ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΤΕΕ Τεύχος ευτέρα 24 Απριλίου 2000

Transcript

1 ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΑ ΤΕΕ Τεύχος ευτέρα 24 Απριλίου 2000 Πηγή: Ένωση ιπλωµατούχων Ελλήνων Μηχανικών (Ε ΕΜ) Τιµή στις πρώτες γυναίκες µηχανικούς Η Ηµέρα της Γυναίκας είναι µια σηµαντική ηµεροµηνία στο ηµερολόγιο των γυναικείων οργανώσεων. Εφέτος έγινε προσπάθεια να αντιµετωπισθεί σαν µια σηµαντική ηµεροµηνία που δεν περιορίζει όµως το νόηµά της σε 24 ώρες. Μετά από πρόταση της Προέδρου, το.σ. αποφάσισε την Ηµέρα αυτή να τιµήσει τις πρώτες και συνάµα πρωτοπόρες γυναίκες µηχανικούς. Τις γυναίκες εκείνες δηλαδή που παρέβλεψαν την αρνητική κοινωνική νοοτροπία της εποχής τους για να ασχοληθούν µε το επάγγελµα που επέλεξαν και που αγωνίστηκαν στον επαγγελµατικό τους χώρο για να εδραιώσουν την ισότιµη παρουσία της γυναίκας µηχανικού σε εποχές που δεν υπήρχε καµία µέριµνα από την πολιτεία για τις γυναίκες εργαζόµενες. Με την οικονοµική στήριξη του ΤΕΕ (1 εκατ. δρχ.) διοργανώθηκε εκδήλωση µε τιµώµενες τις 10 πρώτες γυναίκες µηχανικούς σε κάθε ειδικότητα. Αυτό προϋπέθεσε µεγάλης έκτασης έρευνα στο αρχείο του ΤΕΕ και ΤΣΜΕ Ε αλλά και του ΕΜΠ από τα στελέχη του γραφείου και αποστολή µεγάλου αριθµού επιστολών, που έφεραν σε πέρας τα στελέχη του γραφείου Χριστίνα Σταµατάκη, Κατερίνα Πουραΐµη και Γεωργία Μπλάνα. Τα µέλη µας είδαν πολύ θετικά αυτή την ιδέα και πολλά δραστηριοποιήθηκαν, έτσι οι συναδέλφισσες Αντωνάτου Όλγα και Λίνα Ζαπρούδη σχεδίασαν την αφίσα της εκδήλωσης, η οποία συγκίνησε πολλές από τις τιµώµενες. Στην εκδήλωση κλήθηκαν για να απονείµουν τους τιµητικούς επαίνους οι συνάδελφοί µας µηχανικοί εκλεγµένοι στο κοινοβούλιο. Η συγκυρία της προεκλογικής περιόδου δεν έκανε εφικτή την προσέλευση πολλών από αυτούς. Παρ' όλα αυτά, τίµησαν την εκδήλωση µε την παρουσία τους και απένειµαν τους τιµητικούς επαίνους οι: Άννα Καραµάνου, Ευρωβουλευτής του ΠΑΣOΚ Έφη Μπέκου, Γενική Γραµµατέας Ισότητας Κώστας Γείτονας, Υπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ, Πολιτικός Μηχανικός Παναγιώτης Σγουρίδης, Αντιπρόεδρος της Βουλής, Τοπογράφος Μηχανικός 1

2 Στέφανος Μάνος, Πρόεδρος των Φιλελευθέρων, Μηχανολόγος Μηχανικός Νικόλαος Μαρκάτος, Πρώην Πρύτανης ΕΜΠ, Χηµικός Μηχανικός Σ.Ε. Σιµόπουλος, Πρόεδρος του Τµήµατος Μηχανολόγων Μηχανικών ΕΜΠ Νικόλαος Ιωνάς, Πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου ιπλωµατούχων Αγρονόµων Τοπογράφων Μηχανικών Μίνα Σταγιάννη, Μέλος του.σ. του Πανελληνίου Συλλόγου ιπλωµατούχων Αγρονόµων Τοπογράφων Μηχανικών Συγχαρητήρια τηλεγραφήµατα έστειλαν οι παρακάτω προσκεκληµένοι που δεν µπόρεσαν να παραστούν λόγω ανειληµµένων υποχρεώσεων: Άκης Τσοχατζόπουλος, υπουργός Εθνικής Άµυνας, Πολιτικός Μηχανικός Σταύρος Σουµάκης, υπουργός Εµπορικής Ναυτιλίας Ιωάννης Σουλαδάκης, Ευρωβουλευτής ΠΑΣOΚ, Πολιτικός Μηχανικός Μανώλης Μπακόπουλος, Ευρωβουλευτής ΗΚΚΙ, Πολιτικός Μηχανικός Θεµιστοκλής Ξανθόπουλος, Πρύτανης ΕΜΠ, Πολιτικός Μηχανικός. Oι πρωταγωνίστριες όµως της βραδιάς ήταν οι πρώτες γυναίκες µηχανικοί, που µε τις πληθωρικές προσωπικότητές τους και τη δυναµική παρουσία τους µας έκαναν να είµαστε υπερήφανες που είµαστε γυναίκες µηχανικοί. Oι εµπειρίες τους ξεχείλιζαν και η αίθουσα άκουγε άφωνη. Στην επαγγελµατική τους ζωή είχαν να αντιπαλέψουν όχι µόνο µε τα ανδρικά πρότυπα των µηχανικών και την κοινωνική δεισιδαιµονία αλλά και µε ένα ανύπαρκτο κράτος πρόνοιας για τη γυναίκα εργαζόµενη. Αν σκεφτούµε ότι αρκετές από αυτές τις γυναίκες χρειάστηκε να επιβιώσουν σε δυσχερείς εποχές για όλη τη χώρα κατά τη διάρκεια και µετά τον Β' Παγκόσµιο Πόλεµο τότε έχουµε ολοκληρωµένη εικόνα των συνθηκών της σταδιοδροµίας τους. Παρ' όλα αυτά καµία δεν θεώρησε τον εαυτό της ειδική περίπτωση, δεν απαίτησε ειδική αντιµετώπιση, ούτε εξαίρεσε τον εαυτό της από τους αγώνες της κοινωνίας µας. Το µήνυµά τους ήταν µε σκληρή δουλειά και συνεχή παρουσία οι γυναίκες µπορούν να κάνουν καθηµερινή πρακτική τα δικαιώµατά τους. Η εκδήλωση αυτή βρήκε θετική ανταπόκριση στα µέσα µαζικής ενηµέρωσης. Έτυχε δισέλιδου αφιερώµατος στα "ΝΕΑ" πριν την πραγµατοποίησή της και κολακευτικών ρεπορτάζ στην τηλεόραση και τον Τύπο µετά την πραγµατοποίησή της (Antenna, Mega, Alpha). Έτσι η Ε ΕΜ έγινε γνωστή στο πλατύτερο κοινό και έθεσε τις βάσεις για την ευρύτερη αναγνωρισιµότητά της. 2

3 Παραθέτουµε τις οµιλίες της Προέδρου, των επίσηµων προσκεκληµένων και µερικών από τις τιµώµενες συναδέλφισσες. Oµιλία της Προέδρου της Ε ΕΜ Εύης Μπάτρα, Ηλεκτρολόγου Μηχανικού Κύριε υπουργέ, κύριε αντιπρόεδρε της Βουλής, κύριοι βουλευτές, κυρία ευρωβουλευτή, κυρία γενική γραµµατέα, κυρίες και κύριοι εκπρόσωποι των φορέων των Μηχανικών, αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι, Σήµερα είναι µια σηµαντική µέρα για την Ε ΕΜ. Σαν σήµερα, πριν από 6 χρόνια, σε µια ανάλογη εκδήλωση για τον εορτασµό της Παγκόσµιας Ηµέρας της Γυναίκας, που έγινε στο ΤΕΕ και ήταν αφιερωµένη στην αξέχαστη Μελίνα µας, που εκείνες ακριβώς τις ηµέρες έφυγε από κοντά µας, συγκροτήθηκε η οµάδα πρωτοβουλίας για την ίδρυση ενός φορέα για γυναίκες Μηχανικούς. Πράγµατι, µερικούς µήνες µετά, συστήθηκε η Ε ΕΜ, η οποία ευτύχησε να έχει στα ιδρυτικά της µέλη από απλές µαχόµενες µηχανικούς µέχρι καταξιωµένες στον πολιτικό και επαγγελµατικό στίβο συναδέλφους. Κοινός στόχος ήταν η αναβάθµιση της ποιότητας ζωής της σύγχρονης Ελληνίδας Μηχανικού και η υποβοήθησή της στην άσκηση ενός παραδοσιακά αντρικού επαγγέλµατος. Τα 5 χρόνια της λειτουργίας µας δουλέψαµε µε κέφι, ζωντάνια και πάθος και αναπτύξαµε πλήθος δραστηριότητες που κατέγραψαν τη γυναικεία άποψη για το επάγγελµα του Μηχανικού. Η προσπάθειά µας αυτή αγκαλιάστηκε θερµά από τις συναδέλφους µας, που πύκνωσαν τις τάξεις µας. Αντιµετωπίστηκε σε θετικά και από τους άνδρες συναδέλφους µας. Αποδείξαµε, έτσι, ότι σε µια κοινωνική συγκυρία που χαρακτηρίζεται από την αποστασιοποίηση του πολίτη από την ενεργό κοινή δράση, είναι δυνατόν να επιτευχθεί κοινή δράση, όταν αυτοί που την αναλαµβάνουν πείθουν για την αγνότητα των προθέσεών τους. Τις προηγούµενες χρονιές γιορτάσαµε µε άλλες εκδηλώσεις την ηµέρα της γυναίκας. Φέτος, στο κατώφλι του 21ου αιώνα, αισθανθήκαµε την ανάγκη να τιµήσουµε τις συναδέλφους µας που πρώτες αυτές µπήκαν στο επάγγελµα του µηχανικού, εκφράζοντας µε τον τρόπο αυτό το θαυµασµό και την εκτίµησή µας σε αυτές που είχαν το κουράγιο να διαβούν την πόρτα του Πολυτεχνείου και να ανοίξουν το δρόµο προς αυτό στα κορίτσια των επόµενων γενεών. Είναι κρίµα που οι πρώτες από αυτές, που τέλειωσαν το Πολυτεχνείο τη δεκαετία του '20, δεν είναι στη ζωή, για να µας µεταδώσουν την εµπειρία του να είσαι η πρώτη γυναίκα στο Πολυτεχνείο εκείνη την εποχή. Ήθελε, σίγουρα, πολύ κουράγιο να σπουδάσεις στο Πολυτεχνείο, σε µια εποχή που η 3

4 πλειοψηφία του γυναικείου πληθυσµού δεν πήγαινε ούτε στο ηµοτικό. Και είναι µεγάλη τιµή για το σώµα των Ελληνίδων µηχανικών στο σύνολό του που τις τιµητικές διακρίσεις σ' αυτές τις πρωτοπόρες γυναίκες θα απονείµουν υπουργοί και βουλευτές µηχανικοί και άλλοι διακεκριµένοι συνάδελφοι. Μην φανταστείτε, όµως, ότι σήµερα θα τιµήσουµε µόνον τις "γιαγιάδες" µας. Σε µερικούς κλάδους, όπως αυτό των Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών, οι πρώτες γυναίκες αποφοίτησαν τη δεκαετία του '80, είναι δηλαδή νεότατες. Όπως προκύπτει από το µητρώο των µελών του ΤΕΕ, οι γυναίκες δεν επιλέγουν στον ίδιο βαθµό όλους τους κλάδους των µηχανικών. Παρά ταύτα, τα τελευταία δέκα χρόνια, υπάρχει αύξηση του ποσοστού των γυναικών σε όλους τους κλάδους, ιδίως στους παραδοσιακά ανδροκρατούµενους. Σήµερα οι γυναίκες ανέρχονται στο 19% περίπου των µηχανικών, µε συνεχώς αυξητικές τάσεις. Απέχουµε όµως πολύ ακόµη από το να µιλάµε για το γυναικείο δρόµο και τη γυναικεία άποψη στη σύγχρονη τεχνολογία, καθώς κάτι τέτοιο απαιτεί όχι µόνον µεγάλο αριθµό γυναικών, αλλά και διαφορετική αντίληψη στην άσκηση του επαγγέλµατος σε όλους τους τοµείς, η οποία αποκτάται µετά από πολλά χρόνια καταξιωµένης δουλειάς. Αν συνεχίσουµε µε αυτό το ρυθµό, ίσως οι κόρες µας να µπορούν να υπερηφανευτούν για τη γυναικεία άποψη στη διαχείριση της ενέργειας και του περιβάλλοντος στη δόµηση του περιβάλλοντος χώρου, στην αξιοποίηση της πληροφορικής και γενικότερα στην εξέλιξη της τεχνολογίας, τάσεις που ήδη καταγράφονται και διαγράφονται και σήµερα σε παγκόσµιο επίπεδο. Η σύγχρονη Ελληνίδα Μηχανικός αγωνίζεται µε αξιοπρέπεια και επιστηµοσύνη στον καθηµερινό επαγγελµατικό στίβο και έχει κατακτήσει το σεβασµό και την εκτίµηση των συναδέλφων και των εργοδοτών της, όπως αποδεικνύουν και σχετικές έρευνες που έχει διεξαγάγει η Ε ΕΜ, ακόµη και όταν ο ανταγωνισµός ή η σύγκρουση της επαγγελµατικής και οικογενειακής ζωής τη φρενάρουν στην καριέρα της. Τη συναντάµε σε όλους τους τοµείς επαγγελµατικής δραστηριότητας, ακόµη και στην πολιτική, όπου και εκεί έχει καταγράψει αξιολογότατη, αν και µικρή αριθµητικά, παρουσία. Αγαπητές φίλες και φίλοι, δεν θα ήθελα να σας κουράσω µε µακροσκελείς οµιλίες και να στερήσω από όλους µας τη χαρά να ακούσουµε τις γυναίκες που τιµάµε σήµερα και τους εκλεκτούς µας προσκεκληµένους, που παρά το φόρτο της προεκλογικής περιόδου µας τίµησαν µε την παρουσία τους. Θα ήταν όµως παράλειψή µου να µην εκφράσω τις ευχαριστίες µου στους συντελεστές της εκδήλωσης: 4

5 στο ΤΕΕ για την οικονοµική στήριξη της εκδήλωσης, στους υπαλλήλους του ΤΕΕ Γιαννούλα Κιτσούλη, Νίκο Παναγιωτόπουλο και Ελένη Τορολοπούλου για την πολύτιµη βοήθειά τους στην εξεύρεση των στοιχείων των πρώτων γυναικών µηχανικών, στα µέλη της Ε ΕΜ Λίνα Ζαπρούδη, Ηλεκτρολόγο Μηχανικό και Όλγα Αντωνάτου, Τοπογράφο Μηχανικό, που φιλοτέχνησαν την πρόσκληση, τον τιµητικό έπαινο και την αφίσα της εκδήλωσης. Και στα κορίτσια του γραφείου της Ε ΕΜ Χριστίνα Σταµατάκη, Χηµικό Μηχανικό, Κατερίνα Πουραΐµη, Oικονοµολόγο και Γεωργία Μπλάνα, Μηχανολόγο Μηχανικό, που δούλεψαν ακούραστα ατέλειωτες ώρες και µε πολλές αντιξοότητες για την προετοιµασία αυτής της όµορφης βραδιάς σε όλες της τις λεπτοµέρειες. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τις τιµώµενες συναδέλφους, που ανταποκρίθηκαν στην πρόσκλησή µας και η αποψινή τους παρουσία εδώ µας γεµίζει χαρά και συγκίνηση. Oµιλία του Κώστα Γείτονα, Υπουργού Επικρατείας, Πολιτικού Μηχανικού Κυρία Πρόεδρε, κυρίες και κύριοι, αγαπητοί συνάδελφοι και συναδέλφισσες, είµαι µε ιδιαίτερη χαρά. Πώς να µην είµαι µε χαρά στην Ε ΕΜ, θα µπορούσατε να το λέτε και "Παράδεισο" των γυναικών συναδέλφων. Και νιώθω ιδιαίτερη τιµή που θα µου δώσετε την ευκαιρία να απονείµω βραβείο-έπαινο σε συνάδελφο Μηχανικό. Νοµίζω ότι σας αξίζουν συγχαρητήρια για την πρωτοβουλία. Καλύτερο τρόπο κι εγώ πραγµατικά δεν θα µπορούσα να δω για να γιορτάσετε την ηµέρα της γυναίκας, γιατί εκτός από τις γυναίκες αγωνίστριες που ξεκίνησαν τους αγώνες, τις κινητοποιήσεις για την ισότητα των δύο φύλων, που τιµάµε συνήθως στην Παγκόσµια Ηµέρα της Γυναίκας, νοµίζω ότι ανήκει και τιµή σ' εκείνες τις γυναίκες, όπως τις συναδέλφισσες που στο στίβο της ζωής του επαγγέλµατος και της επιστήµης έδωσαν τη δική τους µάχη για την ισότητα. Και ιδιαίτερα τις συναδέλφους Μηχανικούς που εκπόρθησαν ανδροκρατούµενο χώρο της επιστήµης και της τεχνικής και µάλιστα δεν εισέβαλαν έτσι από το παράθυρο ή από κερκόπορτα, αλλά παλεύοντας, ρίχνοντας οχυρά, αλώνοντας κάστρα- έτσι ήταν και το Πολυτεχνείο τότεφαλλοκρατίας. 5

6 Εγώ τελείωσα στις αρχές της δεκαετίας του '60 Πολιτικός Μηχανικός και το θυµάµαι για να σας πω κάτι: Ήµασταν 100 στην τάξη και ήταν µία γυναίκα, καλή της ώρα η Γεωργία, δεν ξέρω πού βρίσκεται. Μία είχαµε στην τάξη, µία στις 100 κι εµείς νοµίζαµε ότι θα την προστατέψουµε αλλά µας έµαθε µε τις ικανότητές της, το κουράγιο της και την αξιοπρέπειά της τότε τους άλλους 99, ότι η γυναίκα δεν µπορεί να είναι αντικείµενο προστασίας αλλά υποκείµενο δικαιωµάτων. Λέµε και το επαναλαµβάνουµε και τώρα είδα, κάθε φορά που είναι η παγκόσµια ηµέρα της γυναίκας, ότι είστε οι γυναίκες το µισό του ουρανού. Είναι µια ποιητική προσέγγιση αλλά κλασµατική. Εγώ από τα κλάσµατα προτιµούσα τα ολοκληρώµατα. Εγώ θα έλεγα ότι θα ήταν το προτιµότερο να συνειδητοποιήσουµε όλοι ότι άνδρες και γυναίκες είµαστε το όλον, το σύνολο της ανθρωπότητας κι έτσι θα προχωρήσουµε και θα πορευτούµε στη ζωή. Κι αυτό νοµίζω, µια τέτοια απόφαση και µια τέτοια συνειδητοποίηση, θα είναι και η καλύτερη τιµή στις γυναίκες που αγωνίστηκαν όλες για να φτάσουµε σήµερα οι κοινωνίες να προχωράνε µε ισότητα και δικαιοσύνη. Αισιοδοξία, αυτοπεποίθηση και οι γυναίκες και οι άνδρες, όλοι θα πάµε µπροστά και η Ελλάδα θα πάει µπροστά. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Oµιλία της Άννα Καραµάνου, Ευρωβουλευτή του ΠΑΣOΚ Ευχαριστώ πάρα πολύ την Ε ΕΜ για την πρόσκληση που µου απηύθυνε να παραστώ σ' αυτή την εκδήλωση που σκοπό έχει να τιµήσει τις πρωτοπόρες γυναίκες του κλάδου. Βεβαίως, αύριο, για ακόµα µια φορά γιορτάζουµε την Παγκόσµια Ηµέρα της Γυναίκας, αλλά νοµίζω ότι από τη στιγµή που άρχισαν να αρθρογραφούν διακεκριµένοι δηµοσιογράφοι και επιστήµονες για το θέµα, για πρώτη φορά- δεν ξέρω αν θυµήθηκα να συµβεί αυτό άλλες χρονιέςπιστεύω ότι εµείς που τα έχουµε επαναλάβει τόσες φορές στο παρελθόν, µεταξύ των οποίων και εγώ, θα πρέπει να σιωπήσουµε. Αλλά θα ήθελα δηµόσια να απευθύνω συγχαρητήρια στον κ. Ψυχάρη, τον ιευθυντή του ΒΗΜΑτος για το εκπληκτικό άρθρο του, το κύριο άρθρο του ΒΗΜΑτος στο πρωτοσέλιδο που είχε την περασµένη Κυριακή, στον κ. Βασίλη Βασιλικό, που έχει σήµερα ένα εξαιρετικό άρθρο στην εφηµερίδα "ΤΑ ΝΕΑ" και επίσης στον κ. Γιώργο Παπαχρήστου, τον συντάκτη των "ΝΕΩΝ", που αυτές τις µέρες υπεραµύνθηκε του δικαιώµατος των γυναικών να συµµετέχουν στους εκλογικούς συνδυασµούς και να διεκδικούν την εκλογή τους στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. 6

7 Έχουµε εκλογές, βρισκόµαστε σε προεκλογική περίοδο, αύριο είναι η Παγκόσµια Ηµέρα της Γυναίκας και πρέπει να θυµίσουµε ότι είναι ανάγκη να ενεργοποιηθούν περισσότερο οι γυναίκες στην πολιτική ζωή, ο τόπος µας χρειάζεται τη συµβολή των ιδεών, της φαντασίας, των ικανοτήτων των γυναικών. Εσείς εδώ, οι γυναίκες Μηχανικοί, αποτελείτε ένα χώρο που διαθέτει εξαιρετικό δυναµισµό και ικανότητες και µπορεί να έχετε ακόµα µεγαλύτερη συµβολή στην κοινωνικο-οικονοµική ανάπτυξη της χώρας µας αλλά και συντελεί στη διαµόρφωση και στη λήψη των αποφάσεων. Αυτό που συµβαίνει σήµερα στην Ελλάδα δεν συµβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είµαστε όχι µόνο τελευταίοι ως προς τη συµµετοχή και την εκπροσώπηση των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων, αλλά πίσω ακόµα και από χώρες της Αφρικής και της Ασίας. Και χρειάζεται, αγαπητοί κύριοι και αγαπητές κυρίες και οι συνδικαλίστριες εδώ, το Συµβούλιο της Ε ΕΜ, να ευαισθητοποιηθούµε, όλοι, να προβληµατιστούµε και προπαντός να υποστηρίξουµε αυτές τις λίγες, τις ελάχιστες γυναίκες που είναι τα ψηφοδέλτια σ' αυτές τις εκλογές. Μπορούµε, έστω και µε αυτό το µικρό αριθµό των γυναικών που συµµετέχουν στους εκλογικούς συνδυασµούς, να κάνουµε µια µεγάλη ανατροπή εκλέγοντας αυτές τις γυναίκες που τολµούν µέσα σε ένα εχθρικό κλίµα που εξακολουθεί να υπάρχει στην Ελλάδα απέναντι στη συµµετοχή των γυναικών στα κοινά, που τολµούν να κατέρχονται στις εκλογές. Γι' αυτό, µε συγχωρείτε που αξιοποίησα το βήµα για να απευθύνω αυτή την έκκληση αλλά και να συγχαρώ εκείνους τους άνδρες που πραγµατικά αναγνωρίζουν το δίκαιο αγώνα των γυναικών. Σας ευχαριστώ για την ανοχή σας και έχω την αγωνία να δω σ' αυτές τις εκλογές πραγµατικά κάτι να αλλάζει για τις γυναίκες. Σας ευχαριστώ πολύ. Oµιλία του Παναγιώτη Σγουρίδη, Β' Αντιπροέδρου της Βουλής, Αγρονόµου - Τοπογράφου Μηχανικού Θέλω να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση που µου κάνατε να παραβρεθώ σ' αυτήν την εκδήλωση. Θέλω να σας εξοµολογηθώ κάτι. Επειδή ακριβώς λειτουργώ ως Μηχανικός στην πολιτική και όχι ως πολιτικός, εξάλλου δεν είµαι και Πολιτικός Μηχανικός, και που τα έχω καλά 7

8 έτσι µε τις δηµόσιες σχέσεις, δεν θα ερχόµουν στην εκδήλωση αυτή εάν δεν µου είχε κάνει εντύπωση το έλλογον "Ε ΕΜ". εν ξέρω αν το διαλέξατε ή τυχαία βγήκε αλλά πάντως είναι πολύ ποιητικό και γι' αυτό ακριβώς έτσι θεώρησα ότι υπάρχει και κάτι άλλο µέσα σ' αυτή την οργάνωση και γι' αυτό παραβρέθηκα εδώ και εξάλλου ήθελα να αποδώσω και κάποιον έπαινο σ' αυτές τις πρωτοπόρες γυναίκες που αποφοίτησαν από το Πολυτεχνείο. Είναι αλήθεια ότι ο 20ός αιώνας ήταν ένας θρίαµβος για τη γυναίκα. Υπήρχε µια συνεχής προέλαση, κατέκτησε και το τελευταίο ανδρικό οχυρό. Ας µην ξεχνάµε ότι πριν από 71 χρόνια κατέκτησε και το δικαίωµα της ψήφου. Και µέσα στα 71 αυτά χρόνια κατόρθωσε πολλά. Ήδη η επιτυχία δεν είναι µόνο γένους αρσενικού. Όµως, πρέπει να παραδεχθούµε ότι η επιτυχία γένους θηλυκού είναι σπάνια. Κι επειδή ακριβώς είναι σπάνια γι' αυτό ακριβώς και τη βραβεύουµε και γι' αυτό πρέπει να δούµε πώς θα πάψει να είναι σπάνια αυτή, πώς θα αποκτήσει την ποσοστιαία αναλογία που πρέπει µέσα στην κοινωνία µας. ρα λοιπόν, πρέπει να δουλέψουµε. Oι διακρίσεις δεν έπαψαν. Μπορεί να κατέκτησε πολλά πράγµατα η γυναίκα αλλά οι διακρίσεις δεν έπαψαν. Να πάψει η γυναίκα να αντιµετωπίζεται σαν αντικείµενο, σαν "res" που έλεγαν οι Λατίνοι, δεν έπαψε η γυναίκα να αντιµετωπίζεται αν θέλετε και ως "γλάστρα" στα διάφορα κλαµπ και πρέπει να δούµε πώς η γυναίκα από πρωτοπόρα στα Πανεπιστήµια, γίνεται πρωτοπόρα στο περιθώριο της ανάπτυξης, γίνεται η τελευταία, η οποία έχει δικαίωµα να πιάσει δουλειά. Έχω διαβάσει- χθες µάλιστα- ότι µόνο το 6,4% των γυναικών καλύπτουν τα ψηφοδέλτια στην Ελλάδα, ενώ ο µέσος όρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι γύρω στα 24%. Πρέπει να συνεχίσετε τον αγώνα σας. Εγώ σας προτείνω να µην υποστείλετε καµία από τις διεκδικήσεις σας. Και να ξέρετε ότι υπάρχουν και άνδρες συνάδελφοί σας, οι οποίοι βρίσκονται στο πλευρό σας γιατί τα αιτήµατά σας είναι δίκαια. Λοιπόν, θεωρήστε ότι κι εγώ είµαι ένας από τους συµπαραστάτες στο δίκαιο αγώνα σας. Σας εύχοµαι να έχει ευόδωση ο αγώνας σας κι εσείς να είστε πάντα πρωτοπόρες, για να δίνετε την πρωτοπορία και σε άλλες γυναίκες. 8

9 Ευχαριστώ. Oµιλία της Έφης Μπέκου, Γενικής Γραµµατέως Ισότητας Καλησπέρα. Συγχωρήστε µου το ότι ήρθα αργά αλλά έρχοµαι από άλλες δύο εκδηλώσεις όπου είχα την κεντρική οµιλία και ήταν αδύνατον να είµαι νωρίτερα εδώ. Προσπάθησα να κάνω µια διευθέτηση του χρόνου µου να έρθω 6.30 γιατί είχα 7.00 και 8.00 άλλη υποχρέωση. Άρα λοιπόν, το ότι είµαι εδώ σηµαίνει πραγµατικά ότι θέλω να είµαι κοντά σας και µε όλες τις γυναικείες οργανώσεις και τους άλλους φορείς που τιµούν την Ηµέρα της Γυναίκας, να την τιµήσω κι εγώ µαζί σας. Να πω ότι σηµειολογικά το 2000 προσφέρεται για αποτίµηση και προσφέρεται για νέα αφετηρία και νέους στόχους. Να πω ότι είναι πολύ ενδιαφέρουσα η θεµατολογία που επέλεξε η Ένωση για να τιµήσει τις πρώτες γυναίκες Μηχανικούς. Να πω ότι η Γενική Γραµµατεία Ισότητας φέτος τιµά τις γυναίκες βουλευτίνες που από το 1952 µέχρι σήµερα τίµησαν την ελληνική Βουλή, είναι µόλις 56 τον αριθµό. Θα έχω και τη χαρά και τη δυνατότητα να έχετε την ειδική τιµητική έκδοση που εκδώσαµε για το λόγο αυτό, τη δώσαµε σήµερα σε συνέντευξη Τύπου µε τις γυναίκες βουλευτίνες, θέλοντας να σηµατοδοτήσουµε, σαν Γενική Γραµµατεία Ισότητας, την ανάγκη να στηριχθούν περισσότερες γυναίκες στα κέντρα λήψης αποφάσεων για να ξεµπερδεύουµε, να τελειώνουµε µε το θλιβερό αυτό φαινόµενο της υποεκπροσώπησης των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων, που είναι µόλις 6% στην Ελλάδα. Να πω ότι γιορτάζουµε τη συγκεκριµένη µέρα έχοντας στο οπλοστάσιό µας και ως γυναικείο φύλο αλλά και ως πολιτεία και ως κοινωνία πάρα πολλές κατακτήσεις για τον 20ό αιώνα σε ό,τι αφορά τα ζητήµατα των γυναικών, ένα σύµφωνο νοµοθετικό πλαίσιο, θεσµικούς κανόνες της πολιτείας που αφορούν στο οικογενειακό δίκαιο, στις εργασιακές σχέσεις, στην προστασία της µητρότητας, στις γονικές παροχές και διευκολύνσεις, σειρά κοινωνικών υποδοµών και βεβαίως έχοντας βάλει ένα στοίχηµα µπροστά στον 21ο αιώνα, εάν θέλετε, να ανατρέψουµε την κατάσταση της κοινωνίας που αναφέρεται σε διακρίσεις πια έµµεσες και στη καθηµερινότητα της γυναίκας σε σχέση µε τον άνδρα και να µπορέσουµε να κάνουµε την τυπική νοµοθετική και συνταγµατική ισότητα, να την κάνουµε πραγµατική ουσιαστική ισότητα στην καθηµερινότητα. Η σύγχρονη Ελληνίδα που σήµερα είµαστε περήφανες ότι αποτελεί το 57% των αποφοίτων των Ελληνικών Πανεπιστηµίων, έχει µπει δυναµικά στην αγορά εργασίας, είναι το 40% του εργατικού δυναµικού, είναι παρούσα στην τέχνη, στον πολιτισµό και γενικώς στην κοινωνική 9

10 δραστηριότητα και γι' αυτό νοµίζουµε ότι ο 21ος αιώνας θα είναι και ο αιώνας εκείνος που θα κατακτήσει και το τελευταίο κάστρο που αναφέρεται στην πολιτική εκπροσώπηση σε όλα τα κέντρα λήψης αποφάσεων και βεβαίως θα συµβάλει και µε τη δική της παρουσία η γυναίκα κι συλλογικά και ατοµικά στο να έχουµε ανακατανοµή πλέον των ρόλων, να φύγουµε από το παραδοσιακό συντηρητικό µας παρελθόν που κουβαλάµε στα συλλογικά µας... και ως άντρες και οι γυναίκες και πραγµατικά να κάνουµε πράξη την αναγκαιότητα, να πάρουµε χαρά, απολαύσεις και δικαιώµατα ίσα και οι άνδρες και οι γυναίκες από τη δηµόσια και την ιδιωτική σφαίρα. Να πάψει δηλαδή ο διαχωρισµός γυναίκα στην ιδιωτική σφαίρα, άνδρας στη δηµόσια σφαίρα και πραγµατικά να µπορέσουµε να λειτουργήσουµε ως διαλογικό φύλο που απαρτίζεται από δύο κύτταρα, να συνδράµουµε, να συνυπάρξουµε συντροφικά και συµπληρωµατικά στην ιδιωτική και τη δηµόσια σφαίρα. Εµείς, ως Γενική Γραµµατεία, θεωρούµε ότι πρέπει να είµαστε αισιόδοξες, γιατί το ποτάµι δεν γυρίζει πίσω, έχουµε συνείδηση των δυσκολιών, αλλά έχουµε πραγµατικά τη συνείδηση της αναγκαιότητας να κάνουµε πράξη την ουσιαστική ισότητα. Υπ' αυτήν την έννοια λοιπόν λέµε ότι το ποτάµι δεν γυρίζει πίσω και εµένα εάν µε ρωτάτε ως Γενική Γραµµατεία ποια είναι η µεγαλύτερη πρόκληση για την Ελληνίδα του σήµερα είναι να ορίζει τη ζωή της. Και νοµίζω ότι θα πρέπει πλέον οριστικά και αµετάκλητα η γυναίκα να ορίσει τη ζωή της µε οικονοµική ανεξαρτησία, µε αυτάρκεια, µε αυτοπεποίθηση και µε ένα δρόµο που την πάει µπροστά. εν θέλω την ηµέρα της γυναίκας να τη γιορτάζουµε ελαφρά και επιφανειακά, γιατί εάν θέλετε, χάνουµε και το ουσιαστικό νόηµα και τη σηµασία της έρευνας και της ηµέρας, θέλουµε βεβαίως να είµαστε χαρούµενες και αισιόδοξες αλλά και να έχουµε συνείδηση και συναίσθηση των ευθυνών και του ρόλου µας κι εµείς ως κοινωνικό φύλο. Και από κει και πέρα βεβαίως και η πολιτεία και οι κοινωνικές οργανώσεις και όλοι οι φορείς, έχουν την ευθύνη τους να κατανοήσουν ότι µια σύγχρονη και δηµοκρατική κοινωνία, εάν δεν αξιοποιεί το σύνολο των ανθρωπίνων πόρων και δυνάµεων, δεν µπορεί να λέγεται ούτε σύγχρονη ούτε δηµοκρατική κοινωνία. 10

11 Εύχοµαι λοιπόν να έχετε δυνάµεις, να κάνετε νέους αγώνες, να πάρετε πρωτοβουλίες. Συγχαρητήρια για την αποψινή εκδήλωση. Η Γενική Γραµµατεία είναι πάντα κοντά σας και έτσι πρέπει να είναι. Γεια και χαρά σας. Oµιλία Στέφανου Μάνου, Προέδρου Κόµµατος Φιλελευθέρων, βουλευτή, Μηχανολόγου Μηχανικού Θα πρέπει να σας θυµίσω ότι είµαι υποψήφιος στην Α' Αθηνών. Γιατί καµιά φορά οι γυναίκες είναι ξεχασιάρες, γι' αυτό το λόγο το λέω. Λοιπόν, τι θέλετε να σας πω; Όταν ξεκίνησα την πολιτική µου σταδιοδροµία µε τοποθέτησαν αµέσως στον τότε Oικισµό υφυπουργό ηµοσίων Έργων και έµαθα να ζω µε ατέλειωτο αριθµό γυναικών. Νοµίζω ότι το 80% των αρχιτεκτόνων, των µηχανικών στον Oικισµό ήσαν γυναίκες. Και πρέπει να σας πω ότι διατηρώ από τότε εξαιρετικές αναµνήσεις, όχι των γυναικών, του Oικισµού. Γιατί ήταν πραγµατικά µια πολύ ενδιαφέρουσα περίοδος της ζωής µου, όπου µπορέσαµε να κάνουµε µαζί πάρα πολλά πράγµατα. Και έχω συχνά την ικανοποίηση να συναντώ συνεργάτες εκείνης της εποχής, δηλαδή ήδη πριν από είκοσι χρόνια, που θυµούνται το πόσο παραγωγική και χρήσιµη για τον τόπο µας υπήρξε εκείνη η περίοδος. ιότι παρήχθη σε πολύ σύντοµο χρονικό διάστηµα, πολύ µεγάλο έργο. Θυµάµαι τότε που δηµιουργήσαµε τους συντελεστές δόµησης, µπήκαν µπρος ατέλειωτα σχέδια, τα οποία συνεχίσθηκαν αργότερα µε παραλλαγές βέβαια από τον µακαρίτη τον Αντώνη τον Τρίτση. Πρέπει να σας πω επίσης ότι εγώ τουλάχιστον δεν ήµουν ποτέ ιδιαίτερα σύµφωνος µε αυτή την προσπάθεια των γυναικών να δηµιουργούν κάτι το διαφορετικό και να διεκδικούν κάτι διαφορετικό. Βρίσκω ότι πρέπει να µην κάνουµε καµία διάκριση εάν φοράνε φουστάνια ή παντελόνια. Πρέπει όλα να µετρώνται µε το ίδιο κριτήριο. Και πρέπει να σας πω ότι σε πάρα πολλές περιπτώσεις, στη δική µου τουλάχιστον ζωή, ότι γυναίκες είναι σε πολλά πράγµατα πολύ πιο εµπρός- και πρώτες πάντως στη δική µου αξιολόγηση- απ' ό,τι άλλοι συνεργάτες που έτυχε να είναι άνδρες. 11

12 Αλλά δεν ήταν το θέµα επειδή ήσαν γυναίκες. εν ήταν αυτό το θέµα. Ήταν απλώς πιο άξιες. Και επειδή ήσαν πιο άξιες, ήσαν δικαιωµατικά πρώτες. Έτσι πάντοτε έβλεπα το ζήτηµα αυτό της κατάταξης των γυναικών, δεν µπορώ να κάνω καµιά διάκριση. Λυπάµαι λοιπόν, επειδή δεν είµαι ακριβώς στο δικό σας πνεύµα. Θεωρώ ότι όλοι οι άνθρωποι στην πράξη έχουν ακριβώς τα ίδια δικαιώµατα ανεξαρτήτως φύλου. Στη δική µου πράξη, στη δική µου ζωή, στο δικό µου περιβάλλον, στον τρόπο που έχουν συµπεριφερθεί, νοµίζω ότι έχω αποδείξει και συνεπώς αυτή είναι η δική µου πράξη. Η πράξη άλλων µπορεί να είναι άλλη, η οποία εάν υπάρχει τέτοια διάκριση και ενδεχόµενα να σας βοηθήσω όπου µπορώ, αλλά όπου τη βλέπουµε, δεν θα έλεγα καµία γενική τοποθέτηση αυτού του είδους. Λοιπόν, σας εύχοµαι τα καλύτερα. Oµιλία Oλυµπίας Βαγγελάτου, Γενικής Γραµµατέως της.ε. του ΤΕΕ Θέλω κατ' αρχήν να σας ευχαριστήσω για την πρόσκληση και να συγχαρώ κυρίως για την ιδέα. Γιατί πραγµατικά είναι µια καταπληκτική ιδέα να µπορούµε να έρθουµε σε επαφή µε τις πρώτες συναδέλφους που τόλµησαν µέσα σε έναν ανδροκρατούµενο χώρο να προσπαθήσουν να επιβιώσουν. Και βεβαίως, κύριε Μάνο, επειδή έχω την τύχη, µου κάνετε µεγάλο δώρο, να πάρω το µικρόφωνο µετά από σας, θα µου επιτρέψετε να παραφράσω ένα συλλογισµό σας που είπατε ότι παρόλο που είστε Μηχανολόγος, αυτό δεν ήταν εµπόδιο για να υπάρξετε επιτυχηµένος σε διάφορες δραστηριότητες και σε διάφορα Υπουργεία. Το "επιτυχηµένος" είναι δική µου προσθήκη. Εγώ λοιπόν, παραφράζοντάς το θα πω ότι παρόλο που είχα την τύχη να γεννηθώ γυναίκα, κατέβαλα πολλαπλάσιο κόπο σε όλες µου τις επαγγελµατικές δραστηριότητες και ακόµα µεγαλύτερο στις συνδικαλιστικές. Καίτοι όλοι είµαστε ίσοι. Υποψιάζοµαι ότι δεν το έχουν όλοι καταλάβει αυτό. Εσείς ίσως είστε από αυτούς που το πιστεύουν και πιστεύετε ότι έχει υπάρξει ισότητα. Σας διαβεβαιώ ότι δεν έχει υπάρξει. Oι αριθµοί είναι αµείλικτοι. Το αποδεικνύουν και δεν πρέπει να σας προβληµατίζει γιατί οι γυναίκες δεν προσέρχονται στα κόµµατα, γιατί στα ψηφοδέλτια όλων 12

13 των κοµµάτων είναι πολύ λίγες. Ενώ στο επάγγελµα έχουµε καταφέρει κι έχουµε µπορέσει να έχουµε µια σηµαντική συµµετοχή, δεν έχουµε σηµαντική συµµετοχή στην πολιτική. Γιατί δυστυχώς δεν είναι ίδιοι οι κανόνες για όλους. εν είναι ίδιοι οι κανόνες του παιχνιδιού. Εκτός των άλλων, τα στελέχη δεν προέρχονται από παρθενογένεση. Εάν τα κόµµατα ήθελαν να έχουν στελέχη, θα έπρεπε να είχαν φροντίσει αυτά τα στελέχη να τα έχουν πρώτα αναδείξει, για να έχουν τη δυνατότητα µετά να κατεβαίνουν και στο Κοινοβούλιο, και στις εκλογές για το Κοινοβούλιο. Η πολιτική θέλει και πράξεις για να µπορεί να αποδώσει. εν αρκούν µόνο οι διακηρύξεις. Πιστεύω λοιπόν ότι έχουµε διανύσει πολύ δρόµο, αλλά ότι έχουµε ακόµα πάρα πολύ δρόµο να διανύσουµε. Πρώτον, για να πείσουµε, φοβάµαι για τα αυτονόητα, γιατί δεν έχει κατακτηθεί η ισότητα στην πράξη, γιατί τα βάρη δεν έχουν µοιραστεί εξίσου σε όλους, γιατί στην οικογένεια οι ρόλοι δεν έχουν µοιραστεί ίδια. Oι πρωτεύοντες ρόλοι, ακόµη σε µεγάλο ποσοστό ανήκουν στους άνδρες, οι υπηρεσίες φροντίδας και θα µου επιτρέψετε να το πω έτσι τελείως εκλαϊκευµένα, όλη η λάντζα ανήκει στις γυναίκες και όταν το χρόνο σου οφείλεις να τον µοιράζεις στη δουλειά σου και στις υποχρεώσεις στο σπίτι σου και σε κάθε άλλου είδους υποχρεώσεις, της οικογένειας, των φίλων, των συγγενών, δεν σηµαίνει πια τίποτα για τα κοινά ή εάν σου µείνει θα πρέπει να δώσεις την ίδια σου τη ζωή και να µην κρατήσεις για σένα τίποτα. Αυτή είναι η πραγµατικότητα. Εγώ πιστεύω ότι τέτοιες εκδηλώσεις που µπορούµε να ανταλλάσσουµε απόψεις, µας βοηθούν όλους. Εγώ πιστεύω ότι εκτός των άλλων πρέπει όλοι να κατανοήσουµε πως η εξουσία δεν χαρίζεται από κανέναν, χαρακτηριστικό είναι ο µικρός αριθµός γυναικών στο Κοινοβούλιο, αλλά θα µου επιτρέψετε να πω και ο µικρός αριθµός γυναικών στο συνδικαλισµό. Επειδή οι συνδικαλιστικοί φορείς κάνουν κριτική στους πολιτικούς, εµένα θα µου επιτρέψετε να κάνω κριτική και στο δικό µας το χώρο. Η ιοίκηση του Τεχνικού Επιµελητηρίου αποτελείται από 15 µέλη και 5 µέλη του Προεδρείου, συνολικά 20 µέλη. Και έχω τη µεγάλη τύχη να µετέχω µόνο εγώ. Εποµένως, καταλαβαίνετε ότι και στους συνδικαλιστικούς φορείς η εξουσία έχει τα ίδια πρότυπα, όπως στην πολιτική, άρα λοιπόν κατά την άποψή µου το συµπέρασµα είναι ότι η εξουσία πάρα πολύ δύσκολα προσφέρεται και χρειάζεται αγώνας για να κατακτηθεί. 13

14 Και βεβαίως για να µην σας κουράζω άλλο, πρέπει να κατακτηθεί η εξουσία για να έχουµε όλοι εξουσία; Προφανώς δεν είναι αυτοσκοπός το να αποκτήσουµε όλοι εξουσία. Πιστεύουµε όµως ότι το δηµοκρατικό έλλειµµα που υπάρχει είναι κακό για την κοινωνία, δεν είναι κακό για τις γυναίκες. Μία κοινωνία που δεν εκπροσωπείται σε όλα τα φόρα από ανθρώπους µε διαφορετικά χαρακτηριστικά, όποια κι αν είναι αυτά, εκπροσωπείται µε ελλείψεις. εν µεταφέρονται όλες οι ευαισθησίες, όλες οι εµπειρίες, όλα τα χαρακτηριστικά. Και πιστεύουµε ότι αυτό το δηµοκρατικό έλλειµµα πρέπει να πάψει να υπάρχει και να αλλάξει. Αυτό από άλλους χρειάζεται προσφορά αλλά από τις γυναίκες ιδιαίτερα χρειάζεται πάρα πολύ προσπάθεια. Πιστεύω ότι αξίζει για τις επόµενες γενιές να το προσπαθήσουν. Σας ευχαριστώ. Oµιλία της Τόνιας Μοροπούλου, Αντιπροέδρου του ΙΕΚΕΜ-ΤΕΕ, Χηµικού Μηχανικού Ευχαριστώ το ιοικητικό Συµβούλιο της Ε ΕΜ για την πρόσκληση, το συγχαίρω για την πρωτοβουλία του. Βρίσκοµαι εδώ µε αµηχανία. Αµηχανία γιατί οι γυναίκες πλήρωσαν πολύ, µόχθησαν πολύ για τη µεγάλη πρωτοβουλία τους να µπουν στο Πολυτεχνείο και να σηκώσουν το Πολυτεχνείο στα χέρια τους. Και γι' αυτό το λόγο, ένας έπαινος µπορεί να θεωρηθεί µόνο µια µικρή συµβολική πράξη, µια πράξη που στο πρόσωπο εκείνων των πρωτοπόρων γυναικών, θα εκτιµά διαχρονικά τις γυναίκες του Πολυτεχνείου. Oι γυναίκες του Πολυτεχνείου σήµερα, τόσα χρόνια µετά από τότε που εσείς ανοίξατε ένα δρόµο δύσκολο, είναι οι γυναίκες που στη µεταβιοµηχανική εποχή που ζούµε, δεν παίρνουν απλώς στα χέρια τους ένα δίπλωµα που τότε ήταν πρωτοπόρο. Παίρνουν στα χέρια τους την πρωτοβουλία να δώσουν σ' αυτό το δίπλωµα περιεχόµενο. Κι αυτό το λέω γιατί σήµερα οι γυναίκες πολύ περισσότερο από το 30% εκπροσωπούνται στα διεπιστηµονικά µεταπτυχιακά του Πολυτεχνείου, στις καινούργιες εκείνες πρακτικές της Μηχανικής που αφορούν την ενέργεια, το περιβάλλον, τα µνηµεία, τη Ναυτική τεχνολογία και ολοκληρώνουν τις παλιές κατευθύνσεις των Μηχανικών και που ανοίγουν ένα δρόµο στο µέλλον. 14

15 Ακριβώς αυτή η δυνατότητα των γυναικών να παίρνουν πρωτοβουλίες, είναι ο καινούργιος δρόµος και ο καινούργιος ρόλος. Εµείς στο ΙΕΚΕΜ Τ.Ε.Ε. από το οποίο είναι άλλωστε εδώ και ο ιευθύνων Σύµβουλος ο κ. Σινάνης, αγωνιζόµαστε µαζί γυναίκες και άντρες στην κατεύθυνση αυτή και αισθανόµαστε ότι είναι πάρα πολύ σηµαντικό να βλέπει κανείς τη γυναίκα να συνδέεται µε την πρωτοβουλία. Αυτός είναι και ο λόγος, αγαπητοί συνάδελφοι, φίλες και φίλοι, άλλωστε, που η γυναίκα περιθωριοποιείται σκόπιµα πιστεύω και όχι γιατί θέλει ή γιατί της αξίζει και από την πολιτική ζωή. Ακριβώς γιατί µπορεί να παίρνει πρωτοβουλίες, ακριβώς γιατί µπορεί να δρα ενωτικά, µπορεί να υπερβαίνει εκείνους τους πολιτικούς διαχωρισµούς που καθηλώνουν την πολιτική µας ζωή και που δεν της επιτρέπουν να βρει ένα δρόµο πιο πέρα. Το δρόµο προς τη χιλιετία που µπαίνουµε. Έτσι µ' αυτές τις σκέψεις και µ' αυτά τα αισθήµατα, επιτρέψτε µου, µιλώντας σαν µια γυναίκα που συνέδεσε τη θέση της στο Πολυτεχνείο τόσο µε την ελπίδα µιας πορείας στην επιστήµη αλλά και µε µια εποχή που έφερε τις γυναίκες στην πολιτική από έναν άλλο δρόµο, την πολιτική στον αγώνα κατά της δικτατορίας, να πω, βλέποντας σήµερα εδώ και µια παλιά µου συµµαθήτρια, ότι τότε ήµασταν πολύ λίγες. Κανείς δεν µας εµπόδισε τότε. Όταν έπρεπε κανείς να κάνει πάρα πολύ κόπο για να αγωνιστεί ενάντια στο φασισµό, να µπούµε στην πολιτική. Ευχαριστώ. Oµιλία Νίκου Μαρκάτου, πρώην Πρύτανη ΕΜΠ, Χηµικού Μηχανικού Κυρία Πρόεδρε, φίλες και φίλοι, καλησπέρα σας. Ευχαριστώ πάρα πολύ για την πρόσκληση, αποτελεί ιδιαίτερη τιµή για µένα να βρίσκοµαι εδώ µαζί σας και θέλω µαζί µε όλους τους άλλους να συγχαρώ ειλικρινά την πρωτοβουλία, την ουσιαστική πρωτοβουλία έξω από πάρα πολλά λόγια τα οποία πολλές φορές δεν λένε τίποτα. Εγώ µπήκα στο Πολυτεχνείο το '62. Στην τάξη µας υπήρχε µία γυναίκα. Ευτυχώς υπήρχαν αρκετές αρχιτεκτόνισσες και εποµένως έσπαγε η µονοτονία. Να σας πληροφορήσω όµως ότι την εποχή εκείνη τότε, στην Αγγλία τα πράγµατα δεν ήταν καλύτερα. Έφυγα λοιπόν στα πέτρινα χρόνια, πήγα στην Αγγλία, στο ΕΜΠΙΡΙΑΝ ΚOΛΕΤΖ, όπου αντιµετώπισα αριθµό γυναικών πραγµατικά λιγότερο από τα δάκτυλα των δύο χεριών και 15

16 εκεί και παρά τη σεξουαλική απελευθέρωση της Αγγλίας που ήταν περισσότερη από τις Ελληνίδες την εποχή εκείνη. Εποµένως, τα πράγµατα δεν είναι τόσο άσχηµα. Πολλά πράγµατα έγιναν, το ακούσαµε, πολλά πράγµατα υπολείπονται και είναι σαφές: Η ανεργία πλήττει τις γυναίκες περισσότερο και Μηχανικούς και µη Μηχανικούς. Ακούσαµε προηγουµένως για τη συµβολή στα ψηφοδέλτια. Εγώ θα ήθελα να σας πω κάτι τραγικότερο. Συνάδελφος Χηµικός Μηχανικός στην Ιαπωνία, στο τεχνολογικά προηγµένο κράτος, µου ανέφερε ότι η γυναίκα παίρνει ακριβώς µισό µισθό από τον αντίστοιχο του άνδρα. Και όταν ρώτησα "γιατί;" η απάντηση ήταν "κύριε Μαρκάτο, ξέρετε, σε τρία χρόνια αυτή θα παντρευτεί και µπορεί να φύγει". κουσον! κουσον! Από την άλλη µεριά, εγώ θεωρώ ότι θα βελτιωθούν οι συνθήκες και όχι να κάνουµε τη διάκριση εµείς οι ίδιοι να πέφτουµε σε µια παγίδα. Oι άνδρες και οι γυναίκες είναι ίσοι. Εάν αρχίσουµε να διαχωρίζουµε, προκαλούµε εµείς τον διαχωρισµό θέτοντας τη γυναίκα σε µειονότητα. Αυτό είναι επικίνδυνο. Να σας πληροφορήσω ότι σήµερα η γυναίκα ό,τι κερδίζει, το κερδίζει µε την αξία της. Στο εργαστήριό µας στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, ξεκίνησα το 1986 µε καµιά 15αριά άνδρες, αυτή τη στιγµή διδακτορική έχω επτά γυναίκες και έναν άνδρα, ο οποίος έφυγε σήµερα µάλιστα να πάει στο στρατό, µένουν επτά γυναίκες και σας διαβεβαιώ ότι κέρδισαν τη θέση µε την αξία τους και όχι διότι την οφείλουν σε καµιά αντίστροφη διάκριση ως προς τις συνήθειες. Αυτό το θεωρώ κάτι πάρα πολύ σηµαντικό. Εποµένως, θα πρέπει να δηµιουργηθούν συνθήκες, ίδιες ευκαιρίες για όλους, και τις γυναίκες και τους άνδρες. Εγώ προσωπικά, αφού ξανά συγχαρώ το Προεδρείο για την πρωτοβουλία του και όλους τους συντελεστές, και έχοντας κολλήσει κάθε χρόνο έξω από το εργαστήριό µου αφίσες για τη µέρα της Γυναίκας, θα πω µόνο τούτο: Γυναίκα, είµαι πανευτυχής που σου έδωσα ένα από το πλευρό µου. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Χαιρετισµοί προσκεκληµένων που δεν µπόρεσαν να παραβρεθούν 16

17 Χαιρετισµός της Επιτρόπου της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή κας ννας ιαµαντοπούλου, Πολιτικού Μηχανικού Αγαπητές µου φίλες, σε όλο τον κόσµο, οι γυναίκες αγωνίζονται καθηµερινά να καλύψουν το έλλειµµα ισότητας που συνεχίζει να υπάρχει στις µέρες µας. O δρόµος είναι µακρύς αλλά, όπως όλοι οι αγώνες, απαιτεί την ενεργοποίηση και αξιοποίηση όλων των δυνάµεων, όλων των πολιτών, γυναικών και ανδρών. Η δηµιουργία ίσων ευκαιριών για όλους τους πολίτες αποτελεί προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και οι δράσεις που αναλαµβάνει η Επιτροπή κατατείνουν την εδραίωση ενός νέου περιβάλλοντος: Μια κοινωνία συνεκτική που δηµιουργεί τις αναγκαίες προϋποθέσεις και παρέχει ίσες ευκαιρίες σε όλους. Ίσες ευκαιρίες - λέξεις µε δυναµική προσήλωση και αίσθηµα δικαίου. Λέξεις που ταιριάζουν σε όλες τις γυναίκες του κόσµου, λέξεις που ταιριάζουν στο µισό του ουρανού, που δεν µπόρεσε ακόµη να κατακτήσει το µισό της γης. Χαιρετισµός της Υφυπουργού Εθνικής Oικονοµίας κας Ροδούλας Ζήση, Αγρονόµου - Τοπογράφου Μηχανικού Κατ' αρχάς να σας ευχαριστήσω για την τιµή που µας κάνετε µε την πρόσκλησή σας. υστυχώς όµως ανειληµµένες υποχρεώσεις µου επιβάλλουν να βρίσκοµαι εκτός Αθηνών. Παρ' όλα αυτά, η σκέψη µου είναι µαζί σας, στη σίγουρα όµορφη και ξεχωριστή εκδήλωσή σας αλλά και στις γυναίκες εκείνες που βραβεύετε σήµερα. Συναδέλφισσες, δεχθείτε και τα δικά µου συγχαρητήρια γιατί µε τη στάση σας και την επιλογή σας να γίνετε διπλωµατούχοι µηχανικοί σε χρόνους όπου το επάγγελµά µας ήταν καθαρά ανδροκρατούµενο δείχνει, αν µη τι άλλο, ότι οι γυναίκες είναι σε θέση να κατακτούν ολοένα και περισσότερες θέσεις στην κοινωνία µας όσο δύσκολες και υψηλές αν είναι. Σε έναν κόσµο που µεταβάλλεται µε ραγδαίους ρυθµούς και η τεχνολογική εξέλιξη καλπάζει µε τρόπο ώστε δύσκολα γίνεται αντιληπτή, οι επιστήµονες οφείλουν όχι µόνο να παρακολουθήσουν το επιστηµονικό γίγνεσθαι αλλά να προσαρµοστούν ταχύτατα σ' αυτό. 17

18 Oι Ελληνίδες επιστήµονες κατέχουν ολοένα και ισχυρότερη θέση σ' αυτή την αέναη διαδικασία. Είστε - είµαστε - έτοιµες να αντιµετωπίσουµε τη νέα πραγµατικότητα. Σας συγχαίρω και σας εύχοµαι κάθε επιτυχία. Συνασπισµός της αριστεράς και της προόδου Χαιρετισµός του βουλευτή του ΣΥΝΑΣΠΙΣΜOΥ κ. Σπύρου ανέλλη, Αρχιτέκτονα Μηχανικού Κυρία Πρόεδρε, Λυπούµαι διότι η επικείµενη επίσκεψη του Προέδρου του ΣΥΝ στο Ηράκλειο Κρήτης δεν µου επιτρέπει να φανώ συνεπής στην αρχική µου δέσµευση για συµµετοχή στην αποψινή σας εκδήλωση. Παρακαλώ, να θεωρήσετε ότι η πρότασή σας µε τιµά και µε συγκινεί ιδιαίτερα. Oι Ελληνίδες Μηχανικοί σε καιρούς χαλεπούς βάδισαν πρώτες στο µονοπάτι της αυτογνωσίας, της αξιοπρέπειας και του αυτοπροσδιορισµού. Σήµερα, διαβαίνοντας το κατώφλι του 21ου αιώνα, ο αγώνας σας για χειραφέτηση είναι παραπάνω από επίκαιρος. Με τη βεβαιότητα ότι "το µακρύ ταξίδι µέσα στη νύχτα" που ξεκινήσατε πρώτες εσείς συνεχίζεται πάντα µε την ίδια ένταση, παραµένω "συνταξιδιώτης" σας! Με φιλικούς χαιρετισµούς Σπύρος ανέλλης Βουλευτής Ηρακλείου Συνασπισµού Μήνυµα της ιοίκησης της ΠΕΣΕ Ε Κύρια Πρόεδρε και µέλη του.σ. της Ε ΕΜ, Αγαπητές Συνάδελφοι, 18

19 Στη σηµερινή πραγµατικά αξιέπαινη πρωτοβουλία της Ε ΕΜ να τιµήσει τις πρώτες Ελληνίδες Μηχανικούς, η ιοίκηση της ΠΕΣΕ Ε θέλει να στείλει το δικό της µήνυµα, µε αφορµή και τον εορτασµό της Παγκόσµιας Ηµέρας της Γυναίκας. Με την επίγνωση πως το εργοληπτικό επάγγελµα αποτελεί ακόµη, παραδοσιακά ένα συνώνυµο του "ανδροκρατούµενου" χώρου, σας διαβεβαιώνουµε ότι µοιραζόµαστε µαζί σας το αίσθηµα της περηφάνιας για τις πρώτες Ελληνίδες Μηχανικούς. Με ικανοποίηση διαπιστώνουµε ότι ο στενός και, τότε ακόµη, δύσβατος δρόµος που πρώτες εκείνες άνοιξαν τη δεκαετία του 1920 στον τεχνικό κόσµο, διαρκώς πλαταίνει. Το επάγγελµα του µηχανικού είναι σήµερα υπόθεση απλής επιλογής, ανοιχτής πλέον για κάθε Ελληνίδα. Στην ΠΕΣΕ Ε πιστεύουµε ότι σήµερα όπου το τεχνικό και οικονοµικό περιβάλλον µετεξελίσσεται ραγδαία, η Ελληνίδα και ο Έλληνας µηχανικός, η εργολήπτρια και ο εργολήπτης πρέπει να χαράξουν µαζί νέους τρόπους δράσης. Συσπειρωµένοι, θα πρέπει να κάνουµε προτάσεις για να αναβαθµίσουµε το επαγγελµατικό περιβάλλον του µηχανικού, να κινητοποιήσουµε τις διαδικασίες εξυγίανσης των ηµοσίων Έργων και εκσυγχρονισµού της ηµόσιας ιοίκησης, να αποκαταστήσουµε το κύρος του τεχνικού κόσµου που σήµερα βάλλεται από παντού στο όνοµα αλλότριων σκοπιµοτήτων, αλλά και να αναδείξουµε το "ανθρώπινο" πρόσωπό του. Πιστεύουµε ότι οι γυναίκες µηχανικοί και εργολήπτριες, µέσα και από τη δράση της Ένωσης ιπλωµατούχων Ελληνίδων Μηχανικών, µπορούν να συµβάλουν µε το δικό τους ξεχωριστό λόγο. Η ΠΕΣΕ Ε από τη µεριά της θα καλωσορίσει κάθε πρόταση που θα προωθήσει τους κοινούς µας στόχους. Εκ µέρους της ιοίκησης της ΠΕΣΕ Ε, απευθύνουµε στις γυναίκες µηχανικούς που εργάστηκαν για τον Κλάδο, το δικό µας τιµητικό χαιρετισµό. Ακόµη, ευχόµαστε καλή δύναµη στη νέα γενιά που καλείται σήµερα να δώσει το δικό της αγωνιστικό "παρών" στο δύσκολο χώρο µας. Για άλλη µια φορά, συγχαρητήρια για τη σηµερινή εκδήλωσή σας που θα έχει βέβαιη επιτυχία. Με συναδελφικούς χαιρετισµούς 19

20 Εκ µέρους της ιοίκησης της ΠΕΣΕ Ε O Πρόεδρος Γεώργιος Καρατζάς Π.Μ.- Ε..Ε. O Γραµµατέας ηµήτριος Μπουζιάκας Τ.Τ.Μ.-Ε..Ε. Κα ΜΑΡΙΑ ΖΑΓOΡΗΣΙOΥ (Αρχιτέκτων Μηχανικός, Απόφοιτος του 1943): Εγώ αντί για χαιρετισµό θέλω να σας µεταδώσω κάτι από τη ζωή µας. Να σας πω δυο λόγια για στιγµιότυπα ζωής της τότε εποχής. Εγώ µπήκα στο Πολυτεχνείο το 1938 και βγήκα το 1943 την νοιξη, γιατί είχαµε την ιστορία των κατακτητών που κλείνανε το Πολυτεχνείο, το ξανανοίγανε και λοιπά και έτσι αντί για τέσσερα χρόνια έκανα τεσσεράµισι σχεδόν χρόνια. Και αµέσως βγήκα να δουλέψω, όχι µονάχα όταν πήρα το δίπλωµα, αλλά όντας και φοιτήτρια, γιατί ήµουν επαρχιωτοπούλα και είχα αποκλειστεί από τους δικούς µου και έπρεπε να δουλέψω για να µπορέσω να αντιµετωπίσω το ψωµί και φυσικά ό,τι χρειαζόταν για το Πολυτεχνείο. ούλεψα ως το ούλεψα 45 χρόνια. Όταν άρχισα να δουλεύω περίµενα βέβαια από τους καθηγητές µου και από τους συµµαθητές µου κατανόηση. Και την είχα. Αλλά εκείνο που αντιµετώπισα ήταν µια ατµόσφαιρα διαφορετική. Θα σας πω την πρώτη µέρα που µπήκα στο Πολυτεχνείο, όταν πήρα τα αποτελέσµατα. Όταν µπήκα µέσα ήταν πολλοί, πάρα πολλοί µαζεµένοι σπουδαστές στη µια µεριά και στην άλλη και περνούσαµε ένας - ένας. Όταν έφτασα στο σηµείο εκείνο, µου είπαν ότι δεν είναι εδώ νηπιαγωγείο. Καταλαβαίνετε τι ένιωθα εκείνη την ώρα όντας µια επαρχιωτοπούλα από την Καβάλα.... Ένα δεύτερο περιστατικό θέλω να σας πω από τότε που βγήκα και δούλευα, µε στείλανε στη Αιδηψό για να επιβλέψω ένα περίπτερο που έκανε ο τουρισµός τότε που δούλευα και εκεί πέρα είχα πάρει και το κοριτσάκι µου που ήταν δυο χρόνων. Για να καταλάβετε καλά την ηλικία σας 20

21 λέω το εξής: Μέναµε στο ξενοδοχείο και το πρωί την έπαιρνα, πώς παίρνουµε το αρνάκι που λέµε, στον ώµο και πήγαινα στο γιαπί... Και είχα και τη φροντίδα του παιδιού, την ώρα που εγώ προσπαθούσα να λύσω κάποια πρόβληµα που ήταν τότε σηµαντικό, γιατί στην Αιδηψό, όπως ξέρετε, υπάρχουν ιαµατικά νερά που έχουν θειάφι µέσα και είχαν πέσει πέδιλα και ήταν άλλα πέδιλα ανοικτά και ήξερα ότι το θειάφι θα πειράξει το σίδερο και δεν έπρεπε να µείνουν αυτά και ήµουν τότε άπειρη σχετικά, βρισκόµουν σε µια θέση πάρα πολύ δύσκολη. Και δεν θα ξεχάσω τη βοήθεια που µου προσέφερε ένας τεχνίτης, ένας οικοδόµος. Ήταν ένας άνθρωπος µε τρύπια παπούτσια σε τροµερή κατάσταση, αλλά εάν τον βλέπατε στεκόταν σαν ίας. Και βλέποντας την αγωνία µου, τον αγώνα µου όλο που έκανα, και µε συµβούλεψε να απευθυνθώ στην υπηρεσία για να αλλάξουµε θέση στο περίπτερο εκεί που δεν είχε ροή το ιαµατικό νερό και επίσης µου λέει: " εν είναι ζωή αυτή, κοπέλα µου. Θα πάρεις το µωρό σου και θα έρθεις στη φτωχογειτονιά µας που ζουν οι γυναίκες µας, να κοιτάξουν το παιδί σου την ώρα της δουλειά σου". Και όχι µονάχα αυτό, όταν τελειώναµε τη δουλειά δεν µε άφηναν να πάω στο παιδί µου, λέγανε: "Θα πιεις κι ένα ποτηράκι κρασί µαζί µας". Αυτό είναι το πρόβληµα που έχουν οι γυναίκες που δουλεύουν. Γι' αυτό δεν έχουν περιθώριο ούτε να πολιτευθούν, ούτε τίποτα. Τι να πρωτοπρολάβεις από τις 5.00 το πρωί µέχρι τις 3.00 τα µεσάνυχτα; Λοιπόν, το πρόβληµα είναι κοινωνικό και όσο πάει οξύνεται και θα το πληρώσει ο τόπος µας, οι άνθρωποί µας, γιατί η υπογεννητικότητα είναι σε τροµερή κατάσταση. Τι θα γίνει µε αυτό το πράγµα; Λοιπόν, ας µην ζητάµε ούτε επαίνους, ούτε τίποτα. Ας ζητάµε να βοηθηθεί η ζωή της οικογένειας οικονοµικά, γιατί και οικονοµικός λόγος είναι που βάζει πολλές γυναίκες να δουλέψουν. Πρέπει η κοινωνία να πάρει τις σωστές θέσεις τις οποίες δυστυχώς δεν έχει πάρει. Κρύβεται πίσω από µια µάσκα. Πρέπει να βγάλει το πρόσωπό της και να δείξει ότι είναι η κοινωνία. Και κοινωνία θα πει πως η εργασία βοήθησε τους ανθρώπους σε όποια θέση κι αν είναι. Εργαζόµενοι, άρρωστοι, συνταξιούχοι. Αλλιώς δεν πρόκειται να λυθούν τα θέµατα σε όσες γιορτές κι αν κάνουµε, µε όσες επετείους κι αν γιορτάσουµε. 21

22 Ευχαριστώ. Κα ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΒΑΣΙΛΕΙΑ OΥ (Αρχιτέκτων Μηχανικός, Απόφοιτος του 1945): Εγώ τελείωσα το Μπήκα στο Πολυτεχνείο το Το 1944 δεν είχε πτυχιούχους το Πολυτεχνείο, γιατί µεσολάβησαν κλεισίµατα του Πολυτεχνείου και λοιπά. Ήµασταν 2 κοπέλες και 18 αγόρια οι πρώτοι που µπήκαµε στην τάξη αυτή. Ένιωσα πάρα πολύ άνετα µαζί τους, πέρασα πολύ καλά, αλλά θα ήθελα να πω ότι ήµουν πολύ τυχερή όπως και οι άλλοι της σειράς µου, γιατί είχαµε εξαίρετους καθηγητές. Θα τους ξέρετε και όλοι οι νεότεροι, εγώ ευτύχησα να έχω τον ηµήτρη τον Πικιόνη, τον Χατζηκυριάκο - Γκίκα, τον Μιχελή και είχα και πολύ καλούς επιµελητές που ήταν καινούργιοι τότε και µας δίνανε την ψυχή τους. Ήταν ο Κονδύλης, Επιµελητής µας, ήταν ο Κωνσταντίνος οξιάδης, ήταν ο Βαλεντής και άλλοι που τους ξέρετε κι αυτούς αλλά µε βοήθησε πάρα πολύ και ο κ. Παύλος Μυλωνάς, ο οποίος είναι ο µόνος από τους παλιούς που ζει ακόµα. Μας στάθηκαν αυτοί οι άνθρωποι όχι µόνο σαν καθηγητές αλλά επειδή ήµασταν παιδιά από επαρχία και εγώ ήµουν από τη Θράκη, από την Αλεξανδρούπολη, ήρθαµε σε µια Αθήνα νεκρή πνευµατικά τελείως και στην κατοχή µας πήραν, µας πήγαν σε σπίτια, θυµάµαι µε τον Παύλο τον Μυλωνά πηγαίναµε στου Αντώνη του Μπενάκη το σπίτι, έξι - εφτά παιδιά, µας κάθιζε κάτω και µας έπαιζε δίσκους µε κλασική µουσική, µας πήγαινε στην Πλάκα, είχαµε δηλαδή µια αγκαλιά από τους καθηγητές του Πολυτεχνείου. Τους ευγνωµονώ όλους και εργάστηκα αργότερα, ξέχασα να κάνω λόγο για τον Κωνσταντίνο οξιάδη, ο οποίος τότε στην Κατοχή µας συµµάζεψε και µας βόλεψε, να το πω έτσι, σε ένα Πολεοδοµικό γραφείο που έγινε για πρώτη φορά στην οδό Μαιζώνος. Από τότε, οι περισσότεροι ή αρκετοί τουλάχιστον, µείναµε µαζί του στον Oικισµό και έτσι έφυγα από κει µόνο το '72, κάναµε Πολεοδοµικές µελέτες τότε για τις καταστροφές της Ελλάδος και των χωριών και λοιπά. Ευχαριστώ. Κα ΑΙΓΛΗ ΠΙΤΣΙΓΑΥ ΑΚΗ - ΠΑΡ ΑΛΗ (Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Απόφοιτος 1959): Συγχαρητήρια, ευχαριστούµε πάρα πολύ. O αγώνας είναι µεγάλος των γυναικών και θα συνεχίζεται για πολλά χρόνια ακόµα. 22

23 Εγώ θα σας πω ότι πρέπει να είστε οι πιο άξιες και οι πιο δραστήριες στον κλάδο των Μηχανικών για να επιβιώσετε. Oποιαδήποτε δουλειά και οποιοδήποτε τίτλο πήρα τον άρχισα από το µηδέν. εν διαδέχθηκα κανένα συνάδελφο, δηµιούργησα δουλειές. Και να σας πω και το τελευταίο που έχω ακούσει από ένα φωτισµένο άνθρωπο που είπε γι' αυτό το περίφηµο πλάι του Αδάµ, το πλευρό. Είπε ότι ο άνδρας είναι από χώµα. Μόνο η γυναίκα είναι από ψυχή και σάρκα. Κα ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΝΙΚOΛΙΝΑΚOΥ (Μηχανολόγος - Ηλεκτρολόγος Μηχανικός, Απόφοιτος 1963): Είµαι πολύ συγκινηµένη και θα ήθελα να ευχαριστήσω το ιοικητικό Συµβούλιο γι' αυτή την πρωτοβουλία του. Εγώ µπήκα στο Πολυτεχνείο το 1958 και τελείωσα το 1963, βέβαια πριν από µένα ήταν άλλες συνάδελφοι, η κα Κοκκίνου, πρώτη, οι αδελφές Κλαδάκη, η Φανή Θεοδωρακοπούλου, εγώ είµαι η πέµπτη στη σειρά. Επιτρέψτε µου να πως δυο κουβέντες από την εµπειρία µου. Όταν αποφοίτησα βρήκα πάρα πολύ εύκολα δουλειά. Τότε, ένας από τους λόγους που πηγαίναµε στο Πολυτεχνείο, τουλάχιστον για µένα βάρυνε κι αυτός, είναι ότι πάρα πολύ εύκολα έβρισκε κανείς δουλειά σαν Μηχανικός. Όµως αντιµετώπισα πραγµατικά µια αρνητική στάση, µια έλλειψη αποδοχής σαν γυναίκα Μηχανικός από το σύνολο της κοινωνίας. Και εδώ το τονίζω: Όχι µόνο στους άνδρες συναδέλφους ή µη αλλά και από τις γυναίκες. Και µάλιστα µπορώ να πω ότι οι γυναίκες εργαζόµενες, γιατί δούλεψα και αρκετά χρόνια στον OΤΕ, µε έβλεπαν µε λιγότερη και συµπάθεια και καχυποψία και διάθεση συνεργασίας. Κι αυτό το είπα επειδή ακούστηκαν πάρα πολλά ότι δόθηκε µια χροιά ότι τους άνδρες έχουµε εχθρούς, εγώ πιστεύω ότι είναι το θέµα κοινωνικό, η κοινωνία προχωρά και πραγµατικά νοµίζω ότι τώρα τα προβλήµατα που έχουν να αντιµετωπίσουν οι γυναίκες Μηχανικοί είναι πολύ λιγότερα... Πάντως να προσθέσω ότι παρ' όλες τις δυσκολίες που πραγµατικά αντιµετώπισα, µε γοητεύει το επάγγελµα του Μηχανικού, το ασκώ µε ενθουσιασµό και νοµίζω ότι είναι το µοναδικό επάγγελµα που παντρεύει τη θεωρία και την πράξη και αυτό είναι πραγµατικά δηµιουργία. Ευχαριστώ. 23

24 Κα ΕΛ Α ΤΣΙΛΕΝΗ (Χηµικός Μηχανικός, Απόφοιτος 1946): Κατ' αρχάς, θα ήθελα να ευχαριστήσω και να σας πω ότι συγκινήθηκα πάρα πολύ όταν άκουσα ότι η Ε ΕΜ θέλει να θυµηθεί και να δώσει µια τιµητική διάκριση σε εκείνες που τελείωσαν το Πολυτεχνείο. Θέλω να σας πω µερικά στιγµιότυπα από τη ζωή που περάσαµε: εµείς µπήκαµε στο Πολυτεχνείο το '40, που ήταν η πρώτη µέρα της κήρυξης του πολέµου. Είχαµε ετοιµαστεί για να πάµε στο Πολυτεχνείο, όταν ακούσαµε τις σειρήνες. Το Πολυτεχνείο έµεινε πολλές φορές κλειστό, οι Γερµανοί είχαν πάρει τα µηχανήµατα, τα διάφορα µικροσκόπια, ύστερα από δύο χρόνια κάναµε το µάθηµα της βιοχηµείας και είχαµε ένα µικροσκόπιο για να δούµε το έµβρυο του σίτου, πώς φαίνεται. Και άλλοι 15 να κοιτάνε αυτή την εικόνα του εµβρύου. ηλαδή σχεδόν τίποτα. Τα µαθήµατα γίνονταν µέσα σε µια αίθουσα που ήταν Φυσικοί, ήταν Φυσικοί, ήταν το µάθηµα της Φυσικής και ήταν οι Χηµικοί, οι Πολιτικοί Μηχανικοί, οι Ηλεκτρολόγο, όλοι µαζί. εν είχαµε ούτε θέσεις να καθίσουµε πια στο αµφιθέατρο, καθόµασταν και κάτω στα σκαλάκια και ο καθηγητής µας ο κ. Παπαπέτρου προσπαθούσε να δώσει κάποια ιδέα τι είναι το µάθηµα εκείνο της Φυσικής. Εν τω µεταξύ, ο θόρυβος, η δυσκολία προσήλωσης, δεν είχαµε καµία δυνατότητα να κρατήσουµε σηµειώσεις. Ήταν ένα χάσµα. Όταν θέλαµε να διαµαρτυρηθούµε και να ζητήσουµε από τον καθηγητή κάποια καλύτερη προσοχή για µας, ήταν αδύνατον να επισκεφτούµε και να δούµε τον καθηγητή. Τότε βλέπαµε µόνο τον Επιµελητή. εν ήταν όπως είναι σήµερα που η πρόσβαση µε τους καθηγητές είναι πάρα πολύ φιλική. Τότε θωρούνταν µακριά από τα παιδιά, εµείς ήµασταν αυτοί που κάναµε φασαρία. Και οι συνθήκες ήταν πάρα πολύ δύσκολες. Η κατοχή µας έφερε σε πολύ δύσκολη θέση, όχι µόνο γιατί δεν υπήρχαν τα µηχανήµατα, αλλά δεν µπορούσε να γίνει και κανονικό µάθηµα. Πάντως, έχουµε πολλά στιγµιότυπα να θυµόµαστε από εκείνες τις εποχές που δεν θα ξεχάσω τις σχέσεις µεταξύ των φοιτητών και εµάς των τριών γυναικών που εκείνη τη χρονιά ήµασταν στο Χηµείο, που όταν συζητούσαµε έξω από το Χηµείο ήταν πάντα η σκέψη: Καλά, εσείς τι ζητάτε εδώ πέρα µέσα; Oι γυναίκες είναι καλές για να ράβουν τα κουµπιά των ανδρών. Αυτή ήταν η σκέψη µερικών από τους 15 φοιτητές που ήταν συµφοιτητές µας. 24

25 Oι άλλοι ήταν πολύ διαφορετικοί. Κανείς δεν ήταν ίδιος µε τον άλλον. Εν τούτοις είχαµε όλες τις δυσκολίες και αντιξοότητες, τις οποίες υπερβήκαµε µια ωραία ηµέρα και το '46 κατορθώσαµε να δώσουµε εξετάσεις και να πάρουµε το απολυτήριό µας. Ευχαριστώ πάρα πολύ. Τράπεζα Πληροφοριών ΤΕΕ Σουρή 3, Αθήνα Τηλ: Fax: