Διακρατικό πρόγραμμα SMART+ για την καινοτομία στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Transcript

1 Διακρατικό πρόγραμμα SMART+ για την καινοτομία στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις Κατευθυντήριες γραμμές για τις περιφερειακές πολιτικές καινοτομίας, που αναπτύχθηκαν με βάση τα αποτελέσματα και τα θεματικά πεδία των υποέργων του έργου SMART+

2

3 Διακρατικό πρόγραμμα SMART+ για την καινοτομία στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις Κατευθυντήριες γραμμές για τις περιφερειακές πολιτικές καινοτομίας, που αναπτύχθηκαν με βάση τα αποτελέσματα και τα θεματικά πεδία των υποέργων του έργου SMART+

4 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΕΡΓΟ SMART+...3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...5 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΣΕΩΝ...7 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ...8 ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ...10 ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΥΠΟΕΡΓΩΝ SMART Υποστήριξη για την ανάπτυξη των καινοτόμων επιχειρήσεων...10 Υποστήριξη της ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών (cluster)...13 Υποστήριξη της συνεργασίας μεταξύ των ερευνητικών και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και των ΜΜΕ...15 ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ ΣΤΙΣ ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΟΥ ΕΝΤΟΠΙΣΤΗΚΑΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ SMART ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΣΤΑΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟΥΣ ΕΜΠΕΙΡΟΓΝΩΜΟΝΕΣ...23 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1. SMART+ ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ...27 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΥΠΟΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ SMART +.43 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3. ΟΙ ΠΙΟ ΣΥΝΑΦΕΙΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΠΡΩΤΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ - ΟΛΕΣ ΟΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ...59 ΛΙΣΤΑ ΠΙΝΑΚΩΝ ΚΑΙ ΣΧΗΜΑΤΩΝ...76

5 ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΕΡΓΟ SMART+ Το SMART+ είναι ένα μίνι-πρόγραμμα για την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία των ΜΜΕ σε περιφερειακό επίπεδο. Το έργο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα INTERREG IVC το οποίο στηρίζει τις ευρωπαϊκές περιφέρειες να δημιουργήσουν εταιρικές σχέσεις και να εστιάσουν στην ανταλλαγή εμπειρίας και γνώσεων προκειμένου να δημιουργήσουν τις βέλτιστες πολιτικές και πρωτοβουλίες για την προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης. Το πρόγραμμα SMART + εγκρίθηκε από την Επιτροπή Παρακολούθησης του Προγράμματος INTERREG IVC στις 5 Νοεμβρίου Επικεφαλής εταίρος του έργου SMART+ ορίστηκε η Ομοσπονδία των Δήμων, Περιφερειών και Επαρχιών της Αραγονίας, η οποία υλοποίησε το έργο σε συνεργασία με φορείς από πέντε περιφέρειες της ΕΕ: Σαξονία (Περιφέρεια Aufbauwerk Leipzig GmbH), Μαλοπόλσκα (Περιφέρεια Μαλοπόλσκα), Δυτική Μακεδονία (Γραφείο Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων), Κλουζ (Επαρχιακό Συμβούλιο Κλουζ) και Νοτιοανατολική Βουλγαρία (Εθνική Ένωση Δήμων της Βουλγαρίας). Αυτό το έργο των 4 εκατ. ευρώ, υλοποιήθηκε κατά την περίοδο Ο κύριος στόχος του προγράμματος SMART + ήταν να αναλύσει και να διαδώσει τις καλές πρακτικές που έχουν εντοπιστεί και να προετοιμάσει την υιοθέτησή τους από τις δημόσιες αρχές στις περιφέρειες των εταίρων, έτσι ώστε να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα των πολιτικών τους προκειμένου να αναπτύξουν την καινοτομία των ΜΜΕ. Το SMART+ ως mini-πρόγραμμα χρηματοδότησε 7 διαφορετικά υποέργα, στα οποία συμμετείχαν 21 φορείς - εταίροι από διάφορες περιφέρειες της Ευρώπης. Όλοι οι εταίροι των υποέργων εργάστηκαν με στόχο την ανάπτυξη και τη μεταφορά των καινοτόμων λύσεων και εργαλείων για τις μικρές επιχειρήσεις. Το έργο SMART + δημιούργησε ευκαιρίες στους εταίρους των υποέργων, καθώς και σε πολλούς περιφερειακούς φορείς, να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους, τις γνώσεις και ικανότητες τους σε όλους τομείς του έργου. Πολλοί επιχειρηματίες επωφελήθηκαν από τις επισκέψεις εργασίας (study visits), τα σεμινάρια, τις ημερίδες καθώς και από τις υπηρεσίες επιχειρηματικής υποστήριξης που παρήχθησαν στο πλαίσιο των υποέργων. Οι συστάσεις πολιτικής του SMART+ που προκύπτουν από τα υποέργα, οι καλές πρακτικές και η ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των περιφερειών που συμμετέχουν στο έργο είναι τώρα διαθέσιμες σε όλες τις περιφέρειες της ΕΕ που αναζητούν αποτελεσματικές λύσεις για το πώς να αναπτύξουν μια φιλική προς τις επιχειρήσεις πολιτική. Οι στόχοι του προγράμματος «Ευρώπη 2020: Στρατηγική για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη» αποτέλεσαν την βάση του προγράμματος διαπεριφερειακής συνεργασίας SMART+, με σκοπό την προώθηση της Έρευνας & της Τεχνολογίας καθώς και της καινοτομίας των ΜΜΕ. Μετά την Χάρτα SMART+ που παρουσιάζει τα στρατηγικά αποτελέσματα του έργου, οι εταίροι του έργου SMART+ πρόκειται να εκπονήσουν τα Περιφερειακά Σχέδια Δράσης, στα οποία θα διατυπώνεται ο τρόπος με τον οποίο η κάθε συμμετέχουσα περιφέρεια θα ενσωματώσει τα διδάγματα που αναπτύχθηκαν στο πλαίσιο του έργου στις τοπικές /περιφερειακές πολιτικές της. 3

6 4

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι εμπειρίες των χωρών που εφαρμόζουν με επιτυχία τους κανόνες της σύγχρονης οικονομίας καταδεικνύουν ότι η αυτόνομη περιφερειακή ανάπτυξη με βάση το εσωτερικό δυναμικό της περιφέρειας, συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό στην οικονομική ανάπτυξη του συνόλου της χώρας. Η αναγνώριση των ενδογενών, καινοτόμων πλεονεκτημάτων των περιφερειακών οικονομιών και η υποστήριξη της ανάπτυξής τους αποτελούν βασικές αρχές στην χάραξη των περιφερειακών πολιτικών για την οικονομική πρόοδο. Σύμφωνα με οικονομικούς εμπειρογνώμονες, η εταιρική καινοτομία αποτελεί στις σύγχρονες οικονομίες έναν από τους κυριότερους παράγοντες που συμβάλλουν στην οικονομική ανταγωνιστικότητα, σε περιφερειακό επίπεδο. Είναι σημαντική κυρίως κατά τη διάρκεια μιας οικονομικής κρίσης που συνεχώς επιδεινώνεται και η οποία είναι ιδιαίτερα επιζήμια για τις επιχειρήσεις που δεν διαθέτουν την απαραίτητη ευελιξία και δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στις απαιτητικά και δυναμικά μεταβαλλόμενες συνθήκες αγοράς της οικονομικής αβεβαιότητας. Από την άλλη πλευρά, αυτές οι δύσκολες συνθήκες ωφελούν τις επιχειρήσεις που προσφέρουν μη τυποποιημένες λύσεις, ανεξάρτητα από την κατάσταση της αγοράς. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η οικονομική σταθερότητα σε περιφερειακό επίπεδο, οι φορείς που είναι υπεύθυνοι για την υποστήριξη της οικονομικής ανάπτυξης της περιφέρειας θα πρέπει να επικεντρωθούν στην τόνωση των διαδικασιών που στοχεύουν στην αύξηση της εταιρικής καινοτομίας. Η πραγματική βελτίωση της εταιρικής καινοτομίας εξαρτάται από πολλές πτυχές, οι οποίες περιλαμβάνουν: εσωτερικούς παράγοντες, που σχετίζονται δηλαδή με τις επιχειρήσεις (προσόντα των στελεχών, διοικητική κουλτούρα, οικονομικοί πόροι, στρατηγική ανάπτυξης), καθώς και εξωτερικούς, που αφορούν δηλαδή στο οικονομικό υπόβαθρο και τις πολιτικές της περιοχής (διαθεσιμότητα των διαφόρων μορφών χρηματοδότησης, δραστηριότητες που εκτελούνται από φορείς του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, διαθεσιμότητα ειδικευμένου εργατικού δυναμικού καθώς και κέντρα Ε&Α, πρόσβαση σε μοντέλο λύσεων). Οι πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην τόνωση των διαδικασιών καινοτομίας μπορεί να εξαρτώνται από διάφορους μηχανισμούς. Οι εμπειρίες των περιφερειών που έχουν επιτύχει στον τομέα αυτό δείχνουν ότι οι πιο αποτελεσματικοί μηχανισμοί περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων: την υποστήριξη σε διαδικασίες επιχειρηματικών συνεργατικών σχηµατισµών (Clusters), δηλαδή την δημιουργία σχέσεων μεταξύ εταιρειών, με βάση τη συνεργασία, προκειμένου να αυξήσουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα την ανάπτυξη νέων μηχανισμών χρηματοδότησης καινοτόμων σχεδίων και τη βελτίωση των υπαρχόντων την υποστήριξη στις διαδικασίες που παροτρύνουν και ενισχύουν την συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων και των φορέων Ε&Α. Ζητήματα σχετικά με την ανάπτυξη της συνεργασίας και τη δημιουργία στέρεων σχέσεων μεταξύ των ΜΜΕ καθώς και μεταξύ των ΜΜΕ και της ανώτερης εκπαίδευσης ή φορέων του επιχειρηματικού περιβάλλοντος είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να αξιοποιηθούν πλήρως οι δυνατότητες σε περιφερειακό επίπεδο. Οι σχέσεις δικτύωσης ξεκινούν όχι μόνο για να διευκολύνουν την εύκολη μεταφορά γνώσεων και τεχνολογιών, αλλά και για να δημιουργήσουν άμεσους δίαυλους για την πρόσληψη εξειδικευμένων εργαζομένων, οι οποίοι συνδυάζουν επιστημονικές, ερευνητικές, και επιχειρηματικές δεξιότητες. Η διάσταση αυτή είναι ιδιαίτερα δημοφιλής στους φορείς που είναι αρμόδιοι για την εποπτεία των περιφερειακών οικονομιών, ιδιαίτερα λόγω των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων, συμπεριλαμβανομένης της αυξανόμενης ανεργίας των νέων στις χώρες κράτη μέλη της ΕΕ. Η διασφάλιση της μεταφοράς των επιστημονικών γνώσεων στον επιχειρηματικό τομέα, καθώς και η στήριξη του ακαδημαϊκού κύκλου στην ανάπτυξη των επιχειρηματικών τους προσόντων, αποτελούν τη βάση για την ανάπτυξη μιας πολύπλευρης πλατφόρμας όπου διάφοροι εμπλεκόμε- 5

8 νοι, που διαμορφώνουν το οικονομικό κλίμα σε περιφερειακό επίπεδο, μπορούν να ανταλλάσσουν εμπειρίες. Για να αναπτυχθούν αυτοί οι μηχανισμοί αποτελεσματικά, συνήθως θα πρέπει να συνοδεύονται από έναν ευέλικτο χρηματοδοτικό μηχανισμό για επιχειρηματικές πρωτοβουλίες βασισμένες σε καινοτόμες λύσεις. Σχήμα 1. Υποθέσεις πολιτικής περιφερειακής ανάπτυξης Πηγή: Ιδία ανάλυση Τα θεματικά πεδία των υποέργων του SMART+ βασίζονται στην παραπάνω ανάλυση και επικεντρώνονται στα μέτρα που στοχεύουν στην αύξηση της καινοτομίας της οικονομίας: υποστήριξη καινοτόμων λύσεων στις επιχειρήσεις που είναι ήδη στα πρώτα στάδια της ανάπτυξής τους, αύξηση της διαθέσιμης χρηματοδότησης και συμβουλευτικές υπηρεσίες για τις επιχειρήσεις, προώθηση συνεργατικών σχηματισμών και δικτύων μεταξύ του ερευνητικού και επιχειρηματικού τομέα. Οι εταίροι των υποέργων εκπροσωπούν περιφέρειες που διαφοροποιούνται οικονομικά. Αυτό που είναι ακόμη πιο σημαντικό για τους στόχους του έργου, είναι ότι αυτές οι περιφέρειες διαφέρουν σημαντικά όσον αφορά στο επίπεδο της καινοτομίας. Σύμφωνα με την τελευταία κατάταξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2013) για την οικονομική καινοτομία, από όλες τις χώρες που εκπροσωπούνται από τους εταίρους των υποέργων, μόνο η Γερμανία κατέχει ηγετική θέση στο θέμα αυτό, ενώ οι υπόλοιπες χώρες κατατάσσονται στην πιο αδύναμη ομάδα (με εξαίρεση την Ισπανία, η οποία χαρακτηρίζεται ως μέτρια καινοτόμος). Μια τέτοια επιλογή εταίρων δικαιολογείται από τους στόχους του έργου, δεδομένου ότι επιτρέπει τη μεταφορά καλών πρακτικών και λύσεων από τις πιο έμπειρες και ειδικευμένες χώρες σε αυτές που βρίσκονται στο αρχικό στάδιο ανάπτυξης της καινοτομίας. 6

9 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΣΥΣΤΑΣΕΩΝ Οι συστάσεις που παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση βασίζονται στα έγγραφα που συντάχθηκαν κατά τη διάρκεια της υλοποίησης του προγράμματος SMART+ από τους εταίρους των υποέργων καθώς και από τους επικεφαλής και περιφερειακούς εταίρους. Βασίζονται στην εμπειρία που έχει αποκτηθεί από τους εταίρους κατά τη διάρκεια υλοποίησης των έργων τους, καθώς και στην τεχνογνωσία και στις λύσεις που αναπτύχθηκαν στις περιφέρειες που εκπροσωπούν. Προκειμένου να ληφθεί υπόψη το περιφερειακό πλαίσιο που αφορά άμεσα στα θεματικά πεδία που καλύπτονται από τα υποέργα, οι εταίροι κλήθηκαν να εντοπίσουν τα εμπόδια σε περιφερειακό επίπεδο και να διατυπώσουν προτάσεις προς τους τοπικούς θεσμικούς φορείς που δραστηριοποιούνται εντός των περιοχών που απευθύνονται τα υποέργα. Οι πληροφορίες που δόθηκαν από τους εταίρους χρησιμοποιήθηκαν για την ανάπτυξη ενός καταλόγου εμποδίων και συστάσεων για κάθε περιφέρεια. Συνέβαλαν επίσης στον προσδιορισμό των περιοχών, όπου η ευρύτερη εφαρμογή των αποτελεσμάτων των υποέργων μπορεί να έχει θετική επίδραση στην αύξηση της καινοτομίας των περιφερειακών ΜΜΕ. Οι εισηγήσεις των εταίρων συμπεριλήφθηκαν στο κείμενο των συστάσεων. Σχήμα 2. Πηγές στρατηγικών συστάσεων Πηγή: Ιδία ανάλυση Η μεθοδολογία θεωρεί ότι κάθε σύσταση αξιολογείται από τους περιφερειακούς εμπειρογνώμονες ως προς: Την οικονομική επιβάρυνση, Την οργανωτική προσπάθεια, Τα αναμενόμενα αποτελέσματα στην αύξηση της περιφερειακής καινοτομίας, Την πρακτική εφαρμογή / συνάφεια σε περιφερειακό επίπεδο. Έτσι, κάθε περιφέρεια θα είναι σε θέση να ετοιμάσει έναν πίνακα ταξινόμησης των συστάσεων, λαμβάνοντας υπόψη τη σχέση μεταξύ του κόστους και των αναμενόμενων αποτελεσμάτων, και να επιλέξει τις βέλτιστες λύσεις υπό το πρίσμα των ενδιαφερόντων της. 7

10 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ Οι ανισότητες στην ανάπτυξη των αντίστοιχων περιφερειών της ΕΕ οδηγούν σε διάφορες δυσκολίες. Από τη μία πλευρά ενδέχεται να υπάρξουν προβλήματα στο πλαίσιο της προετοιμασίας ενός εξαντλητικού κατάλογου εμποδίων, τα οποία δυσκολεύουν τις ΜΜΕ να εφαρμόσουν πολιτικές καινοτομίας και από την άλλη είναι πιο δύσκολο να γίνουν συστάσεις οι οποίες προσαρμόζονται εξίσου στους στόχους και τις κατευθύνσεις των περιφερειακών αναπτυξιακών πολιτικών σε διαφορετικές περιφέρειες της ΕΕ. Παρόλα αυτά, τα αποτελέσματα του SMART+ οδήγησαν στην αναγνώριση των κοινών εμποδίων που περιορίζουν την ανταγωνιστικότητα η οποία βασίζεται στην καινοτομία, καθώς και των στρατηγικών στόχων για τα μέτρα που αποσκοπούν στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων των παραγόντων που δυσχεραίνουν την οικονομική ανάπτυξη. Μπορούν να εφαρμοστούν σε χώρες με διαφορετικά στάδια ανάπτυξης της βασιζόμενης στην καινοτομία οικονομίας τους. Η σύγχρονη οικονομία χαρακτηρίζεται από την γρήγορη μετατροπή των δομών παραγωγής από αυστηρά βιομηχανικές σε διαδικασίες βασισμένες στη γνώση, στην επιστήμη και στην τεχνολογία, δηλαδή σε πόρους που έχουν αναπτυχθεί κυρίως σε φορείς του τομέα της επιστήμης και της έρευνας. Στις χώρες με έντονη οικονομική ανάπτυξη οι αλλαγές αυτές υποκινούνται κυρίως από τις ΜΜΕ, οι οποίες αναπτύσσονται δυναμικά με την υποστήριξη στρατηγικών βασισμένες στη καινοτομία. Στις περιφέρειες με χαμηλότερο επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης, η εφαρμογή του μηχανισμού αυτού είναι πιο δύσκολη καθώς καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από κοινωνικούς, πολιτιστικούς και θεσμικούς παράγοντες. Η ανάλυση που διεξήχθη στα πλαίσια των υποέργων του προγράμματος SMART+ δείχνει ότι υπάρχουν πολλές κύριες ομάδες εμποδίων, μεταξύ των οποίων οι πιο σημαντικές είναι: περιορισμοί που σχετίζονται με τη νοοτροπία και τις κοινωνικές συμπεριφορές οι οποίες είναι εχθρικές απέναντι στις αλλαγές και στην ανάληψη κινδύνων, ανεπαρκής προώθηση των καλών πρακτικών για τη δημιουργία συνεργασιών και τον σχηματισμό ενώσεων ή ακόμα και έλλειψη αυτών, χαμηλή κουλτούρα καινοτομίας, ανεπαρκή μέτρα στήριξης της καινοτομίας και της ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών στις περιφερειακές πολιτικές, καθώς και περιορισμένος διάλογος μεταξύ των κύριων, αλληλένδετων, περιφερειακών παραγόντων και εμπλεκόμενων φορέων. Αυτά τα φαινόμενα με αρνητικές συνέπειες μπορεί να αντιπαραβληθούν με την πρόσβαση σε θετικές αξίες που χαρακτηρίζουν τις περισσότερες από τις περιφέρειες της Ένωσης. Αυτές περιλαμβάνουν κυρίως το επιστημονικό δυναμικό, καθώς και ενδογενείς, περιφερειακούς πόρους, όπως η παράδοση, ο πολιτισμός, οι φυσικές αξίες και οι υφιστάμενες οικονομικές δομές. Τα συμπεράσματα που προέκυψαν από την εφαρμογή των υποέργων του προγράμματος SMART+ καταδεικνύουν ότι η βέλτιστη στρατηγική που στοχεύει στην εξισορρόπηση των αμοιβαίων επιδράσεων των εμποδίων και επικεντρώνεται στην εξομάλυνση των ανισοτήτων στην περιφερειακή ανάπτυξη της οικονομίας που βασίζεται στην καινοτομία, θα πρέπει να επικεντρωθεί στην υλοποίηση των κοινών και συντονισμένων μέτρων στους ακόλουθους τρεις τομείς: στήριξη για την ανάπτυξη των καινοτόμων επιχειρήσεων, στήριξη για την ανάπτυξη των συνεργατικών σχηματισμών (clusters), στήριξη για την ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των τομέων έρευνας και των ΜΜΕ. Οι τοπικές αρχές, με ένα ευρύτερο πεδίο εφαρμογής λειτουργιών και μέτρων, σε συνεργασία με την κρατική διοίκηση, τους επιχειρηματικούς φορείς και με τους μη κυβερνητικούς οργανισμούς, θα πρέπει να αποκτήσουν ηγετικό ρόλο στην εκκίνηση, στον συντονισμό και στην εποπτεία των διαδικασιών υποστήριξης στους παραπάνω τομείς. Για τους σκοπούς αυτούς θα πρέπει να αξιοποιούν τους κοινοτικούς, εθνικούς και περιφερειακούς πόρους, και να προσπαθήσουν να δώσουν ώθηση στο εμπορικό κεφάλαιο. 8

11 Σχήμα 3. Εμπόδια και κίνητρα για την ανάπτυξη της περιφερειακής οικονομίας - βασισμένη στην καινοτομία Πηγή: Ιδία ανάλυση Με βάση την ανάλυση των αποτελεσμάτων των υποέργων και των καλών πρακτικών που εντοπίστηκαν κατά την εφαρμογή του προγράμματος SMART+, εντός των προαναφερθέντων τριών κύριων τομέων δραστηριοτήτων καθορίστηκαν εννέα στρατηγικοί στόχοι. Οι συστάσεις που παρατίθενται παρακάτω αναφέρονται σε αυτούς τους στόχους. Υποστήριξη για την ανάπτυξη των καινοτόμων επιχειρήσεων Στρατηγικός στόχος Ι: Προώθηση της κουλτούρας της καινοτομίας και ανάπτυξη της βάσης της Στρατηγικός στόχος ΙΙ: Πιο αποτελεσματική υλοποίηση των έργων που αποσκοπούν στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας Στρατηγικός στόχος ΙΙΙ: Ενίσχυση των προσόντων των επιχειρηματιών, των γνώσεων και των δεξιοτήτων στον τομέα της σύγχρονης εταιρικής διαχείρισης και ανάπτυξης Στρατηγικός στόχος IV: Αύξηση της αποτελεσματικότητας του συστήματος για τη χρηματοδότηση καινοτόμων έργων Υποστήριξη της ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών (cluster) Στρατηγικός στόχος V: Προώθηση της έννοιας των συνεργατικών σχηματισμών (cluster) Στρατηγικός στόχος VI: Καθιέρωση ενός συστήματος υποστήριξης για την εξασφάλιση της σταθερότητας της ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών σε πρώιμα στάδια Στρατηγικός στόχος VII: Υποστήριξη των υφιστάμενων συνεργατικών σχηματισμών και επιχειρηματικών ενώσεων Υποστήριξη της συνεργασίας μεταξύ των ερευνητικών και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και των ΜΜΕ Στρατηγικός στόχος VIII: Ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των φορέων Ε & Α και των ΜΜΕ Στρατηγικός στόχος IX: Δημιουργία και ανάπτυξη επιστημονικών και τεχνολογικών πάρκων, γεφυρώνοντας και επιτρέποντας τη συνεργασία μεταξύ ερευνητικών, επιχειρηματικών και τοπικών αρχών. 9

12 ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ ΣΤΑ ΘΕΜΑΤΙΚΑ ΠΕΔΙΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΩΝ ΥΠΟΕΡΓΩΝ SMART+ Υποστήριξη για την ανάπτυξη των καινοτόμων επιχειρήσεων Στρατηγικός στόχος I: Προώθηση της κουλτούρας της καινοτομίας και ανάπτυξη της βάσης της Αναλυτική περιγραφή στόχου A Ορισμός των κατευθύνσεων για την κουλτούρα της καινοτομίας και για την ανάπτυξη της βάσης της Συστάσεις I.A.1 I.A.2 Πολλοί επιχειρηματίες σε πολλές ευρωπαϊκές περιφέρειες εξακολουθούν να μην είναι εξοικειωμένοι με την ιδέα της καινοτομίας. Υπάρχει έλλειψη των κοινωνικά διαδεδομένων μοντέλων της κουλτούρας καινοτομίας, κάτι το οποίο θα οδηγούσε σε υψηλότερη καινοτομία στην οικονομία. Ένα άλλο πρόβλημα συνδέεται με το γεγονός ότι οι επιχειρηματίες θεωρούν μερικές φορές ότι το κόστος των επενδύσεων σε καινοτομίες είναι απαγορευτικό και δεν τις αντιλαμβάνονται ως κερδοφόρες. Προώθηση των αξιών που αναφέρονται στην ιδέα της καινοτομίας, μέσω: της ανάπτυξης και της προώθησης μιας βάσης δεδομένων με καλές περιφερειακές, εθνικές και ξένες πρακτικές, διοργάνωση συνεδρίων και σεμιναρίων για τους επιχειρηματίες, διοργάνωση επισκέψεων εργασίας και διαγωνισμών για τις καλύτερες καινοτόμες λύσεις. Η συμμετοχή των μέσων μαζικής ενημέρωσης στο θέμα της καινοτομίας. Ευρύτερη διαθεσιμότητα χρηματοδότησης για έργα με πολλούς εταίρους από διάφορους τομείς, όπου τα μέτρα υλοποιούνται μέσω της συνεργασίας και της δημιουργίας σχέσεων σε στέρεα βάση. Αναλυτική περιγραφή στόχου B Διεύρυνση της ομάδας στόχου για την προώθηση της καινοτομίας. Συστάσεις I.B.3 Ένας από τους λόγους για το περιορισμένο ενδιαφέρον των επιχειρηματιών από πολλές περιφέρειες για την καινοτομία είναι ότι οι καινοτομίες συχνά συνδέονται με εξαιρετικά προηγμένες τεχνολογίες. Κατά συνέπεια, οι επενδύσεις σε καινοτομίες θεωρούνται ακατάλληλες για τις επιχειρήσεις τους ή για τους κλάδους τους. Ο επαναπροσδιορισμός της έννοιας της καινοτομίας, διευρύνοντας το πεδίο εφαρμογής της, έτσι ώστε να λαμβάνει υπόψη τις πραγματικές λειτουργίες των επιχειρήσεων από διαφορετικούς κλάδους. Αναλυτική περιγραφή στόχου C Αύξηση του αριθμού των αιτήσεων για διπλώματα ευρεσιτεχνίας για καινοτόμες λύσεις και προϊόντα. Συστάσεις I.C.4 Οι αιτήσεις για διπλώματα ευρεσιτεχνίας είναι συχνά μια διοικητικά περίπλοκη, δύσκολη και πολυδάπανη διαδικασία, η οποία αποθαρρύνει τους επιχειρηματίες να ξεκινήσουν τη διαδικασία για την καταχώριση διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Προώθηση των αιτήσεων για διπλώματα ευρεσιτεχνίας μεταξύ των επιχειρηματιών. Αύξηση της πρόσβασης σε διαδικασίες χορήγησης διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας με τη δημιουργία ειδικών κονδυλίων. Απλοποίηση των διαδικασιών για διπλώματα ευρεσιτεχνίας και μείωση της χρονοβόρας διαδικασίας. Αναλυτική περιγραφή στόχου D Ευρύτερη ενημέρωση σχετικά με τις μορφές και τις συνθήκες χρηματοδότησης για τις καινοτομίες. Πολλές καινοτόμες ιδέες δεν εφαρμόζονται εξαιτίας ανεπαρκών κεφαλαίων ήδη από το στάδιο της σύλληψης του έργου. Οι γνώσεις σχετικά με τη διαθεσιμότητα των διαφόρων μορφών χρηματοδότησης για καινοτόμα σχέδια δεν είναι ευρέως διαδεδομένη και συνήθως περιορίζεται σε μια στενή ομάδα ειδικών. 10

13 Συστάσεις I.D.5 I.D.6 I.D.7 Ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού συστήματος χρηματοδότησης για την υποστήριξη καινοτόμων λύσεων. Προώθηση διαφόρων μορφών χρηματοδότησης για καινοτόμα έργα. Μεταφορά διαθέσιμης υποστήριξης από εταιρείες που λειτουργούν εντός σταθερών, ώριμων κλάδων σε τομείς που παρουσιάζουν σημαντικές δυνατότητες ανάπτυξης. Υποστήριξη των φορέων που παρέχουν συμβουλευτικές υπηρεσίες σε επιχειρηματίες. Στρατηγικός στόχος II: Πιο αποτελεσματική υλοποίηση των έργων που αποσκοπούν στην ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας Αναλυτική περιγραφή στόχου A Δημιουργία και εφαρμογή των περιφερειακών αναπτυξιακών προγραμμάτων, σε συνεργασία με τους επιχειρηματίες. Συστάσεις II.A.1 II.A.2 II.A.3 Τα προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης συχνά εγκρίνονται χωρίς να προηγηθούν διαβουλεύσεις με τους τοπικούς επιχειρηματίες. Κατά συνέπεια, αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν σωστά στις πραγματικές ανάγκες των επιχειρηματιών στην περιφέρεια. Από τη μία πλευρά οι υπεύθυνοι για τα προγράμματα αυτά δεν ενθαρρύνουν τους επιχειρηματίες να συμμετέχουν στην ανάπτυξή τους. Από την άλλη, οι επιχειρηματίες συχνά δεν επιθυμούν να συμμετέχουν, καθώς δεν πιστεύουν ότι οι ενέργειές τους μπορεί να επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Καθιέρωση της υποχρεωτικής δημόσιας διαβούλευσης και του διαλόγου κατά τη δημιουργία και την εφαρμογή των προγραμμάτων περιφερειακής ανάπτυξης. Ανάπτυξη ενός συστήματος κινήτρων που θα ενθαρρύνει τους επιχειρηματίες να έχουν ενεργή συμμετοχή στη δημιουργία και την εφαρμογή των προγραμμάτων. Ευαισθητοποίηση των επιχειρηματιών στα θέματα και στις κατευθύνσεις της πολιτικής προώθησης της καινοτομίας Αναλυτική περιγραφή στόχου B Ενημέρωση για τα πιο αποδοτικά αποτελέσματα του έργου. Συστάσεις II.B.4 Έλλειψη συντονισμού μεταξύ των μέτρων που εφαρμόζονται στην περιφέρεια στο πλαίσιο διαφόρων έργων που αποσκοπούν στην ενίσχυση της επιχειρηματικότητας και η έλλειψη ενός συνεκτικού συστήματος για τη συγκέντρωση των συμπερασμάτων από τα αποτελέσματά τους. Δημιουργία μιας πλατφόρμας με τα αποτελέσματα των έργων που υλοποιούνται στην περιφέρεια, προκειμένου να συγκεντρωθούν όλα τα δεδομένα για τις πιο αποτελεσματικές λύσεις και για την προώθηση των πληροφοριών αυτών μεταξύ των επιχειρηματιών και των επιχειρηματικών φορέων. Αναλυτική περιγραφή στόχου C Συγκέντρωση της γνώσης και της πληροφορίας για την αξιοποίηση τους από τα έργα που έπονται. Συστάσεις II.C.5 II.C.6 Στα πλαίσια των έργων τους, οι εταιρείες εστιάζονται σε βραχυπρόθεσμους στόχους. Είναι απρόθυμες να εμπλακούν σε έργα μακροπρόθεσμης διάρκειας, όπου τα απτά αποτελέσματα εμφανίζονται σε βάθος χρόνου. Τα αποτελέσματα των ολοκληρωμένων έργων δεν αξιοποιούνται από τα έργα που έπονται. Οι αξίες που αναπτύσσονται στα πλαίσια των έργων συχνά χάνονται όταν τα έργα έχουν ολοκληρωθεί. Ανάπτυξη ενός συστήματος κινήτρων για την ενθάρρυνση των επιχειρήσεων και των επιχειρηματικών οργανισμών για την εφαρμογή μακροπρόθεσμων σχεδίων, με τη συγκέντρωση των αποτελεσμάτων του έργου καθώς και με την περαιτέρω αξιοποίησή τους. Εφαρμογή λύσεων που στηρίζουν και επιτρέπουν τα αποτελέσματα του έργου να αξιοποιηθούν και μετά την ολοκλήρωση του έργου Στρατηγικός στόχος III: Ενίσχυση των προσόντων των επιχειρηματιών, των γνώσεων και των δεξιοτήτων στον τομέα της σύγχρονης εταιρικής διαχείρισης και ανάπτυξης Αναλυτική περιγραφή στόχου A Ενίσχυση των μη τεχνικών δεξιοτήτων (soft skills) μεταξύ των εκπροσώπων των ΜΜΕ που είναι χρήσιμα για τον σχεδιασμό των μακροπρόθεσμων εταιρικών στρατηγικών ανάπτυξης. Συστάσεις III.A.1 Οι ανεπαρκείς διοικητικές ικανότητες των επιχειρηματιών, ιδίως όσον αφορά στις πωλήσεις, στο μάρκετινγκ και στον στρατηγικό και επιχειρηματικό αναπτυξιακό σχεδιασμό, αποτελούν ένα επιπλέον σημαντικό εμπόδιο για την επιτυχημένη ανάπτυξη και λειτουργία των ΜΜΕ. Αύξηση της πρόσβασης των ΜΜΕ στην κατάρτιση σε αντικείμενα που αφορούν στην εταιρική και οικονομική διαχείριση, στον αναπτυξιακό σχεδιασμό, καθώς και στις πωλήσεις και στο μάρκετινγκ. Αναλυτική περιγραφή στόχου B Ευρύτερη εφαρμογή των σύγχρονων μορφών επικοινωνίας των ΜΜΕ για την προώθηση της προσφοράς τους και για την επικοινωνία με τους υποψήφιους πελάτες. 11

14 Συστάσεις III.B.2 Στις μικρές επιχειρήσεις, ιδίως σε εκείνες που δραστηριοποιούνται σε αγροτικές περιοχές ή σε παραδοσιακούς κλάδους, η αξιοποίηση των σύγχρονων μορφών επικοινωνίας είναι πολύ περιορισμένη σε πολλές περιφέρειες. Πολλοί επιχειρηματίες αγνοούν τα οφέλη που θα προκύψουν από τις σύγχρονες λύσεις επικοινωνίας. Αυτό προκύπτει από τις περιορισμένες δεξιότητες και από την ανεπαρκή πρόσβαση σε καλά παραδείγματα. Συμμετοχή των επιχειρηματικών συνδέσμων στην προώθηση σύγχρονων λύσεων πληροφορικής (συμπεριλαμβανομένων των μέσων κοινωνικής δικτύωσης) μεταξύ των επιχειρηματιών. Αναλυτική περιγραφή στόχου C Η αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων μέσω της διεύρυνσης και διαφοροποίησης της προσφοράς τους. Συστάσεις III.C.3 Ο έντονος ανταγωνισμός μεταξύ των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στις ίδιες αγορές και προσφέρουν παρεμφερή προϊόντα και υπηρεσίες αποτελεί έναν από τους κύριους παράγοντες που αποθαρρύνουν τις επιχειρήσεις από τη δημιουργία συνεταιρισμών. Προώθηση της διαφοροποίησης της προσφοράς αναζητώντας τμήματα της αγοράς (market niches) και αξιοποιώντας διαφοροποιημένες στρατηγικές καινοτομίας. Αναλυτική περιγραφή στόχου D Αύξηση της πρόσβασης των ΜΜΕ στις αγορές του εξωτερικού και προώθηση των διεθνών επαφών. Συστάσεις III.D.4 III.D.5 Η έλλειψη σχέσεων με ξένες εταιρείες συχνά περιορίζει τις δυνατότητες των ΜΜΕ όσον αφορά στην πρόσβαση τους στις σύγχρονες τεχνολογίες και τεχνογνωσίες. Η δυνατότητα λειτουργίας τους σε ένα διεθνές πλαίσιο αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες για μια συγκεκριμένη εταιρεία να εφαρμόσει καινοτομίες. Το κλείσιμο στις τοπικές αγορές αποτελεί έναν από τους βασικούς λόγους των περιορισμένων πιθανοτήτων για την ανάπτυξη μακροπρόθεσμων λύσεων. Ενθάρρυνση των τοπικών επιχειρηματιών να συμμετέχουν σε διεθνείς εκθέσεις, συνέδρια και σεμινάρια, που διοργανώνονται σε συνεργασία με τις περιφερειακές αρχές, φορείς του επιχειρηματικού περιβάλλοντος ή συνδέσμους επιχειρηματιών, προκειμένου να προωθηθούν οι επιχειρηματικές σχέσεις μεταξύ των περιφερειακών ΜΜΕ και ξένων συνεργατών ή πελατών. Ενεργή προώθηση και υποστήριξη δραστηριοτήτων δικτύωσης με ξένους εταίρους - ανάπτυξη ενός δικτύου ερευνητικών και επιχειρηματικών σχέσεων εντός κλάδων. Αναλυτική περιγραφή στόχου Ε Διευκόλυνση της πρόσβασης των επιχειρηματιών σε πρόσφατες πληροφορίες της αγοράς Συστάσεις III.Ε.6 Σήμερα οι επιχειρηματίες έχουν περιορισμένη πρόσβαση σε πληροφορίες για τις αλλαγές στις τάσεις και τις προσδοκίες της αγοράς. Σπάνια τροποποιούν τα προϊόντα τους και τις υπηρεσίες τους ώστε να ανταποκρίνονται στις αλλαγές και στις τάσεις της αγοράς. Αυτό τους καθιστά πιο ευάλωτους στις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης. Ενθάρρυνση των επιχειρηματικών φορέων και των επιχειρηματικών συνδέσμων να αξιοποιήσουν την έρευνα σχετικά με τις αλλαγές στις προτιμήσεις και προσδοκίες των πελατών και να παρακολουθούν την τρέχουσα κατάσταση της αγοράς. Αναλυτική περιγραφή στόχου F Ενθάρρυνση της αξιοποίησης εξωτερικών επιχειρηματικών κεφαλαίων για την ανάπτυξη της καινοτομίας. Συστάσεις III.F.7 III.F.8 III.F.9 Σε πολλές περιοχές οι ΜΜΕ χρηματοδοτούν τα αναπτυξιακά τους έργα, κυρίως από τους ιδίους πόρους τους. Η αξιοποίηση των εξωτερικών πόρων συνήθως παρεμποδίζεται από την περιορισμένη γνώση των επιχειρηματιών σχετικά με τις μορφές και τους κανόνες της εν λόγω χρηματοδότησης και τα πιθανά οφέλη που θα προκύψουν από αυτήν. Διευκόλυνση της πρόσβασης των ΜΜΕ στις πληροφορίες σχετικά με τις διαθέσιμες μορφές και τους κανόνες χρηματοδότησης για τις διαδικασίες ανάπτυξης και για καινοτόμα έργα. Παροχή καλών πρακτικών στους επιχειρηματίες προκειμένου να είναι πιο πρόθυμοι να αξιοποιήσουν εξωτερικές μορφές χρηματοδότησης. Ενθάρρυνση των επιχειρηματιών να δημιουργήσουν συνδέσμους, καθώς αυτό επιτρέπει την ευκολότερη πρόσβαση σε εξωτερική χρηματοδότηση, τόσο σε επιδοτήσεις καθώς και σε εμπορικά κεφάλαια. Στρατηγικός στόχος IV: Αύξηση της αποτελεσματικότητας του συστήματος για τη χρηματοδότηση καινοτόμων έργων Αναλυτική περιγραφή στόχου A Συντονισμός δράσεων από διάφορους φορείς που προσφέρουν οικονομική στήριξη στους επιχειρηματίες. Σε ορισμένες περιφέρειες η συνεργασία μεταξύ των φορέων που προσφέρουν οικονομική στήριξη, π.χ. φορείς χρηματοδότησης κεφαλαίου εκκίνησης, κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών και φορείς μεταφοράς τεχνολογίας, παραμένει ανεπαρκής, γεγονός που οδηγεί σε έλλειψη ενός ενιαίου πληροφοριακού συστήματος το οποίο θα καθόριζε με σαφήνεια τις δυνατότητες, τους κανόνες και τις διαδικασίες για τη χρηματοδότηση των αξιοποιήσιμων εμπορικά έργων. 12

15 Συστάσεις IV.A.1 Ανάπτυξη μιας πλατφόρμας συνεργασίας μεταξύ των αντίστοιχων φορέων που προσφέρουν οικονομική στήριξη, προκειμένου να δημιουργηθεί μια ολοκληρωμένη προσφορά και ένα αποτελεσματικό και συνεκτικό σύστημα πληροφοριών για τους επιχειρηματίες. Αναλυτική περιγραφή στόχου B Η αύξηση των επαγγελματικών προσόντων των ατόμων που εργάζονται σε επιχειρηματικούς φορείς και οργανισμούς που προσφέρουν οικονομική στήριξη. Συστάσεις IV.B.2 IV.B.3 Τα αποτελέσματα της έρευνας που διεξάγεται στο πλαίσιο του προγράμματος Smart+ καταδεικνύουν ανεπαρκή προσόντα των ατόμων που είναι υπεύθυνα για την παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στους επιχειρηματίες σε τομείς όπως: επαγγελματικές γνώσεις, στρατηγική σκέψη και διαπροσωπικές ικανότητες. Το γεγονός αυτό καθιστά αυτές τις υπηρεσίες λιγότερο επαγγελματικές, γεγονός που έχει σημαντική επίπτωση στη λειτουργία του συστήματος στήριξης. Ανάπτυξη ενός προγράμματος και μιας μεθοδολογίας κατάρτισης για τη βελτίωση των εργασιακών δεξιοτήτων των ατόμων που απασχολούνται σε φορείς χρηματοδότησης κεφαλαίου εκκίνησης, κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών και φορείς μεταφοράς τεχνολογίας, βάση της ανάλυσης κενών δεξιοτήτων (skills gap analysis). Το εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί να αξιοποιήσει τις καλές πρακτικές από τα ήδη ολοκληρωμένα έργα (π.χ. INNOFIN) και από τις διεθνείς εμπειρίες. Ενίσχυση της συνεργασίας των περιφερειακών επιχειρηματικών οργανισμών στήριξης και των επιχειρηματικών κεφαλαίων με τους ομολόγους τους από τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υποστήριξη της ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών (cluster) Στρατηγικός στόχος V: Προώθηση της έννοιας συνεργατικών σχηματισμών (cluster) Αναλυτική περιγραφή στόχου A Ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των επιχειρήσεων και της ανταλλαγής πληροφοριών σχετικά με την αγορά, ως εργαλείο για την δημιουργία ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος έναντι των εξωτερικών φορέων και την αύξηση του δυναμικού της αγοράς των επιχειρήσεων. Συστάσεις V.A.1 V.A.2 Σε πολλές περιφέρειες και κλάδους, η έννοια της συνεργασίας μεταξύ των εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε παρόμοιες αγορές, προκειμένου να επιτευχθούν κοινοί στόχοι, είναι εντελώς άγνωστη ή αντιμετωπίζεται ακόμη και ως απειλή λόγω του ότι θέτει σε κίνδυνο την προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας, των αγορών και των εργαλείων που έχουν αναπτύξει οι επιχειρήσεις προκειμένου να διαφυλάξουν και να ενισχύσουν την θέση τους στην αγορά. Οι εταιρείες που λειτουργούν σε ιδιαίτερα ανταγωνιστικές αγορές θέλουν να προστατεύσουν την τεχνογνωσία τους, φοβούμενοι την αθέμιτη συμπεριφορά των ανταγωνιστών τους. Αυτή η ισχυρή ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων προκύπτει από πολιτιστικούς παράγοντες και από το επίπεδο της οικονομικής ανάπτυξης στην περιοχή. Προώθηση των επιχειρηματικών συνδέσμων, προκειμένου να ελαχιστοποιηθούν οι ανησυχίες σχετικά με τη συνεργασία με άλλες εταιρείες και ανταλλαγή πληροφοριών κατά την επιδίωξη κοινών στόχων. Υιοθέτηση νομοθεσίας που θα προστατεύει την διανοητική ιδιοκτησία και θέσπιση κανόνων και κατευθυντήριων γραμμών για τις επιχειρήσεις που εφαρμόζουν κοινά μέτρα εντός των συνεργατικών σχηματισμών ή άλλων αντίστοιχων εταιρικών μορφών. Αναλυτική περιγραφή στόχου B Ευρεία μετάδοση των πληροφοριών σχετικά με τις καλές πρακτικές παρουσιάζοντας τα οφέλη που αποκομίζουν οι εταιρείες από την ανάπτυξη συνεργατικών σχηματισμών Συστάσεις V.B.3 Οι τοπικές επιχειρήσεις θα πρέπει να εξοικειωθούν με την ιδέα των συνεργατικών σχηματισμών μέσω λήψης μέτρων που θα λαμβάνουν υπόψη τους τις τοπικές συνθήκες. Τα ευρωπαϊκά έργα προώθησης αυτών των σχηματισμών συχνά παρουσιάζουν καλές πρακτικές από άλλες χώρες, αξιοποιούν τις πληροφορίες στα αγγλικά ή αναφέρονται σε μοντέλα που δεν ανταποκρίνονται στην τοπική οικονομία, αποτυγχάνοντας έτσι να παρακινήσουν επαρκώς τους τοπικούς επιχειρηματίες. Ανάπτυξη καλών περιφερειακών πρακτικών που να αντιστοιχούν περισσότερο στις συνθήκες που αντιμετωπίζουν οι τοπικοί επιχειρηματίες και εφαρμογή τους με στόχο την προώθηση των συνεργατικών σχηματισμών. Αναλυτική περιγραφή στόχου C Ενίσχυση των δυνατοτήτων των ΜΜΕ για την ανάπτυξη και την εφαρμογή καινοτόμων λύσεων σε συνεργασία με άλλες εταιρείες. Συστάσεις V.C.4 Η έλλειψη των μοντέλων για την επιτυχημένη ανάπτυξη και εφαρμογή καινοτόμων λύσεων σε συνεργασία με άλλους φορείς και η περιορισμένη ικανότητα των εταιρειών να απορροφήσουν τέτοιες λύσεις. Προώθηση των διαδικασιών ανάπτυξης των συνεργατικών σχηματισμών ως μέτρο για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ΜΜΕ μέσω της απορρόφησης των τεχνολογικών και οργανωτικών καινοτομιών. 13

16 Αναλυτική περιγραφή στόχου D V.D.5 Συστάσεις V.D.6 Ανάπτυξη του δικτύου συνεργασίας που θα συμπεριλαμβάνει περιφερειακές αρχές, επιχειρηματικούς φορείς, οργανισμούς περιφερειακής ανάπτυξης, ερευνητικά ιδρύματα και ΜΜΕ, προκειμένου να καθοριστούν τα μοντέλα συνεργασίας των συνεργατικών σχηματισμών. Η έλλειψη διαλόγου μεταξύ των φορέων που πιθανώς να ενδιαφέρονται για την ανάπτυξη αυτών των δικτύων αποτελεί ένα από τα βασικά εμπόδια για την προώθηση της συνεργασίας των συνεργατικών σχηματισμών. Δημιουργία μιας διαδικτυακής πλατφόρμας που θα λειτουργήσει ως φόρουμ για την ανταλλαγή εμπειριών, αναγκών και προσδοκιών των αντίστοιχων φορέων και των ενδιαφερόμενων μερών όσον αφορά στη συμμετοχή τους στις διαδικασίες ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών (cluster). Ανάπτυξη ενός συστήματος τακτικών συναντήσεων, π.χ. σεμινάρια, συνέδρια, ημερίδες, στις οποίες θα μπορούν να συμμετέχουν όλοι οι ενδιαφερόμενοι. Στρατηγικός στόχος VI: Καθιέρωση ενός συστήματος υποστήριξης για την εξασφάλιση της σταθερότητας της ανάπτυξης cluster σε πρώιμα στάδια Αναλυτική περιγραφή στόχου A Προώθηση των διαδικασιών μέσω εξωτερικών κινήτρων. Συστάσεις VI.A.1 VI.A.2 VI.A.3 VI.A.4 VI.A.5 VI.A.6 Λόγω του έντονου ανταγωνισμού σε πολλούς κλάδους και λόγω της απροθυμίας έναρξης μιας συνεργασίας, οι επιχειρήσεις δεν έχουν κίνητρα έτσι ώστε να δημιουργήσουν συνεταιρισμούς ή να επενδύσουν στην ανάπτυξη συνεργατικών σχηματισμών (clusters). Ως εκ τούτου, η έναρξη της διαδικασίας ανάπτυξής τους συχνά προϋποθέτει ότι οι επιχειρηματικοί φορείς προσφέρουν έτοιμες λύσεις, δηλαδή μοντέλα συνεργασίας και μια σειρά από οφέλη που αποκομίζονται από τον συνεργατικό σχηματισμό. Καθορισμός του αντικειμένου, των εργασιών και των μέσων για τους επιχειρηματικούς φορείς στον τομέα της στήριξης των διαδικασιών ανάπτυξης των συνεργατικών σχηματισμών. Καθορισμός των επιχειρήσεων και των επαγγελμάτων που μπορούν να συμμετέχουν σε συνεργατικούς σχηματισμούς. Προετοιμασία των εργαλείων διαχείρισης, εγχειριδίων και σχεδίων δράσης στον τομέα των διαδικασιών ανάπτυξης και υποστήριξης των νέων συνεργατικών σχηματισμών. Διευκόλυνση στους νέους συνεργατικούς σχηματισμούς ή επιχειρηματίες/ οργανισμούς που εξετάζουν τη δυνατότητα της δημιουργίας ενός συνεργατικού σχηματισμού, για να αποκτήσουν πρόσβαση σε καλά παραδείγματα και να έρθουν σε επαφή με τους υπάρχοντες συνεργατικούς σχηματισμούς καθώς και με τα άτομα που είναι υπεύθυνα για τη διαχείριση τους. Διασφάλιση της οικονομικής στήριξης κατά το αρχικό στάδιο της ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών από τα κεφάλαια της ΕΕ, τα κρατικά κεφάλαια και από τα περιφερειακά προγράμματα. Ανάπτυξη ενός συστήματος κινήτρων που θα απευθύνεται σε επιχειρήσεις και ερευνητικούς οργανισμούς και θα παρακινούν τη συμμετοχή τους σε συνεργατικούς σχηματισμούς. Αναλυτική περιγραφή στόχου B VI.B.7 Συστάσεις Ουσιαστική στήριξη κατά την προετοιμασία λειτουργικών σχεδίων στο αρχικό στάδιο του σχεδιασμού ενός συνεργατικού σχηματισμού. Το πρώτο στάδιο της ίδρυσης, δηλαδή η προετοιμασία της στρατηγικής ανάπτυξης του σχηματισμού, απαιτεί πολύπλευρη αναλυτική εργασία. Οι συμμετέχοντες συχνά δεν δίνουν αρκετή προσοχή σε αυτά τα μέτρα, τα οποία μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες για τη λειτουργία του σχηματισμού στο μέλλον. Ενίσχυση της πρόσβασης των εταιρειών που συμμετέχουν στην ανάπτυξη συνεργατικών σχηματισμών σε υψηλής ποιότητας συμβουλευτικές υπηρεσίες, προκειμένου να εξασφαλιστεί η υποστήριξη κατά τη διάρκεια της ίδρυσης ενός συνεργατικού σχηματισμού. Η βοήθεια αυτή θα πρέπει να καλύπτει τον εντοπισμό των στόχων, την ανάπτυξη των σταδίων υλοποίησης, την προετοιμασία ενός σχεδίου δράσης, τις προδιαγραφές της οργανωτικής δομής, την εκπόνηση έρευνας αγοράς και αναλύσεις. Στρατηγικός στόχος VII: Υποστήριξη των υφιστάμενων συνεργατικών σχηματισμών (cluster) και επιχειρηματικών δικτύων Αναλυτική περιγραφή στόχου A Οι συνεργατικοί σχηματισμοί που βασίζονται στην στενή συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων και της έρευνας ως μια από τις βασικές κινητήριες δυνάμεις της ανάπτυξης στις περιφερειακές οικονομίες. Οι περιφερειακές αρχές συχνά δεν υποστηρίζουν αρκετά τους συνεργατικούς σχηματισμούς που λειτουργούν στην περιοχή ευθύνης τους. Υπάρχει έλλειψη προγραμμάτων που στοχεύουν στην προώθηση τους τόσο εντός της χώρας όσο και στο εξωτερικό, καθώς υπάρχει έλλειψη εξειδικευμένων χρηματοοικονομικών εργαλείων για την υποστήριξη της ανάπτυξης των ήδη υφισταμένων συνεργατικών σχηματισμών. 14

17 Συστάσεις VII.A.1 VII.A.2 VII.A.3 VII.A.4 Υποστήριξη και προώθηση των υφιστάμενων δικτύων και συνεργατικών σχηματισμών, προκειμένου να αποκτήσουν μια σταθερή θέση στην αγορά της περιοχής. Ανάπτυξη στενότερων σχέσεων μεταξύ των συνεργατικών σχηματισμών και φορέων περιφερειακής ανάπτυξης, έτσι ώστε οι περιφερειακές πολιτικές, σε μεγάλο βαθμό να αναφέρονται σε θέματα ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών. Ένταξη μέτρων για την τόνωση της ανάπτυξης των υφιστάμενων συνεργατικών σχηματισμών στην πολιτική περιφερειακής ανάπτυξης και στην εξασφάλιση της χρηματοδότησης για την εφαρμογή τους. Θα πρέπει να παρέχεται υποστήριξη στους συνεργατικούς σχηματισμούς από περιφερειακούς χρηματοδοτικούς πόρους. Τα μέτρα ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη το γεγονός ότι χρειάζεται ένα χρονικό διάστημα μέχρι ένας συνεργατικός σχηματισμός να μπορέσει να ξεκινήσει πλήρως την ανεξάρτητη λειτουργία του. Αναλυτική περιγραφή στόχου B Υιοθέτηση καινοτόμων λύσεων που εφαρμόζονται από συνεργατικούς συνεταιρισμούς στο εξωτερικό μέσω της ανταλλαγής εμπειριών και της ανάπτυξης μιας βάσης επιχειρηματικών επαφών. Συστάσεις VII.B.5 VII.B.6 Ελάχιστες επαφές των τοπικών συνεργατικών σχηματισμών ή άλλων επιχειρηματικών συνδέσμων με συνεργατικούς σχηματισμούς άλλων χωρών και χαμηλή συμμετοχή σε διεθνή συνεργασία. Υποτίμηση των πλεονεκτημάτων της συνεργασίας με έμπειρους συνεργάτες από πιο ανεπτυγμένες περιφέρειες. Ενίσχυση της ανάπτυξης της πλατφόρμας επικοινωνίας για συνεργατικούς σχηματισμούς από διαφορετικές χώρες. Έναρξη διεθνών επαφών για την απόκτηση πρόσβασης σε καλές πρακτικές από άλλες περιφέρειες. Δημιουργία ενός δικτύου συνεργασίας με σκοπό την προώθηση προσφορών από άλλες χώρες και την αύξηση των δυνατοτήτων πρόσβασης σε νέες αγορές. Οικονομική και οργανωτική υποστήριξη για την προώθηση των περιφερειακών συνεργατικών σχηματισμών σε διεθνές επίπεδο. Αναλυτική περιγραφή στόχου C Αύξηση της απορρόφησης των καινοτόμων λύσεων εντός των συνεργατικών σχηματισμών. Περιορισμός των στρατηγικών ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών σε πολύ καθορισμένους στόχους. Συστάσεις VII.C.7 Προώθηση της εφαρμογής των λύσεων που θα αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα των συνεργατικών σχηματισμών με την εφαρμογή διαφοροποιημένων στρατηγικών καινοτομίας. Ειδικότερα, προώθηση της έννοιας της ανοικτής καινοτομίας, που καθορίζει τα μοντέλα για τη συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων και επιτρέπει την ανάπτυξη των ιδεών και λύσεων από τις οποίες θα επωφελούνται όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς. Αναλυτική περιγραφή στόχου D Ένταξη και συντονισμός των δραστηριοτήτων των συνεργατικών σχηματισμών, προκειμένου να δημιουργηθεί μια πολιτική για την ενίσχυση του ρόλου τους στην οικονομία. Συστάσεις VII.D.8 VII.D.9 VII.D.10 Λόγω του περιορισμένου διάλογου και της ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των εκπροσώπων των περιφερειακών και εθνικών συνεργατικών σχηματισμών υπάρχει έλλειψη συντονισμένων μέτρων και έλλειψη ανάληψης πρωτοβουλιών για την ενίσχυση του ρόλου των ομάδων των επιχειρηματιών στην εθνική οικονομία. Δημιουργία διαδικτυακής πλατφόρμας που θα επιτρέπει την ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των συνεργατικών σχηματισμών, προκειμένου να δημιουργηθεί μια κοινή πολιτική για την ανάπτυξη συνεργατικών σχηματισμών και να καθοριστούν κοινές κατευθύνσεις προώθησής τους. Η πλατφόρμα θα πρέπει επίσης να χρησιμοποιείται για την ανταλλαγή πληροφοριών και για τη συνεργασία με τη δημόσια διοίκηση, π.χ. στις εργασίες νομοθετικού περιεχομένου. Ανάπτυξη ενός δικτύου συνεργασίας των συνεργατικών σχηματισμών με στόχο την ανταλλαγή πληροφοριών και καλών πρακτικών σε νέους τεχνολογικούς τομείς, την μεταφορά τεχνολογίας και καινοτομιών. Ενίσχυση της σημασίας του ρόλου των υπευθύνων διαχείρισης των συνεργατικών σχηματισμών και της επαγγελματοποίησης τους. Υποστήριξη της συνεργασίας μεταξύ των ερευνητικών και ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και των ΜΜΕ Στρατηγικός στόχος VΙΙΙ: Ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των ιδρυμάτων Έρευνας & Ανάπτυξης και των ΜΜΕ Αναλυτική περιγραφή στόχου A Αξιοποίηση των διατριβών (ιδίως σε διδακτορικό επίπεδο) από τις επιχειρήσεις και εμπορευματοποίηση των καινοτόμων ιδεών που αναπτύσσονται στο πλαίσιο διδακτορικών διατριβών. Οι επιστημονικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες των πανεπιστημίων και των ιδρυμάτων Ε&Α συχνά είναι διαχωρισμένες από την επιχειρηματική πραγματικότητα. Ως εκ τούτου, πολλές καινοτόμες ιδέες που έχουν αναπτυχθεί από τους ερευνητές και τους φοιτητές ως μέρος της πτυχιακής τους εργασίας έχουν περιορισμένες δυνατότητες να εμπορευματοποιηθούν. Το πρόβλημα της περιορισμένης διάδοσης των αποτελεσμάτων της έρευνας εμφανίζεται στις περισσότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 15

18 Συστάσεις VIIΙ.Α.1 VIIΙ.Α.2 VIIΙ.Α.3 Υποστήριξη του συστήματος για την εφαρμογή της έρευνας που διεξάγεται ως μέρος των διδακτορικών διατριβών (ιδίως σε επίπεδο PhD) στις δραστηριότητες των εταιρειών και των συνεργατικών σχηματισμών. Ανάπτυξη μιας πλατφόρμας συνεργασίας για τους επιβλέποντες διατριβών, διαχειριστές και μέλη συνεργατικών σχηματισμών προκειμένου να θεσπιστούν κανόνες για τον προσδιορισμό των αναγκών έρευνας και συνεργασίας κατά τη διάρκεια της έρευνας και της εμπορευματοποίησης. Δυνατότητα εκπαίδευσης με εντολή του εργοδότη ή σε συνεργασία με έναν εργοδότη. Αναλυτική περιγραφή στόχου B VIIΙ.Β.4 Συστάσεις VIIΙ.Β.5 VIIΙ.Β.6 Καθορισμός των πιο αποτελεσματικών μοντέλων συνεργασίας για ερευνητικά ιδρύματα και επιχειρήσεις Ο καθορισμός των πιο αποτελεσματικών μοντέλων συνεργασίας για ερευνητικά ιδρύματα και επιχειρήσεις αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες επιτυχίας για την ανάπτυξη της κουλτούρας καινοτομίας στην οικονομία. Παρά το γεγονός ότι τα ερευνητικά ιδρύματα υλοποιούν ένα μεγάλο αριθμό ερευνητικών έργων σε καινοτομίες, απουσιάζουν τα αποτελεσματικά μοντέλα συνεργασίας. Επιπλέον, λόγω της περιορισμένης και της μη συντονισμένης ροής πληροφοριών μεταξύ των πανεπιστημίων και της βιομηχανίας, πολλές από αυτές τις λύσεις δεν έχουν καμία πιθανότητα να εμπορευματοποιηθούν. Ανάπτυξη των περιφερειακών, εθνικών και διεθνών εκπαιδευτικών προγραμμάτων κατά τη διάρκεια των οποίων οι επιχειρηματίες και εκπρόσωποι των ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων θα συνεργάζονται σε καινοτόμες ιδέες για τις αντίστοιχες εταιρίες και στον καθορισμό ενός πλαισίου συνεργασίας μεταξύ επιχειρήσεων και ερευνητικών φορέων. Ανάπτυξη προγραμμάτων που θα επιτρέψουν στα πανεπιστήμια, στα ερευνητικά ιδρύματα και στις ΜΜΕ να συνυποβάλουν αίτηση χρηματοδότησης κοινών έργων Ε&Α. Ανάπτυξη μιας πλατφόρμας διαλόγου που θα αντιστοιχεί ερευνητικούς και επιχειρηματικούς εταίρους. Αναλυτική περιγραφή στόχου C VIII.C.7 Συστάσεις VIII.C.8 VIII.C.9 Βελτίωση του πεδίου εφαρμογής της έρευνας και ανάπτυξη συνεργασίας μεταξύ των επιχειρήσεων και των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης /ιδρυμάτων Έρευνας & Ανάπτυξης. Οι επενδύσεις σε συνεργασία με την τριτοβάθμια εκπαίδευση και τα ιδρύματα έρευνας και τεχνολογίας, θα πρέπει να έχουν σαφή οφέλη για τις επιχειρήσεις. Σε πολλές περιφέρειες η υπάρχουσα συνεργασία μεταξύ των εμπλεκομένων προκύπτει μόνο από το ισοζύγιο κερδών και ζημιών για τις επιχειρήσεις. Οι περιφερειακές και κρατικές πολιτικές δεν παρουσιάζουν σαφή κίνητρα για μια τέτοια συνεργασία. Οι γραφειοκρατικές διαδικασίες που ακολουθούνται από τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα, καθώς και η γραφειοκρατία σε εθνικό επίπεδο συχνά αποθαρρύνουν τους επιχειρηματίες από τη συνεργασία μαζί τους. Ανάπτυξη ενός συστήματος κινήτρων για την ενθάρρυνση των επιχειρηματιών προκειμένου να δραστηριοποιούνται στην έρευνα και ανάπτυξη ή να διευρύνουν το πεδίο εφαρμογής τους, σε συνεργασία με ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης καθώς και με ερευνητικά ιδρύματα, π.χ. φορολογικές εκπτώσεις (ένα αποτελεσματικό παράδειγμα είναι η ολλανδική φορολογική ελάφρυνση Κουτί καινοτομίας). Απλοποίηση των γραφειοκρατικών διαδικασιών σε κρατικά ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα. Η προώθηση της επιχειρηματικότητας και της εμπορευματοποίησης των αποτελεσμάτων της έρευνας θα πρέπει να συμπεριληφθούν στις στρατηγικές ανάπτυξης των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που λαμβάνουν κρατική χρηματοδότηση. Η υλοποίηση αυτών μπορεί να επηρεάσει το επίπεδο της επιδότησης. Αναλυτική περιγραφή στόχου D VIIΙ.D.10 Συστάσεις VIIΙ.D.11 Μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση για καινοτόμα έργα που υλοποιούνται από κοινού από ερευνητικούς και επιχειρηματικούς φορείς και μείωση του κινδύνου που συνδέεται με την εμπορευματοποίηση των εν λόγω επενδύσεων. Λαμβάνοντας υπόψη το μεγάλο χρονικό διάστημα που απαιτείται για την ανάπτυξη ιδεών, έρευνας, για τον έλεγχο πρωτοτύπων, την τροποποίηση και την εμπορευματοποίηση, οι καινοτόμες πρωτοβουλίες μπορούν να εφαρμοστούν μόνο σε ένα πολύ μεγάλο χρονικό πλαίσιο. Αυτό μειώνει σημαντικά τη διαθεσιμότητα της εμπορικής χρηματοδότησης, δεδομένου ότι τα αποτελέσματα εμφανίζονται σε βάθος χρόνου και αντιμετωπίζουν σημαντικό κίνδυνο. Η στρατηγική της Λισσαβόνας, που σήμερα ονομάζεται Ευρώπη 2020, καθορίζει το επιθυμητό επίπεδο των δαπανών για Ε&Α στο 3% του ΑΕΠ. Σε πολλές χώρες και περιφέρειες οι πραγματικές δαπάνες είναι πολύ πιο χαμηλές. Σύσταση κεφαλαίων εγγύησης που μειώνουν τον κίνδυνο της επένδυσης σε μακροπρόθεσμα καινοτόμα σχέδια. Αύξηση των κρατικών δαπανών για την Ε&Α μέσω της συγχρηματοδότησης της Ε&Α που διεξάγεται από εταιρίες (μετατόπιση του κέντρου βάρους από την προμήθεια ενσώματων παγίων). 16

19 Στρατηγικός στόχος IX: Δημιουργία και ανάπτυξη επιστημονικών και τεχνολογικών πάρκων, γεφυρώνοντας και επιτρέποντας τη συνεργασία μεταξύ ερευνητικών, επιχειρηματικών και τοπικών αρχών Αναλυτική περιγραφή στόχου A Δημιουργία θεσμικού πλαισίου για την ανάπτυξη τεχνολογικών πάρκων και τη συνεργασία μεταξύ των ερευνητικών και επιχειρηματικών φορέων. Συστάσεις IX.A.1 IX.A.2 IX.A.3 IX.A.4 Η έλλειψη επιστημονικών και τεχνολογικών πάρκων μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό εμπόδιο για την προώθηση των συνεργατικών σχηματισμών στην περιοχή. Τέτοιοι οργανισμοί θα πρέπει να συγκεντρώσουν κέντρα καινοτομίας, θερμοκοιτίδες επιχειρήσεων και τεχνολογίας, κέντρα μεταφοράς τεχνολογίας, νεοσυσταθείσες επιχειρήσεις (start ups) και επιχειρήσεις έντασης γνώσης τεχνοβλαστούς (spin-offs). Η ανάπτυξή τους θα πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα των περιφερειακών αρχών. Αυτού του είδους η συνεργασία μεταξύ ερευνητικών και επιχειρηματικών εταίρων αποτελεί την πιο αποτελεσματική μορφή μεταφοράς τεχνολογίας προς τις ΜΜΕ. Ίδρυση επιστημονικών και τεχνολογικών πάρκων, προώθηση των αποτελεσμάτων και των ωφελειών που μπορούν να αποκομίσουν οι επιχειρηματίες από την υλοποίηση κοινών έργων. Ένταξη των επιστημονικών και τεχνολογικών πάρκων στα προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης ως ένας από τους βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την περιφερειακή οικονομική ανάπτυξη. Ανάπτυξη ενός συστήματος κινήτρων για τις επιχειρήσεις που θα δημιουργούν θέσεις εργασίας σε επιστημονικά και τεχνολογικά πάρκα, συμπεριλαμβανομένων των φορολογικών εκπτώσεων, φοροαπαλλαγών και ευνοϊκών φορολογικών συντελεστών. Προετοιμασία της νομοθεσίας και του κώδικα δεοντολογίας που ρυθμίζουν τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας και τη σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και των υπαλλήλων τους, τους φοιτητές, τα τεχνολογικά πάρκα, τις νεοσυσταθείσες επιχειρήσεις (start ups), τις επιχειρήσεις έντασης γνώσης τεχνοβλαστούς (spin-offs) και τους εξωτερικούς επιχειρηματίες. Αναλυτική περιγραφή στόχου B Προετοιμασία των περιφερειακών προγραμμάτων στήριξης για την ανάπτυξη επιστημονικών και τεχνολογικών πάρκων. Συστάσεις IX.B.5 IX.B.6 Οι επενδύσεις στα επιστημονικά και τεχνολογικά πάρκα απαιτούν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και ένα σύστημα μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης. Τα πάρκα αυτά συνήθως δεν αποφέρουν κέρδη σε σύντομο χρονικό διάστημα. Επιπλέον, αφήνοντάς τα χωρίς περαιτέρω οικονομική στήριξη περιορίζεται συχνά ο ρόλος τους στην διαχείριση ακίνητης περιουσίας, ενώ τα καθήκοντά τους στην έρευνα για την ανάπτυξη και την καινοτομία μειώνονται σταδιακά με το χρόνο. Πολλές περιφέρειες, ιδίως στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, δεν έχουν καμία εμπειρία στο σχεδιασμό διαδικασιών ανάπτυξης για επιστημονικά και τεχνολογικά πάρκα. Ειδικά κονδύλια για τις μακροχρόνιες επενδύσεις σε επιστημονικά και τεχνολογικά πάρκα. Θα πρέπει να δημιουργηθούν στη βάση των προγραμμάτων της ΕΕ, καθώς και των εθνικών και περιφερειακών ταμείων. Έναρξη διεθνών σχέσεων μεταξύ των επιστημονικών και τεχνολογικών πάρκων από διάφορες χώρες προκειμένου να δημιουργηθούν δίαυλοι για την ανταλλαγή καλών πρακτικών ανάπτυξης. Αναλυτική περιγραφή στόχου C Καθιέρωση ενός συστήματος στήριξης των ταλαντούχων φοιτητών και των ερευνητών, προκειμένου να τους δοθούν επαγγελματικές δυνατότητες εξέλιξης σε τοπικά επιστημονικά και τεχνολογικά πάρκα. Συστάσεις IX.C.7 IX.C.8 Οι μεγάλες επιχειρήσεις έχουν αναπτύξει αποτελεσματικές λύσεις για τον εντοπισμό και την πρόσληψη ταλαντούχων φοιτητών που βρίσκονται στα πρώτα στάδια της εκπαίδευσής τους. Αυτό οδηγεί στη μετανάστευση εξειδικευμένων επαγγελματιών (brain drain), οδηγώντας τις τοπικές ΜΜΕ σε έλλειψη πολύτιμων και καινοτόμων εργαζομένων. Ως αποτέλεσμα, η θέση τους στην αγορά αποδυναμώνεται όταν ανταγωνίζονται με τις μεγάλες εταιρείες. Η θέσπιση κεφαλαίων για υποτροφίες σε ταλαντούχους φοιτητές που θέλουν να εξελιχθούν επαγγελματικά σε τοπικά επιστημονικά και τεχνολογικά πάρκα. Η παρουσίαση και προώθηση των επιστημονικών και τεχνολογικών πάρκων ως ελκυστικά μέρη που επιτρέπουν την επαγγελματική εξέλιξη και ως ένα καλό μέρος για να ξεκινήσει κανείς την επαγγελματική σταδιοδρομία του. 17

20 ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΕΣ ΣΤΙΣ ΚΑΛΕΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΟΥ ΕΝΤΟΠΙΣΤΗΚΑΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ SMART + Καλή πρακτική Θεματικό πεδίο Smart+ Αναμενόμενα αποτελέσματα IV.GP.4 IV.GP.5 Συστάσεις IV.GP.6 IV.GP.7 IV.GP.8 Ταμείο Επενδύσεων Κεφαλαίου (Μαλοπόλσκα) Οικονομικές υπηρεσίες για ΜΜΕ Η έλλειψη άμεσων κεφαλαίων συνιστά σημαντικό εμπόδιο για την ανάπτυξη πολλών καινοτόμων σχεδίων. Λαμβάνοντας υπόψη ότι οι δημιουργοί καινοτόμων λύσεων συχνά δεν έχουν επαρκή προσόντα, υπάρχει επιτακτική ανάγκη να κλείσει το οικονομικό χάσμα καθώς και το χάσμα δεξιοτήτων με την αξιοποίηση εξωτερικών συνεργατών. Βελτιστοποίηση της εμπορευματοποίησης των καινοτόμων λύσεων που αναπτύχθηκαν στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τα κέντρα Ε&Α. Σκέψη για δυνατότητα εμπορευματοποίησης των αποτελεσμάτων έρευνας που βρίσκεται ήδη στο στάδιο του καθορισμού των σχεδίων έρευνας και στόχων. Περιορισμός του κινδύνου που αντιμετωπίζουν οι δημιουργοί τους και που συνδέεται με την εμπορευματοποίηση των καινοτομιών. Ελαχιστοποίηση των αρνητικών επιπτώσεων που προκύπτουν από το χάσμα κεφαλαίου, αυξάνοντας την πρόσβαση στη χρηματοδότηση επενδύσεων. Δημιουργία φορέων οι οποίοι σε εμπορική βάση πληρούν την δημόσια αποστολή της οικονομικής και οργανωτικής υποστήριξης για καινοτόμες επιχειρηματικές επενδύσεις κατά το αρχικό στάδιο της υλοποίησης του έργου. Οργάνωση και χρηματοδότηση ενός μηχανισμού εκπαίδευσης και υποστήριξης στο αντικείμενο της διοίκησης επιχειρήσεων για φοιτητές, απόφοιτους, εργαζόμενους των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και κέντρων Έρευνας και Ανάπτυξης. Εισαγωγή του μαθήματος της διοίκησης επιχειρήσεων στο πρόγραμμα σπουδών των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με εισηγητές στελέχη με πρακτική εμπειρία σε αυτόν τον τομέα. Υποστήριξη για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας σε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Καλή πρακτική Θεματικό πεδίο Smart+ Αναμενόμενα αποτελέσματα III.GP.10 Συστάσεις III.GP.10 III.GP.10 Ίδρυμα Επενδύσεων της Αραγονίας (Αραγονία) Οικονομικές υπηρεσίες για ΜΜΕ Η έλλειψη πρόσβασης στις αγορές κεφαλαίου και η δύσκολη πρόσβαση σε πιθανούς επενδυτές εξακολουθούν να είναι από τα κύρια εμπόδια που περιορίζουν τους επιχειρηματίες που αναπτύσσουν καινοτόμα προϊόντα. Η αλυσίδα των φορέων που συμμετέχουν σε περιφερειακά συστήματα υποστήριξης της καινοτομίας συχνά δεν περιλαμβάνουν μια πλατφόρμα για την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των επιχειρηματιών/δημιουργών και των πιθανών επενδυτών. Η πλατφόρμα αυτή θα μπορούσε να αποδειχθεί χρήσιμη για τον προσδιορισμό των αναγκών και των στόχων και των δύο πλευρών. Θα πρέπει να συσταθεί μια ανεξάρτητη ομάδα εμπειρογνωμόνων που θα έχει την αντικειμενική εποπτεία του διαλόγου μεταξύ των επιχειρηματιών και των επενδυτών, προκειμένου να προστατεύσει τα συμφέροντα και των δύο πλευρών και να εξασφαλίσει υψηλή ποιότητα στην επενδυτική διαδικασία. Οι επιχειρηματίες συχνά δεν γνωρίζουν σε ποιο θεσμικό όργανο θα πρέπει να απευθυνθούν προκειμένου να λάβουν υποστήριξη για την αξιολόγηση της καινοτόμας προοπτικής των λύσεών τους. Μπορεί επίσης να είναι δύσπιστοι και απρόθυμοι να παρουσιάσουν τις ιδέες τους σε έναν μεγαλύτερο αριθμό εμπορικών επενδυτών. Ανάπτυξη μιας βάσης δεδομένων καινοτόμων λύσεων και συνεχή αντιστοίχιση τους με την επενδυτική πρόταση. Παροχή δυνατότητας στους επιχειρηματίες να προωθήσουν τις ιδέες τους σε πιθανούς επενδυτές και σε επενδυτές με πρόσβαση σε νέους τομείς επενδύσεων εντός μιας πλατφόρμας, η οποία θα εκληφθεί ως αξιόπιστη και από τις δύο πλευρές. Ανάπτυξη πλατφόρμας ανταλλαγής πληροφοριών και βάσεων δεδομένων στα πλαίσια του περιφερειακού συστήματος υποστήριξης της καινοτομίας, ώστε να υπάρχει αντιστοίχηση των επιχειρηματιών που προσφέρουν καινοτόμες λύσεις και των πιθανών επενδυτών. Συμμετοχή των ανεξάρτητων μη κερδοσκοπικών οργανώσεων (στα παραπάνω μέτρα) που θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη όλων των φορέων που ασχολούνται με τη διαδικασία των επενδύσεων. Σύσταση ομάδων εμπειρογνωμόνων για την ανεξάρτητη αξιολόγηση καινοτόμων ιδεών και παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στο στάδιο της υλοποίησης. 18