Στέλλα Λειβάδη, Ph.D.

Transcript

1 Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου Τμήμα Οργάνωσης & Διαχείρισης Αθλητισμού Οδηγός Συγγραφής Μεταπτυχιακών Διπλωματικών Εργασιών & Διδακτορικών Διατριβών Θάνος Κριεμάδης, Αναπληρωτής Καθηγητής Στέλλα Λειβάδη, Ph.D.

2 Η δημοσίευση είναι ένα κρίσιμο μέρος της ερευνητικής διαδικασίας. Κυριολεκτικά, η δημοσίευση σημαίνει "το καθιστώ δημόσιο". Η επιστήμη όταν δημοσιοποιείται εξυπηρετεί δύο σκοπούς; πρώτα, κάνοντας τη γνώση διαθέσιμη/προσιτή σε όλους μας διευκολύνει να χτίσουμε πάνω στην παλαιά γνώση. Δεύτερο, υποβάλλει κάθε εύρημα στην αυστηρή κριτική πολλών επιστημόνων που μπορούν ανεξάρτητα να ελέγξουν τη λογική, τη διαδικασία, τ αποτελέσματα, και τα συμπεράσματα της έρευνας. Η οργάνωση είναι κλειδί σε μια καλή ερευνητική εργασία. Η Αμερικανική Ψυχολογική Ένωση (APA) συστήνει ότι το σώμα μιας ερευνητικής εργασίας οργανώνεται σε τέσσερα μέρη: εισαγωγή, μέθοδος, αποτελέσματα, και συζήτηση. Επιπλέον, πρέπει να έχει μια σελίδα τίτλου και μια σύντομη ( λέξεις) περίληψη, ένα τμήμα με τις βιβλιογραφικές αναφορές και όπου είναι απαραίτητο, τα γραφήματα και τους πίνακες. Η περίληψη περιγράφει εν συντομία τη μελέτη και τα συμπεράσματά της, που επιτρέπουν στους αναγνώστες να εξακριβώσουν εάν παρουσιάζει ενδιαφέρον και πρέπει να διαβαστεί λεπτομερέστερα. Η περίληψη δημοσιεύεται επίσης σ ένα ή περισσότερα περιοδικά (π.χ., ψυχολογικές περιλήψεις) ή τις βάσεις δεδομένων υπολογιστών (π.χ., PsychLit) με ειδικότητα στις περιλήψεις αυτές. Τα περιοδικά και οι βάσεις δεδομένων αλληλο-παραπέμπονται για να διευκολύνουν έναν ερευνητή να προσδιορίσει τη σχετική έρευνα. Το τμήμα βιβλιογραφικών αναφορών παρέχει τις λεπτομέρειες επάνω στις οποίες μπορούν να βρεθούν οι αναφορές της έρευνας. Υπάρχουν συγκεκριμένα πρότυπα σχετικά με το πώς καταγράφονται εκείνες οι πληροφορίες έτσι ώστε μπορούν να παρουσιαστούν κατά τρόπο συνοπτικό και πλήρη. Περιστασιακά, τα πρόσθετα τμήματα συμπεριλαμβάνονται στο τέλος μιας εργασίας υπό μορφή παραρτημάτων. Αυτά μπορούν να περιέχουν εκτεταμένες πληροφορίες, τα υλικά, ή τις κλίμακες που δεν είναι εύκολα διαθέσιμα αλλού. 2

3 Προκαταρκτικές Σελίδες Σελίδα Τίτλου Η σελίδα τίτλου γράφεται τυπικά με έντονα ΚΕΦΑΛΑΙΑ ή πεζά (μεγάλου μεγέθους) γράμματα. Η χρήση χρωμάτων πρέπει γενικά ν αποφεύγεται, αν και είναι δυνατή μετά από συνεννόηση με τον/την επιβλέποντα/ουσα καθηγητή/τρια ή την Συμβουλευτική Επιτροπή. Στην ίδια σελίδα πρέπει να δίνονται οι απόλυτα απαραίτητες πληροφορίες για τη συγκεκριμένη επιστημονική εργασία. Αυτές είναι: α) ολόκληρος ο τίτλος, β) μια δήλωση που να λέει Αναφορά / Διπλωματική εργασία / Διατριβή που εκπονήθηκε στο Τμήμα Οργάνωσης και Διαχείρισης Αθλητισμού του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, για την χορήγηση του (όνομα του τίτλου σπουδών), γ) τον χρόνο δημοσίευσης, δ) το όνομα του υποψηφίου, και ε) τα ονόματα της Εξεταστικής Επιτροπής με την ακόλουθη σειρά: Επιβλέπων, μέλη Συμβουλευτικής Επιτροπής, μέλη Εξεταστικής Επιτροπής με σειρά βαθμίδας και αρχαιότητας κατά βαθμίδα και κατηγορία. Ευχαριστίες και Πρόλογος Αν και αυτά δεν είναι υποχρεωτικά, συνήθως περιλαμβάνονται για να αναφερθούμε σε ανθρώπους ή οργανισμούς στους οποίους ο/η συγγραφέας χρωστά πολλά όσον αφορά την προετοιμασία και περαίωση της εργασίας. Περιεχόμενα Κάθε μέρος της εργασίας πρέπει να βρίσκεται εδώ μέσα, συμπεριλαμβανομένων γραφημάτων, σχεδιαγραμμάτων, πινάκων καθώς και των όποιων παραρτημάτων ακολουθούν το κυρίως κείμενο. Καλό είναι, για λόγους ευαναγνωσίας της εργασίας, να υπάρχουν χωριστά περιεχόμενα για κάθε μία από τις προαναφερθείσες κατηγορίες επεξηγητικών οπτικών παραθέσεων. Οι αριθμοί των σελίδων που περιγράφουν κεφάλαια ή υπο-κεφάλαια της εργασίας πρέπει να δίνονται. Σε αυτήν την περίπτωση, αρκεί να παρέχεται η πρώτη σελίδα κάθε υπο-ενότητας. Τέλος μια σελίδα με Περιεχόμενα Παραρτημάτων, όπου καταχωρούνται οι σελίδες του περιεχομένου των Παραρτημάτων. 3

4 Κατάλογος Πινάκων Μια ακριβής λίστα με όλους τους πίνακες και τις αντίστοιχες σελίδες πρέπει να δοθεί. Πρέπει να δίνεται ολόκληρος ο τίτλος κάθε πίνακα και οι πίνακες πρέπει να αριθμούνται σε ακολουθία. Κατάλογος Γραφημάτων, Διαγραμμάτων, Χαρτών, Εικόνων κλπ. Μια ακριβής λίστα με όλα τα γραφήματα, χάρτες κλπ., καθώς και τις αντίστοιχες σελίδες πρέπει να δοθεί. Μερικές αναφορές περιέχουν πολλούς στατιστικούς πίνακες, με αποτέλεσμα η παράθεσή τους σε έναν ενιαίο Κατάλογο μπορεί να αποδειχθεί αντιπαραγωγική και να καταστήσει τις αρχικές σελίδες υπερβολικά πολλές. Σε τέτοια περίπτωση μπορεί να αποφευχθεί ένας ξεχωριστός κατάλογος για τα παραπάνω, αρκεί να περιληφθεί μια υποσημείωση στο τέλος των Περιεχομένων. Πρέπει να δίνεται ολόκληρος ο τίτλος κάθε γραφήματος, χάρτη, διαγράμματος, εικόνας κλπ. Διαμόρφωση Περιεχομένου Και Συγγραφή Εμπειρικής Έρευνας Περίληψη Η περίληψη πρέπει να συνοψίζει την ερευνητική εργασία σε λιγότερες από 200 λέξεις. Πρέπει να περιλάβει όλα τα στοιχεία της ερευνητικής εργασίας. Αρκετές πληροφορίες πρέπει να δοθούν έτσι ώστε καθένας που διαβάζει την ερευνητική μελέτη μετά την ανάγνωση της περίληψης να μην εκπλαγεί από αυτό που βρίσκει στην κυρίως μελέτη. Ακόμα κι αν η περίληψη εμφανίζεται πρώτη, γράφεται συνήθως στο τέλος επειδή συνοψίζει ουσιαστικά την εργασία. Αν και η περίληψη είναι ένα από τα πιό σύντομα τμήματα της μελέτης, είναι συχνά το δυσκολότερο να γραφεί επειδή τόσο μεγάλο μέρος πρέπει να ειπωθεί σε περιορισμένο διάστημα. Εισαγωγή Το κείμενο αρχίζει χωρίς την λέξη "Εισαγωγή" αλλά με τον τίτλο της έρευνας ως τίτλο του πρώτου κεφαλαίου γραμμένο με κεφαλαία τονισμένα (Bold) γράμματα. Μια καλή εισαγωγή δεν χρειάζεται να είναι μεγάλη αλλά πρέπει να οργανωθεί καλά. Η εισαγωγή ορίζει το ερευνητικό πρόβλημα και την ερευνητική προσέγγιση. Εδώ παρουσιάζεται μια σύντομη ανασκόπηση της βιβλιογραφίας που σχετίζεται με το πρόβλημα και καταλήγει στις πιο σχετικές έρευνες με το θέμα της διατριβής. Πρέπει να εστιαστεί μόνο σε εκείνες τις προγενέστερες ερευνητικές μελέτες, τις άμεσα 4

5 σχετιζόμενες με την τρέχουσα ερευνητική μελέτη και δεν πρέπει να προσπαθήσει να παραθέσει όλη την έρευνα σε μια ευρεία περιοχή. Επίσης, στην εισαγωγή γίνεται η πρώτη αναφορά στην σημασία της έρευνας και καταλήγει στον σκοπό, όπου σε 4-5 σειρές αναφέρονται με ακρίβεια οι στόχοι της συγκεκριμένης έρευνας. Σ αυτό το κεφάλαιο καταγράφονται οι ερευνητικές υποθέσεις (ερευνητικές ή μηδενικές) ή οι ερευνητικές ερωτήσεις ανάλογα με το τι απαιτεί το είδος και ο σχεδιασμός της έρευνας. Οι υποθέσεις είναι καλό να φαίνονται ότι προκύπτουν φυσικά από όλα όσα προηγούνται, κατόπιν η εισαγωγή οργανώνεται καλά και κτίζεται καλά. Όμως, αν ένας αναγνώστης θεωρεί μερικές ή όλες τις υποθέσεις να είναι έκπληξη λαμβάνοντας υπόψη αυτό που δηλώνεται προηγουμένως, αυτό φανερώνει πως η εισαγωγή δεν έχει δομηθεί σωστά και έχει αποτύχει να προσδιορίσει τη λογική για την τρέχουσα ερευνητική μελέτη. Στο τέλος αυτού του κεφαλαίου αναφέρονται οι περιορισμοί και οι οριοθετήσεις της έρευνας, όπως και οι θεωρητικοί και λειτουργικοί ορισμοί της σημαντικότερης ορολογίας. Ανασκόπηση της Βιβλιογραφίας Το κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνει μια εκτενή καταγραφή της σχετικής βιβλιογραφίας μένοντας όμως προσηλωμένοι στο συγκεκριμένο θέμα περιορίζοντας την περιγραφή μελετών με πιο γενικά συμπεράσματα. Κατά την περιγραφή παλαιότερων ερευνών, πρέπει ν αποφεύγονται οι μη σημαντικές λεπτομέρειες. Δώστε έμφαση στα σχετικά ευρήματα, στα σχετικά μεθοδολογικά θέματα και στα σημαντικότερα συμπεράσματα ακολουθώντας μια λογική συνέχεια ανάμεσα στις παλαιότερες και στις νεότερες έρευνες καθώς και ανάμεσα σε έρευνες με διαφορετική θεωρητική και εννοιολογική βάση. Αναπτύξτε το πρόβλημα έτσι ώστε να μπορεί να γίνει κατανοητό από το ευρύ επιστημονικό κοινό και όχι μόνο από τους πολύ ειδικούς ενώ παράλληλα πρέπει να κρατήσετε μια κριτική στάση απέναντι στις έρευνες, αντιμετωπίζοντας με δίκαιο τρόπο τα αμφιλεγόμενα συμπεράσματα. Στην εισαγωγή και στην ανασκόπηση βιβλιογραφίας αλλά και όπου αλλού χρειαστεί μέσα στο κείμενο, αναφερόμαστε σε άλλες ερευνητικές μελέτες με την ονομασία του ερευνητή(ών) και της ημερομηνίας που δημοσιεύθηκε η έρευνα. Με αυτές τις πληροφορίες, ο αναγνώστης μπορεί να γυρίσει στη λίστα με τις βιβλιογραφικές 5

6 αναφορές και να βρεί πού δημοσιεύθηκε η εργασία. Υπάρχουν δύο τυποποιημένες μορφές για την αναφορά σε δημοσιευμένη εργασία, όπως φαίνεται στα ακόλουθα παραδείγματα: Σε προηγούμενη έρευνα, τα περισσότερα άτομα βρήκαν την κατάσταση να είναι ρεαλιστική (Johnson & Hall, 1999). Χρησιμοποιείται το σύμβολο & μέσα στην παρένθεση. Οι Johnson και Hall (1999) διαπίστωσαν ότι τα περισσότερα άτομα βρήκαν τη διαδικασία ρεαλιστική. Χρησιμοποιείται κανονικά η λέξη και έξω από την παρένθεση. Για 3, 4 και 5 συγγραφείς, Cogdill, Fanderclai, Kilborn, και Williams (2001) αλλά (Cogdill, Fanderclai, Kilborn, & Williams, 2001) και σε όλες τις επόμενες αναφορές στην ίδια μελέτη Cogdill et al. (2001) ή (Cogdill et al., 2001). Για 6 και περισσότερους συγγραφείς, παραθέτουμε τ όνομα του πρώτου συγγραφέα και et al ακολουθούμενο από την χρονιά δημοσίευσης. Adkins et al. (2001)... ή (Adkins et al., 2001). Για συγγραφείς με το ίδιο επώνυμο, βάζουμε μπροστά τ αρχικά των μικρών ονομάτων τους, π.χ. R. P. Allen (1994) and D. N. Allen (1998)... Για την αναφορά διάφορων μελετών, μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το ακόλουθο σχήμα: Διάφοροι ερευνητές έχουν βρεί αυτήν την κατάσταση για να είναι ρεαλιστική για τα θέματά τους (Johnson & Hall, 1997, 1999a, 1999b; Kelley, 1986; Michaels, Johnson, & Smith, 1996; Smith & Rodick, 1994). Οι μελέτες μπαίνουν με αλφαβητική σειρά μέσα στην παρένθεση και όχι με χρονολογική σειρά. Επίσης, μελέτες του ίδιου συγγραφέα χωρίζονται με κόμμα χωρίς να επαναλαμβάνεται τ όνομα παρά μόνο η ημερομηνία δημοσίευσης. 6

7 Οι παραπάνω μορφές λένε στον αναγνώστη τι βρέθηκε, ποιοί είναι οι ερευνητές που έκαναν την παρατήρηση, και πότε. Κάθε αναφορά που εμφανίζεται σε μια ερευνητική εργασία πρέπει να εμφανιστεί στη λίστα με τις βιβλιογραφικές αναφορές, και όλες οι αναφορές που εμφανίζονται στον κατάλογο αυτό πρέπει να εμφανιστούν στο κείμενο της ερευνητικής εργασίας. Μερικές φορές είναι πιο χρήσιμο να παραθέτουμε απευθείας αποσπάσματα κειμένων μιας πηγής από το να αναφερόμαστε σε αυτήν περιγραφικά. Η υπερβολική όμως χρήση των παραθέσεων αυτών δεν είναι επιθυμητή, καθώς είναι και κουραστική, αλλά και φανερώνει έλλειψη επαρκούς επιχειρηματολογίας και κριτικής σκέψης από τον ερευνητή. Γενικά, πρέπει να ακολουθούμε κάποιους κανόνες για να αποφύγουμε τα παραπάνω λάθη. Μια παράθεση πρωτότυπου κειμένου πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο όταν συνεισφέρει περισσότερο από ό,τι αν περιγραφόταν το συγκεκριμένο έργο με τα λόγια του ερευνητή φοιτητή. Μια λέξη ή μια πρόταση που αποδίδεται σε έναν συγγραφέα δεν αποτελεί παράθεση, αν και μπορεί να εισαχθεί μέσα σε εισαγωγικά. Μπορεί, για παράδειγμα, να κάνει μια εισαγωγή στην έννοια του υποσυνειδήτου, όπως αναπτύχθηκε από τον Φρόϋντ, αλλά στη συνέχεια του κειμένου, αν ξαναχρησιμοποιήσει τον ίδιο όρο δεν χρειάζεται να τον βάλει σε εισαγωγικά. Ενώ είναι φανερό ότι οι παραθέσεις πρέπει να είναι ακριβείς και αξιόπιστες, δεν χρειάζεται να είναι ολοκληρωμένες, εφόσον όμως οι όποιες παραλήψεις, προσθέσεις, σχολιασμοί (από τον ερευνητή φοιτητή) και αλλαγές τονίζονται με ένα ξεκάθαρο τρόπο. Κάθε φορά που παρατίθεται ένα απόσπασμα πρωτότυπου κειμένου δεν θα πρέπει να ξεχνάμε το συγγραφέα αυτού του κειμένου (συνήθως μπαίνει στην αρχή) καθώς και τη σελίδα ή σελίδες από το πρωτότυπο κείμενο μέσα σε παρένθεση μετά το τέλος των εισαγωγικών. Με αυτό τον τρόπο ο αναγνώστης μπορεί να το εντοπίσει στην πρωτογενή πηγή αυτού του αποσπάσματος. 7

8 Όπως μάλιστα υποστήριξε ο Eysenck (1996) οι βασικοί λόγοι που οδηγούν το άτομο στην ανάπτυξη νευρωτικών χαρακτηριστικών είναι το περιβάλλον και η κληρονομικότητα (σελ. 156). Η παραγραφοποίηση και η μορφοποίηση του παρατιθέμενου κειμένου εξαρτάται καταρχάς από το αν είναι μεγάλο ή όχι. Αν έχουμε να κάνουμε μια μικρή παράθεση (π.χ. 2 γραμμές κειμένου) τότε την ενσωματώνουμε στη ροή του κυρίως κειμένου, με την τοποθέτηση εισαγωγικών (βλέπε προηγούμενο παράδειγμα). Αν έχουμε μεγαλύτερο κείμενο, τότε υπάρχουν δύο τρόποι για να γίνει η παράθεσή του: Να τοποθετηθεί κάτω από την προηγούμενη παράγραφο του κυρίως κειμένου, με το ίδιο μέγεθος γραμματοσειράς (π.χ. Times New Roman, 12 στιγμών), αλλά με μεγαλύτερη εσοχή από το αριστερό μέρος της σελίδας (π.χ. αν η παράγραφος έχει εσοχή 1 ίντσα, τότε τοποθετούμε την προς παράθεση παράγραφο με εσοχή 2 ίντσες). Μια εναλλακτική λύση είναι η παράγραφος της παράθεσης να μην έχει μεγαλύτερη εσοχή από τις υπόλοιπες παραγράφους, αλλά τα γράμματά της να γραφούν πλάγια ούτως ώστε να ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπα του κειμένου. Τέλος, υπάρχει και η εναλλακτική λύση, η παράγραφος της παράθεσης να έχει μεγαλύτερη εσοχή από τις υπόλοιπες παραγράφους και να έχει μικρότερο μέγεθος γραμμάτων από το υπόλοιπο κείμενο. Είναι πάντως σπάνιο φαινόμενο σε επιστημονικές εργασίες. Μέθοδος Ο τίτλος στη μέση της σελίδας. Σε αυτό το τμήμα της ερευνητικής μελέτης γίνεται μια λεπτομερής και εμπεριστατωμένη παρουσίαση της μεθοδολογικής πορείας που ακολουθήθηκε κατά τη διάρκεια της έρευνας. Πιο συγκεκριμένα, δίνονται πληροφορίες τόσο για το δείγμα των ατόμων που συμμετείχαν στην έρευνα, όσο και για το υλικό που χρησιμοποιήθηκε καθώς και τη διαδικασία που ακολουθήθηκε για τη συλλογή των δεδομένων. Πολλές φορές παρουσιάζεται και η στατιστική ανάλυση που θα χρησιμοποιηθεί για την ανάλυση των δεδομένων που έχουν συλλεχθεί. Το κείμενο ξεκινά από κάτω σε εσοχή όπως φαίνεται παρακάτω και συνήθως περιλαμβάνει τα παρακάτω υποκεφάλαια που είναι γραμμένα με τονισμένα μικρά 8

9 γράμματα (bold), πλάγια (Italics), μία εσοχή μέσα (tab) και είναι στοιχισμένα αριστερά: α) Το δείγμα, β) Το/τα εργαλεία, και γ) Η διαδικασία: Το Δείγμα (Συμμετέχοντες) Σε αυτό το τμήμα της μεθόδου γίνεται αναλυτική παρουσίαση των δημογραφικών χαρακτηριστικών των ατόμων που συμμετείχαν στην έρευνα. Αναφέρεται ο συνολικός αριθμός τους και ο αριθμός κάθε επιμέρους ομάδας με βάση διάφορα δημογραφικά ή άλλα χαρακτηριστικά, όπως είναι το φύλο, η ηλικία, το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, το εκπαιδευτικό επίπεδο, η οικογενειακή κατάσταση, ο τόπος διαμονής, η εργασιακή τους κατάσταση, κλπ. Αναφέρεται με λεπτομέρεια ο τρόπος επιλογής του δείγματος ενώ θα πρέπει να τεκμηριώνεται και η επιλογή της συγκεκριμένης μεθοδολογίας που ακολουθήθηκε. Εργαλεία Σε αυτό το δεύτερο μέρος της μεθόδου παρουσιάζονται τα μέσα (π.χ. ερωτηματολόγια, ψυχομετρικά τεστ, όργανα, εκπαιδευτικό υλικό, κλπ.) που χρησιμοποιήθηκαν για τη συλλογή των ερευνητικών δεδομένων. Για κάθε μέσο που χρησιμοποιήθηκε θα πρέπει να γίνει μια λεπτομερής παρουσίαση αναφορικά με το τι μετρά, πώς το μετρά, καθώς και όλα του τα χαρακτηριστικά (π.χ. δείκτες αξιοπιστίας, δείκτες εγκυρότητας, νόρμες, κλπ.). Επιπρόσθετα, θα πρέπει για κάθε εργαλείο να παρατίθεται πλήρης βιβλιογραφική παραπομπή (δηλ., συγγραφέας/εις, τίτλος, ημερομηνία έκδοσης). Σε περίπτωση που έχουν χρησιμοποιηθεί εργαλεία τα οποία δεν έχουν δημοσιευτεί προηγουμένως, θα πρέπει να γίνει λεπτομερής παρουσίαση των βημάτων που ακολουθήθηκαν για την κατασκευή τους, καθώς και να παρουσιαστούν τα βασικά τους ψυχομετρικά χαρακτηριστικά που τεκμηριώνουν την επιστημονική τους ορθότητα. 9

10 Διαδικασία Σε αυτό το τμήμα της μεθόδου παρουσιάζονται τα βήματα που ακολουθήθηκαν σε κάθε στάδιο εκτέλεσης της συγκεκριμένης έρευνας. Δίνονται πληροφορίες για τις οδηγίες που ακολούθησαν οι συμμετέχοντες στην έρευνα, ο τρόπος με τον οποίο χωρίστηκαν οι ομάδες των συμμετεχόντων, η σειρά παρουσίασης και συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων ή των τεστ που χρησιμοποιήθηκαν, κ.ά. Επιπρόσθετα, θα πρέπει να δίνονται πληροφορίες για το πώς επιλέχθηκαν τα άτομα που συμμετέχουν στην έρευνα και με ποιο αντίτιμο (αν υπάρχει) δέχθηκαν να συμμετέχουν. Σε περίπτωση που το/τα ερωτηματολόγια ήταν σε άλλη γλώσσα, θα πρέπει να δοθούν πληροφορίες για τη μέθοδο μετάφρασης και στάθμισης από τη γλώσσα που ήταν γραμμένο στη γλώσσα, η οποία χρησιμοποιήθηκε στα πλαίσια της έρευνας. Σημαντική πληροφορία επίσης αποτελεί ο χρόνος που χρειάστηκε να πραγματοποιηθεί η έρευνα για κάθε συμμετέχοντα καθώς και ο τόπος στον οποίο πραγματοποιήθηκε. Συμπερασματικά, θα λέγαμε ότι το τμήμα της μεθόδου θα πρέπει να πληροφορεί τον αναγνώστη τι κάναμε και πώς το κάναμε σε τέτοιο βαθμό λεπτομέρειας, ώστε να μπορεί με ευκολία να ξανακάνει την έρευνα κάτω από τις ίδιες ακριβώς συνθήκες. Αποτελέσματα Ο τίτλος στη μέση της σελίδας. Ο σκοπός του τμήματος αποτελεσμάτων είναι να παρουσιαστεί στον αναγνώστη τι βρέθηκε στη μελέτη. Η στατιστική περιγραφή των αποτελεσμάτων είναι συνήθως αναγκαία καθώς επίσης και οι κατάλληλες στατιστικές αναλύσεις. Η πιο συνηθισμένη διαδικασία περιλαμβάνει την παρουσίαση πρώτα της περιγραφικής στατιστικής που ακολουθείται από τα αποτελέσματα της επαγωγικής στατιστικής. Στην παρουσίαση των αποτελεσμάτων της επαγωγικής στατιστικής πρέπει να αναφερθεί ποια στατιστική μέθοδος χρησιμοποιήθηκε, ο αριθμός βαθμών ελευθερίας, η τιμή του στατιστικού κριτηρίου, το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας, και η κατεύθυνση της επίδρασης. 10

11 Τα αποτελέσματα της επαγωγικής στατιστικής παρουσιάζονται στο κείμενο του τμήματος αποτελεσμάτων με την περιγραφή των διαφορών που βρίσκονται, ακολουθεί ένα κόμμα, που ακολουθείται από την αντίστοιχη τιμή του στατιστικού κριτηρίου. Σε κάθε περίπτωση, οι βαθμοί ελευθερίας για τη στατιστική πρέπει να περιληφθούν σε παρένθεση αμέσως μετά από το αντίστοιχο γράμμα την κάθε στατιστική μέθοδο. Επειτα, ακολουθούν η τιμή του στατιστικού κριτηρίου και το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας (p). Όλα τα στατιστικά σύμβολα πρέπει να γράφονται με πλάγια στοιχεία στο κείμενο. Παρακάτω, ακολουθούν συγκεκριμένα παραδείγματα παρουσίασης στατιστικών αποτελεσμάτων για τα πιο σημαντικά στατιστικά κριτήρια: Στατιστικό Κριτήριο Παρουσίαση Αποτελέσματος μέσα στο κείμενο Κριτήριο r r (135) = 0,78, p = 0,002 Κριτήριο t t (135) = -2,58, p = 0,03 Κριτήριο F Κριτήριο χ 2 Περιγραφικοί Δείκτες F (4, 131) = 1,26, ns χ 2 (135) = 0,78, ns Παρουσίαση Δείκτη μέσα στο κείμενο και στον Πίνακα Μέσος Όρος Μ.Ο = 45,32 Διάμεσος Δμ = 43,34 Δεσπόζουσα Τιμή Δσπ = 42,23 Τυπική Απόκλιση τ.α = 3,43 Μέγεθος Δείγματος Ν = 345 Με αυτό το σχήμα, οι αναγνώστες μπορούν εύκολα να ερμηνεύσουν τη σημασία ορισμένων αποτελεσμάτων ακόμα κι αν δεν είναι εξοικειωμένοι με τη χρησιμοποιούμενη στατιστική επειδή το επίπεδο στατιστικής σημαντικότητας στο τέλος της εργασίας θα σημαίνει πάντοτε το ίδιο πράγμα. Οποτεδήποτε το p είναι 11

12 λιγότερο από 0,05 (μια παραδοσιακή αξία του άλφα), θα ολοκληρώναμε ότι τα τ αποτελέσματα είναι αρκετά ασυνήθιστα και ότι είναι απίθανο να έχουν προκύψει τυχαία. Αν και είναι σημαντικό να εκφραστεί η στατιστική σημαντικότητα των συγκρίσεων που γίνονται στη μελέτη, είναι εξίσου σημαντικό να δοθούν στον αναγνώστη οι πληροφορίες που απαιτούνται για να ερμηνευθούν τα αποτελέσματα, όπως περιγραφικοί στατιστικοί δείκτες (οι μέσοι όροι, τυπικές αποκλίσεις και συχνότητες). Ένας από τους αποτελεσματικότερους τρόπους για την παρουσίαση της στατιστικής ανάλυσης είναι να οργανωθούν σε πίνακες και γραφήματα. Οι πίνακες και τα γραφήματα πρέπει να ονομαστούν και να αριθμηθούν προσεκτικά για τον αναγνώστη. Όταν περιλαμβάνονται πίνακες, η λέξη «πίνακας» πρέπει να είναι στοιχισμένη αριστερά και τονισμένη πάνω από τον πίνακα π.χ. Πίνακας 1, και στη συνέχεια ο τίτλος του πίνακα (όχι όμως τονισμένος). Όταν υπάρχουν σχήματα να υπάρχει υπότιτλος κάτω από την εικόνα στοιχισμένος αριστερά που δηλώνει τον αριθμό του σχήματος και την επεξήγησή του π.χ. Σχήμα 1. Ποσοστά συμμετοχής των δυο φύλων στην αθλητική δραστηριότητα του jogging. Συζήτηση Ερμηνεύετε και αξιολογείτε τα αποτελέσματα στο κεφάλαιο της συζήτησης. Είναι χρήσιμο στην αρχή του κεφαλαίου της συζήτησης εν συντομία να συνοψίζονται τα αποτελέσματα σε μη τεχνική γλώσσα. Κατόπιν, πρέπει ν αναφερθεί ποια θεωρείται ότι είναι η σημασία των αποτελεσμάτων. Η ερμηνεία των αποτελεσμάτων πρέπει να προκύψει λογικά από τα πραγματικά στοιχεία που λαμβάνονται στη μελέτη. Είναι χρήσιμο το κεφάλαιο της συζήτησης να εστιάσει στις μελλοντικές κατευθύνσεις που μπορεί να πάρει η έρευνα. Εάν υπάρχουν αδυναμίες στην τρέχουσα μελέτη, πρέπει καταρχήν οπωσδήποτε ν αναφερθούν και επιπλέον πρέπει να περιγράψετε τους τρόπους με τους οποίους μπορούν να αποφευχθούν στις μελλοντικές μελέτες. Εάν η μελέτη προτείνει νέες ερευνητικές υποθέσεις, πρέπει να προτείνετε τους τρόπους με τους οποίους οι υποθέσεις πρόκειται να εξεταστούν επαρκώς. Ο στόχος οποιουδήποτε ερευνητικού προγράμματος είναι να δοθούν απαντήσεις στις ερωτήσεις. Όμως ο στόχος των περισσότερων καλών ερευνητικών προγραμμάτων είναι να προτείνουν νέες και σημαντικές ερωτήσεις που πρέπει ακόμα να απαντηθούν. Η υποβολή 12

13 προτάσεων όσον αφορά την κατεύθυνση που πρέπει να πάρει η μελλοντική έρευνα είναι ένα σημαντικότατο μέρος οποιουδήποτε καλά σχεδιασμένου και καλά εκτελεσμένου ερευνητικού προγράμματος. Συμπεράσματα Ο τίτλος στη μέση της σελίδας και θα πρέπει να αναφέρονται τα παρακάτω: Ένα συμπέρασμα για την κάθε υπόθεση. Τα αποτελέσματα θα πρέπει να συσχετίζονται, επιγραμματικά, με αποτελέσματα άλλων ερευνών. Προτάσεις για πρακτική εφαρμογή. Προτάσεις για μελλοντικές έρευνες. Παραρτήματα Τα παραρτήματα αριθμούνται και περιλαμβάνουν ό,τι θεωρείται χρήσιμο να περιγραφεί αλλά δεν πρέπει να ενταχθεί μέσα στο κυρίως κείμενο της διατριβής. Για παράδειγμα στα παραρτήματα μπαίνουν τύποι ερωτηματολογίων, περιγραφές λογισμικών προγραμμάτων, οδηγίες, περιγραφές πολύπλοκων δοκιμασιών κλπ. Στο κυρίως σώμα της εργασίας πρέπει να γίνονται οι ανάλογες παραπομπές -όπου απαιτείται- στα αντίστοιχα παραρτήματα ώστε να καθοδηγείται εύκολα ο αναγνώστης (για παράδειγμα, βλ. Παράρτημα Γ). Τα παραρτήματα τοποθετούνται πάντα στο τέλος της διατριβής. Όταν υπάρχουν περισσότερα από ένα παραρτήματα, τοποθετήστε ως επικεφαλίδα ένα γράμμα (για παράδειγμα ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α) καθώς και έναν περιγραφικό τίτλο. Σε κάθε παράρτημα η επικεφαλίδα και ο τίτλος πρέπει να τοποθετούνται στο κέντρο της σελίδας και θα πρέπει να αναφέρονται στον πίνακα των περιεχομένων. Το φωτοτυπημένο υλικό είναι αποδεκτό στα παραρτήματα. Οπωσδήποτε όμως το υλικό αυτό πρέπει να είναι ευανάγνωστο. 13

14 Χρήσιμες Συμβουλές για Σωστό Γράψιμο Γράφω με Ακρίβεια Προσπαθήστε να είστε ακριβείς με υλικό το οποίο μπορεί να μην είναι ξεκάθαρο. Οι λέξεις και οι φράσεις πρέπει να αποδίδουν τις ιδέες και τις φράσεις καθαρά και με ακρίβεια. Όροι-κλειδιά πρέπει πάντα να γίνονται απολύτως ξεκάθαροι, αλλά η παγίδα της προσπάθειας να εξηγήσουμε όλους τους όρους πρέπει να αποφεύγεται, γιατί αυτό θα οδηγήσει σε μια ατελείωτη παλινδρόμηση. Γενικά, οι λεξιλογικοί ορισμοί πρέπει να αποφεύγονται. Αυτοί είναι συνήθως χρηστικοί ορισμοί και σπανιότατα ξεδιαλύνουν ένα ζήτημα. Αν έχει προηγηθεί μια καλά διαρθρωμένη ανάλυση του πεδίου έρευνας, οι ορισμοί πρέπει να την ακολουθούν, και οι πηγές αν υπάρχουν πρέπει να αναφέρονται. Είναι γενικά καλή πρακτική να αποφεύγεται η ακατάσχετη φλυαρία καθώς και οι θολές ιδέες. Αυτό σημαίνει ότι γενικευτικές λέξεις ή φράσεις (π.χ. γενικά, σε γενικές γραμμές, τελικά, ολική, η ευρύτερη κατάσταση είναι... ) αποφεύγονται. Προσπαθήστε να είστε ξεκάθαροι με οτιδήποτε προσπαθείτε να μεταδώσετε στους άλλους. Μην περιμένετε τους αναγνώστες σας να γνωρίζουν τι σκέφτεστε ή σκοπεύετε να κάνετε. Οι ιδέες τις οποίες προσπαθείτε να τους περάσετε πρέπει να είναι δοσμένες με έναν κατανοητό τρόπο. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι χρειάζεται να γράφετε απλοϊκότητες και να επαναλαμβάνετε ό,τι ήδη ξέρουν, πρέπει να μην παίρνετε ως δεδομένο ότι γνωρίζουν τις σκέψεις σας. Η ισορροπία εδώ δεν είναι εύκολο να επιτευχθεί, και μόνο μέσα από τις συνεχείς διορθώσεις του αρχικού κειμένου θα έχετε καλά αποτελέσματα. Περιλάβετε λεπτομέρειες των διαδικασιών και των βημάτων που ακολουθήσατε για να οργανώσετε ένα επιχείρημα. Η συνεχής τριβή με μια μέθοδο έρευνας μπορεί να πείσει τον συγγραφέα-ερευνητή ότι αυτό που χρησιμοποιεί είναι αυτονόητο για όλους. Ένα καλά γραμμένο κείμενο μπορεί να τονίσει λεπτομέρειες των διαδικασιών και των βημάτων και να τις παρουσιάσει μέσα από μια συνεκτική και κατανοήσιμη επικοινωνία. 14

15 Κριτική Ματιά Να έχετε συνείδηση των παραδοχών σας και να τις κάνετε ξεκάθαρες Στα περισσότερα ζητήματα όλοι οι ερευνητές έχουν κάποια γνώμη. Κάθε γνώμη είναι κατά κάποιο τρόπο μια πηγή πιθανής προκατάληψης, αν και το άτομο που έχει αυτήν την προκατάληψη μπορεί να το αρνηθεί. Αν δηλώσετε ξεκάθαρα την άποψή σας από την αρχή της εργασίας, όχι μόνο θα είστε σε θέση να ανακαλύψετε την όποια προκατάληψη σας διακατέχει αλλά και θα είστε ελεύθερος να συζητήσετε διάφορα θέματα πιο ανοικτά αναγνωρίζοντας ότι ο αναγνώστης είναι εν πλήρη γνώση της σκοπιάς σας. Προσεγγίστε προσεκτικά το υλικό σας Είτε το έργο είναι γραμμένο από εσάς είτε από άλλον, πρέπει να επιδέχεται κριτικής ματιάς, για να διαπιστωθεί αν αξίζει ή όχι να ασχοληθεί κανείς μαζί του. Όλο το εξεταζόμενο έργο πρέπει να αντιμετωπισθεί ως να ήταν άγνωστος σε όλους ο/η συγγραφέας: σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να γίνει αποδεκτό ένα επιχείρημα στη βάση της φήμης του/της συγγραφέα. Να είστε ακριβοδίκαιοι, εύλογοι και λογικοί Το αν είναι κανείς ακριβοδίκαιος σημαίνει το να προσέχει όλες τις πλευρές ενός θέματος, παρά τις όποιες προσωπικές του προτιμήσεις. Όταν εξετάζουμε τις αποδείξεις υπέρ και εναντίον κάποιας συγκεκριμένης άποψης είναι απαραίτητο να σιγουρευτούμε ότι οι δυο αντιτιθέμενες απόψεις παρουσιάζονται με έναν ισορροπημένο τρόπο. Εδώ μπορούμε να διαχωρίσουμε ένα λογικό επιχείρημα από την εκλογίκευση. Ένα λογικό επιχείρημα είναι αυτό που προχωρεί από την απόδειξη σε ένα συμπέρασμα η εκλογίκευση αρχίζει όταν από το συμπέρασμα προσπαθούμε να ανακαλύψουμε ένα επιχείρημα (ή επιχειρήματα) για να το στηρίξουμε. Λογικά επιχειρήματα μπορεί να υπάρξουν σε διάφορα επίπεδα πολυπλοκότητας. 15

16 Χρησιμοποιείστε ουδέτερες λέξεις, κυρίως όταν περιγράφεται αμφισβητήσιμο υλικό. Πολύ συχνά γίνονται αναφορές σε συμπεράσματα ή υποθέσεις που γίνονται αποδεκτά. Αν και αρκετά συχνά είναι ανεκτό να χρησιμοποιούνται τέτοιοι όροι, υπάρχουν ορισμένες αξιολογικές φράσεις και λέξεις που δεν μπορεί να γίνουν εύκολα αποδεκτές σε μια ερευνητική εργασία. Πρέπει πάντα να παρέχονται οι αποδείξεις για την όποια κριτική θετική ή αρνητική αναπτύσσεται. Είναι κοινός τόπος για τους φοιτητές να δηλώνουν ότι μια ερευνητική δουλειά είναι έξοχη μόνο και μόνο επειδή επιβεβαιώνει τις δικές τους υποθέσεις. Η περιστασιακή χρήση τέτοιων επιθέτων επιτρέπεται μόνο όταν παρέχονται και οι αντίστοιχες αποδείξεις για την κρίση αυτή: π.χ., η χρήση της λέξης απόκλιση χρησιμοποιείται από την Χ με μαεστρία προκειμένου να περιγράψει τα εξεταζόμενα φαινόμενα, αφού μάλιστα ανταποκρίνεται απόλυτα στον συνεκτικό ορισμό που έδωσε η συγγραφέας στο Θεωρητικό Μέρος της έρευνας. Χρήση Κατάλληλου Τρόπου Γραφής Χρησιμοποιείστε με ακρίβεια και απλότητα την ελληνική γλώσσα Η ελληνική γλώσσα είναι πολύ πλούσια και πολύπλευρη. Μπορεί κανείς να περιγράψει ξεκάθαρα την οποιαδήποτε ιδέα χωρίς να καταφύγει σε μια πολύ εξειδικευμένη και τεχνική γλώσσα. Βέβαια αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να χρησιμοποιούμε τις ίδιες λέξεις συνέχεια σε ένα κείμενο για λόγους απλότητας ή κατανοησιμότητας. Για παράδειγμα, τα ρήματα δείχνω, καταδεικνύω, δηλώνω τονίζω, φανερώνω, αποκαλύπτω έχουν συχνά όχι πάντα όμως διαφορετικές εννοιολογικές αποχρώσεις, και το να χρησιμοποιεί κανείς συνέχεια μόνο μία από αυτές δηλώνει μια πολύ φτωχή χρήση της γλώσσας. Χρησιμοποιείστε τους κατάλληλους χρόνους Μια επιστημονική εργασία αποτελεί μια αναφορά για κάτι που έχει συμβεί. Ο κατάλληλος χρόνος λοιπόν είναι το παρελθόν. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις σε αυτό: 16

17 Οι κατά λέξη μεταφορές μιας ομιλίας (π.χ. σε ένα συνέδριο) χρησιμοποιούν τον χρόνο στον οποίο συνέβησαν. Οι οδηγίες χρήσης επίσης χρησιμοποιούν τον χρόνο στον οποίο συνέβησαν. Οι ερευνητικές υποθέσεις θα περιλαμβάνουν τον μέλλοντα χρόνο από τη στιγμή που αναφέρονται σε θέματα που κάλυπτε η συγκεκριμένη έρευνα. Οι (γραμματικοί) χρόνοι μπορεί να αλλάζουν σημαντικά σε ένα κείμενο: π.χ. Οι μαθητές που πηγαίνουν σε ημερήσια δημόσια σχολεία, και οι οποίοι ήρθαν ως μετανάστες τα δύο τελευταία χρόνια, θα είναι λιγότερο ενσωματωμένοι στην ελληνική σχολική πραγματικότητα από εκείνους που βρίσκονται στην Ελλάδα για περισσότερο από δύο χρόνια. Παρατηρήσεις γύρω από σύγχρονες καταστάσεις θα είναι στον ενεστώτα (π.χ. Η υποχρεωτική εκπαίδευση στην Ελλάδα τελειώνει στην ηλικία των 15 ετών / κανένα τεστ δεν υφίσταται σήμερα, το οποίο να καταφέρνει να καλύψει όλες τις διαστάσεις της προσωπικότητας ). Προβλέψεις ή/και υποθέσεις για το μέλλον θα συντάσσονται σε χρόνο μελλοντικό (π.χ. αν η τάση υπογεννητικότητας συνεχιστεί, η Ελλάδα θα γίνει μια χώρα υπερηλίκων ) Προσπαθήστε να αποφύγετε τη χρήση πρώτου προσώπου Η χρήση προσωπικών αντωνυμιών όπως εγώ, ή εμείς καλό είναι να αποφεύγεται. Αντί για παράδειγμα να λέμε ήθελα να εξετάσω.., μπορούμε να πούμε ο ερευνητής ήθελε να εξετάσει., ή να χρησιμοποιήσουμε ένα άλλο α-πρόσωπο στυλ αναφοράς. Προσπαθήστε να καταστήσετε σαφές ότι εσείς γράψατε την εργασία Αυτή η παρατήρηση δεν έχει να κάνει με το γραμματολογικό στυλ όπως στην προηγούμενη παρατήρηση αλλά έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο ο συγγραφέας φανερώνει ότι η εργασία αυτή αποτελεί προσωπικό του πόνημα. Αν η αναφορά δεν έχει καθόλου προσωπικό στυλ ή δεν περιέχει καμιά άποψη ή κριτική, τότε δεν υπάρχει επίσης το προσωπικό αποτύπωμα πάνω στο έργο. 17

18 Χρήση Κατανοητής Μορφής Παρουσίασης Παραγραφοποίηση Γενικά η παραγραφοποίηση μας βοηθά στο να καταστήσουμε κατανοητό ένα μακροσκελές κείμενο. Μπορεί μερικοί διακεκριμένοι συγγραφείς να είναι ικανοί να χρησιμοποιούν πολύ μακριές παραγράφους, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να το κάνουν όλοι. Από την άλλη, υπάρχει και το πρόβλημα των πολύ μικρών προτάσεων που αντιμετωπίζονται ως παράγραφοι. Αυτό δίνει συνήθως την εντύπωση μεγάλου κενού, ιδίως όταν συνοδεύεται από μεγάλα διαστήματα μεταξύ των σειρών (διάστιχο) και από μεγάλες γραμματοσειρές. Υπο-ενότητες Ενώ μια παράγραφος πραγματεύεται μια ιδέα, η ύπαρξη ενός συνόλου ιδεών σε μορφή σειράς παραγράφων αποτελεί επίσης μια ενότητα. Όταν υπάρχουν τέτοιες ενότητες, είναι σωστό να χρησιμοποιούνται υπο-ενότητες με τους δικούς τους τίτλους η καθεμιά. Μέσα στα όρια των υπο-ενοτήτων το σύνολο των γεγονότων, των επιχειρημάτων και των ιδεών που αναπτύσσονται πρέπει να παρουσιάζεται με έναν τακτοποιημένο τρόπο, και τα περιεχόμενα της κάθε υπο-ενότητας δεν πρέπει να συγχέονται με εκείνα άλλων υπο-ενοτήτων. Η φυσική ροή του κειμένου είναι σημαντική, και η πρώτη και τελευταία παράγραφος μιας υπο-ενότητας πρέπει να συνδέονται νοηματικά με την προηγούμενη και την επόμενη υπο-ενότητα, αντίστοιχα. Σεβασμός στην Εμπιστευτικότητα Μια διατριβή (ή διπλωματική εργασία) είναι βασικά μια άσκηση στην έρευνα. Πιθανώς να στηρίζεται στη συνεργασία πολλών ατόμων (π.χ. τα παιδιά ή οι γονείς ή οι εκπαιδευτικοί όταν συμμετέχουν σε μια έρευνα). Υπάρχει λοιπόν η ανάγκη τα άτομα που συνεργάζονται στην οποιαδήποτε έρευνα διεξάγει ο κάθε ερευνητής να νοιώθουν ασφάλεια, άρα να εξασφαλίζεται η εμπιστευτικότητα. Αυτή μπορεί να αναφέρεται στη μη αναγραφή ονομάτων στο τελικό κείμενο, είτε στη μη αναφορά περιοχών, τοποθεσιών ή χαρακτηριστικών σπιτιών που μπορούν εύκολα να αποκαλύψουν την ταυτότητα των υποκειμένων της έρευνας, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για ιδιαίτερα ευαίσθητο θέμα (π.χ. σεξουαλικές συνήθειες). 18

19 Τρόπος γραφής των τίτλων στα κεφάλαια, τα υποκεφάλαια και τις ενότητες Τα κεφάλαια και υποκεφάλαια της διατριβής καλό θα είναι να μην αριθμούνται,αλλά να κλιμακώνονται ανάλογα με τη θέση και τον τρόπο γραφής των επικεφαλίδων και να γράφονται με την παρακάτω σειρά: ΤΙΤΛΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ: Με κεφαλαία γράμματα τονισμένα (π.χ. ΜΕΘΟΔΟΣ, ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ κ.λ.π.). Στοίχιση στο κέντρο. Ακολουθεί κενή γραμμή. Τίτλος Υποκεφαλαίου: Τονισμένα (Bold), πλάγια (Italics), αριστερά, ένα διάστημα (tab) μέσα (π.χ. Διαδικασία Μέτρησης). Στην επόμενη γραμμή αρχίζει το κείμενο. Τίτλος Ενότητας: Αριστερά, ένα διάστημα (tab) μέσα και με πλάγια γράμματα (Italics) (π.χ. Δοκιμασία 1η). Αμέσως μετά αρχίζει το κείμενο (στην ίδια γραμμή). Όταν μέσα στο κείμενο θέλουμε να αριθμήσουμε κάτι τότε η αρίθμηση γίνεται πρώτα με γράμματα π.χ. α), β) κλπ. Αν στο κάθε ένα από αυτά τα «α)» και «β)» πρέπει να αριθμήσουμε πάλι το κάνουμε με αριθμούς «1)», «2)», και αν μέσα στους αριθμούς θέλουμε να αριθμήσουμε το κάνουμε με τα λατινικά γράμματα, ήτοι, «i)», «ii)». 19

20 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Για άρθρο (ένας συγγραφέας) Fishbein, E. & Proctor, G. (1995). The relation of mental abilities with basketball performance. Psychological Reports, 23 (2), 1-9. Για άρθρο (δύο συγγραφείς) Feske, U., & Chambless, D.L. (1995). Cognitive behavioral versus exposure only treatment for social phobia: A meta-analysis. Behavioral Therapy, 26, Για άρθρο (3-6 συγγραφείς) Heimber, R.G., Salzman, D.G., Holt, C.S., & Blendell, K.A. (1993). Cognitive behavioral group treatment for social phobia: Effectiveness at five-year follow-up. Cognitive Therapy and Reasearch, 17(4), Για άρθρο (περισσότεροι από 6 συγγραφείς) Welchnik,S.A., West, S.G., Sandler, I.N., Tein, J., Coatsworth, D., Lengua, L., et al. (2000). An experimental evaluation of theory-based mother and mother-child programs for children of divorce. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 68, Για βιβλίο Schmidt, R. (1995). Motor learning and performance. Champaign, IL: McGraw Hill. Για κεφάλαιο από βιβλίο Carnahan, H., Vandervoort, A.A. & Swanson, L.R. (1993). The influence of aging on motor skill learning. In G. E. Stelmach & V. Hömberg (Eds.), Sensorimotor impairment in the elderly (pp ). Netherlands: Klewer Academic Publishers. Συλλογικά έργα Bates, I. (1993b). A job which is Right for me? Social class, gender and individualisation. In I. Bates & G. Riseborough (Eds.), Youth and Inequality. Buckingham: Open University Press. Εκδότης-συγγραφέας American Psychiatric Association. (1994). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (4th ed.). Washnigton, DC: Author Για διδακτορική διατριβή Fineggan, D. (1983). Factors affecting performance. Unpublished Doctoral Dissertation, Springfield College MA. Ross, D.F. (1990). Unconscious transference and mistaken identity: When a witness misidentifies a familiar but innocent person from a line-up. (Doctoral dissertation, Cornell University, 1990). Dissertation Abstracts International, 49, Z