ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ Α ΛΥΚΕΙΟΥ"

Transcript

1 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 1

2 1. Εισαγωγή Σε έναν κόσμο όπου ο καθένας, για να κάνει τις επιλογές του, είναι απαραίτητο να καταφεύγει καθημερινά σε επιστημονικές πληροφορίες, η αναγκαιότητα παροχής επαρκούς εκπαίδευσης στον τομέα των Φυσικών Επιστημών, στην υποχρεωτική εκπαίδευση, είναι περισσότερο από προφανής. Ειδικότερα η όλο και αυξανόμενη σπουδαιότητα, για την καθημερινή μας ζωή, ζητημάτων που άπτονται των Βιολογικών Επιστημών, όπως αυτά που απορρέουν από τις εκτεταμένες εφαρμογές της βιοϊατρικής και βιοτεχνολογίας, την αναγκαιότητα ορθολογιστικής διαχείρισης του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, την προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας ζωής και υγείας και πολλά άλλα, καταδεικνύουν ότι οι Βιολογικές Επιστήμες θα πρέπει να αποτελούν σήμερα την αιχμή του δόρατος στην προσπάθεια για τη δημιουργία του δημοκρατικού, σύγχρονου και επιστημονικά εγγράμματου αυριανού πολίτη. 2 Η διδασκαλία της Βιολογίας, στο πλαίσιο της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, στοχεύει σήμερα, να οδηγήσει τους μαθητές και τις μαθήτριες μέσα από τη διερεύνηση του ζωντανού κόσμου, πέρα από το κλασικό γνωσιολογικό επίπεδο, στην απόκτηση βασικών και απαραίτητων δεξιοτήτων. Τέτοιες είναι οι ικανότητες για: α) παρατήρηση φαινομένων, β) προβληματισμό και διατύπωση ερωτημάτων και υποθέσεων, γ) σχεδιασμό και εκτέλεση πειραματικών προσεγγίσεων, δ) καταγραφή, αξιολόγηση και ανάλυση μετρήσεων, ε) παρουσίαση δεδομένων, στ) υποστήριξη ή απόρριψη αρχικών υποθέσεων, και ζ) διατύπωση συμπερασμάτων, γενικεύσεων και προβλέψεων. Με αυτό τον τρόπο η διδασκαλία της Βιολογίας γίνεται ένα άριστο εργαλείο προετοιμασίας των μαθητών ώστε να καταστούν οι αυριανοί ελεύθερα και κριτικά σκεπτόμενοι, ενεργοί και δημιουργικοί πολίτες της Κύπρου του 21ου αιώνα.

3 2. Δομή Προγράμματος Σπουδών 2.1 Βασικοί άξονες του Αναλυτικού Προγράμματος και Πρόγραμμα Σπουδών Βιολογίας Το Πρόγραμμα Σπουδών της Βιολογίας είναι οργανωμένο και δομημένο σύμφωνα με τις βασικές αρχές του «Αναλυτικού Προγράμματος για τα Δημόσια Σχολεία της Κυπριακής Δημοκρατίας» και εδράζεται σε τρεις βασικούς άξονες που αφορούν: α. Ένα επαρκές και συνεκτικό σώμα γνώσεων. Με τη διδασκαλία του μαθήματος της Βιολογίας επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες: Να κατανοήσουν ότι η Βιολογία επιχειρεί να μελετήσει, να ερμηνεύσει και να περιγράψει τόσο τους ζωντανούς οργανισμούς όσο και τη σχέση που έχουν οι οργανισμοί και μεταξύ τους αλλά και με το περιβάλλον στο οποίο ζουν. 3 Να κατανοήσουν την επιστημονική μεθοδολογία που ακολουθεί η σύγχρονη Βιολογία, ως πειραματική Φυσική Επιστήμη, για τη μελέτη, ερμηνεία και περιγραφή των ζωντανών οργανισμών. Να συνειδητοποιήσουν τη διάκριση μεταξύ επιστημονικά επαληθεύσιμων υποθέσεων και γεγονότων από τη μια και επιστημονικά αναπόδεικτων θεωρήσεων και δοξασιών από την άλλη (κριτήριο διαψευσιμότητας). Να κατανοήσουν τόσο την αυτονομία της Βιολογικής Επιστήμης όσο και τη συσχέτιση της με τις υπόλοιπες πειραματικές Φυσικές Επιστήμες (Φυσική και Χημεία). Να κατανοήσουν τις θεμελιώδεις έννοιες και θέματα της Βιολογίας και πώς αυτά συνδέονται και αξιοποιούνται στην καθημερινή ζωή. Να θεμελιώνουν την προσωπική ψυχική και σωματική ευεξία στην έλλογη διατροφή και διαβίωση και στην ικανότητα διεκδίκησης κατάλληλων συνθηκών υγείας και περιβάλλοντος. Να κατανοούν τα πολύπλοκα βιολογικής φύσεως προβλήματα και διλήμματα, που θα αντιμετωπίζουν στην καθημερινή τους ζωή, και να είναι σε θέση να συμμετέχουν στο δημόσιο διάλογο, ως δημοκρατικοί πολίτες, με τεκμηριωμένες και συγκροτημένες απόψεις για δράση. Να σέβονται και να προστατεύουν το βιοφυσικό περιβάλλον και να αγωνίζονται για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης. β. Καλλιέργεια αξιών, υιοθέτηση στάσεων και επίδειξη συμπεριφορών, που απαρτίζουν τη σύγχρονη δημοκρατική πολιτότητα. Με τη διδασκαλία του μαθήματος επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες: Να αποκτήσουν την ικανότητα διαμόρφωσης απόψεων, ως ελεύθεροι, ενεργοί και δημοκρατικοί πολίτες, συμμετέχοντας σε συζητήσεις και λαμβάνοντας αποφάσεις για θέματα που αφορούν την επιστήμη της Βιολογίας και τις εφαρμογές της. Να αναγνωρίζουν τη τεράστια συμβολή και σημασία της Βιολογίας στην ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού και να αναπτύσσουν θετικές στάσεις όσον αφορά την περαιτέρω αξιοποίηση των επιτευγμάτων της Βιολογίας για μια αειφόρο ανάπτυξη στον 21ο αιώνα.

4 γ. Καλλιέργεια ιδιοτήτων, ικανοτήτων, δεξιοτήτων που απαιτούνται από την κοινωνία του 21ου αι. ικανότητες κλειδιά. Με τη διδασκαλία του μαθήματος επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες: Να αναπτύξουν δεξιότητες αιτιακής και επαγωγικής σκέψης, επιστημονικού συλλογισμού και επιστημονικής μεθοδολογίας (παρατήρηση φαινομένων, διατύπωση ερωτημάτων και υποθέσεων, σχεδιασμός και εκτέλεση έγκυρων πειραμάτων για έλεγχο των υποθέσεων, έλεγχος μεταβλητών, καταγραφή, αξιολόγηση και ανάλυση μετρήσεων, σύνθεση και παρουσίαση δεδομένων για υποστήριξη ή απόρριψη αρχικών υποθέσεων, διατύπωση συμπερασμάτων, γενικεύσεων και προβλέψεων). Να αναπτύξουν ευρύτερα την ικανότητα διατύπωσης στοιχειοθετημένης υποστήριξης ή αμφισβήτησης δεδομένων και υποθέσεων μέσα από διαλογική συζήτηση με κριτική και δημιουργική σκέψη. 4 Να καλλιεργήσουν δεξιότητες που σχετίζονται με την εφαρμογή της επιστημονικής μεθοδολογίας όπως είναι η χρήση οργάνων, συσκευών και ηλεκτρονικών υπολογιστών. Να καλλιεργήσουν δεξιότητες που σχετίζονται με την ικανότητα διάκρισης, κατηγοριοποίησης και παρουσίασης δεδομένων με ορθή εφαρμογή τόσο των μαθηματικών όσο και της ελληνικής γλώσσας σε γραπτό αλλά και σε προφορικό λόγο. Να αναπτύξουν δεξιότητες που σχετίζονται με την ικανότητα λήψης αποφάσεων, σε θέματα διαχείρισης και αξιοποίησης των γνώσεων των Βιολογικών Επιστημών, καθώς και με την ικανότητα για βιοηθικό προβληματισμό όσον αφορά τις επιπτώσεις από την εφαρμογή της γνώσης στο περιβάλλον και τους ζωντανούς οργανισμούς. 2.2 Θεματικές Ενότητες Κύριο χαρακτηριστικό του Προγράμματος Σπουδών της Βιολογίας είναι η κατανομή του περιεχομένου και των βασικών εννοιών σε πέντε (5) θεματικές ενότητες από την Α Γυμνασίου μέχρι και την Α Λυκείου. Η προσέγγιση αυτή εξασφαλίζει την απαραίτητη συνέχεια, συνοχή και συνεκτικότητα στην ύλη της Βιολογίας από το Γυμνάσιο μέχρι και το Λύκειο καθώς και στην ανάπτυξη της συνολικής βιολογικής σκέψης σε κάθε τάξη.

5 Ζωντανοί οργανισμοί (Φυτά, Ζώα, Μύκητες, Μικροοργανισμοί) Α Γυμνασίου Β Γυμνασίου Γ Τάξη Γυμνασίου Α Τάξη Λυκείου Φυσική επιλογή και εξέλιξη. Χαρακτηριστικά και λειτουργίες ζωντανών οργανισμών. Μικροοργανισμοί. Ταξινόμηση μικροοργανισμών. Αναπαραγωγή στους ζωντανούς οργανισμούς: αναπαραγωγή στα φυτά και στους ζωικούς οργανισμούς. Μικροοργανισμοί. Δομή και λειτουργία. Κύκλος της ζωής. Φωτοσύνθεση. Μεταφορά ουσιών στα φυτά. Κυτταρική αναπνοή: φυτών, ζώων, μικροοργανισμών. Τρόποι μελέτης των ζωντανών οργανισμών. Αναπαραγωγή φυτών. Ταξινόμηση φυτών: βρυόφυτα, πτεριδόφυτα, κωνοφόρα, ανθοφόρα φυτά. Ταξινόμηση ζωντανών οργανισμών (Βασίλεια). Ποικιλομορφία ζωντανών οργανισμών και προσαρμογές: ερεθιστικότητα, διαπνοή, αναπνοή, διατροφή, πέψη και μεταφορά ουσιών. Το είδος ως η θεμελιώδης μονάδα της ταξινόμησης. Ζώα: Ασπόνδυλα, Αρθρόποδα. Διατροφή στους ζωντανούς οργανισμούς: Θρεπτικές ουσίες και ενέργεια, παραγωγή θρεπτικών ουσιών στα φυτά Φωτοσύνθεση. 5

6 6 Το σώμα και η υγεία μας Α Γυμνασίου Β Γυμνασίου Γ Τάξη Γυμνασίου Α Τάξη Λυκείου Αναπαραγωγικό σύστημα. Ομοιόσταση. Αναπαραγωγικό σύστημα. Συντονισμός και ερεθιστικότητα στον άνθρωπο. Απέκκριση ουσιών - ουροποιητικό σύστημα στον άνθρωπο. Αναπνευστικό σύστημα και ανταλλαγή αερίων στον ανθρώπινο οργανισμό. Αερόβια και αναερόβια κυτταρική αναπνοή. Ανάπτυξη, εφηβεία. Σημασία της ατομικής υγείας στην εφηβεία και στην ενήλικη ζωή. Αίμα και μεταφορά ουσιών στον άνθρωπο. Διατροφή και πέψη στον άνθρωπο. Ασθένειες- τρόπος ζωής. Καταμήνιος κύκλος. Δηλητήρια Κάπνισμα Ντοπάρισμα. Ανταλλαγή αερίων και αναπνοή στον άνθρωπο. Γονιμοποίηση. Τεχνητή γονιμοποίηση. Ανοσοποιητικό σύστημα. Κύηση, τοκετός και η υγεία του εμβρύου. Μεταδοτικές και μη μεταδοτικές ασθένειες. Πεπτικό σύστημα. Ισορροπημένη Διατροφή Μεσογειακή δίαιτα. Πρόληψη και θεραπεία. Αμυντικοί μηχανισμοί του ανθρώπινου οργανισμού. Τα βιομόρια της ζωής Ανόργανες Οργανικές ουσίες. Ομοιόσταση των ζωντανών οργανισμών. Νευρικό σύστημα και αισθήσεις. Ερειστικό και μυϊκό σύστημα. Πέψη στον άνθρωπο (δομή, λειτουργία και χρησιμότητα του πεπτικού συστήματος). Αξιοποίηση της βιοχημικής ενέργειας των τροφίμων. Ασθένειες πεπτικού τρόπος ζωής. Το κυκλοφορικό σύστημα στον ανθρώπινο οργανισμό. Μεταφορά και αποβολή ουσιών στον άνθρωπο. Ασθένειες κυκλοφορικού τρόπος ζωής.

7 Κύτταρα και Κληρονομικότητα Α Γυμνασίου Β Γυμνασίου Γ Τάξη Γυμνασίου Α Τάξη Λυκείου Κύτταρο. Εγγενής και Αγενής αναπαραγωγή. Κυτταρική διαίρεση: Μίτωση, Μείωση. Κληρονομικότητα. Γενετικό υλικό: Δομή DNA, γονίδια και χρωματοσώματα. Σωματικά και Γεννητικά κύτταρα. Τύποι κυττάρων: (Προκαρυωτικό, Ευκαρυωτικό: ζωικό, φυτικό). Κυτταρική διαίρεση: Μίτωση / Μείωση και η σημασία της κάθε μίας. Μονοκύτταροι οργανισμοί. Καρυότυπος: Φυλετικά και αυτοσωματικά χρωμοσώματα. Επίπεδα οργάνωσης της ζωής (οργανισμός, συστήματα, όργανα, ιστοί, κύτταρα). Γονιμοποίηση, απλοειδή και διπλοειδή κύτταρα, αύξηση ποικιλομορφίας. Οργάνωση ανθρώπινου οργανισμού. Γονίδια αλληλόμορφα Βιοσύνθεση/ χαρακτηριστικά. Σχέση δομής και λειτουργίας των κυττάρων. Κύτταρα και διαφοροποίηση στους πολυκύτταρους οργανισμούς. Μεταλλάξεις. Κληρονομική ποικιλότητα (συνεχής και ασυνεχής). Κληρονομική ποικιλότητα και επιδράσεις του περιβάλλοντος. 7

8 8 Φυσικό περιβάλλον και Οικολογία Α Γυμνασίου Β Γυμνασίου Γ Τάξη Γυμνασίου Α Τάξη Λυκείου Ανθρώπινες επιδράσεις στο περιβάλλον: γεωργία, κτηνοτροφία, ρύπανση. Οικοσυστήματα: Βασικές έννοιες της οικολογίας: Είδος, Πληθυσμός, Βιοκοινότητα, Οικοσύστημα. Η έννοια του οικότοπου. Βιολογική γεωργία. Τα συστατικά του οικοσυστήματος. Προσαρμογές των οργανισμών στο περιβάλλον. Ερημοποίηση. Δομή και λειτουργία οικοσυστημάτων (βιοτικό και αβιοτικό περιβάλλον). Επίπεδα και αξίες βιοποικιλότητας. Η ροή ενέργειας στα οικοσυστήματα. Ανταγωνισμός μεταξύ ατόμων του ιδίου ή διαφορετικού είδους. Οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους. Απώλεια της βιοποικιλότητας. Χερσαίες ζώνες βλάστησης. Οικολογικές πυραμίδες. Ξενικά και εισβλητικά είδη. Ανακύκλωση θρεπτικών στα οικοσυστήματα. Αλληλεπίδραση των οργανισμών. Οι ζωντανοί οργανισμοί συνεργάζονται και ανταγωνίζονται. Οικολογία της Κυπριακής φύσης: Χερσαία Μεσογειακά οικοσυστήματα. Ο κύκλος του άνθρακα. Αλλαγές του περιβάλλοντος - Κλιματικές αλλαγές και επιβίωση των ειδών. Τροφικές σχέσεις (αλυσίδες, πλέγματα). Παράκτια οικοσυστήματα. Φαινόμενο θερμοκηπίου. Είδη που εξαφανίστηκαν (ζώα και φυτά): παραδείγματα από την Κύπρο. Ανθρώπινοι παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα του περιβάλλοντος. Υγροτοπικά και Ποτάμια οικοσυστήματα. Ο κύκλος του αζώτου. Ευτροφισμός. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την μετατροπή της χημικής ενέργειας των καυσίμων σε ηλεκτρική. Ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Φυσικές περιβαλλοντικές αλλαγές (ημερήσιες και εποχιακές). Μεσόγειος θάλασσα. Ο κύκλος του νερού. Ο κύκλος του οξυγόνου. Κίνδυνοι για το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Προστατευόμενοι οικότοποι της Κύπρου. Μείωση της στοιβάδας του όζοντος. Η διατήρηση της ενέργειας ως περιβαλλοντικό πρόβλημα - Θερμική ρύπανση. Το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Φύση 2000 Κίνδυνοι των ειδών και των οικοτόπων: παραδείγματα από την Κύπρο. στην Κύπρο. Προϊόντα καύσης, ιδιότητές τους και επιδράσεις τους στο περιβάλλον. Η ευφλεκτότητα των ουσιών. Επικίνδυνες καύσεις, ατελής καύση, καύση εκρηκτικών. Πυρκαγιές ως καύσεις και μέσα αντιμετώπισής τους. Ατμοσφαιρική ρύπανση και κλιματική αλλαγή. Σημασία του οξυγόνου για τη ζωή. Η έννοια της αειφορίας. Ανακύκλωση της ύλης και απορρίμματα. Αειφορική διαχείριση της φύσης. Μαρτυρίες απολιθώματα. Ποικιλότητα μέσα στο είδος και μεταξύ των ειδών. Το νερό στο περιβάλλον μας. Συμβολή του νερού στη διατήρηση της ζωής Χρήση και οικολογική προσέγγιση του νερού. Ρύπανση και μόλυνση του νερού.

9 Βιοτεχνολογία και Γενετική Μηχανική Α Γυμνασίου Β Γυμνασίου Γ Τάξη Γυμνασίου Α Τάξη Λυκείου Αξιοποίηση μικροοργανισμών στην βιοτεχνολογία. Γενετική τροποποίηση. Σύγχρονες εφαρμογές της βιοτεχνολογίας στη γεωργία και κτηνοτροφία. Οι Μικροοργανισμοί στη φύση και στις οικονομικές δραστηριότητες του ανθρώπου. Η Βιοτεχνολογία και οι βασικές της αρχές ιστορική αναδρομή από την Κύπρο (κρασί, ψωμί, γαλακτοκομικά κ.ά.). Τεχνικές της γενετικής μηχανικής και χαρτογράφηση του γονιδιώματος. Βιολογική γεωργία. Σύγχρονες εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στη βιομηχανία. Ιατροδικαστική βοτανική. Βασικές εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στην καθημερινή μας ζωή. Γενετική έρευνα ως τρόπος ταυτοποίησης ατόμων. Σύγχρονες εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στη γεωργία και κτηνοτροφία. Γονιδιακή θεραπεία. Σύγχρονες εφαρμογές της βιοτεχνολογίας στην ιατρική. Το Κύτταρο ως κατασκευαστής πρωτεϊνών. Βιοηθική. Γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί (ΓΤΟ). Βιοτεχνολογία και βιοηθική. 9

10 2.3 ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Γενικοί στόχοι 10 Οι μαθητές και οι μαθήτριες στο τέλος της Α Λυκείου θα πρέπει να είναι σε θέση: Να αναγνωρίζουν τη σημασία και τη συμβολή της Βιολογίας στην ανάπτυξη του ανθρώπου και του ανθρώπινου πολιτισμού. Να διαμορφώνουν θετικές στάσεις και συμπεριφορές που αφορούν στην επιστήμη και στη σύγχρονη δημοκρατική πολιτότητα, καθώς και να αποκτούν εμπειρίες σε σχέση με το βιοφυσικό κόσμο και τη διαμόρφωση συναισθηματικής σχέσης με τα άβια και έμβια όντα της φύσης. Να αναπτύσσουν ικανότητες για χρήση και αξιοποίηση των γνώσεων της Βιολογίας στην καθημερινή ζωή και στην επίλυση προβλημάτων της καθημερινότητας και του περιβάλλοντος (βιοφυσικού, ανθρωπογενούς και κοινωνικού). Να αναπτύσσουν ικανότητες για έρευνα, κριτική και δημιουργική σκέψη, επικοινωνία, συνεργασία και λήψη αποφάσεων. Να αναπτύσσουν δεξιότητες συλλογισμού (έλεγχος μεταβλητών, σχεδιασμός έγκυρων πειραμάτων, αιτιακή σκέψη, συστημική σκέψη κ.λπ.). Να διαμορφώνουν απόψεις για θέματα της καθημερινής ζωής, γνωριμία με το σώμα τους και τις βιολογικές διεργασίες ανάπτυξης και στα δύο φύλα και να συμβάλλουν στην ανάπτυξη και εξέλιξη της κοινωνίας. Να κατανοούν τις θεμελιώδεις έννοιες και θέματα της επιστήμης της Βιολογίας Ικανότητες Οι μαθητές και οι μαθήτριες στο τέλος της Α Λυκείου θα πρέπει να είναι σε θέση: Να γνωρίζουν πώς να εργάζονται και να ενεργούν με ασφάλεια, προστατεύοντας τους εαυτούς τους και το περιβάλλον τους, ακολουθώντας τις οδηγίες που τους δίνονται. Να γνωρίζουν πώς να κάνουν παρατηρήσεις και μετρήσεις, επιλέγοντας τα κατάλληλα υλικά, και πώς να κατευθύνουν την παρατήρηση τους σε βασικά χαρακτηριστικά του στόχου τους και σε αλλαγές αυτών των χαρακτηριστικών. Να μπορούν να συγκεντρώνουν πληροφορίες από πηγές, έντυπες ή ηλεκτρονικές, και να τις αξιολογούν με βάση τις γνώσεις και τις εμπειρίες που ήδη έχουν καθώς και τις συζητήσεις τους με άλλους. Να μπορούν να χρησιμοποιούν έννοιες, ποσότητες καθώς και μονάδες μέτρησής τους, για ταξινόμηση και σύγκριση ουσιών, αντικειμένων και φαινομένων καθώς και για την περιγραφή, την ερμηνεία και την πρόβλεψη καταστάσεων της καθημερινής ζωής. Να προτείνουν, να σχεδιάζουν, να υλοποιούν και να αξιολογούν πειράματα (ατομικά ή ομαδικά) με καθημερινά υλικά, στα πλαίσια των οποίων: να αναγνωρίζουν και να διατυπώνουν ερωτήσεις που μπορούν να διερευνηθούν από τη Βιολογία (ή να αναγνωρίζουν την ερώτηση που πρέπει να απαντηθεί για να λυθεί δοθέν πρόβλημα), να διατυπώνουν υποθέσεις ή προβλέψεις και να τις ελέγχουν (έλεγχος μεταβλητών), να συνάγουν συμπεράσματα και να τα ανακοινώνουν. Να ελέγχουν αν τα συμπεράσματα που συνάγονται, από τους ίδιους ή από άλλους, βασίζονται σε δεδομένα και να επικοινωνούν χρησιμοποιώντας το κατάλληλο λεξιλόγιο, γραφικές παραστάσεις, εικόνες, λογισμικά παρουσιάσεων κ.λπ.. Να συνεργάζονται και να επικοινωνούν αποτελεσματικά με τους συμμαθητές και τις συμμαθήτριες τους σεβόμενοι την προσωπικότητα και τη διαφορετικότητα του άλλου.

11 Να αξιολογούν ζητήματα της καθημερινής ζωής, και των λύσεων που δίνονται σε αυτά, τα οποία σχετίζονται με τη Βιολογία και αφορούν το περιβάλλον, την ανθρώπινη υγεία και την τοπική κοινωνία, να προτείνουν και να αναλαμβάνουν συγκεκριμένες δράσεις. Να κατανοούν τη φύση της Βιολογίας και τη συμβολή της στην ανάπτυξη του ανθρώπινου πολιτισμού. Να γνωρίζουν τους τρόπους με τους οποίους μελετούμε ζωντανούς οργανισμούς και να επιδεικνύουν πειραματικές δεξιότητες. Να μπορούν να ψάχνουν για επαναλαμβανόμενα μοτίβα σε σχετικά μεγάλο αριθμό δεδομένων. Να κάνουν ποιοτικές και ποσοτικές παρατηρήσεις και να τις καταγράφουν με ποικίλους τρόπους. Να μπορούν να προτείνουν, να οργανώνουν και να διεξάγουν μια απλή πειραματική διερεύνηση, που να περιλαμβάνει τη συλλογή και χρήση δεδομένων. Να εξάγουν συμπεράσματα από τις παρατηρήσεις και να τα εξηγούν χρησιμοποιώντας την επιστημονική γνώση. Να μπορούν να αποφασίζουν ποιες μετρήσεις χρειάζονται για μια διερεύνηση. Να ερμηνεύουν γραφικές παραστάσεις και να μπορούν να κρίνουν κατά πόσον η αύξηση του μεγέθους του δείγματος θα βελτίωνε την εργασία υπό μελέτη. Να χρησιμοποιούν και να απεικονίζουν δεδομένα από γραφικές παραστάσεις. Να μπορούν να αναγνωρίζουν επαναλαμβανόμενα μοτίβα σε γραφικά δεδομένα. Να επιχειρηματολογούν για τους παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν γίνεται μία επιστημονική διερεύνηση σε ή με δεδομένα από ανθρώπους. Να προγραμματίζουν τη μέθοδο και το είδος δειγματοληψίας και να παρουσιάζουν με κατάλληλο τρόπο τα δεδομένα ώστε να απαντούν το διερευνητικό ερώτημα και να εξάγουν συμπεράσματα. Να αξιολογούν την ισχύ των δεδομένων σε σχέση με το μέγεθος του δείγματος και την εσωτερική απόκλιση των μετρήσεων στο δείγμα Γλωσσικοί στόχοι Μέσω των δραστηριοτήτων, οι μαθητές και οι μαθήτριες στο τέλος της Α Λυκείου να είναι σε θέση: Να κατανοούν, να χρησιμοποιούν με σωστή ορθογραφία, σύνταξη και συνοχή τους όρους και τις κύριες έννοιες της κάθε διδακτικής ενότητας, σε γραπτό και προφορικό λόγο (για κάθε ειδικό θέμα δίνονται όροι και έννοιες κλειδιά που πρέπει οι μαθητές/τριες να κατακτήσουν). Να παίρνουν σημειώσεις και να γράφουν σύνοψη, ώστε να ξεκαθαρίζουν ιδέες που να μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν αργότερα. Να οργανώνουν και να αναπτύσσουν τις ιδέες και το σκεπτικό τους σε συνεχή λόγο, συνδέοντας ιδέες με χρονικούς και αιτιολογικούς συνδέσμους. Να συνεργάζονται μεταξύ τους ανταλλάσσοντας πληροφορίες και ιδέες, ώστε να λύσουν ένα πρόβλημα. Να απαντούν ερωτήματα χρησιμοποιώντας τις σχετικές μαρτυρίες και δεδομένα.

12 2.3.4 Δείκτες Επιτυχίας Δείκτες Επιτυχίας για Α και Β τάξη Γυμνασίου ως προς τις γνώσεις, ικανότητες, δεξιότητες, στάσεις, αξίες και συμπεριφορές 12 Ενότητα 1η: Ζωντανοί Οργανισμοί (Φυτά, Ζώα, Μύκητες, Μικροοργανισμοί) Οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση: Να συσχετίζουν την επιστημονική μέθοδο με τη μελέτη των διαδικασιών της ζωής. Να διακρίνουν τους ζωντανούς οργανισμούς από τα άβια αντικείμενα και να εξοικειωθούν με τα χαρακτηριστικά των ζωντανών οργανισμών. Να κατανοούν τον κύκλο της ζωής και την αναπαραγωγή σε διαφορετικούς φυτικούς και ζωικούς οργανισμούς. Να είναι εξοικειωμένοι με διαφορετικούς τρόπους μελέτης των ζωντανών οργανισμών. Να είναι εξοικειωμένοι με τη χρήση του μικροσκοπίου και να μπορούν να κάνουν παρατηρήσεις, να τις απεικονίζουν, να συγκρίνουν και ερμηνεύουν τις πληροφορίες από τη μικροσκοπική παρατήρηση, να εξάγουν τα συμπεράσματα από τις παρατηρήσεις και να τα εξηγούν χρησιμοποιώντας την επιστημονική γνώση. Να διερευνούν τη δραστηριότητα ενός μικρού ασπόνδυλου οργανισμού λαμβάνοντας υπόψη μεταβλητές που δεν μπορούν να ελέγξουν. Να αντιλαμβάνονται τη σημασία της δειγματοληψίας και την έννοια του μεγέθους του δείγματος στη βιολογική έρευνα. Να αντιλαμβάνονται τη σημασία της ταξινόμησης. Να κατανοούν τον τρόπο επιστημονικής ταξινόμησης των ζώων. Να κατανοούν ότι το είδος είναι η θεμελιώδης μονάδα της ταξινόμησης. Να αναγνωρίζουν την ποικιλομορφία των οργανισμών. Να μπορούν να ταξινομούν τα ζώα, φυτά και μικροοργανισμούς στις βασικές τους ομάδες και να αναφέρουν παραδείγματα από την Κύπρο. Να κατανοούν ότι οι ζωντανοί οργανισμοί χρειάζονται διαφορετικά ποσά ενέργειας, που μπορούν να εξασφαλίζουν με την τροφή τους. Να κατανοούν ότι πρωταρχική πηγή ενέργειας για τους ζωντανούς οργανισμούς είναι ο ήλιος. Να γνωρίζουν ότι τη φωτοσύνθεση είναι η βασική διαδικασία που παράγει νέα βιομάζα στα φυτά. Να γνωρίζουν ότι το διοξείδιο του άνθρακα για τη φωτοσύνθεση προέρχεται από τον αέρα και ότι το νερό απορροφάται μέσω των ριζών καθώς και ότι η χλωροφύλλη είναι αυτή που επιτρέπει στα πράσινα φυτά να χρησιμοποιήσουν το φως στη φωτοσύνθεση. Να διεξάγουν ολοκληρωμένο πείραμα για διερεύνηση της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας σε ένα φυτό, με την ανάλογη συλλογή δεδομένων, την απεικόνιση τους σε γραφική παράσταση και την ερμηνεία τους χρησιμοποιώντας την επιστημονική τους γνώση και κατανόηση. Να εκτιμούν τη σημασία της φωτοσύνθεσης στους ανθρώπους και στους άλλους ζωντανούς οργανισμούς. Να γνωρίζουν ότι οι μικροοργανισμοί έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά με άλλους ζωντανούς οργανισμούς. Να ταξινομούν τους μικροοργανισμούς σε πρωτόζωα, βακτήρια, μύκητες και ιούς. Να κατανοούν τη δομή και τη λειτουργία των βασικών ομάδων μικροοργανισμών μέσα από την εξέταση χαρακτηριστικών παραδειγμάτων.

13 Να περιγράφουν τη διαδικασία της κυτταρικής αναπνοής στα φυτά, ζώα και μικροοργανισμούς και να τη διατυπώνουν με χημική εξίσωση. Ενότητα 2η: Το Σώμα και η Υγεία μας Σε σχέση με το θέμα Αναπαραγωγή, οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση: Να περιγράφουν τη δομή και λειτουργία του ανδρικού και του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος. Να διακρίνουν τη δομή και το ρόλο του ωαρίου και σπερματοζωαρίου. Να συσχετίζουν τις υφιστάμενες ιδέες τους για τον τρόπο που το σώμα τους αλλάζει κατά την εφηβεία, την αύξηση και τον καταμήνιο κύκλο. Να περιγράφουν τη διαδικασία της γονιμοποίησης. Να εξηγούν τη δημιουργία του εμβρύου. Να κατανοούν και να προβληματίζονται για τις βιοηθικές διαστάσεις της τεχνητής γονιμοποίησης. Να εξηγούν πώς το έμβρυο λαμβάνει τα υλικά που χρειάζεται για την ανάπτυξη και αύξησή του. Να κατανοούν τη σημασία της ισορροπημένης διατροφής και της ανοσοποίησης για το έμβρυο. Να επιχειρηματολογούν για τη σημασία του τρόπου ζωής σε σχέση με τη διατήρηση της υγείας σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Σε σχέση με το θέμα Πέψη οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση: Να συνδέουν το ανθρώπινο πεπτικό, αναπνευστικό και κυκλοφοριακό σύστημα και να κατανοούν πώς αλληλεπιδρούν για να διατηρήσουν τον οργανισμό στη ζωή. Να περιγράφουν συνοπτικά την πορεία της τροφής στο πεπτικό σύστημα. Να εξηγούν το ρόλο σημαντικών οργάνων στη διαδικασία της πέψης. Να ανιχνεύουν εργαστηριακά τις βασικές κατηγορίες θρεπτικών ουσιών. Να γνωρίζουν για τα διαφορετικά είδη τροφών και να εκτιμήσουν ότι ο ισορροπημένος συνδυασμός τους οδηγεί σε σωστή διατροφή. Να γνωρίζουν πώς οι τροφές διασπούνται με την πέψη, ώστε να χρησιμοποιηθούν από τον οργανισμό για ενέργεια, ανάπτυξη και επιδιόρθωση των βλαβών. Να διερευνούν το χρόνο/ταχύτητα μιας βιοχημικής αντίδρασης (αμυλάση και άμυλο) και να προσδιορίζουν και να ελέγχουν τις σχετικές μεταβλητές κατά την πειραματική διερεύνηση της δράσης ενός ενζύμου. Να αντλούν πληροφορίες από έντυπες ή ηλεκτρονικές πηγές για την ενεργειακή αξία των τροφίμων και για την ενέργεια που απαιτείται για βασικές καθημερινές δραστηριότητες. Να κατανοούν και να περιγράφουν τις λειτουργίες της απέκκρισης στον ανθρώπινο οργανισμό. Να ανακαλύπτουν τη σύνδεση ασθενειών με διατροφικές ελλείψεις. Να αναφέρουν ασθένειες που αφορούν το πεπτικό σύστημα και να συσχετίζουν την εμφάνισή τους με τη δράση διαφόρων παραγόντων του περιβάλλοντος ή παραγόντων που σχετίζονται με ατομικές πρακτικές ή συμπεριφορές όπως είναι οι διατροφικές συνήθειες. Να συγκρίνουν εργαστηριακά την παραγωγή ενέργειας από διαφορετικά τρόφιμα. 13

14 14 Σε σχέση με το θέμα ελευθέρωση ενέργειας και αναπνευστικό σύστημα, οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση: Να συνδέουν τη λειτουργία της αναπνοής με τις υπόλοιπες λειτουργίες των οργανισμών και κατ επέκταση με τις ανάγκες επιβίωσης τους. Να κατανοούν και να διεξάγουν πειράματα σχετικά με την αναπνοή στις διάφορες κατηγορίες των ζωντανών οργανισμών. Να διακρίνουν ομοιότητες και διαφορές σε ότι αφορά στην αναπνοή στις διάφορες κατηγορίες οργανισμών. Να περιγράφουν το μηχανισμό ανταλλαγής αερίων. Να κατονομάζουν τα όργανα του αναπνευστικού συστήματος του ανθρώπου. Να προσδιορίζουν την πορεία των αναπνευστικών αερίων κατά τη λειτουργία της αναπνοής. Να διερευνούν την αναπνοή στον ανθρώπινο οργανισμό. Να αιτιολογούν την αρνητική επίδραση του καπνίσματος και των ρύπων του ατμοσφαιρικού αέρα στη λειτουργία του αναπνευστικού συστήματος και γενικότερα του οργανισμού. Σε σχέση με το θέμα μεταφορά ουσιών/κυκλοφορία, οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση: Να ονομάζουν τα όργανα του κυκλοφορικού συστήματος του ανθρώπου. Να εξηγούν το ρόλο των οργάνων του κυκλοφορικού συστήματος. Να διακρίνουν τα συστατικά του αίματος. Να εξηγήσουν το ρόλο του αίματος. Να αναφέρουν ασθένειες του κυκλοφορικού συστήματος (καρδιοπάθειες, αγγειοπάθειες κ.λπ.) και να συσχετίζουν την εμφάνισή τους με περιβαλλοντικούς παράγοντες και το σύγχρονο τρόπο ζωής. Να κατανοούν την έννοια της ομοιόστασης. Να εξηγούν το μηχανισμό διατήρησης σταθερής θερμοκρασίας. Να συσχετίζουν την ασθένεια με την πρόκληση διαταραχών της ομοιόστασης. Να ορίζουν τις έννοιες του αντιγόνου και αντισώματος. Να γνωρίζουν ότι τα αντιβιοτικά είναι αποτελεσματικά ενάντια στα βακτήρια αλλά όχι ενάντια στους ιούς. Να γνωρίζουν τους κύριους μηχανισμούς άμυνας του σώματος και πώς η ανοσοποίηση μπορεί να προστατεύσει τον οργανισμό από τις μικροβιακές μολύνσεις. Να εξετάζουν πώς οι ιδέες για τη μετάδοση των μολυσματικών ασθενειών έχουν αλλάξει και συνεχίζουν να εξελίσσονται. Να ανακαλύπτουν πώς οι επιστήμονες συνεργάζονται για να ερευνήσουν και να μειώσουν τη μετάδοση μιας μολυσματικής ασθένειας. Να μάθουν πώς συγκεκριμένα αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση μικροβίων. Να κατανοούν τη σημασία της ομοιόστασης για τον οργανισμό και να αναφέρονται στη σημασία των ηλεκτρολυτών, νερού, γλυκόζης, θερμοκρασίας και άλλων παραγόντων. Σε σχέση με το θέμα Στήριξη και Κίνηση, οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση: Να περιγράφουν τα βασικά δομικά χαρακτηριστικά των οστών. Να εξηγούν την κίνηση ως αποτέλεσμα συνεργασίας του σκελετικού και του μυϊκού συστήματος.

15 Να αναφέρουν παθήσεις του ερειστικού συστήματος και να συσχετίζουν την εμφάνισή τους με το σύγχρονο τρόπο ζωής, Να αιτιολογούν τη συμβολή της άσκησης στη διατήρηση της καλής φυσικής κατάστασης του ανθρώπινου οργανισμού. Να εκτιμούν τη σημασία της άσκησης για την υγεία του ανθρώπινου οργανισμού. Σε σχέση με το θέμα ερεθιστικότητα των οργανισμών, οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση: Να περιγράφουν τη δομή του νευρικού κυττάρου. Να αναφέρουν δραστηριότητες που ελέγχονται από το νευρικό σύστημα. Να αιτιολογούν τη σχέση του νευρικού συστήματος με το μυϊκό σύστημα και το σύστημα των αισθητήριων οργάνων. Να διερευνούν το χρόνο αντίδρασης λαμβάνοντας υπόψη τους παράγοντες που δεν μπορούν να ελέγξουν. Να περιγράφουν τις επιπτώσεις του καπνίσματος, του οινοπνεύματος και άλλων εξαρτησιογόνων ουσιών. 15 Ενότητα 3η: Κύτταρα και κληρονομικότητα Οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση: Να κατανοούν τη σημασία των δομών των κυττάρων. Να προσδιορίζουν και να ονομάζουν τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των κυττάρων και να περιγράφουν μερικές διαφορές μεταξύ των φυτικών και ζωικών κυττάρων. Να κατανοούν τις διαφορές μεταξύ προκαρυωτικών και ευκαρυωτικών κυττάρων μέσα από μικροσκοπική παρατήρηση. Να κατανοούν ότι ορισμένοι οργανισμοί αποτελούνται από ένα μόνο κύτταρο που επιτελεί διάφορες λειτουργίες. Να διακρίνουν τα επίπεδα οργάνωσης της ζωής και να αναγνωρίζουν την αύξηση της πολυπλοκότητας που παρατηρείται από επίπεδο σε επίπεδο (κύτταρο, ιστός, όργανο, οργανικό σύστημα, οργανισμός). Να γνωρίζουν τα κύρια όργανα ενός φυτού και τις λειτουργίες τους. Να συσχετίζουν τη δομή των κυττάρων με τις λειτουργίες που επιτελούν στο πλαίσιο ενός πολυκύτταρου οργανισμού. Να αναγνωρίζουν την αύξηση της πολυπλοκότητας με το πέρασμα από επίπεδο σε επίπεδο. Να ερευνούν την ποικιλότητα μέσα στο είδος και μεταξύ των ειδών. Να κατανοούν πώς προκαλείται η κληρονομική ποικιλότητα. Να διερευνούν την ποικιλότητα στους οργανισμούς και τρόπους να την παρουσιάζουν όπως και να επεξηγούν την εμφάνιση αυτών των μοτίβων. Να γνωρίζουν ότι τα χαρακτηριστικά κληρονομούνται και πώς αυτό χρησιμοποιείται στην επιλεκτική αναπαραγωγή. Να εκτιμούν τη σημασία της επιλεκτικής αναπαραγωγής στη πορεία του ανθρώπου στη γη. Να κατανοούν τους μηχανισμούς με τους οποίους προκύπτει ποικιλότητα ως αποτέλεσμα των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του περιβάλλοντος. Να αναγνωρίζουν παραδείγματα περιβαλλοντικών παραγόντων που προκαλούν περιβαλλοντική ποικιλότητα.

16 Να κατανοούν την εγγενή και αγενή αναπαραγωγή και τα πλεονεκτήματα της εγγενούς αναπαραγωγής. Να διακρίνουν τα σωματικά από τα γεννητικά κύτταρα. Να αντιλαμβάνονται τη μίτωση και τη μείωση ως κυτταρικές διαδικασίες για την παραγωγή νέων κυττάρων. Να περιγράφουν συνοπτικά τη μίτωση και τη μείωση. Να εκτιμούν τη σημασία της μίτωσης και της μείωσης στη διατήρηση της ζωής. Να κατανοούν την έννοια του καρυότυπου. Να διακρίνουν τα αυτοσωματικά από τα φυλετικά χρωματοσώματα. Να γνωρίζουν τις βασικές διαφορές μεταξύ απλοειδών και διπλοειδών κυττάρων. Να κατανοούν τη γονιμοποίηση και τη σημασία της στην αύξηση της ποικιλομορφίας. 16 Να περιγράφουν τη δομή των χρωμοσωμάτων και να αναγνωρίζουν το γονίδιο ως ένα τμήμα του χρωμοσώματος. Να αναγνωρίζουν ότι τα γονίδια αντιπροσωπεύουν τις πληροφορίες που καθορίζουν τα μορφολογικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά των οργανισμών. Να κατανοούν ότι η διαφοροποίηση των κυττάρων στους πολυκύτταρους οργανισμούς είναι το αποτέλεσμα δράσης διαφορετικών γονιδίων. Να γνωρίζουν την έννοια της μετάλλαξης ως αιτίας τόσο της γενετικής ποικιλομορφίας όσο και των κληρονομικών παθήσεων. Ενότητα 4η: Φυσικό περιβάλλον και Οικολογία Οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση: Να κατανοούν πως οι οικότοποι ποικίλλουν. Να περιγράφουν το περιβάλλον μερικών οικοτόπων. Να δίνουν παραδείγματα της προσαρμογής στον οικότοπό τους. Να διερευνούν τη βιοκοινότητα και την κατανομή ενός είδους. Να κατανοούν πώς φυτά και ζώα προσαρμόζονται για να επιβιώσουν σε ένα συγκεκριμένο οικότοπο. Να εξηγούν την ανακύκλωση ατόμων και μορίων μεταξύ έμβιων και άβιων σωμάτων και να επιχειρηματολογούν για τη σημασία της ανακύκλωσης της ύλης. Να εξηγούν γιατί αλλαγές σε οικότοπους προκαλούν προβλήματα στους οργανισμούς. Να αναφέρουν παραδείγματα προσαρμογών σε ημερήσιες και εποχιακές αλλαγές. Να αναφέρουν παραδείγματα ζώων που διαχειμάζουν, μεταναστεύουν και είναι νυκτόβια. Να κατανοούν πώς φυτά και ζώα αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους και μεταξύ τους περιλαμβανομένων και των τροφικών σχέσεων. Να κατανοούν τις προσαρμογές που αναπτύσσουν οι διάφοροι οργανισμοί για τη διατροφή τους. Να περιγράφουν μερικούς τρόπους με τους οποίους θηρευτές και θηράματα προσαρμόζονται για την εξεύρεση τροφής. Να δημιουργούν και να εξηγούν τροφικές αλυσίδες και πλέγματα. Να χρησιμοποιούν με επάρκεια τους όρους παραγωγός, καταναλωτής, θηρευτής, λεία, αποικοδομητής.

17 Να αξιοποιούν πληροφορίες και δεδομένα για να μελετούν ποιοι οργανισμοί ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Να επιχειρηματολογούν πώς δραστηριότητες του ανθρώπου επηρεάζουν την ποιότητα του περιβάλλοντος και προκαλούν προβλήματα στους οργανισμούς. Να αιτιολογούν γιατί διάφορα αναπτυξιακά έργα πρέπει να αλλάζουν, ώστε να λαμβάνουν υπόψη τους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Να διενεργούν εργασίες πεδίου και να αναγνωρίζουν και να επιχειρηματολογούν για τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν τα είδη και οι οικότοποι. Να γνωρίζουν, να επιχειρηματολογούν και να μελετούν τοπικά περιβαλλοντικά προβλήματα και την οικολογία της Κυπριακής φύσης. Να κατανοούν την έννοια της αειφορίας και τη σχέση της με τις προσωπικές επιλογές. Να αναγνωρίζουν τη σημασία της ατομικής συμπεριφοράς, του πολίτη καταναλωτή για την προστασία του περιβάλλοντος. Να ερμηνεύουν πληροφορίες από απολιθώματα για το περιβάλλον του παρελθόντος. Να περιγράφουν πώς απολιθώματα φυτών παρέχουν μαρτυρίες για την εξαφάνιση φυτών και αλλαγών στο περιβάλλον. Να κατανοούν πώς αλλαγές στο περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένων και των κλιματικών αλλαγών, επηρεάζουν την επιβίωση των ειδών. Να κατανοούν την ποικιλότητα μέσα στο είδος και μεταξύ των ειδών. Να αποκτήσουν τις βασικές έννοιες της οικολογίας (είδη, πληθυσμός, βιοκοινότητα, οικοσύστημα) και να κατανοούν τις επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στη φύση. Να περιγράφουν μερικές επιπτώσεις αλλαγών σε περιβαλλοντικούς παράγοντες στους πληθυσμούς και τις βιοκοινότητες. Να διεξάγουν έρευνες στη φύση σχετικά με τη δομή και τις λειτουργίες των οικοσυστημάτων. Να περιγράφουν μερικά αποτελέσματα των αλλαγών σε βιοτικούς παράγοντες στους πληθυσμούς και τις βιοκοινότητες. Να περιγράφουν πώς οι οργανισμοί του ιδίου ή διαφορετικού είδους ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Να χρησιμοποιούν ένα τροφικό πλέγμα για να κάνουν προβλέψεις. Να χρησιμοποιούν και να κατασκευάζουν πυραμίδες αριθμών, βιομάζας και ενέργειας. Να χρησιμοποιούν πυραμίδες αριθμών, για να περιγράφουν πώς η ενέργεια χάνεται σε μια τροφική αλυσίδα. Να εξηγούν πώς οι άνθρωποι μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στις τροφικές αλυσίδες. Να αναφέρουν παραδείγματα ειδών (ζώων και φυτών) από την Κύπρο και αλλού που εξαφανίστηκαν. Να διεξάγουν μετρήσεις περιβαλλοντικών παραγόντων και να τις ερμηνεύουν. Να ερμηνεύουν την ποικιλία οργανισμών σε ένα οικότοπο. Να μοντελοποιούν τις συνέπειες περιβαλλοντικών αλλαγών σε ένα οικότοπο. Να κάνουν δειγματοληψία, να επιλέγουν το κατάλληλο μέγεθος δείγματος, να επιλέγουν το σωστό δείγμα για μια βιολογική έρευνα, να συλλέγουν, παρουσιάζουν και ερμηνεύουν τα δεδομένα που συνέλεξαν και να τα χρησιμοποιούν για να κάνουν προβλέψεις. 17

18 18 Να φέρουν εις πέρας πλήρως μια μελέτη πεδίου και να συλλέγουν πληροφορίες για τους οργανισμούς μέσα σε έναν οικότοπο. Να μελετούν τα χαρακτηριστικά και τους πληθυσμούς ειδών που αναπτύσσονται σε ένα οικότοπο, χρησιμοποιώντας τη σωστή μέθοδο δειγματοληψίας. Να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ των εννοιών ρύπανση και μόλυνση των υδάτων, τους κινδύνους για την υγεία και τη ζωή, τις κυριότερες αιτίες και τρόπους αποφυγής ή καταπολέμησης της ρύπανσης ή μόλυνσης των υδάτων. Να οργανώνουν, να πραγματοποιούν και να περιγράφουν έρευνες με χρήση βιοδεικτών για την καταλληλότητα των υδάτων για ζωντανούς οργανισμούς. Να ανακοινώνουν τα συμπεράσματά τους. Να γνωρίζουν τους κυριότερους ρύπους της ατμόσφαιρας, τις πηγές τους και τα προβλήματα που δημιουργούν στην υγεία του ανθρώπου, στα οικοσυστήματα και στα αρχαία μαρμάρινα μνημεία. Να περιγράφουν την κλιματική αλλαγή ως αποτέλεσμα ανθρωπογενούς ενίσχυσης του φαινομένου του θερμοκηπίου. Να αναγνωρίζουν τα κυριότερα αέρια που επιτείνουν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τις πηγές προέλευσής τους. Να συγκρίνουν και να αξιολογούν το κοινωνικό, οικονομικό, και περιβαλλοντικό κόστος από τις μεθόδους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Να εξηγούν τη φωτοσύνθεση, να επιχειρηματολογούν για τη σημασία του ήλιου και του πράσινου στη φωτοσύνθεση και να περιγράφουν τη σημασία της για τη ζωή στη Γη. Ενότητα 5η: Βιοτεχνολογία και Γενετική Μηχανική Οι μαθητές και οι μαθήτριες να είναι σε θέση: Να αναφέρουν και να περιγράφουν τον τρόπο αξιοποίησης της δράσης μικροοργανισμών στην παραγωγή τροφίμων (ψωμί, τυρί, μπύρα, ξίδι) και να εκτιμούν τις χρήσεις αυτές ως απαρχή των εφαρμογών της Βιοτεχνολογίας. Να κατανοούν βασικές εφαρμογές της βιοτεχνολογίας στην καθημερινή μας ζωή. Να κατανοούν το ρόλο και τη χρησιμότητα των μικροοργανισμών στη φύση και στις οικονομικές δραστηριότητες του ανθρώπου. Να αναφέρουν και να περιγράφουν σύγχρονες εφαρμογές της Βιοτεχνολογίας στη βιομηχανία, τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Να κατανοούν πώς η διαχείριση της παραγωγής τροφίμων έχει πολλές επιπτώσεις στους πληθυσμούς πανίδας και χλωρίδας στο περιβάλλον. Να αιτιολογούν τους κινδύνους που γεννιούνται από την αλόγιστη εφαρμογή των μεθόδων της βιοτεχνολογίας. Να αντιμετωπίζουν κριτικά τα αποτελέσματα από τις εφαρμογές της βιολογίας στους διάφορους τομείς της καθημερινής ζωής και να διατυπώνουν, με επιχειρήματα, την άποψή τους γι αυτά. Να ανακαλύπτουν τη χρήση μικροοργανισμών για την παραγωγή προϊόντων και το ρόλο των μικροοργανισμών στις μολυσματικές ασθένειες και να εκτιμούν αυτή τη διπλή ιδιότητα. Να εξετάζουν ζητήματα που αφορούν στην αειφόρο διαχείριση της ανάπτυξης των αγροτικών και αστικών περιοχών.

19 Δείκτες Επιτυχίας για Γ Γυμνασίου και Α Λυκείου ως προς τις γνώσεις, ικανότητες, δεξιότητες, στάσεις, αξίες και συμπεριφορές Ενότητα 1η: Ζωντανοί Οργανισμοί (Φυτά, Ζώα, Μύκητες, Μικροοργανισμοί) Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα πρέπει να είναι σε θέση: Να περιγράφουν τα κοινά χαρακτηριστικά των ζωντανών οργανισμών που ανήκουν στις κύριες ομάδες (φυτά, ζώα, μύκητες, βακτήρια, πρωτόκτιστα και ιοί) και να περιγράφουν τα χαρακτηριστικά για κάθε ομάδα με κάποια παραδείγματα. Να ανακαλούν τον όρο παθογόνο και να γνωρίζουν παθογόνους μικροοργανισμούς. Να περιγράφουν τα επίπεδα οργάνωσης των οργανισμών. Nα αναγνωρίζουν/εντοπίζουν τις βασικές δομές/οργανίδια του κυττάρου (πυρήνα, κυτταρόπλασμα, κυτταρική μεμβράνη και τοίχωμα, χλωροπλάστης και χυμοτόπιο). Να μπορούν να περιγράφουν τις λειτουργίες τους. Να εντοπίζουν και να περιγράφουν διαφορές ζωικού και φυτικού κυττάρου. Να ανακαλούν απλές έννοιες της διάχυσης, ώσμωσης, ενεργητικής μεταφοράς. Να ανακαλύψουν ότι οι ουσίες διακινούνται διαμέσου της κυτταρικής μεμβράνης με βάση τις πιο πάνω διαδικασίες. Να ανακαλύψουν τη σημασία της σπαργής στα φυτά ως τρόπο στήριξης του φυτού. Να κατανοήσουν τους παράγοντες που επηρεάζουν την ταχύτητα διακίνησης των μορίων στο κύτταρο συμπεριλαμβανομένων του εμβαδού επιφανείας, όγκου, θερμοκρασίας, και συγκέντρωσης. Να μπορούν να σχεδιάζουν, εκτελούν και περιγράφουν απλά πειράματα που να μελετούν τις διαδικασίες διάχυσης και όσμωσης σε ζωντανούς οργανισμούς. Να μελετούν τις προσαρμογές που έχουν αναπτύξει τα ξηρόφυτα, τα αλόφυτα και τα υδρόφυτα με σκοπό την ωσμωρύθμιση. Να μελετούν τις προσαρμογές που έχουν αναπτύξει ασπόνδυλα και σπονδυλωτά στο οικοσύστημα για να λύσουν τα προβλήματα της ωσμωρύθμισης, της απέκκρισης, της αναπνοής, και της διατροφής. Να περιγράφουν το ρόλο των ξυλωδών και των ηθμωδών σωλήνων στην μεταφορά των ουσιών στα φυτά. Να ανακαλούν ότι η διαπνοή στα φυτά είναι η εξάτμιση νερού από τα στόματα των φύλλων. Να διερευνούν πως ο ρυθμός διαπνοής επηρεάζεται από περιβαλλοντικούς παράγοντες (υγρασία, άνεμο, θερμοκρασία και ένταση του φωτός). Να διεξάγουν πειράματα που διερευνούν το ρόλο των περιβαλλοντικών παραγόντων στο ρυθμό διαπνοής. Να κατανοήσουν ότι τα φυτά ανταποκρίνονται σε ερεθίσματα και να μελετούν μέσα από ελεγχόμενο πείραμα το γεωτροπισμό και το φωτοτροπισμό. Να περιγράφουν τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης και να κατανοούν τη σημασία της στη μετατροπή της ηλιακής σε χημική ενέργεια. Να ανακαλούν τη λεκτική και χημική εξίσωση για τη φωτοσύνθεση. Να διερευνούν πως η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα και η θερμοκρασία επηρεάζουν το ρυθμό της φωτοσύνθεσης. Να μπορούν να εξηγούν πως η δομή του φύλλου είναι προσαρμοσμένη για τη φωτοσύνθεση. 19

20 20 Να κατανοούν το ρόλο της διάχυσης στην ανταλλαγή αερίων και να τη συσχετίζουν με την αναπνοή και τη φωτοσύνθεση. Να κατανοούν ότι η αναπνοή συνεχίζει καθ όλη τη διάρκεια της ημέρας με διαφορές στο συνολικό ποσοστό των αερίων ανάλογα με την ένταση του φωτός. Να περιγράφουν τη δομή του φύλλου και να εξηγούν την ανταλλαγή αερίων. Να περιγράφουν το ρόλο των στομάτων στην ανταλλαγή αερίων. Να σχεδιάζουν και να διεξάγουν απλά πειράματα για να διερευνούν την επίδραση του φωτός στη συνολική ανταλλαγή αερίων. Να περιγράφουν πείραμα που να αποδεικνύει ότι τα φυτά χρειάζονται ανόργανα άλατα για την αύξηση τους όπως μαγνήσιο για τη σύνθεση χλωροφύλλης και των νιτρικών αλάτων για την σύνθεση αμινοξέων. Να μπορούν να φέρουν εις πέρας και να περιγράφουν απλά ελεγχόμενα πειράματα για να διερευνούν τη φωτοσύνθεση, που να αποδεικνύουν την έκλυση οξυγόνου και την παραγωγή αμύλου, όπως και την ανάγκη για νερό, διοξείδιο του άνθρακα και της χλωροφύλλης για τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης Να ανακαλούν τους υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, και λιπίδια, το ρόλο τους ως βασικά βιολογικά μόρια και να περιγράφουν τη δομή τους ως πολυμερή, όπως και των μονομερών από τα οποία δομούνται. Να μπορούν να διεξάγουν και να περιγράφουν πειράματα ανίχνευσης γλυκόζης και αμύλου. Να ανακαλούν ότι η αερόβια αναπνοή ελευθερώνει ενέργεια στους οργανισμούς. Να περιγράφουν τις διαφορές μεταξύ αερόβιας και αναερόβιας αναπνοής. Να γνωρίζουν τη λεκτική και χημική εξίσωση της αερόβιας και αναερόβιας αναπνοής στους οργανισμούς. Να περιγράφουν απλά πειράματα για να αποδείξουν την παραγωγή διοξειδίου του άνθρακα και θερμότητας σε αναπτυσσόμενα σπέρματα. Nα κατανοούν το ρόλο και τη λειτουργία των ενζύμων, ως βιολογικοί καταλύτες. Να διερευνούν πως η λειτουργία/δράση των ενζύμων επηρεάζεται από μεταβολές στη θερμοκρασία και το ph. Να μπορούν να φέρουν εις πέρας και να περιγράφουν γραπτώς ελεγχόμενα πειράματα που να μελετούν τις επιδράσεις της μεταβολής της θερμοκρασίας στη δράση των ενζύμων. Να κατανοούν τη διαδικασία της φυσικής επιλογής ως ένα πιθανό μηχανισμό που οδήγησε στην εξέλιξη των ειδών. Να περιγράφουν και να μπορούν να προβλέψουν χαρακτηριστικά που μπορεί να οδηγήσουν στην επιλογή ατόμων ως πιο κατάλληλα για επιβίωση στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Ενότητα 2η: Το Σώμα και η Υγεία μας. Πεπτικό σύστημα: Να αντιλαμβάνονται τη σημασία της ισορροπημένης διατροφής, σε ποσοστά υδατανθράκων, πρωτεϊνών, λιπιδίων, βιταμινών, αλάτων, νερού και φυτικών ινών και να ανακαλούν τη χρησιμότητα / ρόλο όπως και κάποιες πηγές αυτών των θρεπτικών ουσιών. Να κατανοούν ότι οι ενεργειακές ανάγκες των οργανισμών ποικίλουν με βάση την ηλικία και την ημερήσια δραστηριότητα τους. Να αναγνωρίζουν και να εντοπίζουν τις δομές στην ανατομία του πεπτικού συστήματος.

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΚΑΙ Α ΛΥΚΕΙΟΥ 175 1. Εισαγωγή 176 Σε έναν κόσμο όπου ο καθένας, για να κάνει τις επιλογές του, είναι απαραίτητο να καταφεύγει καθημερινά σε επιστημονικές πληροφορίες, η αναγκαιότητα

Διαβάστε περισσότερα

Β Ι Ο Λ Ο Γ Ι Α Βιολογία Α Τάξης Ημερησίου Γυμνασίου

Β Ι Ο Λ Ο Γ Ι Α Βιολογία Α Τάξης Ημερησίου Γυμνασίου Β Ι Ο Λ Ο Γ Ι Α Βιολογία Α Τάξης Ημερησίου Γυμνασίου Διδακτέα ύλη Διαχείριση Διδακτέας ύλης Με βάση το ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών για τη Βιολογία της Α τάξης του Γυμνασίου, η οποία διδάσκεται δύο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1 Καθηγητής: Δρ. Ανδρέας Χατζηχαμπής Ημερομηνία: Ιανουάριος 2011 Αρ. Μαθ. : Χρόνος: 1 x 80 (συνολικά 4 x 80 ) Τάξη: Α Γυμνασίου

ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1 Καθηγητής: Δρ. Ανδρέας Χατζηχαμπής Ημερομηνία: Ιανουάριος 2011 Αρ. Μαθ. : Χρόνος: 1 x 80 (συνολικά 4 x 80 ) Τάξη: Α Γυμνασίου ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ 1 Καθηγητής: Δρ. Ανδρέας Χατζηχαμπής Ημερομηνία: Ιανουάριος 2011 Αρ. Μαθ. : Χρόνος: 1 x 80 (συνολικά 4 x 80 ) Τάξη: Α Γυμνασίου Ενότητα: Φυσικό Περιβάλλον και Οικολογία Κεφάλαιο: Τροφικές

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ, Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ, Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΠΟΥΔΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑ, Γ ΤΑΞΗ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Με το Πρόγραμμα Σπουδών της Βιολογίας στην Γ τάξη του Γενικού Λυκείου, επιδιώκεται οι μαθητές και οι μαθήτριες: Να αποκτήσουν το κατάλληλο γνωστικό υπόβαθρο

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτέα Εξεταστέα ύλη. ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Επιστημών Υγείας. Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Γ (τριετούς) - Δ (τετραετούς) ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ

Διδακτέα Εξεταστέα ύλη. ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Επιστημών Υγείας. Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Γ (τριετούς) - Δ (τετραετούς) ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ Διδακτέα Εξεταστέα ύλη ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΟΜΑΔΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Επιστημών Υγείας Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Γ (τριετούς) - Δ (τετραετούς) ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΛ Σχολικό έτος 019-0 Δοκοπούλου Μαρία Σύμβουλος Β ΙΕΠ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2013 ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΕΡΔΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΟΣ (MSc) 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΕΛΙΔΑ Ενότητα 2 : Χημεία της ζωής 4 Ενότητα 3: Ενέργεια και οργανισμοί 13 Ενότητα 4: κυτταρική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ και ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Ενότητα 4: Ερευνώντας τη Φωτοσύνθεση

ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ και ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ. Ενότητα 4: Ερευνώντας τη Φωτοσύνθεση ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ και ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Ενότητα 4: Ερευνώντας τη Φωτοσύνθεση Ομάδα Αναλυτικών Προγραμμάτων Βιολογίας Σχολική Χρονιά: 2014-2015 ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ A. Οι μαθητές να κατανοήσουν

Διαβάστε περισσότερα

Β Ι Ο Λ Ο Γ Ι Α Βιολογία Α Τάξης Ημερησίου και Εσπερινού Γυμνασίου

Β Ι Ο Λ Ο Γ Ι Α Βιολογία Α Τάξης Ημερησίου και Εσπερινού Γυμνασίου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ Π/ΘΜΙΑΣ ΚΑΙ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΠΟΥΔΩΝ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ Δ/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΤΜΗΜΑ Α

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ Κ Kάνιγγος ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΚΟΛΛΙΝΤΖΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΛΛΙΝΤΖΑ 10, (5ος όροφ. Τηλ: 210-3300296-7. www.kollintzas.gr OΙΚΟΛΟΓΙΑ 1. Όσο το ποσό της ενέργειας: α) μειώνεται προς τα ανώτερα

Διαβάστε περισσότερα

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα).

Β. ΚΑΜΙΝΕΛΛΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). ΒΙΟΛΟΓΙΑ Είναι η επιστήμη που μελετά τους ζωντανούς οργανισμούς. (Αποτελούνται από ένα ή περισσότερα κύτταρα). Είδη οργανισμών Υπάρχουν δύο είδη οργανισμών: 1. Οι μονοκύτταροι, που ονομάζονται μικροοργανισμοί

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος

ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ΒΙΟΓΕΩΧΗΜΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ Βιογεωχημικός κύκλος ενός στοιχείου είναι, η επαναλαμβανόμενη κυκλική πορεία του στοιχείου στο οικοσύστημα. Οι βιογεωχημικοί κύκλοι, πραγματοποιούνται με την βοήθεια, βιολογικών, γεωλογικών

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2015

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2015 ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ 2003-2015 ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΕΡΔΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΟΣ (MSc) 1 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Contents ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΧΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ... 3 ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΝΖΥΜΑ... 16 ΕΝΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος Ο ρόλος της ενέργειας. Κεφάλαιο 2.2

Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος Ο ρόλος της ενέργειας. Κεφάλαιο 2.2 Οργάνωση και λειτουργίες του οικοσυστήματος Ο ρόλος της ενέργειας Κεφάλαιο 2.2 Ο ρόλος της ενέργειας ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2.2 Τροφικές σχέσεις και ροή ενέργειας Τροφικές Σχέσεις και Ροή Ενέργειας Κάθε οργανωμένο σύστημα,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2012-2013

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2012-2013 ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΥΛΗ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 0-03. ΕΝΟΤΗΤΑ : Χαρακτηριστικά των ζωντανών οργανισμών (απλή αναφορά). ΕΝΟΤΗΤΑ : Η Χημεία της ζωής. ΒΑΣΙΚΕΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ, 5 9 (απλή αναφορά). ΤΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ Η ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Κεφάλαιο 2 ο : Άνθρωπος και Περιβάλλον

Βιολογία Γενικής Παιδείας Κεφάλαιο 2 ο : Άνθρωπος και Περιβάλλον Βιολογία Γενικής Παιδείας Κεφάλαιο 2 ο : Άνθρωπος και Περιβάλλον Οικολογία: η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις των οργανισμών, και φυσικά του ανθρώπου, με τους βιοτικούς (ζωντανούς οργανισμούς του ίδιου

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΧ. ΜΑΚΑΡΙΟΥ Γ - ΠΛΑΤΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 0-0 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 0 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ-ΧΗΜΕΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 0/6/0 ΒΑΘΜΟΣ ΒΑΘΜΟΣ:... ΤΑΞΗ: Γ Αριθμητικά.. ΧΡΟΝΟΣ: ώρες Ολογράφως:... Υπ.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 05/02/1017 ΘΕΜΑ 1 ο Επιλέξτε τη σωστή απάντηση: 1. Σε ένα οικοσύστημα θα τοποθετήσουμε τις ύαινες και τα λιοντάρια στο ίδιο τροφικό επίπεδο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4)

Διαβάστε περισσότερα

Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι

Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι Ενότητα 2: Η οργάνωση της ζωής Γενικοί και Ειδικοί Στόχοι Κεφάλαιο 3: Η οργάνωση των οργανισμών Γενικοί Στόχοι: Φύλλα Εργασίας 3α Ανθρώπινος οργανισμός οργανικά συστήματα όργανα Α.1.18. Να διακρίνουν τα

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις για το σπίτι και για σένα! 0.5 5. μελετούμε τους ζωντανούς οργανισμούς; Τρόποι μελέτης των ζωντανών οργανισμών Επιστημονική μέθοδος

Ασκήσεις για το σπίτι και για σένα! 0.5 5. μελετούμε τους ζωντανούς οργανισμούς; Τρόποι μελέτης των ζωντανών οργανισμών Επιστημονική μέθοδος Προγραμματισμός Διδακτέας Ύλης Βιολογίας Α Γυμνασίου 2012-2013 Α ΤΕΤΡΑΜΗΝΟ Ενότητα Δραστηριότητες Βασικές Έννοιες Δ/κές Π/δοι Γνωριμία Εισαγωγικές σελίδες Γνωριμία με το βιβλίο μου 1 1 Ενότητα 1: Η Βιολογία

Διαβάστε περισσότερα

Θέμα 2 Ο Τι είναι οι ιστοί και τι τα όργανα σε έναν οργανισμό; Δώστε από ένα παράδειγμα. Θέμα 3 Ο

Θέμα 2 Ο Τι είναι οι ιστοί και τι τα όργανα σε έναν οργανισμό; Δώστε από ένα παράδειγμα. Θέμα 3 Ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΑΡΑΘΩΝΑ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2008-2009 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 ΤΑΞΗ: Α ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ Θέμα 1 Ο Nα γράψετε τρεις διαφορές μεταξύ των ζωικών και των φυτικών κυττάρων.

Διαβάστε περισσότερα

Η έννοια του οικοσυστήματος Ροή ενέργειας

Η έννοια του οικοσυστήματος Ροή ενέργειας ΘΕΜΑ 1 ο Η έννοια του οικοσυστήματος Ροή ενέργειας Α. Ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής Στις παρακάτω ερωτήσεις, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό της ερώτησης και δίπλα του το γράμμα που αντιστοιχεί στη

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου. Άνθρωπος και Περιβάλλον (Κεφ.2)

Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου. Άνθρωπος και Περιβάλλον (Κεφ.2) Μάθημα/Τάξη: Κεφάλαιο: Βιολογία Γενικής Παιδείας Γ Λυκείου Άνθρωπος και Περιβάλλον (Κεφ.2) Ονοματεπώνυμο Μαθητή: Ημερομηνία: 13-02-2017 Επιδιωκόμενος Στόχος: 70/100 ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιο σας τον

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους

Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους Έννοιες Βιολογίας και Οικολογίας και η Διδακτική τους Γιώργος Αμπατζίδης Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ακαδημαϊκό έτος 2016-17 Εκπαιδευτικοί στόχοι Να κατανοήσουν οι φοιτητές

Διαβάστε περισσότερα

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους

μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ μελετά τις σχέσεις μεταξύ των οργανισμών και με το περιβάλλον τους Οι οργανισμοί αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον τους σε πολλά επίπεδα στα πλαίσια ενός οικοσυστήματος Οι φυσικές

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΡΟΣ Α: (10 Μονάδες). Αποτελείται από τέσσερις (4) ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 2.5 μονάδες. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις.

ΜΕΡΟΣ Α: (10 Μονάδες). Αποτελείται από τέσσερις (4) ερωτήσεις. Κάθε ορθή απάντηση βαθμολογείται με 2.5 μονάδες. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ: Γ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 04 / 06 / 2018 ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ Βαθμός:.. Ολογράφως:.. Υπογραφή:.. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:.....

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Μία αλεπού και ένα τσακάλι που ζουν σε ένα οικοσύστημα ανήκουν: Α. Στον ίδιο πληθυσμό Β. Στην

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Α ΤΡΙΜΗΝΟΥ

ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Α ΤΡΙΜΗΝΟΥ ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ Α ΤΡΙΜΗΝΟΥ 2012-2013 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2 Ω/εβδοµάδα ΘΕΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Εισαγωγή Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ Τα χαρακτηριστικά των οργανισµών ( Ω 1) Κύτταρο: Η µονάδα της

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙ ΕΣ

ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 6 ΣΕΛΙ ΕΣ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 10 ΙΟΥΝΙΟΥ 2016 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΣΥΝΟΛΟ

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΝΕΛΛΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2009 2010 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΝΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2009

ΔΙΑΝΕΛΛΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2009 2010 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΝΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2009 ΔΙΑΝΕΛΛΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2009 2010 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΝΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2009 Τάξη : Γ Γυμνασίου Βαθμός : Μάθημα : Βιολογία Ημερομηνία : 4 / 09/ 2009 Υπογραφή καθηγητή :... Διάρκεια : ΟΝΟΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΙΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΑΝΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2008

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΙΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΑΝΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2008 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΙΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2007-2008 ΑΝΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2008 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ(40 μονάδες) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: / / 2008 ΤΑΞΗ: Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες(βιολογία-χημεία) Όνομα μαθητή / μαθήτριας:.. Τμήμα:

Διαβάστε περισσότερα

Να συμπληρωθεί το παρακάτω φυλλάδιο με βάση τις οδηγίες σε κάθε θέμα. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Σας ευχόμαστε επιτυχία!

Να συμπληρωθεί το παρακάτω φυλλάδιο με βάση τις οδηγίες σε κάθε θέμα. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Σας ευχόμαστε επιτυχία! Διαγώνισμα ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γενικής Παιδείας ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ 15/3/2015 Να συμπληρωθεί το παρακάτω φυλλάδιο με βάση τις οδηγίες σε κάθε θέμα. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Σας ευχόμαστε επιτυχία! ΘΕΜΑ Α Να αντιγράψετε

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓ.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΒΑΘΜΟΣ :... ΒΙΟΛΟΓΙΑ (Μονάδες 40)

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓ.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΒΑΘΜΟΣ :... ΒΙΟΛΟΓΙΑ (Μονάδες 40) ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓ.ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2012-2013 ΒΑΘΜΟΣ :... Ολογράφως:... Υπογρ. Καθηγητή: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2013 ΜΑΘΗΜΑ:ΒΙΟΛΟΓΙΑ- (ΧΗΜΕΙΑ) ΤΑΞΗ: Γ ΧΡΟΝΟΣ: 2 ώρες ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 04/06/13

Διαβάστε περισσότερα

Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ - ΜΑΛΟΥΝΤΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ

Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ - ΜΑΛΟΥΝΤΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ - ΜΑΛΟΥΝΤΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ-ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΒΑΘΜΟΣ:.... /40 ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ:... ΥΠΟΓΡ:... ΤΑΞΗ: Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 29.05.2017 ΜΑΘΗΜΑ:

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Μάθημα 14: Συνοψίζοντας...

ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Μάθημα 14: Συνοψίζοντας... ΒΑΣΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Μάθημα 14: Συνοψίζοντας... Είναι ΠΟΛY σημαντικό να καταλαβαίνουμε ότι: Χρωμόσωμα - γονίδιο - DNA Jkjk kjkjk jkjkjk hjjhj hjhjh - Ομόλογα χρωμοσώματα - αλληλόμορφα γονίδια

Διαβάστε περισσότερα

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο 1. Ποιος είναι ο ρόλος των ερυθρών κυττάρων του αίματος; α. μεταφέρουν οξυγόνο σε όλο το σώμα β. μεταφέρουν θρεπτικά συστατικά, άλατα, ορμόνες και πρωτεΐνες γ. μεταφέρουν

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη φράση, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

Περιεχόμενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΞΕΛΙΞΗ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 103 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΓΟΝΙΔΙΑΚΕΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΕΣ 128

Περιεχόμενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΕΞΕΛΙΞΗ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 103 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΓΟΝΙΔΙΑΚΕΣ ΣΥΧΝΟΤΗΤΕΣ 128 Περιεχόμενα ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΖΩΟΛΟΓΙΑ: Η ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ 25 Περίγραμμα του Κεφαλαίου 25 Ζωολογία: Η Εξελικτική Προσέγγιση 26 Ζωολογία: Η Οικολογική Προσέγγιση 30 Προειδοποίηση για την Άγρια

Διαβάστε περισσότερα

ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Α 1 ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2018 2019 ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΖΩΗΣ 1.1 Τα χαρακτηριστικά των οργανισμών... 3,4 1.2 Κύτταρο: Η μονάδα

Διαβάστε περισσότερα

ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ:

ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΛΑΝΙΤΕΙΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2014-2015 ΒΑΘ.:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΟΛΟΓΡ.:... ΥΠΟΓΡ.:... ΤΑΞΗ: Α ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12-06-2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΟΛΟ ΜΟΝΑΔΩΝ: 20 ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ 1. Εισαγωγή Το μάθημα εισάγει τους μαθητές και τις μαθήτριες στην σύγχρονη οικονομική επιστήμη, τόσο σε επίπεδο μικροοικονομίας αλλά και σε επίπεδο μακροοικονομίας. Ο προσανατολισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΙΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2008-2009 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2009

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΙΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2008-2009 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΙΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2008-2009 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2009 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ(40 μονάδες) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: / / 2009 ΤΑΞΗ: Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες(βιολογία-χημεία) Όνομα μαθητή /

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ. ΖΗΤΗΜΑ 1 ο

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ. ΖΗΤΗΜΑ 1 ο ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΖΗΤΗΜΑ 1 ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή τη φράση, η οποία συμπληρώνει

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/01/2014

ΘΕΜΑ 1 Ο ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/01/2014 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/01/2014 ΘΕΜΑ 1 Ο Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Διαπνοή είναι η: Α.

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 02/06/2017

ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 02/06/2017 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΒΑΘ: / 40 ΟΛΟΓΡ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΥΠΟΓΡ: ΤΑΞΗ: Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 02/06/2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΑ ( ΒΙΟΛΟΓΙΑ ) ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ:

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 2013-14

ΠΡΟΤΥΠΟ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 2013-14 ΘΕΜΑΤΑ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ Μπορεί να λειτουργήσει ένα οικοσύστημα α) με παραγωγούς και καταναλωτές; β) με παραγωγούς και αποικοδομητές; γ)με καταναλωτές και αποικοδομητές; Η διατήρηση των οικοσυστημάτων προϋποθέτει

Διαβάστε περισσότερα

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Η έννοια του οικοσυστήματος αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Οικολογία Οικολογία Οικολογία είναι η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις των οργανισμών (συνεπώς και του ανθρώπου)

Διαβάστε περισσότερα

Γενικές εξετάσεις 2015 Βιολογία Γ λυκείου γενικής παιδείας

Γενικές εξετάσεις 2015 Βιολογία Γ λυκείου γενικής παιδείας Φροντιστήρια δυαδικό 1 ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ δυαδικό Τα θέματα επεξεργάστηκαν οι καθηγητές των Φροντιστηρίων «δυαδικό» Μελλίδης Κ. Πασσιά Α. Θέμα Α Γενικές εξετάσεις 2015 Βιολογία Γ λυκείου γενικής παιδείας Να

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 12:30 Σελίδα 2 από 8 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ: 18 / 06 /2019 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Β Β1. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1 Α 2 Β 3 Α 4 Α 5 Β 6 Β 7 Α

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. ΘΕΜΑ Β Β1. Στήλη Ι Στήλη ΙΙ 1 Α 2 Β 3 Α 4 Α 5 Β 6 Β 7 Α 1 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 20 ΜΑΪΟΥ 2016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ (ΠΑΛΑΙΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. γ (συμβάλλουν

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Β Β1. Τι ονομάζεται ομοιόσταση (μονάδες 2) και ποιους ομοιoστατικούς μηχανισμούς γνωρίζετε στον ανθρώπινο οργανισμό (μονάδες 5); Μονάδες 7

ΘΕΜΑ Β Β1. Τι ονομάζεται ομοιόσταση (μονάδες 2) και ποιους ομοιoστατικούς μηχανισμούς γνωρίζετε στον ανθρώπινο οργανισμό (μονάδες 5); Μονάδες 7 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΔΕΥΤΕΡΑ 20 ΜΑΪΟΥ 2013 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΘΕΜΑ Α

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2013

ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2013 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό κάθε μίας από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη φράση η οποία συμπληρώνει

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΡΙΝΑ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 20/01/13 ΘΕΜΑ 1 Ο Α. Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Μία αλεπού και ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος

ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ. Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί. Καρβουντζή Ηλιάνα Βιολόγος ΦΩΤΟΣΥΝΘΕΣΗ Αυτότροφοι και ετερότροφοι οργανισμοί Η ζωή στον πλανήτη μας στηρίζεται στην ενέργεια του ήλιου. Η ενέργεια αυτή εκπέμπεται με τη μορφή ακτινοβολίας. Ένα πολύ μικρό μέρος αυτής της ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

Β2. Να ορίσετε τα ακόλουθα: α. Βιοκοινότητα β. Διαπνοή Μονάδες 4

Β2. Να ορίσετε τα ακόλουθα: α. Βιοκοινότητα β. Διαπνοή Μονάδες 4 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΤΡΙΤΗ 19 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΕΙΣ (4) ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών

Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών Ανακύκλωση & διατήρηση Θρεπτικών 30-12-2014 EVA PAPASTERGIADOU Ανακύκλωση των Θρεπτικών είναι η χρησιμοποίηση, ο μετασχηματισμός, η διακίνηση & η επαναχρησιμοποίηση των θρεπτικών στοιχείων στα οικοσυστήματα

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 10 Ιουνίου 2013 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Απαντήσεις Θεμάτων Επαναληπτικών Πανελληνίων Εξετάσεων Εσπερινών Γενικών Λυκείων Περιεχόμενα ΘΕΜΑ Α.... 2 Α1.... 2 Α2.... 2 Α3.... 2 Α4.... 2 Α5.... 2 ΘΕΜΑ B....

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2013 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2013 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό κάθε μίας από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη φράση, η οποία συμπληρώνει

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΚΑΒΑΣ 1 ΒΙΟΛΟΓΟΣ

ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΚΑΒΑΣ 1 ΒΙΟΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5ον ΜΕΝΔΕΛΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΩ 1. Τι είναι κυτταρικός κύκλος, και τα δυο είδη κυτταρικής διαίρεσης. 2. Από τα γεγονότα της μεσόφασης να μην μου διαφεύγει η αντιγραφή του γενετικού

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Γενετική Εισαγωγή: Βασικές έννοιες

Δασική Γενετική Εισαγωγή: Βασικές έννοιες Δασική Γενετική Εισαγωγή: Βασικές έννοιες Χειμερινό εξάμηνο 2014-2015 Γενετική Πειραματική επιστήμη της κληρονομικότητας Προέκυψε από την ανάγκη κατανόησης της κληρονόμησης οικονομικά σημαντικών χαρακτηριστικών

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1 ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή τη φράση, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ 2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμίας

Διαβάστε περισσότερα

Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις:

Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 12/01/2014 ΘΕΜΑ 1 Ο Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: 1. Διαπνοή είναι η: Α.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) 2013

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) 2013 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) 2013 ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό κάθε μίας από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή 23 Μαρτίου Ονοματεπώνυμο εξεταζόμενου:

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή 23 Μαρτίου Ονοματεπώνυμο εξεταζόμενου: ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ Κυριακή 23 Μαρτίου 2014 Ονοματεπώνυμο εξεταζόμενου: Θέμα 1 ο Να απαντηθούν οι παρακάτω ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. 1. Το νερό της ατμόσφαιρας εισέρχεται

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/01/2012

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/01/2012 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ / Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΘΕΡΙΝΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/01/2012 ΘΕΜΑ 1 Ο Να επιλέξετε την φράση που συμπληρώνει ορθά κάθε μία από τις ακόλουθες προτάσεις: Στα τροφικά επίπεδα

Διαβάστε περισσότερα

Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΜΑΛΟΥΝΤΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΙΟΥ 2017

Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΜΑΛΟΥΝΤΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΙΟΥ 2017 Β ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ ΜΑΛΟΥΝΤΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016 2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΒΑΘΜΟΣ: ΤΑΞΗ: Β ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 26-05-2017 ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΧΡΟΝΟΣ: 1ώρα 30

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Επιµέλεια: Οµάδα Βιολόγων της Ώθησης

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ. Επιµέλεια: Οµάδα Βιολόγων της Ώθησης ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Επιµέλεια: Οµάδα Βιολόγων της Ώθησης 1 ΘΕΜΑ Α ΕΘΝΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ 2013 ευτέρα έρα, 20 Μα ου 2013 Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό κάθε μίας από τις παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ( )

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ( ) ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ (8-4-2012) ΘΕΜΑ 1: Να επιλέξετε τη φράση που συμπληρώνει σωστά την πρόταση: (Μονάδες 25) 1. Ο πυρετός: α. Δημιουργείται σε περίπτωση τοπικής

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1 ο Να γράψετε στο τετράδιο σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή τη φράση που συμπληρώνει

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ Α 1 δ 2 β 3 γ 4 β 5 α ΘΕΜΑ Β

ΘΕΜΑ Α 1 δ 2 β 3 γ 4 β 5 α ΘΕΜΑ Β ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ Δ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ 2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α 1 δ 2 β 3 γ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΘΕΜΑΤΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 1.Να τοποθετήσετε τους παρακάτω όρους από τον πιο απλό στον πιο σύνθετο: σύστηµα οργάνων κύτταρο ιστός, οργανισµός όργανο. 2.Να φτιάξετε µια τροφική αλυσίδα µε τους παρακάτω

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΑΛΑΙΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 2016 ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. β Α3. β Α4. γ Α5. γ ΘΕΜΑ Β Β1. 1 Α 2 Β 3 Α 4 Α 5 Β 6 Β 7 Α Β2. Ρύπανση είναι η επιβάρυνση του περιβάλλοντος

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Ονοματεπώνυμο:... Τμήμα:...

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ. Ονοματεπώνυμο:... Τμήμα:... ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ ΛΕΜΕΣΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/06/ 2015 ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες (07:45-09:45) ΤΑΞΗ: Γ Βαθμός :... Ολογράφως

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΝΟΤΑ ΛΑΖΑΡΑΚΗ - ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΣΑΡΑΝΤΟΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Αθήνα 2007 3 4 Π Ρ Ο Λ Ο Γ Ο Σ Η μελέτη των αλληλεπιδράσεων του ανθρώπινου οργανισμού με τον περιβάλλοντα

Διαβάστε περισσότερα

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, PhD. Φυσικός /Σχολικός Σύμβουλος Φυσικών Επιστημών ΠΔΕ Βορείου Αιγαίου ΠΔΕ Στερεάς Ελλάδος

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, PhD. Φυσικός /Σχολικός Σύμβουλος Φυσικών Επιστημών ΠΔΕ Βορείου Αιγαίου ΠΔΕ Στερεάς Ελλάδος ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΠΟΤΣΑΚΗΣ, PhD Φυσικός /Σχολικός Σύμβουλος Φυσικών Επιστημών ΠΔΕ Βορείου Αιγαίου ΠΔΕ Στερεάς Ελλάδος Γιατί η διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών αποτελεί αναγκαιότητα της εκπαίδευσης σήμερα; Ποιες

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ

ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙ ΑΣ Γ ΗΜΕΡΗΣΙΩΝ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ 2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2003

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2003 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2003 ΘΕΜΑ 1 ο Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα του το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. 1.Τα

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 23 MAΪΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 23 MAΪΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΤΕΤΑΡΤΗ 23 MAΪΟΥ 2012 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό κάθε μίας από

Διαβάστε περισσότερα

Σας αποστέλλουμε τις προτεινόμενες απαντήσεις που αφορούν τα θέματα της Βιολογίας Γενικής Παιδείας των Ημερησίων Γενικών Λυκείων και ΕΠΑΛ (Ομάδας Β ).

Σας αποστέλλουμε τις προτεινόμενες απαντήσεις που αφορούν τα θέματα της Βιολογίας Γενικής Παιδείας των Ημερησίων Γενικών Λυκείων και ΕΠΑΛ (Ομάδας Β ). Αθήνα, 30/5/2014 ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΒΙΟΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ Σας αποστέλλουμε τις προτεινόμενες απαντήσεις που αφορούν τα θέματα της Βιολογίας Γενικής Παιδείας των Ημερησίων Γενικών Λυκείων και ΕΠΑΛ (Ομάδας Β ). Η

Διαβάστε περισσότερα

Α1. Η αμοιβαδοειδής δυσεντερία οφείλεται σε α. βακτήριο β. μύκητα γ. ιό δ. πρωτόζωο. Μονάδες 5

Α1. Η αμοιβαδοειδής δυσεντερία οφείλεται σε α. βακτήριο β. μύκητα γ. ιό δ. πρωτόζωο. Μονάδες 5 Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ ΕΠΑΛ (ΟΜΑΔΑ Β ) ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ 2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΤΕΣΣΕΡΙΣ (4) ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΔΟΜΕΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2014-2015 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2015 Μάθημα: Βιολογία - Χημεία Τάξη: Γ Ημερομηνία: 05/06/2015 Διάρκεια: 2 ώρες Ονοματεπώνυμο: Τμήμα:.. Αρ:. Βαθμός:

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017

ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ: Γ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 31/05 /2017 ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ Βαθμός:.. Ολογράφως:.. Υπογραφή:.. ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:

Διαβάστε περισσότερα

Μεταφορά αερίων στον ανθρώπινο οργανισμό

Μεταφορά αερίων στον ανθρώπινο οργανισμό Μεταφορά αερίων στον ανθρώπινο οργανισμό Μαυροματ Χανιά 2015-2016 Οι οργανισμοί αναπνέουν. Γιατί αναπνέουμε; Σε τι μας χρησιμεύει το οξυγόνο; Ίσως σας φανεί παράξενο το γεγονός ότι η διαδικασία της αναπνοής

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΘΗΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΘΗΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ «ΤΑΣΟΣ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ» ΕΠΩΝΥΜΟ:... ΟΝΟΜΑ:.. ΒΑΘΜΟΣ:... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ: TMHMA: ΑΡΙΘΜΟΣ:.... ΥΠΟΓΡΑΦΗ:.... ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΜΑΘΗΜΑ : ΒΙΟΛΟΓΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

3. Με ποιο άλλο σύστημα είναι συνδεδεμένο το κυκλοφορικό σύστημα;

3. Με ποιο άλλο σύστημα είναι συνδεδεμένο το κυκλοφορικό σύστημα; ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΟ 3 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ «ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ 1. Ποιος είναι ο ρόλος του κυκλοφορικού συστήματος;...... 2. Το κυκλοφορικό σύστημα αποτελείται από: i 3.

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2003

ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2003 ΒΙΟΛΟΓΙΑ Γ ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2003 ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ 1 ο Στις ερωτήσεις 1-5, να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθµό της ερώτησης και δίπλα του το γράµµα που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ

ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΕΡΓΑΣΙΑ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ 3.1 ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ Οι οργανισμοί εξασφαλίζουν ενέργεια, για τις διάφορες λειτουργίες τους, διασπώντας θρεπτικές ουσίες που περιέχονται στην τροφή τους. Όμως οι φωτοσυνθετικοί

Διαβάστε περισσότερα

4. Ως αυτότροφοι οργανισμοί χαρακτηρίζονται α. οι καταναλωτές Α τάξης. β. οι παραγωγοί. γ. οι αποικοδομητές. δ. οι καταναλωτές Β τάξης.

4. Ως αυτότροφοι οργανισμοί χαρακτηρίζονται α. οι καταναλωτές Α τάξης. β. οι παραγωγοί. γ. οι αποικοδομητές. δ. οι καταναλωτές Β τάξης. ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ 1ο Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις 1 έως 5 και δίπλα το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη φράση, η οποία

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 10: Κυτταρική Διαίρεση

Ενότητα 10: Κυτταρική Διαίρεση Ενότητα 10: Κυτταρική Διαίρεση Κυτταρική διαίρεση: παραγωγή γενετικά πανομοιότυπων θυγατρικών κυττάρων Κυτταρική διαίρεση Μονοκύτταροι οργανισμοί: η διαίρεση του κυττάρου συνεπάγεται αναπαραγωγή ολόκληρου

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ 10 Ιουνίου 2013 ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Απαντήσεις Θεμάτων Επαναληπτικών Πανελληνίων Εξετάσεων Ημερησίων Γενικών Λυκείων Περιεχόμενα ΘΕΜΑ Α.... 2 Α1.... 2 Α3.... 2 Α5.... 2 ΘΕΜΑ B.... 2 Β1.... 2 Β2....

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑΤΑ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμιάς από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και, δίπλα, το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη φράση η οποία

Διαβάστε περισσότερα

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΡΟΣΗΜΟ ΘΑΛΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ. Α1. γ Α2. α Α3. β Α4. β Α5. δ

ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΟΡΟΣΗΜΟ ΘΑΛΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ. Α1. γ Α2. α Α3. β Α4. β Α5. δ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α2. α Α3. β Α4. β Α5. δ ΘΕΜΑ Β Β1. 1 Β 2 Α 3 Α 4 Β 5 Β 6 Α 7 Α 8 Β Β2. Σελ. 18 Σχολικού βιβλίου Το γενετικό

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ: Α ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 02 / 06 / 2017 Βαθμός:.. Ολογράφως:.. Υπογραφή:.. ΧΡΟΝΟΣ: 1 ΩΡΑ ΚΑΙ 30

Διαβάστε περισσότερα

Σήµερα οι εξελίξεις στην Επιστήµη και στην Τεχνολογία δίνουν τη

Σήµερα οι εξελίξεις στην Επιστήµη και στην Τεχνολογία δίνουν τη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7ο: ΑΡΧΕΣ & ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ Συνδυασµός ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ & ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Προσφέρει τη δυνατότητα χρησιµοποίησης των ζωντανών οργανισµών για την παραγωγή χρήσιµων προϊόντων 1 Οι ζωντανοί οργανισµοί

Διαβάστε περισσότερα

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ

ΡΥΠΑΝΣΗ. Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ ΡΥΠΑΝΣΗ Ρύπανση : η επιβάρυνση του περιβάλλοντος με κάθε παράγοντα ( ρύπο ) που έχει βλαπτικές επιδράσεις στους οργανισμούς ΡΥΠΟΙ χημικές ουσίες μορφές ενέργειας ακτινοβολίες ήχοι θερμότητα ΕΠΙΚΥΝΔΥΝΟΤΗΤΑ

Διαβάστε περισσότερα

1 Εισαγωγή στην επιστήμη της ζωής 2. 2 Η χημεία της ζωής 18

1 Εισαγωγή στην επιστήμη της ζωής 2. 2 Η χημεία της ζωής 18 1 Εισαγωγή στην επιστήμη της ζωής 2 1.1 Όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί μοιράζονται ορισμένες ιδιότητες 2 1.2 Η ζωή μπορεί να μελετηθεί σε πολλά επίπεδα 4 1.3 Οι επιστήμονες χρησιμοποιούν καθιερωμένες μεθόδους

Διαβάστε περισσότερα

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΙΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2008

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΙΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2008 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΚΙΤΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2007-2008 ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2008 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ(40 μονάδες) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 06 / 06 / 2008 ΤΑΞΗ: Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙΑ: 2 ώρες(βιολογία-χημεία) Όνομα μαθητή

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΘΕΜΑ Α Να γράψετε στο τετράδιό σας τον αριθμό καθεμίας από τις παρακάτω ημιτελείς προτάσεις Α1 έως Α5 και, δίπλα, το γράμμα που αντιστοιχεί στη λέξη ή στη φράση η οποία συμπληρώνει

Διαβάστε περισσότερα

Άνθρωπος και Περιβάλλον

Άνθρωπος και Περιβάλλον Άνθρωπος και Περιβάλλον Οικολογία είναι: η επιστήμη που μελετά τις σχέσεις των οργανισμών (και φυσικά του ανθρώπου) με: τους αβιοτικούς παράγοντες του περιβάλλοντός τους, δηλαδή το κλίμα (υγρασία, θερμοκρασία,

Διαβάστε περισσότερα