ΚΑΦΕΣ ΑΛΚΟΟΛ ΚΑΙ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ στην κλινική πράξη. Αδαμοπούλου Ευδοκία Καρδιολόγος Επιμ Α Τζάνειο Νοσοκομείο Πειραιά

Transcript

1 ΚΑΦΕΣ ΑΛΚΟΟΛ ΚΑΙ ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ στην κλινική πράξη Αδαμοπούλου Ευδοκία Καρδιολόγος Επιμ Α Τζάνειο Νοσοκομείο Πειραιά

2 Αλκοόλ Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών φαίνεται να ξεκινά πριν από χρόνια. Σήμερα η κατανάλωση αλκοόλ αποτελεί μια προσφιλή και ευρύτατα διαδεδομένη συνήθεια. Στη βιβλιογραφία παρουσιάζεται μια διχογνωμία σε σχέση με τα πιθανά οφέλη και τους δυνητικούς κινδύνους από αυτήν.

3 Εκείνο που τελικά φαίνεται να διαφοροποιεί τις επιδράσεις της αλκοόλης είναι η προσλαμβανόμενη δόση. Μέτριες ποσότητες φαίνεται να είναι ωφέλιμες, ενώ μεγάλες επιβλαβείς.

4 Μέτρια ποσότητα: 1 ποτό (γυναίκες)/ημ 1-2 ποτά (άνδρες)/ημ gr αιθυλικής αλκοόλης Πχ 340gr μπύρας, 140γρ κρασί και 45gr ποτά από απόσταξη (περιεκτικότητα >40%)

5 Από νωρίς διαπιστώθηκε χαμηλότερη θνητότητα από ΣΝ κατά 50% στη Γαλλία (Νότο) σε σχέση με τις ΗΠΑ και τη Βόρεια Ευρώπη παρά την υψηλή κατανάλωση λιπαρών (βούτυρο, τυριά) French Paradox Lancet 1992;339:1523-6

6 Μεταανάλυση άτομα Μέτρια κατανάλωση αλκοόλ Μείωση συνολικής θνητότητας 18% Ενώ. Μεγάλη κατανάλωση (>2ποτά για γυναίκες και >3 ποτά για άνδρες) Αυξημένη θνητότητα (J καμπύλη) Arch Intern med 2006;166:

7 Πάνω από 100 προοπτικές μελέτες έδειξαν αντίστροφη συσχέτιση (μείωση 25-40%) μεταξύ μέτριας κατανάλωσης οινοπνεύματος και καρδιαγγειακών νόσων Στεφανιαίων συνδρόμων Ισχαιμικών ΑΕΕ Συμφορητικής καρδιακής ανεπάρκειας Περιφερικής αγγειοπάθειας Αιφνίδιου καρδιακού θανάτου Θανάτου από οποιαδήποτε καρδιαγγειακή αιτία.

8 Στη μελέτη Health Professionals Follow-up Study (N Engl J Med 2003;348:109-18) Για 12 χρόνια Μέτρια κατανάλωση αλκοολούχων ποτών Μείωση 30-35% της πιθανότητας καρδιακού επεισοδίου, Ανεξάρτητα από το είδος του ποτού ή την ταυτόχρονη ή όχι λήψη τροφής.

9 Εχουμε ενδείξεις ότι το κόκκινο κρασί (ειδικά όταν καταναλώνεται με τα γεύματα) προσφέρει μεγαλύτερη προστασία σε σχέση με το λευκό, μπύρα κ.α. Περιέχει μεγαλύτερη ποσότητα και περισσότερα είδη πολυφαινολικών ενώσεων όπως: κατεχίνη, γαλλικό οξύ, ρουτίνη κλπ, οι οποίες αφθονούν στα σταφύλια κι έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Αυτές οι ουσίες δημιουργούνται κατά την διαδικασία παλαίωσης του κόκκινου κρασιού

10 Οι ουσίες αυτές δρούν ευεργετικά στη λειτουργικότητα των αιμοπεταλίων και την ενδοθηλιακή λειτουργία και ανασταλτικά στην οξείδωση της LDL.

11 Η μπύρα είναι ένα ποτό που με την ιδιαίτερη του σύσταση σε αλκοόλ και αντιοξειδωτικά (φλαβονοειδή, όπως η τυροσόλη και η ρεσβερατρόλη), μπορεί να δράσει ευεργετικά στη λειτουργικότητα της καρδιάς και των αγγείων, γεγονός που είναι εμφανές αμέσως μετά την κατανάλωσή του και μέχρι 2 ώρες αργότερα. Ας σημειωθεί πως η μπύρα, ως αλκοολούχο ποτό, ευεργετεί μόνο όταν προσλαμβάνεται με το πρέπον μέτρο και εφόσον δεν οδηγεί σε θερμιδική εκτροπή. Acute Effects of Beer on Aortic Stiffness Wave Reflections and Endothelial Function in Healthy Men: A Randomized, Single-Blinded, Cross-Over Trial. K. Karatzi a, A. Georgoulia a, V.G. Rontoyanni b, A. Protogerou b, K. Xenos c, J. Chrisou c, P.P. Sfikakis, L.S. Sidossis a,d.

12 Η ευνοϊκή επίδραση της μέτριας κατανάλωσης αλκοόλης έχει τεκμηριωθεί και στον Ελληνικό πληθυσμό. CARDIO study Καταγράφεται J καμπύλη μεταξύ κατανάλωσης αλκοόλης και στεφανιαίας νόσου. Panagiotakos DB, et al, J Cardiovasc Risk 2001;8:329-35

13 Ακόμη φαίνεται ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλης συνδυάζεται με χαμηλότερη επίπτωση ισχαιμικών ΑΕΕ και άνοιας. Κατανάλωση πάνω από το μέτριο συνδυάζεται με υψηλότερη επίπτωση ισχαιμικών ΑΕΕ, εγκεφαλικής αιμορραγίας και άνοιας.

14 Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ Αυξάνει HDL (5% με 1 ποτό, 10% με 2-3) Ινωδόλυση Ευαισθησία στην ινσουλίνη μειώνοντας έτσι τα επίπεδα της ινσουλίνης νηστείας και της μεταγευματικής ινσουλίνης, με τελικό αποτέλεσμα τη μείωση της επίπτωσης του ΣΔ.

15 Η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ Μειώνει Οξειδωμένη LDL τριγλυκερίδια (7-10%) Συνάθροιση και τη συγκόλληση των PLTs Ομοκυστεϊνη CRP ινωδογόνο IL-6 ICAM VCAM- E σελεκτίνη ΤNF

16 Η κατάχρηση αλκοόλης προκαλεί Μυοκαρδιακή βλάβη είτε με απ ευθείας τοξική δράση στο μυοκάρδιο είτε μέσω τοξικής δράσης μεταβολιτών. (αλκοολική μυοκαρδιοπάθεια) Αρτηριακή υπέρταση (αύξηση κατεχολαμινών, ενεργοποίηση RAAS) Αύξηση της ολικής χοληστερόλης, της LDL αλλά κυρίως των τριγλυκεριδίων. Αρρυθμίες..(holiday heart syndrome) Η μέθη αυξάνει τα καρδιαγγειακά συμβάματα και τη συνολική θνητότητα ακόμα και σε περιστασιακούς καταναλωτές.

17 Μηνύματα για το σπίτι Το αλκοόλ είναι ένα «σπαθί με δύο κόψεις» 15gr για τις γυναίκες 30gr για τους άνδρες Ευνοϊκή επίδραση σε ΑΠ Λιπίδια Ευαισθησία στην ινσουλίνη Αγγειακό ενδοθήλιο Φλεγμονώδεις δείκτες Μηχανισμούς πήξης.

18 Μηνύματα για το σπίτι Η επιλογή του ποτού έχει μικρή επίδραση στο καρδιαγγειακό όφελος, με μικρή υπεροχή του κόκκινου κρασιού. Οι οδηγίες συνεκτιμούν το ιστορικό και τους άλλους παράγοντες κινδύνου ώστε να σταθμιστεί το πραγματικό όφελος.

19 The problems with alcohol relate not to the use of a bad thing, but to the abuse of a good thing Abraham Lincoln

20 Καφές Ο καφές είναι ένα ρόφημα που καταναλώνεται από πολλές ηλικιακές ομάδες. Η επιστημονική κοινότητα δείχνει τα τελευταία χρόνια μεγάλο ενδιαφέρον για τη μελέτη του καφέ. Τα αποτελέσματα των μελετών όχι μόνο δεν είναι καταληκτικά αλλά τις περισσότερες φορές είναι και αντιφατικά.

21 Η καφείνη ενεργοποιώντας το συμπαθητικό και ανταγωνιζόμενη την ενδογενή αδενοσίνη ανεβάζει οξέως την ΑΠ προκαλώντας περιφερική αγγειοσύσπαση και αύξηση της αορτικής σκληρίας. (Vlachopoulos et al, 2007) Ποσότητα καφείνης που περιέχεται σε 2-3 φλυτζάνια καφέ φαίνεται από ABPMs ότι μπορεί να προκαλέσει οξεία άνοδο της ΑΠ ως και 10mmHg σε άτομα που πίνουν σπάνια καφέ. Συνήθως προκαλεί άνοδο κατά 4-5mmHg

22 Η κατανάλωση καφέ αυξάνει την ΑΠ όχι όμως και την καρδιακή συχνότητα. Η αύξηση της ΑΠ ξεκινά στα 15 min από την κατανάλωση, είναι μέγιστη στη 1 ώρα και κρατά περί τις 3 ώρες. Η αύξηση κυμαίνεται από 5-14/9-10mmHg. Το εύρος της απάντησης εξαρτάται από το αν ο καταναλωτής είναι συνηθισμένος. Οι ηλικιωμένοι είναι πιο ευαίσθητοι.

23 η συμπεριφορά του καρδιαγγειακού συστήματος στην χρόνια κατανάλωση καφέ, έχει οδηγήσει τους ερευνητές στην υπόθεση της «ανοχής» στην καφείνη. Τέτοια όμως ανοχή εντοπίζεται μόνο στους μισούς από τους καταναλωτές καφέ (Lovallo et al, 2004)

24 O decaff προκαλεί μικρή ή καθόλου αύξηση της ΑΠ.

25 Τελικά αυξάνει επικίνδυνα ο καφές την αρτηριακή πίεση; H πλειονότητα των επιστημονικών στοιχείων συγκλίνει στο ότι η μέτρια κατανάλωση καφέ δεν αυξάνει τον κίνδυνο υπέρτασης. Η όποια επίδραση του καφέ στην αρτηριακή πίεση φαίνεται να παρατηρείται με την υπερκατανάλωσή του και κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα που ήδη πάσχουν από υπέρταση. Συνεπώς, η μέτρια κατανάλωση καφέ δεν φαίνεται να επιδρά αρνητικά στην πίεση υγιών ατόμων.

26 Ο καφές από την άλλη παρουσιάζει ευεργετική επίδραση στους παράγοντες κινδύνου για αθηροσκλήρωση Αυξάνει την αντίσταση της LDL στην οξείδωση Παρεμποδίζει τη συγκόλληση των PLTs Μειώνει τις στεφανιαίες ασβεστοποιήσεις

27 Ποιο είδος καφέ επηρεάζει λιγότερο την καρδιαγγειακή λειτουργία; Σε πρόσφατη μελέτη διερευνήθηκε η επίδραση 4 τύπων καφέ (αραβικός, ελληνικός, αμερικάνικος και στιγμιαίος καφές) στην αρτηριακή πίεση 400 εθελοντών. Κάθε ένας από τους εθελοντές κατανάλωσε ρόφημα καφέ 250 ml. Μία ώρα μετά την κατανάλωση στιγμιαίου καφέ παρατηρήθηκε πτώση στη συστολική και διαστολική αρτηριακή πίεση, αλλά και σημαντική πτώση στην καρδιακή συχνότητα. Παρόμοια δράση είχε και η χορήγηση αραβικού κι ελληνικού τύπου καφέ, οι οποίοι όμως έχουν υψηλότερη περιεκτικότητα καφεΐνης. Ο αμερικάνικος καφές δεν είχε καμία σημαντική επίδραση είτε στην αρτηριακή πίεση είτε στην καρδιακή συχνότητα του πληθυσμού.

28 Σχετίζεται ο καφές με την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου; Εκτός από την υψηλή αρτηριακή πίεση, η στεφανιαία νόσος έχει κι άλλους προδιαθεσικούς παράγοντες στους οποίους η κατανάλωση καφέ φαίνεται να έχει ευνοϊκή δράση μέσω της μείωσης του οξειδωτικού stress. Μελέτες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση καφέ οδηγεί σε μείωση των τριγλυκεριδίων, καθώς επίσης ότι λειτουργεί προστατευτικά και στην εμφάνιση σακχαρώδους διαβήτη.

29 Η ευεργετική αυτή επίδραση αποδίδεται από τους ερευνητές στις χημικές ουσίες πολυφαινόλες που περιέχονται στον καφέ, ειδικά στον ελληνικό παραδοσιακό καφέ, που περιέχει υψηλής ποσότητας διτερπένια. Εξάλλου, το καφεϊκό οξύ φαίνεται να βελτιώνει την αγγειακή λειτουργία μειώνοντας την οξείδωση. Επιπλέον, άλλες θρεπτικές ουσίες σε μικρές ποσότητες, που επίσης περιέχονται στον καφέ, όπως τα φλαβονοειδή, το μαγνήσιο, το κάλιο, η βιταμίνη Ε κ.α., συνεισφέρουν στην επωφελή δράση του καφέ, κυρίως χάρη στις αντιοξειδωτικές ιδιότητές τους.

30 Πόσους καφέδες την ημέρα μπορώ να πίνω; Υπάρχει αντιστρόφως ανάλογη σχέση ανάμεσα στην κατανάλωση καφέ και την εμφάνιση καρδιακής ανεπάρκειας, με την ισχυρότερη προστατευτική δράση να φαίνεται να έχουν τα 4 φλιτζάνια καφέ την ημέρα στα οποία παρατηρήθηκε μείωση του κινδύνου κατά 11%. Αυτό αφορά και τα δύο φύλα, καθώς και τους πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη ή έμφραγμα του μυοκαρδίου.

31 Επηρεάζει η κατανάλωση καφέ την εμφάνιση εγκεφαλικών επεισοδίων; Μια σημαντική μετα-ανάλυση προοπτικών μελετών που δημοσιεύτηκε το 2011, έδειξε Η μέτρια κατανάλωση καφέ (6-7 φλιτζάνια την ημέρα) φαίνεται να έχει σημαντικά αρνητική συσχέτιση με την εμφάνιση εγκεφαλικών. Τα αποτελέσματα ήταν παρόμοια τόσο για τα ισχαιμικά, όσο και για τα αιμορραγικά εγκεφαλικά επεισόδια.

32 ενήλικοι Φινλανδοί καπνιστές που συμμετείχαν σε μεγάλη μελέτη για την πρόληψη του καρκίνου και παρείχαν πληροφορίες για τη διατροφή τους, περιλαμβανομένης της κατανάλωσης καφέ και τσαγιού. Κανείς εκ των ανδρών δεν είχε ιστορικό εγκεφαλικού επεισοδίου αρχικά. 13 χρόνια follow-up καταγράφηκαν εγκεφαλικά έμφρακτα, 383 ενδοεγκεφαλικές αιμορραγίες, 196 υπαραχνοειδείς αιμορραγίες και 84 ακαθόριστα εγκεφαλικά επεισόδια. Stroke, 2008, Larson et al,

33 Έπειτα από συνυπολογισμό της ηλικίας και της παρουσίας παραγόντων κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο, οι άνδρες που έπιναν οκτώ ή περισσότερα φλιτζάνια καφέ την ημέρα είχαν 23% χαμηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού εμφράκτου συγκριτικά με άνδρες που έπιναν λιγότερα από δύο. Οι άνδρες που έπιναν δύο ή περισσότερα φλιτζάνια τσάι καθημερινά είχαν 21% χαμηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου συγκριτικά με άνδρες που δεν έπιναν τσάι. Καμία σχέση δεν καταγράφηκε μεταξύ κατανάλωσης καφέ και τσαγιού και της ενδοεγκεφαλικής ή υπαραχνοειδούς αιμορραγίας. Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η αυξημένη κατανάλωση καφέ και τσαγιού μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, ανεξαρτήτως των γνωστών καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου.

34 Πολλές από αυτές τις πρώτες μελέτες είχαν κατηγορηθεί ως πολύ σύντομες και σε μικρό στατιστικό δείγμα. Σχολή Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο Harvard School σχέση της κατανάλωσης καφέ, με τις καρδιακές παθήσεις και τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου, σε περισσότερους από υγιείς άνδρες και επαγγελματίες της υγείας. κατανάλωση καφέ δεν έχει καμία επίδραση στον κίνδυνο καρδιακής προσβολής ή εγκεφαλικού επεισοδίου. New England Journal of Medicine (1990)

35 Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια που εξέτασαν την κατανάλωση καφέ σε σχέση με τον επιπολασμό των εγκεφαλικών επεισόδιων συμμετέχοντες το 2009, αναφέρει ότι ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου ήταν υψηλότερος μεταξύ των ατόμων που δεν έπιναν καφέ και χαμηλότερος μεταξύ αυτών που έπιναν καφέ. Το 5% εκείνουν που έπιναν ένα ή δύο φλιτζάνια την ημέρα υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο, σε σχέση με μόλις 2,9% εκείνων που έπιναν έξι ή περισσότερα φλιτζάνια.

36 Harvard 2009 Circulation. Σύμφωνα με αυτήν, από τις γυναίκες που συμμετείχαν εκείνες που έπιναν δύο έως τέσσερα φλιτζάνια καφέ την ημέρα είχαν 19% σε 20% χαμηλότερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου συγκριτικά με τις γυναίκες που έπιναν λιγότερο από ένα φλιτζάνι το μήνα. -

37 Το 2011 μελέτη που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Επιδημιολογίας και Υγιεινής στην Κοινότητα (Journal of Epidemiology and Community Health) σε άνδρες και γυναίκες στην Ιαπωνία κατέδειξε ότι η κατανάλωση ενός έως δύο φλυτζανιών καφέ την ημέρα μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο έως και 23%.

38 Coffee, Decaffeinated Coffee, Caffeine, and Tea Consumption in Young Adulthood and Atherosclerosis Later in Life The CARDIA Study Reis et al Arteriosclerosis, Thrombosis, and Vascular Biology. 2010; 30: no substantial association between coffee or caffeine intake and coronary and carotid atherosclerosis. However, our results suggested an inverse association between tea and CAC, but not carotid atherosclerosis.

39 Μια έρευνα καρδιολόγων της 1ης Καρδιολογικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, (Chrysohou et al.) η οποία πραγματοποιήθηκε στο νησί της Ικαρίας, δείχνει ότι η με μέτρο κατανάλωση καφέ, ένα με δύο φλιτζάνια την ημέρα, από ηλικιωμένα άτομα, τα οποία πάσχουν από υπέρταση, μπορεί να επιφέρει βελτιώσεις στην κατάσταση των αρτηριών τους. Η μέτρια κατανάλωση καφέ, εκτός από την ωφέλεια για τις αρτηρίες των υπερτασικών, οδηγεί σε μειωμένες καρδιοαγγειακές παθήσεις, σε μικρότερη εμφάνιση διαβήτη και υπερλιπιδαιμίας, χαμηλότερο δείκτη σωματικής μάζας και καλύτερη νεφρική λειτουργία. Δεν υπάρχουν ενδείξεις αν η αύξηση της κατανάλωσης καφέ σε τρία έως πέντε φλιτζάνια ημερησίως θα επιφέρει οποιαδήποτε περαιτέρω βελτίωση στην ελαστικότητα των αρτηριών.

40 οι ειδικοί επισημαίνουν ότι συνηθίζουμε να προσθέτουμε στον καφέ κρέμα, γάλα, και ζάχαρη και αυτό μπορεί κάλλιστα να εξαλείφει τις όποιες ευεργετικές επιδράσεις του καφέ στα αγγεία και στην καρδιά. Το κάπνισμα επίσης εμποδίζει τα όποια ευνοϊκά αποτελέσματα του καφέ να φανούν.

41 Σας ευχαριστώ!