ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ και ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥΡΚΙΚΩΝ και ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΑΣΙΑΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ Μάθημα: ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ I A A, Μορφολογία, Σύνταξη Διδάσκουσα: Σοφία ΠΡΟΚΟΥ Ακαδημαϊκό Έτος: V. ΤΟ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟ ΡΗΜΑ - Είμαι, είσαι, είναι,... Το ρήμα είμαι αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα των συνδετικών ρημάτων. Τα συνδετικά ρήματα συνδέουν το υποκείμενο της πρότασης με ένα (α) ουσιαστικό ή (β) επιθετικό κατηγορούμενο ή με ένα (γ) επιρρηματικό συμπλήρωμα που μπορεί να είναι ένα επίρρημα ή μια προθετική φράση. Το κατηγορούμενο δηλώνει ότι το υποκείμενο κατέχει μια ιδιότητα ή ένα χαρακτηριστικό ή ότι βρίσκεται σε μια συγκεκριμένη κατάσταση 1. (1) Η Χριστίνα είναι η πιο καλή μου φίλη. (2) Ο Νίκος είναι συμπαθητικός. (3) Η Μαρία δεν είναι ποτέ καλά. V.1. ΤΟ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟ ΡΉΜΑ είμαι στα ΤΟΥΡΚΙΚΑ: Στα Τουρκικά το συνδετικό ρήμα -(y)-y)-)- που αντιστοιχεί ως επί το πλείστον στο συνδετικό ρήμα «είμαι», εμφανίζεται με τις παρακάτω μορφές: -(y)-: Εμφανίζεται ως συνδετικός δείκτης στους τύπους -(y)-y)-)di, - (y)-y)-)miş, -(y)-y)-)sa καθώς και στον επιρρηματικό τύπο -(y)-y)-)ken. Δεν θα πρέπει να γίνεται σύγχυση μεταξύ του -(y)-, δείκτη συνδετικού ρήματος και του επενθετικού φωνήματος -(y)- που προστίθεται μεταξύ φωνηεντόληκτης βάσης και επιθήματος που αρχίζει με φωνήεν. Η ρηματική βάση i-: Το -(y)- δεν είναι παρά η σύμπτυξη της βάσης του συνδετικού ρήματος i-, που συναντάται σε παλαιότερους 1 D. Holton, P.Mackridge, Ε.Φιλιππάκη Warburton, Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσας, 1998: 238 1

2 τύπους της τουρκικής γλώσσας. Η ρηματική βάση i- του συνδετικού ρήματος, συναντάται σπάνια, ως i-di, i-miş, i-se και i-ken για να αποδώσει έμφαση στο συνδετικό ρήμα, σε κάποιες επικοινωνιακές περιστάσεις. Ρηματική βάση ol- (είμαι/γείμαι/γίνομαι) λειτουργεί ως συνδετικό ή υπαρκτικό ρήμα σε περιπτώσεις που το ονοματικό κατηγόρημα δηλώνει Μέλλοντα, δεοντική τροπικότητα, κ.λπ. Το επίθημα -DIr: Το DIr είναι δείκτης γενικευτικής τροπικότητας και απαντάται συνήθως μετά το προσωπικό επίθημα ενός λεξικού ρήματος. Π.χ. gid-iyor-sunuz-dur, Πιθανώς/ενδεχομένως φεύγετε. Όταν προστίθεται σε ονοματικό κατηγόρημα αποδίδει οριστικότητα ή πιθανότητα. Π.χ. Κöpek insanın en iyi dostudur. Ο σκύλος είναι (σίγουρα) ο καλύτερος φίλος του ανθρώπου. Kardeşim şimdi evdedir. Ο αδελφός/-ή μου είναι πιθανόν στο σπίτι τώρα. Το -Dır προστιθέμενο σε εκφράσεις που δηλώνουν χρόνο, δηλώνουν τη διάρκεια κατά την οποία γίνεται κάτι. Π.χ. İki yıldır... Εδώ και δυο χρόνια... V ΠΡΟΤΑΣΕΙς ΜΕ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟ ΡΗΜΑ: Aπόφανση VI Εισαγωγικές παρατηρήσεις: Διακρίνουμε τις προτάσεις σε: α ΣΥΝΔΕΤΙΚΕς, β ΥΠΑΡΚΤΙΚΕς γ και σε προτάσεις με ΛΕΞΙΚΟ ΡΗΜΑ. Η διάκριση των προτάσεων γίνεται με βάση το είδος του κατηγορήματός τους. Οι τουρκικές συνδετικές προτάσεις είναι ονοματικές προτάσεις. Το κατηγόρημα 2 των ονοματικών προτάσεων μπορεί να μην περιέχει κανένα απολύτως εμφανές ρήμα ή να έχει ως ρήμα μία από τις μορφές τους συνδετικού ρήματος [ol- είμαι, γίνομαι ή το -(είμαι/γy)- είμαι στις περιπτώσεις που εμφανίζεται με τη μορφή -(y)-y)-)di, -(y)-y)-)miş, -(y)-y)-)sa καθώς και στον επιρρηματικό τύπο -(y)-y)-)ken. (4) Katerina öğretmen. Η Κατερίνα είναι δασκάλα/καθηγήτρια. Αυτός ο τύπος κατηγορήματος ονομάζεται ονοματικό κατηγόρημα. 2 Το κατηγόρημα εκφράζει ένα γεγονός, μια διαδικασία ή μια κατάσταση στην οποία εμπλέκεται ένα υποκείμενο. Π.χ. Lena bu akşam sinemaya gidecek. Η Λένα θα πάει σινεμά σήμερα το βράδυ. Lena öğrenci. Η Λένα είναι μαθήτρια/φοιτήτρια. 2

3 Οι τουρκικές ονοματικές προτάσεις διακρίνονται σε συνδετικές και σε υπαρκτικές. V ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙς ΜΕ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟ ΡΉΜΑ Οι συνδετικές προτάσεις, αντιστοιχούν στον τύπο Ο χ είναι ψ. Οι προτάσεις αυτές συνήθως περιέχουν τους εξής όρους: Ένα υποκείμενο (εφόσον είναι εμφανές) Ένα συμπλήρωμα υποκειμένου ως κατηγόρημα ή μέρος του κατηγορήματος Δείκτη συνδετικού ρήματος που πραγματώνεται ως επίθημα στο υποκείμενο ή το ακολουθεί. ΠΡΟΣΟΧΗ! Στις προτάσεις παροντικού χρόνου, το τουρκικό συνδετικό ρήμα δεν είναι εμφανές. Τα επιθήματα που δηλώνουν πρόσωπο/αριθμό προστίθενται στο συνδετικό ρήμα, εφόσον υπάρχει. Διαφορετικά, πρόσωπο/αριθμός προστίθεται κατ ευθείαν στο συμπλήρωμα του υποκειμένου. Ένα ή περισσότερα επιρρηματικά στοιχεία (χρόνος, τόπος, κλπ., εφόσον δηλώνονται) (5) Ben şimdi çok aç-ım. Υποκ. Επιρρηματικά Συμπλήρωμα υποκ.-δείκτης προσώπου (κατηγόρημα) Εγώ τώρα είμαι πολύ πεινασμένος./πεινάω πολύ τώρα. To Κατηγορούμενο ή συμπλήρωμα του Υποκειμένου παρέχει κάποιο περιγραφικό στοιχείο σχετικά με το υποκείμενο, όπως είναι η ταυτοποίησή του, κάποιος χαρακτηρισμός, η τοποθεσία του, στοιχεία για το πού/σε ποιον ανήκει, κλπ. Το κατηγορούμενο μπορεί να είναι ένα επιρρηματικό στοιχείο, μια ονοματική ή μια προθετική φράση - μεταθετική φράση- κλπ. Η ονοματική φράση δύναται να φέρει οποιονδήποτε πτωτικό δείκτη εκτός της αιτιατικής. Παραδείγματα από Göksel A., Kerslake C., 2005:111 3 (6) Biraz yorgundum. (Επιρρηματικό) Ήμουν λίγο κουρασμένος/η/ο. (7) Siz çok iyi bir doktorsunuz. (Ονοματική φράση χωρίς πτωτικό δείκτη) 3 Göksel A., Kerslake C., Turkish: A Comprehensive Grammar, Routledge, 2005, London and New York, 3

4 Εσείς είστε πολύ καλός γιατρός. (8) Sözüm sanaydı. (Ονοματική φράση με πτωτικό δείκτη δοτικής) Ο λόγος μου/η κουβέντα ήταν για σένα/αφορούσε εσένα. (9) Herkes ona karşıymış. (Μεταθετική φράση) (Φαίνεται πως/λέγεται ότι) Όλοι είναι/ήταν εναντίον του. V ΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ ΠΡΟΣΩΠΟΥ (Προσωπικά Επιθήματα) ΣΕ ΣΥΝΔΕΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ: Το συμπλήρωμα του υποκειμένου της συνδετικής πρότασης σε παροντικό χρόνο παίρνει τα παρακάτω προσωπικά επιθήματα (Δείκτες Προσώπου Ομάδας/Τύπου 2) : (ben ) (sen ) (siz) - (y)im -sin -siniz 1 ο ενικό πρόσωπο (biz) -(y)iz 1 ο πληθυντικό πρόσωπο 2 ο ενικό πρ. (siz) -siniz 2 ο πληθυντικό (οικείο) πρόσωπο 2 ο ενικό πρ. (επίσημο) (o) -Æ Είναι (onlar -Æ(- 3 ο πληθυντικό ) lαr) πρόσωπο Παράδειγμα: Öğretmen-im (είμαι δάσκαλος) Öğretmen-iz (είμαστε δάσκαλοι) Öğretmen-sin (είσαι δάσκαλος) Öğretmen-siniz (είστε δάσκαλοι) Öğretmen-Æ (είναι δάσκαλος) Öğretmen-(ler) (είναι δάσκαλοι) İyi-yim (είμαι καλά) İyi-sin (είσαι καλά) İyi-Æ (είναι καλά) İyi-yiz (είμαστε καλά) İyi-siniz (είστε καλά) İyi-ler (είναι καλά) Τα επιθήματα πρώτου προσώπου ενικού και πληθυντικού προσώπου «προσαυξάνονται» με το φώνημα /y /[ j] όταν προστίθενται σε φωνηεντόληκτο κατηγόρημα, όπως στο παράδειγμα İyi-yim είμαι καλά. Για να συνοψίσουμε μπορούμε να επαναλάβουμε τα στοιχεία που μπορεί να περιέχει κάθε συνδετική πρόταση: Ένα υποκείμενο (εάν είναι εμφανές) 4

5 Ένα συμπλήρωμα υποκειμένου που είναι το κατηγόρημα ή μέρος του κατηγορήματος της πρότασης. Ένα δείκτη προσώπου ΤΥΠΟΥ 4 2 που προστίθεται, σε παροντικό χρόνο (είμαι, είσαι, είναι, κλπ), στο συμπλήρωμα του υποκειμένου. Ένα ή περισσότερα επιρρηματικά στοιχεία (χρόνος, τόπος, κλπ., εφόσον υπάρχουν) V ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΠΡΟΣΩΠΟΥ/ΑΡΙΘΜΟΥ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟΥ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΟΣ Το κατηγόρημα συμφωνεί με το υποκείμενο ως προς το πρόσωπο και τον αριθμό. Όλες οι προτάσεις με υποκείμενο στο 1 ο ή 2 ο πρόσωπο φέρουν υποχρεωτικά δείκτη προσώπου που συμφωνεί με το εκπεφρασμένο ή όχι υποκείμενο. (10) (Ben) hazır-ım. Έτοιμος/-η/ο 1 ο πρόσωπο ενικού Είμαι έτοιμος. (11) Ayşe ben-im. Εγώ είμαι η Αϊσέ. (Απάντηση στην ερώτηση: Ποιά είναι η Αϊσέ; ) (12) Ben Ayşe-yim. Εγώ είμαι η Αϊσέ. (Απάντηση στο Ποιά είσαι; Διαφορετική επιτόνιση στα Ελληνικά.) Το τρίτο ενικό πρόσωπο δεν έχει εκπεφρασμένο/ εμφανή προσωπικό δείκτη: (13) Annem yalnız. Η μητέρα μου είναι μόνη. Όταν το υποκείμενο σε 3 ο πληθυντικό πρόσωπο αναφέρεται σε έμψυχο όν που δεν είναι εμφανώς εκφρασμένο στην πρόταση, το κατηγόρημα παίρνει υποχρεωτικά δείκτη πληθυντικού -lar. (14) Bu akşam çok yorgunlar. Sinemaya gitmeyecekler. Σήμερα το βράδυ είναι πολύ κουρασμένοι. Δεν θα πάνε σινεμά. Σε περίπτωση δηλωμένου πληθυντικού υποκειμένου, και ειδικά όταν υπάρχει αριθμητικός δείκτης πληθύος, το κατηγόρημα δεν πάιρνει επίθημα -lar. (15) Dün sınıfa elli öğrenci geldi. 4 Βλέπε Κεφάλαιο Λεξικό Ρήμα για τις άλλες ομάδες/τύπου δεικτών προσώπου. 5

6 Χθες ήρθαν στην τάξη πενήντα φοιτητές. Υπάρχει συνήθως συμφωνία υποκειμένου και κατηγορήματος ως προς τον αριθμό στο γ πληθυντικό πρόσωπο όταν το υποκείμενο δηλώνει ανθρώπινη οντότητα. (16) Çocuklarımız bahçedeler. Τα παιδιά μας είναι στον κήπο. Στην περίπτωση που οι ανθρώπινες οντότητες ως υποκείμενα δηλώνουν ένα γενικό σύνολο, το επίθημα -lar μπορεί να παραληφθεί. (17) Öğrenciler çalışkan. Οι μαθητές είναι επιμελείς. (είμαι/γ18) Çocuklar yaramaz. Tα παιδιά είναι άτακτα. Το υποκείμενο δεν συμφωνεί ως προς τον αριθμό με το κατηγόρημα όταν πρόκειται για υποκείμενο που δηλώνει μη ανθρώπινη οντότητα (ζώα, άψυχα). (19)Çiçekler güzel. Τα λουλούδια είναι ωραία. (20) Köpekler efendilerine sadıktır. Τα σκυλιά είναι πιστά στ αφεντικά τους. Oταν το υποκείμενο αποτελείται από περισσότερες από μία ονοματικές φράσεις, το κατηγόρημα είναι κατά κανόνα στον πληθυντικό. (21) Can ve Canan burdalar. Ο Can και η Canan είναι εδώ. (22) Yüksel ile Leylâ şimdi İsviçre deler. Ο Yüksel και η Leylâ είναι τώρα στην Ελβετία. V ΟΙ ΤΟΥΡΚΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙς ΜΕ ΣΥΝΔΕΤΙΚΟ ΡΗΜΑ: ΕΡΩΤΗΣΗ VI Γενικές παρατηρήσεις για την ερώτηση Οι ερωτηματικές προτάσεις είναι προτάσεις με τις οποίες ζητάμε πληροφορίες. Εάν οι πληροφορίες που ζητάμε σχετίζονται με όλη την πρόταση, δηλαδή όταν θέλουμε να μάθουμε αν ένα εκφώνημα ισχύει ή δεν ισχύει, τότε σχηματίζουμε ερωτήσεις ολικής αγνοίας (yes/no questions) (1). Οταν οι πληροφορίες που ζητάμε αφορούν ένα από τα συστατικά της πρότασης, η ερωτηματική πρόταση που σχηματίζουμε είναι μερικής αγνοίας και σχηματίζεται με την προσθήκη ερωτηματικής 6

7 φράσης (wh-phrase) (2) για να σχηματίσουμε ερωτηματική πρόταση μερικής αγνοίας. (1) Θα έρθει κι ο Γιώργος μαζί μας; (2) Πότε θα συναντηθείτε με το Γιώργο; Η ερώτηση στα Τουρκικά σχηματίζεται με δύο εναλλακτικούς τρόπους: είτε με την προσθήκη του ερωτηματικού μορίου/του κλιτικού mi. Το mi σχηματίζει ερωτήσεις ολικής αγνοίας και ερωτήσεις που περιέχουν διάζευξη( Ήρθε ή δεν ήρθε; ) είτε με την προσθήκη ερωτηματικής φράσης (Πότε; Ne zaman? Πού; Nere- : Τι ώρα; Saat kaç(y)-ta)? Για ποιο λόγο; Niçin?/Neden?/ Hangi sebeple? κ.λπ) V Ερωτήσεις ολικής αγνοίας Οι ερωτήσεις αυτές επιδέχονται σαν κατάλληλη απάντηση το ναι ή το όχι. Η ερώτηση ολικής αγνοίας σχηματίζεται στα τουρκικά με το κλιτικό mi που ακολουθεί το στοιχείο της πρότασης για το οποίο ζητάμε πληροφορίες. Το κλιτικό /ερωτηματικό μόριο mi ακολουθεί κανόνες φωνηεντικής αρμονίας. (1) Οğuz öğrenci mi? Ο Οğuz είναι μαθητής / φοιτητής; (2) Yorgo yabancı mı? Ο Γιώργος είναι ξένος; (3) Katerina Girit li mi? Η Κατερίνα είναι Κρητικιά; (4)Hüseyin Ürdün lü mü? Ο Χουσέϊν είναι απ την Ιορδανία. ΤΟΝΙΣΜΟΣ: To κλιτικό mi δεν φέρει τόνο. Συνήθως ο προτασιακός τόνος είναι υψηλός στο τμήμα της πρότασης που προηγείται του mi. (5) Öğrenciler hazır mı? (6) Hasan Fethiye ye gidiyor mu? (7) Siz de mi Fethiye ye gidiyorsunuz? V Συνδετικές Προτάσεις: Ερώτηση «ολικής αγνοίας» Το ερωτηματικό μόριο mi ακολουθεί τον όρο της πρότασης για τον οποίο θέτουμε την ερώτηση. Συνήθως στις συνδετικές προτάσεις με ολιγάριθμους όρους, το mi ακολουθεί το συμπλήρωμα του υποκειμένου, όπως στα παρακάτω παραδείγματα 7

8 (5) İyi mi-sin? Þ Είσαι καλά; (6) Öğretmen mi-siniz? Þ Είστε δάσκαλος; Ο δείκτης προσώπου/αριθμού που αντιστοιχεί στο υποκείμενο της εκάστοτε πρότασης, προστίθεται στο ερωτηματικό μόριο, όταν αυτό ακολουθεί το συμπλήρωμα υποκειμένου, όπως στον παρακάτω πίνακα. Be n Συμπλήρωμα Υποκειμένου (Σ.Υ.) mi-yim Biz (Σ.Υ.) mi-yiz Se (Σ.Υ.) mi-sin Siz (Σ.Υ.) mi-siniz n O (Σ.Υ.) mi-ø Onla r (Σ.Υ. -(lαr) mi Εφόσον όμως η ερώτηση αφορά άλλο όρο πλην του συμπληρώματος του υποκειμένου το mi ακολουθεί τον όρο για τον οποίο θέτουμε την ερώτηση. (7) Siz mi öğrenci-siniz? ΕΣΕΙΣ είστε φοιτητής; (ή μήπως κάποιος άλλος;) (8) Burcu yarın mı geliyor? Η Μπουρτζού έρχεται ΑΥΡΙΟ; V Συνδετικές Προτάσεις: Ερώτηση «μερικής αγνοίας» Οι ερωτηματικές προτάσεις «μερικής αγνοίας» είναι προτάσεις με τις οποίες ο ομιλητής ζητά πληροφορία/ες σχετικά με ένα συστατικό της πρότασης. Η ερώτηση εκφράζεται με μια κατάλληλη ερωτηματική φράση. Ποιος/ποια/ποιο kim Τι ne Ποιος/α/ό από... hangi Πού nere- Πότε ne zaman Πώς nasıl Πόσος/η/ο kaç Τι ώρα/ποιο χρόνο kaç Πόσο; ne kadar Γιατί niçin / neden /niy)-e Πού (οικείο) hani πού είναι που... 8

9 Κατά κανόνα, οι ερωτηματικές φράσεις τοποθετούνται σε θέση εστίασης που είναι η θέση των όρων που ο ομιλητής επιθυμεί να προσελκύσει την προσοχή. Συνήθως οι ερωτηματικές φράσεις τοποθετούνται πριν το κατηγόρημα. (9) Βugün derste kim-ler var-dı? Ποιοί ήταν σήμερα στο μάθημα; (Υπαρκτική ονοματική πρόταση) (10) Bu ödevi kim yaptı? Ποιος έκανε αυτή την εργασία; Εάν η ερωτηματική φράση είναι το συμπλήρωμα του υποκειμένου της συνδετικής πρότασης τότε τοποθετείται στην τελική θέση της πρότασης. (11) O uzun boylu adam kim? Ποιος είναι αυτός ο ψηλός άνθρωπος; (12) Sınav ne zaman? Πότε είναι το διαγώνισμα; (13) Bu kravat ne kadar? Πόσο (κάνει) αυτή η γραβάτα; Οι ερωτηματικές φράσεις έλκουν τον τόνο της πρότασης, ο οποίος πέφτει αμέσως μετά τη φράση. V ΑΡΝΗΤΙΚΟς ΤΥΠΟς ΤΟΥ ΡΉΜΑΤΟς ΕΙΝΑΙ και Η Δήλωση της Άρνησης Οι συνδετικές προτάσεις στα Τουρκικά μετατρέπονται σε αρνητικές με τη βοήθεια του değil [deil] ή [di:l] το οποίο ακολουθεί το συμπλήρωμα του υποκειμένου. Οι δείκτες προσώπου/αριθμού προστίθενται στο değil. (1) (Biz) Öğretmen değil-iz. (Εμείς) Δεν είμαστε δάσκαλοι/καθηγητές. Το değil συνιστά πρωτίστως τον τρόπο με τον οποίο δηλώνουμε την άρνηση σε μια συνδετική ονοματική πρόταση. Συνδυάζεται με επιθήματα που προστίθενται σε ονοματικό κατηγόρημα, δηλαδή τους συνδετικούς δείκτες -(y)-y)-)di, -(y)-y)-)miş, -(y)-y)-)sa και το επιρρηματικό -(y)-y)-)ken, το -DIr και τους προσωπικούς δείκτες της ομάδας 2. (2) Βu konser hiç iy)-i değil. Αυτή η συναυλία δεν είναι καθόλου καλή. 9

10 (3) Bülent gençliğinde pek y)-akışıklı değil-di. Ο Μπουλέντ δεν ήταν και πολύ όμορφος στα νιάτα του. Σε παροντικό χρόνο, ο αρνητικός τύπος μιας πρότασης με συνδετικό ρήμα διαμορφώνεται ως εξής ως προς το κατηγόρημα ή μέρος του κατηγορήματ: Be n Συμπλήρωμα υποκειμένου (y)-σ.υ.) + değil-im Biz (y)-σ.υ.) + değil-iz Se n Siz (y)-σ.υ.) + değil-sin (οικείο, φιλικό) (y)-σ.υ.) + değil-siniz (επίσημο) Siz (y)-σ.υ.) + değilsiniz O (y)-σ.υ.) + değil-ø Onla r (y)-σ.υ.) + değil- (ler) Μερική άρνηση με το değil Το değil,όπως αντίστοιχα το μόριο όχι στα ελληνικά, χρησιμοποιείται για την άρνηση ενός όρου της πρότασης, σε δομές με αντιθετική άρνηση. Το αρνητικό μόριο στα Τουρκικά ακολουθεί τον όρο της πρότασης στο οποίο αναφέρεται. Αντίθετα στα Ελληνικά το όχι προηγείται του αντίστοιχου όρου της πρότασης. (4) Εκείνος είναι φοιτητής, όχι εγώ. Þ Ben değil, o öğrenci. V Κατευθυνόμενες/επιβεβαιωτικές ερωτήσεις ολικής αγνοίας : «(έτσι) δεν είναι;» Όταν ένας ομιλητής κάνει μια δήλωση, καταφατική είτε αρνητική, μπορεί να αποφασίσει να ζητήσει επιβεβαίωση της αλήθειας της απόφανσης με την προσθήκη,μετά το τέλος της δήλωσης, της φράσης «(έτσι) δεν είναι;» (1) Ömer öğrenci; değil mi? Ο Ομέρ είναι φοιτητής. Έτσι δεν είναι; (2) Konsere yer ayırtmıştın, değil mi? Είχες κάνει κράτησει για τη συναυλία, έτσι; VI. ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ - ZAMİRLER (ADILLAR) και ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΑ Αντωνυμίες είναι λέξεις που αντικαθιστούν ή υποκαθιστούν ένα ονοματικό στοιχείο/μια ονοματική φράση. Διακρίνονται σε διάφορες 10

11 υποκατηγορίες: προσωπικές, δεικτικές, κτητικές, αόριστες, ερωτηματικές, αυτοπαθείς και αναφορικές. Κάποιες αντωνυμίες λειτουργούν και ως προσδιοριστές, δηλαδή ως λέξεις που προσδιορίζουν ένα ουσιαστικό, διαφορετικές όμως από τα επίθετα ή τα αριθμητικά. Συμβατικά μπορούμε να τα ονομάζουμε επίθετα, σαν εναλλακτικό όρο στον όρο προσδιοριστής. Όταν λειτουργούν ως αντωνυμίες λόγω των ονοματικών τους χαρακτηριστικών κλίνονται όπως τα ονόματα, δηλαδή ως προς τον αριθμό, την κτήση ή την πτώση. VI.1. ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ - Kişi Zamirleri Ben, sen, o, biz, siz, onlar TEKİL-Ενικός ÇOĞUL- Πληθυντικός Ο ομιλών Ben Biz Αυτός στον οποίο απευθυνόμαστε Αυτός στον οποίο γίνεται αναφορά Sen (οικείο, ανεπίσημο) Siz (πληθυντικός ευγενίας) O Siz Onlar ΠΡΟΣΟΧΗ: Στα Τουρκικά το επίθημα εναρμονίζεται φωνολογικά με το θέμα, εκτός εξαιρέσεων. Η αρμονία φωνηέντων και οι μετατροπές συμφώνων πραγματώνονται στο συγκολλούμενο επίθημα. Ωστόσο, οι προσωπικές αντωνυμίες ben, sen στη δοτική (με πτωτικό δείκτη -(y)α ) μετατρέπονται σε bana, sana. VI.2. ΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ και ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΕΣ - İşaret Zamirleri Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar O kitap henüz gelmedi. Δεν έφθασε ακόμα εκείνο το βιβλίο. (Δεικτικό επίθετο /προσδιοριστής) O henüz gelmedi. Εκείνο δεν έφθασε ακόμα. (η λέξη o είναι η αντωνυμία που αντικαθιστά τo ουσιαστικό kitap βιβλίο ) 11

12 Οι δεικτικές αντωνυμίες εκτός απ τον αριθμό (bunlar, şunlar, onlar) κλίνονται ως προς την πτώση: (bunda, şunda, onda, bunlarda,..., bundan, şundan, onlardan, bunlardan, şunlardan, onlardan, bunu, şunu, onu, buna, şuna, ona,...vs) VI.3. ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ - Soru Zamirleri : Kim ne (kim, ne, nereye, kaçı - ο αντίστοιχος ερωτηματικός προσδιοριστής/επίθετο είναι kaç, hangisi - ο αντίστοιχος ερωτηματικός προσδιοριστής/επίθετο είναι hangi) VI.4. ΑΟΡΙΣΤΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ και ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΕΣ - Belgisiz Zamirler Bazısı ο αντίστοιχος αόριστος προσδιοριστής/επίθετο είναι:bazı, bazıları μόνο αντωνυμικός τύπος, kimisi ο αντίστοιχος αόριστος προσδιοριστής/επίθετο είναι: kimi, çoğu, hiçbiri ο αντίστοιχος αόριστος προσδιοριστής/επίθετο είναι: hiçbir VI.5 ΑΝΑΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ - İlgi Zamirleri : -ki ( Benimki, onunki ) ΠΡΟΣΟΧΗ: Η αντωνυμία kendi μπορεί να λειτουργήσει ως αυτοπαθής αντωνυμία - dönüşlülük zamiri -. Ως εκ τούτου παίρνει τα επιθήματα που μπορούν να προστεθούν στο όνομα. Kendime ait bir dükkanım var. Έχω ένα ιδιόκτητο κατάστημα. (κυριολ. Έχω ένα κατάστημα που ανήκει σε εμένα τον ίδιο.) 12