Πρόσωπο επαφής: Κονταξάκης Μιχάλης, τηλ / 87775, Περίληψη

Transcript

1 «Παρακολούθηση Περιβαλλοντικών Όρων Εγκατάστασης Επεξεργασίας Αστικών Στερεών Αποβλήτων και Χώρου Διάθεσης Υπολειμμάτων - Σχέσεις Εμπιστοσύνης με την Κοινωνία για Ολοκληρωμένη Διαχείριση Α.Σ.Α. και Λιγότερους Χ.Υ.Τ.» Μιχάλης Κονταξάκης 1, Ερωφίλη Γαγάνη 1, Νικόλαος Καλογεράκης 2, Κώστας Πατεράκης 1, Λευτέρης Κοπάσης 1, Θεοχαρούλα Μυλωνάκη 1, Δήμητρα Βενιέρη 2, Εμμανουήλ Λαζαρίδης 2, Νικόλαος Νικολαίδης 2, Ελευθερία Ψυλλάκη 2, Πέτρος Λυμπεράκης 3 1.Διαδημοτική Επιχείρηση Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (Δ.Ε.ΔΙ.Σ.Α.) Ν. Χανίων 2.Πολυτεχνείο Κρήτης, Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος 3. Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης, Πανεπιστήμιο Κρήτης Πρόσωπο επαφής: Κονταξάκης Μιχάλης, τηλ / 87775, dedisa1@otenet.gr Περίληψη Οι σύγχρονες Εγκαταστάσεις και οι Φορείς διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΦοΔΣΑ) στοχοποιούνται από τις τοπικές κοινωνίες, καθώς στο θυμικό των πολιτών βρίσκεται η επί σειρά ετών ανεξέλεγκτη απόρριψη των σκουπιδιών, ενώ συγχρόνως παρατηρείται υπερ-προβολή των κακών πρακτικών, χωρίς ποτέ να προβάλλεται η θετική πρόοδος που έχει γίνει από τους φορείς διαχείρισης. Η Δ.Ε.ΔΙ.Σ.Α. Χανίων στο πλαίσιο των δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης της, που έχει υιοθετήσει ως ΦοΔΣΑ, ανέθεσε την παρακολούθηση των περιβαλλοντικών όρων του Εργοστασίου Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (ΕΜΑΚ) και του Χώρου Υγειονομικής ταφής (ΧΥΤ) Χανίων, καθώς και περιμετρικά των εγκαταστάσεων σε ανεξάρτητους, αλλά και επιστημονικά επαρκείς φορείς. Τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα που προκύπτουν δημοσιοποιούνται με κύριο στόχο να εξαλειφθεί η δυσπιστία που υπάρχει και να ενδυναμωθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών προς τις μονάδες αυτές. Λέξεις κλειδιά: κοινωνική ευθύνη / αποδοχή εγκαταστάσεων επεξεργασίας ΑΣΑ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι σύγχρονες εγκαταστάσεις διαχείρισης Αστικών Στερεών Αποβλήτων (ΑΣΑ) συχνά στοχοποιούνται από τις τοπικές κοινωνίες, καθώς στο θυμικό των πολιτών βρίσκεται η επί σειρά ετών ανεξέλεγκτη απόρριψη των σκουπιδιών. Τα προβλήματα κοινωνικής αποδοχής των εγκαταστάσεων επεξεργασίας στερεών αποβλήτων, που σε ορισμένες περιπτώσεις εμφανίζονται και με την μορφή καθολικής άρνησης, είναι ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα που απασχολούν τους φορείς διαχείρισης στερεών αποβλήτων. Οι πολίτες αποτελούν συχνά ανασταλτικό παράγοντα στην χωροθέτηση ή την λειτουργία των μονάδων αυτών, χωρίς να συνειδητοποιούν ότι είτε με την επίμονη άρνηση στην προτεινόμενη αλλαγή, είτε με την απάθεια και τον ωχαδελφισμό, διαιωνίζουν την μη ασφαλή διαχείριση σε βάρος της ορθολογικής και βιώσιμης διαχείρισης. Η παράδοξη αυτή άποψη ενισχύεται ακόμα περισσότερο από την υπερ-προβολή τόσο των κακών πρακτικών όσο και των όποιων αντιδράσεων, χωρίς ποτέ να εμφανίζονται οι πρόοδοι των φορέων. Για την επίτευξη της κοινωνικής αποδοχής των σχετικών δράσεων και εγκαταστάσεων επεξεργασίας στερεών αποβλήτων απαιτείται ενημέρωση του κοινωνικού συνόλου για τις διαθέσιμες πρακτικές διαχείρισης στερεών αποβλήτων και για τα οφέλη που προκύπτουν για το περιβάλλον, καθώς και δράσεις ευαισθητοποίησης και ενεργής συμμετοχής των πολιτών από όλα τα κοινωνικά, οικονομικά στρώματα.

2 Κάθε πολίτης οφείλει να είναι υπεύθυνος για τα απορρίμματα που παράγει, αντί να κυριαρχείται από το σύνδρομο Not In My Back Yard (Ν.Ι.Μ.Β.Υ.), σύνδρομο που δυστυχώς παραμένει επίκαιρο. Αποτέλεσμα αυτού, είναι η πεποίθηση ότι η μη πραγματοποίηση ενός έργου διαχείρισης στην περιοχή μας, αποτελεί τον ασφαλέστερο μηχανισμό προστασίας του περιβάλλοντος και της υγείας μας. Συγχρόνως, οι Φορείς Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (Φο.Δ.Σ.Α.) καλούνται να κερδίσουν την εμπιστοσύνη της κοινωνίας, ώστε να επιτελέσουν την αποστολή τους, που είναι η επεξεργασία των απορριμμάτων για λιγότερους Χώρους Υγειονομικής ταφής (ΧΥΤ), αφού προηγηθεί η ενημέρωση και η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των πολιτών στο να συμμετέχουν στον περιορισμό της παραγωγής των απορριμμάτων, στην επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση. Ο φορέας διαχείρισης των στερεών αποβλήτων του Ν. Χανίων (Φο.Δ.Σ.Α.), η Δ.Ε.ΔΙ.Σ.Α. παρέχει έργα και υπηρεσίες ποιότητας σε όλο το φάσμα της διαχείρισης, την συλλογή, μεταφορά, την προεπεξεργασία και την τελική διάθεση, την διαλογή στην πηγή και την εναλλακτική διαχείριση αστικών στερεών αποβλήτων, με την αξιοποίηση των τεχνολογιών περιβάλλοντος και την αποδοχή από τους ενημερωμένους πολίτες. Λειτουργεί το Εργοστάσιο Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης (Ε.Μ.Α.Κ.) και το Χώρο Υγειονομικής Ταφής (Χ.Υ.Τ.) με εγκατάσταση βιολογικού καθαρισμού, στην Κορακιά Δήμου Ακρωτηρίου, επιτυγχάνοντας ολοκληρωμένη διαχείριση των στερεών αποβλήτων και εκτροπή της τάξεως του 30% από το Χ.Υ.Τ. Η απάντηση της ΔΕΔΙΣΑ Χανίων στο προαναφερθέν φαινόμενο της στοχοποίησης είναι η δικτύωση και συνεργασία με εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα, επιχειρήσεις, συλλογικούς και άλλους φορείς -σε κάθε επίπεδο- για την ανταλλαγή και διάχυση πληροφοριών και τεχνογνωσίας και ο σχεδιασμός προγράμματος δράσεων εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Μια εκ των δράσεων αυτών είναι η ανάθεση σε ανεξάρτητους, αξιόπιστους, αντικειμενικούς, αλλά και επιστημονικά επαρκείς φορείς να παρακολουθούν τους περιβαλλοντικούς όρους των εγκαταστάσεων του ΕΜΑΚ και του ΧΥΤ Χανίων, καθώς και περιμετρικά των εγκαταστάσεων. Τα αποτελέσματα και τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την παρακολούθηση δημοσιοποιούνται και παρουσιάζονται στους φορείς και στην κοινωνία των Χανίων ώστε να εξαλειφθεί η δυσπιστία που υπάρχει από την λειτουργία τέτοιου είδους εγκαταστάσεων. 2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΗΣ ΔΕΔΙΣΑ Το 1994 η Δ.Ε.ΔΙ.Σ.Α., με το που ξεκίνησε τη λειτουργία της, προχώρησε στην υλοποίηση προγράμματος διαλογής στην πηγή χαρτιού, με τη μέθοδο των σταθερών κάδων σε επιλεγμένα σημεία στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Χανίων (πληθυσμιακή κάλυψη κάτοικοι), γεγονός που αποτελεί και την πρώτη προσέγγιση της αειφορικής περιβαλλοντικής διαχείρισης των στερεών αποβλήτων στα Χανιά. Το επόμενο ορόσημο στη διαχείριση ΑΣΑ στα Χανιά, στα μέσα του 2005, είναι η λειτουργία του Ε.Μ.Α.Κ. Ν. Χανίων που αποτελεί ένα από τα πλέον σημαντικά έργα ολοκληρωμένης διαχείρισης απορριμμάτων στην Ελλάδα, τη διαχείριση του οποίου εξ αρχής έχει αναλάβει η Δ.Ε.ΔΙ.Σ.Α. - και η συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης για τη συστηματική συλλογή των Συσκευασιών στο Ν. Χανίων, οπότε ξεκίνησε το πέρασμα από την εποχή της ταφής ανεπεξέργαστων ΑΣΑ στην εποχή της Ολοκληρωμένης Διαχείρισης των Στερεών Αποβλήτων στο Ν. Χανίων, που αποτελεί περιοχή που είναι σε διαρκή άνοδο στην παροχή υπηρεσιών αναψυχής, γεγονός που προϋποθέτει βιώσιμη διαχείριση του περιβάλλοντος. Η Δ.Ε.ΔΙ.Σ.Α. σήμερα έχει αναπτύξει έναν μεγάλο αριθμό δραστηριοτήτων, στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων, όπως: Συλλογή & Μεταφορά ΑΣΑ σε 14 Δήμους του Ν. Χανίων, με στόλο εξοπλισμένο με G.P.S., ώστε να επιτυγχάνεται βελτιστοποίηση δρομολογίων.

3 Διαχείριση Ογκωδών Απορριμμάτων. Πρόγραμμα Διαλογής στη Πηγή Συσκευασιών (πλην γυάλινων) και Έντυπου Χαρτιού σε 20 Δήμους του Νομού, εξυπηρετώντας περί τους από τους μόνιμους κατοίκους. Πρόγραμμα Διαλογής στη Πηγή Συσκευασιών Γυαλιού. Λειτουργία του Ε.Μ.Α.Κ. & του ΧΥΤ Χανίων. Εναλλακτική Διαχείριση κάποιων από τα επονομαζόμενα «άλλα προϊόντα» του Ν. 2939/01, όπως: o Πρόγραμμα Διαλογής στη Πηγή μικρού μεγέθους Αποβλήτων Ηλεκτρικού & Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) o Συλλογή πόρτα πόρτα μεγάλου μεγέθους ΑΗΗΕ, κ.ά. Ενημέρωση & Ευαισθητοποίηση Πολιτών με ειδικές δράσεις για τη μαθητευόμενη νεολαία ( : περί τις 200 ενημερώσεις σε εκπαιδευτικά ιδρύματα μέσω 450 ωρών παρουσιάσεων περί τους μαθητές). 3. ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗΣ ΚΑΙ ΚΟΜΠΟΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ & ΧΥΤ ΧΑΝΙΩΝ Το Ε.Μ.Α.Κ. και ο Χ.Υ.Τ. Χανίων έχουν εγκατασταθεί στη θέση Κορακιά Ακρωτηρίου του Νομού Χανίων, δίπλα (νοτίως) του γνωστού Κουρουπητού. Το ανωτέρω έργο, συνολικού προϋπολογισμού περίπου, υλοποιήθηκε με συγχρηματοδότηση κατά 75% από το Ταμείο Συνοχής ΙΙ ( ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κατά 25% από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Φορέας υλοποίησης του έργου ήταν η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων και ανάδοχος η εταιρεία ENVITEC Α.Ε. Φορέας διαχείρισής τους είναι η Διαδημοτική Επιχείρηση Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (Δ.Ε.ΔΙ.Σ.Α.) Χανίων. Η Μονάδα αποτελείται από τα εξής βασικά τμήματα: Είσοδος /αποδοχή απορριμμάτων - Ζυγιστήριο Υποδοχή Απορριμμάτων Μηχανική Διαλογή και Χειροδιαλογή Κομποστοποΐηση Ραφιναρία, Ωρίμανση και Αποθήκευση κόμποστ Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (Χ.Υ.Τ.Υ.) Μονάδα Τριτοβάθμιας Επεξεργασίας Στραγγισμάτων Επίσης διαθέτει Διοικητήριο, Συνεργείο Συντήρησης, Συνεργείο Οχημάτων και Αποθήκη, ενώ είναι εξοπλισμένο με ειδικές εγκαταστάσεις προστασίας των εργαζομένων και του περιβάλλοντος (εγκαταστάσεις αερισμού, απόσμησης και αποκονίωσης) σε όλες τις προβλεπόμενες θέσεις εργασίας. Οι αδειοδοτήσεις που έχει λάβει το Ε.Μ.Α.Κ. και ο Χ.Υ.Τ., σε συνδυασμό με την κείμενη ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία, επιβάλλουν την τήρηση συγκεκριμένων όρων και προϋποθέσεων για την ορθή περιβαλλοντικά λειτουργία του, για την εξασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος. 4. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΜΑΚ & ΧΥΤ ΧΑΝΙΩΝ Το πρόγραμμα παρακολούθησης της τήρησης των περιβαλλοντικών όρων του ΕΜΑΚ-ΧΥΤ περιλαμβάνει σειρές μετρήσεων που αφορούν την αξιολόγηση των επιπτώσεων στην ατμόσφαιρα, στα νερά, στο ακουστικό περιβάλλον, στη χλωρίδα και την πανίδα, στους χρήστες κ.λπ., λαμβάνοντας υπόψη το κεφ. Ε του παραρτήματος I (έγκριση περιβαλλοντικών όρων

4 Ε.Μ.Α.Κ. & Χ.Υ.Τ. Χανίων) του νόμου 2853 (ΦΕΚ Α 242, ), καθώς και την ισχύουσα Εθνική και Κοινοτική νομοθεσία. Το επιστημονικό προσωπικό της Δ.Ε.ΔΙ.Σ.Α. πραγματοποιεί τους απαραίτητους ελέγχους εντός των διαστημάτων που ορίζει η νομοθεσία ανά παράμετρο, ωστόσο, το Διοικητικό Συμβούλιο της Επιχείρησης αντιλαμβανόμενο την ευθύνη της κοινωνικής αποδοχής των εγκαταστάσεών, προχώρησε και σε ανεξάρτητο, δημόσιο έλεγχο, με την ανάθεση της παρακολούθησης των περιβαλλοντικών όρων στο Πολυτεχνείο Κρήτης και τον έλεγχο της ευρύτερης περιοχής στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης. Και τα δύο αυτά Ιδρύματα είναι ανεξάρτητοι, αξιόπιστοι επιστημονικοί φορείς με συσσωρεμένη γνώση και εμπειρία πάνω στο αντικείμενο, ενώ διαθέτουν οργανωμένα και πλήρως εξοπλισμένα εργαστήρια, ικανά για κάθε εξιδανικευμένη ανάλυση. Η παρακολούθηση από το Πολυτεχνείο Κρήτης, μεταξύ άλλων περιλαμβάνει: Μετρήσεις ποιότητας ατμοσφαιρικού και ακουστικού περιβάλλοντος, μετρήσεις παραγόμενου βιοαερίου, αναλύσεις στραγγισμάτων, αναλύσεις υπογείων υδάτων ανάντη και κατάντη του Χ.Υ.Τ., αναλύσεις εδαφικού υλικού εντός και εκτός της μονάδας και αναλύσεις ποιότητας παραγόμενου compost. Το ιδιαίτερα καινοτόμο στοιχείο της παραπάνω παρακολούθησης είναι και η επιτελούμενη παρακολούθηση στοιχείων πανίδας και χλωρίδας. Ειδικότερα, η παρακολούθηση από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας περιλαμβάνει την καταγραφή και παρακολούθηση στοιχείων χλωρίδας και πανίδας περιμετρικά του Ε.Μ.Α.Κ.-Χ.Υ.Τ. και σύγκριση των αποτελεσμάτων με όμορη αδιατάρακτη περιοχή. Οι ομάδες υπό παρακολούθηση είναι: Χλωρίδα Αρθρόποδα Χερσαία Μαλάκια Μικροθηλαστικά (Τρωκτικά Εντομοφάγα) Πουλιά Ουσιαστικός και επιτελούμενος στόχος είναι πέρα από την χρήση πρότυπων μεθόδων δειγματοληψίας, συντήρησης δειγμάτων και ασφαλούς προσδιορισμού των ρυπαντικών παραμέτρων, η εξασφάλιση της αντιπροσωπευτικότητας των δειγμάτων και της εγκυρότητας των αναλύσεων, για την περαιτέρω εξασφάλιση των εξαγόμενων συμπερασμάτων. Τα αποτελέσματα της περιβαλλοντικής παρακολούθησης καταγράφονται σε λεπτομερείς εξαμηνιαίες εκθέσεις, ενώ, θα δημοσιοποιηθούν στο κοινό μέσω της ιστοσελίδας της ΔΕΔΙΣΑ και με διοργάνωση ετήσιας ημερίδας. Τα αρχικά αποτελέσματα της περιβαλλοντικής παρακολούθησης του Ε.Μ.Α.Κ.-Χ.Υ.Τ., δημοσιοποιήθηκαν στην 3 η Πανελλήνια Σύνοδο Φο.Δ.Σ.Α. που πραγματοποιήθηκε στις 02-04/07/2009 στα Χανιά, τόσο από το Πολυτεχνείο Κρήτης, όσο και από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας, στο πλαίσιο της παροχής πληροφοριών στο κοινό που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι κάθε επιτυχημένης ενέργειας προστασίας που περιβάλλοντος, αλλά και κάθε προγράμματος εταιρικής κοινωνικής ευθύνης. Ακολούθως παρουσιάζονται τα πρώτα τελικά αποτελέσματα της παρακολούθησης. Σημειώνεται ότι λόγω του απαιτούμενου χρόνου «παρακολούθησης» δεν έχουμε ακόμη ολοκληρωμένα αποτελέσματα της παρακολούθησης στοιχείων πανίδας και χλωρίδας, πλην ποιοτικών παρατηρήσεων όπως το ότι συντελείται κατά καιρούς διασπορά από τον άνεμο ελαφρών απορριμμάτων και παρατηρείται έντονη υποβάθμιση γύρω από το ΧΥΤ (ιδίως στο ανατολικό τμήμα), αλλά και μακρύτερα από αυτόν, λόγω υπερβόσκησης (!).Σαφής εικόνα θα διαμορφωθεί μετά από την ολοκλήρωση ενός ετήσιου κύκλου καταγραφών Περιβαλλοντική Παρακολούθηση Μικροβιολογικών Παραμέτρων Από το Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Μικροβιολογίας του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος, ελήφθησαν δείγματα από χαρακτηριστικά σημεία του έργου και ακολούθησαν μικροβιολογικές αναλύσεις για τον έλεγχο ανίχνευσης κοπρανώδους μόλυνσης,

5 εντεροβακτηριακών και σπορογόνων βακτηρίων, τόσο στα στραγγίσματα του Χ.Υ.Τ., τα όμβρια, τα υπόγεια ύδατα και το compost. Στην συνέχεια και κατόπιν υποδείξεων ελέγχου και καθαρισμού των φίλτρων ενεργού άνθρακα, οι αναλύσεις επαναλήφθηκαν με σαφή βελτίωση των αποτελεσμάτων ως προς τις παραμέτρους της κοπρανώδους μόλυνσης, ενώ σε κανένα δείγμα δεν ανιχνεύθηκαν εντεροβακτηριακά (με δείκτη τη Salmonella) ή σπορογόνα βακτήρια. Ακολουθεί ο πίνακας των αποτελεσμάτων της δεύτερης δειγματοληψίας που διενεργήθηκε στις (Πίνακας 1). Πίνακας 1: Αποτελέσματα Μετρήσεων Μικροβιολογικών Παραμέτρων Μικροβιολογικές Παράμετροι Ολικά Κοπρανώδη Δείγμα κολοβακτηριο κολοβακτηριο Εντερόκοκκοι (δειγματοληψία της ειδή Total ειδή Fecal Enterococci 21/05/09) coliforms coliforms CFUs/100ml CFUs/100ml CFUs/100ml 1 Γεώτρηση 2 (ΒΑ του ΧΥΤΑ) 2 Στραγγίσματα (νέος ΧΥΤΑ) 3 Στραγγίσματα (παλαιός ΧΥΤΑ) 4 Δεξαμενή εξισορρόπησης 5 Δεξαμενή ανακυκλοφορίας Φίλτρα ενεργού 6 άνθρακα (έξοδος) Salmonella sp. 1 Clostridium perfringens 2 CFUs/100ml 25 x x x 10 2 Αρνητικό - 16 x x x 10 2 Αρνητικό Αρνητικό - 18 x x 10 2 Αρνητικό Αρνητικό Αρνητικό - 7 Όμβρια ύδατα Αρνητικό - Total Fecal Enterococci coliforms coliforms Salmonella sp. CFUs/g CFUs/g CFUs/g Clostridium perfringens CFUs/g 8 Compost-SLP Αρνητικό 0 9 Compost-SLP Αρνητικό 0 1 Η μικροβιολογική ανάλυση για τη συγκεκριμένη παράμετρο είναι ποιοτική 2 Η συγκεκριμένη μικροβιολογική παράμετρος ελέγχεται σε νερά γεωτρήσεων & στο compost 4.2. Περιβαλλοντική Παρακολούθηση Βιοαερίου και Αιωρούμενων Σωματιδίων Από το Εργαστήριο Αιωρούμενων Ατμοσφαιρικών Σωματιδίων του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος, πραγματοποιήθηκαν δύο σειρές μετρήσεων (με διαφορετικές ατμοσφαιρικές συνθήκες), στο Χ.Υ.Τ., καθώς και εντός και περιμετρικά της εγκατάστασης, για τον υπολογισμό της συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων και των αερίων ρύπων (μεθάνιο, διοξείδιο του άνθρακα, οξυγόνο). Από τις μετρήσεις του βιοαερίου, οι υψηλότερες συγκεντρώσεις μεθανίου και διοξειδίου του άνθρακα, παρουσιάζονται στο ανενεργό κύτταρο του Χ.Υ.Τ.. Το συμπέρασμα των μετρήσεων είναι η επιβεβλημένη κατασκευή δικτύου συλλογής και καύσης του παραγόμενου βιοαερίου, ή ενδεχομένως, της ενεργειακής αξιοποίησής του και η ολοκλήρωση της αποκατάστασής του ανενεργού κυττάρου. Αναφορικά με τις μετρήσεις των αιωρούμενων σωματιδίων, επιλέχθηκαν σημεία στην είσοδο της εγκατάστασης, στο ενεργό κύτταρο του Χ.Υ.Τ. και στον βιολογικό

6 καθαρισμό. Τα συμπεράσματα που προέκυψαν είναι ότι οι μετρήσεις περιμετρικά του ενεργού κυττάρου είναι εντός των επιτρεπτών ορίων, αλλά οι αντίστοιχες της εισόδου και των διαδρομών κίνησης των απορριμματοφόρων είναι ιδιαίτερα αυξημένες, με αποτέλεσμα να επιβάλλεται η συχνή διαβροχή του δικτύου κίνησης και ο προγραμματισμός ασφαλτόστρωσής του. Τέλος, οι τιμές συγκέντρωσης του μονοξειδίου του άνθρακα κρίθηκαν φυσιολογικές, χωρίς να συνιστούν κίνδυνο για την υγεία των εργαζομένων Περιβαλλοντική Παρακολούθηση οργανικών ενώσεων / μικρορύπων Από το Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος (Υδάτινη Χημεία) ελήφθησαν δείγματα από χαρακτηριστικά σημεία του έργου και ακολούθησαν αναλύσεις για τον έλεγχο ανίχνευσης μικρορύπων και συγκεκριμένα βενζόλια και αλκυωμένα βενζόλια, χλωριωμένα βενζόλια και φαινόλες, πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες, πλαστικοποιητές, βρωμιωμένα διφαινύλια και φυτοπροστατευτικές ενώσεις, τόσο στα στραγγίσματα του Χ.Υ.Τ., όσο και στα όμβρια και στα υπόγεια ύδατα. Από τις δέκα πτητικές ενώσεις (βενζόλια και αλκυλιωμένα βενζόλια) ανιχνεύθηκαν οι επτά. Οι συγκεντρώσεις τους ήταν σε μg/l (ppb) επίπεδα και σε δυο περιπτώσεις για το τολουόλιο μόνο στα 25 μg/l. Σε προγενέστερες έρευνες (12 ΧΥΤΑ στην Σουηδία) έχουν ανιχνευτεί μονοαρωματικοί υδρογονάνθρακες (τύπου BTEX) στην πλειοψηφία των δειγμάτων και οι συγκεντρώσεις που αναφέρθηκαν ήταν για παράδειγμα έως 100 μg/l το σύνολο των ξυλενίων. Από τις οκτώ ενώσεις χλωριωμένων βενζολίων και φαινολών που εξετάστηκαν ανιχνεύθηκαν δύο συνολικά σε δυο δείγματα. Το τριχλωριωμένο βενζόλιο ήταν σε χαμηλότατα επίπεδα ενώ η διχλωριωμένη φαινόλη σε ~25 μg/l. Στις αναλύσεις εξετάστηκε η εμφάνιση 16 PAHs και όπως αναμενόταν ανιχνεύθηκαν τρία από τα πιο υδατοδιαλυτά με το ναφθαλένιο σε μεγαλύτερες σχετικά συγκεντρώσεις. Από τις επτά φθαλικές ενώσεις, που εξετάστηκαν, οι τέσσερις ανιχνεύθηκαν με την dimethylphthalate (DMP) να εμφανίζει τη μεγαλύτερη συγκέντρωση (~38 μg/l). Οφείλεται να σημειωθεί ότι στο πόσιμο νερό υπάρχει νομοθετικό όριο μόνο για το DEHP (5 μg/l). Ένα από τα τρία βρωμιωμένα διφαινύλια (επιβραδυντές καύσης) που εξετάστηκαν ανιχνεύθηκαν σε επίπεδο ng/l (ppt). Προηγούμενες έρευνες κάνουν αναφορά για μεγαλύτερο αριθμό ενώσεων επιβραδυντών καύσεως σε συγκεντρώσεις μερικών μg/l. Από τις 21 φυτοπροστατευτικές ενώσεις που εξετάστηκαν, δεν ανιχνεύθηκαν ίχνη αυτών σε κανένα από τα δείγματα Περιβαλλοντική Παρακολούθηση Λοιπών Χημικών Παραγόντων σε Υγρά Δείγματα Από το Εργαστήριο Υδρογεωχημικής Μηχανικής και Αποκατάστασης Εδαφών του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος έγιναν δειγματοληψίες υδάτων από χαρακτηριστικά σημεία του έργου και ακολούθησαν αναλύσεις για τον έλεγχο ανίχνευσης βαρέων μετάλλων και άλλων χημικών παραμέτρων (Πίνακας 2). Στα δείγματα των υδάτων από το σημείο ανύψωσης των στραγγισμάτων και τη δεξαμενή εξισορρόπησης παρατηρούνται μεγάλες συγκεντρώσεις από τα περισσότερα εξεταζόμενα ανιόντα και βαρέα μέταλλα, οι οποίες οφείλονται στο μεγάλο χρόνο παραμονής των αστικών στερεών αποβλήτων (Α.Σ.Α.) μέσα σε αναερόβιες συνθήκες, με αποτέλεσμα την αποδόμηση μεγάλου όγκου του οργανικού κλάσματος και την συσσώρευση και παράσυρση των ενώσεων αυτών από τα βρόχινα νερά. Στην αντίθετη περίπτωση, ορισμένα ανιόντα, όπως τα νιτρικά, νιτρώδη, φωσφορικά και ανθρακικά, παρουσιάζουν χαμηλές συγκεντρώσεις εξαιτίας των αναερόβιων συνθηκών που επικρατούν στις κυψέλες των Χ.Υ.Τ.Α. Το παραπάνω φαινόμενο ενισχύεται στα στραγγίσματα του παλαιού Χ.Υ.Τ., όπου οι τιμές των περισσότερων παραμέτρων εμφανίζονται μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες των στραγγισμάτων του νέου Χ.Υ.Τ. Στη δεξαμενή εξισορρόπησης έχει επιτευχθεί ο μετριασμός των περισσότερων τιμών των

7 παραμέτρων που αναλύθηκαν στα δείγματα των δύο Χ.Υ.Τ. και οφείλεται στην ανάμιξη των δύο στραγγισμάτων. Πίνακας 2: Αποτελέσματα Χημικών Αναλύσεων σε Υγρά Δείγματα Όσον αφορά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των υπόλοιπων δειγμάτων, παρατηρούνται τα εξής: Παραγωγή υψηλών συγκεντρώσεων αμμωνιακού αζώτου στα στραγγίσματα λόγω της αποδόμησης των οργανικών ενώσεων και της αμμωνιοποίησης των νιτρικών με τη δράση των αναερόβιων οργανισμών και τη συμβολή του μεγάλου χρόνου παραμονής. Το οργανικό περιεχόμενο περιορίστηκε σημαντικά κατά την επεξεργασία των στραγγισμάτων στο βιολογικό καθαρισμό, σε επίπεδο κάτω από τις οριακές τιμές που θέτει η κείμενη νομοθεσία (COD: 79<125 mg/lt). Ομοίως και για τα αιωρούμενα στερεά (TSS: 6<35 mg/lt). Το υγρό δείγμα της γεώτρησης εμφανίζει υψηλά ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως ήταν αναμενόμενο, λόγω της στασιμότητας που εμφανίζουν τα ύδατα αυτά. Σε κάθε περίπτωση, δεν υπάρχει ενδεχόμενο διείσδυσης στραγγισμάτων στα ύδατα της γεώτρησης. Τέλος, τα όμβρια ύδατα εμφανίζουν εξίσου αξιόλογα ποιοτικά χαρακτηριστικά Περιβαλλοντική Παρακολούθηση Παραμέτρων Ποιότητας Κόμποστ Οι προδιαγραφές ποιότητας του κομπόστ ποικίλουν ευρύτατα και ο γενικός στόχος είναι η προστασία του εδάφους, ειδικά των γεωργικών εδαφών, κυρίως από βαρέα μέταλλα. Σύμφωνα με τις αναλύσεις που διενεργήθηκαν σε δείγματα κόμποστ, διαπιστώνεται ότι παράγεται υψηλής ποιότητας κομπόστ στο ΕΜΑΚ Χανίων, με τις τιμές συγκεντρώσεων βαρέων μετάλλων να είναι κάτω από τα μέγιστα επιτρεπόμενα όρια της εθνικής νομοθεσίας.

8 Το στερεό δείγμα του κομπόστ ακολούθησε τη διαδικασία της Synthetic Precipitation Leaching Procedure (EPA Method 1312), ώστε να αξιολογηθεί η δυνατότητα παραλαβής/μετακίνησης κυρίως των βαρέων μετάλλων από το στερεό δείγμα στα επιφανειακά ή υπόγεια νερά σε πραγματικές συνθήκες πεδίου (π.χ. βροχή). Τα αποτελέσματα της ανάλυσης αυτής επέδειξαν ότι η κινητικότητα των μετάλλων στο κομπόστ είναι κάτω από τις προβλεπόμενες σταθερές. (Πίνακας 3) Πίνακας 3: Ανάλυση Παραμέτρων Εκχυλίσματος Κομποστ μετά από SPLP Μέταλλα Τιμή Τυπική ΗΠΑ (GB κριτήρια _ TCLP ή SPLP) (σε mg/l) απόκλιση Cr 0,0436 5,31E-04 0,50 Ni 0,0799 1,13E-03 1,00 Cu 0, ,53E-03 13,00 Zn 1,14 1,99E-02 50,00 As 0,0346 2,24E-03 0,50 Se <DL 0,50 Cd <DL 0,05 Ba 0,6650 1,52E-02 10,00 Hg 0,0080 3,75E-04 0,02 Pb 0,0511 8,40E-04 0,15 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Με βάση τα αποτελέσματα από τις δειγματοληψίες, και επισκέψεις στο ΕΜΑΚ & ΧΥΤ Χανίων, η Ομάδα Έργου διαπιστώνει ότι γενικά η εγκατάσταση λειτουργεί πολύ καλά και ακολουθεί κατελάχιστο τους περιβαλλοντικούς όρους που έχουν οριστεί. Συγχρόνως ευελπιστούμε ότι, μέσω αυτής της καινοτόμου δράσης κοινωνικής ευθύνης (που περιλαμβάνει παρακολούθηση παραμέτρων πλέον των απαιτούμενων από τη νομοθεσία δημοσιοποίηση αυτών και λήψη διορθωτικών μέτρων εάν απαιτείται), θα αποδειχθεί ότι η απόλυτη διαφάνεια των διαδικασιών και η συνεχής και επίμονη ενημέρωση για τη λειτουργία μίας τέτοιας μονάδας, θα ενδυναμώσει το ρόλο του κοινωνικού συνόλου και θα αυξήσει το αίσθημα εμπιστοσύνης του προς τις μονάδες αυτές. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Βενιέρη Δ., Καλογεράκης Ν., Λαζαρίδης Μ., Νικολαΐδης Ν. και Ψυλλάκη Ε., Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος, Πολυτεχνείο Κρήτης, 1 η Έκθεση Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης, «Πρόγραμμα Ολοκληρωμένης Περιβαλλοντικής Παρακολούθησης Ε.Μ.Α.Κ. και Χ.Υ.Τ. στο Ακρωτήρι Χανίων», Ιούλιος 2009, Χανιά Ελλάδα 2. Καλογεράκης Νικόλαος, Καταγραφή & Παρακολούθηση Περιβαλλοντικών Όρων σε μονάδες διαχείρισης ΑΣΑ Το παράδειγμα του ΕΜΑΚ & ΧΥΤ Χανίων, 3 η Πανελλήνια Σύνοδος ΦοΔΣΑ, 02-04/07/2009, Χανιά Ελλάδα 3. Λυμπεράκης Πέτρος, Καταγραφή & Παρακολούθηση στοιχείων χλωρίδας και πανίδας στις εγκαταστάσεις Διαχείρισης ΑΣΑ - το παράδειγμα του ΕΜΑΚ & ΧΥΤ Χανίων, 3 η Πανελλήνια Σύνοδος ΦοΔΣΑ, 02-04/07/2009, Χανιά Ελλάδα 4. Κοινή Υπουργική Απόφαση /1997 (ΦΕΚ 1016Β/ ) «Κατάρτιση πλαισίου προδιαγραφών και γενικών προγραμμάτων διαχείρισης στερεών αποβλήτων» 5. Νόμος 2853 (ΦΕΚ 242 Α/ ) Κύρωση της από 30 Ιουνίου 2000 Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου «Δημιουργία Μονάδας Μηχανικής Διαλογής, Κομποστοποίησης

9 και Χώρου Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων και Μονάδας Συμπίεσης, Δεματοποίησης και Προσωρινής Αποθήκευσης Απορριμμάτων στο Δήμο Ακρωτηρίου Ν. Χανίων» (ΦΕΚ 152 Α/ ).