ΣΥΝΤΑΞΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ

Transcript

1 ΣΥΝΤΑΞΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ ΚΑΙ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ Χ Α Ρ Η Σ Δ Η Μ Ο Σ Θ Ε Ν Ο Π ΟΥΛ Ο Σ Κ Λ Ι Ν Ι ΚΟ Σ Δ Ι Α Ι ΤΟΛΟ Γ Ο Σ - Β Ι Ο Λ Ο Γ Ο Σ Γ. Ν. Α Θ Η Ν Ω Ν «Λ Α Ϊ ΚΟ»

2 ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ Λήψη ενός γενικού ιστορικού του ατόμου Ύψος και βάρος ΒΜΙ (Δείκτης Μάζας Σώματος) ιδανικό βάρος γενικό ιατρικό ιστορικό οικογενειακό ιστορικό παθήσεων τιμές γενικής εξέτασης αίματος λήψη φαρμάκων επίπεδο και συχνότητα άσκησης ή σωματικής δραστηριότητας

3 ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ (συνέχεια) Λήψη διαιτητικού ιστορικού τις διατροφικές συνήθειες του ατόμου τον αριθμό των γευμάτων τις ώρες των γευμάτων τα τρόφιμα που υπάρχουν συχνότερα τα τρόφιμα που απουσιάζουν από τα γεύματα του Υπολογισμός της ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης (υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεΐνες σε γραμμάρια)

4 ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ (συνέχεια) Καθορισμός ημερησίων θερμιδικών αναγκών Σύγκριση των πραγματικών και των προτεινόμενων θερμιδικών αναγκών Κατανομή των θερμίδων στα 3 βασικά θρεπτικά συστατικά (υδατάνθρακες, πρωτεΐνες, λίπη) Υπολογισμός πρωτεϊνικών απαιτήσεων

5 ΣΥΝΤΑΞΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ Να είναι θρεπτικά πλήρες Να προσφέρει τόσες θερμίδες όσες απαιτούνται κάθε φορά για την διατήρηση ή απώλεια του σωματικού βάρους Να είναι προσαρμοσμένο στον τρόπο ζωής και στους ρυθμούς του ατόμου

6 ΣΥΝΤΑΞΗ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΙΟΥ Να συμβάλλει στη διατροφική θεραπεία οποιουδήποτε προβλήματος υγείας μπορεί να εξομαλυνθεί από ένα σωστό διατροφικό πρόγραμμα. Να μην περιλαμβάνει τρόφιμα που το άτομο δεν καταναλώνει ή δεν πρέπει να καταναλώσει (όταν υπάρχει συγκεκριμένο πρόβλημα υγείας) Να περιλαμβάνει κύρια γεύματα (πρωινό, γεύμα και δείπνο)και ενδιάμεσα σνακ-μικρά γεύματα

7 ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ Οι υδατάνθρακες, με βασικότερο εκπρόσωπο τη γλυκόζη, αποτελούν το κύριο συστατικό ενέργειας για τον οργανισμό μας και το μεγαλύτερο μέρος των οργανικών ουσιών στη γη. Σύσταση για 45-60% Μονοσακχαρίτες: γλυκόζη (η μορφή με την οποία «κυκλοφορούν» οι υδατάνθρακες στο αίμα μας) και φρουκτόζη. Δισακχαρίτες: σακχαρόζη, λακτόζη και μαλτόζη Πολυσακχαρίτες: άμυλο, γλυκογόνο (που βρίσκεται μόνο σε ζωικούς οργανισμούς) και φυτικές ίνες (κυτταρίνες, ημικυτταρίνες, πηκτίνες).

8 Λειτουργίες των υδατανθράκων Αποτελούν το κύριο καύσιμο του οργανισμού Το μοναδικό συστατικό που «τρέφει» τον εγκέφαλο και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Βασικά δομικά στοιχεία σημαντικών μορίων όπως είναι τα νουκλεϊκά οξέα, διάφορα συνένζυμα, αμινοξέων και άλλων. Οι φυτικές ίνες (σύμπλοκα υδατανθράκων) έχουν μια σειρά από ευεργετικές επιδράσεις όπως αντιμετώπιση διαβήτη και υπεργλυκαιμίας, μείωση χοληστερίνης, αποτροπή σχηματισμού λίθων στη χολή, ανασταλτική δράση και πιθανή πρόληψη μορφών καρκίνου του παχέος εντέρου, δέσμευση και μείωση τοξικών ουσιών, αντιμετώπιση δυσκοιλιότητας.

9 ΛΙΠΗ & ΕΛΑΙΑ Κορεσμένα: όταν δεν δέχονται άλλο άτομο υδρογόνου, τα οποία είναι σχεδόν πάντα ζωικής προέλευσης, σε κρέατα, γαλακτοκομικά, βούτυρα, σοκολάτα, αλλά και φυτικής όπως στο φοινικέλαιο και καρύδα. Μονοακόρεστα: όταν έχουν ένα διπλό δεσμό, τα οποία θεωρούνται ως τα καλύτερα και πιο ευεργετικά για την υγεία μας λίπη. Βρίσκονται κυρίως στο ελαιόλαδο, στα φιστίκια ακαγιού και στο αβοκάντο. Πολυακόρεστα: όταν έχουν περισσότερους από ένα διπλό δεσμό. Τέτοια είναι το λινολενικό οξύ και άλλα και οι πιο γνωστές πηγές είναι το σησαμέλαιο, το φυστικέλαιο, το αραβοσιτέλαιο και οι μαλακές μαργαρίνες. Υδρογονονωμένα: από μετατροπή ακόρεστων σε κορεσμένα (πολυακόρεστα που προστέθηκε χημικά υδρογόνο) Σύσταση για 25-25%

10 Λειτουργίες του Λίπους στοιχείο της κυτταρικής μεμβράνης, συστατικό του νευρικού συστήματος, συμμετέχει στη βιοσύνθεση στεροειδών (χολικά οξέα, οιστρογόνα, ανδρογόνα, προγεστερόνη, αδρενοκορτι-κοιειδείς ορμόνες), παρέχει ενέργεια και θερμότητα. αποτελεί μεταφορέα των απαραίτητων λιπαρών οξέων και των λιποδιαλυτών βιταμινών (A,D,E,K), παρέχει προστασία σε όργανα και ιστούς και μόνωση από το κρύο, δίνει σημαντική αίσθηση κορεσμού και γεύση.

11 ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ Οι πρωτεΐνες είναι βασικό δομικό στοιχείο όλων των κυττάρων, αντισωμάτων, ενζύμων και των περισσοτέρων ορμονών οργανισμού Η δομική τους μονάδα είναι το αμινοξύ και σχηματίζουν μακριές αλυσίδες από εκατοντάδες μόρια αμινοξέων, με διαφορετική σειρά και αλληλουχία. Δε μπορούν να αντικατασταθούν από άλλα θρεπτικά συστατικά (από τα σάκχαρα και τα λίπη) Εξυπηρετούν απαραίτητες λειτουργίες οργανισμού και είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη, τη σύνθεση ιστών και τη συντήρηση του οργανισμού Σύσταση για 10-20%

12 Βασικές λειτουργίες των πρωτεϊνών η αποκατάσταση φθοράς των ιστών από τον καταβολισμό του οργανισμού, η δόμηση νέου ιστού, η προσφορά ενέργειας με 4 θερμίδες /γρ, η σύσταση εκκριμάτων και υγρών του οργανισμού όπως ένζυμα και ορμόνες, η διατήρηση της φυσιολογικής οσμωτικής πίεσης, η μεταφορά διαφόρων ουσιών (όπως των λιπών στις λιποπρωτεΐνες), η άμυνα του οργανισμού με τα αντισώματα.

13 ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ Είναι οργανικές ουσίες που: έχουν συγκεκριμένη λειτουργία δεν συντίθενται στον οργανισμό δεν είναι υποκατάστατα άλλων ουσιών δεν είναι συστατικά δομής σώματος συμμετέχουν στο μεταβολισμό των δομικών μονάδων του σώματος (λιποδιαλυτές) συμμετέχουν στη μεταφορά ενέργειας από ένα ενεργειακό σύστημα στο άλλο (υδατοδιαλυτές). Έλλειψη τους οδηγεί σε μειονεκτική ανάπτυξη, προβληματική αναπαραγωγή ή χαρακτηριστικές παθολογικές καταστάσεις. Στις τροφές δεν είναι πάντα σε απορροφήσιμη μορφή Απορροφούνται κυρίως στο λεπτό έντερο

14 ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ ΛΙΠΟΔΙΑΛΥΤΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ-ΥΔΑΤΟΔΙΑΛΥΤΕΣ ΒΙΤΑΜΙΝΕΣ Περιέχουν C, H, O *Περιέχουν C, H, O, N Βρίσκονται συχνά ως προβιταμίνη * Ποτέ ως προβιταμίνη Εναποθηκεύονται * Δεν εναποθηκεύονται Απορροφούνται με λίπος * Απορροφούνται με συμμετοχή νερού Αποβάλλονται με χολή * Αποβάλλονται με ούρα Για ρύθμιση δομικών μονάδων * Για μεταφορά ενέργειας Μπορεί να είναι τοξικές * Μη τοξικές Δεν καταστρέφονται εύκολα * Καταστρέφονται με συνηθισμένους τρόπους μαγειρέματος A,D,E,K C,B (σύμπλεγμα)

15 ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ Ισοδύναμα γάλακτος Ισοδύναμα λαχανικών Ισοδύναμα φρούτου και χυμού Ισοδύναμα ψωμιού - αμυλούχων λαχανικών και οσπρίων Ισοδύναμα κρέατος και υποκατάστατων κρέατος Ισοδύναμα λίπους

16 1 η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ:ΓΑΛΑ ΚΑΙ ΠΡΟΪΌΝΤΑ ΤΟΥ Ένα ισοδύναμο αντιστοιχεί με 1 ποτήρι γάλα 240 ml ή 1 φλιτζάνι του τσαγιού αποβουτυρωμένο γάλα, και δίνει 12 γραμμάρια υδατάνθρακες, 8 γραμμάρια πρωτεΐνες, ίχνος λίπους και 80 θερμίδες. Ισοδύναμα της κατηγορίας αυτής είναι: 1 φλιτζάνι γάλα χωρίς λίπος (0%) 1/3 γάλα σκόνη χωρίς λίπος ½ φλιτζάνι εβαπορέ 0% 1 κεσεδάκι γιαούρτι 0% (από αποβουτυρωμένο γάλα)

17 2 η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ:ΛΑΧΑΝΙΚΑ Κάθε ισοδύναμο από αυτήν την κατηγορία αντιστοιχεί με ½ φλιτζάνι του τσαγιού ωμά ή βρασμένα λαχανικά, και το καθένα δίνει 5 γραμμάρια υδατάνθρακα και 2 γραμμάρια πρωτεΐνης, και αποδίδει 25 θερμίδες. Παραδείγματα τέτοιων ισοδυνάμων είναι ½ φλιτζάνι από: καρότα o κρεμμύδια μανιτάρια o πιπεριές σπανάκι o μπρόκολα ντομάτες o βλήτα Κολοκυθάκια o κουνουπίδι μελιτζάνες o σέλινο λάχανο

18 3 η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ:ΦΡΟΥΤΑ ΚΑΙ ΧΥΜΟΙ Ένα ισοδύναμο από αυτή την κατηγορία προσφέρει 15 γραμμάρια από υδατάνθρακες και 60 θερμίδες. Τέτοια ισοδύναμα είναι : Ανανάς, βατόμουρα, μούρα, φράουλες Αχλάδι, μήλο, πορτοκάλι Γιαρμάς, μανταρίνι, ροδάκινο, σύκο Δαμάσκηνα, Βερίκοκα, χουρμάδες Σταφύλι Κεράσια ½ φλιτζάνι 1 μικρό 1 μέτριο 2 μέτρια 12 ρόγες 10 μεγάλα

19 4 η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ Τα παρακάτω αποτελούν ισοδύναμα όσο αφορά τη θερμιδική τους περιεκτικότητα και προέρχονται από τροφές που είναι πηγές υδατανθράκων (δημητριακά). Το καθένα από αυτά δίνει 15 γραμμάρια υδατάνθρακα, 2 γραμμάρια πρωτεΐνες, ίχνη λίπους και 70 θερμίδες : 1 φέτα ψωμί 30 γρ (φέτα του τόστ) 2 φρυγανιές 2 κράκερς 1 μικρή pitta bread 3 κουτ. δημητριακά Branflakes, ALL BRAN, Weetaflakes, 1 Wheetabix/Shredded Wheat 1 κουτ. Μουσλι χωρίς ζάχαρη 3 κουτ. αποξηραμένη βρώμη (Porridge/Quacker) 100 γρ βραστή ή πατάτα φούρνου (2 κομμάτια μέγεθος αυγού) 70 γρ βρασμένο ρύζι-3 κουτ. σούπας / 1 κουτ. άβραστο 70 γρ βρασμένο ζυμαρικό-3 κουτ. σούπας / 1 κουτ. Άβραστο ½ από φασόλια, φακές, αρακά, φασολάκια, κριθαράκι, ρύζι, πατάτα πουρέ 2 ½ κουτ. Σιτάλευρο 2 κουτ. Καλαμποκάλευρο ή κορν φλάουρ

20 ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5η :ΚΡΕΑΤΑ ΚΑΙ ΨΑΡΙ Η πρώτη υποκατηγορία δίνει 7 γραμμάρια πρωτεΐνης, 3 γραμμάρια λίπους και 55 θερμίδες, η δεύτερη 7 γραμμάρια πρωτεΐνης, 5.5 γραμμάρια λίπους και 22 θερμίδες παραπάνω και τέλος η 3 η δίνει 7 γραμμάρια πρωτεΐνης, 8 γραμμάρια λίπους και 80 θερμίδες : 1 η υποκατηγορία: 30 γρ άπαχο μοσχαρίσιο 30 γρ πουλερικά (χωρίς δέρμα-στήθος, κοτόπουλο, γαλοπούλα, φασιανός) 30 γρ ψάρια (φρέσκα ή κατεψυγμένα) ¼ κονσέρβας τόνου, σκουμπρί, σολομός, αστακός. 5 κομμάτια μύδια, γαρίδες, στρείδια τυριά με λίπος <5% π.χ. κότατζ

21 ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ 5η :ΚΡΕΑΤΑ ΚΑΙ ΨΑΡΙ (συνέχεια) 2 η υποκατηγορία: Βοδινό όπως κορν-μπιφ, εντόσθια (συκώτι, νεφρά, μυαλά), τυριά όπως μανούρι, μοτσαρέλα, παρμεζάνα, αυγό 3 η υποκατηγορία: Βοδινό στήθος, κιμάς με λίπος >20%, λουκάνικα, τυριά με λίπος >20%, στήθος μοσχαρίσο και αρνίσιο, πάπια, χήνα, σαλάμι.

22 6 η ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ: ΛΙΠΗ ΚΑΙ ΕΛΑΙΑ Κάθε ισοδύναμο της κατηγορίας αυτής δίνει 5 γραμμάρια λίπους και 45 θερμίδες. Τέτοια ισοδύναμα είναι: q 1 κουταλάκι γλυκού: ελαιόλαδο, σπορέλαια, μαγιονέζα, μαργαρίνη, λαρδί q q q q q q q 5 μικρές ελιές 1 κουταλάκι βούτυρο 10 αμύγδαλα 6 μικρά καρύδια 20 φιστίκια 6 μικροί άλλοι ξηροί καρποί 1/8 αβοκάντο

23 Yπολογισμός ενεργειακών αναγκών

24 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ Η ολική ενεργειακή δαπάνη (Total Energy Expenditure, TEE) αποτελείται από : το βασικό μεταβολισμό τη σωματική δραστηριότητα τη θερμογένεση λόγω τροφής

25 Βασικός Μεταβολικός Ρυθμός (Basal Metabolic Rate, BMR) Βασικός Μεταβολικός Ρυθμός (BMR), ορίζεται ως η ενέργεια που απαιτείται για να διατηρηθεί η μεταβολική δραστηριότητα, που χρειάζεται για να διατηρηθεί η ζωή. Περιλαμβάνει την ενέργεια για την αναπνοή, τη διατήρηση του καρδιακού ρυθμού και της θερμοκρασίας του σώματος και αποτελεί το 60-70% της ΤΕΕ Για να μετρηθεί ο BMR πρέπει να ικανοποιούνται τα παρακάτω κριτήρια: Η μέτρηση πρέπει να γίνει μετά από 12 ώρες νηστείας, να είναι σε κατάσταση ηρεμίας, χωρίς όμως να κοιμάται, η μέτρηση να γίνεται σε ουδέτερη θερμοκρασία (27-28 ο C), το άτομο δεν πρέπει να έχει καταναλώσει καφέ ή τσάι ή να έχει καπνίσει για 12 ώρες Δεν πρέπει να έχει προηγηθεί έντονη σωματική δραστηριότητα την προηγούμενη ημέρα της μέτρησης

26 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ Παράγοντες που επηρεάζουν τον BMR: Ηλικία, Φύλο σύσταση - σύνθεση σώματος ενδοκρινείς αδένες μέγεθος σώματος πυρετός λιμοκτονία υποσιτισμός επιφάνεια σώματος, ύψος κλίμα - θερμοκρασία περιβάλλοντος διατροφική κατάσταση φυσική δραστηριότητα κύηση στρες

27 Σωματική Δραστηριότητα η Σωματική Δραστηριότητα, η οποία αποτελεί το 20-40% της καθημερινής ΤΕΕ, ανάλογα με την ένταση και τη διάρκεια της σωματικής δραστηριότητας του ατόμου. Δραστηριότητες που απαιτούν μικρή συμμετοχή του μυϊκού συστήματος, αλλά γίνονται σε μεγαλύτερη διάρκεια στο εικοσιτετράωρο, π.χ. βάδισμα, κάθισμα ή παραμονή σε όρθια στάση, μπορεί να συνεισφέρουν στο ΤΕΕ σε μεγαλύτερο βαθμό από ενέργειες μεγαλύτερης έντασης, που γίνονται σε πολύ μικρότερη χρονική διάρκεια

28 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ (συνέχεια) Θερμογένεση λόγω φυσικής δραστηριότητας ( Thermic Effect of Exercise-TEE) Καθιστική ζωή Ελαφριές δραστηριότητες Μέτριας έντασης δραστηριότητες Έντονες δραστηριότητες 30% του ΒΜR 50% του ΒΜR 70% του ΒΜR % του ΒΜR Θερμογένεση λόγω τροφής (Thermic Effect of Food-TEF)

29 Υπολογισμός παράγοντα φυσικής δραστηριότητας ΤΕΕ

30 Υπολογισμός παράγοντα φυσικής δραστηριότητας Είδος Ποσοστό αύξησης Συντελεστής Φυσικής δραστ/τας αναγκών σε Kcal % BMR επί Κλινήρης Ελαφριά άσκηση Μέτρια άσκηση Εντατική άσκηση 50 ή περισσότερο 1.5 ή περισ/ρο

31 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ PAR (Physical Activity Ratio) PAR 1.2 ( )Ξαπλωμένος σε ηρεμία, διάβασμα, Καθισμένος σε ηρεμία. Παρακολούθηση τηλεόρασης,διάβασμα, γράψιμο, χαρτιά, φαγητό, μουσική PAR 2.1 ( ) Ορθιος: Διάφορες δουλειές σπιτιού (ξεσκόνισμα και καθάρισμα), δραστηριότητα μαγειρικής, πλύσιμο ρούχων PAR 2.8 ( )Ορθιος: ντύσιμο και ξεντύσιμο, στρώσιμο κρεβατιού, σκούπισμα με ηλεκτρική, βάψιμο και διακόσμηση, Περπάτημα 3-4 χιλιόμετρα / ώρα, Μέτριας έντασης βιομηχανική δουλειά PAR 3.7 ( )Ορθιος: καθαρισμός δαπέδου, κηπουρική, καθαρισμός παραθύρων, ιστιοπλοία, Περπάτημα 4-6 χιλιόμετρα/ώρα, γκόλφ PAR 4.8 ( )Ορθιος γιάλισμα επίπλων, κόψιμο ξύλων, έντονη κηπουρική, βόλλευ Περπάτημα 6-7 χιλιόμετρα / ώρα, Ασκηση, χορός, μέτριο κολύμπι, απαλή ποδηλασία, απαλό τζόγκιν, σκάψιμο, κατασκευή δρόμου PAR 6.9 ( )Περπάτημα, ανάβαση λόφου, ανέβασμα σκαλοπατιών, Ασκηση έντασης τζογκιν, ποδηλασία, Σπορ,ποδόσφαιρο, πιο έντονη κολύμβηση, τέννις, σκι

32 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ PAR (Physical Activity Ratio)

33 Υπολογισμός συντελεστή κατάστασης stress Ειδική Ποσοστό αύξησης Συντελεστής Κατάσταση αναγκών σε Kcal % επί Πνευμονία Σοβαρός τραυματισμός Προχωρημένη σήψη Βαριά εγκαύματα

34 Θερμογένεση λόγω τροφής Μεταγευματική Θερμογένεση λόγω σίτισης (Post prandial Thermogenesis, PPT), ορίζεται η ενέργεια που απαιτείται για την πέψη, την απορρόφηση και τη μεταφορά των θρεπτικών συστατικών που λαμβάνονται με την τροφή. Υπολογίζεται ότι αποτελεί το 10% της ΤΕΕ, αλλά μπορεί να είναι αρκετά χαμηλότερη σε ορισμένες παθολογικές καταστάσεις (π.χ. σε βαριά πάσχοντες ασθενείς που λαμβάνουν ολική παρεντερική διατροφή)

35 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ Ο υπολογισμός των θερμιδικών αναγκών μπορεί να γίνει με μεθόδους έμμεσης θερμιδομετρίας, αλλά και με τη χρήση συγκεκριμένων εξισώσεων, όπως είναι αυτές του: Schofield Harris-Bennedict Klieber Grande και Keys Owen et al. Cunningham

36 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ BMR για άνδρες (1 kcal / 24 hrs) = 1.0 kcal / kg x kg βάρους σώματος x 24 hrs BMR για γυναίκες (1 kcal / 24 hrs) = 0.9 kcal / kg x kg βάρους σώματος x 24 hrs

37 Γρήγορη μέθοδος Χρησιμοποιούμε kcal/kg σε νοσηλευόμενους μηπαχύσαρκους ασθενείς FAO-WHO. Energy and protein requirements. Geneva: WHO, Technical report series 724. Χρησιμοποιούμε kcal/kg παρόν σωματικό βάρος σε παχύσαρκους ασθενείς (BMI>30) Amato P, Keating KP, Querica RA, et al. Formula methods of estimating caloric requirements in mechanically ventilated obese patients: a reappraisal. Nutr Clin Pract 1995; 10:

38 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ Χρησιμοποιώντας τους τύπους των Harris-Bennedict, υπολογίζουμε το βασικό μεταβολισμό: Γυναίκες: ΒMR= (9.6 βάρος) (1.7 ύψος) ( 4.7 ηλικία) Άντρες: ΒMR = 66 + (13.7 βάρος) (5 ύψος) ( 6.8 ηλικία)

39 Harris Benedict σε Υπέρβαρους και Παχύσαρκους Ασθενείς Άντρες: ΒΕΕ = 66 + (13.7 X Wt) + (5 X ht) (6.8 X ηλικία) Γυναίκες: ΒΕΕ = (9.6 X Wt) + (1.8 X ht) (4.7 X ηλικία) Όταν ΔΜΣ <40 χρήση πραγματικού βάρους. Εάν ΔΜΣ >40 χρήση ΙΣΒ (Frankenfield DC et al. J Am Diet Assoc. 1998;98: ) Χρήση του Προσαρμοσμένου Βάρους (Glynn CC et al. JPEN. 1999;23: ). Χρήση πραγματικού βάρους (Ireton-Jones CS, Turner WW. J Am Diet Assoc. 1991;91: )

40 Εκτίμηση ενεργειακών αναγκών για παχύσαρκους ασθενείς Η εκτίμηση των ενεργειακών αναγκών παχύσαρκων ασθενών είναι ένα πολύπλοκο θέμα, το οποίο έχει αποτελέσει πολλάκις θέμα συζητήσεων (Παρόν ΣΒ - Ιδανικό ΣΒ) Διορθωμένο ή Τροποποιημένο ΣΒ = Ιδανικό ΣΒ ή Ιδανικό ΣΒ + Παρόν ΣΒ Διορθωμένο ή Τροποποιημένο ΣΒ =

41 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ Owen et al. Αντρες: RMR= x Βάρος Γυναίκες: RMR= x Βάρος Cunningham RMR(kcal/24h)= x LBM (Lean Body Mass σε kg) Schofield (Άντρες ετών) ΒMR(MJ/24h) =0.068 x Β x Υ (Γυναίκες ετών) ΒMR(MJ/24h) =0.035 x Β x Υ

42 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ Ηλικία Τύπος υπολογισμού Άνδρες <30 (15.4 ΧΣΒ) (0.27 Χ Υ) (11.3 Χ ΣΒ) + (0.16 Χ Υ) >60 (8.8 Χ ΣΒ) + (11.28 Χ Υ) Γυναίκες <30 (13.3 Χ ΣΒ) + (3.34 Χ Υ) (8.7 Χ ΣΒ) + ().25 Χ Υ) >60 (9.2 Χ ΣΒ) + (6.37 Χ Υ) -302

43 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ Άνδρες BMR Γυναίκες BMR Χρησιμοποιώντας Ηλικία (έτη) Kcal/ημ Ηλικία (έτη) Kcal/ημ τους τύπους του Schofield, B B B B B B B B B B+624 υπολογίζουμε το βασικό μεταβολισμό:

44 Πρωτεϊνικές ανάγκες 0,8 1,0 g/kg για διατήρηση 1,25 για ήπιο στρες 1,5 για μέτριο στρες 1,75 2,0 για σοβαρής μορφής στρες, τραύμα, εγκαύματα Escott-Stump. Nutrition and Diagnosis- Related Care. 5th edition. P. 694

45 Περιστατικό Νο1

46 Προσωπικές πληροφορίες Περιστατικό 1 Άνδρας 46 ετών με ΣΔτ2 σε δισκία (μετφρορμίνη) και Υπέρβαρος Ύψος 1,80m ΔΜΣ(kg/m 2 ) Πάρον Σωματικό Βάρος 93,6kg 29 Σύνηθες Σωματικό Βάρος 87kg Ιατρικό Ιστορικό: Οικογενειακό Ιστορικό Διαβήτη από πατέρα Εργαστηριακά Στοιχεία: Σάκχαρο 129 mg/dl ΗbA1c 6,8% Χοληστερόλη 205 mg/dl HDL 43 mg/dl LDL 134 mg/dl Τριγλυκερίδια 114 mg/dl Ουρικό Οξύ 8,4 mg/dl γgt 60 IU/l

47 Ιδανικό Βάρος Για ΔΜΣ= 25kg/m 2 είναι Ιδανικό Βάρος = 25*1,80 2 =81kg ΒΜΡ(με βάση την εξίσωση Harris & Benedict) BMR= 66 + (13,7*81) + (5*180) (6,8*57) = , ,6 = 1688,1kcal Διαιτητική Εντολή: 81kg 1688,1 kcal PAL (καθιστική ζωή) 1,4 Ενεργειακές Δαπάνες 2363,34 kcal Μείωση 0,5kg/εβδομάδα 500kcal περίπου (Μείωση σωματικού βάρους 10% σε 4-6 μήνες ) Τελική Ενεργειακή Δαπάνη 1803kcal Ανάγκες σε Μακροθρεπτικά : Υδατάνθρακες 47% ΕΠ 848kcal 212g Διαιτητικές 'Ινες 40g Απλά Σάκχαρα <10%ΕΠ Πρωτείνες 19,5% EΠ 352kcal 88g Λίπος 33,5% ΕΠ 603kcal 67g Κορεσμένα <10%ΕΠ Μονοακόρεστα Έως 20%ΕΠ Πολυακόρεστα Έως 10%ΕΠ Trans Ελαχιστοποίηση Χοληστερόλη Ανάγκες σε Μικροθρεπτικά Να τηρούνται οι συστάσεις Ανάγκες σε υγρά (35mL/kg ΣΒ) 3692,5mL <200mg/d

48 Διαιτολόγιο απώλειας-ρύθμισης ΣΔ ΣΤΟΧΟΙ Ενέργεια: kcal Υδατάνθρακες: 45% 810 kcal 202,5 γρ Πρωτεΐνες: 20% 360 kcal 90 γρ Λιπίδια: 35% 630 kcal 70 γρ ΟΜΑΔΑ ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ Kcal Πρωτεϊνες (γρ) Υδατάνθρακες (γρ) Λίπος (γρ) γάλα (άπαχο) γάλα (ημίπαχο) γάλα (πλήρες) φρούτα λαχανικά άλλοι υδατάνθρακες ΥΠΟΣΥΝΟΛΟ: αμυλούχα ΥΠΟΣΥΝΟΛΟ: κρέας (τελείως άπαχο) κρέας (άπαχο) κρέας (μέτριου λίπους) κρέας (υψηλού λίπους) ΥΠΟΣΥΝΟΛΟ: λίπος ΣΥΝΟΛΟ: ΣΥΝΟΛΟ Kcal: ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΟΣΟΣΤΑ: , , ,604396

49 Κατανομή Ισοδυνάμων στα γεύματα: Ομάδες Τροφίμων Συν.Αριθμός Ισοδύναμα Πρωινό Πρόγευμα Μεσημεριανό Απογευματινό Βραδινό Προ Ύπνου Γάλα Φρούτα Λαχανικά Ψωμί Κρέας Άπαχο Κρέας Μέσης Λίπος Σύνολο

50 Βράδυ Απόγευμα Μεσημέρι Δεκατιανό Πρωί Ενδεικτικό Διαιτολόγιο: 1 η ημέρα 2η ημέρα 3η ημέρα 4η ημέρα 5η ημέρα 6η ημέρα 7η ημέρα 1 ποτήρι γάλα 40gr δημητριακά Ή 1 τοστ με τυρί και γαλοπούλα 1 φλυτζ. Καφές χωρίς ζάχαρη 1 φρούτο και 6 καρύδια 2 μπιφτέκια σχάρας με σαλάτα εποχής και 3-4 μικρές πατάτες 1 φρούτο και 1 γιαούρτι 2% 11 ποτήρι γάλα 40gr δημητριακά Ή 1 τοστ με τυρί και γαλοπούλα 1 φλυτζ. Καφές χωρίς ζάχαρη 1 φρούτο και 6 καρύδια Ή 2 Κράκερ. 150 γρ κοτόπουλο σχάρας ή 3 καλαμάκια με 1 κούπα ρύζι και σαλάτα ή ψητά λαχανικά 2 Κράκερς / τυρί και 1 φρούτο 1 ποτήρι γάλα 40gr δημητριακά Ή 1 τοστ με τυρί και γαλοπούλα 1 φλυτζ. Καφές χωρίς ζάχαρη Ή 1 φρούτο και 6 καρύδια Ή 2 Κράκερ Όσπρια 250γρ (φακές) 1½ φλιτζ Τυρί 60γρ χαμηλού λίπους με και Σαλάτα 1 φρούτο και10 ξ. καρποί 1 ποτήρι γάλα 40gr δημητριακά Ή 1 τοστ με τυρί και γαλοπούλα 1 φλυτζ. Καφές χωρίς ζάχαρη 1 φρούτο και 6 καρύδια Ή 2 Κράκερ χ.ζ. 1 τονοσαλάτα και 1 φέτα ψωμί ή 2 παξιμαδάκια 1 φρούτο και 1 γιαούρτι 2% 1 ποτήρι γάλα 40gr δημητριακά Ή 1 τοστ με τυρί και γαλοπούλα 1 φλυτζ. Καφές χωρίς ζάχαρη 11 φρούτο και 6 καρύδια Ή 2 Κράκερ Λαδερό 200γρ = 1 ½ φ π.χ. φασολάκια ή σπανακόρυζο ή μπριάμ μαζί με Τυρί 60γρ 12% 1 φρούτο και10 ξ. καρποί 1 ποτήρι γάλα 1 ποτήρι γάλα 40gr δημητριακά Ή 1 τοστ με τυρί και γαλοπούλα 1 φλυτζ. Καφές χωρίς ζάχαρη 1 φρούτο και 6 καρύδια Κρέας μοσχαρίσιο150γρ σχάρας ή βραστό σε σούπα με ποικιλία λαχανικών (κολοκύθι, πατάτα κτλ) 1 φρούτο και 1 γιαούρτι 2% 1 ποτήρι γάλα 40gr δημητριακά Ή 1 τοστ με τυρί και γαλοπούλα 1 φλυτζ. Καφές χωρίς ζάχαρη 11 φρούτο και 6 καρύδια 1 μερίδα ζυμαρικό (180 γρ ολικής) με τυρί και ντομάτα με σαλάτα εποχής και 60 γρ τυρί ή κιμά 2 Κράκερς / τυρί και 1 φρούτο 1 μπιφτέκι, 1 τοστ, 1 σαλάτα εποχής & 1 φρούτο 1 τονοσαλάτα με μαρούλι, ντοματίνια και 2 παξιμαδάκια με 1 φρούτο 2 καλαμάκια ή 90 γρ κοτόπουλο με Σαλάτα 1 αλάδωτη πίτα ή 1 φέτα ψωμί 1 ντάκος με τυρί, ντομάτα και 1 αβγό βραστό με 1 φρούτο 1 ομελέτα σε αντικολλητικό με 2 αβγά και Τυρί 30γρ Σαλάτα 90 γρ κρέας με Σαλάτα και 1 φέτα ψωμί με 1 φρούτο 2 καλαμάκια ή 90 γρ κοτόπουλο με Σαλάτα 1 αλάδωτη πίτα ή 1 φέτα ψωμί

51 Περιστατικό No2

52 Προσωπικές πληροφορίες Περιστατικό 1 Γυναίκα 65 ετών Υπέρβαρη με ήπια Υπερλιπιδιαμία Ύψος 1,62m ΔΜΣ(kg/m 2 ) Πάρον Σωματικό Βάρος 72 kg 27,4 Σύνηθες Σωματικό Βάρος σταθερό Ιατρικό Ιστορικό: Παχυσαρκία & Υπερλιπιδιαμία Εργαστηριακά Στοιχεία: Σάκχαρο νηστείας 98mg/dl ΗbA1c 5,6% Χοληστερόλη 240 mg/dl HDL 41 mg/dl LDL 148 mg/dl Τριγλυκερίδια 154 mg/dl Ουρικό Οξύ φυσιολογικό Αρτηριακή πίεση φυσιολογική

53 Υπολογισμός ενεργειακών αναγκών Σύμφωνα με την εξίσωση Schofield, ο B.M.R. της είναι: (8,1 x B) = (8,1 x 72) = 1.429,2 kcal/d kcal/d. Επειδή η ασθενής κάνει μέτρια καθιστική ζωή, θεωρείται το PAL=1,4. (οι συνολικές ενεργειακές απαιτήσεις της ορίζονται: Β.Μ.R. x PAL = kcal/d x 1,4 = kcal/d kcal/d). Είναι επιθυμητή η απώλεια σωματικού βάρους κατά περίπου 0,5 kg την εβδομάδα Για τη δημιουργία του διαιτολογίου θα γίνει μείωση κατά 500 kcal/d από τις θερμιδικές ανάγκες, επομένως έχουμε: kcal/d 500 kcal/d = kcal/d.

54 Υπολογισμός μακροθρεπτικών συστατικών Οι πρωτεϊνικές ανάγκες της είναι 60 g/d. 60 g/d x 4 kcal/g = 240 kcal/d (240 kcal/1.500 kcal 0,16 ή 16%) Υδ/κες: 50% των συνολικών θερμίδων (διαιτολογίου), άρα 0,5 x kcal/d 755 kcal/d,. Συστάσεις για πρόσληψη διαιτητικών ινών (14 g/1.000 kcal/d)= 21 g/d. Λίπος: 34% των συνολικών θερμίδων, άρα 0,34 x kcal/d = 510 kcal/d,. Εκ των οποίων SFA επιθυμητό <10% ημερήσιας θερμιδικής πρόσληψης, δηλαδή <17 g/d, PUFA: έως 10% των συν. θερμίδων, άρα 0,1 x kcal/d 150 kcal/d,, ΜUFA: ~14% των συν. θερμίδων, άρα 0,14 x kcal/d = 210 kcal/d,. Ελαχιστοποίηση των trans λιπαρών οξέων. Ποσότητα διαιτητικής χοληστερόλης: Chol<200 mg/d.

55 Αναλογία μακροθρεπτικών συστατικών Ενέργεια Πρωτεΐνες 19% 288 kcal/d 72 g/d Υδατάνθρακες 45% 672 kcal/d 168 g/d Λίπος 34% 513 kcal/d 57 g/d Υγρά Αλκοόλ Ασβέστιο SFA MUFA PUFA Trans Chol 10% 14% Ως 10% 150 kcal/d 210 kcal/d 150 kcal/d kcal/d 17 g/d 23 g/d 17 g/d Ελαχιστοποίηση <200 mg ml Αποφυγή mg

56 Υπολογισμός ισοδυνάμων Ομάδες Τροφίμων Αριθμός ισοδυνάμων Πρωτεϊνες (g) Λιπίδια (g) Υδατάνθρακες (g) Γάλακτος, ,5% ή 2% λιπαρά Φρούτων (2 x 15) Λαχανικών 4 8 (4 x 2) - 20 (4 x 5) Ψωμιού- Αμύλου Κρέατος, άπαχο 7 21 (7 x 3) (7 x 15) 5 35 (5 x 7) 15 (5 x 3) - Λίπους 4-36 (9 x 4) - Σύνολο

57 Κατανομή ισοδυνάμων Ομάδες Τροφίμων Συν. Αριθμός ισοδυνάμων Πρωινό Πρόγευμα Μεσημεριανό Απογευματινό Βραδινό Γάλακτος 1 1 Φρούτων Λαχανικών Αμύλου Κρέατος Λίπους 4 2 2

58 Διαιτολόγιο ΠΡΩΙΝΟ : 1) 1 φλιτζάνι ημίπαχο γάλα (1-1.5%) με [2 φρυγανιές σίκαλης χωρίς αλάτι ή 30 γρ δημητριακά πλούσια σε φυτικές ίνες-ολικής και χαμηλά ή χωρίς αλάτι] ή 2) 1 γιαούρτι ημίπαχο (2%) με [1 φέτα ψωμί ολικής ή σίκαλης ή ½ κουλούρι σουσαμένιο ή πολύσπορο] ΔΕΚΑΤΙΑΝΟ : 1 μέτριο φρούτο ή 100 γρ φυσικό χυμό ΜΕΣΗΜΕΡΙΑΝΟ Παραδείγματα μεσημεριανών γευμάτων: [90 γρ ψάρι ψητό ή βραστό ή 90 γρ άπαχο μοσχαρίσιο μπιφτέκι) με 3 μέτριες πατάτες και σαλάτα εποχής με 2 κουτ γλυκού ελαιόλαδο ή [90 γρ κοτόπουλο στήθος ή 90 γρ χοιρινό ψαρονέφρι] με 1 κούπα ρύζι ή κριθαράκι και σαλάτα με 2 κουτ γλυκού ελαιόλαδο ή 1 μερίδα (1 φλιτζάνι) ζυμαρικό ολικής με 90 γρ άπαχο τυρί ή τόνο ή σολομό και σαλάτα εποχής με 2 κουτ γλυκού ελαιόλαδο ή [1 ½ κούπα όσπριο ή 1 μερίδα φασολάκια ή αρακά] με 90 γρ τυρί με χαμηλά λιπαρά ή 90 γρ τόνο σε νερό ή σολομό και σαλάτα βραστή με 2 κουτ γλυκού ελαιόλαδο ΑΠΟΓΕΥΜΑΤΙΝΟ: 1 μέτριο φρούτο ΒΡΑΔΙΝΟ Επιλογές βραδινών γευμάτων: 60 γρ τόνο ή ½ μερίδα ψάρι με 1 φλιτζάνι ρύζι και σαλάτα εποχής με 3 κουτ γλυκού ελαιόλαδο ή 60 γρ κοτόπουλο στήθος ή 2 καλαμάκια κοτόπουλου ανάλατα με 1 ½ ψητή πίτα και σαλάτα ή 1 μικρό μπιφτέκι (60 γρ) με 1 ½ φλιτζάνι μαγειρεμένο αρακά με σαλάτα εποχής ή 2 αβγά βραστά ή 1 αβγό βραστό και 30 γρ ανθότυρο με 1 φλιτζάνι κοφτό μακαρονάκι ή με 1 ½ παξιμάδι κριθαρένιο με σαλάτα εποχής ΠΡΟ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ : 1 φλιτζάνι ημίπαχο γάλα ή 1 γιαούρτι ημίπαχο

59 Χ Α Ρ Η Σ Δ Η Μ Ο Σ Θ Ε Ν Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ