MiSRaR. Mitigating Spatial Relevant Risks in European Regions and Towns

Transcript

1 MiSRaR Mitigating Spatial Relevant Risks in European Regions and Towns 1

2 Το έργο MiSRaR σε αριθμούς 7 εταίροι 6 χώρες 3 χρόνια διάρκεια 16 θεματικά σεμινάρια 3 φυλλάδια 1 εγχειρίδιο άμβλυνσης κινδύνων 2

3 Μεθοδολογία Σε κάθε σεμινάριο υπήρχε ένας θεματικός άξονας (π.χ. χρηματοδότηση μετριασμού κινδύνων, σχετικό νομικό πλαίσιο κ.τ.λ.) Οι εταίροι απαντούσαν σε κοινές προς όλους ερωτήσεις και/ή παρουσίαζαν εμπειρίες και πρακτικές που σχετίζονταν με το θεματικό άξονα Πραγματοποιήθηκαν θεματικές επισκέψεις (π.χ. αντιπλημμυρικά έργα, υπηρεσίες που σχετίζονται με τη διαχείριση κινδύνων και κρίσεων) Οι παρουσιάσεις των εταίρων και η πληροφορίες από τις θεματικές επισκέψεις χρησιμοποιήθηκαν για να καταλήξουν οι εταίροι σε βασικές αρχές για τη χάραξη πολιτικών μετριασμού κινδύνων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο σύνολο των εταίρων. Οι αρχές αυτές παρουσιάζονται στα φυλλάδια και στο εγχειρίδιο του έργου. 3

4 Βασικές συνιστώσες τις έννοιας του κινδύνου επίπτωση Κίνδυνος = πιθανότητα x επίδραση x έκθεση x τρωτότητα επικινδυνότητα ευπάθεια Κάθε τμήμα της έννοιας του κινδύνου σχετίζεται με την αναγνώριση μέτρων μείωσής του 4

5 Βήματα για την άμβλυνση και τη διαχείριση κινδύνων 1.Εκτίμηση κινδύνου (αναγνώριση, ανάλυση, αξιολόγηση) 2.Εκτίμηση ικανοτήτων 3.Σύνταξη σχεδίου 4.Χρηματοδότηση 5.Άσκηση πιέσεων 6.Παρακολούθηση υλοποίησης και επιβολή 5

6 1.Εκτίμηση κινδύνου (1) Αναγνώριση κινδύνου -Ποια είναι η αιτία (πηγή) του κινδύνου; -Ποιοι είναι οι αποδέκτες (ευπάθειες); -Ποια είναι η χωρική κατανομή του κινδύνου; -Ποιοι είναι οι πιθανοί μελλοντικοί κίνδυνοι; -Σε κάθε περίπτωση πρέπει να εξετασθούν οι κίνδυνοι κατά το παρελθόν και να αξιοποιηθεί η εμπειρία και η γνώση των εμπλεκόμενων υπηρεσιών και των κατοίκων 6

7 1.Εκτίμηση κινδύνου (2) Ανάλυση κινδύνου - Στόχος: ο ορισμός της φύσης και της σχετικής εμβέλειας των κινδύνων - Η ανάλυση έχει σκοπό να βοηθήσει να τεθούν προτεραιότητες - Μπορούμε να έχουμε απλή προσέγγιση (ένας κίνδυνος) ή ενιαία προσέγγιση (σύνολο των κινδύνων) Αξιολόγηση κινδύνου -Υποβολή αποτελεσμάτων της αναγνώρισης και ανάλυσης κινδύνων στους (πολιτικούς) φορείς λήψης αποφάσεων - Οι υποκειμενικές προτιμήσεις όσων λαμβάνουν τις τελικές αποφάσεις παίζουν πάντα σημαντικό ρόλο 7

8 Χαρτογράφηση κινδύνων συστήματα GIS Συ Συστήματα GIS - Σημαντικά εργαλεία για τη χωρική αναπαράσταση των κινδύνων - Σχετικά υψηλό κόστος δημιουργίας, πιθανές δυσκολίες στην επικαιροποίηση των δεδομένων - Μεγάλες δυνατότητες για χρήση των συστημάτων από πολλές υπηρεσίες ταυτόχρονα 8

9 Ενιαία προσέγγιση κινδύνων Ενιαία προσέγγιση κινδύνων στις Safety Regions της Ολλανδίας - Για κάθε κίνδυνο δημιουργούνται πιθανά σενάρια - Μετριούνται οι επιπτώσεις των σεναρίων, με βάση 10 κριτήρια, σε 6 «ζωτικά συμφέροντα της κοινωνίας» (εδαφική ασφάλεια, φυσική ασφάλεια, οικονομική ασφάλεια, οικολογική ασφάλεια, κοινωνική και πολιτική σταθερότητα, ασφάλεια της πολιτιστικής κληρονομιάς) - Τελικά κάθε κίνδυνος βαθμολογείται - Δημιουργείται διάγραμμα κινδύνων 9

10 Διάγραμμα κινδύνων 10

11 2.Εκτίμηση ικανοτήτων Ικανότητα: ανθρώπινο δυναμικό, εξοπλισμός, χρηματοδότηση, νομικό πλαίσιο που μας διέπει κ.τ.λ. Τελικά αναφερόμαστε στα μέτρα που μπορούμε να πάρουμε Αναγνώριση ικανοτήτων: Αφού έχουν αξιολογηθεί οι κίνδυνοι που θέλουμε να μετριάσουμε και έχουν τεθεί οι σχετικοί στόχοι, αναγνωρίζουμε τα πιθανά μέτρα που μπορούν να επιτύχουν τους στόχους Ανάλυση ικανοτήτων: Από τη λίστα προτεινόμενων μέτρων, ποια είναι τα «καλύτερα»; Στη φάση αυτή ενδείκνυται η πραγματοποίηση ανάλυσης κόστους-οφέλους με σκοπό την ποσοτικοποίηση των δεδομένων. Είναι το κόστος ενός μέτρου μικρότερο από το παραγόμενο όφελος; Αξιολόγηση ικανοτήτων: Τελικά όμως από τα μέτρα που θεωρούνται καλύτερα ποια είναι αποδεκτά; Η τελικές αποφάσεις συνήθως παίρνονται σε πολιτικό επίπεδο. 11

12 Ανάλυση κόστους-οφέλους οφέλους Περίπτωση κατολισθήσεων την Ιταλία (περιοχή Santa Sofia) -Τα προτεινόμενα έργα κόστιζαν 1.4 εκ. ευρώ ευρώ συντήρηση/δεκαετία. - Η πιθανές ζημιές υπολογίστηκαν να έχουν μικρότερο κόστος. - Τελικά τα έργα δεν έγιναν, απαγορεύτηκε η δόμηση στις ζώνες υψηλού κινδύνου και τέθηκαν νέοι κανόνες δόμησης για τις περιοχές μέσου κινδύνου 12

13 Ανάλυση κόστους-οφέλους οφέλους Μελέτη για τον οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα -Πρωτοβουλία της ΤτΕ, με τη συνεργασία πολλών επιστημών με διαφορετικά γνωστικά αντικείμενα - Μελέτη των επιπτώσεων ανά τομέα και για διαφορετικά σενάρια - Παρουσίαση κόστους-οφέλους για το σύνολο των τομέων και για τρία βασικά σενάρια 13

14 Ανάλυση κόστους-οφέλους οφέλους 14

15 Ανάλυση κόστους-οφέλους οφέλους Μελέτη για τον οικονομικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό αντίκτυπο της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα 15

16 3. Σύνταξη σχεδίου - περιεχόμενα Εισαγωγή: περιγραφή προβλήματος, γενικοί στόχοι του σχεδίου Οργάνωση: νομικό πλαίσιο, αρμοδιότητες εμπλεκομένων, μηχανισμοί συνεργασίας και φορείς συντονισμού, ροή πληροφορίας και διαδικασία αποφάσεων Εκτίμηση κινδύνου: αναγνώριση, ανάλυση και αξιολόγηση κινδύνου (συμπεριλαμβάνονται χάρτες κινδύνου) Στόχοι και μέτρα μετριασμού: σαφής περιγραφή στόχων, εκτίμηση ικανότητας και μέτρα στα οποία καταλήξαμε Πόροι: τρόποι χρηματοδότησης και εύρεσης ανθρώπινου δυναμικού Συμμετοχή κοινού: ποιος είναι ο ρόλος των πολιτών και πως θα κινητοποιηθούν; Επικαιροποίηση: εισαγωγή νέων δεδομένων, αξιολόγηση μέτρων κ.τ.λ. Παραρτήματα: λίστα αποδεκτών, αναφορές κ.τ.λ. 16

17 4.Χρηματοδότηση - συνεργασίες Δημόσιος με Δημόσιο τομέα -Αρκετά διαδεδομένη περίπτωση στις χώρες της Ε.Ε - Πολλές φορές ένας οργανισμός μπορεί να συνεισφέρει σε προσωπικό /τεχνογνωσία και ένας άλλος σε χρήματα Δημόσιος με Ιδιωτικό τομέα - Δημιουργεί τεράστιες ευκαιρίες για μετριασμό κινδύνων (π.χ. νέες κατασκευές) - Δημιουργία καταστάσεων αμοιβαίου οφέλους (π.χ. προστασία δασώνεταιρεία που εμπορεύεται ξυλεία) Χρήση πόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης - Εντοπισμός περιπτώσεων που μπορούν να ενταχθούν σε Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση - Ύπαρξη μηχανισμού που μπορεί να διεκδικήσει και να κάνει σωστή χρήση της χρηματοδότησης 17

18 4.Χρηματοδότηση - παρατηρήσεις Χρήση άλλων προϋπολογισμών για μέτρα ασφάλειας -Πολλές φορές το κόστος των μέτρων ασφαλείας είναι πολύ μικρό σε σχέση με τον προϋπολογισμό ενός κατασκευαστικού προγράμματος, οπότε μπορούν να ενταχθούν σε αυτό από την αρχή. - Προβλεπόμενες κατασκευές μπορούν με μικρές τροποποιήσεις να συμβάλλουν στην ασφάλεια (π.χ. τοίχοι ηχομόνωσης στο σιδηρόδρομο) Ποιοι είναι αυτοί που ωφελούνται από τα μέτρα ασφαλείας; - Σε μία ανάλυση κόστους οφέλους γίνεται εμφανές ποιος ωφελείται από ένα μέτρο. Οι ωφελούμενοι είναι πιθανοί χρηματοδότες. Πως επιμερίζεται το κόστος έργων που ωφελούν οντότητες πέρα από τα διοικητικά όρια εντός των οποίων γίνονται; - Περίπτωση αντιπλημμυρικών έργων σε μεγάλα ποτάμια 18

19 Forli Sezena Περίπτωση συνεργασίας Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα - Ανάγκη κατασκευής χώρων απόθεσης νερού για αποφυγή πλημμύρων - Δεν υπήρχαν αρκετοί πόροι - Δόθηκε η έκταση για αμμοληψίες, οπότε ο ανάδοχος θα κάνει σε αντάλλαγμα τα απαραίτητα έργα, θα αγοράσει ιδιωτικές εκτάσεις κτλ. - Η έκταση που θα προκύψει θα είναι πάλι δημόσια 19

20 Εντάσσοντας μέτρα ασφαλείας στη χωροταξική ανάπτυξη 20

21 Εντάσσοντας μέτρα ασφαλείας στη χωροταξική ανάπτυξη 21

22 Εντάσσοντας μέτρα ασφαλείας στη χωροταξική ανάπτυξη 22

23 5. Άσκηση πιέσεων (1) Άσκηση πιέσεων-lobby -Προσπάθεια για επηρεασμό πολιτικών και αποφάσεων που σχετίζονται με κατανομή πόρων εντός πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών συστημάτων και οργανισμών -Η άσκηση πιέσεων μπορεί να έχει απόλυτα θετική σημασία αφού μπορεί να αποσκοπεί:σε περισσότερους πόρους ή σε λήψη μέτρων για αντιμετώπιση κινδύνων καθώς και σε πιο αποτελεσματική νομοθεσία. - Ένα δίκτυο εταίρων μπορεί να πιέσει πιο αποτελεσματικά - Πολλές φορές οι πολίτες μπορεί να συνεισφέρουν. Οι ενδιαφερόμενοι πρέπει να ενημερώνονται και να χρησιμοποιούν τις δικές τους δυνατότητες. 23

24 5. Άσκηση πιέσεων (2) Περίπτωση οργάνωσης πιέσεων - Διατήρηση καταλόγου με όσους εμπλέκονται στη διαδικασία λήψης αποφάσεων - Δημιουργία ντοσιέ με αντικειμενικά επιχειρήματα για μέτρα ασφαλείας που πρέπει να ληφθούν (αριθμοί, πραγματικά παραδείγματα, αναλύσεις ειδικών) - Προβολή του θέματος και κινητοποίηση των «επαφών» μας τη στιγμή που για κάποιο λόγο θα δοθεί δημοσιότητα 24

25 Η σημασία της δικτύωσης για την υλοποίηση μέτρων Παράδειγμα «ελεγχόμενων πυρκαγιών» στην Πορτογαλία -Χρήση ελεγχόμενων πυρκαγιών για τη δημιουργία αντιπυρικών ζωνών - Η εφαρμογή γίνεται από την πολιτική προστασία και την πυροσβεστική, ενώ συντονιστές είναι στελέχη που είχαν ειδική εκπαίδευση από την εθνική αρχή δασών. Η μέθοδος έχει αναπτυχθεί με βάση επιστημονικές μεθόδους. -Σημαντικά πλεονεκτήματα: χαμηλό κόστος, καίγεται μόνο το «κάτω μέρος» ενός πευκοδάσους και όχι τα δέντρα 25

26 Ελεγχόμενη πυρκαγιά 26

27 Ελεγχόμενη πυρκαγιά 27

28 6. Παρακολούθηση υλοποίησης και επιβολή Μετά το σχεδιασμό και λήψη μέτρων πρέπει να διασφαλιστεί η σωστή εφαρμογή τους - Ορισμός μηχανισμού που παρακολουθεί τη σωστή εφαρμογή των μέτρων - Τρόπος παρακολούθησης της εφαρμογής και αξιολόγηση των ίδιων των μέτρων Επιβολή - Αν διαπιστωθεί παρέκκλιση στην εφαρμογή των μέτρων πρέπει να υπάρχει μηχανισμός επιβολής τους - Ορισμός κυρώσεων - Στόχος δεν πρέπει να είναι η τιμωρία αλλά η υλοποίηση των μέτρων - Όταν αναφερόμαστε σε μέτρα που πρέπει να πάρουν οι πολίτες, η εκπαίδευση σε σχέση με τον τρόπο δράσης πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από ένα περιστατικό μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματικότερη από οποιαδήποτε μορφή καταναγκασμού 28

29 MiSRaR Mitigating Spatial Relevant Risks in European Regions and Towns