Το Διαδίκτυο. Αντώνης Π. Κωστάκος Σχολικός Σύμβουλος Πληροφορικής 01/03/10

Transcript

1 Το Διαδίκτυο Αντώνης Π. Κωστάκος Σχολικός Σύμβουλος Πληροφορικής

2 Τι θα συζητησουμε Τι είναι το διαδίκτυο (ιντερνετ) και τι παρέχει Ποιοι κίνδυνοι υπάρχουν Πως μπορούμε να τους αντιμετωπίσουμε Λογισμικό προστασίας και τρόποι αξιοποίησης του Νομικό καθεστώς Χρήσιμες Πηγές Πληροφόρησης

3 Το Διαδίκτυο (ιντερνετ) Είναι μια μεγάλη λεωφόρος. Η λεωφόρος των Πληροφοριών και της γνώσης Επέφερε: Επανάσταση στην Πληροφόρηση Αλλαγή στον τρόπο ζωής μας Αμεσότητα στην επικοινωνία Διάχυση της γνώσης Κατάργηση συνόρων Αλλαγή στον τρόπο εργασίας

4 Το τεχνολογικό χάσμα Πόσο εξοικειωμένοι είμαστε με την τεχνολογία αυτή; Αποτελεί τον ταχύτερα εξελισσόμενο κλάδο της τεχνολογίας. Επέφερε τόσες αλλαγές και σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα ώστε να μην προλάβουμε να τις αφομοιώσουμε σαν άτομα αλλά και σαν κοινωνία διαμορφώνοντας την κατάλληλη κουλτούρα. Είναι ίσως η μόνη τεχνολογία στην οποία εσείς τα παιδιά μας γνωρίζετε πολλές φορές περισσότερα από εμάς

5 Το τεχνολογικό χάσμα Γεννηθήκατε και μεγαλώνετε με την τεχνολογία γι αυτό και είστε αρκετά εξοικειωμένα ή εξοικειώνεστε πολύ εύκολα με τη χρήση της. Αυτή η εξοιεκίωση έχει επηρεάσει τον τρόπο που επικοινωνείτε, που διασκεδάζετε, που μαθαίνετε. Τι κινδύνους μπορεί να κρύβουν όλα αυτά;

6 Πρόσβαση στο ιντερνετ Ο περισσότερος κόσμος πιστεύει ότι η πρόσβαση μπορεί να γίνει μέσω ενός υπολογιστή, μιας απλής τηλεφωνικής γραμμής και ενός παρόχου υπηρεσιών ο οποίος παρέχει δικαιώματα πρόσβασης. Στην πραγματικότητα, πρόσβαση όμως μπορούμε να έχουμε και από ένα κινητό τηλέφωνο ή από ένα ηλεκτρονικό παιγνίδι (play station) Η εξέλιξή του υπήρξε ραγδαία Πάνω από 1,5 δισεκατομμύρια χρήστες παγκοσμίως 4 εκατομμύρια χρήστες στην Ελλάδα Περίπου 260% αύξηση των χρηστών τα τελευταία 7 χρόνια 1,5 εκατομμύρια γρήγορες συνδέσεις

7 Πως χρησιμοποιούν τα παιδιά της ηλικίας σας το διαδίκτυο Για επικοινωνία Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ( ) - Αποστολή μηνυμάτων σε μία ή πολλές ηλεκτρονικές διευθύνσεις Ανταλλαγή Μηνυμάτων & Chat Rooms - Διεξαγωγή online συζητήσεων με έναν ή πολλούς συνομιλητές, γνωστούς και άγνωστους MSN Live Messenger, Skype, Sites κοινωνικής δικτύωσης μεγάλης επισκεψιμότητας - MySpace, Facebook, YouTube, Hi5, Touiter κ.άα Οι χρήστες του Facebook βομβαρδίζονται από ψεύτικα μηνύματα για μόλυνση του υπολογιστή τους από ιούς και για αγορά ψεύτικου Antivirus σύμφωνα με την Panda Labs

8 Πως χρησιμοποιούν τα παιδιά της ηλικίας σας το διαδίκτυο Για Πληροφόρηση Αναζητούν πληροφορίες για θέματα προσωπικού ενδιαφέροντος - Αθλητικά - Τηλεόραση - Μουσική/Κινηματογράφος... Σχετικά με τις σχολικές τους εργασίες, αναζητούν... - Πληροφορίες για ό,τι αφορά στα σχολικά μαθήματα και εργασίες που απαιτούν συλλογή στοιχείων - Βοηθήματα Ερευνούν για προϊόντα που τους ενδιαφέρουν - Βρίσκουν λεπτομέρειες για προϊόντα κάθε είδους - Αγοράζουν προϊόντα

9 Πως χρησιμοποιούν τα παιδιά της ηλικίας σας το διαδίκτυο Για Ψυχαγωγία Διαδικτυακά online- παιχνίδια «Κατέβασμα» παιχνιδιών - Ενημέρωση για τα τελευταία παιχνίδια που κυκλοφορούν, νέες εκδόσεις παιχνιδιών κ.λπ. Συμμετχή σε Forums παιχνιδιών - Συζητήσεις για οτιδήποτε αφορά στα ηλεκτρονικά παιχνίδια, συμμετοχή σε on-line διαγωνισμούς «Κατέβασμα» μουσικής, βίντεο Πόσο δημιουργικά μπορεί να είναι όλα αυτά και τι κινδύνους μπορεί να κρύβουν;

10 Ποιοι έχουν πρόσβαση στο ιντερνετ; Πρόσβαση έχουν άνθρωποι κάθε ηλικίας, πλούσιοι και φτωχοί, καλοί και κακοί, φυσιολογικοί και μη. Το Διαδίκτυο αποτελεί μια αναπαράσταση του πραγματικού μας κόσμου. Όπως όμως συμβαίνει σε κάθε κοινωνία, μερικά μέλη της, δεν ενστερνίζονται τις ηθικές αρχές του συνόλου, αλλά προτιμούν να λειτουργούν σε βάρος των πολλών αποκομίζοντας οικονομικά κυρίως οφέλη. Η διαφορά είναι ότι το έγκλημα αλλά και κάθε κατακριτέα συμπεριφορά, γίνονται ηλεκτρονικά. Είναι αναγκαίο να έχουμε επίγνωση των κινδύνων

11 Κίνδυνοι Πολλοί πιστεύουν ότι οι μοναδικοί κίνδυνοι προέρχονται από κακόβουλο λογισμικό και από τους χάκερς και ότι με τα κατάλληλα προγράμματα προστασίας ελαχιστοποιούν τους κινδύνους αυτούς. Είναι όμως αρκετό αυτό;

12 Κίνδυνοι από κακόβουλο λογισμικό Κακόβουλο λογισμικό Ιοί Κατάσκοποι Σκουλήκια Dialers Δούρειοι Ίπποι Windows Rootkits Ασφάλεια Antivirus Τείχος προστασίας(firewall) Anti-spyware Πολλοί πιστεύουν ότι αυτό είναι αρκετό, είναι πράγματι έτσι;

13 Ερώτηματα Την ώρα που είστε συνδεδεμένοι στο Ιντερνετ όταν συνομιλείτε με κάποιον, ξέρετε σίγουρα ποιος είναι στην άλλη πλευρά; Ξέρετε αν βλέπουν και άλλοι τις σελίδες που κοιτάνε στο ιντερνετ; Ξέρετε ότι τίποτα δεν διαγράφετε από όσα δημοσιεύονται στο ιντερνετ;

14 Κίνδυνοι Από υπερβολική χρήση διαδικτύου έως και εθισμό 6 στους 10 ανήλικους αποκαλύπτουν προσωπικά δεδομένα στο Διαδίκτυο (Πανευρωπαϊκή έρευνα δικτύου για ασφαλές Ιντερνετ) 8 στα 10 Ελληνόπουλα δήλωσαν ότι έχουν δικό τους υπολογιστή, 6 στα 10 "σερφάρουν" έως και πέντε ώρες εβδομαδιαίως, ενώ 2 στα 10 είναι online πάνω από δέκα ώρες. (Έρευνα σε 37 χώρες του κόσμου) Συμπτώματα Υπερβολικός χρόνος απασχόλησης Παραμέληση των υποχρεώσεων τους Απότομη μείωση σχολικής επίδοσης Απομόνωση με ταυτόχρονη μείωση άλλων δραστηριοτήτων Πονοκέφαλοι, ξηρότητα οφθαλμών

15 Παιδοφιλία Πώς χρησιμοποιούν οι παιδόφιλοι το Ίντερνετ - Συμμετέχουν σε Chat Rooms, ψάχνωντας για συνομιλητές-παιδιά προσπαθώντας να αποσπάσουν πληροφορίες για προσωπικά στοιχεία - Μόλις εντοπίσουν τον στόχο τους στέλνουν συχνά προσπαθώντας να δημιουργήσουν μια σχέση φιλίας και εμπιστοσύνης. Θίγουν θέματα που άπτονται των ενδιαφερόντων των νέων. - Επόμενο βήμα είναι να προσπαθούν συνεχώς να έρθουν σε προσωπική επαφή

16 Ανάρμοστο Περιεχόμενο Χιλιάδες τοποθεσίες (sites) περιέχουν υλικό ακατάλληλο για ανηλίκους. Το 37% των ιστοσελίδων που υπάρχουν σε ολόκληρο το ίντερνετ, περιέχουν, προβάλλουν οι πωλούν πορνογραφικό περιεχόμενο, ναρκωτικά, όπλα και μια μικρή μερίδα περιέχει περιεχόμενο από παράνομες δραστηριότητες, όπως δολοφονίες, βιασμούς κτλ. - Νόμιμης ενήλικης πορνογραφίας και παράνομης ανήλικης πορνογραφίας - Ελεύθερης πρόσβασης σε πορνογραφικά videos/ταινίες και εικόνες - Περιεχομένου απεικόνισης μίσους, βίαιων και αποτρόπαιων πράξεων - Ηλεκτρονικών στοιχημάτων και τζόγου Sites εγκληματικού περιεχομένου π.χ. - Πληροφοριών κατασκευής απλών βομβών με απλά υλικά - Τρόπων χρήσης και παρασκευής αυτοσχέδιων ναρκωτικών - Τρόπων πλαστογράφησης εντύπων κ.α. Κυβερνο-εκφοβισμός (Cyberbullying) - Προσβλητικά και χυδαία και συζητήσεις σε Chat Rooms - Sites με σκοπό να προσβάλλουν και να απειλήσουν πρόσωπα

17 Καταπάτηση Ιδιωτικότητας Παράνομη χρήση προσωπικών στοιχείων - Κατά την εγγραφή σε υπηρεσίες του Ίντερνετ ζητούνται και αποθηκεύονται προσωπικά στοιχεία. - Τα στοιχεία αυτά χρησιμοποιούνται είτε νόμιμα (με συγκατάθεση του χρήστη), είτε παράνομα μέσω προγραμμάτων υποκλοπής στοιχείων, για διαφημιστικούς αλλά και ακόμη πιο δόλιους σκοπούς (αποστολή spam και ιών) Ετεροπροσωπία Identity theft: κάποιο άλλο άτομο μπορεί να κλέψει την ταυτότητα ενός παιδιού και να εκτελέσει παράνομες online δραστηριότητες. χρησιμοποιώντας τα στοιχεία αυτά.

18 Οικονομικό έγκλημα Απάτες στο Internet Τα συστήματα τύπου "Αεροπλανάκι" Οι αεριτζήδες Παροχείς Υπηρεσιών Internet. Οι Πωλητές "άριστης ποιότητας" υλικού (hardware) σχετικού με το Internet σε αφάνταστα χαμηλές τιμές Η εξαπάτηση με πλαστά στοιχεία επενδυτών που θέλουν να μπουν στο Internet Η εξαπάτηση ελευθέρων επαγγελματιών και ανθρώπων που παρέχουν υπηρεσίες εργαζόμενοι από το σπίτι τους. Διάφοροι υποτιθέμενοι επενδυτές τους υπόσχονται πλουσιοπάροχες αμοιβές για απλές εργασίες όπως η επεξεργασία κειμένου ή η μετατροπή (conversion) αρχείων γραφικών από το ένα format στο άλλο.

19 Τα κινητά τηλέφωνα Τα έξυπνα κινητά βρίσκονται όλο και πιο συχνά στο στόχαστρο εγκληματιών που προσπαθούν να βρουν τρόπους παραβίασης τους Η F-Secure έχει εντοπίσει 30 διαφορετικά είδη κακόβουλου λογισμικού για κινητά τηλέφωνα το μήνα για την χρονιά που πέρασε. Ένας από τους πρώτους ιούς είχε την ονομασία Skulls (κρανία), λόγω του κρανίου που εμφανιζόταν στην οθόνη του κινητού μόλις μολυνόταν, κλέβοντας ταυτόχρονα όλα τα δεδομένα της κάρτας μνήμης. Οι εταιρείες ασφαλείας έχουν αναπτύξει ειδικά προσαρμοσμένο λογισμικό anti-spam και anti-virus για κινητά τηλέφωνα, όπως επίσης ειδικά χαρακτηριστικά που επιτρέπουν στον ιδιοκτήτη του κινητού να κλειδώνει τη συσκευή από απόσταση, ή να το εντοπίζει γεωγραφικά.

20 Τα κινητά τηλέφωνα Τα έξυπνα κινητά βρίσκονται όλο και πιο συχνά στο στόχαστρο εγκληματιών που προσπαθούν να βρουν τρόπους παραβίασης τους Η επικείμενη κυκλοφορία του λογισμικού Flexispy στην Μ. Βρετανία έχει προκαλέσει συζητήσεις στους νομικούς κύκλους της χώρας, Συνακρόαση συνομιλιών Ακρόαση Χώρου: Ακρόαση Χώρου με το τηλέφωνο κλειστό Προώθηση γραπτών μηνυμάτων SMS Εντοπισμός θέσης

21 Πως αντιμετωπίζονται οι κίνδυνοι; Διακόπτουμε τη σύνδεση με το ιντερνετ; Το ιντερνετ είναι πλέον καθιερωμένο μέσο πληροφόρησης και επικοινωνίας. Δε μπορούμε ούτε να το αποφύγουμε ούτε να το αγνοήσουμε. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να απορρίψουμε την κακή εκδοχή του και να κρατήσουμε ότι είναι ωφέλιμο. Να καλλιεργήσουμε ένα νέο τρόπο σκέψης.

22 Πως αντιμετωπίζονται οι κίνδυνοι; Μη δίνετε προσωπικά στοιχεία και φωτογραφίες στο Ίντερνετ και ποτέ σε κάποιον που δεν ξέρετε. Κάποιοι μπορεί να τις εντοπίσουν και να τις αλλοιώσουν. Αν κάποιος επιμένει, συζητήστε το με τους γονείς ή τους τους δασκάλους σας Αποφεύγετε να συναντάτε προσωπικά, άτομα που γνωρίζετε στο Ίντερνετ Μην απαντάτε σε μηνύματα υβριστικού περιεχομένου και να μην χρησιμοποιείτε αντίστοιχα sites και forums Μην πιστεύετε οτιδήποτε διαβάζετε στο Ίντερνετ, πολλές φορές πρόκειται για μη διασταυρωμένες ή επιτηδευμένα παραπλανητικές πληροφορίες

23 Πως αντιμετωπίζονται οι κίνδυνοι; Θέστε λογικά χρονικά όρια στη χρήση του Internet (για εργασίες, αποστολή , παιχνίδια) Θέστε κανόνες σε ό,τι αφορά την αγορά μέσω Internet. Ότι φαίνεται πολύ καλό συνήθως δεν είναι και αληθινό. Αν ήταν, αυτός που προσπαθεί να σας το πουλήσει θα το κράταγε για τον εαυτό του. Αν συναντήσετε παράνομες δραστηριότητες μέσα στο δίκτυο καταγγείλετέ τις σε κάποιον αρμόδιο φορέα. Σύμφωνα με το Σωκράτη: "αν ανέχομαι την αδικία που κάνει κάποιος άλλος είναι σαν να αδικώ εγώ"

24 Πως αντιμετωπίζονται οι κίνδυνοι; Θέστε λογικά χρονικά όρια στη χρήση του Internet (για εργασίες, αποστολή , παιχνίδια) Θέστε κανόνες σε ό,τι αφορά την αγορά μέσω Internet.

25 Ενημερωθείτε Μάθετε για τα κακόβουλα («spam») - Οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει παραλήπτης τέτοιας κακόβουλης ηλεκτρονικής αλληλογραφίας - Η ηλεκτρονική σας διεύθυνση μπορεί να βρεθεί από τους αποστολείς τέτοιων μηνυμάτων με διαφόρους τρόπους, γι αυτό χρειάζεται προσοχή πού δίνετε την ηλεκτρονική σας διεύθυνση στο Internet Αποφύγετε sites με ανεπιθύμητες διαφημίσεις (Pop-up Ads) - Κατά την πλοήγηση σε διάφορα sites μπορούν ανά πάσα στιγμή να «ξεπηδήσουν» νέα παράθυρα διαφημίσεων άλλων sites. Αποφύγετε να ακολουθείτε τέτοιες διαφημίσεις καθώς πολλές φορές πρόκειται για «ύποπτα» sites π.χ. πορνογραφικού περιεχομένου και ηλεκτρονικού τζόγου. Μάθετε για τα εργαλεία λογισμικού που μπορούν να αποτρέψουν τέτοιου είδους ανεπιθύμητης διαφήμισης.

26 Γνωρίστε τη Νομοθεσία Σε αντίθεση με το παρελθόν, τα τελευταία χρόνια και σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, έχει θεσπιστεί σύνολο διατάξεων και νόμων που στοχεύουν στην προστασία του πολίτη από φαινόμενα ηλεκτρονικού εγκλήματος. Π.χ. Ν. 2472/1997 ("Προστασία του ατόμου από την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα") Ν. 3115/2003 ("Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών") Ν. 2251/1994 ( "Προστασία του Καταναλωτή") Ν. 2121/1993 ("Πνευματική Ιδιοκτησία") ΠΔ. 342/2002 ("Διακίνηση εγγράφων με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο") & ΠΔ.343/2002 ("Συνδρομητικές υπηρεσίες) Οδηγία 96/9/ΕΟΚ/1996 (Νομική Προστασία των Βάσεων Δεδομένων)

27 Γνωρίστε τη Νομοθεσία Οργάνωση αρμόδιων υπηρεσιών και φορέων Π.χ. Ομάδα Δράσης για την Ψηφιακή Ασφάλεια (DART) ( Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α.Δ.Α.Ε.) ( Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (DPA) ( Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (Ε.Ε.Τ.Τ.) (

28 Λογισμικό Φιλτραρίσματος Λογισμικό Φιλτραρίσματος Περιεχομένου Στα προγράμματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ειδικά φίλτρα αποτρέπουν τη λήψη ανεπιθύμητων s είτε με βάση το θέμα και το περιεχόμενο τους είτε με βάση τον αποστολέα τους (black & white lists). Τα περισσότερα προγράμματα για την πλοήγηση στο Internet (browsers) μπορούν να μπλοκάρουν ανεπιθύμητα sites, pop-up παράθυρα και στιγμιαίων λήψη μηνυμάτων κατά την πλοήγηση Πολλές μηχανές αναζήτησης διαθέτουν επιλογές φιλτραρίσματος των αποτελεσμάτων αναζήτησης

29 Λογισμικό Προστασίας στο Internet Λογισμικό Προστασίας στο Internet Προγράμματα Τείχους Προστασίας (Firewall): Ελέγχουν και αποτρέπουν εισερχόμενη και εξερχόμενη κίνηση στον υπολογιστή Συστήματα Ανίχνευσης Εισβολών (Intrusion Detection Systems - IDS): αναγνωρίζουν ύποπτες προσπάθειες πρόσβασης στον υπολογιστή (επιθέσεις) και ενημερώνουν τον χρήστη.

30 Λογισμικό Προστασίας από Ιούς Λογισμικό Προστασίας από Ιούς Προγράμματα σάρωσης όλων αρχείων και προγραμμάτων, που είτε είναι εγκατεστημένα στον υπολογιστή μας, είτε προσπαθούμε να τα κατεβάσουμε από το Internet, προκειμένου να ανιχνεύσουν την ύπαρξη ιών και άλλων κακόβουλων προγραμμάτων. Τα προγράμματα προστασίας από ιούς πρέπει να ενημερώνονται συχνά με δυνατότητα ανίχνευσης νέων ιών.

31 Χρήσιμοι Σύνδεσμοι Ομάδα Δράσης για την Ψηφιακή Ασφάλεια (DART) ( Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου των Επικοινωνιών (Α.Δ.Α.Ε.) ( Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα (DPA) ( Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (Ε.Ε.Τ.Τ.) (

32 Τελειώνοντας να θυμίσω ότι Το ίντερνετ κρύβει κινδύνους. Πολλές φορές μεγεθύνει πράγματα που θέλουμε να κρύψουμε η φανερώνει δημόσια πράγματα που θέλουμε να ξεχάσουμε. Το ιντερνετ δεν ξεχνά και δε συγχωρεί Μάθετε να χρησιμοποιείται σωστά το ιντερνετ Θέστε όρια στη χρήση του Θωρακιστείτε με αξίες Μιλήστε με τους γονείς και τους καθηγητές σας Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι να το δαιμονοποιήσουμε.

33 Διαδίκτυο ΤΕΛΟΣ