονιόκοκκοι (οι οποίοι δεν ταξινομούνται κατά Lancefield).

40 β-αιμολυτικοί στρεπτόκοκκοι ομάδας Α (Streptococcus pyogenes) Μορφολογία Αλυσιδωτοί κόκκοι, μικρές γκριζωπές αποικίες με μεγάλη ζώνη αιμόλυσης Ταξινομούνται με βάση την πρωτεΐνη Μ: Η πρωτεΐνη Μ βρίσκεται στην κυτταροπλασματική μεμβράνη, έχει αντιφαγοκυτταρική δράση. Περισσότεροι από 100 τύποι Μ πρωτεϊνης- 80 ορότυποι με βάση την πρωτεΐνη Μ. Παράγονται αντισώματα έναντι της πρωτεΐνης Μ. Τοξίνες και ένζυμα Στρεπτολυσίνες O και S Πυρετογόνες ή ερυθρογόνες εξωτοξίνες A, B και C Στρεπτοκινάση DNάσες Υαλουρονιδάση

41 Από διείσδυση Στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις Πυοδερματίτιδα, ερυσίπελας (λοίμωξη στιβάδων δέρματος και λεμφαγγείων), παραρρινοκολπίτιδα, μέση ωτίτιδα, αμυγδαλίτιδα, οστρακιά, σηψαιμία, αιματογενής οστεομυελίτιδα

42 Στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις Εξάνθημα οστρακιάς σε στρεπτοκοκκική λοίμωξη (θεωρείται ότι προκαλείται από μεσολάβηση υπεραντιγόνων, μαζική απελευθέρωση κυτταροκινών) Το στέλεχος S. pyogenes παράγει ερυθρογόνο εξωτοξίνη

43 Επιπλοκές της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης Επακόλουθες (μεταστρεπτοκοκκικές) λοιμώξεις Οξεία σπειραματονεφρίτιδα Οξύς ρευματικός πυρετός

44 Επιπλοκές της στρεπτοκοκκικής λοίμωξης Επακόλουθες (μετα-στρεπτοκοκκικές) λοιμώξεις Οξύς ρευματικός πυρετός (διασταυρούμενη αντίδραση αντισωμάτων έναντι πρωτεϊνης Μ και αντιγόνα της καρδιάς) - Εμφανίζεται 1-5 βδ μετά από φαρυγγίτιδα (όχι μετά από δερματική λοίμωξη) Εκδηλώνεται με: πυρετό, μυοκαρδίτιδα, αρθρίτιδα, χορεία, λεμφαδενίτιδα, εξάνθημα (περιφερικό ερύθημα). Η βαλβιδοπάθεια μπορεί να εμφανισθεί πολλά χρόνια αργότερα. Οξεία σπειραματονεφρίτιδα (εναπόθεση συμπλεγμάτων αντισωμάτων και πρωτεϊνης Μ στη βασική μεμβράνη των σπειραμάτων) - Εμφανίζεται 1-2 βδ μετά από στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα & 3-6 βδ μετά από δερματική λοίμωξη - Εκδηλώνεται με υπέρταση, αιματουρία, οίδημα προσώπου - Απαραίτητη η Γενική Εξέταση Ούρων μετά από στρεπτοκοκκική λοίμωξη

45 Διάγνωση στρεπτοκοκκικής λοίμωξης Μικροσκόπηση (gram-θετικοί κόκκοι που σχηματίζουν αλυσίδες) Καλλιέργεια (αιμολυτικές αποικίες στο αιματούχο άγαρευαισθησία στη βακιτρακίνη) Ανίχνευση αντιγόνου Α (Strep-test): από τις αποικίες ή κατευθείαν από το παθολογικό υλικό Προσδιοριμός του τίτλου αντισωμάτων κατά της στρεπτολυσίνης O (ASTO) Αιμολυτικές αποικίες β-αιμολυτικού στρεπτόκοκκου ομάδας Α ευαίσθητος στη βακιτρακίνη

46 Διάγνωση στρεπτοκοκκικής λοίμωξης Καλλιέργεια (αιμολυτικές αποικίες Streptococcus pyogenes στο αιματούχο άγαρ)

47 Διάγνωση στρεπτοκοκκικής λοίμωξης (Strep-test, Rapid Test) Points Probability of Strep CDC Recommendation Post Rapid Test Probability of Strep Positive Rapid Test Negative Rapid Test 0 2% No test, no antibiotic 22% < 1% 1 3% No test, no antibiotic 35% < 1% 2 8% Rapid test 57% 2% 3 19% Rapid test 79% 4% 4 41% Rapid test or antibiotics without a test 92% 12%

48 Στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις Θεραπεία Πενικιλλίνη G ή V για 10 ημέρες Σε αλλεργία: κεφαλοσπορίνες ή μακρολίδες Επιδημιολογία και προφύλαξη Συνήθως η μετάδοση με σταγονίδια Χρόνος επώασης: 1-3 ημέρες Χημειοπροφύλαξη με πενικιλλίνη (σε υποτροπιάζουσες λοιμώξεις και ρευματικό πυρετό)

49 Πνευμονία από πνευμονιόκοκκο (Streptococcus pneumoniae) Ιστορικό του ασθενούς Ασθενής 64 ετών με ιστορικό ακανθοκυτταρικού Ca κεφαλής και τραχήλου, καπνιστής επί 30 y Από διημέρου προοδευτική δύσπνοια, επίμονο παραγωγικό βήχα, πυώδη πτύελα, πυρετό 39,0 ο C

50 Πνευμονία από πνευμονιόκοκκο (Streptococcus pneumoniae) Κλινική εξέταση Θ: 37,3 ο C, 18 αναπνοές/min, 103 σφύξεις/min, Α.Π. 150/110 mmhg, po 2 92 mmhg. Ακρόαση: τραχύ αναπνευστικό ψιθύρισμα στην αριστερή βάση, λεπτούς τρίζοντες σε αμφότερες τις βάσεις

51 Πνευμονία από πνευμονιόκοκκο (Streptococcus pneumoniae) Εργαστηριακός έλεγχος Α/α θώρακα: πύκνωση κάτω λοβού αριστερού πνεύμονα Γεν. αίματος: Ht: 29,2%, Hb: 9,4 mg/dl, Λευκά: (70% πολυμορφοπύρηνα, 22% λεμφοκύτταρα, 6% μεγάλα μονοπύρηνα, 2% ηωσινόφιλα)

52 Πνευμονία από πνευμονιόκοκκο (Streptococcus pneumoniae) Εργαστηριακός έλεγχος Χρώση Gram πτυέλων: >25 πολυμορφοπύρηνα & >25 πλακώδη επιθηλιακά κύτταρα /οπτικό πεδίο (Χ 1.000) Δεν έγινε καλ/α πτυέλων λόγω ακαταλληλότητας του δείγματος Λήψη 2 καλλιεργειών αίματος: Αναπτύχθηκε gram-θετικός διπλόκοκκος, α-αιμολυτικές αποικίες

53 Streptococcus pneumoniae Μορφολογία Κατά ζεύγη ή σε μικρές αλυσίδες Κάψα α-αιμολυτικές αποικίες με βλεννώδη ή τραχεία όψη Αντιγονική δομή Περισσότεροι από 90 ορότυποι με βάση το έλυτρο (αντίδραση εξοίδησης του ελύτρου) δεν ταξινομούνται κατά Lancefield α-αιμολυτικές αποικίες Str. pneumoniae

54 Streptococcus pneumoniae Παράγοντες λοιμογονικότητας Το πολυσακχαριδικό έλυτρο: επιτρέπει στον πνευμονιόκοκκο να αποφεύγει τη φαγοκυττάρωση 7 ορότυποι ευθύνονται για το 80-90% των σοβαρών λοιμώξεων (4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F, 23F) Η πνευμονολυσίνη: πρωταρχικό ρόλο στη φλεγμονή, τη συσσώρευση υγρού και την αιμορραγία στις κυψελίδες)

55 Κλινική εικόνα Streptococcus pneumoniae 40-70% των ενηλίκων μπορεί να είναι φορείς πνευμονιοκόκκου Ενδογενής λοίμωξη Προδιαθεσικοί παράγοντες (αναπνευστικά νοσήματα, ιογενείς λοιμώξεις του αναπνευστικού, καρδιακή ανεπάρκεια, υποσιτισμός, δρεπανοκυτταρική αναιμία, υποσπληνισμός) Σημαντικότερες λοιμώξεις: λοβώδης πνευμονία βρογχοπνευμονία χρόνια βρογχίτιδα μέση ωτίτιδα παραρρινοκολπίτιδα μηνιγγίτιδα σηψαιμία

56 Streptococcus pneumoniae Πνευμονία από πνευμονιόκοκκο

57 Streptococcus pneumoniae Διάγνωση Μικροσκόπηση Καλλιέργεια (αποικίες με α- αιμόλυση) Ευαισθησία στην οπτοχίνη Λύση παρουσία χολής

58 Streptococcus pneumoniae Θεραπεία Φάρμακο εκλογής: Πενικιλλίνη Ο Streptococcus pneumoniae εμφανίζεται τα τελευταία χρόνια συχνά ανθεκτικός στην πενικιλλίνη λόγω τροποποιημένης PBP. Εναλλακτικά μπορούν να χορηγηθούν μακρολίδες ή κεφαλοσπορίνες 3ης γενεάς

59 Streptococcus pneumoniae Επιδημιολογία και προφύλαξη Ενδημική εμφάνιση των λοιμώξεων, συχνότερες στους ηλικιωμένους Εμβόλιο: Σε ενήλικες το 23δύναμο (πολυσακχαρίτες από τους 23 συχνότερους ορότυπους), στα παιδιά το 7δύναμο συζευγμένο (πολυσακχαρίτης του ελύτρου συζευγμένος με πρωτεΐνη-φορέα: εγείρει θυμοεξαρτώμενη ανοσολογική απάντηση)

60 β-αιμολυτικοί streptococci ομάδας Β Προκαλούν λοιμώξεις στα νεογνά (σηψαιμία, μηνιγγίτιδα με μη ειδική συμπτωματολογία) Συχνότητα: 1/1000 γεννήσεις Πρώιμος τύπος (η μόλυνση κατά τον τοκετό από τον κόλπο) Ώψιμος τύπος (η λοίμωξη εμφανίζεται μετά την πρώτη βδομάδα της ζωής) Διάγνωση: άμεση καλ/α ΕΝΥ, αιμοκαλλιέργεια Θεραπεία: πενικιλλίνη G και αμινογλυκοσίδη

61 β-αιμολυτικοί streptococci ομάδας C, G Αίτια: σηψαιμίας, μηνιγγίτιδας, λοιμώξεων τραυμάτων, μηνιγγίτιδας, ενδοκαρδίτιδας και φαρυγγίτιδας

62 α-αιμολυτικοί στρεπτόκοκκοι Στρεπτόκοκκοι του στόματος α-αιμολυτικοί (πρασινίζοντες ή στρεπτόκοκκοι viridans) και γ- αιμολυτικοί Ευθύνονται για το 50-70% των περιπτώσεων υποξείας ενδοκαρδίτιδας Διάγνωση: αιμοκαλλιέργειες Θεραπεία: πενικιλλίνη με αμινογλυκοσίδη S. mutans, S. sanguis, S. mitis: υπεύθυνοι για την τερηδόνα των δοντιών Οι στρεπτόκοκκοι της ομάδας Streptococcus intermedius προκαλούν εγκεφαλικά ή ενδοκοιλιακά αποστήματα μαζί με αναερόβια μικρόβια

63 Εντερόκοκκοι Συνήθως είναι α-αιμολυτικοί (μπορεί όμως να είναι β- ή γ-αιμολυτικοί), ομάδας D κατά Lancefield Αναπτύσσονται σε 6,5% NaCl, 40% χολή Αίτια: υποξείας ενδοκαρδίτιδας, ουρολοιμώξεων, λοιμώξεων τραυμάτων, χολοκυστίτιδας Θεραπεία: αμπικιλλίνη και αμινογλυκοσίδη Νοσοκομειακά στελέχη ανθεκτικά στην αμπικιλλίνη, αμινογλυκοσίδες αλλά και στη βανκομυκίνη Οι εντερόκοκκοι σχηματίζουν μικρές αλυσίδες στη Gram-χρώση

64 Άλλοι κόκκοι Streptococcus bovis Ανήκει στους στρεπτοκόκκους ομάδας D. Σχετίζεται με τον καρκίνο του εντέρου Αναερόβιοι κόκκοι Γένη: Peptococcus, Peptostreptococcus Προκαλούν πυώδεις λοιμώξεις Στην περιοχή της κεφαλής: εγκεφαλικό απόστημα, μέση ωτίτιδα, μαστοειδίτιδα, παπαρρινοκολπίτιδα νεκρωτική πνευμονία, πνευμονικό απόστημα, εμπύημα σκωληκοειδίτιδα, περιτονίτιδα, σαλπιγγίτιδα, απόστημα στις σάλπιγγες ή την ωοθήκη μετεγχειρητικές λοιμώξεις τραυμάτων

65 Λοιμώξεις από αναερόβιους κόκκους