ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΗΣ ΣΤΑ ΣΦΑΚΙΑ

Transcript

1 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ τριμηνιαία έκδοση της ΕΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΝΤΑΧΟΥ ΣΦΑΚΙΑΝΩΝ, Ζαλόγγου 13-15, ΑΘΗΝΑ ΦΥΛΛΟ 131, έτος 44, ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ ΓΕΝΑΡΗΣ - ΦΛΕΒΑΡΗΣ 2010 ΚΩΔ: 1077 τιμή φύλλου 0,01j Γ. ΞΕΝΟΥΔΑΚΗΣ Κ. Κ. Αιγάλεω 207 ΤΑ Εκπόνηση επιχειρησιακού σχεδίου βιώσιµης και αειφόρου ανάπτυξης ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΤΟΥ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΓΕΩΠΟΝΙΚΗΣ ΣΤΑ ΣΦΑΚΙΑ Μ ε μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε η περιοδεία της ομάδας καθηγητών του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών σε ολόκληρη την επαρχία Σφακίων, την οποία οργάνωσε η Ένωση των Απανταχού Σφακιανών από τις 20 έως τις 22 Νοεμβρίου 2009, με σκοπό την εκπόνηση ενός Επιχειρησιακού Σχεδίου βιώσιμης και αειφόρου ανάπτυξης για την περιοχή μας. Οι καθηγητές του ΕΜΠ (Τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας) και του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών (Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης) κ.κ. Νίκος Μπελαβίλας, Κώστας Σεράος, Ρένα Κλαμπατσέα και Γιώργος Βλάχος έφθασαν ακτοπλοϊκώς στα Χανιά τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής Κατόπιν, μετέβησαν οδικώς στα Σφακιά, όπου επιβιβάστηκαν στο επαγγελματικό σκάφος του Νταμουλή Τσιριντάνη, ο οποίος διατηρεί καταδυτική σχολή στη Χώρα Σφακίων. Οι καθηγητές ξεναγήθηκαν το πρωί δια θαλάσσης -συνοδεία του Προέδρου, του Γενικού Γραμματέα και μελών του ΔΣ της Ένωσης- σε ό- λη την δυτική ακτογραμμή της ε- παρχίας Σφακίων, μέχρι τα σύνορα με την επαρχία Σελίνου, στο φαράγγι της Τρυπητής. Σταμάτησαν στην Αγ. Ρουμέλη, όπου είχαν συζήτηση με κατοίκους, όπως ακριβώς συναντήθηκαν με κατοίκους στο Λουτρό. Η ομάδα των καθηγητών απέκτησε μια πρώτη εικόνα για το μοναδικό γεωγραφικό ανάγλυφο της περιοχής και τα προβλήματα που απασχολούν τους κατοίκους της (βιολογικός καθαρισμός, ύδρευση, επικοινωνία κτλ). συνέχεια στη σελίδα 3 ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ ΣΤΟΝ ΠΑΡΙ ΚΕΛΑΪ Η Την Παρασκευή 27 Νοεμβρίου 2009 και ώρα 19:00 μ.μ., πραγματοποιήθηκε με επιτυχία στο κατάμεστο από κόσμο Αμφιθέατρο του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών (παρά τις δύο πολιτικές συγκεντρώσεις που διεξάγονταν την ίδια ώρα στην ευρύτερη περιοχή του κέντρου της Αθήνας από τους διεκδικητές της προεδρίας του κόμματος της ΝΔ), η προγραμματισθείσα εκδήλωση φόρου τιμής για τον Σφακιανό δημοσιογράφο, συγγραφέα και ιστορικό Πάρι Σ. Κελαϊδή, που διοργάνωσε η «Ένωση των Απανταχού Σφακιανών». Αφορμή της εκδήλωσης ήταν η έκδοση του πρόσφατου έργου του συγγραφέα με τίτλο «Η Ιστορία των Σφακίων και η Μυθολογία τους», το οποίο αποτελεί το 42ο βιβλίο που συγγράφει ο ακούραστος και αγέραστος Πάρις Κελαϊδής στην μακρόχρονη σταδιοδρομία του. Κατά την έναρξη της λιτής και σεμνής εκδήλωσης, μετά τον χαιρετισμό που απηύθυνε ο Πρόεδρος της «Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών» ιατρός κ. Παύλος Πολάκης, απονεμήθηκε τιμητική πλακέτα στο άξιο τέκνο των Σφακίων και τιμώμενο πρόσωπο της βραδιάς, ως ελάχιστο δείγμα αναγνώρισης της προσφοράς του στην διάσωση και ανάδειξη της ένδοξης ιστορίας των Σφακίων. Πρώτος ομιλητής της βραδιάς, ήταν ο Σφακιανός καθηγητής ε- γκληματολογίας στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Νέστωρ Κουράκης, ο οποίος προσέφερε μια μεστή και περιεκτική παρουσίαση των δύο τόμων της «Ιστορίας των Σφακίων», ενός έργου το οποίο ξεπερνά σε έκταση τις 900 σελίδες, και το οποίο παρέχει στον αναγνώστη μια πληρέστατη και λεπτομερέστατη εικόνα όλων των πτυχών της ιστορικής διαδρομής της επαρχίας Σφακίων, από τη μινωϊκή εποχή μέχρι και σήμερα. Μετά τον κ. Κουράκη, η ομάδα ριζίτικου του Σωματείου για την Κρητική Ιστορία, Λαογραφία και Παράδοση «Οι Δροσουλίτες», απέδωσε το ιστορικής θεματολογίας ριζίτικο τραγούδι «Πουλάκι εκελάϊδε εις του Γαλατά τον πύργο». Το λόγο μετά πήρε ο κ. Ιωάννης Λεντάρης, ιστορικός - ερευνητής και επίτιμος Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Σωματείων Αποκορώνου, η ομιλία του οποίου επικεντρώθηκε στην μεθοδολογία, το ύφος και τον τρόπο συγγραφής του Πάρι Κελαϊδή, καθώς επίσης και στις αξίες της αντικειμενικότητας και της ιστορικής ακρίβειας που παρουσιάζει σε όλα τα ιστορικά έργα του. Μάλιστα ο ομιλητής δεν δίστασε να παραδεχθεί ότι ο τρόπος συγγραφής του Πάρι Κελαϊδή βαδίζει στα χνάρια του μεγάλου ιστορικού της αρχαιότητας, Θουκυδίδη. Κατόπιν, στην σκηνή ανέβηκε το πασίγνωστο και φημισμένο συγκρότημα «Κουρήτες» του χοροδιδάσκαλου Μανώλη Παττακού, το οποίο χόρεψε χανιώτικο συρτό και μαλεβυζιώτη. Τρίτος ομιλητής ήταν ο Σφακιανός καθηγητής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και πρώην Αντιπρόεδρος της «Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών», κ. Ιωάννης Πολυράκης. Η μακροσκελής παρέμβαση του κ. Πολυράκη κάλυψε το σύνολο του ιστορικού έργου του Πάρι Κελαϊδή, κινούμενη στα πλαίσια μιας ενδελεχούς βιβλιοκριτικής και παρουσίασης, τονίζοντας για άλλη μια φορά την επιστημονική μέθοδο και το αντικειμενικό ύφος που κατάφερε ο συγγραφέας να τηρήσει με ευλάβεια και συνέπεια στην 40χρονη και συνέχεια στη σελίδα 8

2 2 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙ Α -ΚΑΚΑΒΕΛΑ ΣΤΕΛΛΑ ΚΑΛΥΜΝΟΥ 30 ΑΘΗΝΑ 50 ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΤΣΙΤΣΙΡΙΔΗ -ΒΑΡΥΜΠΟΠΙΩΤΗ ΖΗΝΑ ΠΟΜΒΑΡΔΟΥ 28 ΑΘΗΝΑ 50 ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΤΣΙΤΣΙΡΙΔΗ -ΜΑΡΑΒΕΛΑΚΗ ΖΑΜΠΙΑ Κ.ΒΛΑΧΑΚΗ ΧΑΝΙΑ 20 -ΚΑΓΙΑΔΑΚΗΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΒΟΥΒΑΣ ΘΕΣΑΛΟΝΙΚΗ 20 -ΒΡΕΤΟΥΔΑΚΗΣ ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΣΦΕΝΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟ 30 -ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΑΚΗΣ ΛΟΥΤΡΟ 30 -ΝΙΚΟΛΟΥΔΑΚΗΣ ΜΙΧΑΗΛ ΛΟΥΤΡΟ 30 -ΝΙΚΟΛΑΙΔΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΘΕΣ-ΝΙΚΗ 50 -ΜΑΝΟΥΣΕΛΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΟΔΑΚΙΝΟ 50 -ΣΤΑΥΡΙΑΝΟΥΔΑΚΗ ΕΥΓΕΝΙΑ 150 ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΣΥΖΥΓΟΥ ΤΗΣ ΣΤΑΥΡΟΥ -ΜΥΤΙΛΙΝΑΚΗΣ ΕΜ (ΠΑΤΣΟΣ) 20 -ΑΡΤΟΠΟΙΕΊΟ ΟΡΦΑΝΟΥΔΑΚΗ 150 -ΠΟΛΑΚΗΣ ΓΙΩΡΓΗΣ 50 -ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 500$ -ΑΧΙΛΛΕΑΣ ΚΑΙ ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΑΣΠΙΩΤΗ 100 -ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΚΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 30 -ΧΑΤΖΙΔΑΚΗΣ ΝΙΚΟΣ (ΠΑΤΕΡΟΣ) 500 -ΖΕΡΒΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ/ΓΙΩΡΓΟΣ 50 -ΤΖΑΓΚΑΡΑΚΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ 20 ΩΡΕΑ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΙΕΡΕΙΣ ΤΩΝ ΣΦΑΚΙΩΝ Οι ιερείς των Σφακίων θέλοντας να τιμήσουν και να ευχαριστήσουν τον εορτάζοντα (23 Ιανουαρίου) αρχιμανδρίτη π. Αγαθάγγελο Κουμή (ο οποίος έχει την ευθύνη επί του πνευματικού έργου της μητρόπολης για την περιφέρεια Σφακίων) του έκαναν δώρο μια πλήρη ιερατική στολή για την πνευματική προσφορά του στα Σφακιά και του εύχονται να συνεχίσει να έχει ζήλο πνευματικό και δύναμη ώστε να μπορεί να βοηθήσει ανθρώπους που έχουν ανάγκη από πνευματική τροφή. Εκ μέρους των ιερέων Ο Αρχιμανδρίτης Επίτροπος Σφακίων Πρωτοπρεσβύτερος Αθανάσιος Κουκουνάρης τριμηνιαία έκδοση της Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών Ιδιοκτήτης Ένωση των Απανταχού Σφακιανών Εμμανουήλ Μπενάκη & Ζαλόγγου Αθήνα τηλ.: , Εκδότης Διευθυντής Μανουσογιαννάκης Σήφης τηλ.: , ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΥ ΗΛΙΟΥΠΟΛΗ Επιστημονικοί συνεργάτες Πολάκης Παύλος, Τζαρδής Περικλής. Γουμενάκης Βαγγέλης Συντακτική επιτροπή Βοτζουράκης Γιώργος, Γιάνναρης Στέλιος Μανώλης Εγγλέζος - Δεληγιαννάκης Επιμέλεια φωτογραφιών: Νίκος Κάντας Επιταγές - εμβάσματα Προς Ένωση Απανταχού Σφακιανών Εμμανουήλ Μπενάκη & Ζαλόγγου 15, Αθήνα Επιμέλεια εντύπου - Ηλεκτρονική σελιδοποίηση Αθηναϊκό Κέντρο Τύπου & Ενημέρωσης τηλ , fax: Προς τους συνεπαρχιώτες του εξωτερικού Αγαπητοί συνεπαρχιώτες, πολλές φορές λαµβάνουµε την οικονοµική ενίσχυσή σας µε µορφή επιταγής την οποία αποστέλετε µε ταχυδροµείο. υστυχώς είναι δυσχερής και ορισµένες φορές αδύνατη η ρευστοποίησή της µε αποτέλεσµα να αναγκαζόµαστε να σας την επιστρέφουµε. Προτιµότερος τρόπος να στέλνετε την οικονοµική σας ε- νίσχυση είναι να κάνετε έµβασµα στον παρακάτω τραπεζικό λογαριασµό σε δολάρια: Τράπεζα: EFG Eurobank-Ergasias AE Swift code: EFGBGRAA Λογαριασµός: (µορφή ΙΒΑΝ) GR ικαιούχοι: Εγγλέζος Μανώλης (Γ. Γραµµατέας) Γιάνναρης Στέλιος (Ταµίας) Ευχαριστούµε για την κατανόησή σας Ένωση των απανταχού Σφακιανών ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΛΑΜΠΗΣ, ΣΥΒΡΙΤΟΥ ΚΑΙ ΣΦΑΚΙΩΝ - ΕΝΟΡΙΑ ΧΩΡΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ Το εκκλησιαστικό συμβούλιο της ενορίας χώρας Σφακιών και ο εφημέριος π. Αθανάσιος Κουκουνάρης θέλει να ευχαριστήσει τους προσφέροντας στο έργο της ενορίας μας όπως. 1) Δέσποινα Κελαϊδή (εις μνήμη Παντελή) 50 2) Ευθύμιος & Χρυσή Σκάλτσα (εις μνήμη Μιχαήλ Τσιριντάνη) 100 3) Κώστας & Μαρία Κατάκη (εις μνήμη αγαπημένων προσώπων) 100 4) Σπύρος Αν. Βοτζάκης (δωρεά εικόνα Ι. Ν. Παναγίας) 5) Ιωσήφ Δαμανάκης (από Αμερική) δωρεά Ι. Ν. Άγιου Γεωργίου στο Γυμνάσιο για περίφραξη (εις μνήμη Ελένης Δαμανάκη & Χαράλαμπου Μποσινάκη) 400 6) Αφοί Βοτζάκη (φούρνος) δωρεά ενορία 50 7) Ελένη Μπασδάνη δωρεά Ι. Ν. αγ. Αντωνίου 60 8) Γεώργιος Κουκουνάρης (Αθήνα) Ι. Ν. αγ. Αντωνίου 50 9) Αθανάσιος Κουκουνάρης (Χανιά) Ι. Ν. Αγ. Κων/νου 50 Ευχόμαστε σε όλους υγεία ευλογία από τους αγίους μας. Μετά Τιμής, Πρωτ. Αθανάσιος Κουκουνάρης, Εφημέριος Χώρας Σφακίων Σύλλογος Γονέων & Κηδεμόνων Νηπιαγωγείου & Δημοτικού Σχολείου Ασκύφου Ασκύφου 10/11/09 ΘΕΜΑ: ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ Προς, Τον κ. Μανουσογιαννάκη Σήφη Εκδότη Διευθυντή της τριμηνιαίας έκδοσης ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ Αγαπητέ κ. Μανουσογιαννάκη, Πρόσφατα στην εφημερίδα σας ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ δημοσιεύσατε ένα ευχαριστήριο σημείωμα εκ μέρους της Ενιαίας Σχολικής Επιτροπής Νηπιαγωγείου & Δημοτικού Σχολείου Ασκύφου προς τον κ. Βολουδάκη Μανούσο Βουλευτή Νομού Χανίων για την ενέργεια του ώστε να χορηγηθεί ένα ποσό χρημάτων στο σχολείο μας και σας ευχαριστούμε. Όμως θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι το ποσό που ενεργεία του κ. Βολουδάκη χορηγήθηκε στο σχολείο μας ανέρχεται στο ποσό των 5000 (πέντε χιλιάδων) ευρώ και όχι των 500 ευρώ που δημοσιεύατε στην εφημερίδα σας και γι αυτό θα σας παρακαλούσαμε αν είναι δυνατόν στο επόμενο φύλλο σας να τυπώσετε μια διόρθωση με το πραγματικό ποσό που μας χορηγήθηκε. Σας ευχαριστούμε θερμά για την κατανόηση και συνεργασία σας, Ο Σύλλογος Γονέων & Κηδεμόνων Νηπιαγωγείου & Δημοτικού Σχολείου Ασκύφου. Η Γεν. Γραμματέας Μεγαλακάκη Κατσούλη Σταυρούλα Η Πρόεδρος Ζούλη Γλυνιαδάκη Παγώνα ΔΩΡΕΕΣ Ο Προκοπάκης Προκόπης του Γεωργίου έκανε δωρεά στον ιερό ναό του Αγίου Ιωσήφ την εικόνα του Αγίου Προκοπίου H Μαρίκα Μαρινάκη-Σποντιδάκη εις μνήμην του αδερφού της Νικολάου Σποντιδακη για τον ιερό ναό των Αγίων Εμμανουήλ κ Ιωάννη(Καρτερός Ηράκλειου) το ποσό των 3450 ευρώ για την αγορά 4 πολυελαίων και 8 απλίκες. ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ Η ενιαία σχολική επιτροπή δημοτικού και νηπιαγωγείου Ασκύφου Ευχαριστεί θερμά τα παιδιά της Ζαμπίας Κατσανεβάκη για τη Δωρεά των 300 ευρω που πρόσφεραν στο σχολείο μας αντι μνημόσυνου στη μνήμη της Η προισταμένη του σχολείου ΛΑΦΑΡΑ ΝΑΤΑΛΙΑ ΑΠ'ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΡΙΖΕΣ ΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΝΑ ΜΟΝΟ Κ ΟΝΤΕ ΓΡΟΙΚΟ ΓΙΑ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΝΤΕΛΟΓΟ ΚΑΜΑΡΩΝΩ ΟΙ ΘΥΜΙΣΕΣ ΜΟΥ ΒΓΑΙΝΟΥΝΕ ΚΑΜΙΑ ΦΟΡΑ ΣΕΡΓΙΑΝΙ ΚΑΙ ΑΝΑΣΤΟΡΟΥΜΕ ΗΡΩΕΣ ΣΑΝ ΤΟ ΔΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ ΑΔΟΥΛΩΤΟ ΑΠ'ΤΟΝ ΕΧΘΡΟ ΤΟ ΚΡΗΤΙΚΟ ΤΟ ΧΩΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΩΡΑ ΤΩΝ ΣΦΑΚΙΩ ΩΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΝΙΚΟΛΑ Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΜΕ ΤΟ ΑΙΜΑ ΤΟΥ ΕΓΡΑΨΕ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΑΨΗΦΙΣΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ Μ.Δ.ΧΟΥΣΤΟΥΛΑΚΗ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 ΕΟΡΤΕΣ ΑΓΙΩΝ Η ενορία ευχαριστεί τους κοπιάσαντες για την ιερά πανηγύρι των αγίων. 1) την οικογένεια Στέλλας Λεντάρη από Χανιά για την προσφορά τους στην εορτή των Εισοδείων Παναγίας στην πλατεία Χώρας Σφακίων 2) την οικογένεια Τσιριντάνη από Χανιά για την προσφορά τους στην εορτή της Παναγίας δίπλα στο γυμνάσιο. 3) τις οικογένειες των Γεωργίου Αριστοτέλη Σταύρου Περάκη γιά την προσφορά τους στην εορτή του αγίου Σπυρίδωνα. Επίσης την κ. Στέλλα Φασουλάκη και τους Κουρμούληδες από Ρέθυμνο όπου κάθε χρόνο είναι παρόντες. 4) τους μετέχοντας στην εορτή της αγίας Βαρβάρας 5) τους μετέχοντας στην εορτή του αγίου Νικολάου 6) τους μετέχοντας στην εορτή αγίου Αντωνίου όπου ετελέσθη μια κατανυκτική θεία λειτουργία με πλήρη συμμετοχή ενοριτών. 7) τους μετέχοντας στην εορτή της Υπαπαντής. Ευχόμαστε σε όλους οι άγιοι να είναι μαζί μας Αργυρώ Καγιαδάκη Π. Αθανάσιος Κουκουνάρης Εφημέριος χώρας Σφακίων ΚΟΠΗ ΠΙΤΑΣ ΙΕΡΑΤΙΚΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΚΛΗΡΙΚΩΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΜΑΣ Την Κυριακή 10 Ιανουαρίου 2010 έγινε η καθιερωμένη κοπή πίτας του Ιερατικού Συνδέσμου κληρικών της μητροπόλεως στο Σπήλι. Φέτος ο σύνδεσμος αποφάσισε η κοπή να γίνει στην έδρα της μητροπόλεως στο Σπήλι όπου με μεγάλη χαρά ο μητροπολίτης μας κ. κ. Ειρηναίος παραχώρησε και το χώρο και τη κουζίνα για να γίνει η εκδήλωση. Ο σύνδεσμος ευχαριστεί τον μητροπολίτη, τους αδελφούς, ιερείς, τους μοναχούς και τους λαϊκούς που βοήθησαν και εύχεται σε όλους ευλογημένο νέο έτος. Εκ μέρους του συνδέσμου Ο αντιπρόεδρος Πρωτ. Αθανάσιος Κουκουνάρης ΚΟΠΗ ΠΙΤΑΣ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΓΟΝΕΩΝ & ΚΗΔΕΜΟΝΩΝ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΧΩΡΑΣ ΣΦΑΚΙΩΝ Στις στο γυμνάσιο λύκειο Χώρας Σφακίων πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη κοπή πίτας του συλλόγου γονέων & κηδεμόνων. Φέτος ο σύλλογος έπειτα από ομόφωνη απόφαση του συμβουλίου του, αποφάσισε να τιμήσει ιδιαίτερα τον μητροπολίτη & ποιμενάρχη μας Λάμπη Συβριτου & Σφακίων κ.κ. Ειρηναίο, με μια τιμητική πλακέτα όπου του λέμε ένα απλό ευχαριστώ για την προσφορά του στο σχολείο. Όπου την έχει δείξει είτε με πνευματικό τρόπο είτε με υλικό (χρηματική ενίσχυση στις εκδρομές των παιδιών εισιτήρια πλοίων συμμετοχή στην βιβλιοθήκη αγορά κλιματιστικού μηχανήματος φιλοξενία μετά από πρόσκληση του στην έδρα της μητροπόλεως και άλλα. Επίσης ο σύλλογος καθηγητών και οι διευθυντές αναγνωρίζοντας και αυτοί την προσφορά του ευαισθητοποιήθηκαν και του πρόσφεραν ένα δώρο. Ευχόμαστε στον μητροπολίτη Σώον έντιμον υγεία μακροημερεύοντα, ώστε να μπορεί να επιτελεί το έργο της εκκλησίας προς όφελος της κοινωνίας και των παιδιών. Μετά τιμής Ο πρόεδρος του συλλόγου Π. Αθανάσιος Κουκουνάρης

3 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 3 Περιοδεία καθηγητών µε στόχο την αειφόρο ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή Συνέχεια από σελίδα 1 Μ ετά την επιστροφή στην Χώρα Σφακίων, η ομάδα των καθηγητών και των μελών της Ένωσης είχε συνάντηση με την Αντιδήμαρχο Σφακίων κ. Ιωάννα Ποποδάκη, η οποία α- πάντησε σε ερωτήσεις και τους ενημέρωσε για τις μέχρι τώρα ενέργειες του Δήμου Σφακίων για την ανάπτυξη της περιοχής. Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, οι επισκέπτες περιηγήθηκαν οδικώς στα ανατολικά παράλια της επαρχίας, μέχρι και το Φραγκοκάστελο. Στον Βουβά, οι καθηγητές είχαν αναλυτική και πλούσια συζήτηση με τους κατοίκους της περιοχής, οι οποίοι μάλιστα είχαν ε- τοιμάσει ολόκληρο κείμενο με συγκεκριμένες προτάσεις, το οποίο έδωσαν στην ομάδα των πανεπιστημιακών. Το βράδυ ακολούθησε κι άλλη εκδήλωση συζήτηση με κατοίκους από Πατσιανό, Βουβά, Σκαλωτή, Αργουλέ και Καψοδάσο στην ταβέρνα του Χριστόφορου Μανουσέλη στον Καψοδάσο. Το Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2009, όλη η ημέρα ήταν «αφιερωμένη» στην Ανώπολη και στην Σφακιανή Μαδάρα. Αρχικά η ομάδα επισκέφθηκε τον Αϊ Γιάννη και το οροπέδιο στα Κρούσσια, όπου ο Αντώνης Γεωργεδάκης έκανε εκτεταμένη ενημέρωση για τα μονοπάτια και τα σπήλαια της περιοχής, καθώς επίσης και για τις προοπτικές εναλλακτικού τουρισμού σε ένα πραγματικά αλπικό τοπίο. Μετά οι καθηγητές επισκέφθηκαν την γέφυρα, το χωριό και το φαράγγι της Αράδαινας. Το μεσημέρι του Σαββάτου, και με την συνοδεία των μελών του «Πολιτιστικού Συλλόγου Ανώπολης» (με επικεφαλής τον Πρόεδρο, Γιώργο Πρωτοπαπαδάκη) οι καθηγητές ανέβηκαν όλο το μήκος του χωματόδρομου της Μαδάρας, θαυμάζοντας την τρομερή άγρια ομορφιά αυτού του σεληνιακού τοπίου με τους μοναδικούς γεωλογικούς σχηματισμούς, και ενημερώθηκαν από τα μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Ανώπολης για την κτηνοτροφία, τις προτάσεις που έχουν γίνει για την αναβίωση των παραδοσιακών ορεινών τυροκομείων, τα προβλήματα με την λαθροθηρία κλπ. Κατά την κατάβαση, όλοι οι συμμετέχοντες σταμάτησαν για μια κούπα κρασί στο ύπαιθρο, α- γναντεύοντας το Μουρί και τη Γαύδο. Το βράδυ του Σαββάτου ακολούθησε ζωηρή συζήτηση με τους κατοίκους στην κατάμεστη αίθουσα του Πολιτιστικού Συλλόγου, και κατόπιν σφακιανό τραπέζι στο καφενείο του Κοπάση, προσφορά του Πολιτιστικού Συλλόγου της Ανώπολης. Την Κυριακή 22 Νοεμβρίου 2009, η ομάδα ανέβηκε τον δρόμο του Καλλικράτη από τον Καψοδάσο, έχοντας την θέα από ψηλά όλου του κάμπου, και κουβεντιάζοντας για τις προοπτικές οικιστικής ανάπτυξης της περιοχής. Στον Καλλικράτη έγινε συζήτηση με τους κατοίκους στα καφενεία του Μανώλη και Νικήτα Μανουσέλη. Μετά την συζήτηση, η παρέα κατέληξε στο Η ολοκλήρωση του όλου έργου και η παράδοση της Μελέτης-Πλαίσιο αναμένεται μετά το φθινόπωρο του Ως εντολέας και αναθέτον νομικό πρόσωπο της ανωτέρω μελέτης θα συμβληθεί η Ένωση των Απανταχού Σφακιανών, η οποία ήδη έ- χει ξεκινήσει την προσπάθεια συγκέντρωσης του χρηματικού ποσού σπίτι και στο ρακοκάζανο του ταμία της Ένωσης Απανταχού Σφακιανών, Πέτρου Γιανναράκη, όπου παρακολούθησε την διαδικασία της απόσταξης και της παραγωγής της σφακιανής τσικουδιάς, και ένιωσε α- πό πρώτο χέρι την σφακιανή περιποίηση και φιλοξενία στο τραπέζι που ακολούθησε. Το απογευματάκι σειρά είχε επίσκεψη στο Ασφένδου, όπου ο Γιάννης Μπολιώτης και ο Σταύρος Γερωνυμάκης ξενάγησαν την ομάδα στο γνωστό σπήλαιο με τις βραχογραφίες, ενώ ακολούθησε συζήτηση στην οικία του Γιάννη Χομπίτη. Τελευταίος σταθμός της επίσκεψης ήταν το συγκρότημα του ξενοδοχείου «Λευκορίτης» στο Ασκύφου, όπου πραγματοποιήθηκε ζωηρή συζήτηση με τους κατοίκους του χωριού για τα τοπικά προβλήματα (κτηνοτροφία, τουρισμός, ύδρευση κτλ) παρουσία και του έτερου Αντιδημάρχου Σφακίων, κ. Καυκαλά. Κατά το πέρας της επίσκεψης-περιοδείας των καθηγητών στην επαρχία μας, ο επικεφαλής των καθηγητών του ΕΜΠ κ. Νίκος Μπελαβίλας, μιλώντας εξ ονόματος όλων, τόνισε τον ενθουσιασμό της ο- μάδας, όχι μόνο από την φιλοξενία, αλλά ιδίως από το συγκλονιστικό ενδιαφέρον των κατοίκων των Σφακίων για την επίσκεψη και για τις α- ναπτυξιακές προοπτικές που ανοίγονται για τον τόπο. Χαρακτήρισε μάλιστα την περίπτωση των Σφακίων ως μια «επιστημονική πρόκληση», α- φής στιγμής δεν υπάρχει ανάλογη βιβλιογραφία σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, και αφετέρου επειδή η περιοχή των Σφακίων παρουσιάζει πολύ μεγάλη ποικιλία και διαφορετικότητα, καθώς και την ίδια στιγμή ακραίες γεωλογικές διαμορφώσεις, οι οποίες εμφανίζονται τόσο σε νησιωτικές, όσο και σε ορεινές περιοχές της Ευρώπης. Ο κ. Μπελαβίλας τόνισε ό- τι, το μοντέλο της μαζικής και άκρατης τουριστικής ανάπτυξης (μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες, βαριές τουριστικές υποδομές) που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα από τα τέλη της δεκαετίας του 70, έχει φθάσει ήδη στα όριά του, και ευτυχώς δεν κατάφερε να εφαρμοστεί πλήρως στα Σφακιά, με αποτέλεσμα να διασωθούν σε μεγάλο βαθμό οι φυσικές ομορφιές της περιοχής. Από την άλλη πλευρά ξεκαθάρισε ότι, η προοπτική ανάπτυξης για τα Σφακιά δεν θα ακολουθήσει το ανωτέρω «καταστροφικό» μοντέλο, που εφαρμόστηκε κατά κόρον στην βόρεια α- κτογραμμή της Κρήτης, με τα γνωστά αποτελέσματα. Ο επικεφαλής των καθηγητών που επισκέφθηκαν τα Σφακιά, κατέστησε σαφές ότι θα συσταθεί μια ευρύτερη επιστημονική ομάδα εργασίας, στην οποία θα συμμετάσχουν καθηγητές και άλλων Πανεπιστημίων, εργαστήρια του ΕΜΠ, καθώς και άλλοι ανεξάρτητοι επιστημονικοί φορείς και ερευνητές. Το έργο αυτής της ομάδας θα είναι η συλλογή και επεξεργασία δεδομένων και στοιχείων για την εκπόνηση μιας Στρατηγικής Επιχειρησιακής Μελέτης-Πλαίσιο για την Βιώσιμη και Αειφόρο Ανάπτυξη της Επαρχίας Σφακίων. Θα ακολουθήσει δημόσιος διάλογος με τοπικούς φορείς (ΟΤΑ, σωματεία, ενώσεις, συνεταιρισμούς κτλ) καθώς και θα κληθεί να συμμετάσχει και το ε- πιστημονικό δυναμικό του νησιού στο ερευνητικό έργο. Μετά από αυτή την πρώτη φάση, θα διοργανωθεί επίσημα Επιστημονική Ημερίδα από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο για τα Σφακιά, στην ο- ποία θα παρουσιαστούν τα πρώτα συμπεράσματα και θα πραγματοποιηθεί διάλογος και ανταλλαγή απόψεων. Η ολοκλήρωση του όλου έργου και η παράδοση της Μελέτης-Πλαίσιο αναμένεται μετά το φθινόπωρο του Ως εντολέας και αναθέτον νομικό πρόσωπο της ανωτέρω μελέτης θα συμβληθεί η Ένωση των Απανταχού Σφακιανών, η οποία ήδη έχει ξεκινήσει την προσπάθεια συγκέντρωσης του χρηματικού ποσού που απαιτείται για την εκπόνηση και χρηματοδότηση της μελέτης υπό την αιγίδα του μεγαλύτερου και εγκυρότερου τεχνολογικού ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος της χώρας, ως συνέχιση της ε- νεργής προσφοράς της και των θετικών παρεμβάσεών της στην επαρχία Σφακίων. Βασίλης Θωμάς

4 4 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 ΟΙ ΗΜΟΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΕΣ ΕΚΛΟΓΕΣ εν είμαστε κοντά στο χρόνο διεξαγωγής των δημοτικών νομαρχιακών εκλογών, όμως άρχισε για τα καλά η σχετική κινητικότητα. Από τη δημοτική αρχή που θα προκύψει, στον δήμο Σφακίων, από τις εκλογές αυτές θέλουμε να ξέρουν οι υποψήφιοι ότι θέλαμε κάποια πράγματα. Δεν είναι εύκολα, μα είναι αναγκαία. 1) Πρώτα πρώτα πρέπει να πιέσουνε και να αγωνιστούνε, μαχητικά κα όχι επιπόλαια, για να επανδρωθεί το ιατρείο Χ. Σφακίων. Είμαστε απομεμακρυσμένη επαρχία και, κάποιες φορές τον χειμώνα μας αποκόβει το χιόνι και γινόμαστε σαν νησάκι και όπως έχουνε τα πράματα δεν προλαμβάνουμε τα επείγοντα και έκτακτα περιστατικά. Επίσης, πρέπει να δοθούν κίνητρα για να αποκτήσουμε φαρμακείο. Είναι δώρο άδωρο όταν θα μας γράψουνε εδώ τη συνταγή, μα όμως πρέπει να βγούμε εκτός της επαρχίας για να βρούμε φαρμακείο. 2) Είναι, στα μισά χωριά, κατ εξοχή κτηνοτροφική και γεωργική περιοχή. Θα έπρεπε να έχουμε γεωπόνο και κτηνίατρο ή έστω να περιοδεύουνε την επαρχία κατά τακτά διαστήματα να προστατεύονται και να καθοδηγούνται οι χωρικοί μας. Μα και μελισσοκόμος να περνά. 3) Ο δήμος Σφακίων είναι παράλληλα μια ι- στορικότατη επαρχία και είναι πλουσιότατη α- πό πολιτιστική κληρονομιά και από ιδιαιτερότητες. Δεν έχει όμως την εφημερίδα του και είναι «βουβός» δήμος. Είναι επιτακτικό καθήκον και ηθική υποχρέωση να έχει επαφή ο δήμος με τους δημότες δια της εφημερίδας. Να ξέρουμε τι έκανε και τι θα κάνει ο δήμος. Η επαφή του δήμου με τους δημότες, αν είναι αδύνατο να βγάλει εφημερίδα, θα μπορούσε να γίνεται κα δια της εφημερίδας μας που εκδίδει η «Ένωση των Απανταχού Σφακιανών» «ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ» και εκδίδεται στην Αθήνα. 4) Κάθε ζωντανό χωριό έχει το μουσείο του. Αυτή η επαρχία που έδινε ζωή στους αγώνες δεν πρέπει να ζει στην αφάνεια πολιτιστικά. Κάποια πράματα που τα πετάνε στα σκουπίδια σαν άχρηστα είναι μουσειακό υλικό, μα α- φού δεν έχουμε μουσείο, πέρα τα πετάνε. Από τον Καναδά με ρωτήσανε δικοί μας άνθρωποι αν έχουμε μουσείο να δώσουνε εκθέματα. Από τα Χανιά δυο αξιόλογοι σφακιανοχανιώτες είναι διατεθειμένοι να δώσουνε αξιόλογα εκθέματα μα δεν είμαι εξουσιοδοτημένος να τους κατονομάσω. 5) Το κληροδότημα του αείμνηστου ευεργέτου μας Ξενουδάκη είναι ένα νεκρό κεφάλαιο. Θα πρέπει να αξιοποιείται και να μαθαίνει ο κόσμος τι γίνεται από το αξιόλογο αυτό κεφάλαιο. Τώρα, και αν γίνεται κάτι, δεν το ξέρει ο κόσμος. Όσα επιτρέπει η διαθήκη να διατίθενται όπου πρέπει. 6) Από έργα θα αναφέρω μόνο για το χωριό μου, και μόνο ότι βλέπω από την αυλή μου: α) Μπροστά από το φούρνο του Χομπίτη στο Βουβά άρχισε ένα τοιχίο του δρόμου τώρα και δεκαετίες. Άμα τελείωσε η πίστωση ε- σταμάτησε το έργο και κανείς δεν εταρακούνησε τη νομαρχία για να το συνεχίσει και τώρα από εκεί που σταμάτησε το τοιχίο δεν χωρούνε δυο αμάξια και πάντα σταματά αυτό που τραβά ανήφορο για να περάσει το άλλο. Επιβάλλεται ε- πί τέλος να συνεχιστεί αυτό το τοιχίο. β) Τα παιδιά του δημοτικού από το χωριό μας δεν χρησιμοποιούνε λεωφορείο, έχουμε όμως 20 παιδιά στο γυμνάσιο και στο λύκειο και περιμένουνε με τις ομπρέλες στα νερά του χειμώνα και στους ήλιους του καλοκαιριού, στο ύπαιθρο, για να τα πάρει το λεωφορείο, όπως περιμένουνε και οι επιβάτες το λεωφορείο της γραμμής. Κάτι θα θέλαμε να γίνει για να μας προστατεύει από το νερό και ας μην είναι της πολυτελείας. Θα μπορούσε να γίνει στη δυτική πλατεία κοντά στο μνημείο. γ) Από το δυτικό μέρος του μνημείο των Δεληγιαννάκηδων περνά το μισό χωριό από μεγάλη κατηφόρα και συχνά γκρεμίζονται. Είναι ανάγκη να γίνουνε 5-6 σκαλιά όπου και τον κόσμο θα εξυπηρετούνε και η ασκήμια θα διορθωθεί. Βέβαια διάγομε περίοδο ισχνών αγελάδων, μα κάποια πράματα πρέπει να γίνονται. Κανάκης Ι. Γερωνυμάκης Συγγραφέας Λαογράφος Πλήθος νέων στη δεντροφύτευση Φωτορεπορτάζ από την εκδήλωση του περασμένου Οκτωβρίου στο κέντρο «Ομαλός» Οι υπεύθυνοι της πρωτοβουλίας για τη δεντροφύτευση που πραγματοποιήθηκε στη Χώρα Σφακίων την Πέμπτη 19/11/2009 επιθυμούν να εκφράσουν θερμές ευχαριστίες στους εξής φορείς: α) Το Δασαρχείο Χανίων το οποίο φρόντισε να ενισχύσει την προσπάθεια αυτή προμηθεύοντάς μας με 110 δενδρύλλια β) Το Δήμο της Χώρας Σφακίων για την οικονομική του ενίσχυση γ) Το Γυμνάσιο Λύκειο Χώρας Σφακίων για την ενεργή και συγκινητική συμμετοχή των μαθητών στο όλο εγχείρημα δ) Όλους τους πολίτες της περιοχής των Σφακίων οι οποίοι εθελοντικά προσέφεραν τη βοήθειά τους στην προσπάθεια αυτή ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Φασουλάκης Μανώλης Ανδρουλακάκης Γιώργος Τσιριντάνης Δαμουλής Μπραουδάκης Ευριπίδης Απονοµή τιµητικών πλακετών στους Γιώργο Βαρδινογιάννη, Πολυχρόνη Σαβιολάκη, Σωτήρη Κολοµβούνη, Φώτη Πλατανίδη, Ανδρέα Μαριανάκη για την προσφορά τους για το σκάφος και τη συµµετοχή τους στα κρητικά δρώµενα

5 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 Η εγκυκλοπαίδεια «ΔΟΜΗ» και ο Σφακιανός ήρωας Δασκαλογιάννης Στη νεότερη έκδοση της εγκυκλοπαίδειας «ΔΟΜΗ» τ. 3, σελ. 227 και 228 γράφει για τα Ανώγεια Μυλοποτάμου: «Το 1769, στα «Ορλοφικά» ό- ταν ύψωσε τη σημαία της επανάστασης ο Δασκαλογιάννης, οι Τούρκοι αντέδρασαν σκληρά και κατέκαψαν το χωριό». Είναι πασίγνωστο ό- τι κατά την επανάσταση του Δασκαλογιάννη μόνο τα Σφακιά επολέμησαν και μόνο τα Σφακιά υπέστησαν τις συνέπειες. Μάλιστα ο Παπαδοπετράκης, στην Ιστορία των Σφακίων γράφει ότι αφού η Ρωσία δεν ανταποκρίθηκε στα υπεσχημένα, ευτυχώς που δεν κινήθηκε η υπόλοιπη Κρήτη γιατί θα γινότανε ολοκαύτωμα όλο το νησί. Κανείς δεν αμφισβητεί τον ηρωισμό και τον πατριωτισμό των Ανωγειανών. Ο Β. Ψιλάκης στην Ιστορία της Κρήτης, τ. Γ σελ γράφει ό- τι οι Ανωγειανοί «είναι εφάμιλλοι των Σφακιανών και των Ριζιτών». Όμως μόνο μια μικρή ομάδα υπό τον Σταμάτη Μπασιά συμπαραστάθηκε στους Σφακιανούς. Ήτανε όμως στα Σφακιά και πολλά αξιόλογα παλικάρια που δεν τους έκανε κέφι να βλέπουνε τους Τούρκους στα χωριά τους και μένανε μόνιμα στα Σφακιά και πολεμήσανε ηρωικά υπό διάφορους σφακιανούς καπετάνιους. Ενώ όμως η «ΔΟΜΗ» στη σ. 228 τ. Γ γράφει ότι κατέκαψαν τα Ανώγεια, στη σελ. 232 του ίδιου τόμου αναφερόμενη στην Ανώπολη, γράφει ότι εκεί «.σώζεται ερειπωμένο το σπίτι του εθνικού αγωνιστή Δασκαλογιάννη» Δεν φρόντισαν να μάθουν ότι και η Ανώπολη και όλα τα Σφακιά έγιναν ολοκαύτωμα. Και δεν φρόντισαν να μάθουν ότι ο Δασκαλογιάννης δεν κατατάσσεται με τις 100δες χιλιάδες των εθνικών αγωνιστών, μα είναι ανάμεσα στις πρώτες δεκάδες των επαναστατικών ηγετών και των μεγαλομαρτύρων. Δεν έχουνε το δικαίωμα να γράφουνε επιπόλαια εγκυκλοπαίδειες. Κανάκης Ι. Γερωνυμάκης ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 5 το αεροδρόμιο των Σ Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος», γράφουνε κάποια πράματα περιληπτικά για τον Βενιζέλο. Πολύ σωστά. Στο αεροδρόμιο των Χανίων «Δασκαλογιάννης», ενδείκνυται να γραφτεί και εκεί σε ένα καντράκι και να κρεμαστεί σε περίοπτη θέση στο κτίριο του αεροδρομίου. Όσο αξίζει που εδώθηκε ε- κεί το όνομα του μεγαλομάρτυρα Δασκαλογιάννη στην «κορφή της Κρητικής θυσίας», (όπως τον αποκαλεί ο Παλαμάς), άλλο τόσο επιβάλλεται να ξέρει ο κόσμος για ποιους λόγους δικαιούται τιμές αυτό το όνομα. Κανάκης Ι. Γερωνυμάκης Εργοστάσιο παραγωγής Κορακιές - Χανιά Τ.Κ Τηλ.: Fax: Πρατήριο Αθηνών: Δεκελείας 119 Αχαρναί «Πήγασος Α.Ε.» Τηλ Πρατήριο Χανίων: Αποκορώνου 14 Τηλ.: ΓΙΑ ΤΟ ΑΕΡΟ ΡΟΜΙΟ ΤΩΝ ΧΑΝΙΩΝ «ΑΣΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗΣ» Ιδιοκτησία Αφοί Χιωτάκη ΕΠΕ Σφακιανές πίτες, καλιτσούνια, ξεροτήγανα κ.λ.π.

6 6 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 Μελισσοκομία: Προϋποθέσεις για την πρόοδο της προσπάθειας Γράφει ο Φώτης Πλατανίδης B' ΜΕΡΟΣ Β άση για να προχωρήση μια οποιαδήποτε παραγωγική προσπάθεια στην Επαρχία είναι πρώτα απ όλα η στήριξη στο εξαιρετικό ανθρώπινο δυναμικό της, που διατηρεί ακόμη στα χρόνια που ζούμε τα πλεονεκτήματα της εργατικότητας, της οικογενειακής συνοχής και της διατήρησης της τοπικής φυσιογνωμίας. Αυτές τις αρετές ε- μπόδια που έχουν σε μεγάλο βαθμό χάσει οι κάτοικοι των αστικών κέντρων. Οι Σφακιανοί αγαπούν τον τόπο τους και οι φιλοπρόοδοι άνθρωποι. Ας πάρουν λοιπόν την πρωτοβουλία ο Δήμος Σφακίων και η ένωση Απανταχού Σφακιανών να ανοίξουν συζήτηση και να οργανώσουν υποστηρικτικά και επιμορφωτικά σεμινάρια για την ευρεία ενημέρωση των κατοίκων για τα θέματα της μελισσοκομίας. Έτσι μπορεί να επιτευχθεί συνεννόηση με στόχο το συνολικό συμφέρον και ν ανοίξη ευγενής άμιλλα για την αξιοποίηση περαιτέρω των Λευκών Ορέων και των θησαυρών τους, όπως το μέλι. Τα γράφωμε αυτά με τόση έμφαση γιατί από την άρρωστη κρατική μηχανή δεν έχωμε να περιμένωμε πολλά πράγματα. Δυστυχώς, στην Κρήτη και όλη την Επικράτεια το κράτος αδιαφορεί στην καλύτερη περίπτωση για πραγματικές παραγωγικές επενδύσεις στον αγροτικό τομέα. Δεν υποστηρίζει στα θαυμαστά προϊόντα μας με α- ποτέλεσμα να συρρικνούται μέχρι ε- ξαφάνισης σε μερικές περιοχές η πηγή ζωής, ο πρωτογενής αγροτικός τομέας. Έτσι η Ελλάδα κατάντησε από εξαγωγέας αγροτικών προϊόντων με θετικό πλεόνασμα στο ισοζύγιο εισαγωγών-εξαγωγών πριν 40 χρόνια, σήμερα να παρουσιάζει 2,5 δις ευρώ ε- τήσιο έλλειμμα!! Οποία κατάντια και αιμορραγία Το πολιτικό μας σύστημα ζει την παραζάλη της κατάρρευσής του με τη μορφή που το ξέραμε και δυστυχώς περνάμε σαν κράτος μια τάση αυτοκαταστροφής όπου ενδιαφέρει περισσότερο η εικόνα, η εντύπωση και η φιγούρα παρά η ουσία. Πρέπει οι πολίτες αυτού του τόπου να πάρουν την υπόθεση της Εθνικής επιβίωσης στα χέρια τους και να δράσουν από κάτω αξιοποιώντας τις δυνατότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης και των κοινωνικών, πολιτιστικών, και άλλων ενώσεών τους. Δόξα τω Θεώ στα Σφακιά, όλα τα χρειαζούμενα υπάρχουν. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι Σφακιανοί έ- βαλαν τη σφραγίδα τους και ήσαν πρωτοπόροι στην Κρήτη και αλλού σε όλες τις προσπάθειες του γένους για απελευθέρωση, δημιουργία κράτους και πρόοδο. Μπορούν και σήμερα να κάνουν τη διαφορά, ώστε να διατηρηθούν βάσεις αξιοπρεπούς επιβίωσης για τα παιδιά τους χωρίς το συνεχές άγχος, αν έχωμε ή δεν έχωμε κρατήσεις, ό- ταν μονόπλευρα ριχνόμαστε στον τουρισμό νομίζοντας ότι ό- λα εκεί είναι εύκολα Πρώτη λοιπόν προϋπόθεση η αυτενέργεια. Δεύτερη προϋπόθεση που εξαρτάται από την πρώτη είναι η δημιουργία ελάχιστων σταθερών, ποσοτήτων κάθε χρόνο ώ- στε να μπορούν να αναληφθούν εξαγωγικές παραγγελίες και ανάλογες υποχρεώσεις προς σοβαρούς πελάτες του εξωτερικού. Εδώ πάλι ο συντονισμός, η καλή συνεννόηση και η ενθάρρυνση της αύξησης της παραγωγής είτε με νέους παραγωγούς, είτε δυναμώνοντας τους παλιούς, είτε και τα δύο παίζουν βασικό ρόλο. Είναι αδύνατο να σταθούμε σε αξιοπρεπείς ξένες αγρές περιστασιακά ή «μεταβαφτίζοντας» άλλα μέλια για κρητικά κλπ. Τρίτη προϋπόθεση είναι η πίεση προς τις λεγόμενες Συνεταιριστικές Τράπεζες της Κρήτης, να παίξουν το ρόλο τους ως κοινωνικά εταίραι που με το αζημίωτο θα πρέπει να ανοίξουν μικρές χρηματοδοτήσεις που θα χρειαστούν οι μελισσοκομικές μονάδες ή ιδιώτες για την γρήγορη ανάπτυξή τους. Και εστιάζουμε στις Συνεταιριστικές, τις δικές μας, γιατί σ αυτές γραφτήκαμε μέτοχοι και βάλαμε τα χρήματά μας για να γίνουν ένα εργαλείο ανάπτυξης και προόδου της Κρήτης και των ανθρώπων της και έ- χουν υποχρέωση να ασχοληθούν και να ενισχύσουν την πρωτογενή παραγωγή τώρα που κι αυτές θα «ανακαλύψουν» την πραγματική οικονομία (!!) κατ ανάγκην. Τέταρτη και βασική προϋπόθεση είναι η «έφοδος» στον απαρχαιωμένο, γενικόλογο και ασαφή νόμο, που χαρακτηρίζει ή προσπαθεί να κατηγοριοποιήση τα είδη των Ελληνικών μελιών, όπου λόγω έλλειψης μελέτης, γνώσεων και πιθανώς ενδιαφέροντος από το νομοθέτη, γιατί με τον ισχύοντα κανονισμό το Σφακιανό θυμαρίσιο μέλι όπως πιθανώς και άλλα αξιόλογα τοπικά μέλια από της άκρες της Ελλάδας δεν έχουν καμία τύχη αναγνώρισης και νομιμοποίησης. Όπως πολλά πρέπει να φτιαχτούν ή να γίνουν από την αρχή στον τόπο μας, έ- τσι συμβαίνει και με το νόμο που προσπαθεί να χαρακτηρίσει και να κατηγοριοποιήση τα ελληνικά μέλια. Εδώ είναι απαραίτητη η συνεργασία φορέων, παραγωγών και πολιτευτών του Νομού Χανίων για την προσφυγή στα αρμόδια όργανα και την εξαντλητική πίεση για τον εξορθολογισμό του νόμου, οποίος σε τέσσερα τουλάχιστον σημεία συγκρίνεται με την ιδιοσυστασία, τη φύση δηλαδή του Σφακιανού μελιού. Ενδεικτικά αναφέρωμε τα κάτωθι: α) Ο νόμος προβλέπει το άθροισμα φρουκτόζης-γλυκόζης στο μέλι ανθέων να είναι στα 60%. Το Σφακιανό θυμαρίσιο από τη φύση του σπανίως ξεπερνά το 57% και όμως άνθρωποι ο- δηγούνται στα δικαστήρια από τις ε- πιτροπές των Νομαρχιών ως διακινούντες «μη κανονικό μέλι», παρ ότι επανειλημμένα επιστημονικά εργαστήρια και επιστήμονες διαμαρτύρονται για την αυθαιρεσία και ασχετοσύνη τελικά του νόμου β) Ο νόμος προβλέπει ότι η ποσότητα των γυρεόκοκκων ανά ποσότητα δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 90 (!!!), ξεχνώντας ότι σε πολλές περιοχές της χώρας, όπως και στα Σφακιά, υπάρχει βλάστηση που δίδει μόνο γύρη και ό- χι νέκταρ. Γνωστότερο είδος είναι η α- γαπημένη μας ελιά, που υπάρχει ε- κτεταμένα και σε οροπέδια των Σφακίων, όπως η Ανώπολη. Δώσαμε για ανάλυση δείγμα παραγωγού της σε ε- πιστημονικό εργαστήριο και παρότι η παρουσία των γυρεόκοκκων του θυμαριού ήταν στα 70% (!!), αρνήθηκε να το χαρακτηρίσει επισήμως θυμαρίσιο, απλούστατα γιατί οι μέλισσες έχουν πάρει πολλή γύρη από τις ελιές και οι γυρεόκοκκοι ήταν στο ύψος των !!! Ο χώρος της εφημερίδας δεν το βάζει για περισσότερη ανάλυση, ώστε να δούμε το θέμα της διάστασης, της α- γωγιμότητας και άλλων, όμως η σοβαρότητα του προβλήματος και πιστεύομε ότι ο συνδυασμός των ενδιαφερομένων ιδιωτών και φορέων με την επιρροή των πολιτευτών του νόμου, οι οποίοι πολλές φορές σε κυβερνητική θέση ή α- τομική βάση έχουν φιλότιμα προσπαθήσει τόσο για τα προβλήματα πολιτών, θα φέρει αποτέλεσμα που θα είναι ευεργετικό για το σύνολο της μελισσοκομίας στη χώρα και θα βοηθήσει να ανοίξη ο εξαγωγικός δρόμος για το φυσικό μέλι της Επαρχίας. Προείπαμε πως τα Σφακιά μπορούν να κάνουν τη διαφορά. Μια τέτοια προσπάθεια θα ανοίξη το δρόμο και για την αξιοποίηση άλλων υποκατηγοριών Σφακιανού μελιού, όπως το ουράνιο μέλι της μαλοτήρας, το ιαματικό της χαρουπιάς και της ασκελετούρας, το πευκοθύμαρο που κι αυτό ταλαιπωρείται και ταλαιπωρεί παραγωγούς και διακινητές λόγω της παλλόμενης ιδιομορφίας του από χρόνο σε χρόνο και από δοχείο σε δοχείο καμιά φορά. Εφόσον οι παραπάνω προϋποθέσεις συναντηθούν, όλα γίνονται ευκολότερα παρά τη μεγάλη οικονομική κρίση στον κόσμο και την Ελλάδα. Ακόμα και στην εσωτερική αγορά, ε- φόσον λυθούν τα προβλήματα, οι παραγγελίες θα αυξηθούν και μιλούμε μετά λόγου γνώσεως. Τέλος η προσπάθεια συνολικά α- νοίγει δρόμους για να σταματήσει η διαρροή των κατοίκων των ιστορικών ορεινών μας χωριών. Να σταθεροποιηθεί ο υπάρχων πληθυσμός και να υπάρχει τόπος και τρόπος για μελλοντική επανεγκατάσταση Σφακιανής καταγωγής ανθρώπων που χόρτασαν τσιμέντο, σκουπίδι, καυσαέριο και απανθρωπιά στις Αθήνες του κόσμου ναι, θα γνωρίσετε σε λίγο από κοντά ευκατάστατους ανθρώπους που προτιμούν ο γιος τους να γίνει μελισσοκόμος αντί για «δημόσιος υπάλληλος» και η κόρη τους οικοκυρά στο Λιβυκό Πέλαγος, αντί για αγχωμένη ψυχοτρελαμένη και άτεκνη μεγαλοδικηγόρος Είπαμε το πανηγύρι όπως το ξέραμε τελείωσε. Πάμε να ξανακαλύψουμε τον εαυτό μας.

7 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 7 Ο ήµος Μετσόβου τίµησε τους Σφακιανούς ήρωες του Μανούσου Βολουδάκη Σ την απελευθέρωση του Μετσόβου από τους Τούρκους τον Νοέμβριο του 1912, ο τότε Αρχηγός του εθελοντικού Σώματος Μανούσος Βολουδάκης, μετέπειτα υ- πουργός του Ελευθέριου Βενιζέλου. Είχε πάει με 85 ε- θελοντές από τις επαρχείες Σφακίων, και Αποκορώνου για την Απελευθέρωση της Ηπείρου. Σε αυτούς τους εθελοντές ήταν και ο ΜΠΑΪΛΑΚΗΣ ΕΥΘΥΜΙΟΣ, από το Ασκύφου Σφακίων. Στις στη μάχη ο Μπαϊλακης τραυματίστηκε βαριά και στις απεβίωσε. Κηδεύτηκε στο Μέτσοβο δίπλα στους άλλους Κρητικούς εθελοντές που σκοτώθηκαν στις στην μάχη στον Προφήτη Ηλεία με αρχηγό τον Στυλιανό Κλειδή που και αυτός σκοτώθηκε τότε. Η νεκρώσιμη Ακολουθία έγινε στην εκκλησία Άγιοι Ανάργυροι. Όταν ο εξωραϊστικός σύλλογος Μετσόβου έστρωσε μια πλάκα με τα ονόματα των σκοτωμένων Κρήτης και άλλων, στον Προφήτη Ηλία, γράφτηκαν μονάχα τα ονόματα αυτών που σκοτώθηκαν στην συγκεκριμένη μέρα δηλαδή: Τώρα με πρωτοβουλία της οικογένειας ΜΠΑΪΛΑΚΗ, με το α- τράνταχτο ντοκουμέντο, το χειρόγραφο Ημερολόγιο του ομαδάρχη Μανούσου Βολουδάκη που γράφει λεπτομερώς τον τραυματισμό και την κηδεία του Μπαϊλάκη Ευθύμιου και από το βιβλίο του Πάρη Κελαϊδή, προχώρησε με απόφαση του ο Δήμος Μετσόβου, στη συνέχεια η Περιφέρεια Ηπείρου και αποφάσισαν να γραφτεί το όνομα του ΜΠΑΪΛΑΚΗ στην υπάρχουσα Μαρμάρινη Πλάκα στον Προφήτη Ηλεία, έτσι και έγινε. Στις στις εκδηλώσεις για την Απελευθέρωση του Μετσόβου έγινε επιμνημόσυνη δέηση για τους νεκρούς και κατάθεση στεφάνων στον Προφήτη Ηλεία. Από την οικογένεια Μπαϊλάκη είχαν πάει στο Μέτσοβο 10 ά- τομα. Ο ανιψιός και συνονόματος του σκοτωμένου Μπαϊλάκης Ευθύμιος από το Ασκύφου (κάτοικος Ρεθύμνης), κατέθεσε στεφάνια στο Ηρώο για την οικογένειά τους, ο Μανούσος Χιωτάκης α- πό το Ασφένδου, κατέθεσε για την Επαρχία Σφακιων, ένας Πολιτιστικός Σύλλογος από τις Λουσακιές Κισσάμου και άλλοι 15 φορείς και Σύλλογοι. Να θυμηθώ ότι στις έτυχε να είναι ένα Λεωφορείο με 10 άτομα Εκδρομείς από τα Σφακιά (που είχε διοργανώσει ο Δήμος Σφακίων) και πήγαν στο Ηρώο του Προφήτη Ηλεία όπου ο ιερέας Παπά Γιώργης Χιωτάκης έκανε μια επιμνημόσυνη Δέηση για τους νεκρούς. Σ τις ο δήμος Σφακίων πήρε μια θαυμάσια πρωτοβουλία και διοργάνωσε μια 7μερη εκδρομή στη β. Ελλάδα και συγκεκριμένα στους νομούς Θεσσαλίας, Μακεδονία, Ήπειρο, καταβάλλοντας και σημαντικό ποσόν των εξόδων της. Το πούλμαν της χαράς και του κεφιού ξεκίνησε από τη χώρα Σφακίων και μετέφερε πάνω από 40 εκδρομείς από διάφορα χωριά της επαρχίας μας. με πλοίο της ΑΝΕΚ και σε καμπίνες η άφιξη έγινε πρωί πρωί στον Πειραιά και έγινε αμέσως η α- ναχώρηση για το μεγάλο ταξίδι! Αρχηγός της εκδρομής ο αξιωμένος και δραστήριος αντιδήμαρχος Σταύρος Καυκαλας αλλά ηγέτης της ομάδος ήταν ποιος άλλος;... 0 παπα-γιωργης(γαλετζος)! Λειτουργίες έχουμε ακούσει πολλές και σε πολλούς τόπους αλλά σε πούλμαν που έτρεχε με 100χλμ ποτέ!! Πρώτος σταθμός η Θεσσαλία, περιήγηση στο εκθαμβωτικό φράγμα της λίμνης Πλαστήρα και διανυκτέρευση στην όμορφη Καλαμπάκα κτισμένη κάτω από τους θεόρατους βράχους των μετεώρων!...το πρωί περιήγηση στα μετέωρα, ένα θέαμα ανυπέρβλητου μεγαλείου, ένα θαύμα της φύσης από τα μεγαλύτερα του κόσμου!!!...μετά από μια στάση στα ό- μορφα Γρεβενα και βόλτα στην πόλη φύγαμε για Καστοριά. εκεί κάναμε 3ωρη στάση για φαγητό και περιήγηση, στην ξακουστή λίμνη της, τα παλιά αρχοντικά και αξιοθέατα...το βραδάκι φτάσαμε στην Έδεσσα, μια από τις ωραιότερες πόλεις της Μακεδονίας, με τα άφθονα νερά, τους μοναδικούς καταρράκτες και τα τεράστια πλατάνια! Την άλλη μέρα επίσκεψη στους τάφους της Βεργίνας, μέγα επίτευγμα του Ανδρόνικου, πήγαμε σε γραφικά χωριά της περιοχής, περάσαμε από την περιοχή που ήταν η σχολή του Αριστοτέλη όπου μαθητής του ήταν ο Μεγας Αλέξανδρος ο οποίος είχε πει το ιστορικό:.."στον πατέρα μου οφείλω το ζην αλλά στο δάσκαλο μου το ευ ζην».. Σε παλαιότερη επίσκεψη μου στη σχολή αυτή, ΣΦΑΚΙΑΝΗ «ΕΠΙ ΡΟΜΗ» ΣΤΗΝ Β.ΕΛΛΑ Α ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ.! στο βιβλίο των επισκεπτών έγραψα μια μαντινάδα..: <στον τόπο αυτό όποιος βρεθεί ριγα θέλει δεν θέλει γιαντα θωρει αζώντανο το μεγα Αριστοτέλη!»..Στρ. Βρετουδακης από Σφακιά Κρήτης. Η διευθύντρια που την διάβασε, ενθουσιάστηκε και θα την κάνει καδρακι να την βάλει στην αίθουσα υποδοχής.. Διασχίζοντας την ολοκληρωμένη Εγνατία οδό, όπου είναι ο καλύτερος αυτοκινητόδρομος της Ελλάδος και από τους πρώτους της Ευρώπης, περνώντας από πολλά και πολλών χιλιομέτρων τούνελ, φτάσαμε στο ηρωικό Μέτσοβο όπου ε- κεί μας περίμενε ο χωριανός μας Μανούσος Χιωτάκης με την ηπειρώτισσα σύζυγο του. Μας πρόσφερε κέρασμα σε όλους και τον ευχαριστούμε... Ακολούθως μεταβήκαμε με τον εκπρόσωπο του πολιτιστικού του Μετσόβου, στο μεγαλόπρεπο μνημείο πεσόντων μαχητών της Κρήτης. στη μαρμάρινη στήλη υπάρχουν πολλά τα ονόματα των αγωνιστών-εθελοντών της Κρήτης, ε- γώ συγκράτησα 2.. 1) Κλειδης Στέλιος: αρχηγός από τα Αγκουσελιανά Ρεθύμνου από μητέρα Σφακιανή το γένος Μπιράκη από τους Κομιταδες, ο οποίος σκοτώθηκε ηρωικά τον Οκτώβρη του Προτομές του υπάρχουν στο Μέτσοβο και στο χωριό του. 2) Μπαιλακης Ευθύμης από τ' Ασκυφου, ηγετικό μέλος των αγωνιστών του Μαν. Βολουδάκη ο οποίος έχασε τη ζωή του κι αυτός μαχόμενος ηρωικά για την απελευθέρωση του Μετσόβου τον Οκτώβρη του 1912 και κάθε χρόνο οι Μετσοβίτες γιορτάζουν την επέτειο της ελευθερίας τους που κατά κύριο λόγο την οφείλουν στους Κρητικούς και προς τιμή τους το αναγνωρίζουν και μας χαιρέταγαν θερμά.. για τον λόγο αυτόν ζήτησαν και έγινε το 1991 αδελφοποίηση Κρήτης Μετσόβου. Έτσι κι εμείς διαλέξαμε να παρευρεθούμε τις μέρες αυτές εκεί...με τον παπα-γιωργη μας τελέσαμε επιμνημόσυνη δέηση για τους ήρωες της Κρήτης που εθελοντικά έδωσαν τη ζωή τους για την ελευθερία της πατρίδας μας.. ας είναι αιώνια η μνήμη τους. Το βράδυ φτάσαμε στα όμορφα Γιάννενα ό- που και κάναμε 3 διανυκτερεύσεις. κάνοντας ατελείωτα χιλιόμετρα οργώσαμε ό- λη σχεδόν την Ήπειρο, την Πίνδο, τα ξακουστά Ζαγοροχώρια φτάσαμε στην Κόνιτσα, θαυμάσαμε βουνοκορφές, φαράγγια, ποτάμια, ατελείωτο πράσινο μέχρι τα σύνορα της Αλβανίας, εκεί ό- που ο ελληνικός στρατός μας έγραψε το αθάνατο έπος του Η τσικουδιά και τα κεράσματα μεταξύ μας ή- ταν το κάτι άλλο!.. ήμασταν όλοι μια χαρούμενη παρέα, αλλά τι παρέα?...σφιακιανή!!!... το βραδύ δεν μπορούσαμε να μην συνεχίσουμε έτσι απήγαμε σε νυχτερινό κέντρο οπού κι εκεί αφήσαμε τη σφραγίδα μας!...κέφι, χοροί, τραγούδια μέχρι συνέχεια στη σελίδα 16

8 8 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 Του Γιάννη Κ. Λεντάρη Μ ας αιφνιδίασε ευχάριστα πάλι ο συγγραφέας Πάρης Κελαϊδής με ένα νέο έργο του, το 42ο, που έχει τίτλο «Ιστορία των Σφακίων και η Μυθολογία τους». Μισό αιώνα συγκέντρωνε στοιχεία, όπως αναφέρει, για τη συγγραφή του. Είναι αλήθεια, ότι άρχισε να συγγράφει από νέος έργα ιστορικά, αναφερόμενα κυρίως στην επαρχία Σφακίων και τους ανθρώπους της. «Η Ιστορία των Σφακίων και η Μυθολογία τους» του Πάρη Κελαϊδή είναι το καταστάλαγμα γνώσης και σοφίας μιας ολόκληρης ζωής. Είναι τα βιώματα και οι εμπειρίες Ιστορία των Σφακίων και η µυθολογία τους των αρχόντων προγόνων του, που κουβαλούσαν χρόνια τώρα και του εναπόθεσαν στην πλάτη. Είναι τα στοιχεία που ο ίδιος εντόπιζε σε βιβλιοθήκες και ιστορικά αρχεία. Είναι όσα του διηγούνταν οι καπεταναίοι και οι πολέμαρχοι, οι λόγιοι και οι απλοί άνθρωποι της επαρχίας τους, α- πό το πλούσιο σε διδάγματα δισάκι τους. Είναι, τέλος, ό- σα του ψιθύριζαν οι Μαδάρες και τα Λαγκά που πλάταιναν το νού του, τ αγρίμια και οι γυπαετοί που τον ενέπνεαν. Την πεμπτουσία της ιστορικής αλήθειας, ο συγγραφέας μας δίνει συμπυκνωμένη, σε μικρά κεφάλαια με ύφος δωρικό και καταληπτό. Τα νοήματά του διατυπώνει με γλαφυρότητα και σαφήνεια σε μια γλώσσα απλή, ρέουσα και ευχάριστη. Θα λέγαμε και λογοτεχνική. Αυτός ο πολύτιμος πνευματικός θησαυρός, συντεριασμένος μεθοδικά, περιλαμβάνεται σε δύο πολυτελείς τόμους που διατίθενται δωρεάν, χάρη στην αφιλοκερδή προσφορά του συγγραφέα και στην οικονομική υποστήριξη του σφακιανής καταγωγής επιχειρηματία ΒΑΡΔΗ ΒΑΡΔΙΝΟ ΓΙΑΝΝΗ. Ο Πάρις Σταύρου Κελαϊδής, προκειμένου να παρουσιάσει πληρέστερα την ιστορική διαδρομή της επαρχίας Σφακίων, ανατρέχει στους πριν Χριστού αιώνες, διέρχεται από τα δύσβατα μονοπάτια της Μυθολογίας και της Μινωϊκής Κρήτης, για να μας δώσει τους πρώτους βασιλιάδες και αρχόντους των Σφακίων, με τις ακμάζουσες δέκα πολιτείες τους. Ο ιστορικός απόηχός τους αναδύεται α- πό τα αρχαιολογικά ευρήματα. Ο μύθος συμπορεύεται με τον κρητογεννή Δία και τον πυρρίχιο και η πολεμική τέχνη με τον παιάνα του Αρίωνα του κιθαρωδού. Έτσι με τρόπο συνοπτικό και απλό μας παρουσιάζει μια εκλαϊκευμένη μυθολογία, έτοιμη και ευκολοχώνευτη τροφή. Εισερχόμενος στη Μεταμινωϊκή περίοδο, μας δηλώνει, ότι ακολούθησε την Ιστορία των Σφακίων του μεγάλου Ιεράρχη Επιστόπου Ιεραπτύνης και Σητείας Γρηγορίου Παπαδοπετράκη, που σταματά το Παράλληλα, λαμβάνει υπόψη και τους λοιπούς ιστορικούς συγγραφείς της Κρήτης, καθώς και το συγγραφικό έργο του αείμνηστου πατέρα του Σταύρου Κελαϊδή, διακεκριμένου ποινικολόγου των Χανίων και Οπλαρχηγού του Μακεδονικού Αγώνα. Ο συγγραφέας της νεότερης Ιστορίας των Σφακίων δεν αρκείται σ αυτά που γράφηκαν σε παλαιότερες εκδόσεις. Με τη δική του ερευνητική ματιά προχωρεί σε βάθος, ΦΟΡΟΣ ΤΙΜΗΣ ΣΤΟΝ ΠΑΡΙ ΚΕΛΑΪ Η συνέχεια από σελίδα 1 πλέον- συγγραφική του πορεία. Μετά το τέλος της ομιλίας του κ. Πολυράκη, οι «Δροσουλίτες» ταξίδεψαν τους παρευρισκόμενους στα επικά χρόνια της Κρητικής ιστορίας με το ριζίτικο τραγούδι «Και με τσ αγγέλους έκαμα». Σειρά να ανεβεί στο τραπέζι των ομιλητών πήρε ο νυν Αντιπρόεδρος της «Ένωσης των Απανταχού Σφακιανών», Μανώλης Εγγλέζος-Δεληγιαννάκης, δικηγόρος, ιστορικός ερευνητής και αρθρογράφος. Ο ομιλητής παρουσίασε μια περιεκτική βιογραφία του Πάρι Κελαϊδή, με αφορμή την μακρόχρονη προσωπική γνωριμία του ιδίου με τον συγγραφέα και το έργο του, αλλά δεν στάθηκε μόνο εκεί. Τόνισε την καίρια σημασία που έχει το έργο του κ. Κελαϊδή στην διατήρηση της ιστορικής μνήμης των Σφακιανών, ως πνευματικό ανάχωμα και φάρος αντίστασης στη σημερινή εποχή της «νέας τάξης πραγμάτων», της «παγκοσμιοποίησης», της πολιτιστικής ισοπέδωσης, της αλλοτρίωσης της εθνικής ταυτότητας και της παράδοσης των λαών. Ο κ. Εγγλέζος-Δεληγιαννάκης, κλείνοντας την ομιλία του, απηύθυνε παραίνεση προς τον συγγραφέα να μην σταματήσει την πνευματική του παραγωγή και την συγγραφή των βιβλίων, αντίθετα με την επιθυμία που ο ίδιος ο συγγραφέας εκφράζει στον πρόλογο του έργου του. Μετά τον Αντιπρόεδρο της Ένωσης, οι «Κουρήτες» εντυπωσίασαν για μια ακόμη φορά το κοινό, με την λεβέντικη και αρχοντική απόδοση του σιγανού και του πεντοζάλη. Βιβλιοπαρουσίαση Ο Πάρης Κελαιδής αποτελεί ένα κεφάλαιο για την ε- παρχία μας. Πρώτα πρώτα για την ιστορία της οικογένειάς του, παρούσας σε όλους τους αγώνες του λαού μας για ελευθερία και ένωση, όχι μόνο της Κρήτης αλλά και των άλλων υπόδουλων περιοχών μας με την Ελλάδα. Γέννημα ενός τέτοιου περιβάλλοντος, προχώρησε πολύ βαθιά τη σχέση του με την ε- παρχία. Δεν περιορίστηκε να καμαρώνει για την καταγωγή του, αλλά φρόντισε να την α- ναδείξει, αφιερώνοντας ατέλειωτες ώρες συλλογής στοιχείων, μελέτης και συγγραφής, αφιλοκερδώς και από το υστέρημα του χρόνου του, παραδίδοντάς μας μια μεγάλη σειρά βιβλίων που προορίζονται στο να μην αφήσουν τη λήθη να σκεπάσει τα Σφακιά. Ενεργό μέλος μας και ε- πίτιμος πρόεδρός μας, έδωσε τόσα για την επαρχία και την Ένωσή μας δίχως να ζητήσει προσθέτει πλήθος νέων σημαντικών στοιχείων, συμπληρώνει και διορθώνει, αλλά και στέκεται επικριτικά σε θέματα εγωϊστικών υπερβολών. Τα νέα στοιχεία που ανακαλύπτει τα περνά από το διυλιστήριο της ευθυκρισίας του, για να τα τεκμηριώσει και να δώσει ατόφια και καθαρή την αλήθεια, που έκρυβαν μέσα τους. Θέτει για σύγκριση με το σήμερα, τις αρχές της λαϊκής μας παράδοσης και τον τρόπο ζωής που ακολουθούσε παλαιότερα μια κλειστή ανόθευτη κοινωνία, πλημμυρισμένη από τα αισθήματα φιλοξενείας, ανθρωπιάς, περηφάνειας και γενναιότητας. Συνήθειες ανθρώπων που ζούσαν με τους δικούς τους Αγίους, τις Εκκλησιές τους και τους απαράβατους νόμους τους. Που ξεκαθάριζαν του ενόχους της δικής τους κοινωνίας με ένα «λόγω τιμής» και με ένα όρκο που έδιναν στα Μοναστήρια τους. Αποτολμά να αποσείσει και το επιτυγχάνει, την άδικη κατηγορία που αναφέρεται στη ρήση «Κρήτες αεί ψεύσται», η οποία βαραίνει επί αιώνες τους Κρητικούς. Ανατρέχει σε κείμενα του Επιμενίδη, ενός από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας και αποδεικνύει ότι άλλα εννοούσε ο Απόστολος των Εθνών Παύλος στην επιστολή του προς τον Απόστολο Τίτο. Ο ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΕ ΡΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΠΟΛΑΚΗ Πριν το τέλος της βραδιάς, ανέβηκε στο βήμα των ομιλητών εμφανώς συγκινημένος και καταχειροκροτούμενος ο ίδιος ο συγγραφέας, ο οποίος με την σειρά του εξέφρασε τις ευχαριστίες του σε όλους τους συντελεστές της τιμητικής εκδήλωσης (και ιδιαίτερα στο Σήφη Μανουσογιάννη, Γεν. Γραμματέα της Ένωσης και εμπνευστή της τιμητικής βραδιάς), μοιράστηκε τη συγκίνησή του, αλλά και έδωσε μια μικρή εικόνα της «εσωτερικής φλόγας» που τον ενέπνευσε και τον παρακίνησε να ασχοληθεί συστηματικά και επιστημονικά με την διάσωση και την διαφύλαξη της ιστορίας του τόπου που τον γέννησε. Παρουσιαστής της όμορφης βραδιάς ήταν ο Βασίλης Θωμάς, δικηγόρος και Οργανωτικός Γραμματέας της Ένωσης. Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι, μετά το πέρας της λιτής και πνευματικής αυτής εκδήλωσης, διανεμήθηκαν ΔΩΡΕΑΝ σε όλους τους παρευρισκόμενους πάνω από 500 αντίτυπα του δίτομου έργου του Πάρι Κελαϊδή «Η Ιστορία των Σφακίων και η Μυθολογία τους», η εκτύπωση και η έκδοση των οποίων αποτέλεσε αντικείμενο ευγενικής χορηγίας του συνεπαρχιώτη μας κ. Βαρδή Βαρδινογιάννη. Γιατί, όπως υποστηρίζει και κάνει πράξη όλα αυτά τα χρόνια ο συγγραφέας και ι- στορικός Πάρις Κελαϊδής, «η γνώση και ο πολιτισμός πρέπει να προσφέρονται δωρεάν και σε όλους». Βασίλης Θωμάς το παραμικρό. Η σημερινή εκδήλωση, αποτελεί για μας την ελάχιστη εκπλήρωση ενός χρέους τιμής απέναντί του. Ενισχύει την ιστορική άποψη παραθέτοντας νεότερα στοιχεία, ότι ο Μέγας Ναπολέων προσέγγισε πράγματι στο λιμάνι του Λουτρού ενώ κατευθυνόταν προς την Αίγυπτο. Τότε πήρε στη Στρατιά του και μερικά διαλεχτά Σφακιανόπουλα. Η ιστορία των Σφακίων του Πάρι Κελαϊδή, αγκαλιάζει με τρυφερότητα και ιστορική ερευνητική ματιά όλη την Κρήτη. Περνά από τις πολιτείες και τα χωριά της, τα βουνά και τις πεδιάδες της, στήνει χορό και στεφανώνει όλα τα παλικάρια της Κρήτης, και τους ήρωές της. Πορεύεται προς τα Σφακιά. Να μετρήσει τις πληγές της, να αναπαυθεί για λίγο και να συνέλθει. Πάνω εκεί, στα άγρια κι αιματοβαμμένα βουνά τους δεν βλέπει εχθρούς. Δεν κόνεψαν ποτέ Κατακτητές εκεί. Η Ιστορία αντάμα με την Ελευθερία μπορούν να κάμουν σχέδια εκεί. Να συγκαλέσουν παγκρήτιες Συνελεύσεις εκεί. Να συμβουλευθούν τους σοφούς καπεταναίους της Κρήτης για καινούργιες επαναστάσεις. Πρόθυμα τα παλικάρια τους, για νέους κινδύνους και περιπέτειες. Στη μάνα τους την Κρήτη, στην Πελοπόννησο, στην Αττικής, στη Σάμο, στην Ήπειρο, στη Μακεδονία. Παντού επαναστάτες κι εθελοντές. Έτσι τα γέννησε η φύση. Το άγριο φυσικό περιβάλλον διαμίρφωσε το χαρακτήρα τους. Η ιστορία και η παράδοση τους δίδασκαν την πολεμική τέχνη και τη χρήση των αρμάτων. Στ' άρματα ασκούνταν στο Γυμναστήριο του Αστράτηγου. Πλήθος πληροφοριών και βιβλιογραφικών στοιχείων εμπλουτίζουν τα κείμενά του. Τα τελευταία κεφάλαια του έργου αναφέρονται στην Μάχη της Κρήτης, την Εθνική Αντίσταση, σε θρησκευτικά και άλλα θέματα της Επαρχίας Σφακίων. Στο μεγάλο αυτό έργο, ο συγγραφέας του Πάρις Κελαϊδής εξιστορεί τα γεγονότα με μετριοπάθεια και διατυπώνει σε ήπια γλώσσα τις σκέψεις του. Κάποια θέματα, ί- σως υπερτονιζόμενα δεν μειώνουν την αξία του έργου. Συμπερασματικά, αποφεύγει να εντυπωσιάσει, εδικανικεύοντας και μυθοποιώντας πρόσωπα και καταστάσεις. Τηρεί τους βασικούς κανόνες του μεγάλου μας ιστορικού Θουκυδίδη, που συνιστούσε «την ακρίβειαν της περιγραφής εκείνων που έγιναν», έστω και αν «εις μεν την α- κρόασιν, ίσως το μη μυθώδες αυτών, ατερπέστερον φανείται». Που θα πει ότι η απλή περιγραφή χωρίς τη μυθοποίηση, μειώνει την ευχαρίστηση της ακοής μας. Το νέο δίτομο έργο του Πάρι Κελαϊδή, είναι το σημαντικότερο, τελειότερο, και πληρέστερο πνευματικό του δημιούργημα. Είναι έργο αξίας πολλών περγαμηνών. Αποτελεί έναν Άθλο. Ένα μνημείο τιμής για τα Σφακιά και την ιστορία της Κρήτης, που δίκαια τον κατατάσσει, στη χορεία των νεότερων ιστορικών συγγραφέων της Ελλάδας. Του ευχόμαστε υγεία και δύναμη, για να μας δώσει νέα έργα του, από την αστείρευτη κρυσταλοπηγή των γνώσεών του. Θερμά συγχαρητήρια στο «άξιο τέκνο των Σφακίων», τον «Άρχοντα» συγγραφέα Πάρι Σταύρου Κελαϊδή, για την καινούργια συγγραφική προσφορά του στην ε- παρχία του και την Κρήτη. Γιάννης Κ. Λεντάρης

9 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 9 Πολιτικές για την ποιότητα και την αειφόρο ανάπτυξη του αγροτικού χώ ρου Γιώργος Βλάχος Τμήμα Αγροτικής Οικονομίας και Ανάπτυξης Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Συνέχεια από τεύχος 130 Αγροπεριβαλλοντικές ενισχύσεις Σ το πλαίσιο των αγροπεριβαλλοντικών ε- νισχύσεων υπάρχει μια ποικιλία πρακτικών ή μεθόδων που συντείνουν στην προστασία του περιβάλλοντος. Ενισχύονται η βιολογική γεωργία και η βιολογική κτηνοτροφία που προαναφέρθηκαν. Πιο συγκεκριμένα ενισχύονται η ποιμενική και ημισταβλισμένη αιγοπροβατοτροφία και βοοτροφία, ενώ εξαιρέθηκε από την ενίσχυση η βιολογική χοιροτροφία που στην προηγούμενη περίοδο περιλαμβανόταν στις επιδοτούμενες δραστηριότητες. Χρήσιμο πάντως είναι να σημειωθεί εδώ ότι, για λόγους συμβατότητας με τις κοινοτικές διατάξεις, τα έξοδα της πιστοποίησης στην περίπτωση της βιολογικής παραγωγής τροφίμων για ανθρώπινη κατανάλωση, θα τα εισπράττουν οι παραγωγοί από άλλο μέτρο, αυτό της συμμετοχής σε συστήματα ποιότητας των τροφίμων. Επίσης ενισχύεται η ε- κτατικοποίηση της κτηνοτροφίας που στην περίπτωση των νησιών αφορά στην αποζημίωση για τη μείωση του αριθμού των ζώων έτσι ώστε να μειωθεί η πίεση επί των βοσκοτόπων από την υπερβολική βοσκοφόρτωση τον αριθμό δηλ. των ζώων που βόσκουν στους νησιωτικούς βοσκοτόπους. Πολιτικές για την ποιότητα και την α- ειφόρο ανάπτυξη του αγροτικού χώρου. Σελίδα 9 από 11 Παράλληλα ενισχύονται οι παραγωγοί για τη συμμετοχή σε προγράμματα βελτίωσης του ζωικού κεφαλαίου τους. Η ενίσχυση τους παρέχει τα έξοδα συμμετοχής σε πρόγραμμα γενετικής βελτίωσης και μέτρησης αποδόσεων. Ενισχύονται όμως, από την άλλη μεριά, οι παραγωγοί για τη διατήρηση αγροτικών ζώων που ανήκουν σε φυλές που απειλούνται από εξαφάνιση. Αν και τα ζώα αυτά είναι προσαρμοσμένα στις συνθήκες της χώρας μας και πολλές φορές παράγουν προϊόντα ποιότητας, το χαμηλό τους παραγωγικό δυναμικό, κάνει την εκτροφή τους μη συμφέρουσα χωρίς την επιδότηση. Με αποτέλεσμα να εξαφανίζονται η να διασταυρώνονται και έτσι να χάνονται τα άτομα καθαρής φυλής. Την ίδια λογική, αυτή της διατήρησης, φυτικών, αυτή τη φορά, καλλιεργούμενων ειδών και ποικιλιών ακολουθεί ένα άλλο μέτρο. Τα είδη αυτά και οι ποικιλίες, απειλούνται με εξαφάνιση αφού, λόγω των χαμηλών τους α- ποδόσεων, μειώνονται συνεχώς οι εκτάσεις στις οποίες καλλιεργούνται. Υπάρχει γι αυτό πρόγραμμα διατήρησής τους, στο πλαισιο του οποίου, ο παραγωγός αποζημιώνεται για το εισόδημα που χάνει λόγω της μειωμένης απόδοσης της σπάνιας ποικιλίας. Για όλα αυτά τα φυτικά είδη, ποικιλίες αλλά και φυλές ζώων, υπάρχουν ειδικοί κατάλογοι που αναφέρονται και έχει πρόσβαση κάθε ενδιαφερόμενος xiv. Μια άλλη κατηγορία μέτρων που θα είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι τα μέτρα για την προστασία παραδοσιακών αγροτικών τοπίων υψηλής φυσικής αξίας. Προς το παρόν τέτοιου είδους προγράμματα ε- φαρμόζονται στον ελαιώνα της Άμφισσας και στον αμπελώνα της Σαντορίνης και της Θηρασιάς. Στην περίπτωση του ελαιώνα της Άμφισσας οι παραγωγοί ενισχύονται για να μην ανανεώσουν τα δέντρα αλλά να κρατήσουν τα γέρικα μεγάλα, χαμηλής παραγωγικότητας, δέντρα και, μάλιστα, σε μεγάλο μέγεθος. Επίσης ενισχύονται, για τη διατήρηση των αναχωμάτων γύρω από τα ελαιοτεμάχια αλλά και των πέτρινων αναβαθμίδων όπου υπάρχουν, με τον καθαρισμό τους, κάθε χρόνο, κυρίως με χειρονακτική εργασία. Για τον καθαρισμό με το χέρι των αναβαθμίδων, αλλά και την μη Το μέτρο, που φαίνεται να είναι το πλέον κατάλληλο για εφαρμογή στηνπεριοχή είναι η συντήρηση ή και ανακατασκευή των αναβαθμίδων. καλλιέργεια των εκτάσεων κοντά σε αυτές, χρηματοδοτούνται και οι παραγωγοί στη Σαντορίνη. Αλλά και για να συνεχίσουν το παραδοσιακό κλάδεμα των αμπελιών σε κουλούρια ή γυριστές. Το μέτρο, όμως, που φαίνεται να είναι το πλέον κατάλληλο για εφαρμογή στηνπεριοχή είναι η συντήρηση ή και ανακατασκευή των αναβαθμίδων. Ο παραγωγός αποζημιώνεται για την ανακατασκευή των αναβαθμίδων από ξηρολιθοδομή με τις διαστάσεις και την τεχνοτροπία των ήδη υπαρχόντων, για να μη σπέρνει φυτεύει παρά σε κάποια απόσταση από την αναβαθμίδα, να αφήνει ε- ντελώς ακαλλιέργητη λωρίδα πλάτους 0,5 m, να διατηρήσει την άγρια χλωρίδα,π.χ. δενδρολίβανο, άγρια αγκινάρα, κάπαρη, κατά μήκος του τοιχίου αντιστήριξης με σκοπό για δημιουργία φυσικού πλέγματος αντιστήριξης, την κατασκευή σκαλοπατιών από λαξευμένη πέτρα ή προεξέχουσα πλάκα στα τοιχία αντιστήριξης μεγάλου ύψους, για διευκόλυνση της ανόδου ανθρώπων και ζώων αλλά και για να αφήνει ανοίγματα για κυψέλες από άγρια μελίσσια. Η χρηματοδότησή του δεν προέρχεται από τα αγροπεριβαλλοντικά αλλά από ένα άλλο μέτρο που αναφέρεται στις ενίσχυση μη παραγωγικών επενδύσεων για την προστασία του περιβάλλοντος ή την καλή διαβίωση των ζώων. Πολιτικές για την ποιότητα και την αειφόρο ανάπτυξη του αγροτικού χώρου. Σελίδα 10 από 11 Η μέχρι τώρα εφαρμογή των μέτρων για την προστασία του αγροτικού περιβάλλοντος. Όταν συζητούνται μέτρα προστασίας περιβάλλοντος, ε- γείρεται η αμφιφολί, για το αν αυτά τα μέτρα είναι προσαρμοσμένα στις ελληνικές συνθήκες και παράλληλα η αμφισβήτηση της πιθανότητας ε- φαρμογής τους στη χώρα μας. Τα παρακάτω στοιχεία επιτρέπουν αισιόδοξες απαντήσεις και στα δύο ερωτήματα. Απ ότι φαίνεται στον Πίνακα και σύμφωνα με στοιχεία από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων για τα χρόνια , ένας σημαντικός αριθμός παραγωγών συμμετείχε στα μέτρα του αγροπεριβαλλοντικού προγράμματος με αρκετές εκτάσεις. Σίγουρα με τις περιβαλλοντικά προβλήματα που υπάρχουν αλλά και τις σημαντικές ευκαιρίες που δημιουργούν κάποια από αυτά τα μέτρα δεν μπορεί να πει κανείς ότι είναι αρκετοί οι συμμετέχοντες ή ικανοποιητικές οι εκτάσεις. Αλλά μπορεί να είναι βέβαιος ότι αυτά τα πράγματα γίνονται στην Ελλάδα. Πίνακας 2 Η εφαρμογή κάποιων αγροπεριβαλλοντικών μέτρων κατά την περίοδο Μέτρο Συμμετέχοντες Στρέμματα Βιολογική γεωργία Βιολογική κτηνοτροφία Εκτατικοποίηση της κτηνοτροφίας ( ζώα) Πρόγραμμα απειλούμενων με εξαφάνιση φυλών αγροτικών ζώων ( Ζ.Μxv) Απειλούμενες ποικιλίες ,5 Ανακατασκευή αναβαθμίδων σε επικλινείς εκτάσεις για την προστασία των εδαφών από τη διάβρωση Ελαιώνας Άμφισσας Αμπελώνας Θήρας Πηγή: Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης ΕΠΑΑ, Συνοπτική πορεία υλοποίησης ΕΠΑΑ - Δεκέμβριος 2006, Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης ΕΠΑΑ. Αθήνα,2007 Εν κατακλείδι Οι παραγωγοί μπορούν να ενισχυθούν για να παράγουν γεωργικά προϊόντα ποιότητας αλλά και για να παράγουν με τρόπους που να μην επιβαρύνουν αλλά αντίθετα να προστατεύουν και να διατηρούν το περιβάλλον και το τοπίο. Υπάρχουν βέβαια και προϋποθέσεις. Για να επιτύχουν αυτά τα προγράμματα η κυριότερη είναι, ο σχεδιασμός τους, ακόμα και στη λεπτομέρεια, να είναι διαφανής και να γίνεται με συμμετοχή όλων των ενδιαφερομένων. Η, όχι ιδιαίτερα δημοφιλής στην κεντρική διοίκηση, διαδικασία της διαβούλευσης, η εφαρμογή της οποίας μόνο προσχηματική θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μέχρι τώρα, είναι Πολιτικές για την ποιότητα και την αειφόρο ανάπτυξη του αγροτικού χώρου. Σελίδα 11 από 11 απαραίτητη. Ελλοχεύει ο κίνδυνος της δημιουργίας μιας νέας γραφειοκρατίας «αναπτυξιολόγων». Η απαίτηση για την ουσιαστική εφαρμογή συμμετοχικών διαδικασιών στο σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των αναπτυξιακών προγραμμάτων είναι δικαίωμα αλλά και υποχρέωση. i Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (2005). Η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική. Περιοδικό Γαία Ελληνική, Τεύχος 5. ii Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1698/2005 του Συμβουλίου, της 20ής Σεπτεμβρίου 2005, για τη στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης (ΕΓΤΑΑ) iii Για τη σχετική συζήτηση ενδεικτικά Fennell, R. (1999) Η Κοινή Αγροτική Πολιτική. Συνέχεια και Αλλαγή. Θεμέλιο/ΓΠΑ. Αθήνα Ν. Μαραβέγιας (Επιμ.) (1999) Η ελληνική γεωργία προς το Παπαζήσης/ΓΠΑ, Αθήνα. Παπαγεωργίου, Κ., Δαμιανός, Δ. και Π. Σπαθής (2005). Αγροτική Πολιτική. Εκδόσεις Σταμούλη ΑΕ. Αθήνα. Louloudis, L. and N. Maraveyas (1997) Farmers and Agricultural Policy in Greece since the Accession to the European Union, Sociologia Ruralis 37(2) iv Skouras, D. and A. Vakrou (2002). Consumers willingness to pay for origin labelled wine. A Greek case study. British Food Journal 104(11) v EC (2008) List of quality wines produced in specified regions, (Published pursuant to Article54 (4) of Council Regulation (EC) No 1493/1999). EC (2008) List of names of geographical units smaller than the Member State as referred to in Article 51(1) of Regulation (EC) No 1493/1999 (table wines with geographical indication) (Published pursuant to article 28 (a) of Regulation (EC) No 753/2002) vi Λουλούδης, Λ., Βλάχος, Γ. και Σ. Χριστόπουλος (2004). Η δυναμική της τοπικής επιβίωσης στις ελληνικές Λιγότερο Ευνοημένες Περιοχές, στο Ι. Σπιλάνης, Θ. Ιωσηφιδης και Α. Κίζος (Επιμ.) Στρατηγικές Ανάπτυξης σε λιγότερο ευνοημένες περιοχές. Gutenberg, Αθήνα, vii viii Εκκρεμεί η ανακήρυξη ενός προϊόντος, της σταφίδας Ζακύνθου ix x xi xii Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας xiii Οδηγία 2000/60/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2000 για τη θέσπιση πλαισίου κοινοτικής δράσης στον τομέα της πολιτικής των υδάτων xiv xv ΖΜ = Ζωικές μονάδες, που αντιστοιχεί σε μια αγελάδα γαλακτοπαραγωγής ή περίπου 7 αίγες ή πρόβατα.

10 10 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΘΟ ΩΡΗΣ ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΙΓΛΗΣ ΜΕΡΟΣ Eκατόν επτά χρόνια πέρασαν από τη γέννηση του αντρειωµένου Θοδωρή Ρ. Βίγλη και 62 χρόνια από το θάνατό του το Ο Θοδωρής γεννήθηκε στη θρυλική Σαµαριά της Επαρχίας Σφακίων του νοµού Χανίων το Κείµενα επιµέλεια παρουσίαση Αντώνης Εργαζάκης Στα χρόνια του εμφυλίου ο Βίγλης δεν πήρε ενεργά μέρος... γιατί ουσιαστικά ήταν αντίθετος σ έναν εμφύλιο πόλεμο που τον θεωρούσε χαμένο και α- δελφοκτόνο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 Μ ια φορά, προπολεμικά, ο Βίγλης δικαζόταν στα Χανιά, και μέσα στο δικαστήριο δεν του είχαν βγάλει τις χειροπέδες οι χωροφύλακες. Ο πρόεδρος είπε να τις βγάλουν και οι χωροφύλακες είπαν ότι είναι επικίνδυνος για απόδραση. Τότε ο πρόεδρος τον ρώτησε, χαριτολογώντας, αν πράγματι μπορεί να δραπετεύσει μέσα από το δικαστήριο, με τόσα μέτρα α- σφαλείας, και αφού ο Βίγλης τού έδωσε το λόγο του ότι δεν θα φύγει, του επέτρεψε να κάνει μια δοκιμή. Ο Βίγλης δίνει μια και σπάει τις χειροπέδες από τα χέρια του, ορμάει πετώντας πέρα τους χωροφύλακες και από ένα μικρό παράθυρο δίνει μια σπάζοντάς το και βρίσκεται έξω στη στιγμή, ξεσηκώνοντας θύελλα θαυμασμού, και ιδιαίτερα στις γυναίκες που βρίσκονταν στο Δικαστήριο. Όταν η δίκη συνεχίστηκε, ο πρόεδρος του είπε: «Αν, Θόδωρε, δικαστές ήταν γυναίκες, δεν θα σε δικάζανε ποτέ». Στα χρόνια του εμφυλίου ο Βίγλης δεν πήρε ενεργά μέρος, με εξαίρεση μια περιοδεία στ Ασκύφου που του το ζήτησαν οι ίδιοι οι α- ντάρτες λόγω του κύρους και της φιλίας που είχε ο Βίγλης με πολλούς κατοίκους του ηρωικού χωριού, αλλά και γιατί ουσιαστικά ο Θοδωρής ήταν αντίθετος σ έναν εμφύλιο πόλεμο που τον θεωρούσε χαμένο και αδελφοκτόνο, και ειδικά στην Κρήτη όπου ο λαός της διακρίνεται για το πνεύμα ενότητας και αδελφοσύνης. Η παρακάτω μαρτυρία προέρχεται από πατριώτη μας που πήρε μέρος σε επιχειρήσεις με επικεφαλής τον Παύλο Γύπαρη, στα Λευκά Όρη το Είχε ξεκινήσει συντονισμένη επίθεση Στρατού-Μάυδων-χωροφυλακής με σκοπό την εξόντωση των ανταρτών. Οι αντάρτες ήταν περίπου 500 άτομα. Ο Βίγλης βρισκόταν στο μητάτο του στα Ποριά, κι επειδή στην προηγούμενη εξόρμηση τού είχαν κάψει τη μάντρα, είναι αποφασισμένος σήμερα να μην το επιτρέψει ξανά. Βγαίνει λοιπόν σ ένα ύψωμα και ταμπουρώνεται με το ντουφέκι του, σηκώνοντας στα 1500 κλισιοσκόπιο, και όπως βγορίζει ο στρατός παίζει πέντε μπαλωθιές, τραυματίζοντας τρεις χωροφύλακες. Τότες ο Γύπαρης, που ήξερε πού πάει, φωνάζει στους άντρες του: «Πέστε όλοι κάτω, και ακούστε τι θα σας πω. Αυτός που ρίχνει τους πυροβολισμούς δεν μπορεί να είναι άλλος από τον Βιγλωθοθωρή. Η απόσταση βλέπεται ποια είναι. Εάν πλησιάσουμε πιο κοντά στα 500 μέτρα, δεν φεύγει κανείς μας, λοιπόν, ένας ένας γυρίστε πίσω να πάμε στις δουλειές μας και ν αφήσουμε τον άνθρωπο ήσυχο. Ο Γύπαρης με τον Βίγλη γνωρίζονταν από παλιά και υπήρχε αμοιβαίος σεβασμός στην παλικαριά του άλλου. Ένας άντρας, ένα παλικάρι, για να είναι ο- λοκληρωμένος, πρέπει να έχει πολλά προτερήματα. Έχεις θάρρος; Το έχουν κι άλλοι. Είσαι δεινός σκοπευτής; Είναι κι άλλοι. Είσαι γρήγορος; Είναι κι άλλοι. Είσαι γνωστικός με σύνεση στις αποφάσεις σου; Και ούτω καθεξής. Ο Θοδωρής τα είχε όλα αυτά, αλλά είχε και μια ανιδιοτέλεια επίσης, και κάτι σπάνιο στις μέρες μας: ένα αρχαιοελληνικό πνεύμα ιπποτισμού και μεγαλοπρέπειας. Ο Θοδωρής γυρνούσε από κάπου πάνω στα Λευκά Όρη και σταμάτησε σ ένα μητάτο ενός γνωστού του βοσκού ο οποίος έλειπε εκείνη την ώρα. Βρήκε μόνο 2-3 βοσκάκια και τους ζήτησε κάτι να φάει. Εκείνα του έδωσαν λίγο γιαούρτι και καθώς έτρωγε, ακουστήκαν πυροβολισμοί. Αυτός ατάραχος τους λέει: «Για ξανοίξτε, μωρέ. Πού παίζονται οι μπαλωτές;». Ξανοίγουν τα κοπέλια και του λένε, «Γερμανοί είναι, μπάρμπα, και κυνηγούνε ένα δικό μας. Ο Βιγλοθοδωρής σηκώνεται, βάζει τα κιάλια και βλέπει τους Γερμανούς, κι ένα δικό μας γνωστό του που τον έψαχνε πέντε χρόνια να τον σκοτώσει. Χωρίς να διστάσει καθόλου, αρχίζει τους Γερμανούς τάκα τάκα τάκα και ανακόπτει το κυνηγητό τους. Μετά από ώρες είδανε επτά φορεία να παίρνουνε Γερμανούς άγνωστος ο αριθμός των νεκρών και των τραυματιών. Ο κυνηγημένος πέρασε πάνω από το σημείο που ή- ταν ο Θοδωρής χωρίς να έχει πάρει χαμπάρι τι είχε γίνει και ότι τον είχε γλυτώσει ο άσπονδος φίλος του και κοιτούσε να φύγει. Ο Βίγλης τρυπάει από το πίσω μέρος της μάντρας και βγαίνει πάνω σ ένα ύψωμα, τον βλέπει και του φωνάζει, σε λίγο πέφτουνε μούρη με μούρη και ο άλλος παγώνει. Ο Βίγλης τότες του λέει: «Σε έ- ψαχνα πέντε χρόνια να σε βρω και σήμερα σε βρίσκω κάτω από αυτές τις συνθήκες», του ε- ξήγησε τι έγινε και του λέει, «φύγε», του λέει, «σου δίνω χάρη, αλλά όσο ζω δεν θα ξαναπεράσεις από το φαράγγι», και πράγματι όσο ζούσε ο Θοδωρής δεν ξαναπέρασε. Στα Λευκά Όρη τα χρόνια της κατοχής υ- πήρχαν δύο φυλάκια των Εγγλέζων. Το ένα α- πό αυτά ανήκε στην υπηρεσία της Ιντέλλιτζεντ Σέρβις, με επικεφαλής τον Άγγλο Aλέκο Filding, και ανήκε στην 133η μονάδα. Το άλλο υπαγόταν απευθείας στο Αγγλικό Στρατηγείο (ISLD). Ο Αλέκος, συνεχιστής της Αγγλικής παράδοσης, ραδιουργούσε μόνιμα, σπέρνοντας ζιζάνια στις σχέσεις των αντιστασιακών οργανώσεων. Ο Αλέκος, λοιπόν, πλησίασε τον Θοδωρή και προσπάθησε να τον απομακρύνει από τον ΕΛΑΣ και να τον εντάξει στην υπηρεσία των Άγγλων. Σκοπός του ήτανε να αποδυναμώσει το ΕΑΜ από τη μια, και από την άλλη να προκαλέσει τριβές στο ΕΑΜ και την ΕΟΚ. Ο Βίγλης τού έδωσε όμως περήφανη απάντηση. Του είπε, σαν γνήσιος Κρητικός, ότι όπου χρειαστεί ν αντιμετωπίσουν Γερμανούς, θα τον βρουν δίπλα τους, αλλά ποτέ όργανό τους. Ο Αλέκος, γυρνώντας στο φυλάκιο, διέβαλε τον Βίγλη που, αφού το έμαθε, σηκώνεται μια και δυο και πάει στο φυλάκιο και συναντά τον Αλέκο παρουσία αντρών και του ζητάει το λόγο. Του είπε, με λίγα λόγια, γιατί τον συκοφαντεί και διαδίδει ψέματα γι αυτά που κουβέντιασαν, και του πέταξε το γάντι ότι ανάμεσα σ έναν αξιωματικό της βρετανικής αυτοκρατορίας που θα έπρεπε να έχει αίσθημα τιμής και σ έναν Κρητικό Σφακιανό, που έχει την τιμή πάνω από όλα, ο μόνος τρόπος ν αποκατασταθούν τα πράγματα ήταν να μονομαχήσουν. Ο Αλέκος έβαλε την ουρά στα πόδια και αρνήθηκε την πρόταση. Αυτός ήταν ο Βίγλης. Μπορεί όλα αυτά να ακούγονται στις μέρες μας από ορισμένους σαν ρομαντικά παραμύθια περί τιμής κτλ., αλλά οι άνθρωποι στον τόπο μας είχαν και έχουν τιμή και υπόληψη. Γιατί, όπως γράφει και ο Oswald Spengler στο βιβλίο του «Η παρακμή της Δύσης» (εκδόσεις Γ. Δαρδανός), η βασική έννοια όλων των ζωντανών ηθών είναι η τιμή, η οποία περιλαμβάνει ό- λες τις άλλες, την πιστή αφοσίωση, την αυτοκυριαρχία, την ταπεινοφροσύνη, τη γενναιότητα, την ιπποτικότητα, την αυτοκυριαρχία, την απο - φασιστικότητα. Και η τιμή είναι υπόθεση του αίματος. Και όχι της διάνοιας. Ο άνθρωπος δεν κάθεται να σκεφτεί διότι τότε θα ήταν ήδη Άτιμος. Η στάση εκείνων που καταπίνουν μια προσβολή, ξεχνούν μια ήττα, κλαψουρίζουν μπροστά στον εχθρό, δείχνει μια ζωή ανάξια και περιττή. Το 1947 η Γενική Διοίκηση Κρήτης με ε- πικεφαλής τον υπουργό και στέλεχος του Κόμματος των φιλελευθέρων Μανούσο Βολουδάκη, κάλεσαν την ηγεσία των ανταρτών σε συνάντηση στα Μεσκλά με σκοπό την παράδοση των α- νταρτών και την υπογραφή συμφωνίας. Ο Βολουδάκης ζήτησε να είναι οπωσδήποτε ανάμεσά τους και ο Θ. Βίγλης, και όταν του είπαν ότι ο

11 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 11 Βίγλης δεν μετέχει στο Δ.Σ., τους είπε, «το ξέρω, αλλά θέλω να είναι και αυτός μαζί». Όταν λοιπόν μαζεύτηκαν, ο Βολουδάκης ρώτησε πού είναι ο Βίγλης και του είπαν ότι δεν ήρθε. «Τότε, κύριοι, τους λέει, εγώ βάνω το καπέλο μου και φεύγω». Φωνάξανε λοιπόν τον Βίγλη και πήγε, οι αντάρτες είπαν να παρου σιαστούν και όσοι δεν βαρύνονται με προσωπικά εγκλήματα, να τους δοθεί χάρη, και η κυβέρνηση πρότεινε την παράδοση των ανταρτών άνευ όρων. Η συνάντηση έληξε ά- δοξα, και φεύγοντας ο Βολούδης φώναξε κοντά του τον Βίγλη, που τον γνώριζε από παλιά, και του είπε σχεδόν προφητικά: «Αγαπητέ μου Θοδωρή, γεια σου και λυπάμαι που δεν θα ξανασμίξουμε». Οι μήνες που ακολούθησαν υπήρξαν πολλοί δύσκολοι για τον Θοδωρή, ήταν σ ένα πραγματικό αδιέξοδο. Από τη μια καταλάβαινε ό- τι ή έπρεπε να μην αφήσει τους αντάρτες να μείνουν στο φαράγγι, γιατί ο ίδιος δεν έβλεπε προοπτική για συνέχεια του α- ντάρτικου, πράγμα που θα τον έφερνε σε σύγκρουση με τους αντάρτες, κι αυτό ο ίδιος δεν το ήθελε, ή, αν έ- μεναν τα πράγματα όπως είχαν, θα τον σκότωναν ο στρατός και οι Μάυδες. Σε φίλους του, που του έλεγαν ότι είχε όλη την πολυτέλεια να προσέχει και να κρυφτεί, έλεγε: «Εγώ δεν μπορώ να μπω σε κασέλα». Ήταν πολύ περή - φανος και ο εγωισμός του δεν του το επέτρεπε. Κάποιο βράδυ στο μητάτο του στα Ποριά και αφού είχε χωρίσει το κοπάδι του ΤΑ ΑΓΡΙΜΙΑ ΤΟΝ ΕΚΛΑΨΑΝΕ ΟΙ ΑΗΤΟΙ ΚΙ ΟΙ ΖΑΡΕΣ ΕΧΑΣΑΝΕ ΤΟ ΑΣΤΕΡΙ ΤΟΥΣ ΟΙ ΣΦΑΚΙΑΝΕΣ ΜΑΔΑΡΕΣ από τα αδέρφια του, και είχε κάνει κοινάτο με ένα φίλο του από τα Μεσκλά, ανακοίνωσε την πρόθεσή του να πάει στα Μεσκλά να ξεπληρώσει ένα χρέος που είχε. Κάποιος βοσκός που του έκανε τον φίλο έτσι γίνεται καμιά φορά πήγε στους Λάκκους και ειδοποίησε προσωπικούς εχθρούς του Θοδωρή, Μάυδες, που μέσα στο γενικότερο κλίμα του εμφυλίου σχεδίασαν την ε- κτέλεσή του έτσι ώστε να φανεί σαν φόνος καταδιωκόμενου κομμουνιστή. Ο Βίγλης έφυγε από τα Ποριά στις και τα ξημερώματα στις , σέρνοντας δύο αίγες και το όπλο του χιαστί, βάδιζε για τον προορισμό του, κάπου στις Λακκιώτικες Μαδάρες, πάνω από τη Ζούρβα. Το απόσπασμα από τριάντα Μάυδες τού είχε στήσει καρτέρι με βαρύ οπλισμό. Τον άφησαν και πέρασε από μπροστά τους, και περνώντας γύρω στα 20 μ., του έριξαν ομαδικά. Ο Θοδωρής ενστικτωδώς αφήνει τα σκοινιά από της αίγες και ξεκρεμάει το όπλο του ρίχνοντας 2-3 πυροβολισμούς στον αέρα, και πέφτει νεκρός μισοόρθιος, με το όπλο ανάμεσα στα πόδια του. Για λίγη ώρα οι Μάυδες δεν πλησίαζαν μέχρι να βεβαιωθούν ότι ήταν νεκρός. Έτσι τελείωσε την ταραχώδη μα ένδοξη ζωή του ο σταυραετός των Λευκών Ορέων, ο ΑΣΣΟΣ ΤΩΝ ΑΣΣΩΝ, όπως έγραψε και ο Γερμανός συγγραφέας Erhart Kästner στο βιβλίο του «Κρήτη». Ανδρέας Πρωτοπαπαδάκης - Σταύρος Πολέντας Γράφει ο ΔΗΜΗΤΡΗΣ Π. ΜΑΝΟΥΣΕΛΗΣ Σ υμπληρώθηκαν το 2009 πενήντα χρόνια από τον θάνατό τους. Η μοίρα τους ή- θελε μαζί στη ζωή και στους αγώνες, μαζί και στον θάνατο. Στις 19/12/1959 ο Ανδρέας, στις 14/10/1959 ο Σταύρος, γεννημένος στον Βαφέ ο Ανδρέας θα σηκώσει από νωρίς και επάξια το μεγάλο βάρος του ονόματός του. Γιος του Παύλου Πρωτοπαπαδάκη πρωθιερέως, απόγονου του Πρωτόπαπα των Σφακίων το καιρό του Δασκαλογιάννη. Από τα ηρωικά Ασκύφου ο Σταύρος και από την αρχοντική οικογένεια των να βοηθήσουν στον αγώνα. Μετά την επανάσταση ο Πολέντας θα ενταχθεί στον πολιτικό στίβο ως δήμαρχος στα Ασκύφου και βουλευτής ε- πί Κρητικής Πολιτείας. Ο Πρωτοπαπαδάκης ως δημόσιος λειτουργός στη νομαρχία Σφακίων και αργότερα στη νομαρχία Χανίων θα ασχοληθεί σεμνά και ταπεινά, αλλά δυναμικά και με το συνδικαλισμό. Πέρα όμως από την προσφορά τους στους α- πελευθερωτικούς αγώνες της πατρίδας, αυτό που τους τιμά και τους ανεβάζει πολύ ψηλά είναι ότι δεν έλαβαν μέρος στον διχασμό, το αιώνιο καρκίνωμα των Ελλήνων. Παρ ότι και οι δυο ήταν στο «αντίπαλο» στρατόπεδο από τον ε- θνάρχη Βενιζέλο θα συναντηθούν μαζί του στους αγώνες για την πατρίδα όταν χρειαστεί. Ο Πολέντας δεν θα αφήσει το όπλο ποτέ. Ενενηντάρης θα πάρει μέρος στη μάχη της Κρήτης το 41 και το 44 στη μάχη του Βαφέ. Το πάθος του Πρωτοπαπαδάκη θα είναι η ανέγερση μνημείων και η δικαίωση υλική και ηθική των ξεχασμένων αγωνιστών από την ελεύθερη πατρίδα. Το 1954 ο Πρωτοπαπαδάκης ως πρόεδρος του «Συνδέσμου Παλαιών Αγωνιστών Κρήτης », θα δει το όνειρό του να γίνεται πραγματικότητα. Το μνημείο της Μεταπολιτευτικής Επανάστασης στις Βρύσες. Αιωνία τους η μνήμη... Κύριε Διευθυντή Αφού πρώτα θα σας ευχηθώ, σε εσάς προ - σωπικά, στην εφημερίδα σας και στο προσωπικό σας, καλές γιορτές και το νέο έτος 2010 να είναι ευτυχισμένο και καρπερό, θα ήθελα να δημοσιεύσετε τα ακόλουθα: Όπως διαβάσαμε στις εφημερίδες, η Εισα - γγελία Εφετών Κρήτης, διεξάγει έρευνα, αν υ- πάρχουνε υπό κατάληψη χτίρια ιδιοκ τησίας πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Γνωστοποιώ λοι πόν στην Εισαγγελία και σε κάθε ενδιαφερόμενο ό- τι το Μέγαρο Παπαδόπετρου, στα Χανιά, ιδιοκτησίας σήμερα του Πολυτεχνείου Κρήτης, τελεί υπό κατάληψη επί σειρά ετών και, από ότι φαίνεται από το τεράστιο πανώ, που φαίνεται και στην φωτογραφία, που παραθέτω, δεν είναι αυριανοί άνθρωποι του πνεύματος, καταληψίες, μα η συνέχεια των αντεξουσιαστών. Όπου πλήττεται ο κόσμος από την αναρχία απαιτεί περισσότερη αστυνόμευση, αυτούς τι τους κόφτει α- πό την παρουσία της αστυνομίας; Κακούργους θεωρούνε εαυτούς; Oι Παπαδόπετροι ήταν τρεις αδερφοί μεγαλοδικηγόροι και πολιτικοί.δεν άφησε κανείς τους παιδιά. Το παιδί που άφησαν ήταν αυτό το μέγαρο και το ενεπιστεύθησαν στο Πολυτεχνείο Κρήτης χάριν του φυτωρίου πνευματικών ανθρώπων και όχι για παραβατικούς. Η καμήλα σκύβει και την καβαλάνε. Το ίδιο κάνει και το κράτος. Η ανεκτικότητά του αποθρασύνει τους παραβατικούς σε σημείου που να διατυμπανίζουνε ότι αυτοί δεν ανέχονται την αστυνομία. Αφού τους ανέχεται η αστυνομία καλά κάνουν. Το Μέγαρο Παπαδόπετρου στα Χανιά τελεί υπό κατάληψη Η ανυπαρξία, η ανεκτικότητα και η ανικανότητα του κράτους μας οδηγεί στην καταστροφή. Γιατί δεν υπάρχει κρατική οντότητα; Η ανοχή των παρανόμων και των παραβατικών ξεσπά εις βάρος των νομίμων και νομοταγών ανθρώπων. Όταν ένα απόβρασμα της κοινωνίας, ντυμένος ειδικός φρουρός, εσκότωσε ένα αθώο αγγελούδι, τον άτυχο Αλέξη Γρηγορόπουλο, οι α- πάνθρωποι εθυσιάσανε τις περιουσίες άλλων α- θώων ανθρώπων με το επιχείρημα ότι εκδικούνται τον άδικο χαμό. Μα αυτό δεν ήτανε αιτία μα ήτανε δικαιολογία για να ξεδώσουνε καταστρέφοντας κόσμο. Για τους Σφακιανούς υπάρχει η ευαισθησία, και επειδή οι διαθέτες ήτανε Σφακιανοί, μα και επειδή είχανε βάλει τον όρο να σπουδάζουνε από το Πολυτεχνείο κάθε χρόνο δύο Σφακιανάκια. Δεν νομίζω ότι οι καταληψίες θα φροντίσουνε τώρα για τις σπουδές δύο Σφακιανόπαιδων. Κανάκης Ι. Γερωνυμάκης Πολέντηδων με την αγωνιστική παράδοση. Ο πρώτος σημαντικός σταθμός στους κοινούς α- γώνες τους για τη λευτεριά της Κρήτης ήταν η Μεταπολιτευτική Επανάσταση του (απ όπου και η φωτογραφία), που ονομάστηκε και «τυχερή» γιατί έφυγαν οι Τούρκοι από την Κρήτη. Αρχηγός της ο Μανούσος Κούνδουρος. Τον Οκτώβριο του 1895, όπως αναφέρει στο η- μερολόγιό του ο Κούνδουρος, στον Πετρέ στα Ασκύφου ο Πολέντας θα αναλάβει υπαρχηγός του στρατιωτικού τομέα και ο Πρωτοπαπαδάκης του Αρχειοφύλακα. Από τότε θα αρχίσει μια μακρά πορεία κοινών αγώνων για τη λευτεριά και την τιμή της πατρίδας. Στις σφαγές των χριστιανών του Ηρακλείου το 1898, ως «Πρωτοπορία» της Επανάστασης όπως τους αποκαλεί ο Κούνδουρος στο ημερολόγιό του, θα τρέξουν για MOBILE

12 12 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 Τα συμφέροντα της Αγγλίας στο Κυπριακό ζήτημα Τ ο Κυπριακό πρόβλημα, δυσεπίλυτο και ακανθώδες για πολλά χρόνια, εξακολουθεί να αποτελεί «πονοκέφαλο» για τη διεθνή διπλωματία. Όποιος επιχειρήσει να διερευνήσει το ζήτημα θα διαπιστώσει ότι ανέκαθεν η γεωπολιτική θέση του νησιού έθεσε σε ομηρία τις τύχες του Κυπριακού λαού. Δεν πρέπει να αγνοηθεί ότι η Κύπρος α- ποτέλεσε επιδίωξη και κατακτητικό στόχο των εκάστοτε ισχυρών της παγκόσμιας ιστορίας. Ο έλεγχος και η κατοχή του νησιού πέρασε από κατακτητή σε κατακτητή, άλλοτε με βιαιότητα και άλλοτε με κάθε μορφής οικονομική εκμετάλλευση (αγορές ή ενοικιάσεις) του εδάφους της. Το Κυπριακό ζήτημα όπως έχει σήμερα, για να γίνει κατανοητό, πρέπει να αναχθεί στην αφετηρία του περίπου έναν αιώνα πριν, αφού οι διενέξεις και οι διεκδικήσεις που προβάλλονται ως σήμερα προκύπτουν από τους δυο άλλους «εταίρους» του προβλήματος, τους Άγγλους και τους Τούρκους. Το 1878 μετά από μια μακρόχρονη κατοχή της Κύπρου από τους Οθωμανούς (1571) η Αγγλία, κατ εξοχήν έκφραση της αποικιοκρατίας υπέγραψε συνθήκη με την Οθωμανική Αυτοκρατορία παρέχοντας σ αυτήν προστασία έ- ναντι της Ρωσίας με αντάλλαγμα την κατοχή και διοίκηση της Κύπρου έναντι μισθώματος. Οι Άγγλοι τότε ανέθεσαν την εξουσία σε Ύπατο Αρμοστή ο οποίος κυβερνούσε μαζί με ένα νομοθετικό και εκτελεστικό συμβούλιο. Η Αγγλική κατοχή στην Κύπρο δεν υπήρξε καλύτερη από εκείνη των Τούρκων. Ο Κυπριακός λαός δεν είχε πολιτικά δικαιώματα και υ- φίστατο βαρύ φόρο υποτέλειας. Το 1882 οι Άγγλοι πιεζόμενοι από την αγανάκτηση του Κυπριακού λαού προέβησαν σε κάποιες εικονικές μεταρρυθμίσεις. Ο Γλάδστων παραχώρησε ένα μόρφωμα Συντάγματος αποτελούμενο από 31 άρθρα που ίσχυσε 50 χρόνια περίπου. Σημειωτέον ότι ο Κυπριακός λαός δεν είχε καμία εξουσία και μάλιστα στα χρόνια αυτά επιχειρήθηκε να αντικατασταθεί η γλώσσα του με την Αγγλική. Το 1914 στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο η Αγγλία επικαλούμενη την αντίπαλη τοποθέτηση της Υψηλής Πύλης έναντι της Αντάτ κατάργησε την Συνθήκη του 1878 και προσάρτησε την Κύπρο στην επικράτεια της. Το Μάιο του 1925 κήρυξε την Κύπρο Βρετανική αποικία και μετονόμασε τον Αρμοστή του νησιού σε Κυβερνήτη. Το 1927, η διογκούμενη αντίδραση των Κυπρίων ανάγκασε την Αγγλία να καταργήσει τον Η Αγγλική κατοχή στην Κύπρο δεν υπήρξε καλύτερη από εκείνη των Τούρκων. Ο Κυπριακός λαός δεν είχε πολιτικά δικαιώματα και υφίστατο βαρύ φόρο υποτέλειας. «φόρο υποτέλειας». Τον φόρο αυτό που ήταν χιλ. λίρες ετησίως ήταν υποχρεωμένη να πληρώνει η Αγγλία στην Οθωμανική Αυτοκρατορία σύμφωνα με την συνθήκη του Το ποσό αυτό, που ποτέ δεν πλήρωσε η Αγγλία από τον δικό της προϋπολογισμό το συνέλεγε από τον Κυπριακό λαό, ακόμα και μετά το 1914 που κατάργησε την συνθήκη του 1878 και προσάρτησε την Κύπρο στην επικράτεια της. Έτσι η Αγγλία αφαίμαξε από τον Κυπριακό λαό το τεράστιο για την εποχή ποσό των λιρών, όταν σύμφωνα με μελέτη της Αγγλικής κυβερνήσεως που έγινε το 1938, το 25% του λαού ζούσε κάτω από το επίπεδο συντηρήσεως, το 25% πάνω από το επίπεδο συντηρήσεως και τέλος το 25% του συνόλου του λαού ή- ταν καταδικασμένο σε μόνιμη φτώχια Το 1931 ο άοπλος Κυπριακός λαός εξεγέρθηκε διεκδικώντας εθνική λύτρωση, δημοκρατική διακυβέρνηση με παραχώρηση ουσιαστικού Συντάγματος και επίλυση των ογκούμενων οικονομικών προβλημάτων. Οι Άγγλοι τότε κατάργησαν το Σύντάγμα του 1882 και επέβαλαν μια στυγνή αποικιακή δικτατορία. Με το Βασιλικό Διάταγμα της 12/2/1931 όλη η εξουσία συγκεντρώθηκε στα χέρια του Κυβερνήτη και ε- γκαθιδρύθηκε καθεστώς τρομοκρατίας και καταπίεσης του λαού που συνεχίσθηκε και μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Με τη λήξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου και την αποδυνάμωση της αποικιοκρατίας, πυλώνα της νομικής και πολιτικής τάξης αποτέλεσε η αρχή της αυτοδιάθεσης των λαών. Η διακήρυξη αυτή εκδόθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών τον Νοέμβριο του Κατ αυτήν ένας λαός που τελεί σε μόνιμη σχέση με συγκεκριμένο εδαφικό χώρο έχει το δικαίωμα να διαμορφώνει την πολιτειακή του υ- πόσταση με δημοκρατικό πολίτευμα και διακριτές τις εξουσίες του. Παρά ταύτα η Αγγλία αδιαφόρησε για τις α- ποφάσεις του ΟΗΕ και διά στόματος του Υφυπουργού Αποικιών Χένρυ Χόπκινσον δήλωνε στις πως: «ορισμένες περιοχές μέσα στην Κοινοπολιτεία λόγω των ιδιαζουσών συνθηκών δεν μπορούν να περιμένουν ότι θα ήταν ποτέ δυνατόν να καταστούν πλήρως α- νεξάρτητες.υπάρχουν μερικές περιοχές που ποτέ δεν μπορούν να περιμένουν κάτι τέτοιο».αυτή ήταν η θέση της Αγγλίας ενώ είχε μεσολαβήσει, αφ ενός το εντυπωσιακό αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 15ης Ιανουαρίου 1950 στην Κύπρο όπου το 97,5% του συνόλου των Ελληνοκυπρίων ψηφοφόρων έθεσαν την υπογραφή τους κάτω από την διακήρυξη με την οποία διεκδικείτο ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, και αφ ετέρου το ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του Ο.Η.Ε τον Δεκέμβριο του 1952 που ζητούσε από τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ να «προαγάγουν το δικαίωμα των λαών για αυτοδιάθεση και να διευκολύνουν την άσκηση του δικαιώματος τούτου στα εδάφη που είχαν υπό την διοίκηση τους με τη διενέργεια δημοψηφίσματος». Μέσα σ αυτό το διεθνές κλίμα και κυρίως υ- πό την πίεση που άσκησε ο ξεσηκωμός του Κυπριακού λαού και η ένοπλη δράση της Ε.Ο.Κ.Α η Αγγλική διπλωματία προώθησε την λύση της διχοτόμησης αναβαθμίζοντας απροκάλυπτα πλέον τον ρόλο των Τουρκοκυπρίων τους ο- ποίους χρησιμοποιούσε από το Γνώριζε βέβαια ότι οι Τουρκοκύπριοι ελέγχονταν α- πό την Τουρκία την οποία μ αυτόν τον τρόπο καθιστούσε μέρος του προβλήματος παρά το γεγονός ότι με την Συνθήκη της Λοζάννης είχε αποποιηθεί των δικαιωμάτων της στην Κύπρο. Έτσι η Αγγλία πέτυχε την αλλαγή του στόχου της αυτοδιάθεσης που είχε θέσει ο Κυπριακός λαός, με εκείνο της ανεξαρτησίας, την οποία όμως η Αγγλία σχεδίαζε περιορισμένη. Οδήγησε την Κύπρο στις Συμφωνίες της Ζυρίχης και του Λονδίνου με τις οποίες κατάφερε να εξασφαλίσει τα δικά της γεωπολιτικά συμφέροντα και να προδικάσει το μέλλον. Οι συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, αν και εδράζονταν σε σαθρά νομικά θεμέλια γεγονός που η Αγγλία δεν αγνοούσε- έδωσαν την ευκαιρία στους Άγγλους να καταστούν ως μια α- πό τις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις της νεοσύστατης Κυπριακής Δημοκρατίας και να ασκούν παρανόμως κυριαρχικά δικαιώματα στο 3% του εδάφους της που εντοπίζεται στις περιοχές της Δεκέλειας και του Ακρωτηρίου. Πέραν αυτών απολαμβάνουν στρατιωτικών διευκολύνσεων σε αρκετές μικρότερες περιοχές στις οποίες διατηρούν πεδία ασκήσεων και κάνουν χρήση ορισμένων δρόμων. Υπάρχει επίσης μεγάλου μεγέθους εγκατάσταση RADAR στην κορυφή του Τροόδους, και σταθμός του συστήματος παρακολούθησης επικοινωνιών ECHE- LON στον Αγ. Νικόλαο Αμμοχώστου. Τα εδάφη αυτά με τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου παρέμειναν προς χρήση στην Αγγλία για την ικανοποίηση αναγκών των στρατιωτικών της βάσεων. Με την έννοια αυτή δεν μπορεί να αποτελούν κράτος αφού σαφώς αναφέρεται η χρήση τους. Παρ όλα αυτά η Αγγλία ι- σχυρίζεται ότι ασκεί επ αυτών κυριαρχία υπό τη μορφή κράτους Αγγλικού με δικό του έδαφος. Ένα κράτος όμως πρέπει να έχει κυβέρνηση, λαό, σύνορα, νόμους και οι Αγγλικές Βάσεις δεν έχουν τίποτα από αυτά. Είναι προφανές λοιπόν ότι η Αγλλία εξακολουθεί να ασκεί επ αυτών αποικιακή πολιτική παρά το γεγονός ότι στις 14 Δεκεμβρίου 1969 εκδόθηκε το υπ αριθμ. 1514(ΧV) ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών με τίτλο «Διακήρυξη για την παραχώρηση Ανεξαρτησίας σε χώρες και λαούς κάτω από α- ποικιακό καθεστώς» και στις 12 Οκτωβρίου 1970 το ψήφισμα 2641(XXV) με τίτλο «Πρόγραμμα δράσης για την πλήρη εφαρμογή της διακή-

13 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 13 ρυξης για την παραχώρηση ανεξαρτησίας σε χώρες και λαούς κάτω από αποικιακό καθεστώς» στο οποίο αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι «η συνέχιση της αποικιοκρατίας σε οποιανδήποτε μορφή ή έκφραση αποτελεί έγκλημα το οποίο συνιστά παραβίαση του χάρτου των Ηνωμένων Εθνών και των αρχών του Διεθνούς Δικαίου». Αν λοιπόν κάποιος κατέφευγε στο Διεθνές Δικαστήριο είναι βέβαιο ότι θα κατέρρεαν οι ι- σχυρισμοί των Άγγλων. Η υστερία στην οποία είχε υποπέσει ο Δυτικός κόσμος κατά την περίοδο του ψυχρού πολέμου και η αγωνία των Αγγλοαμερικανών να διαφυλάξουν τα συμφέροντα τους στην ανατολική Μεσόγειο, τα οποία εξασφάλιζε η παραμονή των Αγγλικών Βάσεων στην Κύπρο, τους οδήγησε στη πεποίθηση ότι ήταν αναγκαία η διχοτόμηση του νησιού και η δημιουργία δυο κρατιδίων την πορεία των οποίων θα μπορούσαν να ελέγχουν αποτελεσματικότερα. Η προοπτική αυτή δεν θα ήταν εύκολα υλοποιήσιμη αν δεν συνέβαλαν καθοριστικά δυο συνιστώσες. Από την μία πλευρά η Τουρκία, διαθέσιμη στην εξυπηρέτηση των Αγγλοαμερικανικών συμφερόντων, έναντι της ευκαιρίας να προωθήσει παράλληλα με αυτά τους δικούς της στρατηγικούς στόχους και από την άλλη πλευρά η Ελλάδα στην οποία από το Β Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά δέσποζε το δόγμα που διετύπωσε ο Γ.Παπανδρέου ότι : «Η Ελλάς αναπνέει με δύο πνεύμονας τον μεν Αγγλικόν τον δε Αμερικανικόν και δι αυτό δεν ημπορεί, λόγω του Κυπριακού, να διακινδυνεύσει να πάθει ασφυξίαν».απ αυτό δεν παρεξέκλινε καμία από τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις της Ελλάδας και απηχεί την ώριμη προδιάθεση τους να δεχθούν οποιεσδήποτε πιέσεις. Έτσι το σχέδιο του διαμελισμού πραγματοποιήθηκε το 1974 με αφορμή το πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου που έδωσε το πράσινο φως στην Τουρκία για απόβαση στο νησί. Το νεώτερο δόγμα της Ελλάδας ότι «Η Κύπρος αποφασίζει και η Ελλάς συμπαρίσταται» είναι εξ ίσου βλαβερό για τα εθνικά μας συμφέροντα. Μετά την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974 και τις νεώτερες εξελίξεις η Αγγλία γνωρίζοντας πόσο επισφαλής και παράνομη είναι η θέση της στο θέμα της κατοχής του 3% του Κυπριακού εδάφους πρωτοστάτησε στις δήθεν διαδικασίες επιλύσεως του Κυπριακού προβλήματος προτείνοντας το σχέδιο Χάνευ που μετονομάσθηκε σε Σχέδιο Κ.Ανάν για να έχει την κάλυψη των Ηνωμένων Εθνών. Όπως α- ναφέρεται στο άρθρο των κ.κ Χρήστου Ανδρέου, Στέλιου Θεοδούλου και Βία Λειβαδά με το σχέδια Ανάν,( πέραν των προτάσεων που α- φορούσαν στους Τούρκους) και σε συνημμένο πρωτόκολλο του σχεδίου, προβλεπόταν, να α- ναγνωρισθεί για το έδαφος που παράνομα κατέχουν οι Άγγλοι, εναέριος χώρος, χωρικά ύ- δατα και υφαλοκρηπίδα. Επιπροσθέτως οι Άγγλοι αποκτούσαν δικαίωμα διαρκούς και α- νεμπόδιστης πρόσβασης οπουδήποτε και για ο- ποιονδήποτε λόγο σ όλη την επικράτεια της Κυπριακής δημοκρατίας. Χρέωνε η Αγγλία στην Κυπριακή δημοκρατία όλα τα έξοδα για τις ζημιές που έκανε στους χώρους που παράνομα κατακρατεί επεκτείνοντας τα όρια των χώρων εκπαιδεύσεως, δεν θα κατέβαλε οποιοδήποτε ποσό για χρήση των βάσεων παρ όλο που οι ίδιοι παίρνουν τεράστια ποσά από τους Αμερικανούς για την παροχή διευκολύνσεων και τέλος για να καλύπτουν κάθε παράνομη ε- νέργεια τους απαίτησαν όπως «οποιαδήποτε διαφορά σχετικά με την ερμηνεία ή την εφαρμογή αυτού του Πρωτοκόλλου ( του σχεδίου Ανάν) θα επιλύεται κατόπιν διαβουλεύσεων και δεν θα παραπέμπεται σε οποιοδήποτε δικαστήριο ή τρίτο μέρος για διευθέτηση». Εύλογα τίθεται το ερώτημα: Γιατί είναι σήμερα η Κύπρος σημαντική για το Ηνωμένο Βασίλειο; Τόσο η Κύπρος όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επομένως γιατί είναι τόσο σημαντικό για το Ηνωμένο Βασίλειο να διατηρεί βάσεις και να ε- λέγχει την Κύπρο ως εάν ζούσαμε στην εποχή της αποικιοκρατίας; Αντιγράφω την απάντηση που έδωσε στον κ. Αχιλλέα Αιμιλιανίδη σε συνέντευξη ο Άγγλος πρώην διπλωμάτης και καθηγητής πανεπιστημίου κ. William Mallinson : «Νομίζω ότι σήμερα,μετά την κρίση στο Σουέζ, μετά τη δεκαετία του 1960 και την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, ακόμα περισσότερο μετά την Θάτσερ και 100% μετά τον Μπλέρ, η εξωτερική πολιτική του Ηνωμένου Βασιλείου είναι αδιάρρηκτα δεμένη με την εξωτερική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Αυτή είναι η γενική απάντηση. Τώρα πιο εξειδικευμένα, γιατί έχουμε μετά από τόσα χρόνια αυτή την εμμονή με την διατήρηση των βάσεων. Θα σας δώσω την προσωπική μου εκτίμηση. Πιστεύω πως οι ίδιες στρατηγικές εμμονές που υπήρχαν στο τέλος του 18ου αιώνα τότε για την Αγγλία και αργότερα για την Βρετανία, ε- ξακολουθούν και σήμερα να υπάρχουν, δηλαδή φόβος για τη Ρωσία, μετά για τη Σοβιετική Οι Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου δεν εγκαθίδρυαν μιαν ανεξάρτητη δημοκρατία. Το Σχέδιο Ανάν το οποίο με σθένος απέρριψε ο Κυπριακός λαός ήταν κατά πολύ χειρότερο. Ένωση και ανησυχία για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου. Όλα τα σχετικά έγγραφα που έχω μελετήσει περιλαμβάνουν αυτή τη στρατηγική επιθυμία να διασφαλιστεί ο αγγλοσαξονικός ή δυτικός ή «δημοκρατικός» έλεγχος επί της Ανατολικής Μεσογείου. Και αυτό δεν έ- χει μεταβληθεί στην πραγματικότητα. Τα ίδια πράγματα επιστρέφουν με διαφορετικά χρώματα και το παρελθόν μοιάζει με το μέλλον. Υπάρχει φιλοδοξία και δυστυχώς απληστία η ο- ποία οδηγεί στην στρατηγική. Επομένως ο πραγματικός στόχος είναι ο έλεγχος σημαντικών περιοχών του κόσμου και η αποφυγή ε- λέγχου άλλων μεγάλων δυνάμεων και αυτός ο τρόπος σκέψης αντικατοπτρίζεται και στη Ρωσική πολιτική, με τη διαφορά ότι η περιοχή είναι πιο κοντά στην Ρωσία γεγονός που καθιστά άνισες τις ισορροπίες. Δεν έχω πάντως δει οποιαδήποτε αλλαγή στο στόχο των Βρετανών όλα αυτά τα χρόνια. Αυτός παραμένει ο έλεγχος της Ανατολικής Μεσογείου, ιδιαίτερα ενόψει της συνέχισης του Αραβοϊσραηλινής διένεξης. Και αυτό φαίνεται και στις δηλώσεις του Κίσσιντζερ για την Κύπρο, σύμφωνα με τις ο- ποίες η Βρετανία πρέπει να συνεχίσει να ελέγχει αυτή τη περιοχή του κόσμου, δηλαδή την Ανατολική Μεσόγειο. Επίσης, θα ήθελα να σημειώσω ότι η Βρετανική πολιτική έχει πάψει να είναι γνήσια Βρετανική. Η Βρετανία και να ή- θελε, δεν μπορεί να αφήσει τις βάσεις, διότι είναι σημαντικό για αυτή να συνεχίσει να συνεργάζεται με τις ΗΠΑ και αυτό οφείλεται στο ότι η Βρετανία δεν έχει πια ανεξαρτησία απέναντι στις ΗΠΑ για να ισχυριστεί ότι δεν θα πράξει κάτι που επιθυμούν οι ΗΠΑ. Ιδιαίτερα είναι δεσμευμένη απέναντι στις εταιρείες όπλων και άμυνας των ΗΠΑ». Οι Συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου δεν ε- γκαθίδρυαν μιαν ανεξάρτητη δημοκρατία. Το Σχέδιο Ανάν το οποίο με σθένος απέρριψε ο Κυπριακός λαός ήταν κατά πολύ χειρότερο. Συμφωνίες που κατασκευάζονται για να ικανοποιούν τα Αγγλικά συμφέροντα είναι άκρως ε- πικίνδυνες γιατί μια ενωμένη και ανεξάρτητη Κύπρος εντεταγμένη στην Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται σε αντίθεση με αυτά. Τούτο γιατί η Ευρωπαϊκή ενοποίηση είναι αντίθετη με τα συμφέροντα της Αγγλίας που υπηρετεί εκείνα των Αμερικανών. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι η Αγγλία αποτελεί τον Δούρειο Ίππο των ΗΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ένωση την οποία επιθυμούν μόνο ως μια ελεύθερη αγορά. Κάτω από αυτό το πρίσμα φαίνεται ότι τόσον οι διακοινοτικές συνομιλίες όσον και τα διάφορα σχέδια τύπου Ανάν ελλοχεύουν κινδύνους για την κυπριακή υπόθεση. Η γενεσιουργός αιτία της κακοδαιμονίας του Κυπριακού προβλήματος είναι τα συμφέροντα των Άγγλων που σήμερα εξυπηρετούνται από την παραμονή των βάσεων στο νησί. Το Κυπριακό θα λυθεί μόνο όταν ανατραπεί η άποψη των Άγγλων ότι ασκούν κυριαρχία στο έ- δαφος των βάσεων και επανεξετασθεί το καθεστώς τους. Γιατί τότε οι Άγγλοι και οι Αμερικανοί θα έχουν ανάγκη την συνεργασία μας. Το θέμα για το καθεστώς των Αγγλικών Βάσεων στην Κύπρο πρέπει να τεθεί εις πείσμα των Αγγλοαμερικανών των οποίων βασική επιδίωξη είναι η νομική και πολιτική κατοχύρωση των βάσεων. Μέχρι σήμερα πολλοί έχουν υπερασπιστεί αυτή τη θέση. Νομικά επιχειρήματα υπάρχουν και είναι ισχυρά. Μόνο η ενδοτικότητα, το προσωπικό συμφέρον, και ο φόβος ορισμένων Ελλήνων και Κυπρίων αποτελούν εμπόδιο. Η Τουρκία ευρίσκεται στην τελευταία φάση της εφαρμογής του σχεδίου του Νιχάτ Ερίμ για την Κύπρο που προβλέπει ότι «Πρέπει να επιδιωχθεί η ελεύθερη μετάβαση Τούρκων στην Κύπρο. Υπό την προϋπόθεση ότι θα λάβουμε τα μέτρα μας το σύνολο του Τουρκικού πληθυσμού μπορεί να αυξηθεί στο ποσοστό που ανερχόταν επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τότε δεν θα ανησυχούμε για την έκβαση του δημοψηφίσματος που θα γίνει είτε για τον καθορισμό του συνόλου της νήσου είτε της διχοτόμησης». Η πολιτική του εποικισμού που εφαρμόζει η Τουρκία στην Κύπρο είναι αντίθετη με την Συνθήκη Εγκαθίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και το Πρωτόκολλο της Συνθήκης της Γενεύης 1977 που θεωρεί παρόμοια παραβίαση της Συνθήκης ως «έγκλημα πολέμου». Σήφης Μανουσογιαννάκης Αντιναύαρχος ΠΝ ε.α

14 14 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 ΜΕ ΤΟ ΤΟΥΦΕΚΙ ΚΑΙ ΤΗ ΛΥΡΑ Του Μανώλη Εγγλέζου Δεληγιαννάκη ΑΠΟΠΗΓΑΔΙ: ΤΑ ΟΡΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΥ Του Μανώλη Εγγλέζου Δεληγιαννάκη «Οι κάτοικοι των χωριών τ Άποπηγαδιού, αγωνίζονται για την αξιοπρέπεια τους, το περιβάλλον και τις περιουσίες τους. Με άκυρη για την Κρήτη νομολογία και παράνομες -αδιαφανείς πράξεις αποχαρακτηρισμού, το Δασαρχείο Χανίων χαρακτήρισε ως δασικά και δημόσια κτήματα 4600 στρέμματα από τα χωριά Σπίνα, Φλώρια, Μεσαύλια, Παλαιά Ρούματα, Σκάφη, Τζαγκαριάκος, Τεμένια και Σέμπρωνα, έπειτα από αιτήσεις των θυγατρικών της Γαλλικής πολυεθνικής ΕDF (electricite de France) για κατασκευή Αιολικών Πάρκων και Υδροηλεκτρικών έργων στο βουνό Αποπηγάδι. Το γεγονός αυτό αποτελεί κλοπή κρητικών περιουσιών, με πρωταγωνιστή το Δασαρχείο Χανίων και παράλληλα ανοίγει το δρόμο για την εξολοκλήρου δήμευση και εκποίηση των ορεινών χωριών της Κρήτης σε πολυεθνικές, καθώς πολλές περιουσίες είναι χαρακτηρισμένες ως δασικές και ως εκτούτου θεωρούνται δημόσιες. Δεν υπολογίζεται το μέγεθος του θράσους και της απάτης των ε- ταιρειών που βάλθηκαν να αποκομίσουν υπέρογκα κέρδη μέσω των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων για έργα ΑΠΕ (Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας) στη γη μας. Οι αιτήσεις, που έ- χουν κατατεθεί από θυγατρικές εταιρείες της πολυεθνικής EDF από το 2001 για Αιολικά Πάρκα και Υβριδικά Υδροηλεκτρικά έργα, προβλέπουν την τοποθέτηση 103 ανεμογεννητριών και την κατασκευή τουλάχιστον 4 γιγαντιαίων υδροηλεκτρικών έργων με δεξαμενές νερού χωρητικότητας κυβικών μέτρων έκαστη. Οι κάτοικοι ουδέποτε ενημερώθηκαν από τις εταιρείες για την έκταση των έργων που σχεδιάζουν στη γή τους, καταπατώντας τις περιουσίες τους. Οι μελέτες κατατέθηκαν για έγκριση στις αρμόδιες Υπηρεσίες εν αγνοία τους, ενώ έπρεπε να ενημερωθούν πρώτοι σύμφωνα με το νόμο τους. Οι εταιρείες στο Αποπηγάδι έρχονται σήμερα με τα ΜΑΤ να υλοποιήσουν, όπως επικαλούνται, έργα "Πράσινης Ανάπτυξης". Οι κάτοικοι βλέπουν τις περιουσίες τους να αρπάζονται από το Δασαρχείο Χανίων ως «δημόσια κτήματα», που θα αποφέρουν τεράστια κέρδη σε μία πολυεθνική, με τίμημα την καταστροφή του μεγαλύτερου ταμιευτήρα νερού στο νομό Χανίων. Οι ειδικοί όροι στις περιβαλλοντικές μελέτες και άδειες της εταιρείας αναφέρουν ότι: Θα περιφραχθούν στο σύνολο οι εκτάσεις, θα τοποθετηθούν "καλαίσθητες ταμπέλες", κάμερες παρακολούθησης και γιγάντιοι Πυλώνες με καλώδια υψηλής τάσης. Πώς να εμπιστευτούμε τις μεγα - λοεταιρείες που φράζουν τη γή μας ότι αύριο δεν θα μας βάλουν τους πρώτους μισθωτούς κτηνοτρόφους; Το χειρότερο σενάριο σε βάθος χρόνου είναι να γίνουν Real Estates γήπεδα Golf, αφού από το Αποπηγάδι φαίνονται Λυβικό Αιγαίο, Κύθηρα, Αντικήθυρα, Ταύγετος, Γαύδος, Μήλος και νησιά των Kυκλάδων όταν έ- χει καλό καιρό. Η εταιρεία χωρίς να λαμβάνει υ- πόψη της την υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής των ανθρώπων στις «δημόσιες» περιουσίες των οποίων θα κάνει επενδύσεις, χωρίς κάποια ε- νιαία περιβαλλοντική μελέτη για το Βουνό που δίνει νερό σε τρεις Επαρχίες και ζωή σε τέσσερα ποτάμια, ε- πιμένει στη βία. Δεν προβλέπεται μελέτη για το πόσες ανεμογεννήτριες και σε ποια σημεία μπορούν συνολικά να εγκατασταθούν, ούτε για την επίδραση έργων τεράστιας κλίμακας στην ποσότητα και την ποιότητα του υδροφόρου ορίζοντα του Αποπηγαδιού. Έργα, που θα μετατρέψουν το Αποπηγάδι σε μία απέραντη βιομηχανική ζώνη, εξυπηρετούν μόνο τα συμφέροντα και τον πλουτισμό των λίγων και των ισχυρών και όχι το περιβάλλον και τις ήπιες μορφές ενέργειας. Οι άνθρωποι στο Αποπηγάδι δεν είναι ενάντια στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, είναι ενάντια στο γιγαντισμό της "πράσινης μονοπωλιακής α- νάπτυξης" που εξασφαλίζει τεράστια κέρδη στις εταιρείες και υποβαθμίζει τις ζωές μας και το περιβάλλον. Θέλουμε μικρής κλίμακας μονάδες που θα δίνουν ενεργειακή αυτάρκεια απεξαρτοποιώντας μας απο το μονοπώλιο του πετρελαίου. Οι κάτοικοι της περιοχής δίνουμε μια μάχη για την α- ξιοπρέπεια μας, για το περιβάλλον και τις περιουσίες μας. Μήπως όλη η ορεινή Κρήτη μπορεί να ξεπουληθεί με τον ίδιο τρόπο, σύμφωνα με τις ο- ρέξεις της κάθε πολυεθνικής και του κάθε διεφθαρμένου καρεκλοκένταυρου δημόσιου υπάλληλου. Αν δεν α- ντιδράσουμε, δε θα έχουμε λόγο στον τόπο μας πια. Ποιος μας εγγυάται ότι η ιδιωτικοποίηση του υ- Κοινωνικά Γάμοι Είναι σ όλους μας γνωστή η παραδοσιακή παροιμία «Μ ένα σμπάρο δυο τρυγόνια». Εδώ στη περίπτωσή μας, ό- μως, είχαμε τρία! Συγκεκριμένα με μια λειτουργία και ένα παπά τρία μυστήρια: Ένα του γάμου και δυο βαφτίσεις! Τα τρία αυτά χαρμόσυνα γεγονότα έλαβαν χώρα στις 10 Οκτώβρη 2009 στον Ι. Ναό της Μητροπόλεως Ρεθύμνου, ο καταξιωμένος στη κοινωνία και όχι μόνο Κώστας Μεταξάκης από τη Πηγή Ρεθύμνου και η περικαλλής και ευγενέστατη Χρισούλα Φιλιπποπούλου από την Αθήνα, αποφάσισαν να τελέσουν τους θρησκευτικούς τους γάμους (είχε προηγηθεί ο πολιτικός) και να βαφτίσουν και τα δυο τους τρισχαριτωμένα κοριτσάκια. Τα στέφανα στους νεόνυμφους αντάλλαξε η πανάξια Ελένη Χιωτάκη, σύζυγος του Τάσου Χιωτάκη από το Ασκύφου Ασφέντου! Νονός της νεοφώτιστης Γεωργίας ήταν ο Τάσος Χιωτάκης ένας εκ των αδελφών Χιωτάκη της πετυχημένης Σφακιανής βιομηχανίας προϊόντων ζυμών, στο Ακρωτήρι Χανίων. Τη χαριτωμένη Αρτεμησιούλα βάπτισε η Αναστασία Κατζουράκη. Μετά την εκκλησία το μεγάλο πλήθος των καλεσμένων κατέκλυσαν κατά εκατοντάδες το κέντρο «ΦΑΡΟΣ» στο Ρέθυμνο, όπου και έγινε το ΜΕΓΑΛΟ γλέντι! Το Ρέθυμνο πάντα είχε και έχει, άρρηκτους και δεσμούς αίματος και φιλίας στη παράδοση και τα έθιμα με τα Σφακιά. Μη ξεχνάμε ότι τα Σφακιά στα παλιά χρόνια που ήταν ο νομός περιελάμβανε και όλη τη σημερινή επαρχία Αγ. Βασιλείου με έδρα το Σπήλι, κα έχομε ακόμα και σήμερα ίδιο Δεσπότη τα Σφακιά, που ε- δρεύει στο Σπήλι. Ήταν λοιπόν «Ηλίου φαεινότερο», το τι γλέντι έγινε!... Δεν χρειάζεται κανείς πολύ φαντασία για να φανταστεί τι γίνεται όταν σμίγουν Σφακιανοί με Ρεθυμνιώτες και όχι μόνο Η Αρχοντιά, η Λεβεντιά και το Μερακλίκι σ όλο τους το μεγαλείο! Κράτησε μέχρι τις πρωϊνές ώρες! Ήταν μια αξέχαστη για όλους μας βραδιά! Που δεν μπορεί να περιγραφεί με λέξεις μια πραγματική πανδαισία χαράς, κεφιού, χορών και τραγουδιών Να ζήσετε Κώστα και Χρυσούλα, να χαρείτε τα κοριτσάκια σας και νυφούλες να δείτε και με το καλό και η έ- λευση του διαδόχου! Και σεις Κουμπάρο Σύντεκνοι πάντα άξιοι και πάντα ΛΕΒΕΝΤΕΣ. Στρ. Βρετουδάκης Στις 24 του Οκτώβρη 2009, αποφάσισαν το ταιριαστό ζευγάρι ο λεβεντομερακλής Νίκος Αθητάκης από τ Ασκύφου, και η πλουσίων χαρισμάτων Ιωάννα Νικολακάκη, από τον Πλάτανο Κισάμου, να μοιραστούν τα όνειρα και τις ελπίδες τους για πάντα μαζί! Και να τελέσουν τους γάμους τους. Το μυστήριο έγινε στην εκκλησία της Μεταμόρφωσης Σωτήρος στον Πλάτανο. Το μεγάλο γλέντι έγινε στο κέντρο «ΕΣΠΕΡΟΣ» που κατέκλυσαν εκατοντάδες καλεσμένοι, απ όλο το νομό Χανίων και όχι μόνο! Διασκέδασαν με το συγκρότημα του Μαν. Κονταρού και τα φαγητά πλούσια, παραδοσιακά και πεντανόστιμα! Καλό και το κρασί και το κέφι δεν άργησε να φουντώσει, σ όλες τις διαλεχτές παρέες, όπως και οι γνωστές «κούπες» ταξίδευαν από παρέα σε παρέα με αξιοζήλευτη συχνότητα, σήμα κατατεθέν στα κρητικά γλέντια και δη τα Σφακιανά Τα στέφανα αντάλλαξε στους νεόνυμφους ο Νίκος Σκουλουδάκης από το Θέρισο, με Σφακιανή ρίζα, διότι έχουμε στα Σφακιά οικογένειες Σκουλουδάκη, και παλαιότερα ένα ε- ξαιρετικό Λυράρη. Τα Σφακιά και η Κίσσαμος δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι βρίσκονται στις κορυφές της Κρητικής Λεβεντιάς και της κρητικής παράδοσης! Επόμενο ήταν λοιπόν όταν σμίξανε αυτές οι δυό περιφέρειες να γίνει στο γάμο το «ΕΛΑ ΝΑ ΔΕΙΣ» Η λεβεντιά, η Αρχοντιά, το μερακλίκι στους χορούς, στα τραγούδια, στις πατούλιες των καλεσμένων σ όλο το κέντρο ήταν ένα «ΧΑΡΜΑ ΕΙΔΕΣΘΑΙ» Να ζήσετε Νίκο και Ιωάννα πάντα με ευτυχία και πολλούς Σφακιανό Κισαμίτες ίτισες απογόνους, και συ κουμπάρε πάντα Άξιος. Στρ. Βρετουδάκης Πένθη Την πέθανε η Αρτεμησία Καγιαδάκη από το Βουβά, ετών 68. Η κηδεία έ- γινε στα Νομικιανά και στο εκεί νεκροταφείο. Θερμά συλλυπητήρια στο γιό της Άγγελο, τ αδέλφια της και λοιπούς συγγενείς. Στρ. Βρετουδάκης Έγινε πασίγνωστος, από το μεράκι του να δενδροφυτεύσει τα βουνά της Ελλάδας. Φυσιολάτρης και αναδασωτής. Ρεθυμνιώτης, αλλά και φίλος θερμός των Σφακίων. Ονειρευόταν να δημιουργήσει μια δενδροστοιχία από την Θυμιανή Παναγία μέχρι την Ανώπολη (ιδιαίτερη πατρίδα του Δασκαλογιάννη). Δεν παρέλειπε να επαινέσει τα Σφακιά, με κάθε ευκαιρία. Σε ανταπόδοση, η Ένωση Απανταχού Σφακιανών τον είχε ανακηρύξει επίτιμο μέλος της. Πέθανε σε ηλικία 94 ετών. Π.Σ.Κ. Στις 10 Δεκεμβρίου επέθανε στο Ασκύφου η Μαρία Βαλυράκη χα του Σταύρου σε ηλικία 85 ετών. Ήτανε το γένος Μιχαήλ Δεληγιαννάκη. Στα νιάτα της ήταν ίσως η ωραιότερη νέα της επαρχίας. Μα ή- τανε και ωραίος άνθρωπος α- πό χαραχτήρα. Δεν της επεφύλαξε όμως η μοίρα καλή τύχη όσο της άξιζε. Άφησε τρεις κόρες και ένα γιό., εννέα εγγονάκια και εννέα δισέγγονα. Αιωνία της η μνήμη Κ.

15 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 δροφόρου ορίζοντα για παραγωγή ε- νέργειας από μεγαλοκαρχαρίες δε θα εξελιχθεί αύριο σε πώληση του ίδιου του νερού σ'εμάς!!! ΑΠΟΠΗΓΑΔΙ σημαίνει :ΑΠΟ-ΠΗΓΗ, ΑΠΟ -ΠΗΓΑΖΩ, δηλαδή το βουνό με τις πηγές και τα νερά. Πρωτοβουλία κατοίκων Παλαιών Ρουμάτων Σπίνας - Σέμπρωνα. ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ 15 prot.palaia.roumata@gmail.gr (κείμενο προκήρυξης των κατοίκων των χωριών του Αποπηγαδιού) Τώρα που τα περιβαλλοντικά προβλήματα έχουν σηματοδοτήσει την αντίστροφη μέτρηση για τον πλανήτη, ο προβληματισμός για το πού πηγαίνουμε έχει γίνει καθημε ρινότητα. Μέσα σ αυτή αναπτύ σσονται λογιώ λογιώ προτάσεις και στάσεις, πολιτικά σχήματα εμφανίζονται με σημαία τους την οικολογία, ενώ έχει πια γίνει σαφές ότι η οικολογία είναι και μια μεγάλη μπίζνα: η πυρηνική ενέργεια αποκαλείται πια «πράσινη ενέργεια», ενώ οι ανανεώσιμες πηγές έ- χουν αποκτήσει μια διάσταση που δεν περιμέναμε όταν, χρόνια πριν είχαμε αρχίσει να μιλούμε γιαυτές. Γιατί ο στόχος της απεξάρτησης από τις ρυπογόνες πηγές ενέργειας σαφώς προβλέπει την υποκατάστασή τους με πηγές φυσικές και διαρκούς φύσεως, όπως ο ήλιος, ο αέρας, το νερό. Η συνολική όμως προσέγγιση του περιβαλλοντικού προβλήματος προϋποθέτει την αναθεώρηση της καταναλωτικής μας συμπεριφοράς, μια νέα στάση ζωής που θα βασίζεται στη διαπίστωση του πεπερασμένου χαρακτήρα των φυσικών πόρων και στη διαχείρισή τους με σεβασμό και φειδώ. Σημαίνει ότι δε μπορούμε να καταναλώνομε πια τόση βενζίνη, τόσο ρεύμα, δε μπορούμε να γεμίζομε τη γή μας με φυτοφάρμακα και τα νερά μας με α- πόβλητα. Σημαίνει ακόμα ότι οι μεταφορές πρέπει να περιοριστούν, ό- τι η παραγωγή και κατανάλωση μπορεί και πρέπει να γίνεται σε τοπική κλίμακα, σημαίνει μιαν επανασύνδεσή μας με τη γή και το χώρο όπου κινούμαστε, ζούμε δημιουργούμε. Σημαίνει δηλαδή αυτό ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών και αποκέντρωση στη λήψη αποφάσεων, δηλαδή άμεση δημοκρατία. Μια τοπική κοινωνία που αποφασίζει και είναι υ- πεύθυνη για την παραγωγή της ε- νέργειας, της τροφής, της εκπαίδευσης και του πολιτισμού της είναι μια κοινωνία ελεύθερη, κύρια των επιλογών της και μη εξαρτώμενη από την κεντρική εξουσία. Αποτελεί μια συνιστώσα μαζί με πολλές αντίστοιχες τοπικές κοινωνίες που συνθέτουν σε κεντρικό επίπεδο μια συνάντηση των ελληνικών περιφερειών, υπεύθυνη για κεντρικά όντως ζητήματα, όπως εξωτερική πολιτική, αλλά σε τοπικό επίπεδο παραμένει αυτάρκης, αιμοδότης και υποκείμενο κι όχι διακονιάρης της περιορισμένης- κεντρικής εξουσίας. Αυτό το χαρακτήρα μόνο μπορεί να έχει η οικολογική προσέγγιση στα προβλήματα του πλανήτη, κι όχι τυχαία, αυτόν τα ψευδεπίγραφα οικολογικά κόμματα που έχει αναδείξει η πολιτική μας σκηνή τον αγνοούν. Βέβαια, αλοίμονό μας αν περιμέναμε α- πό αυτούς να αναδείξουν και ν αγωνιστούν γιαυτά τα θέματα. Βολεμένοι μέσα σε εταιρείες μελετών και μέσα σε αναπαυτικές πολυθρόνες, αυτοί που δεν έχουν παίξει ούτε μια σκαπετιά στη γή, μιλούν για οικολογία σα να είναι κάτι αφηρημένο, κι όχι η σχέση του ανθρώπου με τη γη του. Και βέβαια η πράσινη τεχνολογία αποτελεί πλέον και επικερδή επένδυση. Ως τέτοια, έχει τελείως άλλη λογική από μια συνολική εναλλακτική πρόταση για το περιβάλλον. Αυτή απλά προσπαθεί να τροφοδοτήσει το σύγχρονο αλόγιστο καταναλωτικό πρότυπο με καθαρή ενέργεια. Από μόνο του αυτό είναι αντιφατικό. Δε μπορεί να τροφοδοτηθεί μια συνεχής ανάπτυξη, δηλαδή συνεχής μεγέθυνση, ούτε με ανανεώσιμες ούτε με συμβατικές πηγές ενέργειας. Δε μπορεί να υποστηριχτεί το μοντέλο των τριών αυτοκινήτων ανά οικογένεια, της μιας τηλεόρασης ανά δωμάτιο. Μόνο ο περιορισμός των αναγκών, η αποανάπτυξη, μπορεί σα λογική να αντιστρέψει την πορεία προς την καταστροφή του πλανήτη. Γιαυτό και γιγαντιαίας κλίμακας «οικολογικές» επεμβάσεις είναι πράσινες μεν, μη οικολογικές δε. Οι μεγάλες ανεμογεννήτριες αποτελούν ένα τέτοιο παράδειγμα. Η υποδομή που απαιτούν μόνο φιλική προς το περιβάλλον δε μπορεί να χαρακτηριστεί. Διάνοιξη λεωφόρων σε παρθένες περιοχές, κατασκευές από μπετόν και επιβάρυνση των περιοχών όπου τοποθετούνται, συνθέτουν τις παραμέτρους του εγχειρήματος. Όχι τυχαία, τέτοιες επεμβάσεις και επενδύσεις γίνονται ερήμην των τοπικών κοινωνιών, ούτε στόχο έχουν την κάλυψη των δικών τους αναγκών. Δηλαδή α- πό το στόχο μιας εναλλακτικής προσέγγισης το μόνο που υπάρχει είναι η παραγωγή πράσινης ενέργειας. Όχι όμως πια μέσα από μιαν άλλη ο- πτική. Η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στο Αποπηγάδι, τη χιλιοτραγουδισμένη κορφή του Σελίνου και αιμοδότη τριών επαρχιών, είναι έ- να ανησυχητικό παράδειγμα για τα παραπάνω. Οι τοπικές κοινωνίες θα έ- πρεπε να διαχειριστούν την παραγωγή δικού τους ρεύματος με τρόπο που συνδέεται με τις υπάρχουσες δραστηριότητες και τις ενισχύει. Αντί Σημαίνει δηλαδή αυτό ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών και αποκέντρωση στη λήψη αποφάσεων, δηλαδή άμεση δημοκρατία. γιαυτό, η θυγατρική μιας γαλλικής πολυεθνικής, με πυρηνικά και ανεμογεννήτριες σ όλο τον κόσμο, απειλεί να αλλάξει τις υπάρχουσες δραστηριότητες και να τις υπαγάγει στο δικό της στόχο, της γιγάντιας παραγωγής ρεύματος προς πώληση στη ΔΕΗ. Κι όλα αυτά, τη στιγμή που η Κρήτη έ- χει εξαιρεθεί από τα μέτρα για οικιακή παραγωγή και πώληση ρεύματος προς τη ΔΕΗ, δηλαδή από τη μόνη δραστηριότητα που μπορεί να είναι δεμένη με την τοπική κοινωνία και να καλύπτει δικά της προβλήματα. Δηλαδή οι κάτοικοι των περιοχών που θα δεχτεί τη γαλλική επένδυση, δε μπορούν να βάλουν στο σπίτι τους ένα φωτοβολταϊκό ή μια μικρής ισχύος α- νεμογεννήτρια, που δεν απαιτούν υ- ποδομές και καταστροφή του βουνού και να πουλούν το ρεύμα στη ΔΕΗ, ό- μως η πολυεθνική μπορεί. Οι κάτοικοι της Σπίνας, του Σέμπρωνα, των Παλιών Ρουμάτων, είδαν μέσα σε μια νύχτα τις περιουσίες τους να τους αφαιρούνται για να παραχωρηθούν στην πολυεθνική, είδαν τις προπαρασκευαστικές κινήσεις να λαμβάνουν χώρα δίχως καμμιάν ενημέρωση, και συνειδητοποίησαν ότι στο βουνό τους συντελείται μια μεγάλη καταστροφή, οικολογική, οικονομική, περιουσιακή, με στόχο τους ίδιους και με πρόσχημα την «πράσινη» ενέργεια. Οι εξελίξεις, από τότε που ξεκίνησαν τον αγώνα τους είναι ραγδαίες, καθώς όσο η αντίσταση κλιμακώνεται, τόσο οι αντιδράσεις ο- ξύνονται, τα ΜΑΤ επεμβαίνουν και η στάση της πολυεθνικής παραμένει α- μετάβλητη. Σ αυτό τον αγώνα πρέπει να σταθούμε αλληλέγγυοι. Δεν είναι δικός τους μόνο, αλλά όλων μας. Σ αυτό τον αγώνα δε διακυβεύεται μόνο το μέλλον του Αποπηγαδιού, αν και μόνο αυτό αρκεί για να τον παλέψομε. Το στοίχημα είναι ποιά πορεία θέλομε: Αυτή που θα οδηγήσει στο τέλος, ή αυτή που θα μας ξαναφέρει κοντά στις αξίες που είχαμε, στο σεβασμό στη φύση, στην αυτάρκεια, την αλληλεγγύη, την άμεση δημοκρατία.

16 16 ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ συνέχεια από σελίδα 7 πρωιας οπού οι ζουληδες και πολλοί άλλοι, έ- δειξαν το πραγματικό νόημα της διασκέδασης...! Την άλλη μέρα το πρωί αναχωρήσαμε για το χωριό του χατζη μιχαλη-νταλιανη, το δελβενακι,που ήταν και ο δεύτερος ιστορικός προορισμός μας. Όπως διαβάζουμε στην "ιστορία των Σφακίων" που εκδόθηκε πρόσφατα από τον μεγάλο μας ι- στορικό και όχι μονό Σφακιανό Πάρη Κελαϊδή, ο νταλιάνη γεννήθηκε το 1775, ήταν μέλος της φιλικής εταιρείας το 1818 και πολεμούσε γενναία τους Τούρκους σε διαφορά διαμερίσματα της Ελλάδος οπού και του απονεμηθεί ο βαθμός του στρατηγού και το 1828 ορθέ και στην Κρήτη στη Γραμβούσα και από κει κατά ευθειών στα σκάκια με 530 στρατιώτες και 70 καβαλάρηδες, ο- χυρώθηκε στο Φραγκοκάστελλο κι έδωσε τον ά- νισο αγώνα με τους χιλιάδες και καλά οπλισμένους Τούρκους του μουσταφά κάσσα τον αριθμό...απέναντι τους οι 600 του νταλιάνη και οι 60 περίπου Σφακιανοί με αρχηγό τον Στρατή Δεληγιάννη από τ Ασφένδου.. όπως αποδείχτηκε ήταν στρατηγικό λάθος ο εγκλωβισμοί στο κάστρο, και πολεμώντας σαν λιοντάρια αλλά ά- νισα, έδωσαν λυσσαλέες μάχες, όμως η ήττα ή- ταν αναπόφευκτη. Το χωριό, το Δελβινάκι είναι ένα μεγάλο χωριό(δήμος), πανέμορφο, χτισμένο στα ορεινά της Πίνδου, εκεί μας περιμένει δήμαρχος, ο πάπας της ενορίας και στο άγαλμα του νταλιάνι που δεσπόζει στην είσοδο του χωριού, οι παπάδες τέλεσαν επιμνημόσυνη δέηση και καταθέσαμε στεφάνι που γη αυτό είχε μεριμνήσει ο αντιδημαρχος μας Στ. Καυκαλας που είπε και λίγα λόγια ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2010 ΣΦΑΚΙΑΝΗ «ΕΠΙ ΡΟΜΗ» ΣΤΗΝ Β. ΕΛΛΑ Α ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ.! για τον νεκρό ηρώα. Ο υποφαινόμενος απήγγειλε 3 στίχους για τον ηρώα..: Το ηρωικό σας χωριό γέννησε το νταλιανη τσι μοίρας του ήτανε γραφτό στην Κρήτη να πεθάνει σαν το λιοντάρι ανήμερο πολέμαγε μ ανδρεία, τους Τούρκους εξολόθρευε για την ε- λευθερία...οι Σφακιανοί ευγνωμονούν το στρατηγό νταλιάνη, που ρθε στην επαρχία μας Ήρωας να πεθάνει..» Στους κατοίκους του χωριού έ- βλεπες στα πρόσωπα τους μια ικανοποίηση κι έ- να θαυμασμό για μας που ειρμέ τόσοι πολλοί α- πό τόσο μακριά (από το ένα άκρο της Ελλάδος στο άλλο) ίσως για πρώτη φορά...και για μας ή- ταν μια μεγάλη ηθική ικανοποίηση και όχι μονό για την επίσκεψη μας αυτή... τις δε μαντινάδες μου τις πηρέ ο δήμαρχος και θα τις αναρτήσει στο δημαρχείο να τις βλέπει ο κόσμος! Θα μας μείνουν αξέχαστες οι στιγμές που ζήσαμε στο χωριό του ηρώα της Ελλάδος, του η- ρώα των σφαγίων!! Οι μέρες μας δυστυχώς τελείωσαν περάσαμε καταπληκτικά!! Ένα μεγάλο ευχαριστώ στον δήμο μας, με μια παράκληση να ξανακάνει τέτοιες εκδρομές κι α- πό εμάς μια μεγαλύτερη συμμετοχή... κλείνω με τι άλλο??... μαντινάδες που έγραψα για την περίπτωση... «Οι Σφακιανοί κι οι Σφακιανές παντού οπού κι αν πάνε τη λεβεντιά και αρχοντιά μαζί τους κουβαλάνε... Μακεδονία ήπειρο Κόνιτσα Θεσσαλία στον κόσμο όλο δείξαμε τη σφακιανή αξία... ομάδα είμαστε διαλεχτή και με πάπα μπροστάρη και με το σταυρό αρχηγό είμαστε έ- να καμάρι... ομάδα είμαστε διαλεχτή αλήθεια ό- χι αστεία ετούτη η εκδρομή έγραψε ιστορία»!!!! Στρ. Βρετουδακης Ε ίναι άγριοι, όπως και ο τόπος της, ανυπόταχτοι και χωρισμένοι από άσβεστο μίσος, αλλά με μια ισχυρή συνεκτική αναφορά: το μένος και, τον επίσης κοινό, γενεαλογικό μύθο: είναι «αρχοντορωμαίοι» με ρίζες στη χαμένη βασιλεύουσα, την Πόλη, το «κλειδί» της Ρωμανίας. Πρόκειται για τους Σφακιανούς, που συνθέτουν την αντίθετη εικόνα των καθημαγμένων της γης, για τους οποίους μιλούσαμε στο προηγούμενο σημείωμα. Φυσικά, δεν έχω την αφελή πρόθεση να συνοψίσω σε λίγες αράδες την ιστορία των Σφακιών και των Σφακιανών. Αν και δεν χρειάζεται, ας ξεκαθαρίσω πως ό,τι θέλω να διηγηθώ είναι μυριόλεκτο, δεν αποτελεί δικό μου εύρημα: ανήκουν σε μια έκθεση του Γενικού Προβλεπτή του Βασιλείου της Κρήτης Zuane Mocenigo, συνταγμένη το 1589 μετά τη λήξη της θητείας του στο αξίωμα αυτό. Την έκθεση δημοσιεύει με μια μετάφραση σε ακριβόλογη καθαρεύουσα γλώσσα ο γνώστης και επόπτης της Κρητικής Ιστορίας Στέργιος Σπανάκης στον πρώτο τόμο (1940) των πολύτιμών του και πολύτομων Μνημείων της Κρητικής ιστορίας. Ο Mocenigo θα αφιερώσει μια ενότητα της έκθεσής του στα Σφακιά και στους Σφακιανούς. Οπως ήδη είπαμε είναι χώρα άγρια και άφορη, δηλαδή δεν είναι κάμπος, πεδιάδα. Οι κάτοικοί της διασπαρμένοι σε χωριά, αλλά με συνδετικό κρίκο: τα γένη είναι δύο, οι Παπαδόπουλοι και οι Πάτεροι, με διαφορετικές, ωστόσο, ενασχολήσεις το καθένα. Τους διοικεί ένας από τους ευγενείς της Αποικίας με διετή θητεία με αυξημένες ποινικές και αστικές αρμοδιότητες.ο τόπος δεν έχει φρούρια και οχυρά και το μόνο οχυρωμένο οίκημα είναι εκείνο όπου κατοικοεδρεύει ο διοικητής τους, ο Provveditore, που η συγχρονική του ελληνική απόδοση, ειρήσθω εν παρόδω, ήταν Προβεδούρος ή Προβλεπτής και όχι η, επιτυχέστερη ίσως, μεταγενέστερη απόδοση: Προνοητής. Αυτός ο Προβλεπτής ήταν κρατικός λειτουργός, όχι φεουδαλικός κύριος: και οι διοικούμενοι δεν ήταν «κολόνοι» Σφακιανοί, οι άρχοντες του βουνού Τα γένη, οι συνήθειες και ο τρόπος διοίκησης, σύμφωνα με έκθεση του Γενικού Προβλεπτή του Βασιλείου της Κρήτης, το 1589 Tου Σπύρου Ι. Ασδραχα* ή «πάροικοι» ούτε αγγαρευόμενοι (angararii), γιατί οι Σφακιανοί δεν υπόκεινταν στην αγγαρεία της γαλέρας, δηλαδή να υπηρετούν ως κωπηλάτες στο βενετικό στόλο, «θεωρούμε σχεδόν όλοι ως προνομιούχοι (privilegiati) αρχοντορωμαίοι». Ηταν, λοιπόν, περήφανοι άνθρωποι με καταγωγικές περγαμηνές: άρχοντες που έ- στειλε η Κωνσταντινούπολη σ εκείνους τους τόπους, πάρισα της βενετικής ευγένειας της Αποικίας: δεν καμπούριαζαν, συνεπώς, όταν πήγαιναν να προσκυνήσουν τον αφέντη τους, γιατί τέτοιον αφέντη δεν είχαν. Πριν προχωρήσω, ας ξομολογηθώ ό- τι δεν μου αρέσει να επαναλαμβάνω τα γνωστά κι ακόμη, δεν θεωρώ ότι η ανάλυση, ή η επαναδιατύπωση, ενός κειμένου νομιμοποιεί την απόσβεση από την πραγμάτευση των υπολοίπων: πιστεύω, ωστόσο, ότι κάθε καταγραφή είναι «συστημική», έ- να σύνολο που συμπυκνώνει μια γενική α- ντίληψη (ή πρόσληψη), ένα γενικότερο σύστημα ισορροπίας ή ανισορροπίας (αντιρροπίας θα έλεγε ο Ευγένιος Βούλγαρης), που εκβάλλει σε ομόλογα, παράλληλα ή α- ντιθετικά σχήματα, διανοητικά και πραγματικά. Ο Mocenigo μου δίνει την αφορμή για να επισημάνω δύο καταστάσεις: (α) τον αντίποδα των «καθημαγμένων της γης», για τους οποίους μιλούσαμε στο προηγούμενο σημείωμα και (β) για το κοινό πρότυπο δύο αντιθετικών καταστάσεων, αλλιώς για τον αντίποδα της τοπικής βενετικής «ευγένειας», την ευγένεια των «ρωμαίων». Και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για ευγένεια, δηλαδή για ομοιοτυπία των αξιολογικών κριτηρίων. Αυτή η ομοιοτυπία είναι διηνεκής: ας θυμηθούμε τους πρόσφυγες που μιλούν για το τι είχαν και τι έχασαν ας θυμηθούμε την καταγωγική ευγένεια των Ελλήνων που κορυφώνεται στην έννοια της ελευθερίας και τον αρχόμενο 19ο αιώνα ξεπηδά εκδικήτρια από τα πανάρχαια, επίσης ελληνικά, κόκαλα. Αντιθέσεις, λοιπόν, και α- ξιολογικές συγκλίσεις. Ας ξαναγυρίσουμε στους Σφακιανούς. Διαιρούνται σε δύο μεγάλα γένη: τους Πάτερους και τους Παπαδόπουλους: είναι διάσπαρτοι στον χώρο των Σφακίων, αλληλομισούνται, αλλά όλοι τους αυτοχαρακτηρίζονται ως «αρχοντορωμαίοι», με κοινή κοιτίδα την Κωνσταντινούπολη, είναι «αρχοντόπουλοι», όπως φέρονται σε άλλα κείμενα: το κάθε γένος έχει συνείδηση της συνοχής του. Δεν είναι γένη, όπως ήδη σημειώσαμε, ομότροπα ως προς τη βιοτή τους, ούτε ενιαία, καθώς το καθένα τους διακρίνεται, σε επί μέρους γένη, στους Σκορδίληδες, λόγου χάρη, ως προς τους Παπαδόπουλους των Σφακιών γιατί υπάρχουν Παπαδόπουλοι και έξω από τα Σφακιά, όπως ο συγγραφέας του Οccio. Δεν είναι γένη ομότροπα ως προς τη βιοτή τους. Κατά το λέγειν του Mocenigo, οι Πάτεροι αντλούν τα εισοδήματά τους από τα ζώα: είναι συνεπώς κτηνοτρόφοι και τυροκόμοι, έχουν τα «μιτάτα» τους. Δεν θα μιλήσουμε εδώ γι αυτή τη βιοτεχνική και πρόσκαιρη, εποχιακή, επιχείρηση. Θα πω μόνο ότι είναι μια πρόσκαιρη αλλά επαναλαμβανόμενη κοινωνική συνάθροιση, όπου αν η τυροκομία είναι το πρώτιστο, εμφιλοχωρούν και άλλες κοινωνικότητες: από το «μιτάτο» βγήκε το τραγούδι του Δασκαλογιάννη. Ο ποιητάρης υπαγόρευε και ο εγγράμματος κετέγραφε. Η Ελευθερία Ζέη, μια ι- στορικός με βαθιά αίσθηση και γνώση της «βιωματικότητας», μου λέει ότι ο άνθρωπος της πόλης ή του γεωργούμενου χώρου δεν μπορεί να ανεχθεί τη «μυρωδιά», την οσμή, του τυροκομιού. Κάποτε οι άνθρωποι ήταν εθισμένοι σε όλες τις οσμές: μην πιάνεις το πουκάμισο του φιδιού και λες στον άλλο να μυρίσει τα δάχτυλά σου, λέει μια παλιά Χρηστοήθεια. Δεν κάνω συνειρμικές μόνο παρεκφράσεις και αυτό θα φανεί. Οι Πάτεροι, λοιπόν, ζουν από τα ζωντανά τους και από τις λείες: το κλεμμένο σφαχτό είναι πιο νόστιμο και η κλοπή δεν είναι απαξία: Ο Θουκυδίδης, μιλώντας για περασμένες, ως προς τον χρόνο εποχές, έλεγε ότι η ληστεία ήταν συνηθισμένη στους παλιούς κατάσταση και θεμιτή: γι αυτό ρωτούσαν τους νεοεμφανιζόμενους αν ήταν ληστές, για να πει ότι και στους δικούς του χρόνους κάπου η ληστεία κρατούσε την παλιά της σημασία. Το ίδιο συμβαίνει και με τους Πάτερους και πολλούς άλλους σε διαφορετικούς χρόνους. Στην Κρήτη, όπως κι αλλού, η κλοπή των «σφαχτών» δεν θεωρείται απαξία, όταν τα κλεμμένα σφαχτά προορίζονται για τη συλλογική και τελετουργική κατανάλωση και όχι για την εμπορία. Νομίζω ότι σ αυτό τον κόσμο ανήκαν οι ζωοκλέπτες Πάτεροι. Οι Παπαδόπουλοι επιδίδονται σε άλλα έργα: είναι ναυτικοί, σιδηρουργοί, μαζεύουν ρετσίνι, κόβουν ξύλα και όλα αυτά τα εμπορεύονται. Δέχονται τις επιθέσεις των Πάτερων και απαντούν σ αυτούς. Για τον Mocenigo, που οι συμπάθειές του είναι προς τους Παπαδόπουλους, γιατί με τις οικονομικές τους δραστηριότητες ωφελούν τα δημόσια οικονομικά, και οι δύο «φατρίες» έχουν ένα κοινό γνώρισμα: τη συγκάλυψη των «κακοποιών» τους, των «maleficii». Δύο κόσμοι, λοιπόν, σε αντίθεση αλλά με επίκοινα σημεία: εκείνα που ο- ρίζει η σύγκρουση των γενεών. Δεν νομίζω (εκτός κι αν μου διαφεύγει κάποια βαθυστόχαστη και τεκμηριωμένη α- νάλυση) ότι είναι εύκολο να αναγάγουμε τη σύγκρουση σε ένα διαφορετικού τύπου έ- λεγχο (και κατοχής;) του χώρου. Δεν είναι, άλλωστε, αυτό το ζητούμενο ετούτου του σημειώματος. Πρόθεσή του είναι να δείξει δύο διαφορετικές (και ακραίες) εικόνες των ανθρώπων της γης: των καθημαγμένων «κολόνων» και των ανυπόταχτων του βουνού. Στην ταπεινοσύνη των πρώτων και στην καθυποταγή τους και στην ατίθαση περηφάνια των δεύτερων υπάρχει ένα κοινό σημείο αναγωγής η αυθεντία. Οι καθημαγμένοι με τις σωματικές εκφράσεις της υποταγής, α- ναγνωρίζουν μια έξω απ αυτούς, μια ξένη αυθεντία. Οι περήφανοι Σφακιανοί αναγνωρίζουν μιαν άλλη, που είναι όμως δική τους: είναι κι αυτοί άρχοντες, αλλά άρχοντες ρωμαίοι, όχι λατίνοι. Δύο κόσμοι, συνεπώς, αποκλίνοντες αλλά και συγκλίνοντες: η ταξικότητα είναι έ- να ενδεχόμενο, προφανώς, διαμεσολαβημένο η «πρωτόγονη» επανάσταση μια επαληθεύσιμη πιθανότητα, αλλά η υπέρβαση με τη βία των όπλων των οικονομικών ό- ρων της ζωής, περισσότερο από μια ενδεχομενικότητα είναι μια πραγματικότητα: κάποια στιγμή θα μιλήσουμε για το τραγούδι του Αληδάκη. Θα χρειαστεί όμως να επανέλθουμε στο Occio του Τζουάνε Παπαντόπολι, δηλαδή Ιωάννη Παπαδόπουλου, ε- κτός Σφακιών. *O κ. Σπύρος Ι. Ασδραχάς είναι ιστορικός.