Μακρογιαννάκη Ροδαμία Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Transcript

1 Μακρογιαννάκη Ροδαμία Η ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η σύμβαση, παραδοσιακό μέσο έννομης ρύθμισης των κοινωνικών σχέσεων μεταξύ ιδιωτών (φυσικών ή νομικών προσώπων), έχει εισχωρήσει, κυρίως τα τελευταία πενήντα χρόνια, κατά τρόπο εντυπωσιακό, ως προς την εξάπλωσης της, και στο χώρο δράσης της εκτελεστικής εξουσίας και, άρα, της δημόσιας διοίκησης.δεν είναι υπερβολή να ισχυρισθεί κανείς ότι η σύμβαση, με τις διάφορες μορφές υπο τις οποίες εμφανίζεται στην πράξη, υποκαθιστά, σταδιακώς, σε μεγάλο βαθμό τη μονομερή διοικητική δραστηριότητα και συνακόλουθα, τις μεθόδους του δημοσίου καταναγκασμού. Η εκτέλεση δημοσίων έργων, απο την ίδια της τη φύση, αποτελεί βασική δραστηριότητα διαμόρφωσης της οικονομικής υποδομής και, άρα, τομέα στον οποίο κατ εξοχήν εκδηλώνεται η κρατική παρέμβαση, αφού σ αυτήν ανήκει, κατα κύριο λόγο, η ευθύνη δημιουργίας και στήριξης μιας τέτοιας υποδομης.το πεδίο των δημοσίων έργων, λόγω της ειδικής υλικοτεχνικής υποδομής αλλα και της υψηλής τεχνογνωσίας που απαιτείται για την ορθολογική εκτέλεση των αντίστοιχων δραστηριοτήτων οι οποίες αναπτύσσονται σ αυτό, πολύ δύσκολα προσφέρεται για την διαχείρισή του ευθέως και μονομερώς από τα όργανα του δημόσιου τομέα. Αντιθέτως,η δοικητική σύμβαση, οποία παρέχει σε ειδικώς προς τούτο οργανωμένους φορείς του ιδιωτικού τομέα τη δυνατότητα ανάληψης και εκτέλεσης σημαντικού μέρους δημοσίων έργων, φαίνεται περισσότερο πρόσφορη μέθοδος ανάπτυξης παρεμβατικής δράσης.αυτή η μακροχρόνια παρουσία των συμβάσεων εκτέλεσης δημόσιων έργων έδωσε την ευκαιρία διαμόρφωσης μιας πλούσιας νομοθετικής και, κατ ανάγκη, νομολογιακής παράδοσης στη χώρας μας. 1

2 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο 1.1 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΡΟΥ «ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΣΥΜΒΑΣΗ» Σύμβαση είναι η νομική πράξη η οποία καταρτίζεται μεταξύ δύο ή περισσοτέρων προσώπων [των συμβαλλομένων] με την σύπτωση της δήλωσης της βούλησης τους(δηλαδή με συμφωνία ή ομοφωνία της βούλησής τους) και έχει ως αντικείμενο τη δημιουργία μιας νομικής κατάστασης (και ειδικότερα δικαιωμάτων και υποχρεώσεων), που αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση των συμφερόντων και στην πραγματοποίηση των σκοπών, τους οποίους επιδιώκει καθε συμβαλλόμενος. Το Δημόσιο και τα άλλα δημόσια νομικά πρόσωπα είναι δυνατό, σύμφωνα με τις γενικές διατάξεις που ισχύουν κάθε φορά, να συνάπτουν συμβάσεις είτε με άλλα δημόσια νομικά πρόσωπα είτε με ιδιώτες (φυσικά ή νομικά πρόσωπα) για την άμεση ή έμμεση ικανοποίηση συγκεκριμένων σκοπών δημόσιου συμφέροντος. Όταν ο αντισυμβαλλόμενος του δημόσιου νομικoύ προσώπου είναι ιδιώτης όπως συμβαίνει συνήθως, αποβλέπει καταρχήν στην ικανοποίηση των ατομικών του συμφερόντων ή όταν πρόκειται για νομικό πρόσωπο, των συμφερόντων των φυσικών προσώπων, στα οποία διανέμονται τα κέρδη και σε περίπτωση διάλυσης, η περιουσία του νομικού προσώπου. Οι κανόνες δικαίου, οι σχετικοί με τις συμβάσεις που συνάπτει το Δημόσιο ή άλλα δημόσια νομικά πρόσωπα ρυθμίζουν : α) τη διαδικασία με την οποία σχηματίζεται η δήλωση της βούλησης του δημόσιου νομικού προσώπου για την σύναψη της σύμβασης καθώς και τα αρμόδια γι αυτό όργανα του,β) τον τύπο της σύμβασης και γ) την ερμηνεία και την εκτέλεση των όρων της σύμβασης καθώς και την λύση της. Οι κανόνες αυτοί είναι δυνατό να ανήκουν στο διοικητικό δίκαιο, και συνεπώς να διαφέρουν από τους κανόνες του ιδιωτικού δικαίου που ρυθμίζουν τις συμβατικές σχέσεις μεταξύ ιδιωτών, είτε να ανήκουν στο ιδιωτικό δίκαιο Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΡΟΥ «ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΑ» Δημόσια έργα, σύμφωνα με τον οικείο βασικό Ν.1418/1984, ορίζονται έργα υποδομής της χώρας, που καλύπτουν βασικές ανάγκες του κοινωνικού συνόλου, συμβάλλουν στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνατοτήτων, στην αύξηση του ενθικού προιόντος, στην ασφάλεια της χώρας και γενικά αποσκοπούν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του λαού. Εντάσσονται στο γενικό πλαίσιο της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης της χώρας και υλοποιούν επιλογές του δημοκρατικού προγραμματισμού. Από τεχνική άποψη είναι όλα τα έργα που εκτελούν φορείς του δημόσιου τομέα και συνδέονται με οποιοδήποτε τρόπο με το έδαφος, το υπέδαφος ή τον υποθαλάσσιο χώρο, όπως και τα πλωτά τμήματα των τεχνικών έργων. Ως έργο 2

3 νοείται κάθε νέα κατασκευή ή επέκταση ή ανακαίνιση ή επισκευή ή συντήρηση και η οικονομικά ή τεχνικά αυτοτελής λειτουργία, καθώς και κάθε σχετική ερευνητική εργασία, που απαιτεί τεχνική γνώση και επέμβαση. Ο όρος λοιπόν «δημόσια έργα» αποτελεί έναν επιστημονικό όρο της νομικής ο οποίος αντιδιαστέλλεται προς τα ιδιωτικά τεχνικά έργα. Περιλαμβάνει τα τεχνικής φύσεως έργα τα οποία εκτελούν φορείς του δημόσιου τομέα και επομένως όχι ιδιώτες και που συνδέονται με οποιοδήποτε τρόπο με το έδαφος, το υπέδαφος ή τον υποθαλάσσιο χώρο, όπως και τα πλωτά τμήματα των τεχνικών έργων. Συγκεκριμένα, εργοδότης ή κύριος του έργου είναι το Δημόσιο ή άλλο νομκό πρόσωπο του δημοσίου τομέα για λογαριασμό του οποίου καταρτίζεται η σύμβαση ή κατασκευάζεται το έργο.φορέας κατασκευής του έργου είναι η αρμόδια Αρχή ή Υπηρεσία που έχει την ευθύνη παραγωγής του έργου.ανάδοχος εργολήπτης ή απλώς Ανάδοχος είναι η εργοληπτική επιχείρηση στην οποία έχει ανατεθεί με σύμβαση η κατασκευή του έργου.σύμβαση είναι η γραπτή συμφωνία μεταξύ του εργοδότη ή του φορέα κατασκευής του έργου και του αναδόχου για την κατασκευή του έργου καθώς και όλα τα σχετικά τεύχη, σχέδια και προδιαγραφές.διευθύνουσα Υπηρεσία ή αλλιώς Επιβλέπουσα Υπηρέσια είναι τεχνική υπηρεσία του φορέα κατασκευής του έργου που είναι αρμόδια για την παρακολούθηση, έλεγχο και διοίκηση της κατασκευής του έργου.προϊστάμενη Αρχή διαφορετικά Εποπτεύουσα Αρχή είναι η αρχή ή υπηρεσία ή όργανο του φορέα κατασκευής του έργου που εποπτεύει την κατασκευή του και ιδίως αποφασίζει για κάθε μεταβολή των όρων της σύμβασης ή άλλων στοιχείων αυτής.τέλος ως Τεχνικό συμβούλιο ορίζεται το συλλογικό όργανο του φορέα κατασκευής του έργου, το οποίο γνωμοδοτεί στα θέματα που ορίζει ο νόμος. Λόγω της μεγάλης συμβολής του Δημοσίου σε ευρεία έννοια στην οικονομία, είναι προφανής η σημασία των δημοσίων έργων.μάλιστα, αποτελούν το σπουδαιότερο είδος δημόσιων συμβάσεων με βάση το κριτήριο της οικονομικής αξίας ΑΝΑΘΕΣΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ Η ανάθεση των δημοσίων έργων αποτελεί την προδικασία του ζητούμενου,δηλαδή των ίδιων των έργων. Οι ρυθμίσεις της ανάθεσης μπορούν να διακριθούν στις βασικές και σε εκείνες που επιφυλάσσονται σε ειδικές περιπτώσεις έργων. Ένα δημόσιο έργο κατασκευάζεται απο ειδικευμένες εργοληπτικές επιχειρήσεις, όπως ορίζονται στο Ν.1418/1984, ή αποφασίζεται από την Προϊσταμένη Αρχη μετά από εισήγηση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας η εκτέλεση τους με αυτεπιστασία, δηλαδή από το φορέα κατασκευής μέσω κατάλληλης Τεχνικής Υπηρεσίας και προσωπικού, που είτε υπάρχει είτε κατά περίπτωση προσλαμβάνεται και αμοίβεται από τις πιστώσεις του έργου. Επιχειρήσεις που πληρούν ορισμένα προσόντα γίνονται ανάδοχοι των δημοσίων έργων συμμετέχοντας στην εκάστοτε επιλεγόμενη διαδικασία ανάδειξης. 1.3Α ΤΡΟΠΟΙ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΑΝΑΔΟΧΟΥ Ως τρόποι επιλογής της εργοληπτικής επιχείρησης για την κατασκευή του έργου ορίζονται: α) Η ανοιχτή δημοπρασία, στην οποία λαμβάνουν μέρος και υποβάλλουν προσφορές όλοι όσοι έχουν τα νόμιμα προσόντα που προβλέπονται από την διακύρηξη.ο νόμος την προβλέπει ρητά ως την κύρια διαδικάσια επιλογής. 3

4 β) Η δημοπρασία με προεπιλογή, στην οποία αρχικά εκδηλώνουν ενδιαφέρον συμμετοχής όλοι όσοι θεωρούν ότι διαθέτουν τα προσόντα που προδιαγράφονται στην διακήρυξη.ακολουθεί προεπιλογή και πρόσκληση για συμμετοχή στην κυρίως δημοπρασία και επίδοση προσφοράς των προεπιλεγμένων.μάλιστα, έχει διατυπωθεί η γνώμη ότι σε δημοπρατούμενα δημόσια έργα με αυτό το σύστημα δεν επιτρέπεται μετά την ανακοίνωση της προεπιλογής η υποβολή προσφοράς από επιχειρήση που δεν έχει προεπιλογεί στην θέση άλλης που έχει. Η κλειστή αυτή διαδικασία εφαρμόζεται κυρίως σε έργα μεγάλης σπουδαιότητας ή εξειδικευμένα. Για την εφαρμογή αυτού του συστήματος απαιτείται αιτιολογημένη γνώμη του οικείου τεχνικού συμβουλίου της αρμοδίας Προϊστάμενης Αρχής ένω στην σύνθεση των αντιστοίχων τεχνικών συμβουλίων, όταν συζητούνται τέτοια θέματα, μετέχει και ένας εκπρόσωπος των εργοληπτικών οργανώσεων. γ) Η απευθείας ανάθεση ή διαγωνισμός μεταξύ περιορισμένου αριθμού προσκαλούμενων εργοληπτικών επιχειρήσεων.ο τρόπος αυτός αποτελεί εξαιρετική διαδικασία και εφαρμόζεται όταν συντρέχει μια από τις εξαιρέσεις που προβλέπει το άρθρο 86 του Ν.Δ. 321/69, όπως κάθε φορά ισχύει. Καθώς το νομοθέτημα αυτό περι δημοσίου λογιστικού καταργήθηκε από το Ν.1797/1988, προκλήθηκε μια παρατεταμένη ρευστότητα δικαίου ενώ με το Π.Δ 218/1999άρχισαν να εφαρμόζονται τα όρια του Ν.2362/95, δηλαδή του νέου νόμου περι δημοσίου λογιστικού.ο βασικός νόμος για τα δημόσια έργα προβλέπει και ειδικές περιπτώσεις όπως, σε περίπτωση: -θεομηνίας, σοβαρού επικείμενου κινδύνου, μοναδικότητας του κατασκευαστή, συνέχισης εργασιών ύστερα από έκπτωση του αναδόχου ή διάλυσης της εργολαβικής σύμβασης, όταν πρόκειται για ερευνητικές εργασίες ή εργασίες δοκιμαστικής εφαρμογής νέων τεχνολογιών ή για έργα ειδικής φύσης, εφόσον χαρακτηριστούν έτσι με απόφαση του φορέα κατασκευής του έργου που εκδίδεται ύστερα από γνώμη του τεχνικού συμβουλίου ή όταν πρόκειται για την κατασκευή έργων οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης από κατασκευαστικές επιχειρήσεις τους εγγεγραμμένες στο Μητρώο εργοληπτικών επιχειρήσεων ή για μικρά έργα και εργασίες συντήρησης, εφόσον στην τελευταία περίπτωση η προϋπολογιζόμενη δαπάνη τους δεν υπερβαίνει ορισμένα ποσά που καθορίζονται γενικά ή κατά φορείς ή κατηγορίες έργων με απόφαση του Υπουργού Δημοσίων Έργων.Η ανάθεση της κατασκευής γίνεται με βάση τη σχετική μελέτη.η αόριστη αυτή έννοια συγκεκριμενοποιήθηκε με μεταγενέστερες εγκυκλίους όσον αφορά το περιεχόμενο της απαιτούμενης μελέτης. Για την ανάθεση κατασκευής έργου σε εργοληπτική επιχείρηση απαιτείται η διενέργεια δημοπρασίας, εκτός από τις περιπτώσεις στις οποίες επιτρέπεται από το νόμο η απευθείας ανάθεση ή διεξαγωγή πρόχειρου διαγωνισμού.όσον αφορά την πρώτη εναλλακτική δυνατότητα, νομικά χωρεί και μετά από άγονη δημοπρασία αλλά ορθότερη θεωρείται η επαναδημοπράτηση του έργου,λαμβανομένων υπόψη και των μικροτέρων απαιτούμενων προθεσμιών, κυρίως εάν η εκτέλεση του έργου δεν επείγει. Όσον αφορά τον πρόχειρο διαγωνισμό, πρόκειται για έναν τρόπο επιλογής που δεν προβλεπόταν από το Ν.1418/1984 αλλά αποτελεί πρόσθετο δημιούργημα του εκτελεστικού του διατάγματος. Αφορά έργα προϋπολογισμού μικρότερου του ενος δεκάτου του ορίου των εργοληπτικών επιχειρήσεων Ά τάξης.επιτρέπεται μέχρι το όριο της παρ.2 του άρθρου 3 τουπ.δ 609/1985 προφορική δημοπρασία, με βασικό χαρακτηριστικό τη δυνατότητα υποβολής αντιπροσφορών, σε μια διαδικασία ζωντανής επιτόπιας αντιπαράθεσης, που περατώνει με την προσυπογραφή του πρακτικού από τον τελευταίο μειοδότη.στο διαγωνισμό αυτό η έγκριση του αποτελέσματος γίνεται από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία. 4

5 Με αναπροσαρμογή των ποσών που προβλεπόταν αρχικά στο νέο νόμο περι δημοσίου λογιστικού, οι συμβάσεις προμηθειών, υπηρεσιών ή εκτέλεσης έργων επιτρέπεται να συνάπτονται: Α) με απευθείας ανάθεση μέχρι το ποσό των ευρώ και Β)με συνοπτική διαδικασία(πρόχειρο διαγωνισμό) από ευρώ μέχρι το ποσό των ευρώ. Κατα το εκτελεστικό διάταγμα, μέχρι του ορίου που επιτρέπεται πρόχειρος διαγωνισμός σύμφωνα με την παρ.1 του άρθρου83 του νόμου 2362/95, αυτός διενεργείται σύμφωνα με τις διατάξεις αυτές. Άρα. Εφαρμόζεται ο ισχύων νόμος περι Δημοσίου Λογιστικού ο οποίος προβλέπει τη διενέργεια πρόχειρου διαγωνισμού από τριμελή επιτροπή για την εκτέλεση έργων του προαναφερθέντος πλαισίου οικονομικής αξίας. Η επιτροπή καταγράφει στο πρακτικό στα στοιχεία του κάθε συναγωνιζόμενου και την έκπτωση που δηλώνει.καθένας από τους συμμετέχοντες μπορεί, μετά την εκφώνηση και καταγραφή από άλλο συμμετέχοντα ευνοϊκότερης προσφοράς για τον κύριο του έργου, να προσφέρει ξανά μεγαλύτερο ποσοστό έκπτωσης.πρόκειται λοιπόν για έναν τρόπο που συνίσταται σε θεσμοθετημένη αντιπροσφορά ενώ σε όλλους τους άλλους τρόπους κάτι τέτοιο αποκλείεται.το πρακτικό, μόλις τελειώσει ο συναγωνισμός, κλείνει και προσυπογράφεται από τον τελευταίο μειοδότη.στις προφορικές δημοπρασίες κάθε συναγωνιζόμενος προσφέρει ενιαίο ποσοστό έκπτωσης για όλες τις τιμές του τιμολογίου της υπηρεσίαςσε ακέραιες μονάδες επί τοις εκατό. Εξάλλου, εφαρμόζονται και οι ακόλουθοι όροι: Α)Η δημοπρασία διενεργείται με βάση κείμενο των όρων και τιμών που εγκρίνεται από τη διευθύνουσα υπηρεσία. Β)Ανακοίνωση για την δημοπρασία δημοσιεύεται σε μια ημερήσια τοπική εφημερίδα πέντε τουλάχιστον ημέρες πριν από την δημοπρασία και τοιχοκολλείεται πριν από την ίδια προθεσμία στο χώρο ανακοινώσεων της υπηρεσίας που διενεργεί τη δημοπρασία.αν δεν εκδίδεται στα όρια του νομού τέτοια εφημερίδα, αρκεί η πιο πάνω τοιχοκόλληση.παράλληλα μπορεί πάντα κατά την κρίση της υπηρεσίας να ακολουθηθεί και οποιοσδήποτε άλλος πρόσφορος τόπος γνωστοποίησης. Γ)Η προσφορά δεσμεύει αυτόν που την υποβάλλει για έναν μήνα από την διεξαγωγή της δημοπρασίας, μέσα στον οποίο πρέπει να υπογράφει η σχετική σύμβαση. Δ)Η έγκριση του αποτέλεσματος της δημοπρασίας γίνεται από τη διευθύνουσα υπηρεσία. 1.3Β ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ Διαδικασία κατάθεσης προσφορών και επιτροπές διαγωνισμού Το Π.Δ. 609/1985 προβλέπει ότι η κατάθεση των προσφορών σε ανοιχτές δημοπρασίες για έργα με προϋπολογισμο που δεν υπερβαίνει το όριο μέχρι το οποίο γίνονται δεκτές εργοληπτικές επιχειρήσεις Β τάξεις, γίνεται στην έδρα μιας μόνο υπηρεσίας. Για έργα μεγαλύτερου προϋπολογισμού μπορεί να ορίζονται περισσότερες έδρες υπηρεσιών με τη διακήρυξη. Η κατάθεση των αιτήσεων για εκδήλωση ενδιαφέροντος, για προεπιλογή, που συνοδεύεται από τα δικαιολογητικά που προβλέπει η διακήρυξη, γίνεται στην έδρα 5

6 της υπηρεσίας που ορίζει η διακήρυξη, η οποία μπορεί να ορίζει και άλλο τρόπο παραλαβής, όπως και να παρέχει τη δυνατότητα αποστολής των αιτήσεων ταχυδρομικώς ή οποιοδήποτε πρόσωπο χωρίς ειδική εξουσιοδότηση. Όταν μετά την προεπιλογή κληθούν οι επιλεγέντες να υποβάλλουν προσφορά, αυτοί την καταθέτουν στην επιτροπή του διαγωνισμού με νόμιμο εκπρόσωπο τους ή πληρεξούσιο διορισμένο, σύμφωνα με το καταστατικό, με συμβολαιογραφικό έγγραφο, που κατατίθεται στην επιτροπή. Κατα το διάταγμα, οι ατομικές εργοληπτικές επιχειρήσεις μπορούν να καταθέτουν την προσφορά τους είτε αυτοπροσώπως στην επιτροπή διαγωνισμού είτε με αυτοπροσώπως για ατομική επιχείρηση από το φυσικό πρόσωπο που ασκεί,για ομόρρυθμη και ετερόρρυθμη εταιρεία από το νόμιμο εκπρόσωπο ή εξουσιοδοτημένο ομόρρυθμο εταίρο της, για την εταιρεία περιορισμένης ευθύνης από εξουσιοδοτημένο διαχειριστή και για ανώνυμη εταιρεία από διορισμένο με ειδικό συμβολαιογραφικό πληρεξούσιο, που κατατίθεται στην επιτροπή.όμως ο Ν. 2940/2001 ορίζει ότι η κατάθεση των δικαιολογητικών και της προσφοράς γίνεται αυτοπροσώπως, για ατομική επιχείρηση από το φυσικό πρόσωπο που ασκεί, για ομόρρυθμη και ετερόρρυθμη εταιρεία από το νόμιμο εκπρόσωπο ή εξουσιοδοτημένο ομόρρυθμο εταίρο της, για την εταιρεία περιορισμένης ευθύνης από εξουσιοδοτημένο διαχειρηστή και για ανώνυμη εταιρεία από εξουσιοδοτημένο μέλος του Διοικητικού της συμβουλίου.σε περίπτωση κοινοπραξίας την προσφορά καταθέτουν είτε όλοι οι κοινοπρακτούντες, ο καθένας νόμιμα εκπροσωπούμενους ή αντιπροσωπευόμενος όπως παραπάνω ή κοινός εκπρόσωπος διορισμένος με συμβολαιογραφικό έγγραφο.απαγορεύεται η εκπροσώπηση δύο ή περισσοτέρων διαγωνιζόμενων εργοληπτικών επιχειρήσεων ή κοινοπραξιών από τον ίδιο εκπρόσωπο. Με το Π.Δ. 285/97 προστέθηκε στην οικεία ρύθμιση του βασικού Π.Δ. για τα δημόσια έργα ότι οι ημεδαπές εργοληπτικές επιχειρήσεις οποιασδήποτε νομικής μορφής, οι εργοληπτικές επιχειρήσεις των λοιπών Κρατών μελών της Ευρωπαικής Ένωσης και του Ευρωπαικού οικονομικού χώρου καθώς και οι κοινοπραξίες των ανωτέρων εργοληπτικών επιχειρήσεων μπορούν να υποβάλλουν προσφορές με συστημένη επιστολή,με δική τους ευθύνη ως προς το περιεχόμενο των προσφορών και το χρόνο περιέλευσης αυτών στην έδρα ή τις έδρες των υπηρεσιών στις οποίες να γίνει η παραλαβή των προσφορών από τις επιτροπές διαγωνισμού.αυτή όμως η ρύθμιση με το νεωτεριστικό στοιχείο της ταχυδρομικής επιστολής έχει τεθεί εκτός εφαρμογής για έργα με προϋπολογισμό κατώτερο του ορίου για την εφαρμογή των κοινωτικών οδηγιών. Κατα το Π.Δ. 609/1985, μαζί με την κατάθεση της προσφοράς οι εγγεγραμμένες στο Μητρώο εργοληπτικών επιχειρήσεων, επιχειρήσεις καταθέτουν και αποδεικτικό, ή νόμιμα επικυρωμένο αντίγραφο του, καταβολής στην εργοληπτική οργάνωση, στην οποία ανήκουν, των εισφορών τους που αντιστοιχούν στο χρόνο διεξαγωγής της δημοπρασίας. Σύμφωνα με το άρθρο 16 του βασικού νόμου, όπως τροποποιήθηκε από το Ν.2940/2001, σε προθεσμία δυο μηνών από την δημοσίευση αυτού του τροποποιητικού νόμου, οι εργοληπτικές επιχειρήσεις που επιθυμούν να λαμβάνουν μέρος σε δημοπρασίες δημοσίων έργων, των οποίων οι προϋπολογιζόμενες αξίες δεν υπερβαίνουν το εκάστοτε οριζόμενο όριο που ορίζεται στο Π.Δ. 334/2000 όπως ισχύει στις συμβάσεις δημοσίων έργων,υποχρεούνται να προσκομίζουν στην υπηρεσία τήρησης του Μητρώου Εργοληπτικών Επιχειρήσεων την πρωτότυπη βεβαίωση εγγραφής τους προκειμένου αυτή να σημανθεί και να κυρωθεί από αυτήν ως η μόνη πρώτυπη βεβαίωση που μπορεί να γίνει αποδεκτή για τη συμμετοχή τους 6

7 στις προαναφερθείσες δημοπρασίες. Μάλιστα, το πρωτότυπο ελέγχεται πριν από τα λοιπά δικαιολογητικά και επιστρέφεται την ημέρα διεξαγωγή της δημοπρασίας. Οι οικονομικές προσφορές στις δημοπρασίες υποβάλλονται πάντα σε σφραγισμένο φάκελο, δηλαδή πρέπει οπωσδήποτε να είναι κλειστός.ο φάκελος αναγράφει τον τίτλο της εργοληπτικής επιχείρησης και την επιγραφή Οικονομική προσφορά για το έργο... Τα λοιπά έγγραφα και δικαιολογητικά που έχουν ζητηθεί από τη διακήρυξη παραδίδονται σε χωριστό ανοικτό φάκελο, στον οποίο περιέχονται και τα κατά νόμο χαρτόσημα και μηχανόσημα των συμβατικών τευχών που υπολογίζονται με βάση τον προϋπολογισμό της Υπηρεσίας. Επομένως, τα μηχανόσημα δεν τίθενται πλέον στο φάκελο της προσφοράς με επικόλληση αλλά πρέπει να περιέχονται στο συνοδευτικό ανοικτό φάκελο.η προσφορά χωρίς αυτά τα χαρτόσημα είναι απαράδεκτη και αποριπτέα, σύμφωνα με το Α.Ν.2326/1940 αν και κατά την αιτιολογική έκθεση του Ν. 1418/1984 δεν πρέπει να αποκλείεται προσφορά για ένα μηχανόσημο,για παράδειγμα εξαιτίας εσφαλμένου υπολογισμού. Αν η προσφορά περιλαμβάνει και τεχνικές προτάσεις του υποψηφίου (σύστημα μελέτη και κατασκευή), η τεχνική προσφορά υποβάλλεται σε έναν τρίτο ιδιαίτερο φάκελο.είναι αξιοσημείωτο ότι οφάκελος αυτός πρέπει να είναι κλειστός χωρίς να απαιτείται να είναι σφραγισμένος, όπως ορίζεται για τον αντίστοιχο της οικονομικής προσφοράς. Επίσης, με το φάκελο προσφοράς υποβάλλεται και βεβαίωση τράπεζας,που λειτουργεί νόμιμα στην Ελλάδα, για την πιστοληπτική ικανότητα της εργοληπτικής επιχείρησης, εφόσον δημοπρατείται ή ανατίθεται έργο προϋπολογισμού μεγαλύτερου από το ανώτατο όριο της ΣΤ τάξης(πλέον της 5ης ).Αν και δεν ορίζει το Π.Δ 609/1985 κάποιο συγκεκριμένο όριο, η διακήρυξη μπορεί να αναγράφει ένα ελάχιστο όριο πιστοληπτικής ικανότητας,σε εύλογο πλαίσιο (π.χ μηνιαία δαπάνη έργου) με εξαίρεση έργα με αύτοχρηματοδότηση, για τα οποία είναι δυνατό να ζητείται όλη η δαπάνη του έργου. Οι οικονομικές προσφορές, όπως, κατά ενδεικτική αναφορά, το Τιμολόγιο προσφοράς - προϋπολογισμός και το έντυπο προσφοράς εκπτώσεων, υπογράφονται πάντα από το νόμιμο εκπρόσωπο της εργοληπτικής επιχείρησης ή κοινοπραξίας, ο οποίος μονογράφει τις προσφορές και κατά φύλλο.μονογραφές που τυχόν λείπουν μπορεί να συμπληρωθούν ενώπιον της επιτροπής διαγωνισμού μετά το άνοιγμα των προσφορών.αν ο ενδιαφερόμενος αρνηθεί να μονογράψει, προβλέπεται η αρμοδιότητα της Επιτροπής να μονογράψει τα σχετικά φύλλα και η προσφορά θεωρείται ισχυρή. Πρόκειται για παράδοξη διάταξη που το αρμόδιο όργανο υποκαθιστά τον ιδιώτη σε κάτι για το οποίο αυτός αρνείται και δη στο πλαίσιο της άσκησης δικαιώματος του. Ο υπερβολικά λεπτομερειακός και σε μερικά σημεία γραφειοκρατικός χαρακτήρας των διατάξεων τουδικαίου Δημοσίων Έργων είναι προφανής σε αυτό το σημείο. Η παραλαβή των προσφορών έχει πάντα τακτή ώρα λήξης. Μάλιστα, η έναρξη παραλαβής κηρύσσεται από τον Πρόεδρο της Επιτροπής διαγωνισμού μισή ώρα πριν από την ώρα λήξης.η παραλαβή μπορεί να συνεχιστεί και μετά την ώρα λήξης, αν η παράδοση προσφορών που έχει έγκαιρα αρχίσει, συνεχίζεται χωρίς διακοπή λόγω του πλήθους των ενδιαφερομένων, διάταξη που θυμίζει την ιστορική ρύθμιση για το πέρας της ψηφοφορίας στις βουλευτικές εκλογές. Η λήξη της παραλαβής κηρύσσεται επίσης από τον Πρόεδρο της Επιτροπής με ολιγόλεπτη προειδοποίηση, οπότε μετά την κήρυξη δεν γίνονται δεκτές προσφορές.όσες προσφορές περιλαμβάνονται, καταχωρούνται κατά σειρά κατάθεσης τους στο πρακτικό της δημοπρασίας, στο 7

8 οποίο ειδικότερα γράφονται η σειρά προσέλευσης, η επωνυμία της εργοληπτικής επιχείρησης,η τάξη και κατηγορία της, ο εξουσιοδοτημένος εκπρόσωπος καθώς και η εκπλήρωση άλλων τυχόν τυπικών προϋποθέσεων που απαιτεί η διακήρυξη.όλοι οι φάκελοι αριθμούνται με τον αύξοντα αριθμό προσέλευσης των ενδιαφερομένων όπως καταχωρήθηκαν στο πρακτικό και μονογράφονται από τα μέλη της Επιτροπής. Αν πρόκειται για δημοπρασία με αξιολόγηση προσφορών ή εφαρμογή του άρθρου2 του Ν.2576/1998, η Επιτροπή διαγωνισμού μετά και την απόφαση της Προϊσταμένης Αρχής σε τυχόν υποβληθείσες αντιρρήσεις, διαβιβάζει το σύνολο των κλειστών προσφορών, μαζί με το σχετικό πρακτικό της στην Επιτροπή Εισήγησης για Ανάθεση για να γίνει αξιολόγηση των τεχνικών προσφορών ή εφαρμογή της διαδικασίας που προβλέπεται στο άρθρθο 2 του ανωτέρου νόμου αντίστοιχα.άρα, οι κλειστές τεχνικές και οι σφραγισμένες οικονομικές προσφορές προωθούνται για αξιολόγηση των τεχνικών προσφορών ή για εφαρμογή της διαδικασίας για αιτιολόγηση ορισμένων προσφορών.διευκρινίζεται ότι πλέον με το νόμο για το μειοδοτικό σύστημα το στάδιο της εξέτασης των προσφορών είναι ενιαίο, όπως ενιαία είναι και η αρμόδια επιτροπή. Το Π.Δ 609/85 συνεχίζει με την επίβλεψη ότι η Επιτροπή αποσφραγίζει σε δημόσια συνεδρίαση τις οικονομικές προσφορές και ανακοινώνει συνοπτικά, ανάλογα με το εφαρμοζόμενο σύστημα, τα σημαντικά τους στοιχεία, όπως π.χ προσφερόμενα ποσοστά έκπτωσης ή συνολικό ύψος προϋπολογισμού προσφοράς, τα οποία καταχωρούνται και στα πρακτικά.τα έγγραφα της οικονομκής προσφοράς μονογράφονται από τα μέλη της Επιτροπής και στο σύνολο των προσφορών με τα πρακτικά της δημοπρασίας. Εξάλλου, όσον αφορά τη διαδικασία προεπιλογής, μετά την λήξη της προθεσμίας που έχει ταχθεί για την συγκέντρωση αιτήσεων για την εκδήλωση ενδιαφέροντος για προεπιλογή, η αρμόδια υπηρεσία διαβιβάζει το σύνολο των αιτήσεων με τα δικαιολογητικά που τις συνοδεύουν στην Επιτροπή προεπιλογής.η επιτροπή αυτή, που συγκροτείται από την Προϊσταμένη Αρχή δεν μπορεί να έχει περισσότερα από 7 μέλη και αποφασίζει για τη συγκεκριμένη προεπιλογή με σχετικό πρακτικό στο οποίο περιλαμβάνει και όλα τα στοιχεία που έλαβε υπόψη της. Η επιλογή στηρίζεται στη μελέτη των φακέλων των ενδιαφερομένων και στα κριτήρια της παρ.1 του άρθρου 16του Ν. 1418/1984,που εκτιμόνται ειδικά για τη συγκεκριμένη περίπτωση.το αποτέλεσμα της προεπιλογής ανακοινώνεται εγγράφως από την αρμόδια υπηρεσία σε όλους όσους υπέβαλλαν αίτηση.οι αντιρρήσεις για την προεπιλογή υποβάλλονται ειδικά μέσα σε πέντε μέρες από την πιο πάνω ανακοίνωση και απευθύνονται στην Προϊσταμένη Αρχή, η οποία αποφασίζει για αυτές. Το Π.Δ 609/1985 ορίζει ότι οι επιτροπές διαγωνισμού αποτελούνται από τρία υπηρεσιακά μέλη που ορίζονται από τον προϊστάμενο της υπηρεσίας που διενεργεί τη δημοπρασία. Ένα από τα μέλη των επιτροπών ορίζεται ως Πρόεδρος.Για τις υπηρεσίες ορίζεται και αριθμός αναπληρωματικών μελών που αναπληρώνουν κατα σειρά διορισμού οποιαδήποτε απο τα τακτικά μέλη που τυχόν λείπουν,απουσιάζουν ή κωλύονται.τα μέλη των επιτροπών διαγωνισμού μπορεί να ορίζονται για τη διενέργεια περισσοτέρων διαγωνισμών. Σε περίπτωση κατάθεσης προσφορών στις έδρες περισσοτέρων από μια υπηρεσιών, οι επιτροπές συγκροτούνται από τον προϊστάμενο καθεμιάς από αυτές τις υπηρεσίες.οι επιτροπές αυτές ενεργούν σύμφωνα με τα οριζόμενα από τη διακήρυξη. Κατα το εκτελεστικό διάταγμα, οι Επιτροπές Εισήγησεις για ανάθεση, αποτελούνται από 4 τεχνικούς υπαλλήλους φορέων τουδημοσίου Τομέα, που έχουν την αντίστοιχη 8

9 δυνατότητα ανάλογα με τα στελέχη που διαθέτουν οιυπηρεσίες για την αξιολόγηση του αντίστοιχου τεχνικού έργου, έναν εκπρόσωπο Ο.Τ.Α, έναν εκπρόσωπο του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος και έναν εκπρόσωπο των εργοληπτικών οργανώσεων.όμως για τα συστήματα Μελέτη κατασκευή,αντιπαροχή και Αυτοχρηματοδότηση και για την περίπτωση ειδικών ή μεγάλων έργων οι Επιτροπές συμπληρώνονται με απόφαση της Προϊσταμένης Αρχής και με άλλα μέλη που έχουν την κατάλληλη επιστημονική κατάρτιση και δεν μπορεί να είναι περισσότερα από τέσσερα.μάλιστα, όταν πρόκειται για δημοπρασία έργου με προϋπολογισμό που δεν υπερβαίνει το ανώτερο όριο για το οποίο γίνονται δεκτές εργοληπτικές επιχειρήσεις Δ τάξης του Μ.Ε.Ε.Π.η επιτροπή διαγωνισμού ασκεί και τα καθήκοντα της Επιτροπής Εισήγησης,αν και προβλέπεται η ευχέρεια η Προϊσταμένης Αρχής να επανακάμψει στις κανονικές ρυθμίσεις για έργα που παρουσιάζουν ιδιαίτερα προβλήματα. Τελικά,η εξαιρετική περίπτωση της διττής αποστολής της επιτροπής διαγωνισμού έμελλε να γενικευτεί με το νόμο για το μειοδοτικό σύστημα. 1.3Γ Ρυθμίσεις του νόμου για το μειοδοτικό σύστημα Στο πλαίσιο των προσυμβατικών ρυθμίσεων του νόμου 3263/2004 αποτελεί η επιλογή της αρχής πλέον χαμηλής τιμής για την ανάδειξη του αναδόχου ενώ σημαντικές τροποποιήσεις επέρχονται και στη διαδικασία του σταδίου αυτού. Ανάδειξη αναδόχου εκτέλεσης των έργων : Κατα το άρθρο 1του Ν.3263/2004 θεσπίζεται ο κανόνας του μειοδοτικού συστήματος, το οποίο ενυπάρχει και στην επιγραφή του ιδίου του νομοθετήματος Ορίζεται ότι η ανάθεση της κατασκευής των δημοσίων έργων γίνεται υποχρεωτικά στην εργοληπτική επιχείρηση ή κοινοπραξία που προσέφερε τη χαμηλότερη τιμή.ο μοναδικός όρος που τίθεται είναι ο μειοδότης να καλύπτει όλες τις προϋποθέσεις συμμετοχής στο διαγωνισμό. 1.4 ΤΥΠΟΣ ΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ Ο τύπος των διοικητικών συμβάσεων καθορίζεται, αφενός από γενικές διατάξεις, οι οποίες εφαρμόζονται σε όλες τις συμβάσεις που συνάπτουν τα δημόσια νομικά πρόσωπα, και αφετέρου από ειδικές διατάξεις. Ήδη γενική διάταξη είναι του άρθρου 22 τουκδδ/σίας σύμφωνα με την οποία ή διοικητική σύμβαση υποβάλλεται στον έγγραφο τύπο, εκτός εάν ο νόμος ορίζει διαφορετικά.για την κατάρτιση της η πρόταση και η αποδοχή είναι δυνατόν να γίνονται με χωριστά έγγραφα. Γενικές διατάξεις είναι και οι διατάξεις των άρθρων 79 του Ν.2362/1995 και 41 του ΝΔ 496/1974, σύμφωνα με τις οποίες, κάθε σύμβαση που συνάπτεται με το Δημοσίου ή ΝΠΔΔ, έχει αντικείμενο ανώτερο από ορισμένο ποσό και δημιουργεί υποχρεώσεις διαρκείας, υποβάλλεται στον τύπο του ιδιωτικού εγγράφου αν δεν υπάρχει αντίθετη ρύθμιση. Οι δυο προϋποθέσεις για τον έγγραφο τύπο που θέτουν οι διατάξεις αυτές δεν υπάρχουν στον κανόνα που θεσπίζει το άρθρο 22ΚΔΔ/σίας.Τίθεται το ζήτημα αν οι προϋποθέσεις αυτές καταργήθηκαν σύμφωνα με το άρθρο 33&1 τουκδδ/σίας ή αν οι 9

10 προηγούμενες διατάξεις εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανόνα εκτός εάν ο νόμος ορίζει διαφορετικά του άρθρου22 ΚΔΔ/σίας.Ορθότερη φαίνεται η δεύτερη άποψη.συνεπώς υπερισχύουν οι προηγούμενες διατάξεις. Εφόσον η διοικητική σύμβαση καταρτίζεται, δηλαδή υπάρχει ως νομική πράξη και γεννάει δικαιώματα και υποχρεώσεις για τους συμβαλλόμενους, με την επίδοση από την αρμόδια διοικητική αρχή στον εκλεγέντα ως αντισυμβαλλόμενο της πράξης με την οποία τελειούται ο διαγωνισμός (κατακυρώσεως ή έγκρισης του αποτελέσματος του διαγωνισμού) ή της πράξης ανάθεσης, εκτός εάν ειδικές διατάξεις ορίζουν διαφορετικά (ΚΔΔ/σίας άρθρο 23,), το συμβατικό κείμενο που καταρτίζεται στη συνέχεια έχει αποδεκτικό χαρακτήρα.οι διατάξεις της διοικητικής νομοθεσίας,που αναφέρονται σε ορισμένες κατηγορίες διοικητικών συμβάσεων, απαιτούν την υπογραφή συμβατικού κειμένου.στις περιπτώσεις αυτές η υπογραφή του συμβατικού κειμένου είναι προϋπόθεση για την εφαρμογή της συμβάσεως. Έτσι ο μειοδότης, που αναδείχτηκε με την κατακύρωση, καλείται να καταθέσει στην αρμόδια υπηρεσία, μέσα σε μια ορισμένη προθεσμία, την εγγύηση καλής εκτέλεσης και να υπογράψει το έγγραφο της σύμβασης.εάν δεν εκπληρώσει την υποχρέωση του αυτήν επέρχονται οι συνέπειες που προβλέπουν οι διαταξεις.έτσι εάν ο μειοδότης δεν προσέλθει να υπογράψει την σύμβαση,τότε με απόφαση του αρμόδιου οργάνου: 1)κηρύσσεται έκπτωτος 2)καταπίπτει η εγγύηση συμμετοχής 3)είναι δυνατή η σύναψη της συμβάσης με τον αμέσως επόμενο μειοδότη του ιδίου διαγωνισμού ή και με απευθείας συμφωνία και γίνεται καταλογισμός, εις βάρος του μειοδότη που αρνήθηκε να υπογράψει τη σύμβαση, της οικονομικής διαφοράς που τυχόν προκύπτει και 4)μπορεί να επιβληθεί ο προσωρινός ή διαρκής αποκλεισμός του μειοδότη αυτού από τις προμήθειες του δημοσίου τομέα. Στην περίπτωση διαγωνισμών για την εκτέλεση δημοσίων έργων, συνέπειες είναι μόνον η έκπτωση και η κατάπτωση της εγγυητικής επιστολής. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η σύμβαση μετά την υπογραφή της κυρώνεται με νομοθετική πράξη.η κύρωση αυτή είναι αναγκαία, επειδή η σύμβαση είτε καταρτίστηκε με διαδικασία διαφορετική από εκείνη που προβλέπουν οι γενικές ή ειδικές διατάξεις,είτε περιέχει όρους που δεσμεύουν τους τρίτους (μη συμβαλλόμενους), θεσπίζοντας απρόσωπες ρυθμίσεις χωρίς σχετική νομοθετική εξουσιοδότηση όπως π.χ στις συμβάσεις παραχώρησης δημόσιας υπηρεσίας, είτε τέλος επειδή περιέχει όρους που αντίκεινται στην ισχύουσα νομοθεσία ή ειδικές φορολογικές ή τη λύση των διαφορών που ανακύπτουν από την εκτέλεση και λύση της σύμβασης με διαιτησία.στις περιπτώσεις αυτές, η σύμβαση καταρτίζεται με ιδιωτικό έγγραφο η ισχύς της όμως εξαρτάται από την κύρωση της με νομοθετική πράξη,μετά την οποία και μόνο η σύμβαση παράγει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που ιδρύει. Όταν η σύμβαση έχει κυρωθεί με νομοθετική πράξη,οι σχετικοί με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των συμβαλλομένων όροι της εξακολουθούν να έχουν συμβατικό χαρακτήρα.αντιθέτως, οι όροι της σύμβασης που τροποποιούν ισχύουσες διατάξεις (π.χ αυτές που προβλέπουν φρορολογικές απαλλαγές ή τη διαιτητική λύση των διαφορών) ή θέτουν απρόσωπους κανόνες οι οποίοι δεσμεύουν τους τρίτους (π.χ 10

11 περιορίζοντας την οικονομική ελευθερία, όταν θεσπίζουν μονοπωλιακά προνόμια υπέρ του αντισυμβαλλόμενου), έχουν τη φύση νομοθετικής διάταξης. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο 2.1 ΠΟΙΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΣΥΝΑΨΕΙ ΣΥΜΒΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ Όπως αναφερθήκαμε στο προηγούμενο κεφάλαιο το δημόσιο και τα άλλα δημόσια νομικά πρόσωπα είναι δυνατό, σύμφωνα με τις γενικές ή ειδικές διατάξεις που ισχύουν κάθε φορά, να συνάπτουν συμβάσεις είτε με άλλα δημόσια νομικά πρόσωπα είτε με ιδιώτες (φυσικά ή νομικά πρόσωπα ) για την άμεση ή έμμεση ικανοποίηση συγκεκριμένων σκοπών δημοσίου συμφέροντος. Όταν ο αντισυμβαλλόμενος του δημοσίου νομικού προσώπου είναι ιδιώτης, όπως συμβαίνει συνήθως, αποβλέπει καταρχήν στην ικανοποίηση των ατομικών του συμφερόντων. Την κατασκευή των δημοσίων έργων επιτρέπεται να αναλαμβάνουν ημεδαπές επιχειρήσεις που είναι εγγεγραμμένες στο Μητρώο Εργοληπτικών επιχειρήσεων(μ.ε.ε.π.) και στην αντίστοιχη με το έργο κατηγορία και τάξη εγγραφής καθώς και εργοληπτικές επιχειρήσεις κρατών-μελών της Ευρωπαικής ένωσης, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις. Οι επιχειρήσεις αυτές μπορεί να είναι ατομικές ή εταιρείες οποιασδήποτε νομικής μορφής ή συνεταιρισμοί Το μητρώο τηρείται στο Υπουργείο Δημοσίων έργων και αποσκοπεί στην παρακολούθηση της τεχνικής και οικονομικής ικανότητας των επιχειρήσεων.αντίστοιχα, για την παρακολούθηση της κατασκευαστικής εμπειρίας των προσώπων που στελεχώνουν τις επιχειρήσεις, τηρείται στο ίδιο υπουργείο το μητρώο Εμπειρίας Κατασκευαστών(Μ.Ε.Κ). Η κείμενη εθνική νομοθεσία καταργεί το Πτυχίο Εργολήπτη Δ.Ε, η λήψη και η κατοχή του οποίου ήταν η μόνη τυπική προϋπόθεση, και επιδιώκει να θέσει σε ορθολογική και σύγχρονη βάση τη λειτουργία των κατασκευαστών.έτσι, μια εργοληπτική επιχείρηση κατασκευής δημοσίων έργων, για να θεωρηθεί ότι μπορεί να ανταπεξέλθει ικανοποιητικά στην αποστολή της, πρέπει να ανταποκρίνεται στα κριτήρια της τεχνικής ιδιότητας, της τεχνικής ικανότητας και της οικονομικής επάρκειας. Ειδικότερα, η τεχνική ιδιότητα θεμελιώνεται στην στελέχωση των επιχειρήσεων με πρόσωπα που έχουν αποκτήσει σχετικό τίτλο σπουδών(διπλωματούχου ή τεχνολόγου Μηχανικού)και είναι εγγεγραμμένα στο Μ.Ε.Κ και στην εγγραφή των επιχειρήσεων στο Μ.Ε.Ε.Π. Την τεχνική ικανότητα συνθέτουν: 11

12 - η εμπειρία των βασικών στελεχών,υπευθύνων για τα έργα που αναλαμβάνει η επιχείρηση, όπως προκύπτει από το Μ.Ε.Κ. - η οργάνωση και η στελέχωση της επιχείρησης με επιστημονικό, τεχνολογικό και εργατοϋπαλληλικό δυναμικό,όπως προκύπτει από επίσημα πρόσφατα στοιχεία. - η εμπειρία της επιχείρησης, που εξαρτάται και αποδεικνύεται από τα έργα που έχει εκτελέσει με ικανοποιητικό τρόπο η ίδια ή και τα στελέχη της. - τα τεχνικά μέσα (μηχανικός και τεχνικός εξοπλισμός )που διαθέτει η επιχείρηση ή αποδεδειγμένα στο παρελθόν έχει διαχειρηστεί με επιτυχία (μέσω μισθώσεων κ.τ.λ). Τέλος η πιστοληπτική και οικονομική δυνατότητα της επιχείρησης λαμβάνεται υπόψη όπως προκύπτει από επίσημα στοιχεία. Ανάλογα με τις τυπικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις που συγκεντρώνει κάθε επιχείρηση, τη νομική της μορφής και κατόπιν αιτήσεως της, εγγράφεται στο Μ.Ε.ΕΠ.για μια ή περισσότερες κατηγορίες έργων, ειδικότερα σε μια τάξη για κάθε κατηγορία εγγραφής.η κατάταξη ισχύει για μια τριετία, μετά την οποία χωρεί η τακτική αναθεώρηση ενώ η υπηρεσία τήρησης του Μητρώου μπορεί να ενεργήσει οποτεδήποτε έκτακτη αναθεώρηση αν διακριβωθούν νεότερα δυσμενή στοιχεία που επηρεάζουν αρνητικά την ομαλή και αξιόπιστη λειτουργία της επιχείρησης, διαγράφοντας την από ορισμένες ή όλες τις κατηγορίες έργων ή υποβιβάζοντας την από την τάξη της εγγραφής της. Οι βασικές κατηγορίες έργων στις οποίες μπορεί να εγγραφεί μια επιχείρηση είναι: 1. Οδοποιία 2. Οικοδομικά 3. Υδραυλικά 4. Ηλεκτρομηχανολογικά 5. Λιμενικά και 6. Βιομηχανικά και ενεργειακά Οι τάξεις στις οποίες μπορεί να εγγραφεί μια εργοληπτική επιχείρηση είναι εφτά (κατα αύξουσα σειρά σπουδαιότητας: Α,Β,Γ,Δ,Ε,ΣΤ,Ζ) ενώ επιπλέον αυτών ορίζονται και δυο ειδικές τάξεις, οι Α1και Α2,για μικρές επιχειρήσεις.η κατάταξη σε κάποια από τις επτά κατηγορίες εξαρτάται από την νομική μορφή της επιχείρησης,τις τυπικές προϋποθέσεις και τις ουσιαστικές προϋποθέσεις, οι οποίες συνδιασμένες αποδεικνύουν την τεχνική ιδιότητα,την τεχνική ικανότητα και την οικονομική επάρκεια.η κατάταξη επιχείρησης στην έβδομη τάξη συνεπάγεται την κατάταξη της σε όλες τις βασικές κατηγορίες έργων ενώ η κατάταξη της στην έκτη ή την Πέμπτη τάξη συνεπάγεται την κατάταξη της σε όλες τις βασικές κατηγορίες έργων, αν κατά την επανάκριση της συγκεντρώνει τις προϋποθέσεις κατάταξης της τουλάχιστον σε 4 από τις κατηγορίες αυτές. 2.2 Η ΣΥΝΑΨΗ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ 2. 2Α. Η ΣΥΝΑΨΗ Κατά το Π.Δ 609/1985,για την κατασκευή ενός έργου υπογράφεται σχετική σύμβαση, η οποια συνάπτεται με βάση την εγκριτική απόφαση και τα τεύχη και 12

13 σχέδια με τα οποία διενεργήθηκε η δημοπρασία ή αυτά που αναφέρονται στην εγκριτική απόφαση. Όταν προκειται για σύμβαση που καταρτίζεται ύστερα από δημοπρασία, το έγγραφο της σύμβασης έχει αποδεικτικό και όχι συστατικό χαρακτήρα. Για το λόγο αυτό ο κύριος του έργου, μετά την ανακήρυξη του μειοδότη κατόπιν δημοπρασίας, έχει συμβατική και όχι προσυμβατική ευθύνη σε περίπτωση μη υπογραφής από την πλευρά του,της συμβάσεως.όμως σε περίπτωση εκτέλεσης έργου με απευθείας ανάθεση, απαιτείται η υπογραφή της σύμβασης, το έγγραφο της οποίας έχει συστατικό χαρακτήρα. Για την υπογραφή της συμβάσης καλείται ο ανάδοχος σε ορισμένο τόπο και σε προθεσμία που δεν μπορεί να είναι μικρότερη από δεκαπέντε μέρες.αν αναφέρεται ρητά στη διακήρυξη, η σύμβαση μπορεί να να υπογραφεί και σε μικρότερη προθεσμία μικρότερη,ειδικά όσον αναφορά έργα της Αγροτικής τράπεζας. Η πρόσκληση γίνεται μαζί με την κοινοποίηση της εγκριτικής απόφασης. Στην ίδια προθεσμία ο ανάδοχος υποχρεούται να προσκομίσει τις σχετικές εγγυήσεις. Αν ο προσκαλούμενος δεν προσέλθει για την υπογραφή της σύμβασης ή δεν προσκομίσει τις εγγυήσεις καλής εκτέλεσης της σύμβασης,κηρύσσεται έκπτωτος με απόφαση του Προϊσταμένου της Διευθύνουσας Υπηρεσίας.Στην περίπτωση αυτή δεν απαιτείται υπέρ του κυρίου του έργου η εγγύηση συμμετοχής στη δημοπρασία ως ειδική ποινή. Κατά της απόφασης ο ενδιαφερόμενος μπορεί να υποβάλει ένσταση σε ανατρεπτική προθεσμία δέκα ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης, για την οποία αποφασίζει οριστικά η Προϊσταμένη Αρχή.Η υποβολή εμπρόθεσμης ένστασης αναστέλλει την έκπτωση. Κατά την υπογραφή της σύμβασης ο ανάδοχος δηλώνει την έδρα της επιχείρησης του και την ακριβή διεύθυνση της. Κάθε μελλοντική μεταβολή μέχρι την πλήρη εκκαθάριση της εργολαβίας είναι υποχρεωμένος να τη δηλώσει έγγραφα στη Διευθύνουσα υπηρεσία αμέσως, αλλιώς κάθε κοινοποίηση που γίνεται στη διεύθυνση που έχει δηλώσει, επιφέρει όλα τα νόμιμα αποτελέσματα της. Επίσης είναι υποχρεωμένος να διορίσει αντίκλητο του,κάτοικο της έδρας της Διευθύνουσας υπηρεσίας και αποδεκτό από αυτή.με το διορισμό του αντίκλητου πρέπει να κατατίθεται και δήλωση αποδοχής του διορισμού του.κάθε κοινοποίηση στον αντίκλητο θεωρείται ότι γίνεται στον ανάδοχο.αντικατάσταση του αντικλήτου μπορεί να γίνει από τον ανάδοχο με ανάλογη εφαρμογή αυτών που αναφέρονται πιο πάνω και ισχύει μόνο από την αποδοχή της από την Διευθύνουσα υπηρεσία, η οποία μπορεί να ζητήσει την αντικατάσταση αν ο αντίκλητος αρνηθεί την παραλαβή εγγράφων ή απουσιάζει συστηματικά ή γενικά κρίνεται ακατάλληλος. Στην περίπτωση αυτή ο ανάδοχος πρέπει να προβεί στον ορισμό άλλου αντικλήτου. 2. 2Β ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ Κατά το άρθρο 4 του Ν. 3263/2004, για την ανάληψη της κατασκευής του έργου απαιτείται η παροχή εγγύησης καλής εκτέλεσης του έργου, που κατατίθεται κατά την υπογραφή της σύμβασης και το ύψος της ανέρχεται γενικά σε ποσοστό 5% του προϋπολογισμού της υπηρεσίας.διευκρινίζεται ρητά ότι στον προϋπολογισμό περιλαμβάνεται το κονδύλιο των απροβλέπτων και όχι τα κονδύλια της αναθεώρησης και του φόρου προστιθέμενης αξίας.στις περιπτώσεις ειδικών ή σημαντικών έργων, ή αν ο χρόνος εκτέλεσης του έργου έχει ιδιαίτερη σημασία, η Διακήρυξη μπορεί να ορίζει μεγαλύτερο ποσοστό εγγύησης, όχι όμως πέραν του 10% του προϋπολογισμού 13

14 της υπηρεσίας. Σε περίπτωση απευθείας ανάθεσης ή διαγωνισμού μεταξύ περιορισμένου αριθμού επιχειρήσεων, ορίζεται ομοίως με τη σύμβαση εγγύηση μέχρι αυτό το αυξημένο ποσοστό. Σημαντική είναι η καινοτομία για παροχή κλιμακωτής πρόσθετης εγγύησης.ο νέος νόμος στο πλαίσιο του επαναεισαγώμενου μειοδοτικού συστήματος ανάθεσης καθιερώνει ένα καινούργιο μηχανισμό αντιμετώπισης της υπερβολικά χαμηλής προσφοράς, ειδικά του αναδόχου, που είναι το όριο εκείνο πάνω από το οποίο ζητούνται πρόσθετες εγγυήσεις, αντί να προσδιορίζεται το ίδιο μέγεθος με μαθηματικό τύπο. Συγκεκριμένα, σε κάθε διακήρυξη ορίζεται υποχρεωτικά ένα όριο ποσοστού έκπτωσης,πάνω από το οποίο ο ανάδοχος είναι υποχρεωμένος να προσκομίζει, επιπλέον της εγγύησης, πρόσθετη εγγύηση καλής εκτέλεσης ως ακολούθως :για τις πρώτες 10 εκατοστιαίες μονάδες έκπτωσης μετά το ως άνω όριο,μισή εκατοστιαία μονάδα εγγύησης για κάθε μονάδα έκπτωσης και τέλος, για τις επόμενες μονάδες έκπτωσης,μιάμιση μονάδα εγγύησης για κάθε μονάδα έκπτωσης μέχρι να συμπληρωθεί συνολικό ποσοστό εγγύησης 35% του προϋπολογισμού της υπηρεσιας, όπως αυτός ορίζεται πιο πάνω. Με απόφαση του αρμόδιου υπουργού, μετά από γνώμη του Συμβουλίου Δημοσίων Έργων, ορίζεται για όλα τα εκτελούμενα στη χώρα δημόσια έργα ενιαίο όριο ανα κατηγορία και είδος έργου,πάνω από το οποίο ισχύει υποχρεωτικά η διαδικασία πρόσθετης εγγυοδοσίας. Μέχρι την έκδοση της απόφασης το ποσοστό αυτό ορίζεται κατά τα προαναφερθέντα. Σε ορισμένους νομούς που παρουσιάζουν, για διάφορους λόγους, ιδιαίτερες δυσχέρειες στην εκτέλεση των έργων και για έργα προϋπολογισμού μέχρι το ανώτατο όριο της 2 ης τάξης του Μ.Ε.ΕΠ., είναι δυνατός ο ορισμός, με την ίδια απόφαση, μεγαλύτερου ορίου εφαρμογής αυτής της διαδικασίας, ανα κατηγορία και είδος έργου, για τις εργοληπτικές επιχειρήσεις που έχουν την έδρα τους στο νομό όπου εκτελείται το έργο.για έργα που εκτελούνται σε νησιωτικές περιοχές το παραπάνω εφαρμόζεται υποχρεωτικά. Αν για λόγους που αφορούν τον κύριο του έργου, δεν είναι δυνατή η έναρξη των εργασιών μετά την υπογραφή της σύμβασης, ο ανάδοχος πέρα από την κατά τις κείμενες διατάξεις αποζημίωση του για τις θετικές ζημιές μετά την υποβολή έγγραφης όχλησης, μπορεί να υποβάλλει αίτηση προς την Διευθύνουσα υπηρεσία για επιστροφή της πρόσθετης εγγύησης.για την αίτηση αποφασίζει αιτιολογημένα η Προϊστάμενη Αρχή, σε ένα μήνα από την υποβολή της, κατόπιν εισηγήσεως της Διευθύνουσας Υπηρεσίας.Ο ανάδοχος έχει υποχρέωση να προσκομίσει εκ νέου τη πρόσθετη εγγύηση, όταν καταστεί δυνατή η έναρξη των εργασιών στο έργο και σε 15 ημέρες από την έγγραφη σχετική πρόσκληση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας,αλλιώς κηρύσσεται υποχρεωτικά έκπτωτος, εκτός αν έχει κινηθεί η διαδικασία διάλυσης από τον ανάδοχο. Για τις τυχόν συμπληρωματικές συμβάσεις που υπογράφονται στα πλαίσια της αρχικής σύμβασης, ο ανάδοχος είναι υποχρεωμένος να καταθέσει πριν την υπογραφή συμπληρωματική εγγύηση, το ποσοστό της οποίας υπολογίζεται στο πόσο της συμπληρωματικής σύμβασης και ισούται με το γενικό ποσοστό για την εγγύηση, δηλαδή το 5% του προϋπολογισμού της υπηρεσίας, στο οποίο προστίθεται το ήμισυ του ποσοστού που ενδεχομένως προκύπτει κατά την προαναφερθείσα ρύθμιση της πρόσθετης εγγύησης. Οι εγγυήσεις που προαναφέρθηκαν, οι εγγυήσεις για τη συμμετοχή στους διαγωνισμούς καθώς και οι εγγυήσεις για την τυχόν λαμβανόμενη προκαταβολή, παρέχονται : 14

15 Α. Με εγγυητικές επιστολές τουταμείου Συντάξεων Μηχανικών Εργοληπτών Δημοσίων Έργων (Τ.Σ.Μ.Ε.Δ.Ε) ή τραπεζών που λειτουργούν νόμιμα σε οποιδήποτε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή Ερωπαίκού Οικονομικού Χώρου ή του Πάγκόσμιιου Οργανιμού Εμπορίου ή Β. Με γραμμάτιο του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων για παρακατάθεση σε αυτό του αντίστοιχου χρηματικού ποσού ή χρεογράφων που προβλέπεται η τέτοια χρήση τους και με την τιμή που προβλέπουν για αυτά οι ειδικές διατάξεις. Οι εγγυητικές επιστολές πρέπει, προκειμένου να γίνουν αποδεκτές από την υπηρεσία, να απευθύνονται στην Αρχή που διεξάγει το διαγωνισμό, ή στο φορέα κατασκευής ή στον κύριο του έργου,και να αναφέρουν σαφώς : Τα στοιχεία της επιχείρησης υπερ του οποίου παρέχονται Τον τίτλο του έργου Το ποσό για το οποίο παρέχεται η εγγύηση και το χρόνο ισχύος, όπως αυτά προβλέπονται στη διακήρυξη Παραίτηση του εγγυητή από το δικαίωμα διζήσεως και υπόσχεση για την απροφάσιστη καταβολή του ποσού, σε 5 ημέρες από την ημέρα λήψεως της σχετικής ειδοποιήσεως. Η ρύθμιση αυτή έχει επικριθεί όσον αναφορά την απαίτηση αναγραφής χρόνου ισχύος των εγγυητικών καλής εκτέλεσης με το σκεπτικό ότι αυτές δεν πρέπει να έχουν χρονικό περιορισμό αλλά να ισχύουν μέχρι να επιστραφούν από την υπηρεσία και πάντως να μη γίνονται δεκτές εγγυητικές με ημερομηνία λήξεως την ημερομηνία της οριστικής παραλαβής του έργου. Η απόδοση πρέπει να γίνεται με έγγραφο διότι πολλές φορές αυτές αφαιρούνται από τον οικείο φάκελο ή επιστρέφονται από τον επιβλέποντα χωρίς να έχει ενημερωθεί ο Προϊστάμενος. Οι εγγυήσεις που έχουν αναφερθεί καταπίπτουν πάντα υπερ του κυρίου του έργου και καλύπτουν στο σύνολο τους και χωρίς καμία διάκριση την πλήρη και πιστή εφαρμογή όλων ανεξαιρέτως των όρων της σύμβασης από τον ανάδοχο και κάθε απαίτηση του κυρίου απέναντι στον ανάδοχο, που πρόκειται από την εκτέλεση ή εξαιτίας του έργου.η κατάπτωση γίνεται με αιτιολογημένη απόφαση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας.Τυχόν υποβολή ενστάσεως κατά της αποφάσεως δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα για την διαδικασία είσπραξης της εγγυήσεως.άρα, απομένει η δυνατότητα άσκησης προσφυγής και αίτησης αναστολής κατά της ίδιας απόφασης στο Διοικητικό Εφετείο ή των αντίστοιχων ένδικων βοηθημάτων στο πενταμελές Εφετείο, ανάλογα με το είδος της σύμβασης. Η εγγύηση καλής εγγύησης συμπληρώνεται με κρατήσεις που γίνονται σε κάθε πληρωμή προς τον ανάδοχο. Οι κρατήσεις ανέρχονται σε 5% στην πιστοποιούμενη αξία των εργασιών και σε 10% στην αξία των υλικών που περιλαμβάνονται προσωρινά στην πιστοποίηση, μέχρις ότου αυτά να ενσωματωθούν στις εργασίες. Οι κρατήσεις μπορεί να αντικατασταθούν οποτεδήποτε από τον ανάδοχο, μερικά ή ολικά, με ισόποση εγγυητική επιστολή. Η εγγύηση περιορίζεται κατα 5% επι της αξίας των εργασιών που περιλαμβάνονται στις εγκεκριμένες από την υπηρεσία επιμετρήσεις. Η μείωση αποφασίζεται από την Διευθύνουσα Υπηρεσία, ύστερα από αίτηση του αναδόχου, συνοδευόμενη από ειδικό απολογισμό των εργασιών των οποίων έχουν εγκριθεί οι επιμετρήσεις. Αν αποφασιστεί από τον κύριο ή το φορέα κατασκευής του έργου μείωση των εργασιών της σύμβασης, που συνεπάγεται και μείωση του προς καταβολή συμβατικού ποσού, η εγγύηση καλής εκτέλεσης μειώνεται αναλόγως με τη μείωση 15

16 του συμβατικού ποσού με απόφαση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας, κατόπιν αιτήσεως του αναδόχου. Με την ολοκλήρωση της εκτέλεσης και πιστοποίησης εργασιών που ανέρχονται σε 30% της αρχικής ή συμπληρωματικής σύμβασης,επιστρέφεται, με αίτηση του αναδόχου και σχετική απόφαση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας, ποσοστό 30% της τυχόν πρόσθετης εγγύησης. Είναι προτιμότερο να ζητείται ειδικός απολογισμός με εγκεκριμένες επιμετρήσεις διότι είναι πολύ σύνηθες στα δημόσια έργα οι υπερπιστοποιήσεις,χωρίς πραγματικές επιμετρήσεις. Κάθε φορά που αυξάνονται οι εκτελεσθείσες και πιστοποιηθείσες εργασίες κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες, επιστρέφεται ανάλογο ποσοστό της τυχόν πρόσθετης εγγύησης ενώ με την έκδοση της βεβαίωσης περάτωση του έργου επιστρέφεται το σύνολο της.η εγγύηση καλής εκτέλεσης του έργου περιορίζεται σε ποσοστό 40% της αρχικής εγγύησης, όπως τυχόν συμπληρώθηκε κατόπιν της υπογραφής συμπληρωματικών συμβάσεων, αμέσως μετά την έγκριση του Πρωτοκόλλου Προσωρινής Παραλαβής. Το σύνολο της εγγύησης επιστρέφεται χωρίς καθυστέρηση αμέσως μετά την έγκριση του Πρωτοκόλλου Οριστικής Παραλαβής και τη σύνταξη του τελικού λογαριασμού του έργου. 2. 2Γ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΒΛΕΨΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ Το έργο υπόκειται σε σχολαστική διοίκηση από τους ειδικούς του φορέα κατασκευής του ενώ ιδιαίτερη παράμετρο συνιστά ο χρόνος εκτελέσεως.η διευθύνουσα υπηρεσία αποτέλει τον κεντρικό θεσμό για την διοίκηση του έργου ενώ μπορεί να γίνεται χρήση συμβουλευτικών οργάνων. Αποστολή της διευθύνουσας υπηρεσίας : Ο Ν. 1418/1984 αναθέτει την παρακολούθηση, τον έλεγχο και τη διοίκηση των έργων στην αρμόδια τεχνική υπηρεσία του φορέα κατασκευής του έργου (διευθύνουσα ή επιβλέπουσα υπηρεσία), η οποία : Ορίζει ότι απαιτείται για την καλή και έγκαιρη εκτέλεση των έργων, Ορίζει τους τεχνικούς υπαλλήλους που θα ασχοληθούν ειδικότερα με την επίβλεψη Προσδιορίζει τα καθήκοντα τους όταν είναι περισσότεροι από έναν, Παρακολουθεί το έργο τους, και Γενικά προβαίνει σε κάθε νόμιμη ενέργεια. Η διευθύνουσα υπηρεσία ορίζει ως επιβλέποντες για το έργο ή τμήματα του ή είδη εργασιών τεχνικούς υπαλλήλους που έχουν την αντίστοιχη δυνατότητα,ανάλογα με τα στελέχη που διαθέτει,τις υπηρεσιακές ανάγκες και την αξιολόγηση του έργου και του προσωπικού, χωρίς να αποκλείεται ο προϊστάμενος της υπηρεσίας να ασκεί την επίβλεψη. Σε περιπτώσεις μεγάλων ή ειδικών ή σημαντικών έργων η επίβλεψη μπορεί να γίνει με κλιμάκιο της διευθύνουσας υπηρεσίας που έχει επικεφαλής τεχνικό κλάδου ΑΤ και τον απαιτούμενο αριθμό βοηθών και άλλου τεχνικού και διοικητικού προσωπικού.το κλιμάκιο επίβλεψης μπορεί να εγκατασταθεί στην έδρα της διευθύνουσας υπηρεσίας ή στο τόπο των έργων. Ο διευθύνων, από μέρους της αναδόχου επιχείρησης, τα έργα υποχρεούται μετά από ειδοποίηση της υπηρεσίας να συνοδεύει τους υπαλλήλους που επιβλέπουν, διευθύνουν ή επιθεωρούν τα έργα, κατά τις μεταβάσεις για επίβλεψη, έλεγχο ή επιθεώρηση στον τόπο των έργων ή στους άλλους τόπους παραγωγής. Μάλιστα, η άσκηση της επίβλεψης ως προς την εκτέλεση της σύμβασης δεν μειώνει σε καμιά 16

17 περίπτωση τις ευθύνες του αναδόχου σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις και τη σύμβαση. Η διευθύνουσα υπηρεσία κατά τη διάρκεια της κατασκευής του έργου συντάσσει και στέλνει στην προϊσταμένη αρχή κάθε δίμηνο συνοπτικές εκθέσεις για την πορεία του έργου και τα σημαντικά προβλήματα που σχετίζονται με την κατασκευή του έργου. Εξάλλου, κατά το ίδιο Π.Δ, οι κοινοποιήσεις εγγράφων της υπηρεσίας προς τον ανάδοχο, τον ίδιο ή τον αντίκλητο του, γίνονται με : Όργανο της υπηρεσίας Οποιοδήποτε άλλο δημόσιο όργανο ή Δικαστικό επιμελητή. Παλιότερα, στο πλαίσιο της επίβλεψης για χρήση δημοσίου οργάνου χρησιμοποιούνταν η Ελληνική Αστυνομία, όμως αυτή αποδεσμεύτηκε με βάση το Ν.2168/1993. Έτσι, η αστυνομία εκτελεί από τότε που τέθηκε σε ισχύ αυτό ο νόμος μόνο τα έργα που προβλέπονται από διατάξεις νόμων, προεδρικών διαταγμάτων ή υπουργικών αποφάσεων, τα σχέδια των οποίων έχουν προσυπογραφεί από τον Υπουργό Δημοσίας τάξης άλλα όργανα της αστυνομίας, όπως και της αγροφυλακής ή υπαλλήλοι των δήμων ή κοινοτήτων μπορούν, με βάση τον Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας, να διενεργούν τις επιδόσεις στις οποίες αυτός αφορά. Οι επιδόσεις αυτές γίνονται κατ αρχάς είτε με δικαστικό επιμελητή είτε με υπάλληλο των υπηρεσιών των εκάστοτε νομικών προσώπων. Ο Ν. 1418/1984 προβλέπει τα εξής πρόσθετα όργανα παροχής συμβουλών στο πλαίσιο της διοίκησης του έργου : Το σύμβουλο οποιασδήποτε ειδικότητας (τεχνικού,οικονομικού σύμβουλου), όταν πρόκειται να εκτελεστούν δημόσια έργα προβλεπόμενου συνολικού κόστους μεγαλύτερου των 10 δις ευρώ. Η διάταξη αυτή διατηρήθηκε με το Ν.3316/2005 σε ισχύ μόνο για συμβάσεις με προεκτιμώμενη αμοιβή κάτω του ορίου εφαρμογής της προαναφερθείσας οδηγίας 2004/18/Ε.Κ. Την επιτροπή παρακολούθησης έργου, συμβουλευτικό όργανο δημόσιας και ιδιωτικής συμμετοχής που ο Ν. 1418/1984 επιφαλάσσει σε περίπτωση κατασκευής σημαντικών έργων.συγκεκριμένα, το ad hoc συνιστώμενο για συγκεκριμένο έργο ή ομάδα έργων παρακολουθεί την εφαρμογή της μελέτης ή την αιτιολογημένη αποδοχή προτεινόμενων τροποποιήσεων αυτής, την τήρηση του χρονοδιαγράμματος κατασκευής, τη διαμόρφωση του κόστους, την τήρηση κανόνων ασφαλείας και υγιεινής του χώρου εργασίας καθώς και των μετρών προστασίας του περιβάλλοντος και γενικά την πορεία του έργου. Αποτελείται από όργανα της υπηρεσίας και εκπροσώπους των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των φορέων που θα χρησιμοποιήσουν τα έργα ή και τυχόν άλλων κοινωνικών φορέων. Για αυτό το όργανο κοινωνικοποίησης της διοίκησης του έργου, που ελάχιστες φορές μέχρι σήμερα έχει συσταθεί, το εκτελεστικό Π.Δ. προβλέπει, μεταξύ άλλων ότι δεν μπορεί να έχει περισσότερα από 5 μέλη όταν πρόκειται για έργα νομαρχιακού επιπέδου και 7 για τα άλλα. Στις περιπτώσεις έργων του Δημοσίου ο χαρακτηρισμός του έργου ως σημαντικού και η ταυτόχρονη σύσταση και συγκρότηση της Επιτροπής γίνεται από το Νομάρχη για τα έργα νομαρχιακού επιπέδου και από τον αρμόδιο Υπουργό για τα άλλα.για τα έργα των άλλων φορέων του δημοσίου τομέα ο χαρακτηρισμός και η σύσταση και συγκρότηση της επιτροπής γίνεται από το αρμόδιο όργανο του κυρίου έργου. Η προβλεπόμενη από το νόμο 17

18 δυνατότητα του αρμόδιου Υπουργού να χαρακτηριστεί το έργο ως σημαντικό και να συστήσει και συγκροτήσει τις σχετικές Επιτροπές, έχει εφαρμογή και στις περιπτώσεις έργων νομαρχιακού επιπέδου για όλους τους φορείς του δημοσίου τομέα. 2. 2Δ ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ Κατά το Π.Δ. 609/85, σε κάθε σύμβαση δημοσίου έργου, εκτός από την προθεσμία περάτωσης του συνόλου του έργου (συνολική προθεσμία) ορίζονται και προθεσμίες για τη συμπλήρωση ορισμένων τμήματων του έργου (τμηματικές προθεσμίες). Σε περιπτώσεις μικρών έργων, ή έργων που από τη φύση τους δεν επιδέχονται προσδιορισμό τμημάτων ή χαρακτηριστηκών επιμέρους δραστηριοτήτων μπορεί η σύμβαση να μην προβλέπει τμηματικές προθεσμίες. Όλες οι προθεσμίες αρχίζουν από την υπογραφή της σύμβασης, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά σε αυτήν. Στην συνολική προθεσμία πρέπει να έχουν τελειώσει όλες οι εργασίες κατασκευής και να έχουν γίνει και οι τυχόν προβλεπόμενες από τη σύμβαση δοκιμασίες του έργου. Οι τμηματικές προθεσμίες ορίζονται: Για παράδοση τμημάτων του έργου των οποίων η έγκαιρη αποπεράτωση έχει ιδιαίτερη σημασία για τον κύριο του έργου, όπως είναι η κατασκευή τμήματων του έργου που μπορεί να χρησιμοποιηθούν αυτοτελώς, η συμπλήρωση εργασιών που αποτελούν προϋπόθεση ή συνδιάζονται με τις εργασίες άλλου έργου, εκτός της εργολαβίας στην οποία αναφέρεται η συγκεκριμένη σύμβαση, η εκτέλεση εργασιών για εξασφάλιση του έργου από καιρικές συνθήκες ( αποκλειστικές τμηματικές προθεσμίες )και Ως σταθμοί ενδιάμεσου ελέγχου της προόδου του έργου (ενδεικτικές τμηματικές προθεσμίες). 2. 2Ε ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΩΝ Η νομοθεσία ρυθμίζει το ζήτημα των υποχρεώσεων των μερών, ιδίως του ανάδοχου. Κατά το Ν. 1418/1984, ο ανάδοχος είναι υποχρεωμένος να κατασκευάσει το έργο κατά τους όρους της σύμβασης και τις σύμφωνες προς αυτή και το νόμο έγγραφες εντολές του φορέα κατασκευής του έργου, με δυνατότητα έκπτωσης του από την εργολαβία εάν δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του. Αν ο κύριος του έργου βαρύνεται με υπαίτια καθυστέρηση, για παράδειγμα όταν δεν εξασφαλίζει στον ανάδοχο τον χώρο του έργου λόγω προβλήματος στη σχετική διαδικασία των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων, ο ανάδοχος δικαιούται αποζημίωση μόνο για τις θετικές ζημιές που προκαλούνται μετά την επίδοση από αυτόν σχετικής έγγραφης όχλησης,δηλαδή της γραπτής ειδοποιήσεως του αναδόχου προς τον κύριο του έργου για την καθυστέρηση. Αντίθετα λοιπόν με κάθε υπαίτια καθυστέρηση του αναδόχου στην εκτέλεση των συμβατικών του και νόμιμων υποχρεώσεων, η οποία γεννά για τον κύριο του έργου δικαιώματα αποζημιώσεως όχι μόνο για τις θετικές αλλά και τις τυχόν αποθετικές ζημιές που υπέστη (πέρα από την κατάπτωση των ποινικών ρητρών και την ενδεχόμενη έκπτωση του αναδόχου από την εργολαβία), δεν προβλέπεται 18

19 αποζημίωση του αναδόχου για διαφυγόντα του κέρδη εξαιτίας υπερημερίας του κύριου του έργου. Ο αποκλεισμός αυτός υποστηρίζεται ότι είναι αντισυνταγματικός, ενόψει των συνταγματικών διατάξεων περι ισότητας ή, κατά άλλη άποψη, περί του δικαιώματος παροχής έννομης προστασίας από τα δικαστήρια.μάλιστα, ο νόμος ορίζει ότι απο την αποζημίωση αφαιρούνται οι τόκοι υπερημερίας και επομένως κινδυνεύει και από το λόγο αυτό η διάταξη να κριθεί αντισυνταγματική. Όσον αναφορά τις υποχρεώσεις του ανάδοχου, η νομοθεσία δίνει έμφαση στα ζητήματα των εκτελούμενων εργασιών, των χρησιμοποιούμενων υλικών και του προσωπικού του. Κατά το Π.Δ. 609/1985, ο ανάδοχος έχει την υποχρέωση να τηρεί με ακρίβεια τη διάταξη και τις διαστάσεις των διαφόρων μερών του έργου, όπως προκύπτουν από τα εγκεκριμένα σχέδια ή άλλα στοιχεία της μελέτης. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα συμβατικά τεύχη που συνοδεύουν τη σύμβαση πρέπει κατά το δυνατό να ερμηνεύονται ως ενιαίο σύνολο και σαν ύστατη λύση να επιχειρείται η ιεράρχηση τους σύμφωνα με τη διακήρυξη. Οι έγγραφες εντολές που δίνονται από το αρμόδιο όργανο για συμπλήρωση ή τροποποίηση των στοιχείων της μελέτης είναι υποχρεωτικές για τον ανάδοχο, ο οποίος δεν δικαιούται σε αποζημίωση ή αύξηση τιμών για μεταβολές στα έργα που έγιναν χωρίς έγγραφη διαταγή,έστω και αν αυτές βελτιώνουν το έργο.έτσι, έχει κριθεί ότι από τον αποκλεισμό κάθε εξίσωσης προκείπτει ότι ο νομοθέτης αποκλείει και τις εξισώσεις από αδικαιολόγητο πλουτισμό. Αν η χωρίς έγκριση μεταβολή επιφέρει μείωση ποσοτήτων ή διαστάσεων, καταβάλλεται μόνο η αξία των ποσοτήτων των εργασιών που έχουν πράγματι εκτελεστεί, χωρίς να αποκλείεται εφαρμογή των διατάξεων για κακοτεχνία. Σε επείγουσες περιπτώσεις η διατάγη για τροποποιήσεις ή συμπληρώσεις δίνεται προφορικά στον τόπο των έργων και καταχωρείται στο ημερολόγιο. Αν η διαταγή δίνεται από τον επιβλέποντα, αυτός οφείλει αμέσως να ενημερώσει εγγράφως τη διευθύνουσα υπηρεσία, για την έκδοση κανονικής διαταγής. Αν η νέα πλέον διαταγή διαφοροποιεί, μερικά ή ολικά, τις εντολές του επιβλέποντα, ο ανάδοχος αποζημιώνεται για τις εργασίες που έχει εκτελέσει σύμφωνα με την εντολή της επίβλεψης μέχρι τη λήψη της εντολής της υπηρεσίας. Ο εργολήπτης είναι υποχρεωμένος να ειδοποιήσει αμέσως τη Διευθύνούσα Υπηρεσία αν τυχόν κατά την κατασκευή των έργων βρεθούν αρχαιότητες ή οποιαδήποτε έργα τέχνης. Για την καθυστέρηση των έργων ή τυχόν διακοπή από αυτήν την αιτία έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του διατάγματος οι οποίες αφορούν την παράταση χωρίς υπαιτιότητα του αναδόχου.επίσης, έχει καθήκον να μην παρεμποδίζει την εκτέλεση οποιονδήποτε άλλων έργων ή εργασιών φορέα του δημοσίου τομέα που είναι δυνατό να επηρεάζονται από τις εργασίες της εργολαβίας του, να προστατεύει τις κατασκευές και εκμεταλλεύσεις από κάθε βλάβη ή διακοπή λειτουργίας τους και χωρίς μείωση της ευθύνης του να αποκαθιστά ή να συμβάλλει στην άμεση αποκατάσταση των τυχόν βλαβών ή διακοπών. Αν δεν ορίζεται διαφορετικά στη σύμβαση, ο ανάδοχος υποχρεούται να διαθέσει για το έργο όλο το απαιτούμενο προσωπικό, υλικά, μηχανήματα, οχήματα, αποθηκευτικούς χώρους, εργαλεία και οποιοδήποτε άλλα μέσα. Σε κάθε περίπτωση βαρύνεται με όλες τις απαιτούμενες δαπάνες για την ολοκλήρωση του έργου και δη την καλή και έντεχνη εκτέλεση του. Έχει όλη την ευθύνη για την ανεύρεση και χρησιμοποίηση πηγών αδρανών υλικών ή άλλων υλικών,που δεν προέρχονται από το εμπόριο, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά από τη σύμβαση. Οι πηγές αυτές πριν από τη χρήση του υπόκεινται σε έγκριση της 19

20 διευθύνουσας υπηρεσίας,που μπορεί να απαγορεύσει τη χρήση ακατάλληλων ή απρόσφορων για τα έργα πηγών. Τα υλικά που τύχει να βρεθούν κατά την κατασκευή του έργου ή προέρχονται από καθαίρεση παλιών έργων ανήκουν στον κύριο του έργου. Ο ανάδοχος αποζημιώνεται για τις δαπάνες εξαγωγής ή διαφύλαξης τους, αν η σύμβαση δεν ορίζει διαφορετικά, και οφείλει να παίρνει τα κατάλληλα μέτρα για να αποτραπεί, ή να είναι όσο το δυνατό μικρότερη, η βλάβη των υλικών κατά την εξαγωγή τους. Για να χρησιμοποιηθούν αυτά από τον ανάδοχο, απαιτείται διαταγή της υπηρεσίας και σύνταξη πρωτοκόλλου μεταξύ αυτού κα επιβλέποντος. Ο ανάδοχος έχει την υποχρέωση συμμόρφωσης με την ειδική νομοθεσία που αφορά τις εργασίες του. Ειδικότερα, πρέπει να τηρεί τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας, των διατάξεων και κανονισμών για την πρόληψη ατυχημάτων στο προσωπικό του, ή στο προσωπικό φορέα του έργου, ή σε οποιονδήποτε τρίτο και για τη λήψη μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος. Μάλιστα, ορίζεται ότι για τη λήψη μέτρων ασφαλείας είναι υποχρεωμένος να εκπονεί με ευθύνη του κάθε σχετική μελέτη (στατική ικριωμάτων, μελέτη προσωρινής σήμανσης έργων κ.τ.π) και να λαμβάνει όλα τα σχετικά μέτρα. Διευκρινίζεται ότι βαρύνεται με τους φόρους, τέλη, τις κρατήσεις και οποιεσδήποτε άλλες νόμιμες επιβαρύνσεις όπως ισχύουν κατά το χρόνο που δημιουργείται η υποχρέωση καταβολής τους άλλα αυξομειώσεις στο χαρτόσημο τιμολογίων ή άλλοι φόροι του δημοσίου που βαρύνουν άμεσα το εργολαβικό αντάλλαγμα, βαρύνουν τον ανάδοχο μόνο στο μέτρο που ίσχυαν κατά το χρόνο υποβολής της προσφοράς. Τυχόν μεταγενέστερες αυξομειώσεις αυξομειώνουν αντίστοιχα το οφειλόμενο εργολαβικό αντάλλαγμα. Σχετική είναι η διάταξη του Ν.2065/1992, κατά την οποία για την πληρωμή όλων των εκκαθαρισμένων απαιτήσεων των επιχειρήσεων κατά του δημοσίου, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου και των δήμων και κοινοτήτων απαιτείται, πλην του αποδεικτικού φορολογικής ενημερότητας, και η ενημερότητα των επιχειρήσεων αυτών για τις οφειλές του προς το Ι.ΚΑ., που θα αποδεικνύεται με βεβαίωση του Ιδρύματος, αλλιώς οι απαιτήσεις αυτές παρακρατούνται και αποδίδονται σε αυτό. Άσχετα από την υποχρέωση του αναδόχου να διαθέτει όλο το προσωπικό που απαιτείται για τη διεύθυνση της κατασκευής και την κατασκευή του έργου, η σύμβαση μπορεί να ορίζει κατά εκτίμηση τον αριθμό τεχνικού προσωπικού ανά ειδικότητα και βαθμίδα εκπαίδευσης, που πρέπει να διαθέτει ο ανάδοχος κατά την εκτέλεση της σύμβασης. Μάλιστα, ο νόμος προβλέπει για έργα προϋπολογισμού πάνω από ένα δισεκατομμύριο ευρώ ότι η αναλογία αυτή καθορίζεται τουλάχιστον σε τρείς τεχνικούς ανάλογων προσόντων και πείρας, από τους οποίους ένας πρέπει να είναι διπλωματούχος Α.Ε.Ι.και ένας πτυχιούχος Τ.Ε.Ι. καθώς επίσης ότι η ελάχιστη τεχνική στελέχωση του εργοταξίου σε κάθε έργο μπορεί πάντα να αλλάζει με απόφαση του κυρίου ή του φορέα κατασκευής του έργου, εφόσον προβλέπεται στη διακήρυξη. Όσον αφορά τον ορισμό του αριθμού τεχνικού προσωπικού με σύμβαση γενικά σε οποιοδήποτε έργο, ο αριθμός αυτός προσαρμόζεται σύμφωνα με τις απαιτήσεις του έργου με βάση το χρονοδιάγραμμα κατασκευής του. Η διευθύνουσα υπηρεσία μπορεί πάντα να διατάσσει τη απομάκρυνση του προσωπικού που κρίνεται δικαιολογημένα ακατάλλληλο ή την ενίσχυση των συνεργείων. Αν αυτός καθυστερεί τις πληρωμές των αποδοχών του προσωπικού που χρησιμοποιεί στο έργο, η υπηρεσία μετά από γραπτή όχληση των ενδιαφερομένων καλεί τον 20