Προγράμματα ψυχοεκπαίδευσης σε γονείς παιδιών με ΔΕΠΥ

Transcript

1 Προγράμματα ψυχοεκπαίδευσης σε γονείς παιδιών με ΔΕΠΥ Τζίλα Ευθαλία Ειδικευόμενη παιδοψυχίατρος, MSc, Συστημική ψυχοθεραπεύτρια Δράμα 5 Απριλίου 2014

2 Το παιδί με ΔΕΠΥ ΕΠΙΤΕΛΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΦΤΩΧΟΣ ΑΥΤΟΕΛΕΓΧΟΣ ΔΕΠΥ ΜΑΤΑΙΩΣΗ ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ

3 Το παιδί με ΔΕΠΥ: καθυστερεί να ανταποκριθεί στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος δυσκολεύεται να αναπτύξει αυτό- έλεγχο δυσκολεύεται να ολοκληρώσει τη διεκπεραίωση ενός έργου στα πλαίσια συγκεκριμένου χρονικού ορίου (DuPaul & Stoner, 2003) παρουσιάζει σημαντική συννοσηρότητα επηρεάζοντας ακαδημαϊκά επιτεύγματα, κοινωνικές συμπεριφορές εργασιακή επιτυχία (Ray et al., 2006).

4 Η ΔΕΠΥ Επηρεάζει την αλληλεπίδραση των παιδιών με τους γονείς τους. Επιδρά όχι μόνο στη λειτουργικότητα των παιδιών αλλά και των γονέων. Οι γονείς των παιδιών με ΔΕΠΥ μπορεί να είναι υπερβολικά αντιδραστικοί εφαρμόζοντας πειθαρχικές ποινές στα παιδιά τους. (Dottan, Triwitz & Golubchik, 2010)

5 Η ΔΕΠΥ Εκφράζουν μεγαλύτερη αποδοκιμασία, προσφέρουν στα παιδιά τους λιγότερες ανταμοιβές. Τείνουν να εκδηλώνουν συνολικά περισσότερο αρνητική συμπεριφορά σε σχέση με γονείς παιδιών που δεν έχουν ΔΕΠΥ. Επιδρά στη λειτουργικότητα των παιδιών και στο σχολικό πλαίσιο.

6 Οι γονείς αναφέρουν: Μειωμένη γονεϊκή εκτίμηση και ικανοποίηση Αυξημένη ανησυχία Διχόνοια μεταξύ των γονέων Αίσθημα ανεπάρκειας Χαμηλές προσδοκίες για το βαθμό δυνατότητας να διαχειριστούν τα παιδιά τους Υψηλά επίπεδα άγχους και ψυχοπαθολογίας, ειδικά όταν υπάρχει συννοσηρότητα της ΔΕΠΥ με προβλήματα διαγωγής Johnston & Mash, 2001; Maniadaki, Sonuga- Barke, Kakouros & Karaba,2005

7 Το στρες του γονεϊκού ρόλου Το στρες του γονεϊκού ρόλου (Parenting Stress) έχει ανευρέθει σε αρκετά υψηλά επίπεδα σε αυτές τις οικογένειες. Οι γονείς των παιδιών με ΔΕΠΥ συνδυασμένου υπότυπου, δηλώνουν υψηλότερο άγχος λόγω του γονεϊκού τους ρόλου. Pukinskaite R, 2002,Podolski CL, Nigg JT. 2001

8 Το στρες του γονεϊκού ρόλου τη σοβαρότητα της επιθετικότητας των παιδιών τα προβλήματα συμπεριφοράς την υπερκινητικότητα

9 Ο φαύλος κύκλος της διαπαιδαγώγησης, από γονείς με στρες. Οι γονείς βιώνουν δυσκολία με τα συμπτώματα και τη διαταραχή Υπερευαισθησία, Υπερβολή στην επιβολή πειθαρχίας και αυστηρών τιμωριών Αυξάνεται η εναντίωσή τους και συνεπώς οι καβγάδες Τα παιδιά εισπράττουν λιγότερη ενθάρρυνση και έπαινο

10 Συνήθεις πρακτικές αντιμετώπισης είναι υπερβολικά αντιδραστικοί εφαρμόζουν πειθαρχικές ποινές στα παιδιά τους εκφράζουν μεγαλύτερη αποδοκιμασία (συμπεριλαμβανομένης και της συμπεριφοράς και απόδοσης του παιδιού στο σχολικό πλαίσιο) προσφέρουν στα παιδιά τους λιγότερες ανταμοιβές εκδηλώνουν συνολικά περισσότερο αρνητική συμπεριφορά (Dottan, Triwitz & Golubchik, 2010).

11 Οι σύγχρονες κλινικές κατευθύνσεις Εμπεριέχουν με σαφήνεια τη χρήση και μη φαρμακευτικών θεραπευτικών παρεμβάσεων, επισημαίνοντας πως η φαρμακευτική αγωγή θα πρέπει να είναι μέρος ενός συνολικού θεραπευτικού πλάνου. Οι κλινικές οδηγίες συστήνουν τα ομαδικά προγράμματα εκπαίδευσης γονέων ως πρώτης γραμμής θεραπεία NICE (2009)

12 Οι σύγχρονες κλινικές κατευθύνσεις Οι κύριες ψυχοκοινωνικές θεραπευτικές προσεγγίσεις που υπόσχονται αποτελεσματικότητα στη διαχείριση της ΔΕΠΥ είναι η εκπαίδευση γονέων στην αποτελεσματική διαχείριση της συμπεριφοράς του παιδιού η τροποποίηση συμπεριφοράς στα πλαίσια της σχολικής τάξης σε συνδυασμό με ειδικές ακαδημαϊκές παρεμβάσεις.

13 Προγράμματα Ψυχοεκπαίδευσης Γονέων παιδιών με ΔΕΠΥ parent training συμπεριφοριστικό πρόγραμμα εκπαίδευσης γονέων στη διαχείριση της συμπεριφοράς αποτελεσματικό όσον αφορά στη ολοκληρωμένη διαχείριση και αντιμετώπιση της ΔΕΠΥ της εναντιωματικής προκλητικής συμπεριφοράς της διαταραχής της διαγωγής.

14 Προγράμματα Ψυχοεκπαίδευσης Γονέων παιδιών με ΔΕΠΥ parent training βελτίωση των συμπτωμάτων της διαταραχής βελτίωση των προβλημάτων συμπεριφοράς που συνοδεύουν τη ΔΕΠΥ βελτίωση στις γονικές δεξιότητες μείωση του επιπέδου του γονεϊκού στρες (Anastopoulos, Shelton, DuPaul and Guevremont, 1993; Van de Hoofdakker, Veen Mulders, Sytema, Emmelkamp, lderaa et al., 2007 Daly et al., 2007)

15 Βελτιώνεται: Εκπαιδευτικά Προγράμματα Γονέων παιδιών με ΔΕΠΥ parent training η λειτουργικότητα του παιδιού και της οικογένειας. η λειτουργικότητα- συμπεριφορά του παιδιού στο σχολικό περιβάλλον η προβληματική συμπεριφορά του γονέα το γονεϊκό στρες η κοινωνική συμπεριφορά η κοινωνική αποδοχή (Anastopoulos et al.,1993).

16 Εκπαιδευτικά προγράμματα Triple P (Sanders, Markie-Dadds,Turner, & Ralph, 2004) Incredible Years programme (Jones, Daley, Hutchings, Bywater, & Eames, 2007, 2008). New Forest Parenting Package (Weeks, Thompson, & Laver-Bradbury, 1999). Group Curriculum (GC) ( Forehand, Merchant, Parent, Long, Linnea & Baer, 2011). Behavior Management Flow Chart (Danforth, Harvey, Ulaszek & McKee, 2006) MTA-Psychosocial treatment strategies (Wells, K. C., Pelham, W. E., Kotkin, R. A., Hoza, B., Abikoff, H. B., Abramovitz, A., et al., 2000). Parent training for attention deficit hyperactivity disorder (Anastopoulos, D., Shelton, T. L., DuPaul,G. J., & Guevremont, D. C.,1993). Helping the noncompliant child (FOREHAND & MCMAHON, 1981)

17 Βασικές συμπεριφορικές αρχές εκπαιδευτικών προγραμμάτων παρουσίαση της ΔΕΠΥ παρουσίαση της σημασίας της προσοχής παρουσίαση του επαίνου παρουσίαση των ανταμοιβών παρουσίαση του ρόλου της επιλεκτικής παράβλεψης παρουσίαση time-out παρουσίαση problem-solving εκμάθηση της διαχείρισης του προγράμματος των ημερήσιων (σχολικών και μη) υποχρεώσεών

18 Barkley Forehand & McMahon BMFC Danforth Webster- Stratton Εκπαιδευτική Εισαγωγή Εντολές Προσοχή παιδιού Όχι Απόσταση 3 μέτρων Όχι Βλεμματική επαφή Όχι Πρώτα το όνομα του παιδιού Όχι Αιτιολογία μαζί με εντολή Όχι Το παιδί επαναλαμβάνει την εντολή Όταν χρειάζεται Όχι Όχι Όχι Έπαινος Όταν το παιδί ξεκινά Δεν αναφέρεται Επιπλήξεις Όχι Όχι Όχι

19 Barkley Forehand & McMahon BMFC Danforth TIME OUT Προειδοποίηση για TIME OUT Έπαινος για συμμόρφωση μετά την προειδοποίηση Επιλογή μέρους για TO Διάρκεια ΤΟ Δεν αναφέρεται Καρέκλα 1-2 για κάθε έτος ηλικίας Καρέκλα στην γωνία 3 λεπτά μέρος χωρίς ενίσχυση; 1 για κάθε έτος ηλικίας Webster- Stratton Ήσυχο μέρος μακριά από ενισχυτές 1 για κάθε έτος ηλικίας Λήξη ΤΟ 1 ησυχίας 15 ησυχίας 1 ησυχίας 2 ησυχίας Κλείσιμο ΤΟ Το παιδί υπόσχεται να μην το ξανακάνει Το παιδί δεν χρειάζεται να μιλήσει Το παιδί δεν χρειάζεται να μιλήσει Προειδοποίηση για Συνέπειες Το παιδί δεν χρειάζεται να μιλήσει

20 I.Y. ενότητα εκπαίδευσης των παιδιών στις ακαδημαϊκές δεξιότητες και των γονέων στη χρήση της υποστηρικτικής καθοδήγησης Ακαδημαϊκές δεξιότητες -Ικανότητα αυτοοργάνωσης -Φροντίδα των σχολικών ειδών -Αναζητώντας βοήθεια Παραδείγματα "Μου αρέσει ο τρόπος που έχεις οργανώσει τις σημειώσεις σου και μπορείς να τις παρακολουθείς. " "Έχεις όλα τα πράγματά σου (στυλό, χάρακες) ταξινομημένα προσεκτικά στο γραφείο σου ώστε να μπορείς να κάνεις την εργασία σου. " "Είσαι καλός στο να ζητάς βοήθεια όταν τη χρειάζεσαι."

21 I.Y. ενότητα εκπαίδευσης των παιδιών στις ακαδημαϊκές δεξιότητες και των γονέων στη χρήση της υποστηρικτικής καθοδήγησης Ακαδημαϊκές δεξιότητες Παραδείγματα -Καταβολή αυξημένης πνευματικής προσπάθειας -Διατήρηση συγκέντρωσης -Επιμονή, υπομονή Έχεις εργαστεί πολύ σκληρά για αυτήν την εργασία και κατέβαλες αρκετό χρόνο για να την οργανώσεις. Τα κατάφερες πολύ καλά.

22 I.Y. ενότητα εκπαίδευσης των παιδιών στις ακαδημαϊκές δεξιότητες και των γονέων στη χρήση της υποστηρικτικής καθοδήγησης Ακαδημαϊκές δεξιότητες Παραδείγματα -Ακολουθώντας τις οδηγίες του δασκάλου -Επίλυση προβλημάτων -Μελέτη Ακολούθησες τις οδηγίες του δασκάλου σου και τα κατάφερες. Μπράβο σου. Σκέφτηκες σκληρά για να λύσεις το πρόβλημα και κατέληξες σε μια πολύ καλή λύση. Τα κατάφερες μια χαρά με τη μελέτη σου. Πρέπει να είσαι περήφανος.

23 Εκπαιδευτικά Προγράμματα Γονέων παιδιών με ΔΕΠΥ parent training Παρέχονται τεχνικές τροποποίησης της συμπεριφοράς Διδάσκονται να αναγνωρίζουν και να χειρίζονται τα αίτια και τις συνέπειες της συμπεριφοράς του παιδιού τους να εντοπίζουν και να ελέγχουν προβληματικές συμπεριφορές να ανταμείβουν τις θετικές κοινωνικές συμπεριφορές να μειώνουν την ανεπιθύμητη συμπεριφορά μέσω της αγνόησης και γενικά μέσω μη σωματικών τεχνικών πειθαρχίας

24 Ποιες οικογένειες δεν επωφελούνται χαμηλού κοινωνικό- οικονομικού επιπέδου μονογονεϊκές οικογένειες οικογένειες με οικογενειακές έριδες με υπάρχουσα ψυχοπαθολογία με ανεδαφικές και υπέρμετρες προσδοκίες των γονέων από το πρόγραμμα (Chronis et al., 2004; Fabiano, 2007).

25

26 Ευχαριστώ για την προσοχή σας...