Παναγιώτης Παφίλης Επίκουρος Καθηγητής Ζωικής Ποικιλότητας, Παν. Αθηνών, Τμήμα Βιολογίας

Transcript

1 ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΟΜΙΛΙΩΝ ΚΑΙ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΟΜΙΛΗΤΩΝ 1. "Τα ερπετά της Ελλάδας" Παναγιώτης Παφίλης Επίκουρος Καθηγητής Ζωικής Ποικιλότητας, Παν. Αθηνών, Τμήμα Βιολογίας Η Ελλάδα φιλοξενεί την πιο πλούσια και ενδιαφέρουσα ερπετοπανίδα της Ευρώπης. Η μοναδική θέση της χώρας στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, ο υψηλός βαθμός νησιωτισμού και η μακροχρόνια επίδραση του ανθρώπου έχουν καθορίσει εν πολλοίς τη σύσταση των ελληνικών ειδών αμφιβίων και ερπετών. Θα εξεταστούν οι αιτίες ενδημισμού και θα δούμε τα ενδημικά είδη της πατρίδας μας καθώς και τους μοναδικούς ευρωπαϊκούς πληθυσμούς ειδών που απαντώνται στην Ελλάδα. Θα αναλυθεί η ουσιαστική και συνεχής επίδραση του ανθρώπου από την αρχαιότητα έως τις ημέρες πάνω μας στη σύσταση της ερπετοπανίδας. Επίσης, θα αναδειχθεί η σημαντικότητα του χώρου του Αιγαίου ως ένα μεγάλο, ζωντανό εργαστήριο εξελικτικής βιολογίας όπου η διαδικασία ειδογένεσης συμβαίνει ακόμη και σήμερα! Και τελος, θα δούμε πως όλοι μας μπορούμε να βοηθήσουμε στη μελέτη και την προστασία των αμφιβίων και των ερπετών της Ελλάδας. Ο Παναγιώτης Παφίλης είναι Επίκουρος Καθηγητής Ζωικής Ποικιλότητας, του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο Τμήμα Βιολογίας. Πήρε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Παν. Αθηνών το 2003 και υπήρξε Λέκτορας του Παν. Αιγαίου (Τμήμα Περιβάλλοντος) κατά το διάστημα Από το 2007 μέχρι το 2011 εργάστηκε ως ερευνητής, στο University of Michigan, School of Natural Resources and Environment. Το ερευνητικό του έργο εστιάζει στην οικοφυσιολογία, οικολογία, συμπεριφορική και εξελικτική βιολογία ερπετών και αμφιβίων. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στους νησιωτικούς πληθυσμούς καθώς και στην καταγραφή της κατανομής της ελληνικής ερπετοπανίδας. Εχει πραγματοποιήσει επίβλεψη 24 Διπλωματικών Εργασιών, 3 Μεταπτυχιακών Εργασιών και 3 Διδακτορικών Διατριβών και έχει συμμετάσχει ως συντονιστής, επιστημονικός υπεύθυνος ή εταίρος σε 23 ερευνητικά ανταγωνιστικά προγράμματα (χρηματοδότηση από Ευρωπαϊκή Ένωση, National Science Foundation USA, Ίδρυμα Λάτση, Ίδρυμα Mohamed bin Zayed, Ίδρυμα Λεβέντη). Είναι συγγραφέας 17 βιβλίων, 60 επιστημονικών εργασιών σε διεθνή περιοδικά και 160 ανακοινώσεων σε διεθνή και ελληνικά επιστημονικά συνέδρια, κριτής 60 εργασιών σε επιστημονικά περιοδικά καθώς και ερευνητικών προτάσεων για τη National Geographic Society και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπήρξε προσκεκλημένος ομιλητής σε διαλέξεις σε Ελλάδα, Κύπρο, Ιταλία, ΗΠΑ και Ισραήλ. Είναι Πρόεδρος της Ελληνικής Ερπετολογικής Εταιρείας (2013-σήμερα), Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας (2015-σήμερα), Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Βιολογικών Επιστημών (2012-σήμερα), Μέλος του Δ.Σ. της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (2013- σήμερα), Μέλος της Ομάδας Εργασίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Διεθνή Περιβαλλοντικά Θέματα/Βιοποικιλότητα (WPIEI Biodiversity)

2 Ελληνική Προεδρία (Α Εξάμηνο 2014), μέλος Οργανωτικών Επιτροπών 10 Επιστημονικών Συνεδρίων, καθώς και μέλος 12 επιστημονικών εταιριών. 2. "Η Σύμβαση για το Διεθνές Εμπόριο των Ειδών Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας που Κινδυνεύουν με Εξαφάνιση (CITES) και η συμβολή της στην προστασία και διατήρηση των ερπετών" Ζαχαρίας Πρωϊμάκης Προϊστάμενος του Τμήματος Διακίνησης και Εμπορίας Δασικών Προϊόντων και Ειδών CITES Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γενική Γραμματεία Υ.Π.Εν. Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης Και Προστασίας Δασών Και Αγροπεριβάλλοντος Η CITES (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) είναι η Σύμβαση για το Διεθνές Εμπόριο Ειδών Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας που κινδυνεύουν με εξαφάνιση. Δημιουργήθηκε γιατί τα άγρια είδη είχαν αρχίσει να απειλούνται ολοένα και περισσότερο από το εμπόριο και γιατί ο έλεγχος του εμπορίου απαιτεί διεθνή συνεργασία. Στόχοι της Σύμβασης είναι η ρύθμιση και η παρακολούθηση του διεθνούς εμπορίου σε επιλεγμένα είδη φυτών και ζώων, καθώς και η διασφάλιση ότι το διεθνές εμπόριο δεν θέτει σε κίνδυνο την επιβίωση των πληθυσμών των ειδών στη φύση. Η Σύμβαση CITES καταλογογραφεί τα είδη σε τρία Παραρτήματα στα οποία περιλαμβάνονται: Παράρτημα Ι: Είδη που απειλούνται με εξαφάνιση. Το εμπόριο δειγμάτων από αυτά τα είδη επιτρέπεται μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Παράρτημα II: Είδη όχι απαραίτητα απειλούμενα με εξαφάνιση, των οποίων όμως το εμπόριο πρέπει να ελέγχεται έτσι ώστε να αποφευχθεί χρησιμοποίησή τους ασυμβίβαστη με την επιβίωσή τους. Παράρτημα III: Είδη που προστατεύονται τουλάχιστον σε μια χώρα, η οποία έχει ζητήσει την υποστήριξη των άλλων Κρατών Μερών της CITES στον έλεγχο του εμπορίου τους. Στη Σύμβασης CITES περιλαμβάνονται τα παρακάτω ερπετά: Όλα ανεξαιρέτως τα είδη (και υποείδη) της τάξης των Κροκοδειλοειδών (Crocodylia spp.). Από τα είδη της τάξης των Ρυγχοκεφάλιων όλα τα είδη (και υποείδη) του γένους Sphenodon. Ορισμένα μόνο είδη και σε ορισμένες περιπτώσεις όλα τα είδη κάποιων συγκεκριμένων γενών ορισμένων οικογενειών της τάξης των σαυρών. Ορισμένα μόνο είδη ή υποείδη και σε κάποιες περιπτώσεις όλα τα είδη κάποιας συγκεκριμένης οικογένειας φιδιών. Ορισμένα μόνο είδη, σε ορισμένες περιπτώσεις όλα τα είδη κάποιων συγκεκριμένων γενών και σε δύο περιπτώσεις όλα τα είδη δύο συγκεκριμένων οικογενειών της τάξης των χελωνών.

3 O Ζαχαρίας Πρωϊμάκης είναι πτυχιούχος του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Έχει εργαστεί ως εποχιακός υπάλληλος στη Διεύθυνση Δασών Χανίων όπου ασχολήθηκε κυρίως με τη μελέτη και επίβλεψη της εκτέλεσης δασοτεχνικών έργων και έργων δασικής αναψυχής. Διορίσθηκε στο Υπουργείο Γεωργίας στο Δασαρχείο Γυθείου και κατόπιν μετατέθηκε στη Διεύθυνση Προστασίας Δασών και Δ.Π. της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπ. Γεωργίας, στο Τμήμα Αλλαγής Χρήσης των Δασικών Γαιών. Μετακινήθηκε στο Δασαρχείο Πειραιά, με αντικείμενο εργασίας στο Τμήμα Εκτέλεσης Δασοτεχνικών Έργων και από το 1992 ως Προϊστάμενος Τμήματος Προστασίας, Διοίκησης και Διαχείρισης Δασών και Δημοσίου Κατηγόρου. Μετατέθηκε από το Δασαρχείο Πειραιά στη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος της Κεντρικής Υπηρεσίας του Υπουργείου Γεωργίας, στο Τμήμα Δασικού Περιβάλλοντος, Εθνικών Δρυμών και Δασικής Αναψυχής της Διεύθυνσης Αισθητικών Δασών, Δρυμών και Θήρας ως αναπληρωτής Προϊστάμενος του Τμήματος. Τοποθετήθηκε στη θέση του Προϊσταμένου του Τμήματος Διεθνών Συμβάσεων της Δ/νσης Αισθητικών Δασών, Δρυμών και Θήρας μέχρι και την μετονομασία του Τμήματος σε Τμήμα Διακίνησης και Εμπορίας Δασικών Προϊόντων και Ειδών CITES. Στο εν λόγω Τμήμα τοποθετήθηκε στη θέση του Προϊσταμένου όπου υπηρετεί μέχρι σήμερα. Έχει λάβει μέρος σε αρκετά εκπαιδευτικά σεμινάρια και σε συνέδρια, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό σχετικά με την Προστασία Δασών και την Περιβαλλοντική Διαχείριση την Πρόληψη Φυσικών Κινδύνων, τη Διεθνή Σύμβαση CITES και Προστατευόμενες Περιοχές, κ.ά. 3. Τα δηλητηριώδη φίδια της Ελλάδας Γιάννης Ιωαννίδης (MSc) Τα δηλητηριώδη φίδια στην Ελλάδα ανήκουν σε δύο κατηγορίες, στα οπισθόγλυφα και στα σωληνόγλυφα που περιλαμβάνουν όλες τις οχιές. Και οι δύο κατηγορίες περιλαμβάνουν είδη με ένα ζευγάρι δοντιών εξειδικευμένων στην διοχέτευση του δηλητηρίου. Στα οπισθόγλυφα αυτό βρίσκεται στο πίσω μέρος του στόματος ενώ στα σωληνόγλυφα στο εμπρός. Τα δύο είδη οπισθόγλυφων της Ελλάδας το αγιόφιδο (Telescopus fallax) και ο σαπίτης (Malpolon insignitus) είναι ακίνδυνα για τον άνθρωπο, τόσο γιατί το δηλητήριο τους είναι ιδιαίτερα ασθενές όσο και γιατί πρέπει πρώτα να συγκρατήσουν το θύμα τους με τα μπροστινά δόντια και μετά να φέρουν τα πίσω δόντια για να περάσουν το δηλητήριο, κάτι πολύ δύσκολο να συμβεί σε άνθρωπο. Είναι χαρακτηριστικό ότι το αγίοφιδο είναι ένα είδος που το πιάνουν πολλοί μη ειδικοί στο ναό της Κοιμήσεως στο Μαρκόπουλο της Κεφαλλονιάς χωρίς ποτέ να δημιουργηθεί κάποιο πρόβλημα. Από τα πέντε είδη οχιάς που βρίσκονται στον ελληνικό χώρο η κοινή οχιά

4 (Vipera ammodytes) είναι το μοναδικό με ευρεία εξάπλωση τόσο στην ηπειρωτική Ελλάδα όσο και σε πολλά νησιά. Ως εκ τούτου είναι και το είδος που συνδέεται με τα περισσότερα δαγκώματα φιδιού. Προτιμάει ξηρές βραχώδεις ή πετρώδεις περιοχές αλλά μπορεί να βρεθεί σε μεγάλη ποικιλία ενδιαιτημάτων περιλαμβανομένων και περιοχών κοντά σε υγρότοπους. Η Οθωμανική Οχιά (Montivipera xanthina) είναι ένα σχετικά μεγαλόσωμο είδος που εξαπλώνεται σε αρκετά νησιά απέναντι από τα μικρασιατικά παράλια και σε τμήμα της Θράκης. Όπως και τα άλλα είδη οχιάς των χαμηλών υψομέτρων στην Ελλάδα, είναι κυρίως νυκτόβια κατά την θερμότερη περίοδο του έτους. H οχιά της Μήλου (Macrovipera schweizeri) θεωρείται ενδημικό είδος που βρίσκεται στην Μήλο, την Κίμωλο την Πολύαιγο και την Σίφνο. Παρότι θεωρητικά έχει από τα ισχυρότερα δηλητήρια στον Ελληνικό χώρο, δεν υπάρχει καταγεγραμμένη απώλεια από το δάγκωμα της. Τα δύο ορεινά είδη, ο αστρίτης (Vipera berus) και η οχιά των λιβαδιών (Vipera ursinii) περιορίζονται σε ορισμένες λιβαδικές εκτάσεις πάνω από τα 1400 μέτρα υψόμετρο. Το δηλητήριο της οχιάς των λιβαδιών δεν είναι ισχυρό καθώς η διατροφή της στηρίζεται σε έντομα και ειδικά στα ορθόπτερα. Οι ελληνικοί πληθυσμοί μαζί με αυτούς τμήματος της Αλβανίας θεωρούνται πλέον ξεχωριστό είδος (Vipera graeca). Ο αστρίτης βρίσκεται μόνο κοντά στα βόρεια σύνορα της χώρας από τον Βαρνούντα ως την Ροδόπη και προτιμάει συνήθως πιο υγρές περιοχές. Ο Γιάννης Ιωαννίδης είναι βιολόγος με περισσότερα από 25 χρόνια επαγγελματική εμπειρία στην διαχείριση απειλουμένων ειδών. Έχει συμμετάσχει σε δεκάδες ερευνητικά προγράμματα για την οικολογία και την διαχείριση πληθυσμών θηλαστικών, ερπετών και αμφιβίων, διαχειριστικά σχέδια για περιοχές του δικτύου Natura 2000 καθώς και σε έργα προβολής, ευαισθητοποίησης και παρακολούθησης παραμέτρων του φυσικού περιβάλλοντος. Κατά βάση όμως εξακολουθεί να είναι ερευνητής πεδίου με εξειδίκευση στην ανάπτυξη και εφαρμογή τεχνικών επιστημονικής παρακολούθησης για διάφορες ζωικές ομάδες. Το βασικό του ερευνητικό ενδιαφέρον εντοπίζεται στα ερπετά και ειδικά στις οχιές καθώς έχει δουλέψει περισσότερα από 15 χρόνια με την οχιά της Μήλου (Macrovipera schweizeri), έχει δημοσιεύσει την πρώτη αναφορά παρουσίας του αστρίτη (Vipera berus) στην Ελλάδα και τα τελευταία 10 χρόνια ασχολείται και με τους πληθυσμούς της οχιάς των λιβαδιών (Vipera ursinii graeca). Είναι ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ερπετολογικής Εταιρείας. 4. «Δάγκωμα δηλητηριωδών φιδιών στην Ελλάδα» Δρ. Μάριος Λυκίσσας Διευθυντής του Τμήματος Σπονδυλικής Στήλης και του Τμήματος Παιδοορθοπαιδικής του Νοσοκομείου Μετροπόλιταν Συνεργάτης της Ορθοπεδικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Weill Cornell της Νέας Υόρκης των Ηνωμένων Πολιτειών

5 Το δάγκωμα του δηλητηριώδους ερπετού αποτελεί επείγουσα κατάσταση η οποία μπορεί να συνοδεύεται από τοπικές αλλά και συστηματικές αντιδράσεις. Το δηλητήριο της έχιδνας (Vipera ammodytes) αποτελεί τη συχνότερη αιτία νοσηλείας μετά από δήγμα ερπετού στη χώρα μας απασχολώντας ιατρούς διαφόρων ειδικοτήτων. Το δηλητήριο αυτό περιλαμβάνει πληθώρα πρωτεολυτικών και υδρολυτικών ενζύμων τα οποιά είναι υπεύθυνα για τις σοβαρές επιπλοκές από τον ανθρώπινο οργανισμό. Η σοβαρότητα της αντίδρασης εξαρτάται από παράγοντες όπως το μέγεθος του φιδιού, το μέγεθος και την ευαισθησία του θύματος, καθώς και την ανατομική εντόπιση και τον αριθμό των δηγμάτων. Οι συστηματικές αντιδράσεις μετά από το δήγμα ενός ερπετού της οικογένειας των Viperidae περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την υπόταση, την ταχυκαρδία, την αιμόλυση, την οξεία νεφρική ανεπάρκεια, τον πυρετό κ.ά. Οι τοπικές αντιδράσεις είναι συνήθως εντυπωσιακές και περιλαμβάνουν την έντονη εκχύμωση, το οίδημα, τον πόνο, την υπαισθησία, και σε σοβαρότερες περιπτώσεις ακόμη και τη νέκρωση του άκρου. Η ομιλία αυτή επεκτείνεται και αναλύει διεξοδικά τον τρόπο δράσης του δηλητηρίου από ερπετά της οικογένειας των Viperidae, τη συνήθη κλινική εικόνα και τις βιοχημικές ανωμαλίες των θυμάτων ενός τέτοιου δήγματος, καθώς και τις αρχές αντιμετώπισης. Ο Δρ. Λυκίσσας είναι ο Διευθυντής του Τμήματος Σπονδυλικής Στήλης και του Τμήματος Παιδοορθοπαιδικής του Νοσοκομείου Μετροπόλιταν. Ταυτόχρονα είναι κλινικός συνεργάτης της Ορθοπαιδικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Weill Cornell της Νέας Υόρκης των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Δρ. Λυκίσσας είναι ορθοπεδικός χειρουργός εξειδικευμένος στην χειρουργική αντιμετώπιση παθήσεων της σπονδυλικής στήλης ενηλίκων και παιδιών. Επιπλέον, εχει εξειδικευτει στη διόρθωση παραμορφώσεων των κάτω άκρων, διαταραχών της άρθρωσης του ισχίου, αθλητικών κακώσεων παιδιών και εφήβων, και ανωμαλιών του άνω άκρου, συγγενών ή επίκτητων. Ο Δρ. Λυκίσσας έχει αναγνωριστεί στο εξωτερικό για την αφοσίωσή του στον ασθενή και την κοινωνική του προσφορά. Είναι εθελοντής χειρουργός σπονδυλικής στήλης σε αναπτυσσόμενες χώρες όλου του κόσμου, συυμπεριλαμβανομένης της Ινδίας, του Βιετνάμ και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό τις οποίες επισκέπτεται σε ετήσια βάση. Αποτελεί ιδρυτικό μέλος της μη-κερδοσκοπικής οργάνωσης Upright Africa που εδρεύει στη Νέα Υόρκη και δραστηριοποιείται στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και τη Ρουάντα. Ο Δρ. Λυκίσσας έλαβε το πτυχίο της Ιατρικής από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο των Αθηνών το έτος Μετά την ολοκλήρωση της ειδικότητάς του στην Ορθοπεδική Κλινική του Πανεπιστημίου των Ιωαννίνων εξάσκησε το επάγγελμα του Ορθοπεδικού Χειρουργού στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής όπου και εξειδικεύτηκε στην Χειρουργική της Σπονδυλικής Στήλης και την Παιδοορθοπαιδική. Πιο συγκεκριμένα εργάστηκε στο Cincinnati Children's Hospital Medical Center, το οποίο ταξινομείται τρίτο στον τομέα αυτό από όλα τα παιδιατρικά νοσοκομεία των Ηνωμένων Πολιτειών και στο Hospital for Special Surgery, Weill Cornell Medical College της Νέας Υόρκης, το καλύτερο Ορθοπεδικό Νοσοκομείο των Ηνωμένων Πολιτειών σύμφωνα με το US News and World Report. Επιπλέον, εργάστηκε στα Νοσοκομεία Memorial Sloan-Kettering Cancer Center, New York Presbyterian Hospital και Westchester Hospital της Νέας Υόρκης. Τέλος εξειδικεύτηκε στη χειρουργική του Άνω Άκρου και του Χεριού με υποτροφία της Ομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Εταιρειών Χειρουργικής Χεριού (Federation of European Societies for Surgery of the Hand) το οποίο πραγματοποιήθηκε στις Η.Π.Α. Το Νοέμβριο του 2015 του απονεμήθει το βραβείο της καλύτερης επιστημονικής

6 εργασίας από το περιοδικό Spine Journal, του αμερικάνικου περιοδικού σπονδυλικής στήλης με τη μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα παγκοσμίως καθώς και το αντίστοιχο βραβείο από την Εταιρεία Σπονδυλικής Στήλης Βορείου Αμερικής (North America Spine Society), το οποίο αποτελεί και τον υψηλότερο τίτλο για χειρουργό σπονδυλικής στήλης. Από το 2016, εξασκεί εκπαιδευτικό έργο στους πεμπτοετείς φοιτητές της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου των Αθηνών. Αποτελεί μέλος πολλών διεθνών επιστημονικών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένης της Εταιρείας Έρευνας για την Σκολίωση (Scoliosis Research Society), της Εταιρείας Σπονδυλικής Στήλης Βορείου Αμερικής (North America Spine Society), της Παιδοορθοπαιδικής Εταιρείας Βορείου Αμερικής (Pediatric Orhopaedics Society of North America), της Διεθνούς Εταιρείας για την Προώθηση της Χειρουργικής της Σπονδυλικής Στήλης (International Society for the Advancement of Spine Surgery) και της ΑΟ Spine. Εχει γράψει περισσότερα από 150 άρθρα σε ξενόγλωσσα ιατρικά περιοδικά και 10 βιβλία. 5. «Μύθοι και παραδόσεις. Τι σημαίνουν τα ερπετά για τον άνθρωπο» Παναγιώτα Μαραγκού WWF-Ελλάς Τα ερπετά δεν είναι συνήθως «ελκυστικά» στο ευρύ κοινό και μάλιστα είναι από τις πλέον παρεξηγημένες ομάδες ζώων. Αν και υπάρχουν σχεδόν παντού, ο τρόπος ζωής και οι συνήθειές τους συνήθως παραμένουν ένα μυστήριο με αποτέλεσμα να βρίσκουν πρόσφορο έδαφος μύθοι, αυθαίρετοι συμβολισμοί και λαϊκές παραδόσεις που τα περιγράφουν ως επικίνδυνα και κακόβουλα όντα που θέλουν το κακό μας. Την ίδια στιγμή έχει ενδιαφέρον το πόσο συχνά αποτυπώνονται ως σύμβολα σοφίας και σύνεσης. Άλλωστε ακόμη και το δηλητήριο των φιδιών μπορεί να είναι τόσο φαρμάκι όσο και φάρμακο. Στο πέρασμα των αιώνων, η θαλάσσια χελώνα καρέτα στον στατήρα της Αίγινας συνδέεται με τη ναυτική ισχύ ενώ τα φίδια έπαιζαν κεντρικό ρόλο στις τελετουργίες των Ασκληπιείων. Τα σαμιαμίδια αλλά και οι «οικουροί όφεις» είναι, σε πολλά μέρη ακόμη και σήμερα, δείγμα καλοτυχίας ωστόσο τα ίδια είδη εξοντώνονται χωρίς δεύτερη σκέψη επειδή προκαλούν αποστροφή και φόβο. Η αντίθεση ανάμεσα στις διάφορες θεωρήσεις των ερπετών, ιδιαίτερα των φιδιών, αποτυπώνεται ακόμη και στην Παλαιά Διαθήκη το φίδι αντιπροσωπεύει τη δύναμη του κακού αλλά διατηρεί και τον συμβολισμό της σύνεσης. Είτε ως χθόνιες θεότητες ή ως σύμβολα της αιώνιας ανανέωσης της ζωής τα ερπετά απεικονίζονται με διαφορετικό τρόπο σε διαφορετικές εποχές, θρησκείες και περιοχές και προκαλούν πάντα τη φαντασία. Είναι σημαντικό να διαχωρίσουμε την αλήθεια από το μύθο ώστε οι πεποιθήσεις μας να μην εμποδίζουν την κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα ερπετά και τα αμφίβια συμβάλλουν σημαντικά στην ισορροπία του φυσικού περιβάλλοντος και στη ζωή του ανθρώπου. Η Δρ. Παναγιώτα Μαραγκού γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε Βιολογία στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Η διδακτορική της διατριβή (Πανεπιστήμιο Πατρών, 1997) αφορά τη συγκριτική οικολογία των δύο

7 ενδημικών ειδών σαυρών της Πελοπονήσσου Podarcis peloponnesiaca και Ηellenolacerta graeca. Από το 1998 εργάζεται για το WWF Ελλάς, ξεκινώντας από προγράμματα προστασίας υγρότοπων και θέματα πανίδας και πλέον με αντικείμενο την οριζόντια υποστήριξη των προγραμμάτων της οργάνωσης, την κωδικοποίηση και ανάλυση της παραγόμενης πληροφορίας από προγράμματα του WWF Ελλάς, την τεκμηρίωση αποτελεσμάτων και μεθοδολογιών και τον συντονισμό επιμέρους δράσεων. Συμμετέχει επίσης ως ανεξάρτητη ερευνήτρια και σύμβουλος σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ ή διεθνείς οργανισμούς, με αντικείμενο την καταγραφή και αξιολόγηση της κατάστασης ειδών της ελληνικής ερπετοπανίδας, την εκπόνηση διαχειριστικών μελετών και μελετών επιπτώσεων. Τέλος, διδάσκει θέματα σχετικά με το φυσικό περιβάλλον της Ελλάδας και της Μεσογείου σε φοιτητές από την Αμερική. Η Παναγιώτα Μαραγκού έχει επίσης δημοσιεύσει και συνεργαστεί σε επιστημονικές εργασίες, άρθρα και βιβλία με θέμα κυρίως τα ερπετά ή και τη διαχείριση προστατευόμενων περιοχών. Ως υπεύθυνη δράσεων επιστημονικής τεκμηρίωσης και υποστήριξης συντόνισε το πλέον πρόσφατο Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας. Είναι από τα ιδρυτικά μέλη και αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ερπετολογικής Εταιρείας, την οποία και εκπροσωπεί στην Επιστημονική Αρχή CITES, καθώς και μέλος της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας. Είναι παντρεμένη με δύο παιδιά. 6. «Εισβλητικά ξενικά είδη αμφιβίων και ερπετών στην Ελλάδα» Δρ. Χλόη Αδαμοπούλου Ζωολογικό Μουσείο του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Στην εποχή μας ένας μεγάλος αριθμός ζωικών ειδών έχει εισαχθεί, είτε τυχαία είτε από πρόθεση, σε περιοχές εκτός της φυσικής τους κατανομής. Η εμφάνιση ξενικών ειδών σε περιοχές όπου δεν υπήρχαν παλαιότερα δεν συνιστά απαραίτητα αιτία ανησυχίας επειδή η πλειονότητα αυτών των ειδών δεν καταφέρνει να εγκατασταθεί με επιτυχία στο νέο περιβάλλον. Ωστόσο, ένα ποσοστό αυτών, τα εισβλητικά ξενικά είδη, κατορθώνει να εγκατασταθεί και να εξαπλωθεί με σοβαρές επιπτώσεις στα ιθαγενή είδη, στη δομή και στη λειτουργία των οικοσυστημάτων, στην υγεία του ανθρώπου καθώς και στην οικονομία, με αποτέλεσμα οι βιολογικές εισβολές να αποτελούν πλέον μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την παγκόσμια βιοποικιλότητα. Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί αρκετά εισβλητικά ξενικά είδη ζώων, ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται αμφίβια και ερπετά όπως ο ταυροβάτραχος (Lithobates catesbeianus), η αμερικανική νεροχελώνα (Trachemys scripta), και η ιταλική τοιχόσαυρα (Podarcis siculus). Τόσο ο ταυροβάτραχος όσο και η αμερικανική νεροχελώνα συγκαταλέγονται στη λίστα με τα 100 χειρότερα εισβλητικά είδη στον κόσμο, κυρίως λόγω των αρνητικών τους επιπτώσεων στους πληθυσμούς ιθαγενών ειδών.

8 Η Χλόη Αδαμοπούλου είναι διδάκτορας Βιολογίας και εργάζεται στο Ζωολογικό Μουσείο του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών όπου και συμμετέχει στις εκπαιδευτικές διαδικασίες. Στο διάστημα των τελευταίων 15 ετών, έχει απασχοληθεί ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στη Σάντα Κρουζ (UCSC), μελετώντας την εξελικτική οικολογία των σαυρών, και έχει συμμετάσχει σε πολυάριθμα ελληνικά και ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα διατήρησης της βιοποικιλότητας ως ερπετολόγος. Ερευνητικά ασχολείται με τη βιολογία διατήρησης, τη συμπεριφορά και την οικολογία των σαυρών έχοντας δημοσιεύσεις σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά. 7. «Τα Αμφίβια της Ελλάδας» Ρόζα-Μαρία Τζαννετάτου-Πολυμένη Eπίκουρη καθηγήτρια του Τομέα Ζωολογίας και Θαλάσσιας Βιολογίας του Τμήματος Βιολογίας, Παν. Αθηνών Η πανίδα των Αμφιβίων της Ελλάδας περιλαμβάνει 22 είδη επί συνόλου 64 ευρωπαϊκών, αριθμός σημαντικός αν ληφθεί υπ όψιν η περιoρισμένη έκταση του ελλαδικού χώρου. Από το σύνολο των ελληνικών ειδών 3 είναι ενδημικά ενώ 7 ανήκουν σε διάφορες κατηγορίες κινδύνου. Στον υψηλό βαθμό ποικιλότητας, την ιδιαίτερη σύνθεση καθώς και το υψηλό ποσοστό ενδημισμού της ελληνικής αμφιβιοπανίδας σημαντικό ρόλο διαδραμάτισε η εξαιρετική θέση της χώρας μας πολύ κοντά και μεταξύ τριών διαφορετικών ηπείρων καθώς και η παλαιογεωγραφία της. Δεδομένου ότι τα Αμφίβια αποτελούν σημαντικούς δείκτες της κατάστασης των οικοσυστημάτων και απαντώνται σε όλους σχεδόν τους τύπους βιοτόπων στη χώρα μας αξίζουν ιδιαίτερης προσοχής όσον αφορά τους τρόπους προσέγγισής τους. Η Ρόζα-Μαρία Τζαννετάτου-Πολυμένη είναι επίκουρη καθηγήτρια του Τομέα Ζωολογίας και Θαλάσσιας Βιολογίας του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι κάτοχος διδακτορικού στη Ζωολογία (Μελέτη του Ουρόδηλου Αμφίβιου Mertensiella luschani) από το ίδιο Πανεπιστήμιο. Τα τελευταία σαράντα χρόνια έχει διδάξει σε προπτυχιακό επίπεδο Ζωολογία ασπονδύλων και σπονδυλοζώων, Συγκριτική Ζωολογία, Συστηματική, Πανίδα της Ελλάδας και Ζωϊκή Ποικιλότητα. Εχει επιβλέψει σημαντικό αριθμό διπλωματικών εργασιών και έχει αποτελέσει μέλος τριμελών συμβουλευτικών επιτροπών σε διδακτορικά του τομέα Ζωολογίας. Εχει δημοσιεύσει επιστημονικές εργασίες σε διεθνή περιοδικά. Τα τελευταία χρόνια τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζονται στην οικολογία και συστηματική των Αμφιβίων και Ερπετών με έμφαση στη φυλογένεση, στη δομή του αναγλύφου του σωματικού περιβλήματος, στη σύσταση και στο ρόλο των δερμικών εκκριμάτων των σαλαμανδρών καθώς καις την προσέγγιση αρχαίων κλασσικών κειμένων ζωολογικού περιεχομένου. Η Δρ. Πολυμένη είναι ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας και της ISZS - Διεθνής Εταιρεία Ζωολογικών Επιστημών-, μέλος της Societas Europaea Herpetologica και άλλων ελληνικών και διεθνών εταιρειών και μόνιμο μέλος της καθοδηγητικής επιτροπής οργάνωσης των Διεθνών Συνεδρίων Ζωολογίας.

9 8. «Τα παράσιτα των ερπετών: έχουν κάποιο ενδιαφέρον;» Αναστασία Διάκου Εργαστήριο Παρασιτολογίας και Παρασιτικών Νοσημάτων, Τμήμα Κτηνιατρικής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Τα παράσιτα είναι μονοκύτταροι ή πολυκύτταροι οργανισμοί, που ζουν μέσα ή πάνω σε άλλους οργανισμούς που αποτελούν τους ξενιστές τους, από τους οποίους εξασφαλίζουν την επιβίωσή τους. Συνήθως, οι βλάβες που προκαλούνται στον ξενιστή από το παράσιτο είναι ήπιες και αναπτύσσεται κάποιου είδους ισορροπία μεταξύ παρασίτου και ξενιστή. Όταν, όμως, η ισορροπία αυτή, διαταράσσεται, τότε, εμφανίζεται στον ξενιστή παρασιτικό νόσημα. Η μελέτη των παρασίτων των ζώων έχει ενδιαφέρον από άποψη βιολογική (γνώσεις για τη βιολογία, την προσαρμογή, τη φυσιολογία, την δυναμική των πληθυσμών κ.ά.), ηθική (ευζωία των ζώων) οικονομική (παραγωγικά ζώα, κόστος πρόληψης και θεραπείας κ.ά.) και από άποψη προστασίας της Δημόσιας Υγείας (παράσιτα που μολύνουν τα ζώα και τον άνθρωπο «ζωοανθρωπονόσοι»). Ιδιαίτερα στα άγρια ζώα, η μελέτη των παρασίτων αφορά τρία ζητήματα: α) ποιες είναι οι επιπτώσεις των παρασίτων στον ίδιο τους τον ξενιστή, β) ποια η σχέση αυτών των παρασίτων με τα οικόσιτα ζώα, και γ) ποια είναι η σχέση τους με τη Δημόσια Υγεία; Ειδικότερα στα ερπετά, τα παράσιτα έχουν ενδιαφέρον τόσο όταν τα ερπετά ζουν ελεύθερα στη φύση, όσο και όταν ζουν ως κατοικίδια. Τα παράσιτα ενδέχεται, υπό προϋποθέσεις να παίζουν το ρόλο ρυθμιστικού παράγοντα των πληθυσμών και έχουν ιδιαίτερη σημασία για τους ευαίσθητους πληθυσμούς απειλούμενων ειδών. Η παθογόνος δράση του παρασίτου και η εκδήλωση παρασιτικού νοσήματος, ποικίλουν σε μεγάλο βαθμό και εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες. Για παράδειγμα, σε συνθήκες αιχμαλωσίας, το στρες του περιορισμού και της συνύπαρξης με τον άνθρωπο, οι κακές συνθήκες υγιεινής του χώρου διαβίωσης, η ακατάλληλη ή ανεπαρκής τροφή κλπ. μπορεί να είναι παράγοντες που θα πυροδοτήσουν την εμφάνιση παρασιτικού νοσήματος όταν προϋπάρχει παρασίτωση. Τα παράσιτα που δεν χρειάζονται κάποιον μεταδότη ή ενδιάμεσο ξενιστή για να μεταδοθούν στα ερπετά (άμεσος βιολογικός κύκλος) μπορούν να προκαλέσουν έντονες μολύνσεις, ιδιαίτερα σε συνθήκες ελλιπούς υγιεινής στο terrarium. Οι παρασιτώσεις του πεπτικού συστήματος ενδέχεται να συνοδεύονται από συμπτώματα όπως έμετος, διάρροια, ανορεξία και γενική αδυναμία. Τα εξωπαράσιτα, συχνά προκαλούν ερεθισμό του δέρματος, ανησυχία στο ζώο και ανωμαλίες στην έκδυση. Όταν συνυπάρχουν παράγοντες που καταβάλουν τον οργανισμό του ερπετού, οι παρασιτώσεις μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στο θάνατο. Ορισμένα από τα παράσιτα αυτά μπορούν να μεταδοθούν και στον άνθρωπο όταν δεν τηρούνται οι βασικοί κανόνες υγιεινής. Για την πρόληψη των παρασιτώσεων στα ερπετά που διατηρούνται ως κατοικίδια, θα πρέπει να γίνεται κλινική και παρασιτολογική εξέταση αμέσως μετά την εισαγωγή τους στο terrarium και κάθε έξι μήνες. Με τον τρόπο αυτό

10 επιτυγχάνεται έγκαιρη διάγνωση της παρασιτικής μόλυνσης, ώστε να γίνει η κατάλληλη θεραπεία, πριν εμφανιστεί παρασιτικό νόσημα (συμπτώματα στο ζώο). Στην περίπτωση που διαγνωστεί κάποια παρασίτωση, χορηγούνται τα κατάλληλα αντιπαρασιτικά φάρμακα και λαμβάνονται τα απαραίτητα διαχειριστικά μέτρα (καθαριότητα, απολυμάνσεις στο terrarium κ.ά.) ώστε να γίνει με επιτυχία η θεραπεία του ζώου. Η Αναστασία Διάκου είναι κτηνίατρος, Επίκουρη Καθηγήτρια στο Εργαστήριο Παρασιτολογίας και Παρασιτικών Νοσημάτων του Τμήματος Κτηνιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το ιδιαίτερο επιστημονικό της ενδιαφέρον εστιάζεται στα παράσιτα των ζώων συντροφιάς και της άγριας ελληνικής πανίδας και στα νοσήματα που αυτά προκαλούν, καθώς και στα παρασιτικά νοσήματα των ζώων που έχουν σχέση με τη Δημόσια Υγεία. Mέχρι σήμερα, έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 60 επιστημονικές εργασίες σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά και έχει παρουσιάσει τα αποτελέσματα μελετών σε 102 ανακοινώσεις σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια. 9. «Τα φίδια της Αττικής. Αντιμετώπιση και χειρισμός φιδιών στον χώρο μας» Δρ. Μαρία Δημάκη Υπεύθυνη του Τμήματος Χερσαίας Ζωολογίας Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας Στην Ελλάδα απαντώνται 64 είδη ερπετών μεταξύ των οποίων τα 23 είναι φίδια. Στην Αττική απαντώνται 11 είδη: ο τυφλίνος, ο έρυξ, ο λαφιάτης, ο εφιος, ο σαπίτης, το σπιτόφιδο, η δενδρογαλιά, το νερόφιδο, το λιμνόφιδο, το αγιόφιδο και η κοινή οχιά. Από αυτά μόνο η οχιά είναι επικίνδυνη για τον άνθρωπο καθώς είναι δηλητηριώδες φίδι με αρκετά τοξικό δηλητήριο. Αν συναντήσουμε ένα φίδι στο σπίτι ή τον κήπο μας, δεν θα πρέπει να το σκοτώσουμε αλλά να ακολουθήσουμε τα παρακάτω βήματα: 1. Προσπαθούμε να αναγνωρίσουμε εάν είναι δηλητηριώδες ή όχι. 2. Απομακρύνουμε παιδιά, κατοικίδια ζώα και ανθρώπους που θέλουν να το πλησιάσουν. 3. Χρησιμοποιούμε ειδικά εργαλεία και γάντια για να το χειριστούμε. 4. Το τοποθετούμε σε ειδική υφασμάτινη σακούλα ή πλαστικό δοχείο με οπές. 5. Το μεταφέρουμε: α) σε απόσταση από την κατοικία που βρέθηκε, εάν ανήκει στην πανίδα της περιοχής, ή β) σε επίσημο φορέα που δραστηριοποιείται σε θέματα ερπετών (όπως ΕΛΕΡΠΕ, Κέντρα Περίθαλψης Άγριων Ζώων, ΜΓΦΙ). Για να μην προσελκύονται φίδια στα σπίτια μας θα πρέπει:

11 Να μην τους παρέχουμε τροφή. Συνεπώς θα πρέπει να έχουμε απαλλαχτεί από ποντίκια, έντομα, κ.ά. Να μην τους παρέχουμε καταφύγιο. Δηλαδή να μην διατηρούμε στους κήπους μας πετροσορούς ή σορούς ξύλων. Να φράσσουμε όλες τις εξωτερικές σχισμές και τρύπες από όπου θα μπορούσαν να μπουν στον κήπο ή το σπίτι μας. Επίσης αποφεύγουμε να αφήνουμε τις εξώπορτες ανοιχτές. Να μην διατηρούμε ψηλά χόρτα ή πυκνή βλάστηση στον κήπο μας. Να μην τους παρέχουμε νερό, συνεπώς να μη διατηρούμε λιμνούλες, ή μονίμως βρεγμένο γκαζόν. Η Μαρία Δημάκη είναι διδάκτορας βιολογικών επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών με κύρια ενδιαφέροντα την ερπετολογία και την ορνιθολογία. Σπούδασε βιολογία στο Πανεπιστήμιο Πατρών και εργάζεται από το 1996 στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας ως υπεύθυνη του Τμήματος Χερσαίας Ζωολογίας. Έχει συμμετάσχει σε πολλά ερευνητικά προγράμματα που αφορούν στη βιοποικιλότητα, στην πανίδα και στη διαχείριση προστατευόμενων περιοχών. Οι επιστημονικές της δημοσιεύσεις αναφέρονται κυρίως σε θέματα ζωολογίας, οικολογίας και ζωογεωγραφίας ερπετών και πτηνών της Ελλάδας. Έχει συνεργαστεί με το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Τμήμα Δημόσιας Υγιεινής του Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (ΤΕΙ) Αθήνας, το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μυτιληνιών Σάμου, το Πνευματικό Ίδρυμα Σάμου «Νικόλαος Δημητρίου», το Πανεπιστήμιο της Extremadura (Ισπανία), το Πανεπιστήμιο του Göteborg (Σουηδία), κ.ά. Υπήρξε μέλος της επιστημονικής Επιτροπής CITES που αφορά στο εμπόριο ειδών αυτοφυούς χλωρίδας και άγριας πανίδας του Υπουργείου Περιβάλλοντος ( ). Είναι ιδρυτικό μέλος και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Ερπετολογικής Εταιρίας, καθώς και μέλος της Ελληνικής Ζωολογικής Εταιρείας. Έχει λάβει υποτροφίες από το Ι.Κ.Υ. ( Ιδρυμα Κρατικών Υποτροφιών), από την Ευρωπαϊκή ένωση "European Commisions Training and Mobility of Researchers Programme", "Improving Human Potential Programme", Βραβείο Εθελοντισμού από την Περιφέρεια Αττικής-Περιφερειακή Ενότητα Νήσων & Δήμο Αίγινας για τη συμβολή, ανάδειξη και προώθηση της προστασίας του βίο-περιβάλλοντος. Έχει αναλάβει την καθοδήγηση και παρακολούθηση πτυχιακών και μεταπτυχιακών μελετών φοιτητών. 10. «Διατήρηση και αναπαραγωγή ερπετών σε ελεγχόμενες συνθήκες» Μαρίνος Πρωτοπαπάς

12 O Μαρίνος Γ. Πρωτοπαπάς γεννήθηκε στην Λευκωσία της Κύπρου το 1974, φοίτησε στο τμήμα ψυχολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Συνέχισε τις σπουδές του στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο τμήμα Ψυχολογίας και τμήμα Βιολογίας, όπου και διετέλεσε βοηθός εργαστηρίου στο μάθημα Ζωολογίας ΙΙ. Ξεκίνησε την διδακτορική του διατριβή και το ερευνητικό του έργου στο Karlsruhe Ιnternational University και συνέχισε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο σε συνεργασία με τις πανεπιστημιακές κλινικές, των νοσοκομείων Αλεξάνδρα και Αρεταίειο. Το 2006 ιδρύει το Reptilia Nostra, ερπετολογικό κατάστημα εμπορικού χαρακτήρα, όπου και εστιάζει το ενδιαφέρον του στην διάδοση της ερπετοκουλτούρας που μέχρι τότε αποτελούσε ένα από τα κύρια ενδιαφέροντά του. Η συνεργασία του με ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια, ζωολογικούς κήπους, ιδιωτικές συλλογές και εκτροφείς, καθώς και η συμμετοχή του σε ερευνητικά προγράμματα, διεθνείς εκθέσεις κ.ά., τον κατατάσσουν σε έναν από τους πλέον γνώστες στη διατήρηση και αναπαραγωγή ερπετών κάτω από τεχνητές συνθήκες. 11. «Οι Θαλάσσιες Χελώνες» Πολύμνια Νεστορίδου Υπεύθυνη των Προγραμμάτων της Πελοποννήσου και Υπεύθυνη Περίθαλψης του Κέντρου Διάσωσης Θαλασσίων Χελωνών του ΑΡΧΕΛΩΝ Οι Θαλάσσιες χελώνες είναι ποικιλόθερμα ερπετά τα οποία διαβιούν στην θάλασσα και ωοτοκούν στις ακτές. Από τα εφτά είδη θαλασσίων χελωνών που υπάρχουν σήμερα σε όλο τον κόσμο, τρία απαντώνται στην Μεσόγειο. Μόνο ένα, η Caretta caretta, ωοτοκεί στην Ελλάδα. Οι θαλάσσιες χελώνες αντιμετωπίζουν πολλαπλούς κινδύνους στο θαλάσσιο και χερσαίο περιβάλλον όπως η εμπλοκή σε αλιευτικά εργαλεία, η υποβάθμιση/απώλεια των ενδιαιτημάτων ωοτοκίας και διατροφής, η φωτορύπανση, η ανθρώπινη όχληση και η ρύπανση των ωκεανών. Ο ΑΡΧΕΛΩΝ δραστηριοποιείται από το 1983 με αντικείμενο τη μελέτη και προστασία των θαλάσσιων χελωνών και των βιοτόπων τους, τη διαχείριση των παράκτιων οικοσυστημάτων στις σημαντικότερες παραλίες ωοτοκίας της Καρέτα στη χώρα μας, την περίθαλψη τραυματισμένων και άρρωστων χελωνών καθώς και την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κοινού. Θα παρουσιαστούν τα προγράμματα του ΑΡΧΕΛΩΝ στην θάλασσα, στις κυριότερες παραλίες ωοτοκίας στην Ελλάδα αλλά και το έργο του Κέντρου Διάσωσης στην περίθαλψη των άγριων ζώων. Τέλος, θα αναφερθούμε στις κύριες απειλές που αντιμετωπίζει το είδος στην χώρα μας.

13 Η Πολύμνια Νεστορίδου σπούδασε Βιολογία στο Πανεπιστήμιο Πατρών και συνέχισε τις σπουδές της στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα Erasmus Mundus in Applied Ecology με υποτροφία από τη Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Κατά την διάρκεια των σπουδών της έκανε πρακτική στo εργαστήριo Θαλάσσιας Οικολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, στο εργαστήριο MARBEC του Université de Montpellier 2, στο Middle East Technical University, καθώς και στο εργαστήριο Χερσαίας Οικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το 2015 εργάζεται στον ΑΡΧΕΛΩΝ ως Υπεύθυνη των Προγραμμάτων της Πελοποννήσου και κατά το 2016 εργάστηκε παράλληλα και ως Υπεύθυνη Περίθαλψης του Κέντρου Διάσωσης Θαλασσίων Χελωνών του ΑΡΧΕΛΩΝ για τρεις μήνες. 12 «Οι χερσαίες χελώνες στο Ελληνικό χώρο» Ανδρέας Ιωσηφάκης Tελειόφοιτος του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας Πανεπιστήμιο Αιγαίου Θα παρουσιαστεί «τι είναι χελώνα» καθώς και η οικολογική της σημασία στο χώρο. Αρχικά θα αναφερθούμε στη σχέση της αρχαίας Ελλάδας με τις χελώνες, πως συμβολιζόταν καθώς και τη θέση τους στη μυθολογία. Κατόπιν θα γίνει περιγραφή στη μορφολογία, σύγκριση των 3 Ελληνικών ειδών (Testudo graeca, Testudo hermanni, Testudo marginata) καθώς και στις διατροφολογικές τους προτίμησης. Στη συνέχεια θα παρουσιαστούν λεπτομερέστερα τα 3 είδη της Ελλάδος και τρόποι αναγνώρισης τους με τη χρήση κλείδων. Με τη χρήση χαρτών θα δούμε τη γεωγραφική εξάπλωσή τους και περιγραφή για τους βιότοπους τους. Επίσης θα μιλήσουμε για την αναπαραγωγή, όπου θα αναφερθούμε στο ζευγάρωμα, την ωοτοκία και στη επώαση των αυγών τους. Με τη χρήση διαγράμματος θα δούμε τα στάδια ζωής καθώς και μερικούς παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τη ζωή τους. Στη συνέχεια θα δούμε από τι μπορεί να απειλείται μια χελώνα βλέποντας μία μία τις περιπτώσεις. Τέλος θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα μελέτης για τα αλλόχθονα είδη που εισαχθείσα στην Ελλάδα και πως αυτά μπορούν να επηρεάσουν της Ελληνικές χελώνες. Στόχος της παρουσίασης είναι να αναγνωρίσει το κοινό τις χελώνες και να ευαισθητοποιηθεί προς αυτές. O Ανδρέας Ιωσηφάκης, είναι τελειόφοιτος του Τμήματος Επιστημών της Θάλασσας του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Ασχολείται με την κατοχή και αναπαραγωγή ερπετών καθώς είναι ενεργό μέλος του συλλόγου Homopus Research Foundation. Έργο του είναι η αναπαραγωγή του είδους Homopus signatus signatus. Επίσης είναι μέλος του European Studbook Foundation, της οργάνωσης TSA (Turtle Survival Alliance), της Turtle Conservancy καθώς και του Cyprus Cactus and Succulent Society.

14 13. «Η εκτροφή του βασιλικού πύθωνα Python regius» Μάριος Βεργετόπουλος Τελειόφοιτος Τεχνολογίας Γεωπονίας τμήμα Ζωικής Παραγωγής του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης Έγινε παρουσίαση του Βασιλικού πύθωνα Python regius με περιγραφή αυτού, καθώς και της κατανομής του. Αναπτύχθηκε το θέμα του βασιλικού πύθωνα σαν κατοικίδιο ερπετό και πως μπορούμε να τον φροντίζουμε ώστε να εξασφαλίζεται η ευζωία του. Επίσης, αναπτύχθηκε το θέμα της αναπαραγωγής του βασιλικού πύθωνα σε ελεγχόμενες συνθήκες. O Μάριος Βεργετόπουλος είναι τελειόφοιτος Τεχνολογίας Γεωπονίας τμήμα Ζωικής Παραγωγής του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης. Από το 2003 ασχολείται με την ερασιτεχνική εκτροφή ερπετών σε ελεγχόμενες συνθήκες και συμμετέχει σε εθνικές και διεθνείς εκθέσεις ζώων συντροφιάς και εξωτικών. Είναι μέλος της Ελληνικής Ερπετολογικής Εταιρίας και έχει συμμετάσχει ως ερευνητής πεδίου στο πρόγραμμα μελέτης και προστασίας του χαμαιλέοντα της Πύλου. Επίσης συμμετείχε στο έργο: «Εποπτεία και Αξιολόγηση της Κατάστασης Διατήρησης ειδών αμφιβίων - ερπετών κοινοτικού ενδιαφέροντος στην Ελλάδα» με εργασίες πεδίου για τα ερπετά και αμφίβια στις περιοχές Αττικής, Φθιώτιδας, Κορινθίας και Ηλείας, καθώς και στην περιοχή του Φ.Δ. Μεσολογγίου, στην Περιοχή Προστασίας της Φύσης των ποταμών Καλαμά και Αχέροντα, στο Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων Περιστερίου και Χαράδρας Αράχθου και στον Εθνικό Δρυμό Παρνασσού. Συμμετέχει με διακρίσεις σε Πρωταθλήματα Μορφολογίας τρωκτικών. Σήμερα είναι υπάλληλος σε κατάστημα πώλησης ζωοτροφών-κτηνιατρικών φαρμάκων και αξεσουάρ. 14. «Κοινά νοσήματα που οφείλονται σε ατελείς συνθήκες διαβιώσεις/ ευζωίας και σύντομη αναφορά στο ρόλο των ερπετών για την σαλμονέλωση και στο ρόλο του κτηνιάτρου σε προγράμματα προστασίας και διατήρησης ερπετών» Δρ. Παναγιώτης Αζμάνης Κτηνίατρος ΑΠΘ, Διδάκτορας Παν/μιου Ζυρίχης, Διπλωματούχος Κολλεγίου Ζωολογικής Κτηνιατρικής Πανευρωπαϊκά Αναγνωρισμένος Ειδικός Ζωολογικής Κτηνιατρικής (Πτηνά) Τα ερπετά και αμφίβια είναι μια ιδιαίτερη ομάδα σπονδυλωτών που από αρχαίους χρόνους γοήτευαν τον άνθρωπο. Διεθνώς τις τελευταίες δεκαετίες έχει διαμορφωθεί στο ευρύτερο κοινό μία θετική στάση στα ερπετά που αναθεωρεί τις παλιές δοξασίες και προκαταλήψεις. Αυτό έχει ωθήσει όλο και περισσότερους ανθρώπους να αποκτήσουν ένα κατοικίδιο ερπετό. Σε πολλές χώρες της Ευρωπης (πχ Γερμανία) υπάρχει πολυετής ερπετολογική κουλτούρα (η κατοχή, αναπαραγωγή και έκθεση ερπετών). Παράλληλα πολλά είδη ερπετών και αμφιβίων απειλούνται παγκοσμίως με εξαφάνιση, γεγονός που

15 έχει στρέψει την διεθνή ερπετολογική κοινότητα να επενδύσει σε προγράμματα προστασίας τόσο στη φύση όσο και εκτός αυτής (πχ αναπαραγωγή σε ιδιωτικές συλλογές, ζωολογικούς κήπους). Τα ερπετά/αμφίβια παρουσιάζουν πολλές ιδιαιτερότητες στην ανατομία, φυσιολογία και παθολογία συγκρινόμενα με τον άνθρωπο και τα άλλα θηλαστικά (σκύλος, γάτα, παραγωγικά ζώα). Ως εκ τούτου η κτηνιατρική περίθαλψη ερπετών απαιτεί εξειδικευμένη γνώση τόσο για την βιολογία του κάθε είδους όσο και για την διαθέσιμη κτηνιατρική πληροφορία. Στην κτηνιατρική των εξωτικών ζώων, η ιατρική γνώση για τα ερπετά έχει αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία 7 χρόνια με πάρα πολλές κλινικές έρευνες και εμφάνιση νέων νοσολογικών καταστάσεων. Η παρούσα ομιλία έχει τρεις στόχους α) να αναδείξει τις κυριότερες ασθένειες των ερπετών/αμφιβίων σε συνθήκες κατοχής/εκτροφής που εκπορεύονται από ατελείς συνθήκες διαβίωσης β) να αναφερθεί στον ρόλο των ερπετών ως φορέα Σαλμονέλλώσης για την διασφάλιση της Δημόσιας Υγείας γ) να αναδείξει το ρόλο του κτηνιάτρου στα προγράμματα έρευνας και διατήρησης αγρίων πληθυσμών ερπέτων. O Παναγιώτης Αζμάνης γεννήθηκε το 1980 στη Θεσσαλονίκη και από πολύ νωρίς κατάλαβε την αγάπη του για τα ζώα και ειδικά τα πουλιά και τα ερπετά/αμφίβια. Σπούδασε Κτηνιατρική στη Θεσσαλονίκη (ΑΠΘ) απ όπου αποφοίτησε το Αμέσως μετά και μέχρι το 2007 μετεκπαιδεύτηκε στη Μονάδα Χειρουργικής Μικρών Ζώων του ΑΠΘ. Από το 3 ο φοιτητικό έτος μέχρι και το τέλος της μετεκπαίδευσης ήταν ενεργό μέλος της Ομάδας Αγρίων και Εξωτικών Ζώων υπό την διεύθυνση της Καθηγήτριας Ν. Κομνηνού. Από το 2007 μέχρι το 2010 διετέλεσε Διδάκτορας της Κλινικής Εξωτικών, Αγριών Ζώων και Ζώων Ζωολογικών Κήπων του Πανεπιστημίου Ζυρίχης (Ελβετία). Μετά από σύντομο διάστημα στο ιδιωτικό επάγγελμα ως κτηνίατρος εξωτικών ζώων στην Αθήνα, ξεκίνησε 3ετή ευρωπαική εξειδίκευση στην Κλινική Πτηνών και Ερπετών της Κτηνιατρικής Σχολής της Λειψίας (Γερμανία). Το 2014 μετά από επιτυχείς διεθνείς εξετάσεις του απονεμήθηκε ο τίτλος του Διπλωματούχου του Ευρωπαικού Κολλεγίου Ζωολογικής Κτηνιατρικής (Πτηνά) και του Πανευρωπαικά Αναγνωρισμένου Ειδικού στην Ζωολογική Κτηνιατρική (ο πρώτος Ελληνας). Είναι Μέλος της ομάδας εργασίας για ασθένειες ερπετών και αμφιβίων της Γερμανικής Ερπετολογικής Εταιρείας (AGARK DGHT), Μέλος της Ελληνικής Ερπετολογικής Εταιρείας, Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, Μέλος της Επιτροπής Διατήρησης του Διεθνούς Συλλόγου Κτηνιάτρων για Πτηνά (AAV). Έχει έντονο ερευνητικό ενδιαφέρον και δράση για ασθένειες πτηνών, ερπετών, αμφίβιων και αγρίων ζώων της ελληνικής πανίδας είτε ως ζώα συντροφιάς & ζωολογικών κήπων είτε ώς ελεύθερα άγρια ζώα. Είναι τακτικός ομιλητής σε διεθνή ευρωπαικά και αμερικάνικα συνέδρια με πάνω από 20 επιστημονικές ομιλίες. Η τελευταία (Πόρτλαντ, Η.Π.Α. 2016) αφορούσε τα εύρυματα της έρευνας του (μαζί με τους Κο Στραχίνη και Δρ Π. Λυμπεράκη) για κοινά νοσήματα σε ελεύθερους πληθυσμούς αμφιβίων στην Ελλάδα (υπό δημοσίευση στο Περιοδικό της

16 Ελληνικής Κτηνιατρικής Εταιρείας). Η ομάδα ανακάλυψε για πρώτη φορά στην Ελλάδα την παρουσία του θανατηφόρου χυτριδιομύκητα των αμφιβίων. Από το 2015 είναι αποκλειστικός κτηνίατρος γερακιών/αγρίων ζώων του βασιλικού Νοσοκομείου Γερακιών του Ντουμπάι (Dubai Falcon Hospital) που ανήκει στον Σείχη Χαμντάν μπίν Ράσιντ Αλ Μακτούμ.