Γηριατρική Αξιολόγιση: Εκτίμηση Στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα

Transcript

1 Γηριατρική Αξιολόγιση: Εκτίμηση Στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Καθ. Αθανάσιος Μπενέτος Διευθυντής Γηριατρικού Τμήματος Πανεπιστήμιο Nancy, Γαλλία Πρόεδρος της ΕΕΜΕΓ

2 Γηριατρική Αξιολόγιση: Εκτίμηση Στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Καμία σύγκρουση συμφερόντων

3

4

5

6 Evolution of life expectancy at the age of 80 yo

7 Δημογραφική Εξέλιξη του νομού «Meurthe et Moselle» Lorraine-France Αύξηση > 60 ετών (%) (19,6%) (20,3%) (23, 5%) +18% > 75 ετών (%) (6,2%) (7,9%) (9,0%) +44%

8 The centenerians

9

10 Γήρανση Ασθένειες που σχετίζονται με τη γήρανση Ευπάθεια Πολλαπλές Νοσηλείες Απώλεια Αυτονομίας - Θάνατος

11 Ποσοστό ατόμων που έχουν ανάγκη από σημαντική καθημερινή βοήθεια > 60 έτη > 75 έτη 7,04 % 12,30 %

12 Ferrucci L, et al. Biomarkers of frailty in older persons. J Endocrinol Invest 2002

13 Mme Jeanne Louise CALMENT (21 Février Août 1997) Ποια είναι τα άτομα τα οποία θα ζήσουν περισσότερο ; ή πιο είναι το μυστικό της μακροζωίας Ποια είναι τα άτομα τα οποία θα γεράσουν καλύτερα ;

14 Γιατί Γηράσκουμε ;

15 Cell 2013

16 Functional Interconnections between the Hallmarks of Aging C. Lopez-Otin, Cell 2013

17 Η Συνάθροιση των Βλαβών Εκκαθαριστικοί μηχανισμοί Προσβολές Περιβάλλον Βλάβες, Μεταλλάξεις (DNA, RNA, πρωτεΐνες) Λάθη Λειτουργίας Επιδιόρθωση Με την Πρόοδο της Ηλικίας Ο αριθμός των προσβολών και των λαθών αυξάνεται με την πρόοδο του χρόνου Η ικανότητα αυτο-διόρθωσης και επιδιόρθωσης μειώνεται

18 Κυτταρική Γήρανση : Η Σύνθεση

19 Ελεύθερες Ρίζες Άλλοι «Προσβολείς» Αντι-Οξειδωτικές Ουσίες Μηχανισμοί Επιδιόρθωσης και Εκκαθάρισης Κυτταρικές Βλάβες Βλάβες DNA, RNA, Πρωτεϊνών Μήκος Τελομερών Κυτταρική Γήρανση Διακοπή Αντιγραφής Έλλειμμα Απόπτωσης Λάθη Μεταγραφής Τροποποιημένες Πρωτεΐνες Μεταλλάξεις

20 Γήρανση Από την Κυτταρική βλάβη στην Οργανική Ανεπάρκεια

21 Ιστική και Οργανική Γήρανση Συνήθης και Παθολογική 1- Η απώλεια χρήσιμων ιστών 2- Η συνάθροιση «τροποποιημένων» ιστών

22 1- Η απώλεια ιστών και «χρήσιμων» πρωτεϊνών

23 Συνήθης Γήρανση: Απώλεια % της φλοιϊκής μάζας / έτος Νόσος Alzheimer: Απώλεια % της φλοιϊκής μάζας / έτος

24 Σκελετικοί Μύες 50-75% της σωματικής μάζας Δομής Σωλήνες μέσα σε Σωλήνες Μέσα σε Σωλήνες Μύες Μυϊκές Ίνες Μυοινίδια Σαρκομερίδια Μυομικροϊνίδια

25 2- Η Συνάθροιση Τροποποιημένων Ιστών

26 Τελικά Προϊόντα Μη Ενζυματικής Γλυκοζυλίωσης του Κολλαγόνου (A.G.E) Κολλαγόνο

27 Οστεοαρθριτική Γήρανση και Μη Ενζυματική Γλυκοζυλίωση

28 Αρτηριακή Δομή Λειτουργία και Ρύθμιση της Αρτηριακής Πίεσης Μείωση Διατασιμότητας + 148/90 168/80 + Αύξηση στην Ταχύτητα Κύματος Σφυγμού (Παλμού) και στις Αντανακλάσεις του Κύματος

29 Η Υπόθεση του Αμυλοειδούς στην Παθογένεση της Νόσου Alzheimer Γεροντικές Πλάκες Αμυλοειδές Αστρογλοίωση Ενεργοποιημένη Μικρογλοία Νευρο-ινιδιακή Εκφύλιση (Πρωτεΐνη tau) Φλοιϊκή Ατροφία Έλλειμμα Ακετυλοχολίνης

30 Ελεύθερες Ρίζες Άλλοι «Προσβολείς» Αντι-Οξειδωτικές Ουσίες Μηχανισμοί Επιδιόρθωσης και Εκκαθάρισης Κυτταρικές Βλάβες, Βλάβες DNA, RNA Πρωτεϊνών Μήκος Τελομερών Κυτταρική Γήρανση Φαινοτυπικές Τροποποιήσεις Διακοπή Αντιγραφής Έλλειμμα Απόπτωσης Μεταβολές Λειτουργιών Απώλεια Κυττάρων Αντικατάσταση από «μη λειτουργικούς» ιστούς Ελλείμματα Μεταγραφής Ελλείμματα Πρωτεϊνοσύνθεσης Απώλεια Πρωτεϊνών της «Νεότητας» Αυξητική Ορμόνη Τεστοστερόνη, Οιστρογόνα Μελατονίνη, DHEA Μεταλλάξεις Καρκίνος Τροποποιημένες Πρωτεΐνες Οργανική Έκπτωση και Ανεπάρκεια

31 Γήρανση Φυσιολογική και Παθολογική Οργανική Ανεπάρκεια

32 Ποια είναι τα άτομα τα οποία θα ζήσουν περισσότερο ; ή πιο είναι το μυστικό της μακροζωίας Ποια είναι τα άτομα τα οποία θα γεράσουν καλύτερα ; ΓΕΝΕΤΙΚΉ (20-30%) ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ (30-40%) ΤΎΧΗ (ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΈΣ ΕΠΙΔΡΆΣΕΙΣ) (30-50%)

33 Ποια είναι τα άτομα τα οποία θα ζήσουν περισσότερο ; ή πιο είναι το μυστικό της μακροζωίας Ποια είναι τα άτομα τα οποία θα γεράσουν καλύτερα ; ΓΕΝΕΤΙΚΉ (20-30%) ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ (30-40%) ΤΎΧΗ (ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΈΣ ΕΠΙΔΡΆΣΕΙΣ) (30-50%)

34

35 Ποια είναι τα άτομα τα οποία θα ζήσουν περισσότερο ; ή πιο είναι το μυστικό της μακροζωίας Ποια είναι τα άτομα τα οποία θα γεράσουν καλύτερα ; ΓΕΝΕΤΙΚΉ (20-30%) ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ (30-40%) ΤΎΧΗ (ΣΤΟΧΑΣΤΙΚΈΣ ΕΠΙΔΡΆΣΕΙΣ) (30-50%)

36 Mediterranean-Cretian Diet

37 Fish Oils

38

39

40

41 We control only partially the environmental factors

42

43

44 Life expectancy at the age of 60 in France according to the gender and social status SSP H F Cadres, professions libérales 22,5 26 Agriculteurs exploitants 20,5 24 Professions intermédiaires 19,5 25 Artisans, commerçants, chefs d entreprise 19,5 25 Employés Ouvriers All including non active 19 23,5 Insee 2001

45

46 Can we slow down Ageing? It is partially possible Healthy diet Exercise No tobacco Only moderate alcohol Regular follow up of risk factors and health status Social role Family and social links

47 Πώς μπορεί να αναβληθεί / αποφευχθεί η ευπάθεια Η εξαιρετική... Κα Καλμάν Καλή τύχη Καλά γονίδια Υγιεινό τρόπο ζωής Jeanne Louise CALMENT 21 Février Août 1997

48 Σκοπός της Ιατρικής και Άλλων επαγγελμάτων Υγείας για το Ηλικιωμένο Άτομο : Μακροβιότητα Χωρίς Ανικανότητα

49 Ο Ρόλος της Γηριατρικής Διαχείρισης - Φροντίδας Ανίχνευση των Ευπαθών Ατόμων Πρόταση Μέτρων για την Διατήρηση της Ικανότητας Αυτο-Εξυπηρέτησης και της Διατήρησης Κατ Οίκον

50 Ευπάθεια Σύνδρομο το οποίο χαρακτηρίζεται από μειωμένα αποθέματα και αντιστάση σε στρεγογόνους παράγοντες, οι οποίοι προέρχονται από τη συσσωρευτική φθορά πολλαπλών φυσιολογικών συστημάτων προκαλώντας ευπάθεια με δυσμενείς εκβάσεις. Fried et al. 2003

51 Τα ΕΎΡΩΣΤΑ Άτομα Ανάνηψη ΤΑΧΕΊΑ και ΠΛΉΡΗΣ μετά από ένα φυσικό ή ψυχολογικό stress

52 Η «ΕΥΠΆΘΕΙΑ» = Ανικανότητα σχετιζόμενη με την ηλικία για ΚΑΤΆΛΛΗΛΗ (ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΜΈΝΗ) ΑΠΆΝΤΗΣΗ στο STRESS ROCKWOOD K et al CMAJ 1994; 150:

53 Ανιχνεύοντας την ευπάθεια: Από την θεωρεία στην Κλινική πράξη Κριτήρια και κατηγοριοποίηση Κίνδυνοι σχετιζόμενοι με την ευθραυστότητα Ανίχνευση στην Κλινική Πρακτική

54 Ευπάθεια: τουλάχιστον 3 από τα παρακάτω κριτήρια Απώλεια σωματικού βάρους Εξάντληση Αδυναμία Αργή ταχύτητα βάδισης Μειωμένη σωματική δραστηριότητα Αύξηση με την ηλικία: 3% στα 65 έτη; 26% στα 85 έτη Fried L et al. J Gerontol A Biol Sci Med Sci 2001

55 Ευπάθεια: περισσότερo από μια σωματική πτώση Βραδύτητα Χαμηλή δραστηριότητα Ισορροπία Απώλεια βάρους Υποσιτισμός Σαρκοπενία Οστεοπενία Κατάθλιψη Γνωστική εξασθένηση Αντιμετώπιση Κοινωνικές συναναστροφές Κοινωνική στήριξη Michel JP et al, JAMA, 2008 Gobbens RJJ et al JNHA 2009

56 Ανιχνεύοντας την Ευπάθεια: Από την θεωρεία στην Κλινική πράξη Κριτήρια και κατηγοριοποίηση Κίνδυνοι σχετιζόμενοι με την ευθραυστότητα Ανίχνευση στην Κλινική Πρακτική

57 Επιπλοκές ευπάθειας (3 έτη) Δυσμενείς Γηριατρικές εκβάσεις Θάνατος Επιδείνωση ADL Επιδείνωση κινητικότητας Πτώσεις Νοσηλεία Σχετικός κίνδυνος (HR) Fried L et al: J Gerontol Med Sci 2001

58 Συσχέτιση μετάξυ ταχύτητας βάδισης και θανάτου (σχετ. κινδ. ανά 0.1 m/s υψηλότερης ταχύτητας) Studenski et al, JAMA 2011;305:50-58

59 Κίνδυνος ενός μηνός και ενός έτους από όλα τα αίτια θνησιμότητας βάσει των τεσσάρων εργαλείων ευπάθειας σε νοσηλευόμενους ηλικιωμένους ασθενείς. Pilotto A, et al. (2012) :. PLoS ONE 2012

60 Η υπογλυκαιμία έχει συσχετισθεί ανεξάρτητα με πολυδιάστατη δυσλειτουργία σε ηλικιωμένους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη Η διαστρωμάτωση ηλικιωμένων διαβητικών ασθενών με τη χρήση του MPI μπορεί να βοηθήσει να εντοπιστούν οι ασθενείς που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο οι οποίοι χρειάζονται καλύτερα προσαρμοσμένη στις ανάγκες τους θεραπεία Pilotto et al; BioMed Research International 2014

61 Προβλεπόμενη πιθανότητα θνησιμότητας ή μείζονος νοσηρότητας σύμφωνα με την ταχύτητα βάδισης * και το σκορ επικινδυνότητας της Εταιρείας Θωρακοχειρουργών (STS) σε άτομα που υποβάλλονται σε καρδιοχειρουργική επέμβαση * 5m, >6 sec J Afilalo et al, J. Am. Coll. Cardiol. 2010;56;

62 Ευπάθεια: Από την θεωρεία στην Κλινική πράξη Κριτήρια και κατηγοριοποίηση Κίνδυνοι σχετιζόμενοι με την ευθραυστότητα Ανίχνευση στην Κλινική Πρακτική

63 Τι μπορεί να γίνει για την ανίχνευση της ευθραυστότητας και την πρόληψη της λειτουργικής επιδείνωσης;

64

65

66 Ανίχνευση και διαχείριση των ευπαθών ατόμων που ζουν στην περιοχή της Λορένης CHU Nancy, ARS, OHS, CARMI, SANOFI

67 Ανίχνευση και διαχείριση της ευπάθειας σε άτομα που ζουν στην κοινότητα Στόχοι: Για την αποφυγή ή / και την καθυστέρηση της λειτουργικής επιδείνωσης διατήρηση - όσο το δυνατόν περισσότερο - της αυτονομίας του ασθενούς και καθυστέρηση της ιδρυματοποίησης. Πληθυσμός-στόχος: τα άτομα άνω των 70 ετών που ζουν στην κοινότητα

68 Ανίχνευση και διαχείριση της ευπάθειας σε άτομα που ζουν στην κοινότητα 4-βημάτων προσέγγιση: 1.Ανίχνευση των εύθραυστων ατόμων 2.Ολοκληρωμένη Γηριατρική Αξιολόγηση (CGA) 3.Εξατομικευμένες προληπτικές και θεραπευτικές δράσεις 4.Αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της στρατηγικής

69 Βήμα 1- Ανίχνευση ευπαθών ατόμων 1. Ανεπαρκής κοινωνική υποστήριξη, ακατάλληλη στέγαση 2. Απουσία κοινωνικών σχέσεων 3. Πρόσφατη ελάττωση των δραστηριοτήτων, μείωση κινητικότητας, αστάθεια και χαμηλή ταχύτητα βάδισης 4. Προσωπική αμέλεια και η αμέλεια του περιβάλλοντος 5. Αισθητηριακές _ (μη-αντιρροπούμενες) 6. Συμπεριφορικές του και γνωστικές διαταραχές (απώλεια κινήτρων, γνωστική εξασθένηση, κατάθλιψη) 7. Απώλεια βάρους> 5% κατά τη διάρκεια των τελευταίων 6 μηνών 8. Πολυφαρμακία> 4 φάρμακα καθημερινά 9. Απογραμμάτιστες επαναλαμβανόμενες νοσηλείες (> 2 κατά τους τελευταίους 6 μήνες) 10. Πτώσεις> 2 κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους.

70 Βήμα 1- Ανίχνευση ευπαθών ατόμων Ποιος: Νοσηλευτές, γενικοί ιατροί, και άλλα άτομα που φροντίζουν τους ασθενείς Πού: Οπουδήποτε συναντιούνται οι ηλικιωμένοι άνθρωποι με επαγγελματίες υγείας Διάρκεια: <10 λεπτά 4/10 από τα κριτήρια Τουλάχιστον 1 κατά τη διάρκεια των τελευταίων 6 μηνών

71 Βήμα 2- Σφαιρική Γηριατρική Εκτίμηση (ΣΓΕ) Ποιός: Νοσηλευτές και Ιατροί ειδικευμένος στη γηριατρική Πού: Σε κέντρα πρωτοβάθμιας φροντίδας Διάρκεια: 2 ώρες

72 Βήμα 2- ΣΓΕ από τον νοσηλευτή/τρια Πόνος 3 min Διατροφή: MNA 12 min Ταχύτητα βάδισης: 10 min Αξιολόγηση αυτονομίας ADL-IADL 5 min Περιβάλλον, στέγαση, οικογένεια, κοινωνικό δύκτιο min Αξιολόγηση φυσικών & κοινωνικών δραστηριοτήτων min Διάρκεια: περίπου 1h

73 Κλινική εξέταση Βήμα 2- ΣΓΕ από τον Ιατρό Αξιολόγηση γνωστικών λειτουργιών: MMSE, 5 λέξεις Διάθεση: GDS 15 στοιχείων Επανεξέταση συνταγογραφιμένων φαρμάκων 20 min 10 min 10 min 10 min Επεξεργασία εξατομικευμένου προγράμματος φροντίδας 15 min Διάρκεια: περίπου 1h

74 Βήμα 3- Εξατομικευμένο πρόγραμμα φροντίδας σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ΣΓΕ Ποιος: Εξειδικευμένος Ιατρός που πραγματοποίησε την ΣΓΕ, σε σύνεργασια με τον Γενικό Ιατρό του ατόμου. Πού: Κλινική μνήμης, Φυσικοθεραπευτής, Διατροφολόγος, Ψυχολόγος, Κοινωνικές υπηρεσίες, κλπ...

75 Βήμα 4: Επικύρωση της διαδικασίας Οι ιατρικές, κοινωνικές, οικονομικές και ηθικές πτυχές αυτής της διαδικασίας θα αξιολογηθούν μετά από μια περίοδο 1 έτους. Τα κριτήρια για την αξιολόγηση αυτή έχουν οριστεί από την μονάδα κλινικής έρευνας του πανεπιστημιακού νοσοκομείου μας.

76 Ανίχνευση και διαχείριση ευπαθών ατόμων Συμπεράσματα 1- Η ανίχνευση της ευπάθεις και Σφαιρική Γηριατρική Εκτίμηση είναι χρήσιμα, προκειμένου να: - αξιολογηθούν οι κίνδυνοι του της λειτουργικής επιδείνωσης, της νοσηρότητας και της θνησιμότητας - καθοριστεί το ισοζύγιο οφέλους / κινδύνου των θεραπευτικών στρατηγικών - προταθούν συγκεκριμένες δράσεις για την πρόληψη ή την υποχώρηση ευθραυστότητας 2- Η νέα ολιστική αυτή προσέγγιση είναι αδύνατη χωρίς την συνεργασία πολλών επαγγελματιών υγείας.

77 Εξειδικευμένη Γηριατρική Προσέγγιση Ασθενών που Υποβάλλονται σε Επεμβατικές Θερ απείες Ορθογηριατρική, Ογκογηριατρική, Καρδιογηριατρική, κλπ, Εκτίμηση Κινδύνου / Οφέλους των εν λόγω θεραπειών Διαχείρηση Γηριατρικών Ασθενών Ολιστική αντιμετώπιση. Νέες διαγνωστικές & θεραπευτικές προσέγγισεις για τις σχετιζόμενες με την ηλικία ασθένειες, Γηριατρικά Σύνδρομα, Μείωση λειτουργικων ικανοτήτων, Πολυπαθολογία, Πολυφαρμακία Γηριατρική Ολοκληρωμένη Προσέγγιση Φροντίδας Ιατρο-κοινωνική αντιμετώπιση. Γεροντολογικά δίκτυα, Συνδεσμοι Ενδο Εξωνοσοκομειακής περίθαλψης Πρόληψη Λειτουργικής Φθοράς & Απώλειας Αυτονομίας Ανίχνευση της Ευθραυστότητας, Βιοδείκτες, Γηριατρική Αξιολόγηση, Αξιολόγηση εναπομειναντων λειτουργείων. Παρεμβάσεις πρόληψης Διατροφή, Φυσική Δραστηριότητα, Ένεργή Κοινωνική Συμμετοχή κ.λπ.

78

79 Επιτυχημένη Γήρανση????

80 Pr ASLAN GEROVITAL

81 France: Member of the International Center of Social Gerontology, Chevalier des Palmes Académiques USA: Member of the "Academy of Science of New York", Board member of the "International Association of Gerontology", Member of the «American Society for Gerontology", "American Academy for Medical Prophylaxis". Switzerland: Honorary President of the' "European Congress for Clinical Gerontology." Germany: «Officier de l'ordre» FR of Germany, Founding member of "World Advisory Board for Scientific", President of "Academic Advisory Board of the German Aslan-Society" Austria: President of "World Organization for Prophylactic Medicine" Spain: Founding member of " Federation of Gerontological Societies.»

82 Founded the "Strategies for Engineered Negligible Senescence" (SENS) «I think the first person to live to 1,000 years might be 60 already.» Dr Aubrey de Grey (2008) University of Cambridge

83

84