«Προστατευόμενες φυσικές περιοχές, ο ορεινός όγκος του Ολύμπου» Εισήγηση

Transcript

1 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΑΣΙΚΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ «Προστατευόμενες φυσικές περιοχές, ο ορεινός όγκος του Ολύμπου» Εισήγηση Ζωή Ι. Φτίκα Δασολόγος- Περιβαλλοντολόγος

2 Το μυθικό βουνό, όπου γεννήθηκε η Ελληνική Μυθολογία και πήρε το όνομά του από την αρχαιοελληνική ρίζα «ΛΑΜΠ» που σημαίνει «ολόλαμπρος σαν ουρανός».

3

4

5 Χαρακτηριστικά : Γεωγραφική Θέση: Συμπαγές βουνό Έκταση (600 τετρ.χιλιομ.) Κεντρικά της Ηπ. Ελλάδας Πολύκορφο Ν.Πιερίας &Ν.Λάρισας Βραχώδες ΒΑ της Ελασσόνας Κυκλικό σχήμα

6 Λιτόχωρο Πιερίας Κοκκινοπηλός Ελασσονας Ελασσόνα

7

8 Τα πλατώματα και τα κοιλώματα του Ολύμπου δημιουργήθηκαν πριν χρόνια λόγω των παγετώνων. Καθώς η θερμοκρασία ανέβαινε οι πάγοι έλιωσαν και οι χείμαρροι που δημιουργήθηκαν παρέσυραν μεγάλες ποσότητες θρυμματισμένων πετρωμάτων στα χαμηλότερα σημεία.

9 ΤΑ ΔΑΣΗ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο η περιοχή Ολύμπου και (Όσσας)Κισσάβου, τα αποκαλούμενα Μακεδονικά και Θεσσαλικά όρη έφεραν πυκνότατα δάση και πολλά άγρια θηρία,ακόμη και λιοντάρια και ήταν το βουνό των δώδεκα θεών. Ο Ευριπίδης (Βάκχαι ),Ο Ηρόδοτος,Ο Θουκιδίδης (Δ 78),ο Όμηρος στην Οδύσσεια και στην Ηλιάδα και άλλοι αναφέρονται για τα δάση του Ολύμπου.

10 Ο ελλαδικός χώρος στην αρχαιότητα ήταν κατάφυτος με απέραντα δάση αλλά ήδη από τον 4ο π.χ. αιώνα τα σημαντικότερα σε βλάστηση ελληνικά δάση είχαν περιοριστεί στις οροσειρές του Ταϋγέτου, του Παρνασσού, της Οίτης, του Ολύμπου και της Πίνδου. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι θεοί και θεές προστάτευαν τα δάση (δέντρα, ζώα, πουλιά), αλλά αυτό ίσχυε μόνο σε ιερά άλση. Σε άλλες περιοχές τα δάση καταστρέφονταν με υλοτομίες, βοσκή και πυρκαγιές. Το ξύλο ήταν μοναδικό υλικό για πολλές χρήσεις (και πλοία), η κτηνοτροφία παράγοντας επιβίωσης και οι πυρκαγιές ανεξέλεγκτες. Η καταστροφή των δασών ήταν ένα τίμημα για την επιβίωση και την ανάπτυξη πολιτισμών στην περιοχή της Μεσογείου. Συνέπειες της διαχρονικής αποδάσωσης υπάρχουν σήμερα (γυμνά βουνά, διάβρωση, χείμαρροι, πλημμύρες). Η χλωρίδα και η πανίδα της Δυτικής Μακεδονίας, σε προϊστορικά (μέχρι ) χρόνια, ήταν πολύ διαφορετική (δέντρα ως 120 μέτρα ψηλά, ελέφαντες, ιπποπόταμοι) και βρέθηκε πέτρινο τσεκούρι με λαβή ηλικίας χρόνων.

11 Ο Ολυμπος διατηρούσε πυκνά δάση ελάτων στα ψηλά του μέρη και πλατυφύλλων στα χαμηλότερα,ενώ μεταξύ των δέντρων του Ολύμπου αναφέρονται τα είδη: Αφάρκη,(Υβρίδιο αγριοκουμαριάς) Δάφνη Ζυγία(Αγριοφενδάμι) Καρύα (Λεπτοκαρυά,Φουντουκιά) Κέδρος Κήλαστρον Μυρίκη(Αρμυρίκι) Μυρσίνη (Μυρτιά) Φιλυρέα Οξυάκανθος Πίτυς αγρία (πεύκη η άρρην) Πρίνος Πύξος Σφένδαμος Φιλύκη(Χρυσόξυλο).

12 Η θρησκευτική διάσταση τους δάσους κατά την αρχαιότητα, βεβαίως δημιούργησε και την ανάγκη οι τόποι αυτοί να προστατευθούν. Έτσι θεσπίστηκαν ιεροί νόμοι οι οποίοι θεσμοθετούσαν την ιερότητα του δάσους, διαφυλάσσοντάς το από την υλοτομία και την λεηλασία. Η βοσκή ζώων, η κοπή δέντρων, η πυρπόληση δέντρων, δεν ήταν πράξεις επιτρεπτές για τα δάση εκείνα που είχαν χαρακτηρισθεί ιερά.

13 Ανατρέχοντας στο δασικό παρελθόν στην Ελληνική Αρχαιότητα βρίσκουμε πολλές και πολύτιμες Δασολογικές παρατηρήσεις. Από τη Μινωική εποχή πριν έτη εμφανίζεται η συστηματοποίηση της διαχείρισης των δασών και η οργάνωση της παραγωγής των δασικών προϊόντων, μινωικοί κίονες από κυπαρίσσια, ναυπηγήσιμη ξυλεία κ.α. Χαρακτηριστικά δασικά εργαλεία είναι οι «κόφτρες» που χειρίζονταν από δυο άτομα. Στον Όμηρο δε ο δρυτόμος (υλοτόμος ) έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης.

14 ΤΑ ΔΑΣΗ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ ΣΤΗΝ ΝΕΟΤΕΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ Το δάσος ήταν πηγή ζωής από γεωργική και κτηνοτροφική άποψη. Το έδαφός του, ύστερα από εκχέρσωση, ήταν διαθέσιμος χώρος για γεωργική παραγωγή και μαζί με την κτηνοτροφία εξασφάλιζαν την επιβίωση, ιδίως στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, τότε που οι κάτοικοι αναγκάζονταν να αποτραβηχτούν, για ασφάλεια, στα βουνά.

15 ΤΑ ΔΑΣΗ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ ΣΗΜΕΡΑ

16 Η φυσική βλάστηση των Δασών του Ολύμπου Ζώνη αειφύλλων πλατυφύλλων (Quercetalia ilicis) Ζώνη Οξιάς - Ελάτης (Fagetalia) Ζώνη ψυχρόβιων κωνοφόρων (Vaccinio picetalia) Ρόμπολο Μαύρη Πεύκη Αζωνική βλάστηση (κοίτες των ρεμάτων με πλάτανο, ιτιά συκιά και καρυδιά) Λιβάδια της ορεινής ζώνης ( Πουρνάρι μέχρι και 1200 μ πυξάρι ψηλότερα και νανώδεις θάμνοι όπως juniperus communis) Λιβάδια της αλπικής ζώνης (Σε υψόμετρο πάνω από μ. καταγράφηκαν 150 φυτικά είδη,τα 12 είναι ενδημικά του Ολύμπου)

17 Η Βλάστηση του Ολύμπου και ιδιαίτερα η κατανομή της, παρουσιάζει πολλές ιδιαιτερότητες.έτσι ενώ σε γειτονικές οροσειρές (Όσσα,Πιέρια ) υπάρχει μια σαφής διαδοχή ζωνών βλάστησης εδώ παρατηρούμε το φαινόμενο της Αναστροφής. (Αναρχία στη διαδοχή των ζωνών βλάστησης)

18 Δάση Ολύμπου περιοχής αρμοδιότητας Δασαρχείου Ελασσόνας Δημόσιο Δάσος Κοκκινοπηλού Έκταση στρ. με είδη όπως Μαύρη Πεύκη, Δρύ Ελάτη Οξιά, ευγενή πλατύφυλλα Το Δημόσιο Δάσος Καρυάς Έκταση στρ με υψηλό δάσος Μαύρη Πεύκη, Οξιά, Ελάτη, Δρύ, Λευκόδερμο Πεύκη(ρόμπολο), Σφένδαμο, Οστρυά,Γαύρος,Καστανιά Μοναστηριακό Δάσος Ι. Μ. Σπαρμού Έκταση Στρ. με δασοσκεπείς εκτάσεις 5οοο στρ. Δρύς,Οξιά, Έλατο και πουρνάρι Συνιδιόκτητο δάσος Καρυάς με έκταση στρ. και δασικά είδη Μ. Πεύκη, Δρύς, Ελάτη, και Οξιά Δάσος Κωνόσπολης _ Διάβας με έκταση στρ. και Δασικά είδη Μ. Πεύκη και Δρυς

19 ΜΟΡΦΗ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ Μαύρη πεύκη στις ξηρές κορυφογραμμές στη βόρεια και Ανατολική πλευρά του Δάσους Κοκκινοπηλού Νεαρά Δάση Δρυός σε χαμηλά υψόμετρα και προσήλιες πλαγιές Μικρές συστάδες γέρικων ατόμων Οξυάς και Ελάτης στις ανήλιες πλαγιές Αραιά πουρνάρια και βράχοι (λόγω υπερβόσκησης και παλιών λαθροϋλοτομιών) παρουσιάζονται στο δυτικό όγκο του Ολύμπου πάνω από τα χωριά Πύθιο, Καλύβια, Ολυμπιάδα, Σπαρμό, Κρυόβρυση και Σκαμνιά Στο Μοναστηριακό Δάσος Σπαρμού έως το 1993 διασώθηκε μια συστάδα με γέρικες βαλανιδιές,χάθηκε όμως από μια μεγάλη πυρκαγιά

20 Πάνω από τα χωριά Κρυόβρυση - Σκαμνιά Δημόσιο Δάσος Κοκκινοπηλού Μαύρης Πεύκης

21 Τα δάση μας είναι χαμηλής παραγωγικότητας. Έχουν στο σύνολό τους προστατευτικό χαρακτήρα. Οι ωφέλειές τους δεν αποτιμώνται σε χρήμα και δεν καταχωρίζονται στους εθνικούς λογαριασμούς Ωστόσο η Δασοπονία συνδέεται στενά με την οικονομία των ορεινών και ημιορεινών περιοχών της χώρας μας. Στην περιοχή μας δραστηριοποιούνται 250 άτομα δασεργάτες σε Δασικούς Συνεταιρισμούς.

22 Η Δασική Υπηρεσία της Ελλάδας ξεκίνησε από την αρχή του Ελληνικού κράτους (ο Όθωνας έφερε δασοκόμους από την Γερμανία) και συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη του Ελληνικού Κράτους. Συστήθηκε το 1830 και θεσμοθετήθηκε το 1836 με το Β.Δ. «Περί Διοργανισμού των Δασονομείων» και το πρώτο νομοθέτημα για τα Δάση. Το 1896 ιδρύεται η Δασοκομική Σχολή Βυτίνας ενώ το 1917 ιδρύεται η Δασολογική Σχολή με τη Γεωπονική στην Αθήνα και το 1957 η Δασική Υπηρεσία ανδρώνεται. Η Διαχείριση των Δημοσίων Δασών του Ολύμπου γίνεται πλέον με διαχειριστικές μελέτες και πίνακες υλοτομίας από το 1954 και μετά. Σε κάποια Δάση γίνονται και αναδασώσεις κυρίως με Μαύρη Πεύκη στα Ορεινά και Τραχεία Πεύκη χαμηλά και περιμετρικά των οικισμών.

23 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΟΥ Η μέθοδος διαχείρισης που ακολουθεί για τα παραγωγικά δάση (παραγωγικά λέμε τα δάση που παράγουν ξυλεία άρα υπάρχει και οικονομικό αποτέλεσμα) είναι η καλύτερη στον κόσμο από περιβαλλοντική άποψη από οικονομική άποψη και από την κοινωνική άποψη. Είναι οι επιλεκτικές υλοτομίες, δηλαδή, σε κάθε τμήμα δάσους υπολογίζεται η συνολική ποσότητα ξύλου που παράγεται στο διάστημα μίας δεκαετίας συνήθως (το διάστημα αυτό εξαρτάται από το είδος των δένδρων και την γονιμότητα του τόπου) και αυτή αφαιρείται με την μορφή μεγάλων κορμών μία φορά στο ίδιο χρονικό διάστημα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το δάσος να μην έχει επιπτώσεις από την υλοτομία.

24 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΩΝ ΔΑΣΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΗΣ ΙΣΧΥΟΥΣΑΣ ΔΑΣΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ Προηγείται ειδική μελέτη διαχείρισης προκειμένου να διατηρείται η ισορροπία του περιβάλλοντος, να μην υπάρχουν απώλειες και να γίνεται προγραμματισμένα η ενίσχυσή του. Η εν λόγω μελέτη συντάσσεται κάθε δέκα (10) χρόνια και αφορά Στη διαχείριση της περιοχής αρμοδιότητας του Δασαρχείου και σύμφωνα με αυτή υλοτομείται ανά χρόνο και διαφορετικό τμήμα δάσους, στο οποίο η υλοτόμηση θα ξαναγίνει τουλάχιστον μετά από δέκα χρόνια και αν κριθεί ότι ενδείκνυται. Τα είδη των δέντρων που υλοτομούνται, για χρήση προς καυσόξυλα, είναι δρυς και οξιά, ενώ σταδιακά μειώνεται το ποσοστό κοπής δέντρων που υλοτομούνται για χρήσιμη ξυλεία.

25 ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΔΑΣΗ Δρύς Ρόμπολο Μαύρη Πεύκη

26 Κάθε χρόνο υλοτομούνται ένας αριθμός χωρικών κυβικών μέτρων, (ΧΚΜ) από την συγκεκριμένη περιοχή σύμφωνα με τη μελέτη, για καυσόξυλα και κυβικών μέτρων (ΚΜ) χρήσιμης ξυλείας, με την ευθύνη του Δασαρχείου. Η ποσότητα της ξυλείας που υλοτομείται δεν είναι ίδια κάθε χρόνο καθώς εξαρτάται πάντα από τη συστάδα των δέντρων που έχει σειρά να διαχειριστεί το Δασαρχείο. Αρχή της Δασικής Υπηρεσίας και όλων μας «Δεν παίρνουμε περισσότερα προϊόντα από αυτά που μπορεί να παράγει το δάσος» Η υλοτομία ανατίθεται σε Δασικούς Συνεταιρισμούς,με το ΠΔ 126/86 από τους οποίους το Δασαρχείο παραλαμβάνει την ξυλεία για τις ατομικές ανάγκες των ορεινών πληθυσμών καιμόνο εφόσον υπάρχουν πλέον πιστώσεις.

27 Τα ξύλα για χρήση προς καυσόξυλα μεταφέρονται με τα μουλάρια σε θέσεις προσβάσιμες για τους πολίτες που θα τα παραλάβουν κι αυτό συνεχίζεται με τον ίδιο τρόπο από το 1960 και έως σήμερα.

28 Η χρήσιμη ξυλεία διαμορφώνεται στο υλοτόμιο (χώρος υλοτομίας) από τους υλοτόμους,ενώ μετατοπίζονται οι κορμοί με τα ζώα,λόγω της ιδιαίτερης μορφολογίας και κλίσης των δασών μας αλλά και για την καλύτερη προστασία τους.

29 Το ilex aquifolium (αρκουδοπούρναρο) φύεται στα δάση του Ολύμπου. Η συλλογή συγκεκριμένης ποσότητας κλώνων του και βάσει των διαχειριστικών μελετών,γίνεται το Δεκέμβριο από τους Δασικούς Συνεταιρισμούς κατόπιν αδείας της Δασικής Υπηρεσίας και καταβάλλοντας το καθορισμένο μίσθωμα βάση σχετικών διαταγών.

30 Καύσιμος ύλη για ασβεστοποιεία Σε κάποιες περιοχές παλαιότερα λειτουργούσαν τα ασβεστοκάμινα. Οι ανάγκες αυτών σε καύσιμο ύλη καλύπτονταν με συλλογή από τους ενδιαφερόμενους ξηρών και κατακείμενων δέντρων κυρίως Πεύκης και ελάτης από όλη την επιφάνεια του δάσους κατόπιν αδείας της Δασικής Υπηρεσίας και καταβάλλοντες το καθορισμένο μίσθωμα βάση σχετικών διαταγών.

31 Πέραν τούτων όμως κάθε χρόνο παρατηρούνται κρούσματα παράνομης υλοτομίας, αλλά και παράνομης λαθροθηρίας ενώ τελευταία παρατηρείται και η παράνομη συλλογή φαρμακευτικών φυτών όπως τσάι Ολύμπου αλλά και άλλων αρωματικών φυτών και βοτάνων.

32 Η προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων της χώρας μας, αποτέλεσε φροντίδα όλων των νομοθετημάτων που κατά καιρούς θεσπίστηκαν.(1836 το πρώτο νομοθέτημα για τα Δάση). Διαμορφώθηκε ένα θεσμικό πλαίσιο το οποίο με ένα σύνολο θετικών ή απαγορευτικών διατάξεων, προσδιορίζει τις ενέργειες και δράσεις που αποτρέπουν αυτούς τους κινδύνους Η Δασική Υπηρεσία όλο το χρόνο και όλο το 24ωρο πραγματοποιεί εντατικούς ελέγχους και περιπολίες στα δάση προκειμένου να τα διαφυλάξει, τόσο από παράνομους υλοτόμους όσο και από λαθροθήρες. (Ειδικά προγράμματα λαθροϋλοτομιών, προγράμματα Δασοπροστασίας)

33 Προστατεύεται το Δάσος από τον κίνδυνο της πυρκαγιάς με την καλύτερη συνεργασία των Δασικών υπηρεσιών, του Φορέα Διαχείρισης Ε Δ Ο, της ΠΥ,της Ομοσπονδιακής θηροφυλακής και των εθελοντών. Εξάλλου τα ελληνικά δάση είναι ευάλωτα στις πυρκαγιές με τα παρατεταμένα θερμά και ξηρά καλοκαίρια και τους ήπιους χειμώνες.

34 Η προστασία της χλωρίδας του Ολύμπου για την καταπολέμηση των ασθενειών στην βλάστηση, ενισχύεται με προγράμματα όπως η θέσπιση των φυτουγειονομικών ελεγκτών. Απαγορεύεται η θήρα,η εισαγωγή μη ιθαγενών ειδών της άγριας πανίδας και της αυτοφυούς χλωρίδας (Σύμβαση CITES )αλλά και δίνονται οι πρώτες βοήθειες σε είδη όπως το εικονιζόμενα.

35 Κάθε παράνομη δράση ακολουθεί το δρόμο της δικαιοσύνης. Σχετικά άρθρα του ν.δ. 86/1969 (Δασικός Κώδικας) 268 και 270 όπως ισχύουν μετά την δημοσίευση του ν.4138/13 και του ν. 4180/2013 (ΦΕΚ Α 182)

36 Ο Όλυμπος αποτελεί τη σημαντικότερη κληρονομιά για τον Ελληνισμό και θα πρέπει να τύχει της κατάλληλης διαχείρισης. (Εθνικός Δρυμός 1938, Διατηρητέο Οικοσύστημα Παγκόσμιας Βιόσφαιρας UNESCO 1981, Δίκτυο Natura 2000 κ.α.). Η διαχείριση των δασών και δασικών εκτάσεων με σημαντική δασική βιοποικιλότητα στηρίζεται στο αξίωμα : Η φύση και ο πολιτισμός αποτελούν εθνική κληρονομιά.

37 Με την εφαρμογή δε ενός εργαλείου παρακολούθησης των οικοσυστημάτων με ιδιαίτερη έμφαση στα πλέον ευαίσθητα καθώς και με την ανάπτυξη δραστηριοτήτων που αυξάνουν την ελκυστικότητα της περιοχής, μπορούμε όλοι να απολαμβάνουμε τον Όλυμπο με την πολύμορφη φύση του Προστατεύουμε τον Όλυμπο από κάθε απειλή και διαχειριζόμαστε με βάση τις αρχές της αειφόρου ανάπτυξης προς όφελος του ίδιου του βουνού αλλά και των τοπικών κοινωνιών και της χώρας μας.

38

39 Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου ιδρύθηκε το έτος 2002 με το Ν. 3044/2002 και άρχισε να λειτουργεί το Διοικείται από 11μελές Διοικητικό Συμβούλιο όπου εκπροσωπούνται Φορείς της Κεντρικής Διοίκησης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και της τοπικής κοινωνίας. Οι αρμοδιότητες του Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Ολύμπου καθορίζονται από το άρθρο 15 του Ν. 2742/99 και μεταξύ άλλων είναι: Η συστηματική παρακολούθηση των περιβαλλοντικών παραμέτρων της προστατευόμενης περιοχής, Η επόπτευση-φύλαξη, η ενημέρωση, εκπαίδευση και κατάρτιση του πληθυσμού σε θέματα διαχείρισης και προστασίας της περιοχής, κ.α.

40 «Ο πολιτισμός αρχίζει με την υλοτομία του πρώτου γίγαντα του αρχέγονου δάσους και τελειώνει με το μπήξιμο του τσεκουριού στον κορμό του τελευταίου δέντρου που απόμεινε». Αποδεικνύεται και ιστορικά ότι η παρακμή και εξαφάνιση πολιτισμών συνδέεται και με την καταστροφή των δασών.

41 Τα 2/3 των αρχικών δασών του πλανήτη μας έχουν καταστραφεί ήδη από τους αρχαϊκούς χρόνους. Τα περισσότερα δάση και κυρίως εκείνα που ήταν περισσότερο προσιτά υπέστησαν μεγάλη πτώση της παραγωγικότητάς τους λόγω της κακής διαχείρισής τους

42 Η κατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος αντανακλάται από το βαθμό κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης. Η Ελλάδα από άποψη δασοκάλυψης καταλαμβάνει την τελευταία θέση στην Ευρώπη. Αυτό οφείλεται μεν στις οργανωμένες κοινωνίες μερικών χιλιάδων χρόνων, αλλά και στη δομή της νεοελληνικής δημόσιας διοίκησης που από τη σύσταση του ελληνικού κράτους και μέχρι σήμερα παρά το ότι η αποψίλωση των ελληνικών δασών αποτελούσε και αποτελεί μεγάλο πρόβλημα δεν κατάφερε να εμφυσήσει στους περισσότερους πολίτες την αγάπη και το σεβασμό για το περιβάλλον.

43 Όσο εμείς άναρχα κυριεύουμε τη φύση τόσο αυτή βάναυσα θα μας εκδικείται. Ίσως όχι άμεσα για να το καταλάβουμε Σίγουρα όμως σύντομα. Με την ελπίδα σήμερα ότι αρκετοί συνάνθρωποι θα ταυτιστούν με τις απόψεις μας για την προστασία ότι πολυτιμότερου μας έχει μείνει, έναν ανεκτίμητης αξίας θησαυρό τον οποίο θα πρέπει να χειριστούμε κατά τέτοιο τρόπο ώστε να παραμείνει ανέπαφος δια μέσου των αιώνων..

44 Με τον εθελοντισμό μας και πάνω από όλα την περιβαλλοντική συνείδηση που ενδυναμώνουμε στα παιδιά μας και αποδεικνύεται πολύ σημαντική για την Προστασία του Δάσους και του φυσικού μας περιβάλλοντος που είναι το σπίτι όλων μας.

45 ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ