γραπτή εξέταση στo μάθημα ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

Transcript

1 γραπτή εξέταση στo μάθημα ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Τάξη: Β Λυκείου Τμήμα: Βαθμός: Ονοματεπώνυμο: Καθηγητές: Κείμενο Ελεύθερος χρόνος απαραίτητος για τον έφηβο, όμως υπάρχει; Σύμφωνα με μία έρευνα που πραγματοποιήθηκε στη χώρα μας διαπιστώθηκε πως ο ελεύθερος χρόνος των εφήβων είναι ανύπαρκτος. Όταν λέμε «ελεύθερος χρόνος» εννοούμε το χρόνο που διαθέτει ο έφηβος για να αναπαυθεί, να αναπτύξει το πνεύμα του, να καλλιεργήσει τα ταλέντα του και να αξιοποιήσει τις κλίσεις του. Ταυτόχρονα, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μέσα για την κοινωνικοποίησή του, την ανάπτυξη των δεξιοτήτων και τη διαμόρφωση της ταυτότητάς του. Ο τρόπος ωστόσο με τον οποίο οι έφηβοι αξιοποιούν τον ελεύθερο χρόνο τους συνδέεται ποικιλοτρόπως με την ψυχική αλλά και τη σωματική τους ανάπτυξη και υγεία και συμβάλλει σ αυτήν άλλοτε θετικά και άλλοτε αρνητικά. Η εξασφάλιση του μπορεί να αποφέρει πολλά θετικά αποτελέσματα στον έφηβο, όπως σωματική χαλάρωση και ψυχική ηρεμία διότι κατ αυτό τον τρόπο αποβάλλει το άγχος του. Επίσης, μ αυτόν βρίσκει το κατάλληλο έδαφος για την πνευματική του καλλιέργεια, την ψυχαγωγία και τη διασκέδαση του, ενώ παράλληλα ενισχύεται η επικοινωνία του με τους συνομήλικούς του μέσω των συναναστροφών και των κοινών δραστηριοτήτων, αναπτύσσονται οι διαπροσωπικές σχέσεις, οι κοινωνικές επαφές και αμβλύνεται η μοναξιά που μπορεί να νιώθει. Μερικοί τρόποι σωστής αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου του έφηβου είναι ο αθλητισμός, η μουσική, τα βιβλία και η ανάπτυξη φιλικών σχέσεων. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι έφηβοι που αφιερώνουν 60 λεπτά για σωματική άσκηση ημερησίως έχουν καλύτερη φυσική κατάσταση, σχολική επίδοση, αυτοεκτίμηση, ομαλή διαχείριση του άγχους τους και είναι πιο κοινωνικοί συγκριτικά με εκείνους που ασκούνται λιγότερο συχνά. Ακόμα, η μουσική, η παρακολούθηση ποιοτικών εκπομπών και ταινιών στην τηλεόραση, για κάποιους νέους είναι ένα σημαντικό μέσο ψυχαγωγίας εφόσον τους δημιουργεί μια ευχάριστη ψυχική διάθεση, τους ενημερώνει και τους φέρνει πιο κοντά στην τέχνη και τους δημιουργούς της. Η ανάγνωση ποιοτικών βιβλίων αποτελεί επίσης μια πολύ καλή συντροφιά για τις ώρες της πλήξης και της μοναξιάς. Η ενασχόληση με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή είναι μία ακόμη περίπτωση ευχάριστης κάλυψης του ελεύθερου χρόνου. Μέσω αυτού μπορεί ο έφηβος να αποκτήσει γνώσεις, να ψυχαγωγηθεί αλλά και αναπτύξει φιλίες μέσω των κοινωνικών δικτύων. Βέβαια, είναι καλό να μην περιορίζεται μόνο στη διαδικτυακή φιλία αλλά και στην ανάπτυξη άμεσων διαπροσωπικών σχέσεων. Η ζωντανή φιλία κατέχει ξεχωριστή θέση στην ζωή του εφήβου, καθώς εκτός από τη στήριξη, την εμπιστοσύνη και το μοίρασμα εμπειριών βοηθά τον έφηβο να αναπτύξει κι άλλους δεσμούς εκτός από το δεσμό της οικογένειας και να εξερευνήσει καλύτερα τον έξω κόσμο. Δυστυχώς όμως οι έφηβοι δουλεύουν πιο σκληρά από πολλούς εργαζόμενους, χωρίς να αμείβονται τουλάχιστον υλικά, με αποτέλεσμα να μην τους μένει αρκετός ελεύθερος χρόνος. Τον χρειάζονται πιο πολύ από κάθε άλλη ηλικία, αλλά διαθέτουν ελάχιστο απ αυτόν, λόγω της πληθώρας των σχολικών και εξωσχολικών υποχρεώσεων που έχουν. Παρ όλα αυτά ο τρόπος με τον οποίο οι νέοι μπορούν να αξιοποιούν τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο τους είναι προσωπική τους υπόθεση και επιλογή και γι αυτό είναι απαραίτητο να τον διαθέτουν σε δημιουργικές γι αυτούς δραστηριότητες, ώστε να βελτιώνονται πνευματικά και σωματικά, γιατί όπως πολύ σωστά λέει ο Bertrand Russell «Το να είσαι ικανός να γεμίσεις τον ελεύθερο χρόνο σου ευφυώς είναι το τελευταίο προϊόν του πολιτισμού και, προς το παρόν, ελάχιστοι άνθρωποι έχουν φτάσει σε αυτό το επίπεδο». Ανθή Χαραλαμπίδου, Ελένη Πρατβάρη - 1 -

2 Παρατηρήσεις Α1. Να συντάξετε την περίληψη του κειμένου σε λέξεις. μονάδες 25 Β1. «Η ανάγνωση ποιοτικών βιβλίων αποτελεί επίσης μια πολύ καλή συντροφιά για τις ώρες της πλήξης και της μοναξιάς.»: χρησιμοποιώντας την παραπάνω πρόταση ως θεματική περίοδο να γράψετε μια παράγραφο λέξεων με τη μέθοδο της αιτιολόγησης. μονάδες 8 Β2α. Να βρεθεί ο τρόπος ανάπτυξης της δεύτερης παραγράφου του κειμένου (Η εξασφάλιση του μπορεί να νιώθει.) μονάδες 2 Β2.β. Να δώσετε έναν σύντομο πλαγιότιτλο για καθεμιά από τις παραγράφους του κειμένου. μονάδες 2 Β3.α. Να βρεθούν στο κείμενο τρεις λέξεις/φράσεις με μεταφορική συνυποδηλωτική σημασία. Β3.β. Να χωρίσετε τις παρακάτω σύνθετες λέξεις στα συνθετικά τους και με το δεύτερο συνθετικό να δημιουργήσετε μια νέα σύνθετη λέξη: επίδοση, ψυχαγωγηθεί, κατέχει, δυστυχώς. μονάδες 4 Β4.α. Να γραφούν τα συνώνυμα των παρακάτω λέξεων της τέταρτης παραγράφου του κειμένου: δουλεύουν, πληθώρας, προσωπική, απαραίτητο, δημιουργικές, ευφυώς. Β4.β. Να βρεθούν τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων της δεύτερης παραγράφου του κειμένου: θετικά, ηρεμία, ενισχύεται, κοινών, αμβλύνεται, μοναξιά. Γ1. Σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί σε τοπική εφημερίδα, εκπροσωπώντας τους σημερινούς εφήβους, καλείστε να αναφερθείτε στην αξία του ελεύθερου χρόνου για τους νέους, καθώς και στις επιπτώσεις από την έλλειψή του για τους ίδιους. ( λέξεις) μονάδες 50 Καλή επιτυχία - 2 -

3 ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ' ΛΥΚΕΙΟΥ Π αρατηρήσεις Α. Θεματικό κέντρο: Το συγκεκριμένο κείμενο αναφέρεται στην αξία του ελεύθερου χρόνου στη ζωή των εφήβων. Νοηματικοί άξονες: Έρευνες αποκαλύπτουν την έλλειψη του ελεύθερου χρόνου στην καθημερινότητα των εφήβων. Η σημασία του στη διάπλαση της συνολικής προσωπικότητας του εφήβου και η αξιοποίησή του ανάλογα με την ιδιαίτερη φυσιογνωμία του. Η θετική συμβολή της εποικοδομητικής διοχέτευσης του ελεύθερου χρόνου στην πνευματική, σωματική, ψυχική και κοινωνική υπόσταση του νέου. Οι μορφές της γνήσιας ψυχαγωγίας και τα οφέλη της στην καθημερινότητα του εφήβου. Οι νέοι χρειάζονται πραγματικά των ελεύθερο χρόνο και οφείλουν να τον αξιοποιούν παραγωγικά, με σύνεση και ορθή κρίση. Β1. Θεματική περίοδος: Η ανάγνωση ποιοτικών βιβλίων αποτελεί επίσης μια πολύ καλή συντροφιά για τις ώρες της πλήξης και της μοναξιάς. Λεπτομέρειες: Διευρύνουν τους πνευματικούς ορίζοντες, οξύνουν την κριτική ικανότητα, αναπτύσσουν τη φαντασία. Συμβάλλουν στον εμπλουτισμό του λεξιλογίου και ενισχύουν τη γλωσσική έκφραση. Απομακρύνουν από την πεζή, δύσκολη συχνά πραγματικότητα και ταξιδεύουν τον αναγνώστη σε κόσμους μακρινούς, αληθινούς ή πλασματικούς, μεταφέροντας τον στη ζωή των ηρώων. Γεννούν συναισθήματα χαράς, λύπης, αγωνίας και οδηγούν στην ψυχική κάθαρση και λύτρωση. Κατακλείδα: Το βιβλίο, λοιπόν, αποτελεί πράγματι έναν από τους καλύτερους φίλους του ανθρώπου, αφού αποτελεί πολύτιμη συντροφιά και συνάμα μέσο συναισθηματικής αποφόρτισης, χαλάρωσης και ηρεμίας. Β2.α. Η δεύτερη παράγραφος αναπτύσσεται με τη μέθοδο του αιτίου-αποτελέσματος, καθώς δίνονται τα ευεργετικά αποτελέσματα της ύπαρξης ελεύθερου χρόνου στη ζωή του εφήβου. Β2β. Πλαγιότιτλοι 1 η παράγραφος: Ο ορισμός του ελεύθερου χρόνου και η σημασία του στη διαμόρφωση του ανθρώπινου χαρακτήρα. 2 η παράγραφος: Οι θετικές συνέπειες της εξασφάλισης ελεύθερου χρόνου. 3 η παράγραφος: Μορφές γνήσιας ψυχαγωγίας. 4 η παράγραφος: Η πραγματική αξία του ελεύθερου χρόνου στη ζωή των εφήβων και η ανάγκη άρτιας διαχείρισής του. Β3.α. Λέξεις με μεταφορική σημασία: «το χρόνο που διαθέτει ο έφηβος για να αναπαυθεί, να αναπτύξει το πνεύμα του, να καλλιεργήσει τα ταλέντα του» «Επίσης, μ αυτόν βρίσκει το κατάλληλο έδαφος για την πνευματική του καλλιέργεια» «Η ζωντανή φιλία κατέχει ξεχωριστή θέση στην ζωή του εφήβου» - 1 -

4 Β3.β. επίδοση = επί + δόση: δοσοληψία ψυχαγωγηθεί = ψυχή + άγω: διαγωγή κατέχει = κατά + έχει: εξοχή δυστυχώς = δυσ + τύχη: τυχοδιώκτης Β4.α. δουλεύουν = εργάζονται πληθώρας = όγκου προσωπική = ατομική, ιδιωτική απαραίτητο = αναγκαία δημιουργικές = εποικοδομητικές ευφυώς = έξυπνα Β4.β. θετικά: αρνητικά ηρεμία: ένταση ενισχύεται: αποδυναμώνεται κοινών: διαφορετικών αμβλύνεται: οξύνεται μοναξιά: συντροφικότητα Γ. ΤΙΤΛΟΣ : Νέοι και ελεύθερος χρόνος μια σχέση μετ εμποδίων. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η ραγδαία ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας επέφερε θεαματικές αλλαγές στη ζωή του ανθρώπου, αλλαγές που βελτίωσαν σημαντικά την καθημερινότητά του, επέβαλαν όμως και τη διαρκή εγρήγορση και ετοιμότητα για ανανέωση της γνώσης, για ευελιξία επαγγελματική. Κάτι τέτοιο απαιτεί περισσότερες από τις προσωπικές του ώρες μειώνοντας δραματικά τον ελεύθερο χρόνο του. Αντίστοιχα το ίδιο συμβαίνει και στους νέους, οι οποίοι στην προσπάθειά τους να αποκτήσουν τα απαραίτητα για το μέλλον εφόδια θεωρούνται οι «πιο σκληρά εργαζόμενοι», που στερούνται τον εξαιρετικά πολύτιμο για αυτούς ελεύθερο χρόνο. Κύριο μέρος α ζητούμενο: Αξία ελεύθερου χρόνου: Ανίχνευση κλίσεων, δεξιοτήτων, γόνιμη περισυλλογή και ενδοσκόπηση, ολοκλήρωση της προσωπικότητας τους. Η ορθή αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου δίνει τη δυνατότητα στον νέο να στραφεί στον εαυτό του, να εξερευνήσει τον εσωτερικό του κόσμο, να ψάξει τις πιο βαθιές και ενδόμυχες επιθυμίες του. Ειδικότερα για τον έφηβο, που διανύει μια μεταβατική περίοδο η συμβολή του ελεύθερου χρόνου είναι καταλυτική, ώστε να ανακαλύψει την ταυτότητά του, να επαναπροσδιορίσει τη σχέση με τον εαυτό του και τους άλλους, να ενταχθεί ομαλά στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Ιδιαίτερα σημαντική στον ελεύθερο χρόνο είναι η επίτευξη της κοινωνικοποίησης, μέσω της ανάπτυξης υγιών διαπροσωπικών σχέσεων, της επικοινωνίας με ανθρώπους εκτός δουλειάς, της ενασχόλησης με κοινωνικές δραστηριότητες. Μια από τις μορφές υγιούς αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου είναι η επαφή και επικοινωνία με τους συνανθρώπους, η ανταλλαγή ιδεών, η εξωτερίκευση προβληματισμών, η αναζήτηση λύσεων. Ιδίως για τους νέους η σύναψη φιλικών σχέσεων κρίνεται εξαιρετικά σημαντική, καθώς καταπολεμούν τα συναισθήματα μοναξιάς, αμφισβήτησης, άγχους, αγωνίας και καλύπτουν την ανάγκη του «ανήκειν». Ο ελεύθερος χρόνος επιδρά θετικά και στην ψυχική αποφόρτιση του νέου. Συμβάλλει στην απαλλαγή του από τη αγχώδη καθημερινότητα και την ανία, στην ανανέωση σωματικών και ψυχικών δυνάμεων, στη δυνατότητα καλλιέργειας ταλέντων κι κλίσεων. Με δημιουργικές ενασχολήσεις στον ελεύθερο χρόνο ο νέος εκτονώνει το περίσσιο φορτίο ενέργειας, αποδεσμεύεται από υποχρεώσεις, νιώθει ελεύθερος να δράσει σύμφωνα με τις επιθυμίες του

5 Συχνά η γνήσια αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου οδηγεί στην ηθικοποίηση. Δίνεται η δυνατότητα για επαφή με αξίες και ιδανικά, για καλύτερη και ποιοτικότερη επαφή με την παράδοση, για ουσιαστικότερη γνωριμία και κατανόηση της ηθικής παλαιότερων γενεών. Η ανάγνωση βιβλίων, η επικοινωνία με άτομα μεγαλύτερης ηλικίας γεννά το σεβασμό για τις αξίες του παρελθόντος και γίνεται οδηγός για τα οράματα του μέλλοντος, οράματα εμποτισμένα με εντιμότητα, καλοσύνη, δικαιοσύνη. Κύριο μέρος β 'ζητούμενο: Επιπτώσεις από την έλλειψη του για τους νέους: Από τα κυριότερα μειονεκτήματα της έλλειψης ελεύθερου χρόνου είναι η αποξένωση και η αποκοινωνικοποίηση. Η αδυναμία γνήσιας και αληθινής επαφής και επικοινωνίας με ομάδες συνομηλίκων ή και ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας οδηγεί στον απομονωτισμό, την παθητικοποίηση, την αδράνεια, την απουσία διαλόγου και τον εγκλεισμό σε μια πλασματική πραγματικότητα, την εικονική πραγματικότητα των υπολογιστών, που αποτελεί το μόνο μέσο ψυχαγωγίας των νέων. Η αδυναμία του νέου να εξασφαλίσει τον απαιτούμενο προσωπικό του χρόνο ευνοεί την κυριαρχία της νόθας ψυχαγωγίας. Η πνευματική, συναισθηματική, σωματική κόπωση στρέφουν το νέο στην αναζήτηση τρόπων εκτόνωσης που δεν απαιτούν συγκέντρωση και προσοχή. Αναζητά τρόπους χαλάρωσης, χωρίς να επιδιώκει τη δημιουργική ανανέωση των δυνάμεών του. Το χαμηλής ποιότητας θέαμα και ακρόαμα, η πολύωρη προσκόλληση στον υπολογιστή, ακόμη και ο χουλιγκανισμός ή τα τυχερά παιχνίδια δίνουν διέξοδο στην πλήξη και την ανία του νέου. Χαρακτηριστική της έλλειψης ελεύθερου χρόνου είναι και η τυποποίηση, η μηχανοποίηση των ενεργειών, η έλλειψη κάθε πρωτοτυπίας και ενδιαφέροντος. Οι σύγχρονοι νέοι παρουσιάζουν κοινοτοπίες στον τρόπο ψυχαγωγίας, ντυσίματος, εκφοράς του λόγου. Ο λιγοστός χρόνος που διαθέτουν δεν τους δίνει την ευκαιρία να αξιοποιήσουν τις μοναδικές κλίσεις και τα ξεχωριστά τους ενδιαφέροντα με αποτέλεσμα να ακολουθούν τη μάζα, να παρασύρονται από τους πολλούς, να χάνουν την ατομικότητα και ιδιαιτερότητά τους. Κάτι τέτοιο βέβαια τους κάνει και πιο ευάλωτους, πιο εύπιστους απέναντι στις «Σειρήνες» που καραδοκούν να τους παρασύρουν. ΕΠΙΛΟΓΟΣ Οι υποχρεώσεις, λοιπόν αυξάνονται και ο ελεύθερος χρόνος μειώνεται. Η πρόσληψη γνώσης, η διαρκής πληροφόρηση και ενημέρωση κρίνονται αναγκαίες, απαραίτητος όμως είναι και ο ελεύθερος χρόνος, ιδίως στην περίοδο της νεότητας. Ο νέος χρειάζεται το δικό του προσωπικό χρόνο, όταν αποδεσμευμένος από τα «πρέπει» και τις κοινωνικές επιταγές μπορεί να εκτονωθεί, να αποφορτιστεί ψυχικά και συναισθηματικά, να διερευνήσει τον εσωτερικό τον κόσμο και να οδηγηθεί στην αυτογνωσία