«ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ»

Transcript

1 ΑΝΩΤΑΤΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΕΞΑΜΗΝΟ : Δ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ : ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ «ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ» ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 2

3 1. Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ Ο ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ Η ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ «ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ» ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ( ΜΗΤΡΩΑ ) ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ( ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΕΣ ΚΙΝΗΣΗ ) ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΩΝ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑΣ ΣΕ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΠΑΡΑΛΑΒΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΝΤΑΓΟΛΟΓΙΩΝ ΕΠΙΣΤΡΟΦΕΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Η ΥΛΙΚΟΥ ΑΠΟ ΤΜΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΡΙΘΜΗΣΗΣ Ή ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟ ΔΥΑΔΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΡΙΘΜΗΣΗΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Το μηχανικό ή υλικό μέρος (Hardware) Το λογισμικό μέρος (Software) ΑΡΧΕΙΑ ΚΑΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΑΡΧΕΙΑ (FILES) ΦΑΚΕΛΟΙ Δημιουργία Φακέλου σν σκληρό δίσκο ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Microsoft WINDOWS-XP ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ WINDOWS (Windows Explorer) ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ (ACCESSORIES) ΓΡΑΜΜΗ ΕΝΤΟΛΩΝ (COMMAND PROMPT) WORDPAD ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΟ (ΝΟΤΕPAD) ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΔΙΣΚΩΝ (DISK DEFRAGMENTER) ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ-ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ της ΥΓΕΙΑΣ

4 1. Η ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ηλεκτρονική υγεία, δηλαδή η εφαρμογή τεχνολογιών πληροφοριών επικοινωνιών σν μέα της υγείας, έχει ως στόχο τη συγκέντρωση, ανάλυση αποθήκευση κλινικών δεδομένων σε 4

5 όλες τις μορφές καθώς την ανταλλαγή αυτών των δεδομένων ανάμεσα στις μονάδες παροχής υγείας, υς ασφαλιστικούς φορείς τις υγειονομικές αρχές. Στην Ελλάδα ο ηλεκτρονικός ιατρικός φάκελος δεν έχει αναπτυχθεί παρά τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζει η ευρεία χρήση υ σε άλλες χώρες παρά τις επιτακτικές ανάγκες ανάπτυξης εφαρμογής υ. Κατά την διακομιδή ασθενών από ένα νοσοκομείο σ άλλο ή κατά την εισαγωγή των από ένα τμήμα σ άλλο, επιβάλλεται η πλήρης, διαφανής αποτελεσματική ροή της ιατρικής νοσηλευτικής πληροφορίας, ενώ παράλληλα τα δεδομένα απαιύν διατήρηση συντήρηση από υς γιατρούς νοσηλευτικό προσωπικό με στόχο τη βελτίωση της υγείας. Οι υπηρεσίες τηλεϊατρικής, οι φορητές ηλεκτρονικές συσκευές, οι ιατρικές δικτυακές πύλες τα πιο σύγχρονα μέσα της πληροφορικής, προϋποθέυν την ευρεία αποδοχή της νοσηλευτικής ηλεκτρονικής επεξεργασίας, που στην πραγματικότητα αποτελεί μια οργανωτική τεχνολογία. Πιο συγκεκριμένα η πρόσβαση σν ηλεκτρονικό φάκελο ασθενή μπορεί να υποστηρίξει σχεδιασμό κλινικών επεμβάσεων να διευκολύνει γενικότερα την έρευνα τη διαχείριση της δημόσιας υγείας, εφόσον ακολουθούν τα διεθνή πρότυπα τόσο για τις κωδικοποιήσεις των νόσων όσο για τις απαιύμενες νοσηλευτικές διαδικασίες. Άλλωστε η νοσηλευτική φροντίδα μπορεί να επιφέρει μεγάλες αποτελεσματικότητα αλλαγές των στην υπηρεσιών ποιότητα υγείας, όχι την μέσα από γραφειοκρατικές διαδικασίες, αλλά μέσα από σύγχρονες μεθόδους τεχνικές αυμαποίησης ηλεκτρονικής επεξεργασίας Η ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ Η νοσηλευτική πληροφορία συνιστά ένα από υς σημαντικότερους πόρους των νοσοκομείων, αποτελώντας όμως 5

6 ν λιγότερο απτό πόρο. Γενικά οι πληροφορίες μπορούν να καθορισύν μόνο δια μέσου από των λειυργιών υς, αφού αποτελούν οργανωμένα σιχεία ή γνώσεις που παρέχουν μια βάση για τη λήψη αποφάσεων, για πώς να επιτευχθεί ένας στόχος. Όταν ένας γιατρός αποφασίζει για ν ασθενή υ, τα δεδομένα που πρέπει να επεξεργασθεί είναι τα ευρήματα (ισρικό, εξετάσεις), οι υποθέσεις οι προηγούμενες νοσηλείες. Ωστόσο όταν λαμβάνεται μια απόφαση για την δημιουργία ενός νέου τμήμας ή για μια νέα κλινική υπηρεσία ή για μια νέα σύμβαση ιατρικών ειδών, θα πρέπει να ομαδοποιηθούν τα σιχεία για υς μεμονωμένους ασθενείς να συνδυασύν με τα σιχεία που απαιύνται για την επάνδρωση, τις εγκαταστάσεις, άλλους υλικούς πόρους. Δεδομένου ότι οι νοσηλευτικές πληροφορίες είναι απαραίτητες για όλες τις αποφάσεις, τα οφέλη της καλής διαχείρισης πληροφοριών είναι πανταχού παρόντα, έχοντας επιπτώσεις συς νοσοκομειακούς γιατρούς, υς ασθενείς την Διοίκηση. Η καλή διαχείριση των πληροφοριών μπορεί να βελτιώσει την ποιότητα, την αποτελεσματικότητα την αποδοτικότητα των υπηρεσιών υγείας, σπουδαιότερο μπορεί να επιτρέψει σ ιατρικό ναι νοσηλευτικό προσωπικό για να δαπανήσει περισσότερο χρόνο με υς ασθενείς. Όμως η καλή διαχείριση της νοσηλευτικής πληροφορίας δεν είναι ένα εύκολο απλό θέμα, αφού απαιτείται πρόσβαση όλου υ νοσηλευτικού προσωπικού σ κλινικό ισρικό χρησιμοποιώντας κοινά αρχεία, συμμεχή στη λήψη αποφάσεων μεγαλύτερη αυδιαχείριση. Παράλληλα η διάχυση της πληροφορίας είναι αρκετά πολύπλοκη σε σχέση με την εμπιστευτικότητα των σιχείων των ασθενών, αλλά σε σχέση με γεγονός ότι οι περισσότερες δαπάνες στα νοσοκομεία αφορούν τα οικονομικο-διαχειριστικά πληροφοριακά συστήματα όχι τα νοσηλευτικά-ιατρικά Το σημαντικότερο ίσως σιχείο στην απόκτηση διάχυση της ιατρικής πληροφορίας είναι ότι η κακή διαχείριση της μπορεί να 6

7 κοστίσει ανθρώπινες ζωές, ενώ η αξία της είναι δυναμική μεταβαλλόμενη αφού αλλάζει εξαρτώμενη τόσο από σε ποιους απευθύνεται, όσο από ποιους παράγεται.. Το σημαντικότερο σιχείο οποίο αποτελεί τη βάση της ιατρικής πληροφορίας σ χώρο σ χρόνο είναι ο Ιατρικός φάκελος Ο ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ Πρόκειται για την συστημαποιημένη συλλογή υ ισρικού της κατάστασης υγείας ενός ασθενούς, ο οποίος δημιουργείται, διατηρείται συντηρείται από έναν ιατρό ή μια Μονάδα υγείας ή άλλον επαγγελματία φροντίδας υγείας. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Προτυποποίησης, Ιατρικός Φάκελος είναι η αποθήκη όλων των πληροφοριών που αφορούν σ ιατρικό ισρικό υ ασθενούς, έτσι ώστε να αποτελεί τη βάση της διάγνωσης της θεραπευτικής αντιμετώπισης υ ασθενούς αλλά τη βάση επιδημιολογικών ερευνών. Επιπλέον, παρέχει πληροφορίες διοικητικής, οικονομικής στατιστικής φύσεως, καθώς ποιοτικού ελέγχου. Οι ιατρικοί φάκελοι ταξινομούνται σε σχέση με : Το περιεχόμενο: Φάκελος ενδο-νοσοκομειακών ασθενών, Φάκελος εξω-νοσοκομειακών ασθενών, Φάκελος Φροντίδας Υγείας. Τη δομή: Φάκελος Φάκελος προσαναλισμένος προσαναλισμένος προσαναλισμένος σ στην σ πρόβλημα, χρόνο, Φάκελος εργασία, Φάκελος προσαναλισμένος στην αντιμετώπιση υ ασθενή. Το σκοπό: Νοσηλευτικός φάκελος, Ακτινολογικός φάκελος, Φαρμακευτικός φάκελος. Το μέσο που χρησιμοποιείται για την καταγραφή: Χειρόγραφος φάκελος, Ηλεκτρονικός φάκελος, Φάκελος Πολυμέσων, Φάκελος ασθενή σε μικροφίλμ. 7

8 Πάντως ανεξάρτητα από την μορφή που έχει, κάθε ιατρικός φάκελος θα πρέπει να περιέχει όλα τα δεδομένα πληροφορία που σχετίζεται με την κατάσταση υγείας υ ασθενή. Η πληροφορία αυτή αναλυτικότερα αφορά ισρικό, τη κλινική εξέταση, τη διάγνωση, τα αποτελέσματα εργαστηριακών παρακλινικών εξετάσεων, τις απεικονιστικές εξετάσεις, δηλαδή ακτινογραφίες, αξονικές μογραφίες, μαγνητικές, υπέρηχοι, τα ηλεκτροκαρδιογραφήματα τις ενδοσκοπικές εξετάσεις, δηλαδή γαστροσκόπηση, κολονοσκόπηση κτλ. Συνήθως οι αντίσιχες εξετάσεις συνοδεύουν ν φάκελο υ ασθενούς υπό την μορφή με την οποία δημιουργούνται στα αντίσιχα εργαστήρια, δηλαδή προτυπωμένα έντυπα για μικροβιολογικές βιοχημικές εξετάσεις, ακτινογραφικά φιλμ, χαρτιά ηλεκτροκαρδιογραφημάτων, συνοδευόμενα με χειρόγραφα δυσανάγνωστα ισρικά με σύνθετες, αποδιοργανωμένες σημειώσεις περιγραφές ελεύθερων κειμένων που περιλαμβάνουν συνώνυμα ή συντμήσεις, που ανατρέπουν την σωστή οργάνωση. Αποτέλεσμα των μορφών αυτών είναι η παραγωγή ενός μεγάλου όγκου ιατρικού φακέλου, με μεγάλη πιθανότητα απώλειας δεδομένων, με μεγάλη δυσκολία ανάκτησης πληροφορίας, με ασύγχρονο συσχετισμό υ ισρικού με τις εξετάσεις την κλινική εξέταση. 2. Η ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΩΝ Τα Νοσοκομεία αποτελούνται από πέντε υπηρεσίες : Ιατρική ( σ πρόγραμμα συμβολίζεται με Ι) Νοσηλευτική ( σ πρόγραμμα συμβολίζεται με Διοικητική ( σ πρόγραμμα συμβολίζεται με Ν) Δ) 8

9 Τεχνική ( σ πρόγραμμα συμβολίζεται με Τ) Πληροφορική (σ πρόγραμμα συμβολίζεται με Η Τεχνική Υπηρεσία τα προηγούμενα Π) έτη δεν ήταν αυτόνομη αλλά ανήκε στην Διοικητική Υπηρεσία αποτελούσε Υποδιεύθυνση νομαρχιακά αυτόνομη Τεχνικού, σύμφωνα νοσοκομεία.όμως Υπηρεσία σύμφωνα με από ν με οργανισμό 1998 ν για τα μετετράπη σε Οργανισμό των Περιφερειακών Νοσοκομείων. Κάθε υπηρεσία έχει την δική της ξεχωριστή συγκρότηση ιεραρχική διάρθρωση. Οι μεταξύ υς υπηρεσίες είναι ιεραρχικά ισότιμες υπάγονται ιεραρχικά σν Διοικητή υ νοσοκομείου (Ν. 2889/2001). Οι υπηρεσίες συνεργάζονται μεταξύ υς με σκοπό να επιτύχουν υς στόχους υ Νοσοκομείου ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑΣ Η Ιατρική μείς, καθένας υπηρεσία από των υς νοσοκομείων οποίους διαρθρώνεται αποτελείται από σε τμήματα (κλινικές) μονάδες συγγενών ειδικοτήτων σε διαμεακά τμήματα. ΤΟΜΕΙΣ Α. ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ με δύναμη Χ κρεβάτια ο οποίος περιέχει : 9

10 ΤΜΗΜΑΤΑ (ΚΛΙΝΙΚΕΣ) Αναφέρουμε ενδεικτικά : 1) Παθολογικό Τμήμα 2) Καρδιολογικό Τμήμα 3) Αιμαλογικό Τμήμα 4) Γαστρεντερολογικό Τμήμα 5) Δερμαλογικό Τμήμα 6) Νεφρολογικό Τμήμα 7) Ρευμαλογικό Τμήμα ΜΟΝΑΔΕΣ 1) Τεχνηύ Νεφρού 2) Αιμοδυναμικής 3) Μεσογειακής αναιμίας 4) Ενδοσκοπήσεων 5) Εμφραγμάτων 6) Χημειοθεραπείας 7) Χρονίας Φορητής Περιναικής κάθαρσης ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΙΑΤΡΕΙΑ που καλύπυν αντίσιχες ειδικότητες υ Παθολογικού μέα λειυργούν τις ημέρες μη εφημερίας υ Νοσοκομείου κατόπιν ραντεβού. Β) ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ με δύναμη Ζ κρεβάτια ο οποίος περιέχει: ΤΜΗΜΑΤΑ (ΚΛΙΝΙΚΕΣ) : 1) Γενικής Χειρουργικής Τμήμα 2) Ορθοπεδικό Τμήμα 10

11 3) Ουρολογικό Τμήμα 4) Πλαστικής Χειρουργικής 5) Αναισθησιολογικό Τμήμα 6) Ωρινολαρυγγικό Τμήμα 7) Οφθαλμολογικό Τμήμα 8) Μαιευτικό-Γυναικολογικό Τμήμα 9) Γναθοχειρουργικό Τμήμα 10) Νευροχειρουργικό Τμήμα ΜΟΝΑΔΕΣ 1) ΜΕΘ ( Εντατικής θεραπείας) 2) Ανάνηψης 3) ΜΑΦ ( Αυξημένης Φροντίδας ) ΤΑΚΤΙΚΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΙΑΤΡΕΙΑ που καλύπυν αντίσιχες ειδικότητες υ Χειρουργικού μέα λειυργούν τις ημέρες μη εφημερίας υ Νοσοκομείου κατόπιν ραντεβού. Γ) ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ με δύναμη Ψ κρεβάτια ο οποίος περιέχει Ψυχιατρικές κλινικές τα Κέντρα Ψυχικής Υγιεινής που στεγάζεται σε ιδιοκτησίας υ Νοσοκομείου κτίρια. Δ) ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ο οποίος περιέχει : ΤΜΗΜΑΤΑ 1) Μικροβιολογικό 2) Βιοχημικό 3) Αιμαλογικό 4) Πυρηνικής Ιατρικής 11

12 5) Αιμοδοσίας 6) Φαρμακευτικό 7) Ακτινοδιαγνωστικό 8) Αξονικής Τομογραφίας 9) Ιατρικής Φυσικής Τεχνολογίας ΜΟΝΑΔΕΣ 1) Τοξικολογίας 2) Ιατροδικαστικής ΔΙΑΤΟΜΕΑΚΑ ΤΜΗΜΑΤΑ που περιέχουν : 1) Τμήμα Ημερήσιας νοσηλείας 2) Τμήμα Επειγόντων περιστατικών ή Έκτακτα Εξωτερικά Ιατρεία τα οποία λειυργούν τις ημέρες εφημερίας υ Νοσοκομείου 12

13 3. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΜΗΧΑΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ «ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ» Το πληροφοριακό Σύστημα Νοσοκομείων είναι έργο υ ΚΗΥΚΥ, οποίο κατέχει τα νόμιμα διώματα. Το σύστημα αυτό χρησιμοποιείται σε πολλά δημόσια νοσοκομεία της χώρας μια από τις εφαρμογές υ είναι η διαχείριση υ Φαρμακείου. 13

14 Πρόκειται για δύο χωριστές εφαρμογές : 1) Φαρμακείο ( Μητρώα ) 2) Φαρμακείο ( Παραγγελλίες Κίνηση ) 3.1. ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ( ΜΗΤΡΩΑ ) Η πρώτη εφαρμογή είναι η βάση της λειυργίας των νοσοκομειακών Μητρώο φαρμακείων. Περιλαμβάνει Φαρμάκων Μητρώο δυο σκέλη : Το Υγειονομικού Υλικού Αντιδραστηρίων. των Το Μητρώο Φαρμάκων περιέχει την κωδικοποίηση όλων φαρμάκων υ νοσοκομείου που είναι εγκεκριμένα από ν ΕΟΦ. Όλοι οι χρήστες της εφαρμογής δεν είναι απαραίτη δεν ασφαλείας πρέπει να υ έχουν πρόσβαση συστήμας. σ Κατά Μητρώο για την λόγου κωδικοποίηση 14

15 ακολουθούνται οι εξής κανόνες : a) Ο κωδικός Φαρμάκου είναι ο εννιαψήφιος αριθμός που αναγράφεται σ κουπόνι υ φαρμάκου είναι μοναδικός. b) Η συσκευασία είναι 1 αν φάρμακο κινείται σε κουτιά ή 5 ή 10 αν φάρμακο κινείται σε χάπια ( π.χ. 1 κουτί έχει 5 ή 10 χάπια φάρμακο χορηγείται σε χάπια με αμικό συνταγολόγιο ) c) Πρέπει να επιλεχθεί αναλώσιμο. Χρεώσιμα χρεώνεται αν Φάρμακο θεωρούνται Ταμείο υ τα είναι φάρμακα ασθενούς χρεώσιμο για τα ή οποία ( π.χ. κυτταροστατικά φάρμακα που χορηγούνται σε ασθενείς με καρκίνο ή ναρκωτικά ). d) Επιλέγεται η θερμοκρασία διατήρησης υ Φαρμάκου ( Θερμοκρασία περιβάλλονς ή δωματίου ή Ψυγείου ). e) Επιλέγεται η θέση που βρίσκεται φάρμακο ( π.χ. αποθήκη 1 ή 2 κτλ ). f) Επιλέγεται η μονάδα ml, gr g) μέτρησης υ Φαρμάκου ( πχ mg, κτλ ) Επιλέγεται πρόκειται η για αντιαλλεργικά δραστική παυσίπονο, ουσία ( π.χ. ισταμίνη αν παρακεταμόλη αν πρόκειται για κ.τ.λ ) h) Επιλέγεται η φαρμακοτεχνική μορφή. i) Επιλέγεται ο ΦΠΑ ( 8% ). j) Επιλέγεται ο κωδικός φορέα ( π.χ. Νοσοκομείο ή Κ.Υγείας ). k) Επιλέγεται ο κωδικός λογαριασμού με τα οποία χρεώνονται τα φάρμακα ο οποίος έχει δοθεί από λογιστήριο υ νοσοκομείου.σ συγκεκριμμένο πακέ για λόγους ευκολίας επιλέγουμε συνήθως πρώ πεδίο ). l) Γίνεται η σύνδεση Εταιρεία, εφόσον υ αυτή Φαρμάκου υπάρχει με σ την Προμηθεύτρια Μητρώο, αλλιώς καταχωρείται ο νέος Προμηθευτής από μενού «Προμηθευτές στρατιωτικών Νοσοκομείων», σ οποίο ως κωδικός εισάγεται ο 15

16 ΑΦΜ υ νέου προμηθευτή συμπληρώνονται τα υπόλοιπα σιχεία ( Διεύθυνση, τηλέφωνα, φαξ κτλ ).Κατά την σύνδεση Φαρμάκου Προμηθευτή οπωσδήποτε καταχωρείται η νοσοκομειακή τιμή μονάδας υ φαρμάκου ο ΦΠΑ. ΠΡΟΣΟΧΗ : Συς πάλι ότι έχει προμηθευτές γραφεί σ στην πεδίο θέση υ ΑΦΜ καταχωρείται κωδικού.συνεπώς θα πρέπει τα 2 αυτά πεδία να είναι ακριβώς ίδια. Όταν είναι έιμο Μητρώο Φαρμάκων εκτυπώνεται κατάσταση φαρμάκων ανά προμηθευτή γίνονται οι σχετικοί έλεγχοι διορθώσεις.σ στάδιο αυτό σύστημα είναι έιμο να καταγράψει την απογραφή των φαρμάκων, η οποία αφού καταχωρηθεί εκτυπώνεται, γίνεται ο σχετικός έλεγχος διορθώσεις τότε οριστικοποιείται. Τώρα πια είναι έιμο Σύστημα να δεχθεί την κίνηση των φαρμάκων ( παραγγελίες, παραλαβές, συνταγολόγια κ.τ.λ.). Το Μητρώο Υγειονομικού Υλικού Αντιδραστηρίων περιέχει την κωδικοποίηση όλων των Υγειονομικών Υλικών αντιδραστηρίων υ νοσοκομείου ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Βασικό σημείο έναρξης ενός Πληροφοριακού Νοσοκομειακού Συστήμας είναι η καταχώρηση της απογραφής των Φαρμάκων ή υ Υγειονομικού υλικού, πριν αρχίσει να λειυργεί Μηχανογραφημένο Σύστημα. Απογραφή είναι η λεπμερής καταμέτρηση των υλικών που υπάρχουν την συγκεκριμένη χρονική στιγμή στις φαρμακευτικές αποθήκες υ Νοσοκομείου. Η χρονική περίοδος της απογραφής δεν είναι τυχαία. Πρέπει σύμφωνα με υς νόμους υ ΕΣΥ να γίνεται σ τέλος κάθε έυς ή πολύ στην αρχή ( πρώ 10ήμερο ) υ νέου έυς.η απογραφή 16

17 γίνεται από ορισμένη τριμελή επιτροπή παρουσία φαρμακοποιού ή φαρμακοποιών, ενώ φαρμακείο κατά την διάρκεια αυτής παραμένει κλειστό, δηλαδή δεν χορηγεί υλικό. Γι αυτό τρείς υλάχισν ημέρες νωρίτερα έχει προμηθεύσει τα τμήματα τις κλινικές υ νοσοκομείου με απαραίτη σκ. Η καταμέτρηση των φαρμακευτικών υλικών καταχωρείται στην αλφαβητική εκτυπωμένη μηχανογράφηση, ελέγχεται κατάσταση είναι έιμη από να την καταχωρηθεί συς Η/Υ. Η καταχώρηση γίνεται με ν ακόλουθο τρόπο : Σ Μητρώο ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΟΥ απογραφή επιλέγουμε ΥΛΙΚΟΥ. Σε Φαρμάκων Αντιδραστηρίων. Όταν αυτό μενού έχουμε απογραφή θέλουμε τις ΑΠΟΓΡΑΦΗ επιλογές Υγειονομικού να για Υλικού καταχωρήσουμε την απογραφή Φαρμάκων, επιλέγουμε αντίσιχο μενού με την ακόλουθη σειρά : ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ : Γράφουμε την ημερομηνία της νέας απογραφής (πάντα η τρέχουσα), κάποια ( προαιρετικά ) Έναρξη επιλέγουμε Συστήμας. παρουσιάζεται μια σχόλια Κατόπιν λίστα με τα ανάλογα προτεινόμενα πεδία ( όρια τύπου ή όρια ειδών ) από τα οποία επιλέγουμε ότι έχουμε απογράψει κατόπιν επιλέγουμε δημιουργία. ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΡΕΧΟΥΣΑΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ : Παρουσιάζεται όλος ο κατάλογος των ειδών που επιλέξαμε στην τελευταία στήλη (που είναι μηδενική) συμπληρώνουμε τις καταμετρηθείσες τακτά χρονικά ποσότητες. Σε διαστήματα 17

18 επιλέγουμε ώστε μεταβολή ( F6 ), ετσι να καταχωρηθούν οι καταγραφείσες ποσότητες. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΤΡΕΧΟΥΣΑΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ κατάσταση : με Εκτυπώνουμε τις απογραφείσες ποσότητες την οποία ελέγχουμε για τυχόν λάθη. Κατόπιν απαραίτητες κάνουμε τις ( από την διορθώσεις προηγούμενη επιλογή ) εφόσον είμαστε σίγουροι για την ορθότητα της απογραφής, προχωράμε σ επόμενο βήμα. ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ Επιλέγουμε την απογραφής έχει ΤΗΣ ΑΠΟΓΡΑΦΗΣ : ολοκλήρωση πλέον ενημερωθεί με της σύστημα τα νέα υπόλοιπα της αποθήκης. Βασικό σημείο μετά την απογραφή είναι η εκτυπωμένη κατάσταση Σύστημα των με διαφορών τα παρουσιαζόμενες πρόγραμμα των πραγματικά διαφορές παραδίδονται υπολοίπων υπόλοιπα είναι που στα επιτροπή ράφια. Οι κοσλογημένες στην δίνει από απογραφής για περαιτέρω ελέγχους. Ιδανικό είναι να μην υπάρχουν διαφορές, πράγμα που σημαίνει ορθή διαχείριση από υς φαρμακοποιούς καμμία «λανθάνουσα» κατάσταση κακοδιαχείρισης. Βέβαια μικροδιαφορές της τάξης 1 ή 3 κουτιά ή καλύτερα χάπια κάποιου παυσίπονου ή φαρμάκου μικρής αξίας είναι φυσιολογικές δεν έχουν παραδίδονται ιδιαίτερη βαρύτητα. κατόπιν στην Οι Διοίκηση ευρεθείσες η οποία διαφορές αποδίδει με 18

19 απόφαση Διοικητικού Συμβουλίου τυχούσες ευθύνες συς υπεύθυνους υ Φαρμακείου. Είναι σαφής η σημασία της απογραφής για την σωστή λειυργία υ Νοσοκομειακού συστήμας.αν η καταμέτρηση είναι λάθος, θα εκδοθούν αποτελέσματα. Γι αυτό θα σ τέλος πρέπει η υ έυς επιτροπή λάθος απογραφής να αποτελείται από ικανούς υπαλλήλους με αντίληψη υ έργου των όχι υ τύπου να τελειώνουμε όσο πιο γρήγορα. Είναι λάθος πολλών διοικήσεων που αναθέυν αυτή την εργασία σε ακατάλληλα την άμα απογραφή σε λάθος 2-3 φαρμακοποιών ημέρες. Με που τελειώνουν μηχανογραφημένο Σύστημα θα γίνει πιστεύουμε αντίληψη όλων της σοβαρότητας κάθε ενέργειας που αφορά Φαρμακείο, μια που τίποτα πλέον δεν θα είναι ανεξέλεγκ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ ( ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΕΣ ΚΙΝΗΣΗ ) Η δεύτερη εφαρμογή αφορά οτιδήποτε έχει σχέση με την «κίνηση Φαρμακευτικού Υλικού», είτε αυτό είναι Φάρμακο, είτε είναι Υγειονομικό υλικό Αντιδραστήριο. Όταν λέμε «κίνηση Φαρμακευτικού Υλικού», εννοούμε : Την παραγγελία προς την προμηθεύτρια υ σ Νοσοκομείο εταιρεία Την εισαγωγή (Πρωτόκολλο Παραλαβής) Την ηλεκτρονική καταχώριση υ αιτήμας φαρμάκων από τις διάφορες κλινικές προς Φαρμακείο Την διάθεσή υ προς τις διάφορες κλινικές, τμήματα, εργαστήρια καθώς προς εξωτερικούς ασθενείς Την λήξη Φαρμάκων φυσικά 19

20 Τα στατιστικά σιχεία ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΩΝ Πρόκειται παραγγελίας για την καταχώρηση Φαρμακευτικού υλικού, προς εκτύπωση τις της προμηθεύτριες εταιρείες. Η παραγγελία καταχωρείται μέσω δυο επιλογών : Διαχείριση παραγγελιών ( εφόσον πρόκειται για συμβατικά είδη ) Διαχείριση έκτακτων αγορών ( πρακτικά αγοράς ) εφόσον πρόκειται για έκτακτες αγορές ( π.χ. έλλειψη φαρμάκων άκρως απαραίτητα για νοσοκομείο που δεν υπάρχουν σ ράφι η προμηθεύτρια εταιρεία δεν τα στέλνει αυθημερόν ) ή για εξωσυμβατικά είδη. Κατά την καταγραφή της παραγγελίας αυτόματα η τιμή μονάδας υ κάθε υπάρχει αρχείο αυτόματη σύνδεσης κοσλόγηση της εμφανίζεται είδους συνεπώς παραγγελίας, εφόσον Προμηθευτών Φαρμακευτικού υλικού είναι ενημερωμένο. Αν πρόκειται για έκτακτη αγορά, δεν χρειάζεται η σύνδεση υ έκτακυ προμηθευτή με αντίσιχο είδος.όταν καταγραφεί εκτυπωθεί γίνουν οι απαραίτητες η παραγγελία, αφού ελεγχθεί διορθώσεις, τότε οριστικοποιείται ( πλήκτρο F7 ) πλέον δεν επιδέχεται καμμία μεταβολή ή διόρθωση. Βέβαια μπορεί να διαγραφεί ( shift + F6 ). Ο αριθμός της καταγραφείσας παραγγελίας είναι ο αύξων αριθμός που παράγει αυτόματα πρόγραμμα, είναι μοναδικός μέσω αυύ μπορεί να αναζητηθεί η παραγγελία. Επίσης σ πεδίο «σχόλια», μπορεί ο χρήστης να συμπληρώσει κάποια συμπληρωματικά σιχεία, όπως για παράδειγμα ν αρ. πρωκόλλου της φαρμακοποιός, ή χειρόγραφης όνομα υ παραγγελίας ασθενούς που σν κάνει οποίον ο θα 20

21 ποθετηθούν τα υλικά που καταγράφονται στην εν λόγω παραγγελία ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΓΕΛΙΑΣ ΣΕ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΠΑΡΑΛΑΒΗΣ Όταν από ένα Δελτίο είδος εισάγεται Αποσλής ή σ Νοσοκομείο Τιμολόγιο Δελτίο συνοδεύεται αποσλής. Η παραλαβή των ειδών γίνεται από τριμελή επιτροπή που ορίζεται από την Διεύθυνση υ νοσοκομείου, η οποία υπογράφει σ αντίσιχο αυτό παραστατικό.μετά καταχωρείται σ την παραλαβή Πληροφοριακό παραστατικό Σύστημα ως «Πρωτόκολλο παραλαβής από Παραγγελίες». Κανένα είδος δεν μπορεί να εισαχθεί σ σύστημα, αν προηγούμενα δεν έχει γίνει η αντίσιχη παραγγελία υ. Συνεπώς ο χρήστης παραγγελιών, εμφανίζει μετατρέπει σε την πρωτόκολλο ανατρέχει αντίσιχη παραλαβής σν κατάλογο παραγγελία πατώντας την πλήκτρο shift + F3 κάνοντας εγγραφή εκτύπωση.με ν ίδιο τρόπο γίνεται παραγγελίες Πρωτόκολλο αγορές. Ο παραλαβής αριθμός από υ έκτακτες καταγραφένς πρωκόλλου είναι ο αύξων αριθμός που παράγει αυτόματα πρόγραμμα, είναι μοναδικός μέσω αυύ μπορεί να αναζητηθεί Πρωτόκολλο παραλαβής. Σ εκτυπωμένο έντυπο αναγράφονται τα πλήρη σιχεία υ Προμηθευτή, οι ποσότητες κάθε είδους σε αριθμητικές τιμές ολογράφως, οι τιμές, ο ΦΠΑ ονόματα η της Οικονομικών συνολική αξία επιτροπής παραλαβής υπηρεσιών που υ θα τιμολογίου των προωθήσουν καθώς υπευθύνων τα των πρωτόκολλο για πληρωμή. 21

22 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Αν η τιμή μονάδας σ τιμολόγιο αγοράς δεν συμφωνεί με την συμβατική τιμή υ είδους σ σύστημα, τότε κατά την εγγραφή υ Πρωκόλλου παραλαβής παρουσιάζεται μήνυμα «Προσοχή : Υπάρχει ασυμφωνία τιμών! Να συνεχίσω?».τότε αν ο χρήστης δώσει την απάντηση Ναι, σ εκτυπωμένο Πρωτόκολλο παραλαβής εμφανίζεται η δραχμική διαφορά πρωκόλλου τιμολογίου, γιαυτό καλό είναι να ελέγχουμε τις τιμές να υπάρχει πλήρης συμφωνία πρωκόλλου τιμολογίου. Άλλωστε αυτό είναι ασφαλιστική δικλείδα υ Συστήμας μια που δεν μπορεί η συμβατική τιμή ενός είδους να διαφέρει σ αντίσιχο τιμολόγιο αγοράς ( είτε είναι μεγαλύτερη, είτε μικρότερη ). Αν συνεπώς βρεθεί τέια περίπτωση, τιμολόγιο δεν καταχωρείται ειδοποιείται ο προμηθευτής για τις απαραίτητες διορθώσεις. Αν η ποσότητα την σ τιμολόγιο αγοράς δεν συμφωνεί με παραγγελθείσα ποσότητα, τότε υπάρχουν 2 περιπτώσεις : 1) Η ποσότητα μικρότερη συχνό τότε σ από την να είναι παραγγελθείσα ( πράγμα πολύ φυσιολογικό κατά την Πρωτόκολλο για μετατροπή παραλαβής, ο ποσότητα όπως κανονικά αντίσιχη τιμολόγιο σ αγοράς πολλά Νοσοκομεία ), της παραγγελίας σε χρήστης μετατρέπει την τιμολόγιο Πρωτόκολλο παραγγελία παραλαβής μένει σ εκτυπώνει, η δε σύστημα σε εκκρεμότητα μέχρι να εκτελεσθεί πλήρως. 2) Η ποσότητα μεγαλύτερη συχνό για σ από τα την τιμολόγιο αγοράς να παραγγελθείσα ( πράγμα Νοσοκομεία ), τότε σύστημα είναι όχι δεν 22

23 δέχεται αλλαγή στην ποσότητα. Τότε ο χρήστης θα πρέπει να καταγράψει μια έξτρα παραγγελία με την επιπλέον ποσότητα, πράγμα αποφεύγεται για λόγους που καλό τήρησης είναι υ να Δημόσιου Λογιστικού, αλλά ασφάλειας υ συστήμας. 3) Αν σ υ τιμολόγιο Προμηθευτή Συστήμας Αγοράς δεν ο αναγραφόμενος συμφωνεί ( πράγμα με συχνό ν μια ΑΦΜ που ΑΦΜ υ πολλές εταιρείες μετατρέπονται από ΑΕ σε ΕΠΕ κτλ ), τότε πρέπει ο χρήστης να εγγράψει ν νέο ΑΦΜ ως νέα εγγραφή Προμηθευτή, να κρεμάσει τα είδη της παραγγελίας υπάρχουσα σν νέο παραγγελία, ΑΦΜ, να να ακυρώσει καταχωρήσει εκ την νέου άλλη σν σωστό ΑΦΜ τέλος να την μετατρέψει σε Πρωτόκολλο διαδικασία είναι χρονοβόρα παραλαβής όπως καλό.ολη είναι είναι η ανωτέρω αντιληπτό οι πολύ υπεύθυνοι υ Φαρμακείου να ελέχγουν πλήρως τα σιχεία των προμηθευτών, πριν παραδόσουν τις παραγγελίες συς χρήστες υ συστήμας. Αν κάποιο Πρωτόκολλο παραλαβής λάθος μετά την εγγραφή υ εμπεριέχει την εκτύπωση υ, τότε θα πρέπει να διορθωθεί με ν ακόλουθο τρόπο : 1) Από την επιλογή «Εκκαθάριση των Πρωκόλλων Παραλαβής», ζητείται η διαγραφή υ προβληματικού πρωκόλλου ( με ν αύξοντα αριθμό ). 23

24 2) Από την επιλογή «Διαχείριση Πρωκόλλων Παραλαβής» ζητείται η ακύρωση αυύ υ Πρωκόλλου ( με ν αύξοντα αριθμό ). 3) Από την επιλογή παραγγελιών», ζητείται η «ακύρωση Διαχείριση της αντίσιχης παραγγελίας ( αν χρειασθεί ). Τότε πλέον ο χρήστης ακολουθεί τις προαναφερθείσες διαδικασίες εγγραφής παραγγελίας Πρωτόκολλο παραλαβής. Αν όμως είδη που αναφέρονταν σ προβληματικό Πρωτόκολλο, έχουν ήδη εξαχθεί προς κάποιο τμήμα, τότε σύστημα δεν επιτρέπει βήμα 2 3.Τότε πρέπει πρώτα να γίνει νέα εγγραφή υ Πρωκόλλου Παραλαβής μετά να ακολουθηθούν τα βήματα 2 3. Αν έχει ήδη Πρωτόκολλο δελτίου εγγραφεί παραλαβής μέσω αποσλής, τότε καταχωρηθεί ένα για να αντίσιχο Τιμολόγιο αγοράς, ο χρήστης καλεί στην οθόνη παραλαβής πεδίο υ αρ. έκδοσης Πρωτόκολλο δελτίου Τιμολογίου κ.τ.λ., σ ημερ/νία συμπληρώνει τα αντίσιχα σιχεία. Αν έχει ήδη Πρωτόκολλο για εγγραφεί παραλαβής κάποιον λόγο ένα κανονικά ξαναδοθεί συς χρήστες υ συστήμας για καταχώρηση, προειδοποιεί με τιμολόγιο αυτό καταχωρημένο σύστημα μήνυμα ότι είναι ήδη φυσικά δεν 24

25 επιτρέπει την εισαγωγή αποτρέποντας υ, τις τυχούσες ένα Πιστωτικό διπλοεγγραφές. Αν υπάρχει τιμολόγιο, θα οφείλεται σε δύο λόγους : 1) Πρόκειται για επιστροφή εμπορευμάτων ( είτε λόγω λήξης φαρμάκων, είτε λόγω λανθασμένης αποσλής εμπορεύμας ) με τιμολόγιο που έχει παραληφθεί με τις νόμιμες διαδικασίες έχει καταχωρηθεί σ πληροφοριακό σύστημα. 2) Πρόκειται για έκπτωση λόγω διαφοράς τιμής μονάδας σε κάποιο ή κάποια είδη αναφέρεται σε νόμιμες τιμολόγιο που έχει παραληφθεί με τις διαδικασίες έχει καταχωρηθεί σ πληροφοριακό σύστημα. Στην περίπτωση αυτή ο χρήστης υ συστήμας θα πρέπει να εκδώσει πρωτόκολλο επιστροφής από την αντίσιχη επιλογή που βρίσκεται στην ενότητα «Πρωτόκολλα Παραλαβής». Κατά την καταγραφή υ Πιστωτικού Πρωκόλλου θα πρέπει ο χρήστης να γνωρίζει ότι η τιμή προϊόνς διαφέρει από από την προμηθευτή. Όμως σύστημα αντίσιχη η εμπεριέχει υ ΦΠΑ Πιστωτικού συνολική αξία μονάδας υ συνεπώς Τιμολογίου υ υ Πιστωτικού Πρωκόλλου θα πρέπει να συμφωνεί πλήρως με την συνολική αξία υ Πιστωτικού Τιμολογίου. Αν αυτό δεν συμβαίνει τότε σύστημα προειδοποιεί ν χρήστη με ανάλογο μήνυμα γίνονται οι απαραίτητες διορθώσεις. Σ σημείο αυτό θα πρέπει να νιστεί ιδιαίτερα ότι θα πρέπει να αποφεύγονται οργανισμό υγείας, μια τα που πιστωτικά η τιμολόγια καταχώρησή από ν υς σ 25

26 Νοσοκομειακό Πληροφοριακό Σύστημα είναι εξαιρετικά πολύπλοκη επίπονη διαδικασία ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΥΝΤΑΓΟΛΟΓΙΩΝ Συνταγολόγιο είναι ένα τριπλότυπο ή διπλότυπο έντυπο σ οποίο αναφέρεται η αίτηση κάθε κλινικής ή τμήμας προς Φαρμακείο Υγειονομικού για λήψη Υλικού Φαρμάκων, Αντιδραστηρίων συντάσσεται από την προϊσταμένη κάθε κλινικής ή τμήμας. Υπάρχουν αντίσιχη πολλοί τύποι συνταγολογίων, όπως «Ημερήσιο Συγκεντρωτικό Συνταγολόγιο», «Αμικό Συνταγολόγιο», «Συνταγολόγιο Ναρκωτικών» κτλ. Το Ημερήσιο Συγκεντρωτικό Συνταγολόγιο περιέχει συγκεντρωτικά τα φάρμακα ή τα υλικά που καταναλώνει τμήμα για νοσηλείας, (κατά όλους ενώ δόση) υς τα νοσηλευόμενους Αμικό φάρμακα ασθενείς Συνταγολόγιο ή τα υλικά περιέχει που ανά ημέρα αναλυτικά καταναλώνει τμήμα για καθένα χωριστά από υς νοσηλευόμενους ασθενείς ανά ημέρα νοσηλείας. Πρέπει να νιστεί ιδιαίτερα βασικούς τύπους η διαφορά ανάμεσα συς 2 συνταγολογίων που λειυργούν στα νοσοκομειακά φαρμακεία, καθώς η αντίσιχη καταχώρηση υς σ Πληροφοριακό σύστημα. Είναι σαφής η «υπεροχή» υ αμικού σε σχέση με συγκεντρωτικό, όσον αφορά μέγεθος της πληροφορίας, σχετικά με υς νοσηλευομένους, κόσς νοσηλείας την κατανάλωση υ κάθε τμήμας. Όμως είναι πολλή δύσκολη η εφαρμογή υ στην πράξη, διότι απαιτεί αρίστη χρήση υ συστήμας, αρίστη συνεργασία τμημάτων φαρμακείου αρίστη κάλυψη από τα εμπλεκόμενα μέρη. 26

27 Σ μηχανογραφημένο Σύστημα υπάρχουν δύο βασικές επιλογές : 1) Καταχώρηση 2) Διαχείριση Συνταγολογίου Συνταγολογίου Η πρώτη αφορά την αίτηση της κλινικής ή υ τμήμας προς φαρμακείο καταχωρείται σ σύστημα από ν αντίσιχο υπεύθυνο της κλινικής, ενώ η δεύτερη αφορά την καταχώρηση υ Συνταγολογίου ( εκτέλεση της αίτησης) από υς χρήστες υ συστήμας που βρίσκονται σ Φαρμακείο. Η πρώτη περίπτωση προϋποθέτει Πληροφοριακού Συστήμας σε κάθε την κλινική ή ύπαρξη υ τμήμα, οπότε αφού σύστημα είναι on line, φαίνεται στα τερματικά υ φαρμακείου η αίτηση συνταγολόγιο, ενώ υ τμήμας, οπότε στην δεύτερη εκτελείται συνταγολόγιο είναι χειρόγραφο καταχωρείται σ σύστημα κατά την εκτέλεσή υ. Στην παρακάτω εικόνα παρουσιάζονται οι αιτήσεις αμικών συνταγολογίων διαφόρων κλινικών υ νοσοκομείου προς Φαρμακείο σε συγκεκριμένη ημερομηνία : Η δεύτερη στήλη παρουσιάζει ν κωδικό αριθμό της κλινικής (π.χ. Π01Α σημαίνει Παθολογική κλινική), Η Τρίτη στήλη παρουσιάζει ν αριθμό της αίτησης (εξάγεται αυτόματα δεν καταχωρείται) Η τέταρτη στήλη δείχνει αν η αίτηση προέρχεται από τμήμα ή μονάδα Η έβδομη στήλη που είναι κενή παρουσιάζει την ημερομηνία εκτέλεσης της συνταγής από Φαρμακείο Η όγδοη στήλη εμφανίζει ν Αριθμό Μητρώου υ ασθενή. 27

28 Κατά την Συνταγολογίου καταχώρηση αναγράφεται Ημερησίου Συγκεντρωτικού τρέχουσα ημερομηνία, ενώ η σν τύπο Συνταγολογίου ο χρήστης επιλέγει ν κατάλληλο τύπο, χρησιμοποιώντας μενού με πλήκτρο Home ( πχ 1 αν πρόκειται συμπληρώνονται για ο Γενικό κωδικός Συνταγολόγιο κτλ ). Κατόπιν υ τμήμας καθώς υ αντίσιχου υπευθύνου. Ακολουθεί η εγγραφή των φαρμάκων ή των υλικών που αναγράφονται σ συνταγολόγιο με αντίσιχο ποσό αίτησης ποσό διάθεσης. 28

29 Αν σκ, τότε ποσό αίτησης σύστημα είναι μεγαλύτερο εμφανίζει υ μήνυμα υπάρχονς λάθους. Στην περίπτωση αυτή ελέγχεται από ν υπεύθυνο Φαρμακοποιό «ράφι» αν όντως συμφωνεί με σκ υ συστήμας, τότε δίνει σ τμήμα λιγότερη ποσότητα η οποία γίνεται αποδεκτή από σύστημα καταχωρείται, αλλιώς υπάρχει πρόβλημα συμφωνίας υ συστήμας με τα ράφια πρέπει να ανευρεθεί αίτιο. Όταν καταχωρηθεί Συνταγολόγιο, γίνεται εγγραφή κατόπιν εκτύπωση σε μηχανογραφημένο τριπλότυπο έντυπο, οποίο επισυνάπτεται φαρμακοποιούς με χειρόγραφο, εκτελείται παραδίδεται μαζί με τα από υς προιόντα στην κλινική. Είναι σαφές ότι συνταγολόγιο δεν εκτελείται αν δεν έχει πρώτα καταχωρηθεί σ σύστημα ( Άλλη μια ασφαλιστική δικλείδα υ Συστήμας ). ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Το συνταγολόγιο εύλογα σύνμο πρέπει να χρόνο καταχωρείται σ σε σύστημα, διότι αλλιώς για λόγους ασφαλείας «χάνεται» από την οθόνη. Το σύστημα δίδει αυτόματη αρίθμηση σε κάθε εκτυπωμένο συνταγολόγιο, μέσω της οποίας αναζητείται η αντίσιχη εγγραφή. Ο αριθμός αυτός καλό είναι να αναγράφεται πάνω σε κάθε χειρόγραφο συνταγολόγιο. Σε περίπτωση λάθους εγγραφής, αναζητείται αντίσιχο συνταγολόγιο, όπου φωτίζοντας την λάθος εγγραφή, γίνεται διαγραφή κατόπιν σωστή εγγραφή με νέα αρίθμηση. 29

30 ΕΠΙΣΤΡΟΦΕΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ Η ΥΛΙΚΟΥ ΑΠΟ ΤΜΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ Πολλές υγειονομικά φορές υλικά τα τμήματα επιστρέφουν φάρμακα σ κεντρικό φαρμακείο, διότι δεν ή τα χρειάζονται ή διότι τα έχουν από λάθος ή διότι κοντεύουν να λήξουν. Η επιστροφή αυτή γίνεται με την επιλογή «Διαχείριση Επιστροφών Υλικού» πληκτρολογώντας υπεύθυνο, καθώς εκτυπώνοντας αντίσιχο αυτών των κινήσεων, τις η επιστρεφόμενες τμήμα ν ποσότητες παραστατικό.με την καταχώριση αποθήκη (Φαρμακείο) αυτόματα ενημερώνεται έτσι ώστε παρουσιαζόμενο υπόλοιπο να συμφωνεί με πραγματικό. 30

31 4. ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 0 Ναι (Ν) 1 Όχι (Ο).AND. Αληθής (Α) Ψευδής (Ψ) Yes (Y) True (T) No (N) False (F).TRUE..FALSE.TRUE..TRUE..FALSE..FALSE..FALSE..FALSE..OR..TRUE..FALSE.TRUE..TRUE TRUE..FALSE..TRUE..FALSE. ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΡΙΘΜΗΣΗΣ Ή ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ Τα συστήματα αρίθμησης εκφράζουν διάφορες ποσότητες ή ένα πλήθος αντικειμένων με τη μορφή αριθμών καθώς τις μεταξύ υς πράξεις. Υπάρχουν διάφορα συστήματα αρίθμησης, ανάλογα με τα χρησιμοποιούμενα ψηφία την αναφερόμενη βάση. Βάση ενός συστήμας αρίθμησης είναι πλήθος των διαφορετικών ψηφίων που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία υ συστήμας. 31

32 Για παράδειγμα Δεκαδικό Σύστημα έχει βάση δέκα γιατί χρησιμοποιεί τα 10 σύμβολα αριθμών: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9, Οκταδικό σύστημα έχει βάση οκτώ γιατί χρησιμοποιεί τα 8 σύμβολα αριθμών: 0,1,2,3,4,5,6,7 ενώ Δεκαεξαδικό Σύστημα έχει βάση δεκαέξι γιατί χρησιμοποιεί τα 16 σύμβολα αριθμών: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9, A,B,C,D,E,F ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ Σύμφωνα με κείμενο υ Κώστα Τραχανά (Σύνμη Ισρία των Μαθηματικών) «Η παλαιότερη ένδειξη αριθμητικής καταγραφής βρέθηκε στη Σουαζιλάνδη της Νότιας Αφρικής, ως μια περόνη μπαμπουίνου με 29 εμφανείς εγκοπές που χρονολογείται από π.χ. μοιάζει με τα «ημερολογιακά ραβδιά» που ακόμα χρησιμοποιούν στη Ναμίμπια για να καταγράφουν την παρέλευση υ χρόνου. Μια κερκίδα λύκου που βρέθηκε στην Τσεχία χρονολογείται από π.χ. φέρει 55 εγκοπές σε δύο σειρές ανά πέντε, οι οποίες μάλλον αποτελούν καταγραφή θηραμάτων. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα είναι αποκαλούμενο κόκαλο Ισάνγκο, που βρέθηκε στις όχθες της λίμνης Ένυαρντς, ανάμεσα στην Ουγκάντα Κονγκό. Έχει χρονολογηθεί π.χ. μοιάζει να είναι κάτι παραπάνω από πίνακας θηραμάτων. Μικροσκοπική ανάλυση αποκάλυψε πρόσθετες εγκοπές, οι οποίες μπορούν να συσχετισθούν με τις φάσεις της σελήνης. Μέσω της αστρονομίας, της αστρολογίας ή της κοσμολογίας, ο ουρανός άσκησε τη μεγαλύτερη επίδραση στην εξέλιξη των μαθηματικών. Από 2500 π.χ. Οι Σουμέριοι ζύγιζαν, υπολόγιζαν τη γη σε «σαρ», μετρούσαν τα υγρά σε «κα», χρησιμοποιούσαν κλάσματα είχαν σύστημα αριθμών με βάση 60. Την περίοδο π.χ. οι Βαβυλώνιοι έφτασαν σε υψηλό επίπεδο μαθηματικής κουλύρας, μεγαλύτερη των σύγχρονων Αιγυπτίων, 32

33 αφού Πυθαγόρειο θεώρημα είχαν ανακαλύψει οι Βαβυλώνιοι ν 16ο π.χ. αιώνα οι οποίοι γνώριζαν τις τέσσερις πράξεις τις ρίζες, λύνανε προβλήματα πρώυ δεύτερου βαθμού, υπολόγιζαν εμβαδόν ορθογωνίων τριγώνων, παραλληλόγραμμων, τραπεζίων καθώς εμβαδόν υ κύκλου (π=3 αντί π=3,14). Το αριθμητικό υς σύστημα είχε ως βάση 60, ήταν μη ψηφιακό, θεσιακό, χωρίς υποδιασλή χωρίς μηδέν. Το εξηνταδικό σύστημα των Βαβυλωνίων έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα σ μέτρημα υ χρόνου Την περίοδο π.χ. oι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούν σύστημα αριθμών με βάση 10 (δεκαδικό, επαναληπτικό, μη θεσιακό). Το 2852 π.χ. o Κινέζικος πολιτισμός χρησιμοποιεί σύστημα αριθμών με βάση 60, ενώ έκαναν αστρονομικούς υπολογισμούς 1500 χρόνια πριν από υς αρχαίους Έλληνες, γνώριζαν γραμμικές εξισώσεις, αόριστες εξισώσεις, αρνητικούς αριθμούς ν αριθμό π Το παλαιότερο κινέζικο μαθηματικό κείμενο είναι Τσόου Πέϊ Σαουντσινγκ, που γράφτηκε μεταξύ υ 500 υ 200 π.χ.». Οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν Ακροφωνικό ή Αττικό ή Ηρωδιανό αριθμητικό σύστημα, οποίο χρησιμοποιεί αποκλειστικά για πληθικούς αριθμούς περιείχε ένα σύνολο συμβόλων που ήταν τα πρώτα γράμματα των ονομασιών των αριθμών, δηλαδή Π=πέντε, Δ=δέκα, Η=(h)εκατό, Χ=χίλιοι, Μ=μύριοι. Παραδείγματα από αυτό σύστημα συμβολισμού έχουν ανακαλυφθεί σε αττικές επιγραφές που χρονολογούνται μεταξύ υ 454 υ 95 πχ.. Η αντισίχηση υ ακροφωνικού συστήμας με σημερινό δεκαδικό παρουσιάζεται συς πίνακες

34 Επίσης σν Όμηρο χρησιμοποιείται ρήμα πεμπάζειν, που σημαίνει αριθμώ κατά πεντάδες, με την θεώρηση ότι ο αριθμός πέντε αποτελούσε ένα φυσιολογικό χώρο στάθμευσης μεταξύ υ ένα υ δέκα. Η φυσική εξήγηση της προέλευσης υ δεκαδικού συστήμας καθώς της πενταδικής παραλλαγής δίνεται από την υπόθεση ότι τα συστήματα αυτά υπήρξαν απόρροια της πρωτόγονης πρακτικής αρίθμησης με τα δάχτυλα, αφού όλοι οι άνθρωποι, είτε Έλληνες είτε Βάρβαροι, αριθμούν ως προς δέκα ΤΑ ΣΥΝΗΘΗ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΡΙΘΜΗΣΗΣ Τα πιο συνήθη συστήματα αρίθμησης είναι τα παρακάτω: Δεκαδικό Σύστημα (Decimal System) Δυαδικό Σύστημα (Binary System) Οκταδικό Σύστημα (Octal System) Δεκαεξαδικό Σύστημα (Hexadecimal System) Αν στις μαθηματικές πράξεις στην καθημερινή ζωή έχει καθιερωθεί Δεκαδικό Σύστημα αρίθμησης, ωστόσο συς ηλεκτρονικούς υπολογιστές δεν είναι εύκολο να χρησιμοποιηθεί. 34

35 Αυτό γιατί η απεικόνιση των 10 συμβόλων αριθμών εμπεριέχει αφενός υψηλή πολυπλοκότητα αφετέρου υψηλή κατανάλωση υπολογιστικών πόρων. Έτσι οι υπολογιστές χρησιμοποιούν απλούστερο σύστημα αρίθμησης που είναι Δυαδικό (Binary System), μέσω της αναπαράστασης όλων των δεδομένων (data) με την μορφή των 2 συμβόλων αριθμών, δηλαδή 0 1. Στη συνέχεια θα περιγράψουμε αναλυτικά Δυαδικό Σύστημα την μετάβαση από Δεκαδικό σ Δυαδικό αντίστροφα ΤΟ ΔΥΑΔΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΑΡΙΘΜΗΣΗΣ Το δυαδικό σύστημα έχει βάση ν αριθμό 2 γιατί χρησιμοποιεί τα 2 σύμβολα αριθμών: 0,1. Τα ψηφία 0 1 ονομάζονται δυαδικά (binary digits) ή bits. Ένα bit αντιπροσωπεύει την ελάχιστη πληροφορία που μπορεί να μεταφέρει ένας αριθμός. Ένας δυαδικός αριθμός των 8 bits ονομάζεται byte( ψηφιομάδα) (π.χ ), ενώ ένας αριθμός των 16 bits καλείται word. Το πρώ από αριστερά δυαδικό ψηφίο ενός αριθμού είναι πιο σημαντικό (Most Significant Bit - MSB), ενώ τελευταίο δεξιά ψηφίο καλείται LSB (Least Significant Bit). Ακολουθούν τα πολλαπλάσια υ byte: 1 KB (KiloByte) = 210=1024 bytes 1 MB (MegaByte) = 220=1024 KB 1 GB (GigaByte) = 230=1024 MB 1 TB (TeraByte) = 240=1024 GB Όλη η λειυργία των ψηφιακών ηλεκτρονικών υπολογιστών στηρίζεται σ δυαδικό σύστημα αρίθμησης. Αυτό διότι είναι πολύ πιο εύκολο για ένα ηλεκτρονικό κύκλωμα να αναγνωρίσει δύο διαφορετικές καταστάσεις, παρά περισσότερες. Η δυαδικότητα των καταστάσεων εκφράζεται με τις παρακάτω περιπτώσεις: 35

36 διακόπτης ανοικτός (on) ή κλειστός (off) υλικό μαγνητισμένο ή µη ύπαρξη φωτός ή µη (ένας παλμός φωτός αντισιχεί σ bit 1, ενώ η απουσία φωτός σ bit 0 χαμηλή τάση (κατάσταση 0) ή υψηλή τάση (κατάσταση 1) πρόταση αληθής (true) ή ψευδής (false) αποτέλεσμα σωστό ή λάθος. Οι μαθηματικές πράξεις μεταξύ των αριθμών 0 1 είναι η πρόσθεση, η αφαίρεση, ο πολλαπλασιασμός η διαίρεση εκτελούνται με ν ακόλουθο τρόπο: ΠΡΟΣΘΕΣΗ ΑΦΑΙΡΕΣΗ 0-0=0 0-1=11 (διαφορά 1 δανεικό 1) 1-0=1 1-1=0 ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ 0 x 0 = 0, 1 x 0 = 0, 0 x 1 = 0, 1 x 1 = 1 ΔΙΑΙΡΕΣΗ 0:1=0 1:1=1 Στη συνέχεια θα περιγράψουμε την μετατροπή ενός ακεραίου αριθμού από δεκαδικό σ δυαδικό σύστημα αντίστροφα. 36

37 Α. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΡΙΘΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΚΑΔΙΚΟ ΣΤΟ ΔΥΑΔΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Για την μετατροπή ενός θετικού ακεραίου αριθµού υ δεκαδικού συστήμας σ δυαδικό, διαιρούμε διαδοχικά ν αριθµό καθώς όλα τα πηλίκα που προκύπυν διά 2, µέχρις όυ να μην γίνεται η διαίρεση. Τότε ο αντίσιχος δυαδικός αριθμός προκύπτει γράφοντας τα υπόλοιπα που προέκυψαν σε αντίστροφη σειρά. Σ παράδειγμα που ακολουθεί μετατρέπουμε ν αριθμό 25 σε σ δυαδικό σύστημα. Β. ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΑΡΙΘΜΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΔΥΑΔΙΚΟ ΣΤΟ ΔΕΚΑΔΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ξεκινάμε με την αρίθμηση των ψηφίων υ δυαδικού αριθμού από τα δεξιά προς τα αριστερά, αρχίζοντας την αρίθμηση από 0. Στη συνέχεια πολλαπλασιάζουμε κάθε ψηφίο με 2 υψωμένο σ ψηφίο αρίθμησης που υ αντισιχεί προσθέυμε τα μερικά γινόμενα. Σ παράδειγμα που ακολουθεί μετατρέπουμε ν δυαδικό αριθμό 1101 σ δεκαδικό σύστημα = 1 x x x x 23 = 37

38 = 1 x x 2 +1 x x 8 Άρα ( 1101 ) 2 = ( 13) = =13 10 Τις παραπάνω μετατροπές μπορούμε να τις επαληθεύσουμε με τη χρήση της Αριθμομηχανής των Βοηθημάτων των Windows, με ν παρακάτω τρόπο: Πληκτρολογούμε στην αριθμομηχανή ν αριθμό 13, ενώ σ αριστερό μέρος της Αριθμομηχανής κλικάρουμε dec (δεκαδικό σύστημα), σύμφωνα με την παρακάτω εικόνα : Δεκαδικό Σύστημα Δε Στη συνέχεια κλικάρουμε bin (Δυαδικό Σύστημα), οπότε ο αριθμός 13 μετετράπη σε 1101, σύμφωνα με την παρακάτω εικόνα : 38

39 Δυαδικό Σύστημα Δε Σν επόμενο πίνακα παραθέυμε δυνάμεις υ 2, που χρειάζονται για την ανάλυση δυαδικών αριθμών. 20 = = = = = = = = = = = = 8192 = = = =

40 ΠΗΓΕΣ 1. Th. Heath, «Ισρία των Ελληνικών μαθηματικών», τόμος Ι, Αθήνα 2001, σ Κ. Τραχανάς. «Σύνμη Ισρία των Μαθηματικών», y_math.pdf 3. Ομήρου Οδύσσεια, ραψωδία iv, στίχος Β. Αναστασόπουλου Α. Σκόδρα. Εισαγωγή στην Πληροφορική, Ελληνικά Γράμματα, Γαγαλής, Ν.,Μακαρώνης, Ν., Κομισόπουλος, Φ. Ντέρης, Σ., «Χρήση Η/Υ» 40

41 5. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ, ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ 41

42 5.1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Η βασική δομή ενός Ηλεκτρονικού Υπολογιστή (Η/Υ), που ορίζεται ως ένα αυμαποιημένο ηλεκτρονικό ψηφιακό σύστημα που επεξεργάζεται δεδομένα, βάσει ενός συνόλου προκαθορισμένων ενλών είναι : Το μηχανικό ή υλικό μέρος (Hardware) Το λογισμικό μέρος (Software) Το μηχανικό ή υλικό μέρος (Hardware) Τα βασικά τμήματα υ Hardware υ Η/Υ αποτελούν τα παρακάτω: Η κύρια Μονάδα η οποία περιέχει την Κεντρική ή Μητρική πλακέτα (Motherboard), τροφοδοτικό που δεχόμενο εναλλασσόμενο κυκλώματα απάγεται ρεύμα τροφοδοτεί με συνεχή τάση, παραγόμενο τα ηλεκτρονικά ν ανεμιστήρα για να ποσό θερμότητας υς οδηγούς δισκέτας σκληρών δίσκων. Οι μονάδες Πληκτρολόγιο, Εισόδου (Input Ποντίκι (mouse), Units) που Οπτικός είναι τα: αναγνώστης 42

43 (Scanner), Αναγνώστης γραμμωύ κώδικα (Barcode reader), DVD, Video, Video Κάμερα, Μικρόφωνο, κτλ Οι μονάδες Εξόδου (Output Units) που είναι τα: Οθόνη (monitor), Εκτυπωτής (printer), Σχεδιογράφος (plotter), Ηχεία (speaker), Video, κτλ Η Κεντρική ή Μητρική πλακέτα (Motherboard) Η μητρική πλακέτα (motherboard) είναι μια πολύ βασική συσκευή υ υπολογιστικού συστήμας, θεωρούμενη ως κεντρικό "νευρικό" σύστημα που χρησιμοποιεί ο επεξεργαστής για να ελέγχει 43

44 τα άλλα μέρη υ υπολογιστικού συστήμας. Συμμετέχει στις παρακάτω διαδικασίες [1] : Στην Οργάνωση: Ο σχεδιασμός της motherboard υπαγορεύει ν τρόπο με ν οποίο οργανώνεται ο υπολογιστής σαν λειυργικό σύνολο. Σν Έλεγχο: Η motherboard περιλαμβάνει ολοκληρωμένο κύκλωμα που υποστηρίζει μια συγκεκριμένη ομάδα επεξεργαστών (chipset) καθώς τα προγράμματα υ BIOS, τα οποία ελέγχουν μεγαλύτερο μέρος της ροής των δεδομένων μέσα σν υπολογιστή. Στην Επικοινωνία: Η motherboard είναι υπεύθυνη για την επικοινωνία υ υπολογιστή με τις περιφερειακές μονάδες, με άλλους υπολογιστές με υς χρήστες. Στην Υποστήριξη υπαγορεύει άμεσα υ Επεξεργαστή: την επιλογή υ Η motherboard επεξεργαστή υ συστήμας. Στην Υποστήριξη των Περιφερειακών: Η motherboard καθορίζει, σε ένα μεγάλο μέρος, είδος των περιφερειακών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Στην Απόδοση: Η motherboard συμμετέχει στην απόδοση υ υπολογιστικού συστήμας, όχι μόνο γιατί καθορίζει ν τύπο υ επεξεργαστή, της μνήμης, των διαύλων, την ταχύτητα interface υ σκληρού δίσκου, αλλά επειδή η ποιότητα των κυκλωμάτων της επηρεάζει την απόδοση υ συστήμας. Στην Ικανότητα αναβάθμισης: Οι ικανότητες της motherboard καθορίζουν την αναβάθμιση που μπορούμε να κάνουμε σν υπολογιστή μας. Για παράδειγμα αν επιθυμούμε να αναβαθμίσουμε την μνήμη RAM υ υπολογιστή θα πρέπει να γνωρίζουμε πόσες RAM υποστηρίζει συνολικά ο τύπος της motherboard. Επίσης αν επιθυμούμε να εγκαταστήσουμε μια 44

45 νέα κάρτα video θα πρέπει η motherboard να έχει ΑGP τύπου υποδοχή. Πάνω στην Κεντρική ή Μητρική πλακέτα (Motherboard) βρίσκονται ποθετημένα διάφορα ηλεκτρονικά κυκλώματα, κάρτες που καταλήγουν στις θύρες (slots) σύνδεσης των περιφερειακών συσκευών (εκτυπωτές κτλ) ο μικροεπεξεργαστής (Central Processing Unit CPU). Οι περισσότερες μητρικές πλακέτες σήμερα έχουν από 2 έως 8 υποδοχές για τη μνήμη που ονομάζονται memory sockets είναι είτε SIMMs (Inline Memory Modules) είτε DIMMs (Inline Memory Modules). Επίσης πάνω στη μητρική πλακέτα υπάρχουν γέφυρες βραχυκύκλωσης (Jumpers) που είναι ακροδέκτες (pins) οι οποίοι χρησιμοποιούνται για να παρέχουν πληροφορίες διαμόρφωσης σ Hardware. Κάθε γέφυρα είναι ένα ζευγάρι ακροδεκτών με μια μικρή ορθογώνια αντίσταση εκτροπής ρεύμας, η οποία συγκρατεί υς δύο αυύς ακροδέκτες μαζί. Το Hardware λειυργεί με διαφορετικό τρόπο όταν οι γέφυρες βραχυκύκλωσης είναι κλειστές αλλιώς όταν είναι ανοιχτές. 45

46 Ο μικροεπεξεργαστής (CPU) Ο επεξεργαστής είναι πιο βασικό τμήμα υ υπολογιστή, που εκτελεί όλους υς υπολογισμούς, τις πράξεις τη γενικότερη επεξεργασία των δεδομένων (data) των ενλών (instructions), ενώ ελέγχει επιπλέον όλες τις περιφερειακές μονάδες. Η CPU περιγράφεται ως ένα μικρό, τετράγωνο ηλεκτρονικό κύκλωμα, είδος υ οποίου καθορίζει κατά ένα μεγάλο βαθμό την συνολική απόδοση υ υπολογιστή. Η ταχύτητα της CPU εξαρτάται από ν σχεδιασμό της την τεχνολογία κατασκευής (π.χ. μέγεθος κυκλώμας, μέθοδος κατασκευής κτλ.) αποδίδεται με τη συχνότητα λειυργίας, η οποία μετρείται σε MegaHertz (MHz) ή 46

47 Gigahertz (GHz). Η συχνότητα λειυργίας είναι ανάλογη με την ταχύτητα υ επεξεργαστή. Ο πρώς μικροεπεξεργαστής ήταν ο τύπου 8086 που χρησιμοποιούσε ένα 16-bit δίαυλο συστήμας κατασκευάστηκε από την Intel Σήμερα η τεχνολογία έχει προχωρήσει συς επεξεργαστές «Πολλαπλού πυρήνα» (Multi-Core), οι οποίοι μπορούν να εκτελούν ταυτόχρονα περισσότερες εργασίες που διαμοιράζονται συς επιμέρους πυρήνες. Έτσι θα υπάρχουν υψηλότερες αποδόσεις αύξηση της υπολογιστικής ισχύος κυρίως στην κρυπγράφηση δεδομένων την εκτέλεση αντιικών/αντιβιοτικών προγραμμάτων. Επίσης οι πολλαπλοί πυρήνες πάνω σ ίδιο τσιπ επιτρέπουν σ λειυργικό σύστημα να κατανέμει επεξεργαστικό φορτίο να τρέχει απρόσκοπτα περισσότερες παράλληλες εφαρμογές, ενώ θα διευκολύνεται η «εικονικοποίηση» (virtualization), μια διεργασία κατά την οποία ο διακομιστής εκτελεί ταυτόχρονα δύο ή περισσότερα λειυργικά συστήματα. 47

48 Η Μνήμη (Memory) Η Μνήμη υ υπολογιστή ορίζεται ως οποιαδήποτε μονάδα αποθήκευσης πληροφορίας που άλλοτε είναι άμεσα προσπελάσιμη από την CPU είτε μέσω μηχανισμών εισόδου-εξόδου. Οι μονάδες μνήμης βρίσκονται σ εσωτερικό της κεντρικής μονάδας υ υπολογιστή (σν επεξεργαστή, στη μητρική πλακέτα, σε κάρτες) σε μαγνητικές μονάδες ή οπτικές μονάδες (σκληροί δίσκοι κτλ.). Η μνήμη διακρίνεται σε δυο κύριες ομάδες: Κύρια μνήμη: Περιλαμβάνει την μνήμη ROM (Read Only Memory) τη μνήμη RAM (Random Access Memory). Δευτερεύουσα ή βοηθητική μνήμη: Περιλαμβάνει τις μαγνητικές τις οπτικές μονάδες μνήμης. Α. ΚΎΡΙΑ ΜΝΉΜΗ Η μνήμη ROM (Read Only Memory) Η μνήμη ROM είναι ένας ειδικός τύπος μνήμης, τα περιεχόμενα της οποίας δεν μεταβάλλονται (μνήμη μόνο ανάγνωσης) περιέχει προγράμματα «χαμηλού επιπέδου» (π.χ. BIOS program) που πρέπει να είναι διαθέσιμα κάθε στιγμή. Ονομάζεται μη πτητική μνήμη (non-volatile storage) διακρίνεται σε διάφορους τύπους, όπως Standard ROM, PROΜs (Programmable Read Only Memories - Προγραμματιζόμενες Μνήμες Μόνο Ανάγνωσης), EPROM (Erasble PROMs - Διαγράψιμη PROM), EEPROM (Electrically Erasble PROMs - Ηλεκτρικά Διαγράψιμη PROM), EAROMs (Electrically Alterable ROM - Ηλεκτρικά Διαγράψιμη ROM). Το σύνηθες μέγεθος της ROM είναι συνήθως 256 Kbytes χρησιμοποιείται από ν μικροεπεξεργαστή κυρίως κατά την εκκίνηση υ Υπολογιστή. 48

49 Η μνήμη RAM (Random Access Memory) Η μνήμη RAM (μνήμη τυχαίας προσπέλασης) συνιστά την μνήμη εργασίας υ υπολογιστή (work memory) φανερώνει την απόδοση στην ταχύτητα εκτέλεσης διάφορων προγραμμάτων. Μετρείται σε megabyte (MB) είτε σε gigabyte (GB) των οποίων ο αριθμός είναι ανάλογος με την ταχύτητα εκτέλεσης. Το λειυργικό σύστημα Windows XP απαιτεί υλάχισν 128MB μνήμης RAM για να λειυργήσει ικανοποιητικά. Η πληροφορία που αποθηκεύεται στη RAM είναι προσωρινή μπορεί να σβηστεί (με σβήσιμο υ υπολογιστή) ή να αντικατασταθεί από άλλη. Υπάρχουν δυο βασικοί τύποι μνήμης RAM: Η στατική RAM (Static RAM - SRAM): Διατηρεί την καταγραμμένη σε αυτήν πληροφορία για όσο χρονικό διάστημα τροφοδοτείται με ρεύμα, χωρίς να απαιτείται κάποια επιπλέον εξωτερική επέμβαση. Παράδειγμα στατικής μνήμης αποτελεί η κρυφή μνήμη (cache memory) που συνήθως βρίσκεται μαζί με την 49

50 CPU για να αποθηκεύει τις ενλές τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται πιο συχνά από ν υπολογιστή. Ο ρόλος της κρυφής μνήμης είναι η μείωση υ χρόνου κατά ν οποίο η CPU είναι αδρανοποιημένη καθώς περιμένει να ικανοποιηθεί κάποια αίτηση υ από την κύρια μνήμη. Η δυναμική RAM (Dynamic RAM - DRAM): Διατηρεί την καταγραμμένη σε αυτήν πληροφορία μόνο μέσω αναζωογόνησης της ανά κάθε milli second από συνεχούς κύκλωμα αναζωογόνησης. Η ταχύτητα της DRAM είναι μικρότερη από την SRAM, αλλά είναι οικονομικά συμφερότερη. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας παρουσιάστηκε βελτίωση συς τύπους της DRAM όσον αφορά ν συγχρονισμό της κύριο ρολόι υ υπολογιστικού συστήμας (synchronous DRAM SDRAM). Β. ΔΕΥΤΕΡΕΎΟΥΣΑ (SECONDARY MEMORY) Ή ΒΟΗΘΗΤΙΚΉ ΜΝΉΜΗ (AUXILIARY MEMORY) Δευτερεύουσα ή βοηθητική μνήμη ή μνήμη μαζικής αποθήκευσης είναι σύνολο των μέσων στα οποία καταχωρούνται οι πληροφορίες τα δεδομένα παραμένουν εκεί ακόμα μετά πέρας της λειυργίας υ υπολογιστή. Ο λόγος ύπαρξης της δευτερεύουσας μνήμης είναι ότι η καταχώρηση των πληροφοριών δεν είναι δυνατόν να πραγμαποιηθεί στην κύρια μνήμη αφενός λόγω της απαιύμενης υψηλής χωρητικότητας αφετέρου λόγω υ υψηλού κόσυς της κύριας μνήμης. Τα μέσα που ανήκουν στην βοηθητική μνήμη ταξινομούνται σε τρείς κύριες ομάδες: 50

51 Στα μαγνητικά μέσα αποθήκευσης: Στην ομάδα αυτή ανήκουν οι σκληροί δίσκοι, οι δισκέτες (εύκαμπι δίσκοι), οι δισκέτες Zip κλπ. Τα μέσα αυτά χρησιμοποιούν την ψηφιακή τεχνολογία για την αποθήκευση της πληροφορίας. Στα οπτικά αποθήκευσης: Στην ομάδα αυτή ανήκουν οι Οπτικοί δίσκοι (compact disc CD) οι Ψηφιακοί ευέλικι δίσκοι 51

52 (digital versatile disc - DVD). Τα μέσα αυτά χρησιμοποιούν την τεχνολογία λέιζερ για την αποθήκευση της πληροφορίας Στα μέσα από ημιαγωγά ύλικά (solid state storage): Στην ομάδα αυτή ανήκουν οι μνήμες αναλαμπής (Flash memory), οι οποίες δεν διαθέυν μηχανισμούς κίνησης Το λογισμικό μέρος (Software) Το λογισμικό είναι σύνολο των ενλών (προγραμμάτων) που απαιύνται πρόβλημα προκειμένου να επιλυθεί ένα συγκεκριμένο ευθύνεται για την επικοινωνία προγραμμάτων χρηστών με ν υπολογιστή για την αυμαποίηση των απαιύμενων διαδικασιών. Το Software διακρίνεται σε δυο ομάδες: 52

53 Το λογισμικό υ Συστήμας (System Software) Το λογισμικό των Εφαρμογών (Application Software) Ακολουθεί σύνμη περιγραφή των δυο ομάδων. Το λογισμικό υ Συστήμας (System Software) Περιλαμβάνει τα προγράμματα που απαιύνται για την ίδια τη λειυργία υ υπολογιστή ή για άλλες βοηθητικές συχνά επαναλαμβανόμενες εργασίες. Ειδικότερα στην κατηγορία αυτή ανήκει λειυργικό σύστημα (Operating System), οι οδηγοί υλικού (Device Drivers), οι Μεταγλωττιστές (Compilers), οι Μεταφραστές (Interpreters) διάφορα προγράμματα υπηρεσιών (Utilities). Το λειυργικό σύστημα είναι σύνολο των προγραμμάτων που ελέγχουν συννίζουν τις λειυργίες υ υπολογιστή είναι απαραίτητα για τη λειυργία υ. Τα προγράμματα αυτά λειυργούν για την επικοινωνία μεταξύ υ υπολογιστή υ χρήστη μεταξύ υ υπολογιστή των περιφερειακών εφαρμογών. για Εργασία την υ διαχείριση λειυργικού των αρχείων συστήμας των είναι η παρουσίαση ενός ισοδυνάμου μιας εκτεταμένης ή ιδεατής μηχανής σν χρήστη που είναι ευκολότερο να προγραμματιστεί από αντίσιχο υλικό. Τα πλέον γνωστά λειυργικά συστήματα είναι τα παρακάτω: Το UNIX: Αναπτύχθηκε στα τέλη της δεκαετίας υ '60 από τα Bell Labs, GE MIT με την ονομασία MULTICS (Multiplexed 53

54 Information and Computing Services), ενώ 1973 οι Dennis Ritchie ο Thompson προγραμματισμού C. έγραψαν Αποτελεί ένα UNIX στη πολυχρηστικό γλώσσα λειυργικό σύστημα, θεωρούμενο ως «πρότυπο λειυργικό σύστημα» για μεσαία μεγάλα υπολογιστικά συστήματα πολλών χρηστών. Το UNIX κυκλοφορεί σε διάφορες παραλλαγές όπως Linux, AIX, Solaris, Ultrix, Irix, UnixWare FreeBSD. Το Linux διατίθεται με την άδεια GPL, η οποία επιτρέπει σε οποιονδήποτε να χρησιμοποιήσει, να μοιραστεί με άλλους, να μελετήσει ν πηγαίο κώδικα να ν τροποποιήσει, ν υποχρεώνει όμως να δημοσιεύσει τις αλλαγές υ. Το MS-DOS Πρωεμφανίστηκε (MicroSoft-Disk 1981 από την Operating εταιρεία System): Microsoft επικράτησε στην αγορά της Πληροφορικής σχεδόν μέχρι Η πρώτη έκδοση υ MS-DOS (MS-DOS 1.0) χρησιμοποιούσε διαδικασίες υ BIOS για εργασίες εισόδου-εξόδου υποστήριζε 54

55 μόνο ένα κατάλογο (directory), σε αντίθεση με UNIX που από την αρχή υποστήριζε ένα πλήρες ιεραρχικό μοντέλο οργάνωσης αρχείων. Τα Windows: Οι πρώτες εκδόσεις των Windows (3.0, 3.1, 3.11) βασίζονταν σ MS-DOS ενώ οι μεταγενέστερες εκδόσεις Windows 95, 98, NT 2000 αποτελούν αυτόνομα λειυργικά συστήματα. Το γραφικό περιβάλλον (με παράθυρα εικονίδια) των Windows είναι ίσως η βασικότερη αιτία της τεράστιας εξάπλωσης της Πληροφορικής γιατί είναι πολύ φιλικό προς χρήστη. Αξιοσημείω είναι ότι η επίσημη διακοπή των Windows 3.11 for Workgroups που κυκλοφόρησαν από τη Microsoft 1993, θα γίνει την 1η Νοεμβρίου Αυτό σημαίνει ότι για 15 ολόκληρα χρόνια τα Windows 3.11 χρησιμοποιούνταν παραγωγικά 55

56 Το 1995 κυκλοφόρησε η έκδοση Windows-95 με θεαματική αναβάθμιση υ περιβάλλονς εργασίας, ενώ 1996 παρουσιάστηκε η έκδοση 4.0 των Windows-NT. Το 1998 ακολούθησε η έκδοση η έκδοση Windows την διαδέχτηκε η έκδοση Windows-Μe τα Windows-NT Το 2001 παρουσιάστηκε η έκδοση με όνομα Windows-XP σε τύπους Home την Professional, ενώ στις αρχές υ 2007 κυκλοφόρησε η πρώτη έκδοση των Windows Vista. Το λογισμικό των Εφαρμογών (Application Software) Περιλαμβάνει καλύψουν τα προγράμματα συγκεκριμένες ανάγκες που απαιύνται των χρηστών για με να την αυμαποίηση των ενεργειών σχεύουν στην αποδοτικότερη ποιοτικότερη εργασία. Μπορεί να αποτελεί ένα γενικευμένο λογισμικό όπως ο Internet Explorer, ένα ολοκληρωμένο λογισμικό όπως Microsoft Office, ένα εξειδικευμένο λογισμικό όπως πρόγραμμα φαρμακείων ή ένα ελεύθερο λογισμικό (λογισμικό Ανοικύ κώδικα Free Software). Το τελευταίο επιτρέπει σν χρήστη να χρησιμοποιήσει, να εκτελέσει, να αντιγράψει, να διανείμει, να μελετήσει, να αλλάξει να βελτιώσει λογισμικό. Για παράδειγμα, λογισμικό ανοικύ κώδικα Dspace χρησιμοποιείται για την υλοποίηση της υπηρεσίας Ψηφίδα (Ψηφιακή 56

57 Βιβλιοθήκη & Ιδρυματικό Αποθετήριο υ Πανεπιστημίου Μακεδονίας). Στα πλαίσια υποστήριξης υ κινήμας Open Access (Ανοικτή Πρόσβαση), δίνει τη δυνατότητα σ διδακτικό ερευνητικό προσωπικό υ Πανεπιστημίου να καταθέσει ψηφιακό υλικό με σκοπό τη διάδοση προώθηση της επιστημονικής έρευνας. Επίσης λογισμικό ανοικύ κώδικα Scout Portal Toolkit υποστηρίζει την καταχώρηση, τη διαχείριση τη δημοσίευση ηλεκτρονικών πηγών χρησιμοποιείται για την υλοποίηση της υπηρεσίας ΘΥΡΑ (Πύλη Θεματικής Αναζήτησης της Βιβλιοθήκης Κέντρου Πληροφόρησης υ Παν. Μακεδονίας). ΠΗΓΕΣ 1. Σκόνδρας, Α.Ν., «Ψηφιακή Λογική: Ακολουθιακά Κυκλώματα» 2. Γαγαλής, Ν.,Μακαρώνης, Ν., Κομισόπουλος, Φ. Ντέρης, Σ., «Χρήση Η/Υ» 3. Παρατηρητήριο για την ΚτΠ, Χρήση λογισμικού ανοικύ κώδικα (Open Source), Μάρτιος

58 4. Σπυράκης, Π., Ελεύθερο Λογισμικό / Λογισμικό Ανοικύ Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ), Ημερίδα «Ελεύθερο Λογισμικό / Λογισμικό Ανοικύ Κώδικα: Στην Εκπαίδευση, στη Δημόσια Διοίκηση στις Επιχειρήσεις. Η διεθνής εμπειρία η ελληνική πραγματικότητα» Τριανταφύλλου, Π., Λειυργικά Συστήματα Ι. Παραδοσιακά Λειυργικά Συστήματα Εργαστήριο Δικτυο-κεντρικών Συστημάτων, netcins.ceid.upatras.gr 10. Tanenbaum, A.S., Σύγχρονα Λειυργικά Συστήματα. Τόμος Α., Επιμέλεια Γεωργιάδης Π.. 58

59 6. ΑΡΧΕΙΑ ΚΑΙ ΦΑΚΕΛΟΙ 59

60 6.1. ΑΡΧΕΙΑ (FILES) Αρχείο είναι ένα σύνολο ομοειδών πληροφοριακών οντήτων που αφορούν ένα συγκεκριμένο αντικείμενο. Κάθε αρχείο αποτελείται από επιμέρους λογικές πληροφοριακές μονάδες, ενώ οργανώνεται με τέιον τρόπο ώστε να επιτρέπει την ευκολότερη αποτελεσματικότερη εκμετάλλευση της περιεχόμενης πληροφορίας. Επιπλέον τα αρχεία αποτελούν μια εξωτερική δομή δεδομένων που αποθηκεύονται στην βοηθητική μνήμη. Οι βασικές πληροφοριακές μονάδες που απαρτίζουν κάθε αρχείο ονομάζονται εγγραφές (records). Κάθε εγγραφή αποτελείται από τα πεδία (fields) τα οποία μπορεί να περιέχουν διάφορα υποπεδία (subfields) ή επίπεδα. Όταν μεταφέρονται εγγραφές από τη μνήμη στα περιφερειακά αντίστροφα, τότε κινούνται σε ομάδες από bytes που ονομάζονται φυσικές εγγραφές (blocks). Κάθε αρχείο ορίζεται από όνομα υ την επέκτασή υ. Η επέκταση υ αρχείου δηλώνει ν τύπο υ αρχείου. Πριν από την εμφάνιση των Windows 98, όνομα των αρχείων έπρεπε να αποτελείται από 8 χαρακτήρες 3 χαρακτήρες επέκτασης, ενώ όλοι 60

61 οι χαρακτήρες έπρεπε να είναι λατινικοί ή αριθμοί. Όμως μετά την εμφάνιση των Windows 98 ο ανωτέρω περιορισμός παρέμεινε μόνο όσον αφορά την επέκταση, αν δεν ισχύει απόλυτα. Οι πλέον συνήθεις επεκτάσεις αρχείων παρουσιάζονται σν παρακάτω πίνακα: ΕΠΕΚΤΑΣΗ.exe.txt.rtf.doc.docx.docm.xls.xlsx.xlsm.ppt, pps.pptx.pptm.mdb, mdw.accdb.accdr.jpg.bmp.gif.tif.mp3.wav ΤΥΠΟΣ ΑΡΧΕΙΟΥ εκτελέσιμο αρχείο αρχείο απλού κειμένου αρχείο εμπλουτισμένου κειμένου αρχείο υ word (κειμένου) αρχείο υ word σ OFFICE 2007 αρχείο υ word σ OFFICE 2007 με μακροενλές Βιβλίο εργασίας σ excel Βιβλίο εργασίας σ excel σ OFFICE 2007 Βιβλίο εργασίας σ excel σ OFFICE 2007 με μακροενλές αρχείο υ powerpoint αρχείο υ powerpoint σ OFFICE 2007 αρχείο υ powerpoint σ OFFICE 2007 με μακροενλές αρχείο της Access αρχείο της Access σ OFFICE 2007 κλειδωμένη έκδοση της Access σ OFFICE 2007 αρχείο εικόνας αρχείο ήχου 61

62 .wma.ogg.avi.mp4.wmv.mkv.htm.html.zip.rar.dll.crt βιβλιοθήκη των windows Αρχείο πισποιητικού. cer Αρχείο πισποιητικού ασφαλείας Internet. hlp Αρχείο βοήθειας των windows. hta Εφαρμογή Hypertext. inf Αρχείο πληροφοριών.msi Αρχείο των Windows Installer. pif Αρχείο πληροφοριών των Windows. pst. tmp Αρχείο προσωπικών φακέλων σ Microsoft Outlook Αρχείο προσωρινό. vbe Κρυπγραφημένο αρχείο VBScript. prg Αρχείο προγράμμας. jse Κρυπγραφημένο αρχείο JavaScript αρχείο βίντεο ισσελίδα συμπιεσμένο αρχείο Τα αρχεία οι φάκελοι έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά: Read-only (Μόνο για Ανάγνωση): Το αρχείο με αυτό χαρακτηριστικό δεν επιτρέπεται να σβηστεί ή να μεταβληθεί. Ωστόσο μπορούμε να διαγράψουμε, αφού πριν επιβεβαιώσουμε τα Windows γι αυτό. Για παράδειγμα, στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε στις ιδιότητες υ αρχείου «δομη ηυ» ότι αυτό είναι μόνο για ανάγνωση. 62

63 Αν θελήσουμε να διαγράψουμε τότε θα μας ζητηθεί επιβεβαίωση, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. Hidden (Κρυφό αρχείο): Το αρχείο με αυτό χαρακτηριστικό δεν εμφανίζεται εκτός αν έχει ζητηθεί η επιλογή «Εμφάνιση κρυφών αρχείων», οπότε εμφανίζεται με αχνότερο χρώμα από τα υπόλοιπα εικονίδια. 63

64 Η επιλογή αυτή βρίσκεται σν Πίνακα Ελέγχου Επιλογή φακέλων Προβολή Εμφάνιση κρυφών Αρχείων φακέλων, όπως παρουσιάζεται στην παρακάτω εικόνα: 64

65 6.2. ΦΑΚΕΛΟΙ Φάκελος (folder) είναι ένας ορισμένος χώρος που ορίζεται / ποθετείται μέσα σε ένα αποθηκευτικό μέσο υ ηλεκτρονικού υπολογιστή, δηλαδή είτε σν σκληρό δίσκος, είτε σε CD ROM ή σε flash. Κάθε φάκελος μπορεί να περιέχει αρχεία άλλους φακέλους, που ονομάζονται υποφάκελοι (subfolders). Η δημιουργία φακέλων είναι απαραίτητη διότι τακποιεί τα αρχεία ανάλογα με περιεχόμενό υς σύμφωνα με την βούληση υ χρήστη. Άλλωστε όπως σ γραφείο μας τα διάφορα αντικείμενα είναι ποθετημένα με ορισμένη σειρά όχι σκορπισμένα, έτσι σν υπολογιστή μας πρέπει να μην υπάρχει αταξία στα αντίσιχα αντικείμενα. Έτσι θα τα αναζητάμε ανακύμε ευκολότερα σε μικρότερο χρόνο. Σ λειυργικό δημιουργούμε φακέλους σύστημα Windows-XP μπορούμε να είτε στην επιφάνεια εργασίας είτε συς σκληρούς δίσκους μέσα σε άλλους φακέλους Δημιουργία Φακέλου στην Επιφάνεια εργασίας Για να δημιουργήσουμε ένα νέο φάκελο στην Επιφάνεια εργασίας κάνουμε τις ακόλουθες ενέργειες: Δεξί κλικ στην επιφάνεια εργασίας όχι πάνω σε οποιοδήποτε εικονίδιο. Τότε εμφανίζεται μενού που βλέπετε στην παρακάτω εικόνα: 65

66 Κατόπιν επιλέγουμε με ποντίκι Δημιουργία Φάκελος Τότε εμφανίζεται ένας φάκελος στην επιφάνεια εργασίας όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα: 66

67 Παρατηρούμε ότι ο cursor κινείται πάνω στη λέξη Φάκελος, που εξ ορισμού είναι όνομα υ φακέλου. Το όνομα αυτό μπορούμε να αλλάξουμε πληκτρολογώντας κάποιο άλλο όνομα κατά την διάρκεια που ο cursor κινείται πάνω στη λέξη Φάκελος, είτε αργότερα με την ακόλουθη διαδικασία : Δεξί κλικ σ εικονίδιο υ δημιουργημένου φακέλου Τότε εμφανίζεται μενού που βλέπετε στην παρακάτω εικόνα: 67

68 Σ ανωτέρω πληκτρολογούμε μενού, επιλέγοντας επιθυμητό όνομα την υ Μενομασία φακέλου που δημιουργήσαμε. Επίσης μέσω υ ίδιου μενού μπορούμε να διαγράψουμε ν φάκελο αποστέλλοντας ν σν Κάδο ανακύκλωσης είτε να ν αποκόψουμε αργότερα να ν επικολλήσουμε σε άλλη θέση είτε να ν αντιγράψουμε είτε να ν αποστείλουμε σε άλλον φάκελο. Πολύ σημαντική είναι η επιλογή Ιδιότητες για ν φάκελο που δημιουργήσαμε, αφού μέσω αυτής λαμβάνουμε σημαντικές 68

69 πληροφορίες όπως τη θέση στην οποία βρίσκεται ο φάκελος με όνομα gffd, μέγεθός υ, περιεχόμενο υ πότε δημιουργήθηκε. Τις πληροφορίες αυτές τις βλέπουμε στην παρακάτω εικόνα: Δημιουργία Φακέλου σν σκληρό δίσκο 69

70 Για να δημιουργήσουμε ένα νέο φάκελο σν σκληρό δίσκο κάνουμε τις ακόλουθες ενέργειες: Κάνουμε κλικ σ εικονίδιο ο Υπολογιστής μου (My computer) Κάνουμε κλικ σ εικονίδιο πικός δίσκος C, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα Στη συνέχεια: Κάνουμε κλικ σ μενού Αρχείο Δημιουργία Φάκελος, οπότε εμφανίζεται η παρακάτω εικόνα: 70

71 Έτσι μέσα σν σκληρό δίσκο δημιουργείται ένας νέος φάκελος ν οποίο ονομάζουμε επεξεργαζόμαστε είτε όπως ήδη αναφέραμε στην ενότητα 6.1. είτε με τις αντίσιχες επιλογές υ μενού Αρχείο. Σε κάθε φάκελο ανάλογα με την επιθυμία μας ποθεύμε διάφορα αρχεία (αρχειοθέτηση), έτσι ώστε να μπορούμε να τα ανακτάμε εύκολα. Επίσης μπορεί κάποια αρχεία να πρέπει να μετακινηθούν από ν ένα φάκελο σν άλλο. Όλες οι ανωτέρω περιγραφείσες ενέργειες υλοποιούνται αρκετά απλά με εργαλείο εξερεύνηση των Windows (Windows Explorer), που περιγράφεται σ επόμενο κεφάλαιο (κεφάλαιο 4). ΠΗΓΕΣ Στρούζας, Ι., Γκαρμπόλας, Δ., Δομές Δεδομένων Oργάνωση Αρχείων & Τεχνικές προγραμματισμού σε γλώσσα Pascal & C++. 71

72 7. ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ MICROSOFT WINDOWSXP 72

73 7.1. ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η τυπική εικόνα της επιφάνειας εργασίας (desktop) περιλαμβάνει συνήθως τα κάτωθι εικονίδια όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα: Κάδος Ανακύκλωσης (Recycle Bin) Τα έγγραφά μου Ο Υπολογιστής μου (My Documents) (My Computer) Θέσεις Δικτύου (My Network Places) Internet Explorer Σ κάτω αριστερό τμήμα της επιφάνειας εργασίας υπάρχει η γραμμή εργασιών (taskbar), με βασικότερο σιχείο πλήκτρο «Έναρξη» (Start), οποίο παρέχει πληροφορία πρόσβαση αφενός στα διάφορα προγράμματα που είναι εγκατεστημένα σν υπολογιστή αφετέρου στις ρυθμίσεις των Windows XP. Κάνοντας κλικ σε αυτήν μπορούμε να αποσυνδεθούμε από τα Windows, είτε να 73

74 αλλάξει ο χρήστης (user), μια που σν ίδιο υπολογιστή μπορούν να εργάζονται διαφορετικοί χρήστες σε διαφορετικό περιβάλλον εργασίας, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα: Από πλήκτρο Έναρξη, εκτός των άλλων έχουμε τη δυνατότητα Αναζήτησης (Search) αρχείων βάσει διαφόρων κριτηρίων αναζήτησης, όπως όνομα ή μέρος ονόμας εγγράφου, την ημερομηνία τροποποίησης ή εγγραφής ή ακόμα κάποια λέξη μέσα σ έγγραφο κτλ. Η ενέργεια αυτή είναι πολύ σημαντική, αφού πολλές φορές είναι δύσκολο να θυμηθούμε τη θέση ενός αρχείου ή πλήρες όνομα υ. 74

75 Επίσης από την Αναζήτηση μπορούμε να βρούμε υπολογιστές που είναι συνδεδεμένοι σ Δίκτυο που ανήκουμε, είτε άλλους χρήστες, είτε πρόσωπα από βιβλίο διευθύνσεων, όπως παρουσιάζεται στην παρακάτω εικόνα: 7.2. ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΩΝ WINDOWS (Windows Explorer) Σ λειυργικό σύστημα Windows-XP η εξερεύνηση των Windows ενεργοποιείται με τα παρακάτω βήματα: Κάνουμε κλικ για να ανοίξουμε μενού Έναρξη (Start). Βρίσκουμε τα Προγράμματα (All Programs) επιλέγουμε Βοηθήματα (Accessories) από εκεί την εξερεύνηση των Windows (Windows Explorer), όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. 75

76 Τότε εμφανίζεται η εικόνα υ Windows Explorer που αποτελείται από δυο κατακόρυφα μέρη: Το αριστερό μέρος παρουσιάζει όλες τις συσκευές αποθήκευσης δηλαδή υς σκληρούς δίσκους, τα οπτικά μέσα, υς φακέλους γενικότερα όλη τη δομή υ υπολογιστή καθώς υ δικτύου σ οποίο ανήκει. Το δεξί μέρος παρουσιάζει τα περιεχόμενα υ φακέλου που έχουμε επιλέξει από αριστερό μέρος. Τα δυο αυτά μέρη παρουσιάζονται στην παρακάτω εικόνα : 76

77 Στην ανωτέρω εικόνα παρατηρούμε ότι κάποιοι φάκελοι έχουν μπροστά υς σύμβολο +, κάποιοι άλλοι -, ενώ κάποιοι δεν έχουν τίποτα. Το σύμβολο + σημαίνει ότι οι φάκελοι περιέχουν άλλους φακέλους οι οποίοι εμφανίζονται με κλικ επάνω σε αυτό. Το σύμβολο - σημαίνει ότι οι φάκελοι είναι ήδη ανοικί αποκαλύπντας περιεχόμενό υς. Όταν δεν υπάρχει κανένα σύμβολο μπροστά σ φάκελο, τότε ο φάκελος αυτός είναι υποφάκελος μπορεί να είναι κενός ή να περιέχει κάποια αρχεία. Υπάρχει ποικιλία εργασιών που μπορούμε να εκτελέσουμε μέσω υ Windows Explorer, όπως Δημιουργία / Μενομασία / Διαγραφή / Αντιγραφή / Αποκοπή / Επικόλληση καταλόγων, υποκαταλόγων επιλέξουμε ν αρχείων, τρόπο ενώ προβολής παράλληλα των μπορούμε φακέλων ( είτε να ως μικρογραφίες είτε ως λίστα / πλακίδια / εικονίδια ), όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. 77

78 Σημαντική είναι η δυνατότητα μεταφοράς ή μετακίνησης φακέλων ή αρχείων σε κάποια άλλη θέση. Η ενέργεια αυτή γίνεται με τα παρακάτω βήματα: Επιλέγουμε ν φάκελο ή αρχείο που πρέπει να μετακινηθεί Έχοντας συνεχώς πατημένο αριστερό πλήκτρο υ ποντικιού, σύρουμε αρχείο ή ν φάκελο πάνω στη νέα θέση (φάκελος προορισμού) Αφήνουμε αριστερό πλήκτρο υ ποντικιού. Για παράδειγμα, έστω αρχείο «math» που βρίσκεται σν υποφάκελο με όνομα «Διακριτά Μαθηματικά». Το αρχείο αυτό πρέπει να μεταφερθεί σν υποφάκελο με όνομα «Εργασία Στατιστικής». Στην παρακάτω εικόνα βλέπουμε αρχείο προς μετακίνηση καθώς ν φάκελο προορισμού. 78

79 Αρχείο προς μετακίνηση Φάκελος προορισμού Τότε ενεργώντας όπως περιγράψαμε παραπάνω, επιτυγχάνουμε τη μεταφορά, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα: 79

80 7.3. ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ (ACCESSORIES) Τα βοηθήματα (accessories) είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο των Windows, οποίο παρέχει ποικίλες δυνατότητες συς χρήστες, εξυπηρετώντας διάφορες εργασίες διασκέδαση. Σ λειυργικό σύστημα Windows-XP τα βοηθήματα ενεργοποιούνται με τα παρακάτω βήματα: Κάνουμε κλικ για να ανοίξουμε μενού Έναρξη (Start) Βρίσκουμε τα Προγράμματα (All Programs) επιλέγουμε Βοηθήματα (Accessories), οπότε εμφανίζονται οι παρακάτω επιλογές (για Ελληνικά Αγγλικά Windows αντίσιχα). 80

81 Από τις επιλογές των βοηθημάτων ήδη έχει περιγραφεί η Εξερεύνηση των Windows, καθώς η χρήση της αριθμομηχανής, ενώ ακολουθούν ενδεικτικά μερικές ακόμη ΓΡΑΜΜΗ ΕΝΤΟΛΩΝ (COMMAND PROMPT) Κάνοντας κλικ στη Γραμμή ενλών, έχουμε τη δυνατότητα πληκτρολόγησης ενλών υ MS-DOS (Microsoft Disk Operating System) καθώς άλλων ενλών υ υπολογιστή μας. Με την επιλογή αυτή μπορούμε να εκτελέσουμε διάφορες εργασίες χωρίς να χρησιμοποιήσουμε γραφικό περιβάλλον εργασίας των Windows. Οι ενλές που μπορούμε να πληκτρολογήσουμε εμφανίζονται αν στη γραμμή ενλών πληκτρολογήσουμε «help» μετά πιέσουμε πλήκτρο ENTER. Τότε εμφανίζονται οι ενλές με την ερμηνεία δίπλα σε κάθε μια, όπως παρουσιάζεται στην παρακάτω εικόνα: 81

82 Για παράδειγμα αν θέλουμε πληροφορίες για υπολογιστικό σύστημα μας, πληκτρολογώντας την ενλή «systeminfo», παρουσιάζονται ο τύπος η ταχύτητα υ επεξεργαστή, μέγεθος της RAM της εικονικής μνήμης, τα εγκατεστημένα patches κ.τ.λ WORDPAD Το wordpad είναι ένα απλό πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου με περιορισμένες δυνατότητες με χρήση μόνο για πολύ απλά κείμενα. Αν με wordpad μπορούμε να ανοίξουμε διάφορα αρχεία από Word, δεν μπορούμε να τα αποθηκεύσουμε σε αυτήν την μορφή, παρά μόνο με την μορφή εμπλουτισμένου κειμένου (.rtf) ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΟ (ΝΟΤΕPAD) Το notepad είναι ένα απλό πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου με περιορισμένες δυνατότητες με χρήση για πολύ απλά κείμενα. Τα αρχεία που δημιουργούνται από notepad έχουν την μορφή κειμένου (.txt) 82

83 ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΔΙΣΚΩΝ (DISK DEFRAGMENTER) Η ανασυγκρότηση δίσκων είναι μια πολύ χρήσιμη επιλογή εργαλείων των συστήμας, που χρησιμοποιείται όταν τα αποθηκευμένα αρχεία φάκελοι είναι κατακερματισμένοι (hash), δηλαδή όταν τα αρχεία δεν είναι συνεχόμενα σν σκληρό δίσκο αυτό συμβαίνει όταν οι συσιχίες (μονάδες κατανομής) που χρησιμοποιεί δεν βρίσκονται η μια μετά την άλλη. Τότε επιβραδύνεται η συνολική απόδοση υ υπολογιστικού συστήμας, οπότε πρέπει να γίνει Ανασυγκρότηση υ δίσκου. Καλό είναι η εργασία αυτή να γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα κυρίως όταν τα αρχεία μας είναι πολλά, όταν ο ελεύθερος χώρος σν σκληρό δίσκο προσεγγίζει 20% όταν εγκαθισύμε νέα προγράμματα. Πριν κάνουμε την Ανασυγκρότηση υ δίσκου πρέπει να κάνουμε Ανάλυση μέσω της οποίας μας παρέχεται η πληροφορία για τα πλέον κατακερματισμένα αρχεία. Στις παρακάτω εικόνες παρουσιάζεται η ανάλυση για ν κερματισμό υ δίσκου C η αναφορά ανάλυσης, με την προτροπή να γίνει Ανασυγκρότηση υ δίσκου. 83

84 84

85 8. ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ-ΕΞΙΣΩΣΕΙΣ Σν επεξεργαστή κειμένου υπάρχει η δυνατότητα γραφής μαθηματικών τύπων, εκφράσεων εξισώσεων, όπως κλάσματα, εκθέτες, δείκτες, ρίζες, ολοκληρώματα, σύνολα, παρενθέσεις, αγκύλες, άγγιστρα, απόλυτα, ανισότητες, συνεπαγωγές, κ.λπ. Αυτό επιτυγχάνεται με τα ακόλουθα βήματα: Εισαγωγή Αντικείμενο Microsoft Equation οκ Στην περίπτωση που θέλουμε να γράψουμε κάποιο κλάσμα κλικάρουμε πάνω σ εικονίδιο που δείχνει κλάσματα όπως στην παρακάτω εικόνα: 85

86 Ωστόσο για να εμφανιστεί κουμπί της γραφής μαθηματικών τύπων (Equation) στη γραμμή εργαλείων ακολουθούμε τις παρακάτω ενέργειες: Εργαλεία Προσαρμογή Ενλές Εισαγωγή Επεξεργασία Εξισώσεων Τότε τη σύρουμε με ποντίκι στα εικονίδια της γραμμής εργαλείων. 86

87 9. ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΑΣΚΗΣΗ 1 Δημιουργείστε μια βάση δεδομένων σν φάκελο τα έγγραφά μου, με όνομα ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ. Μέσα σε αυτήν δημιουργείστε έναν πίνακα με όνομα PATIENT DATA με την δομή που βλέπετε στην παρακάτω εικόνα. Εικόνα 9.1 Στην ίδια βάση δημιουργείστε έναν ακόμα πίνακα με όνομα ΒΗΜΑΤΟΔΟΤΕΣ με την δομή που βλέπετε στην εικόνα

88 Εικόνα 9.2 Σν πίνακα αυτόν θα πρέπει οι εγγραφές υ πεδίου Μοντέλο Βημαδότη να μην καταχωρούνται αλλά να επιλέγονται από ένα τρί πίνακα που θα ονομάσετε ΜΟΝΤΕΛΑ ΒΗΜΑΤΟΔΟΤΩΝ θα περιέχει τις εγγραφές που βλέπετε σν πίνακα 9.1. ΜΟΝΤΕΛΑ ΒΗΜΑΤ ΚΩΔ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΟΝΤΕΛΟΥ 2 BIOTRONIK 9 CARDIAC IMPULSE 6 INTERMEDICS 3 MEDICO 1 MEDRONIC 7 QUIDANT/CPI 5 SORIN/ELA 4 ST JUDE 8 VITATRON Πίνακας 9.1 ΑΣΚΗΣΗ 2 Στην βάση της προηγούμενης άσκησης δημιουργείστε σχέση 1 πολλά μεταξύ των δυο πινάκων εφόσον έχετε ορίσει 88

89 πρωτεύοντα κλειδιά σε αυύς. Το πρωτεύον κλειδί σν 1 ο πίνακα θα είναι patien_id σν 2ο πίνακα θα είναι ο κωδικός εμφύτευσης. Δημιουργείστε τo παρακάτω query: 1. Τι απαντήσεις προσφέρει ερώτημα που δημιουργήσατε? 2. Εάν στα κριτήρια δεν πληκτρολογήσετε τίποτα τι παρατηρείτε? ΑΣΚΗΣΗ 3 Δημιουργείστε μία Βάση Δεδομένων με όνομα ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ της Υ.ΠΕ Δ. Ελλάδας. Δημιουργείστε ένα πίνακα με όνομα Εργασιακός χώρος ο οποίος θα περιέχει τα πεδία Νοσοκομείο Α, Νοσοκομείο Β Νοσοκομείο Γ. Χωρίς την χρήση υ οδηγού, δημιουργείστε ένα δεύτερο πίνακα με όνομα ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ, ο οποίος θα περιέχει τα ακόλουθα πεδία: Όνομα, Επώνυμο, Πατρώνυμο, Διεύθυνση, Πόλη, Τηλέφωνο Εργασιακός χώρος, έτσι ώστε πεδίο Εργασιακός χώρος να επιλέγεται αυτόματα από ν πρώ πίνακα. Καταχωρείστε 5 εγγραφές. Πιστεύετε ότι ο πίνακας είναι απαραίτη να έχει 89