ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ. Ανοια και νόσος Αλτσχάιμερ. sd Σάββατο 14 - Κυριακή 15 Δεκεμβρίου 2013 AΦΙEΡΩΜΑ

Transcript

1 ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ sd Σάββατο 14 - Κυριακή 15 Δεκεμβρίου 2013 AΦΙEΡΩΜΑ Ανοια και νόσος Αλτσχάιμερ

2 2 ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΓνήσιαΓεύσηαπόΕλλάδα Παράδοση, σύγχρονες τεχνικές επεξεργασίας, ανώτερη ποιότητα ΤΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ ΑνοιακαινόσοςΑλτσχάιμερ Σελίδα 4 ΝόσοςΠάρκινσον Σελίδα 7 Αγγειακήάνοια Σελίδα 10 ΑνοιαμεσωμάτιατουLewy Σελίδα 10 Γνωριμίαμετονανθρώπινοεγκέφαλο καιτοντρόπολειτουργίαςτου Σελίδα 11 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ Το«Α»καιτο«Ω»τηςΝεοελληνικήςΓραμματικής Σελίδα 16 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΕδώείναιΕξάρχεια,δενείναιπαίξε-γέλασε Σελίδα 17 ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ ΦωτογραφικέςαναμνήσειςαπότηνΟμογένειατου2002 Σελίδα 18 ΕΙΚΟΝΕΣ Ιστορικές φωτογραφίες που σημάδεψαν την ανθρώπινη μοίρα Σελίδα 20 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΦωτεινήΤσαλίκογλου:ΗΕλλάδαείναιτομόνοπουέχουμεκαιπρέπει νατοκρατάμεμετρυφερότηταμέσαστομυαλόκαιτηνκαρδιάμας Σελίδα 22 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΦωτεινήΤσαλίκογλου:ΗΕλλάδαείναιτομόνοπουέχουμεκαιπρέπει νατοκρατάμεμετρυφερότηταμέσαστομυαλόκαιτηνκαρδιάμας Σελίδα 24 ΙδέεςτηςτελευταίαςστιγμήςγιατηΔιακόσμηση τουχριστουγεννιάτικουδέντρουσας Σελίδα 26 ΖεστάοικονομικόσπίτιενόψειΧριστουγέννων Σελίδα 27 ΘΕΜΑ Χριστουγεννιάτικαδώρακαισυσκευασίες Σελίδα 28 ΤΑΞΙΔΙΑ ΕλάτεστηνΕλλάδα-και-γιατηνΟρεινήΚορινθία Σελίδα 29 ΘΕΜΑ ΣωτήρηςΛυμπερόπουλος Σελίδα 30 Ταγυναικείαπρότυπαομορφιάςανάδεκαετία Σελίδα 31 Οσαέχειμάθειόλοςοκόσμοςγιατοευζην απότηνελληνική(φιλο)σοφία Σελίδα 32 ΗάγνωστηιστορίατηςελληνικήςμαφίαςτηςΝέαςΥόρκης Σελίδα 33 ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Μίτσελ:Τομήλοκάτωαπότημηλιά Σελίδα 34 ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗ Καθοριστικήηεπιλογήτουειδικού Σελίδα 35 ΔΙΑΤΡΟΦΗ Ημέθοδοςτηχρονοδιατροφής Σελίδα 36 ΜΑΓΕΙΡΙΚΗ Οιδικέςσαςσυνταγέςμαγειρικήςκαιζαχαροπλαστικής Σελίδα 37 ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ Σελίδα 38 ΓΥΝΑΙΚΑ Σελίδα 39 [\ NATIONALHERALD th Street, Long Island City, N.Y ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ: ηµοκρίτου 1 & Ακαδηµίας Τ.Κ ΕΤΟΣ Ι ΡΥΣΕΩΣ 1915 FOUNDED 1915 Krinos Foods, LLC., Northern Blvd. LIC, NY το βιβλίο είναι φίλος (718) Ιδρυτής ΠΕΤΡΟΣ ΤΑΤΑΝΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ Η. ΔΙΑΜΑΤΑΡΗΣ ΕΚΔΟΤΗΣ-ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΒΕΤΑ Η. ΔΙΑΜΑΤΑΡΗ-ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ Βοηθός Εκδότη - Υπεύθυνη Διαφημιστικού Τμήματος ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΑΓΑΛΙΟΣ Υπεύθυνος Εκδοσης ΧΡΥΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΜΗΤΡΟΥ Υπεύθυνη Παραγωγής ΑΝΝΑ ΑΓΓΕΛΙΔΑΚΗ Marketing-Kαλλιτεχνική Διεύθυνση MIKE DeVITA Υπεύθυνος Τεχνολογίας

3 ΣΑΒΒΑΤΟ 14 - ΚΥΡΙΑΚΗ 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΑΦΙΕΡΩΜΑ 3 Ανοια: η ασθένεια του αιώνα Σε μάστιγα τείνει να εξελιχθεί η άνοια τα τελευταία χρόνια. Οι ειδικοί έχουν υπολογίσει ότι σχεδόν κάθε τέσσερα δευτερόλεπτα σε όλο τον πλανήτη γίνεται μια νέα διάγνωση της ασθένειας, ενώ πρόσφατες εκτιμήσεις επιστημόνων αναφέρουν ότι τα κρούσματα άνοιας (που σήμερα υπολογίζονται σε περίπου 36 εκατομμύρια παγκοσμίως) μέχρι και το όχι και τόσο μακρινό 2050 θα έχουν τριπλασιαστεί. Παρά το γεγονός ότι η άνοια πλήττει κυρίως άτομα τρίτης ηλικίας, στην ουσία πρόκειται για μια ασθένεια που αφορά όλους, αφού στο κοντινό ή στο ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον του καθενός είναι πιθανό να υπάρχει (ή δύναται να υπάρξει) περίπτωση ασθενούς άνοια. Στην παρούσα φάση, και παρά την αναμφισβήτητα σημαντική πρόοδο που έχει σημειώσει η επιστήμη τα τελευταία χρόνια, η άνοια δεν μπορεί να προβλεφθεί, ούτε και υπάρχουν φάρμακα που μπορούν να θεραπεύσουν τις διάφορες μορφές της. Η έγκαιρη διάγνωση, ωστόσο, είναι πολύ σημαντική για την αποτελεσματικότερη διαχείριση της ασθένειας από τον ίδιο τον ασθενή, τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής του, αλλά και προκειμένου οι κοντινοί κυρίως συγγενείς του να είναι καλύτερα ενημερωμένοι και προετοιμασμένοι να χειριστούν τα προβλήματα που προκαλεί η νόσος στον άνθρωπό τους, αλλά και στους ίδιους. Στο τρέχον τεύχος του «Περιοδικού» σας παρουσιάζουμε έναν οδηγό γύρω από αυτή τη μάστιγα του αιώνα, ώστε η γνώση να αποτελέσει δύναμη και όπλο στα χέρια σας, που θα θωρακίσει, όσο το δυνατόν περισσότερο, εσάς και τις οικογένειές σας.

4 4 ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ ΣΕ λιγεσ ΜΕΡΕΣ ΕΡχΟνΤΑΙ ΤΑ χριστουγεννα ΚΑΙ Η ΠΡωΤΟχΡΟνΙΑ. ΗΜΕΡΕΣ χαρασ ΚΑΙ ΕΥΤΥχΙΑΣ ΚΑΙ ΟλΟΙ θελουμε να ΒλΕΠΟΥΜΕ ΚΑΙ να ΑΚΟΥΜΕ ΕΥχΑΡΙΣΤΑ θεματα. ΜΗν ξεχναμε ΟΜωΣ ΟΤΙ ΤΟ ΙΔΙΟ θελουν Ο ΠΑΠΠΟΥΣ ΜΑΣ ή Η γιαγια ΜΑΣ, Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ή Η ΜΗΤΕΡΑ ΜΑΣ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ να ΕχΟΥν ΚΑΠΟΙΟ ΕΙΔΟΣ ΑνΟΙΑΣ. ΑΣ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑλΑΒΟΥΜΕ... Ανοια και νόσος Αλτσχάιμερ Οόρος άνοια αναφέρεται σε ένα «σύνδρομο» το οποίο αποτελεί μια συλλογή από συμπτώματα και ενδείξεις. Η άνοια είναι το σύνδρομο κατά το οποίο τα άτομα αντιμετωπίζουν προβλήματα μνήμης καθώς και προβλήματα σε άλλους τομείς, οι οποίοι ελέγχονται από τον εγκέφαλο, όπως ο λόγος, η προσοχή κλπ. Το σύνδρομο της άνοιας έχει πολλές αιτίες αλλά η πλέον συχνότερη (σε ποσοστό 50%-60%) είναι η Νόσος Αλτσχάιμερ. Μέχρι σήμερα έχουν περιγραφεί πάνω από 100 είδη άνοιας, διαφορετικής αιτιολογίας. Τα συνηθέστερα είναι: α) Η νόσος Αλτσχάιμερ, σε ποσοστό μεγαλύτερο του 55% του συνόλου, β) Η αγγειακή άνοια, σε ποσοστό 17,5%, γ) Η άνοια με σωμάτια Lewy και η άνοια της νόσου του Πάρκινσον σε ποσοστό 7,5%. Ακολουθούν μετωποκροταφικές άνοιες, η νόσος Creutzfeldt - Jakob, η φλοιοβασική εκφύλιση κ.ά. σε ποσοστό 20%. Τι είναι η νόσος του Αλτσχάιμερ; Ηνόσος του Αλτσχάιμερ είναι μια επίκτητη και εμμένουσα έκπτωση των διανοητικών ικανοτήτων, που επηρεάζει πολλαπλά γνωστικά πεδία, και δημιουργεί πρόβλημα στην καθημερινή, επαγγελματική και κοινωνική ζωή του ατόμου. Αποτελεί τη συχνότερη αιτία άνοιας και είναι υπεύθυνη για περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις άνοιας. Τα διαγνωστικά κριτήρια της Aνοιας τύπου Αλτσχάιμερ κατά DSM-IV (American Psychiatric Association 1994) είναι τα εξής: Α. Ανάπτυξη πολλαπλών νοητικών ελλειμμάτων: Α1 Εκπτωση μνήμης. Α2 Τουλάχιστον ένα από τα ακόλουθα: α) αφασία β) απραξία, γ) αγνωσία, δ) διαταραχή των εκτελεστικών λειτουργιών. Β. σημαντική έκπτωση της επαγγελματικής και κοινωνικής λειτουργικότητας και σηματοδοτούν έκπτωση από το προηγούμενο επίπεδο λειτουργικότητας. Γ. Η πορεία της νόσου χαρακτηρίζεται από σταδιακή έναρξη και προϊούσα γνωστική έκπτωση. Δ. Τα παραπάνω γνωστικά ελλείμματα δεν οφείλονται σε α) άλλες ασθένειες του ΚΝΣ β) συστηματικές νόσους γ) κατάχρηση ουσιών δ) άλλες ψυχιατρικές νόσους. Ε. Τα ελλείμματα δεν συμβαίνουν αποκλειστικά κατά τη διάρκεια παραληρήματος. Επιδημιολογία της νόσου του Αλτσχάιμερ Η νόσος του Αλτσχάιμερ αποτελεί την πιο συχνή αιτία άνοιας. Σε διάφορες μελέτες υπεύθυνη για το 40-74% του συνόλου των ανοιών εκατ. άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν υπολογίζεται ότι πάσχουν από την νόσο Αλτσχάιμερ. Στην Ελλάδα, υπολογίζεται πως υπάρχουν με ασθενείς με άνοια. Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η τρίτη πιο πολυέξοδη νόσος, μετά τα καρδιακά νοσήματα και τον καρκίνο. Τα πρώτα συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ Συνήθως, το πρώτο σύμπτωμα στη νόσο του Αλτσχάιμερ είναι η έκπτωση στην πρόσφατη μνήμη, η οποία μπορεί να εκδηλωθεί με: επανάληψη ερωτήσεων και ιστοριών από τον ασθενή χάσιμο πραγμάτων, που ακολουθείται συχνά από εκνευρισμό και σημαντική αναστάτωση αδυναμία απόκτησης καινούργιων γνώσεων αδυναμία εκμάθησης γεγονότων που συνέβησαν Συχνά, ένα από τα πρώτα συμπτώματα της νόσου του Αλτσχάιμερ είναι οι διαταραχές του λόγου. Οι ασθενείς έχουν δυσκολία στην εύρεση της κατάλληλης λέξης, περιγράφουν μια λέξη σωστά, αλλά δεν μπορούν να την ονοματίσουν και ο λόγος τους γίνεται λιγότερο αυθόρμητος σε σχέση με παλιά και πιο φτωχός. Αργότερα, κατά τη διάρκεια της νόσου οι ασθενείς αποπροσανατολίζονται χρονικά και αργότερα χωρικά. Αυτό γίνεται αντιληπτό από τους συγγενείς γιατί δεν ξέρουν τι μέρα της εβδομάδος είναι, πόσο του μήνα έχουμε, τι μήνα και τι έτος. Συνήθως ο χωρικός αποπροσανατολισμός έπεται του χρονικού. Στα διαγνωστικά κριτήρια της άνοιας συμπεριλαμβάνεται η απραξία, δηλαδή η αδυναμία να κάνει κάτι παρά τη διατήρηση της κινητικότητας και η αγνωσία, δηλαδή η αδυναμία προσδιορισμού αντικειμένου παρά τη μη προσβολή του αισθητηριακού μηχανισμού. Πέρα από τα παραπάνω, πολλές φορές συνυπάρχει μια μεταβολή στο χαρακτήρα των ασθενών με νόσο του Αλτσχάιμερ, η οποία συχνά προηγείται της εκδήλωσης των άλλων συμπτωμάτων της νόσου κατά αρκετά χρόνια. Το ίδιο συμβαίνει και με διαταραχές της συγκέντρωσης, οι οποίες αποτελούν πρώιμα συμπτώματα της νόσου του Αλτσχάιμερ. Το πρόβλημα με τα συμπτώματα αυτά είναι πως είναι μη ειδικά και συνήθως αποδίδονται από το περιβάλλον στην ηλικία, το άγχος ή και την πεσμένη διάθεση. Τέλος, μη γνωσιακά συμπτώματα, κυρίως κατάθλιψη, μπορεί να αποτελούν το βασικό σύμπτωμα στην έναρξη της άνοιας. Στα αρχικά στάδια της νόσου οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να ζουν μόνοι, χρειάζεται όμως ένα υποστηρικτικό δίκτυο, σε οργανωτικά κυρίως ζητήματα, προκειμένου να μείνουν όσο το δυνατό περισσότερο γίνεται ανεξάρτητοι. Τα στάδια της νόσου του Αλτσχάιμερ Υπάρχει πολύ μεγάλη ετερογένεια στην εξέλιξη της νόσου του Αλτσχάιμερ, με αποτέλεσμα να είναι πολύ δύσκολή η πρόβλεψη της πορείας της νόσου από τους ειδικούς. Υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών που πολύ γρήγορα διανύουν όλες τις φάσεις της νόσου και αποβιώνουν μέσα σε λίγους μήνες, ενώ σε άλλους ασθενείς η νόσος εξελίσσεται βραδέως και ο θάνατος επέρχεται πολλά χρόνια αργότερα. Για να είναι δυνατή η κατηγοριοποίηση των ασθενών ανάλογα με τη σοβαρότητα της νόσου, έχουν χρησιμοποιηθεί διάφορες κλίμακες, όπως το Mini Mental State Examination

5 ΣΑΒΒΑΤΟ 14 - ΚΥΡΙΑΚΗ 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΑΦΙΕΡΩΜΑ 5 ΣΤΑ ΔΙΑγνωΣΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΤΗΣ ΑνΟΙΑΣ ΣΥΜΠΕΡΙλΑΜΒΑνΕΤΑΙ Η ΑΠΡΑξΙΑ, ΔΗλΑΔΗ Η ΑΔΥνΑΜΙΑ να ΚΑνΕΙ ΚΑΤΙ ΠΑΡΑ ΤΗ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΣ ΚΙνΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ Η ΑγνωΣΙΑ, ΔΗλΑΔΗ Η ΑΔΥνΑΜΙΑ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΑνΤΙΚΕΙΜΕνΟΥ ΠΑΡΑ ΤΗ ΜΗ ΠΡΟΣΒΟλΗ ΤΟΥ ΑΙΣθΗΤΗΡΙΑΚΟΥ ΜΗχΑνΙΣΜΟΥ Ατροφία του εγκεφάλου σε προχωρημένο Alzheimer (π.χ. αποτέλεσμα >20= ήπια, αποτέλεσμα 10-19= μέτρια και αποτέλεσμα <10= σοβαρή άνοια). Μια από τις γνωστότερες κλίμακες σταδιοποίησης της νόσου είναι η κλίμακα του Reisberg, η οποία χωρίζει την γνωστική έκπτωση σε 7 στάδια άνοιας: 1. Καμία νοητική έκπτωση: Κανένα παράπονο νοητικής ανεπάρκειας. Δεν υπάρχει ένδειξη νοητικής ανεπάρκειας σε κλινικές εξετάσεις. 2. Πολύ μέτρια νοητική έκπτωση: Το άτομο παραπονείται για ανεπάρκεια μνήμης, κυρίως στους παρακάτω τομείς: Α) Ξεχνά που έχει τοποθετήσει γνωστά αντικείμενα Β) Ξεχνά ονόματα που γνώριζε μέχρι πρόσφατα καλά. Καμία αντικειμενική ένδειξη νοητικής ανεπάρκειας σε κλινικές εξετάσεις. 3. Μέτρια νοητική έκπτωση: Η πρώτη σαφής ένδειξη εκδήλωσης ανεπάρκειας. Εκδηλώσεις σε περισσότερους από έναν τομέα: α) ο ασθενής μπορεί να χάνεται όταν ταξιδεύει σε άγνωστες περιοχές, β) οι συνάδελφοι εντοπίζουν την σχετικά χαμηλή απόδοση του ασθενή, γ) ανικανότητα στην εξεύρεση λέξεων και ονομάτων η οποία εντοπίζεται από τους οικείους, δ) ο ασθενής μπορεί να διαβάζει ένα κείμενο και να συγκρατεί πολύ λίγα απ αυτό, ε) ο ασθενής μπορεί να εμφανίζει μειωμένη ικανότητα στο να θυμάται ονόματα πρόσφατων γνωριμιών, ζ) ο ασθενής μπορεί να χάνει ή να τοποθετεί σε λάθος μέρος κάποιο αντικείμενο αξίας, στ) η ανικανότητα συγκέντρωσης μπορεί να είναι εμφανής κατά τις κλινικές εξετάσεις. Αντικειμενική ένδειξη νοητικής ανεπάρκειας μπορεί να επιτευχθεί μόνο με υπερεντατική συνέντευξη. Φθίνουσα ικανότητα εκτέλεσης επαγγελματικών και κοινωνικών λειτουργιών. Η αρνητικότητα αρχίζει να εκδηλώνεται στον ασθενή. Ελαφριά έως μέτρια ανησυχία συνοδεύει τα συμπτώματα. 4. Μέτρια νοητική έκπτωση: Σαφείς ενδείξεις ανεπάρκειας σε κλινικές συνεντεύξεις. Οι ενδείξεις εμφανίζονται στους κατωτέρω τομείς: α) ελαττωμένη γνώση προσφάτων γεγονότων, β) ίσως εμφανίσει μερική μείωση της μνήμης όσον αφορά την προσωπική του ιστορία, γ) αδυναμία συγκέντρωσης στην εκτέλεση μαθηματικών πράξεων, δ) μειωμένη ικανότητα μετακίνησης, διαχείρισης των οικονομικών του κλπ. Δεν εμφανίζεται τακτικά ανικανότητα στους παρακάτω τομείς: α) προσανατολισμός στον χρόνο και στα πρόσωπα, β) αναγνώριση γνωστών προσώπων και φυσιογνωμιών, γ) ικανότητα μετακίνησης σε γνωστές περιοχές. Ανικανότητα στην εκτέλεση σύνθετων εργασιών. Η άρνηση κυριαρχεί ως μηχανισμός αυτοάμυνας. Αμβλυνση της επίδρασης και απόρριψη εντόνων καταστάσεων. 5. Σχετικά σοβαρή Νοητική έκπτωση: Ο ασθενής δεν μπορεί πια να επιβιώσει χωρίς κάποια βοήθεια. Ο ασθενής δεν μπορεί να θυμηθεί κατά τη διάρκεια των κλινικών συνεντεύξεων σοβαρά γεγονότα της πρόσφατης ζωής του όπως σε εξεύρεση διευθύνσεων, τηλεφώνων πολλών ετών, τα ονόματα εγγυτέρων συγγενών (εγγόνια) τα ονόματα σχολείων, πανεπιστημίων από τα οποία αποφοίτησε ο ασθενής.τακτικά αποπροσανατολίζεται χρονικά (ημερομηνία, εποχή κ.λπ.) ή τοπικά. Ενα μορφωμένο άτομο μπορεί να αντιμετωπίζει δυσκολία στην αντίστροφη μέτρηση από το 40 κατά τετράδες ή από το 20 ανά δυάδες. Τα άτομα στο στάδιο αυτό συγκρατούν τη γνώση πολλών κυρίων συμβάντων που αφορούν είτε τα ίδια είτε άλλα άτομα. Αναμφισβήτητα θυμούνται το όνομά τους, και γενικά θυμούνται της συζύγου και των παιδιών τους. Δεν χρειάζονται βοήθεια για το πλύσιμο και το φαγητό αλλά μπορεί να εμφανίσουν κάποια δυσκολία στην επιλογή του σωστού ρούχου που θα φορέσουν. 6. Σοβαρή νοητική έκπτωση: Περιστασιακά μπορεί να ξεχνούν το όνομα της συζύγου τους από την οποίαν εξαρτάται η επιβίωσή τους. Σε μεγάλο βαθμό δεν θυμούνται τα πρόσφατα γεγονότα και τις εμπειρίες της ζωής τους. Συγκρατούν κάποια γνώση της παρελθούσας ζωής τους αν και μόνο επιγραμματικά και συγκεχυμένα. Γενικά δεν γνωρίζουν το περιβάλλον τους, το χρόνο, την εποχή κλπ. Μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολία στο μέτρημα από και προς το 10 και παραπάνω. Θα χρειασθούν κάποια βοήθεια Υγειής Aσθενής με την άσκηση των καθημερινών τους λειτουργιών όπως εμφάνιση ακράτειας, θα χρειασθούν βοήθεια στις μετακινήσεις τους και περιστασιακά θα επιδείξουν ικανότητα μετακίνησης σε γνωστά μέρη. Εμφανίζονται διαταραχές του προγράμματος ύπνου - εγρήγορσης. Σχεδόν πάντα θυμούνται το όνομά τους. Συχνά συνεχίζουν να διακρίνουν γνωστά από άγνωστα πρόσωπα του περιβάλλοντός τους. Συμβαίνουν αλλαγές στην προσωπικότητα και στα συναισθήματα. Αυτές είναι ποικίλες και περιλαμβάνουν α) παραισθησιακή συμπεριφορά π.χ. οι ασθενείς μπορεί να κατηγορήσουν τις συζύγους τους σαν ψεύτες,μπορεί να μιλάνε με φανταστικά πρόσωπα στο χώρο τους ή με την εικόνα τους στον καθρέπτη. β) ιδεοψυχαναγκαστικά συμπτώματα όπως π.χ. ένα πρόσωπο μπορεί να εμφανίσει συνεχή επαναληπτική συμπεριφορά σε λειτουργίες προσωπικής υγιεινής γ) νοητική αβουλία π.χ. απώλεια δύναμης θέλησης γιατί δεν μπορεί να διατηρήσει μια σκέψη για μεγάλο χρονικό διάστημα έτσι ώστε να καθορίσει το σκοπό των πράξεών τους. 7. Πολύ σοβαρή νοητική έκπτωση Oλες οι λεκτικές ικανότητες έχουν χαθεί. Συνέχεια στη σελίδα 6

6 6 ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ Η θεραπεια ΤΗΣ νοσου ΤΟΥ ΑλΤΣχΑΪΜΕΡ ΕΙνΑΙ ΣΥΜΠΤωΜΑΤΙΚΗ. ΑΥΤΟ ΣΗΜΑΙνΕΙ ΠωΣ ΔΕν ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΑΚΟΜΗ να ΣΤΑΜΑΤΗΣΟΥΜΕ ΤΗν ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ νοσου, ΑλλΑ ΜΠΟΡΟΥΜΕ να ΕΠΙΒΡΑΔΥνΟΥΜΕ ΤΗν ΕξΕλΙξΗ ΤΗΣ, ΜΕΙωνΟνΤΑΣ ΤΗν ΕνΤΑΣΗ Των ΣΥΜΠΤωΜΑΤων ΤΗΣ Συνέχεια από τη σελίδα 5 Συχνά δεν υπάρχει καθόλου έναρθρος λόγος μόνο μούγκρισμα. Ακράτεια ούρων και κοπράνων και χρειάζεται βοήθεια στο πλύσιμο και στο φαγητό. Βασική απώλεια ψυχοκινητικών ικανοτήτων π.χ. ικανότητα βάδισης. Το μυαλό μοιάζει να μη μπορεί να πει πια στο σώμα τι να κάνει. Συχνά παρουσιάζονται γενικευμένα και φλοιώδη σημεία και συμπτώματα. Προβλήματα συμπεριφοράς σε ασθενείς με νόσο Αλτσχάιμερ Εκτός από τα γνωστικά συμπτώματα, οι ασθενείς που πάσχουν από τη νόσο του Αλτσχάιμερ παρουσιάζουν πολύ συχνά διαταραχές στη συμπεριφορά. Οι διαταραχές αυτές αποτελούν σημαντικό κομμάτι της νόσου γιατί έχει βρεθεί πως: αποτελούν τον σημαντικότερο παράγοντα επιβάρυνσης των φροντιστών αποτελούν τον σημαντικότερο παράγοντα ιδρυματοποίησης επιδεινώνουν τις γνωστικές λειτουργίες οδηγούν σε αύξηση του κόστους της νόσου και στη χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων Τα προβλήματα συμπεριφοράς στο πλαίσιο της άνοιας περιλαμβάνουν: Επαναληπτική συμπεριφορά Eλλειψη αναστολών και ανάρμοστη σεξουαλική συμπεριφορά Υπερβολικό δέσιμο με την ιδιοκτησία και το χρήμα (ανασφάλεια) Περιπλάνηση και τάσεις φυγής Κατάθλιψη Παραληρητικές ιδέες: διωκτικές ιδέες Ψευδαισθητική συμπεριφορά, πιο συχνά το βράδυ Επιθετικότητα με λόγια ή πράξεις Aγχος, εκνευρισμός, διέγερση Απάθεια, αδιαφορία Ψυχοκινητική ανησυχία Διαταραχές ύπνου Διαταραχές της όρεξης Διάγνωση Η διαγνωστική διαδικασία της άνοιας περιλαμβάνει: 1. την εκτίμηση του ασθενούς, με λήψη του ιστορικού, νευρολογική και σωματική εξέταση και αξιολόγηση της λειτουργικής, γνωστικής και ψυχιατρικής κατάστασης του ασθενούς 2. αιματολογικές εξετάσεις 3. απεικονιστικές μεθόδους και 4. συμπληρωματικές εξετάσεις, όταν αυτό απαιτείται. Τα στοιχεία που προκύπτουν από τα παραπάνω ταυτίζονται με τα σύγχρονα διαγνωστικά κριτήρια της άνοιας ώστε να προκύψει η διάγνωση. Α) Ιατρική και νευροψυχολογική εκτίμηση: Το ιστορικό πρέπει να επικεντρώνεται στα σημεία που ενδιαφέρουν με βάση τα διαγνωστικά κριτήρια. Ιδιαίτερη σημασία πρέπει να δοθεί στα γνωστικά πεδία που επηρεάζονται, στον τρόπο εκδήλωσης των συμπτωμάτων, τη διάρκεια και την εξέλιξή τους καθώς και την επίπτωσή τους στην λειτουργικότητα του ασθενούς. Β) Αιματολογικές εξετάσεις: Η πραγματοποίηση των αιματολογικών εξετάσεων έχει σαν στόχο τη διερεύνηση συννοσηρότητας, επιπλοκών της άνοιας, παραγόντων κινδύνου και συγχυτικών καταστάσεων. Γ) Απεικονιστικές μέθοδοι: Ενώ παλαιότερα οι απεικονιστικές εξετάσεις θεωρούνταν σημαντικές μόνο για τον αποκλεισμό αναστρέψιμων αιτιών άνοιας, σήμερα αποτελούν την πιο αξιόπιστη συμπληρωματική εξέταση για τη διάγνωση του τύπου της άνοιας. Σύμφωνα με τις οδηγίες της EFNS κάθε ασθενής με υποψία άνοιας πρέπει να υποβάλλεται είτε σε Αξονική Τομογραφία είτε σε Μαγνητική Τομογραφία εγκεφάλου. Δ) Συμπληρωματικές εξετάσεις: Σε περίπτωση διαγνωστικών αμφιβολιών ή υποψία συγκεκριμένων ασθενειών μπορεί να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη η πραγματοποίηση κάποιων συμπληρωματικών εξετάσεων. Το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) πρέπει να πραγματοποιείται σε υποψία νόσου των Creutzfeldt-Jakob και παροδικής επιληπτικής αμνησίας. Ανάλυση του Εγκεφαλονωτιαίου υγρού (ΕΝΥ) απαιτείται σε άτυπες κλινικές περιπτώσεις. Φαρμακευτική θεραπεία Η θεραπεία της νόσου του Αλτσχάιμερ είναι συμπτωματική. Αυτό σημαίνει πως δεν μπορούμε ακόμη να σταματήσουμε την πορεία της νόσου, αλλά μπορούμε να επιβραδύνουμε την εξέλιξη της νόσου, μειώνοντας την ένταση των συμπτωμάτων της. Στη φαρμακευτική θεραπεία της άνοιας χρησιμοποιούνται: α) Οι Αναστολείς της χολινεστεράσης: πρόκειται για την πρώτη κατηγορία φαρμάκων που έλαβε ένδειξη για την αντιμετώπιση Αλοΐσιος Αλτσχάιμερ (Aloysius «Alois» Alzheimer), (14 Ιουνίου Δεκεμβρίου 1915). Ηταν Γερμανός ψυχίατρος και νευροπαθολόγος, συνάδελφος του Emil Kraepelin. Ο Αλτσχάιμερ παρουσίασε την πρώτη δημοσιευμένη περίπτωση πρo-γεροντικής άνοιας, την οποία ο Kraepelin θα προσδιόριζε αργότερα ως ασθένεια του Αλτσχάιμερ. της νόσου του Αλτσχάιμερ. Οι αναστολείς της χολινεστεράσης είναι: η δονεπεζίλη, η ριβαστιγμίνη και η γκαλανταμίνη. Το όφελος από την χορήγηση των αναστολέων δεν περιορίζεται στη μνήμη, αλλά φαίνεται πως επεκτείνεται στη συμπεριφορά και τη λειτουργικότητα των ασθενών με άνοια. β) Η μεμαντίνη είναι ανταγωνιστής των NMDA υποδοχέων (προστατεύει τους νευρώνες από την νευροτοξικότητα του γλουταμινικού) και φαίνεται να έχει παρόμοια αποτελεσματικότητα με τους αναστολείς της χολινεστεράσης, με τους οποίους μπορεί να συγχορηγηθεί. γ) Τυπικά και άτυπα αντιψυχωτικά: χρησιμοποιούνται συχνά για τον έλεγχο των προβλημάτων συμπεριφοράς στο πλαίσιο της άνοιας, αλλά, κυρίως όσον αφορά τα πρώτα, η χρήση τους πρέπει να περιορίζεται στις πιο σοβαρές περιπτώσεις προβλημάτων συμπεριφοράς. δ) Αντικαταθλιπτικά: ενώ παλιότερα χρησιμοποιούνταν μόνο σε περιπτώσεις κατάθλιψης στο πλαίσιο της άνοιας, νεότερες μελέτες δείχνουν πως είναι εξίσου αποτελεσματικά με τα αντιψυχωτικά στην αντιμετώπιση των προβλημάτων συμπεριφοράς στο πλαίσιο της άνοιας. Μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις Σε μια από τις πιο πρόσφατες ανασκοπήσεις πάνω στη θεραπεία των ανοϊκών συνδρόμων οι Saddicha και Pandey (2008) καταλήγουν στο ότι καθώς η φαρμακευτική θεραπεία στην άνοια μειώνει απλά την επιδείνωση της νόσου, η θεραπεία εκλογής στην άνοια είναι ο συνδυασμός της με μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις. Οι μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις στην άνοια δεν αποτελούν απλά συμπληρωματική θεραπεία αλλά είναι θεραπεία εκλογής. Οι μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις στην άνοια χωρίζονται σε αυτές που απευθύνονται στους ίδιους τους ασθενείς, σε αυτές που απευθύνονται στους φροντιστές των ασθενών ή και τους δύο. Υπάρχουν κάποιες αρχές που πρέπει να εφαρμόζονται προκειμένου οι παρεμβάσεις να έχουν το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα. Αυτές είναι: Η καλή εκτίμηση γνωστικής, λειτουργικής και συμπεριφορικής κατάστασης του ασθενούς. Η εκτίμηση της ψυχολογικής κατάστασης του φροντιστή. Η λήψη καλού κοινωνικού ιστορικού με έμφαση στα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα ασθενούς και περιθάλποντα, καθώς και στη μεταξύ τους σχέση. Το να τίθενται ρεαλιστικοί στόχοι. Ο θεραπευτής έχει πάντα την πρωτοβουλία. Οι παρεμβάσεις βασίζονται κυρίως στους δικούς του χειρισμούς. Το να αντιμετωπίζεται ο ασθενής σαν άτομο με προσωπικότητα. Οι μη φαρμακευτικές θεραπευτικές προσεγγίσεις στην άνοια μπορεί να κατηγοριοποιηθούν σε: 1. γνωστικές παρεμβάσεις, 2. εργοθεραπευτικές παρεμβάσεις, 3. μεθόδους αναμνήσεων 4. μουσικοθεραπευτικές και 5. άλλες εξειδικευμένες παρεμβάσεις. Στην πραγματικότητα, οι περισσότερες από τις παρεμβάσεις που εφαρμόζονται είναι σύνθετες, υιοθετώντας δύο ή παραπάνω από τις παραπάνω κατηγορίες. Οι παραπάνω πληροφορίες είναι απλώς ενδεικτικές και προέρχονται από την σχετική βιβλιογραφία. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι υποκαθιστούν τις πληροφορίες που μπορεί να σας παρέχει ο γιατρός σας, ο οποίος είναι ο καταλληλότερος για να σας ενημερώσει σχετικά με τη νόσο, αλλά και τη θεραπευτική αντιμετώπιση της.

7 ΣΑΒΒΑΤΟ 14 - ΚΥΡΙΑΚΗ 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΑΦΙΕΡΩΜΑ 7 Νόσος Πάρκινσον Συγκεκριμένα, η ασθένεια προσβάλλει τα νευρικά κύτταρα στις εγκεφαλικές περιοχές που καλούνται βασικά γάγγλια και μέλαινα ουσία. Τα νευρικά κύτταρα στη μέλαινα ουσία παράγουν την ντοπαμίνη, ένα νευροδιαβιβαστή, που είναι απαραίτητη για την εκτέλεση και τον έλεγχο των κινήσεων του σώματος. Τα χαμηλά επίπεδα ντοπαμίνης έχουν σαν αποτέλεσμα να εμφανίζονται συμπτώματα όπως τρόμος, βραδυκινησία, δυσκαμψία και αστάθεια στη στάση και βάδιση. Η αιτιολογία της νόσου είναι ως επί το πλείστον άγνωστη. Συνολικά, η νόσος αυτή είναι μια από τις πιο κοινές νευρολογικές εκφυλιστικές παθήσεις. Περίπου ένας στους εκατό, ηλικίας πάνω από 60, θα εμφανίσει τη Ν. Πάρκινσον και ένας στους είκοσι σε ηλικία κάτω των 40 ετών. Η τελευταία αποτελεί και την νεανική μορφή της νόσου. Περισσότερο από το 80% της παραγωγής ντοπαμίνης, έχει χαθεί πριν καν αρχίσουν να εμφανίζονται τα συμπτώματα της ασθένειας. Καθημερινές ασχολίες, όπως το περπάτημα και η γραφή γίνονται όλο και πιο δύσκολα. Στη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων η νόσος δεν κληρονομείται. Ωστόσο, οι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει αρκετά γονίδια υπεύθυνα για την εμφάνιση της νόσου σε έναν πολύ μικρό αριθμό οικογενειών παγκοσμίως. Συμπτώματα της Νόσου Πάρκινσον Η κίνησή μας ελέγχεται από την παραγωγή μιας χημικής ουσίας που λέγεται ντοπαμίνη. Αυτή παράγεται από εξειδικευμένα νευρικά κύτταρα σε μια πολύ μικρή περιοχή του εγκεφάλου, τη μέλαινα ουσία. Οταν τα κύτταρα αυτά σταδιακά πεθαίνουν, μειώνεται ανάλογα και η παραγωγή της ντοπαμίνης και χάνεται η αρμονία στην κίνησή μας. Ετσι παρουσιάζονται τα συμπτώματα της Ν. Πάρκινσον. Τα βασικά συμπτώματα της Ν. Πάρκινσον είναι η βραδύτητα των κινήσεων, η μυϊκή δυσκαμψία ή ο τρόμος (τρέμουλο) κυρίως ενός άνω άκρου και η κακή στάση και ισορροπία. Τα συμπτώματα αναπτύσσονται αργά και προχωρούν βαθμιαία. Ο τρόμος είναι το πιο συχνό σύμπτωμα της νόσου, αλλά απουσιάζει από το 1/3 των ανθρώπων που βρίσκονται στο αρχικό στάδιο. Ξεκινά, συνήθως, από το ένα χέρι και μετά εμφανίζεται και στην άλλη πλευρά. Παρατηρείται κυρίως στην ηρεμία και επιτείνεται όταν ο ασθενής είναι αγχωμένος. Εξαφανίζεται δε στη διάρκεια του ύπνου. Οι αργές κινήσεις (βραδύτητα) παρατηρούνται σχεδόν σε όλους τους ασθενείς με Ν. Πάρκινσον. Συνήθως, περπατούν πιο αργά με τάση να παραπατούν. Η βραδυκινησία γίνεται ακόμη πιο φανερή στην έλλειψη εκφραστικότητας του προσώπου και μειωμένης ταλάντευσης των βραχιόνων κατά το περπάτημα. Διστακτικότητα κατά την έναρξη στο περπάτημα ή πλησιάζοντας πόρτες (πάγωμα) μπορεί να εμφανιστούν αργότερα. Καθημερινές ασχολίες, όπως το ντύσιμο και η γραφή αρχίζουν να γίνονται όλο και δυσκολότερες. Η ομιλία γίνεται πιο αδύναμη. Η δυσκαμψία των μυών είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο για τους ασθενείς με Ν. Πάρκινσον, οι οποίοι δυσκολεύονται να σηκωθούν από την καρέκλα, αλλά ακόμα και να κάνουν λεπτές κινήσεις όπως να κουμπώσουν το πουκάμισό τους. Αλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν πόνους και ενοχλήσεις στα χέρια και τα πόδια, άγχος και κατάθλιψη, βραδύτητα σκέψης και μνήμης και ανήσυχο ύπνο. Η δυσκοιλιότητα και τα προβλήματα κύστης είναι πολύ συνηθισμένα και ιδιαίτερα η τάση για συχνή ούρηση με αίσθημα επείγουσας ανάγκης. Σεξουαλικά προβλήματα μπορεί, επίσης, να απασχολούν αρκετούς ασθενείς. Τα φάρμακα είναι πολύ αποτελεσματικά σε όλα σχεδόν τα συμπτώματα της νόσου. Διάγνωση Η διάγνωση της νόσου γίνεται μόνο με την κλινική εξέταση. Ενας έμπειρος νευρολόγος θα διαπιστώσει αν έχετε τη νόσο, από τα συμπτώματα που θα του αναφέρεται και από την εξέταση που θα σας κάνει. Δεν υπάρχει καμία εργαστηριακή εξέταση που να επιβεβαιώνει τη νόσο. Υπάρχουν μόνο, εξετάσεις που θα σας συστήσει ο νευρολόγος σας, για να αποκλείσει άλλες παθήσεις που μοιάζουν με τη Ν. Πάρκινσον και να λάβετε την κατάλληλη θεραπεία. Θεραπεία Φαρμακευτική αγωγή Η φαρμακευτική αγωγή είναι η βασική θεραπεία της Ν. Πάρκινσον για τους περισσότερους ανθρώπους. Ο νευρολόγος είναι εκείνος ο οποίος, μαζί με τον ασθενή του, θα βρει τη σωστή ισορροπία και θα προτείνει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή με την οποία θα γίνει η καλύτερη διαχείριση των συμπτωμάτων της νόσου. Ο γιατρός θα προτείνει μια συγκεκριμένη θεραπεία, σύμφωνα πάντα με τα συμπτώματα του κάθε ασθενούς. Ο κάθε άνθρωπος πρέπει να λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή σύμφωνα πάντα με τις Συνέχεια στη σελίδα 8

8 8 ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ Συνέχεια από τη σελίδα 7 ανάγκες του. Οταν ο ασθενής ξεκινά τη λήψη φαρμάκων, ξεκινά συνήθως με χαμηλές δόσεις. Η δόση αυτή στην πορεία αυξάνεται σταδιακά έως ότου επιτευχθεί ο έλεγχος των συμπτωμάτων. Σε μερικούς ασθενείς, μπορεί να παρατηρηθούν παρενέργειες ναυτίας, ζαλάδας, διαταραχές ύπνου, παραισθήσεις ή ακόμα και σύγχυση όταν αρχίζουν τη θεραπεία. Αυτές όμως είναι παροδικές και περνάνε με την σωστή καθοδήγηση. Μετά από χρόνια, τα φάρμακα γίνονται λιγότερο δραστικά απαιτώντας περισσότερο χρόνο για να ενεργήσουν. Ο γιατρός θα εξετάσει την ανταπόκριση του ασθενούς στη θεραπεία και θα προσαρμόσει τη δόση και τη συχνότητα λήψης του φαρμάκου, είτε θα προτείνει την αλλαγή του φαρμάκου. Δεν είναι λίγες οι φορές που απαιτείται συνδυασμός φαρμάκων για πιο αποτελεσματικό έλεγχο των συμπτωμάτων. Παρά το γεγονός ότι τα φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν μεγάλη διαφορά στα συμπτώματα και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής του ασθενούς, δε σταματούν την εξέλιξη της ασθένειας. Η ασθένεια δεν μπορεί να θεραπευτεί από τα φάρμακα. Φυσικοθεραπεία Τα άτομα με Ν. Πάρκινσον, συχνά έχουν μυϊκή δυσκαμψία, πόνους, δυσκολία στο περπάτημα και προβλήματα με τη στάση και την ισορροπία. Οι φυσικοθεραπευτές μπορούν να συμβουλέψουν τους ασθενείς πώς να αυξήσουν τη δύναμή τους και να διατηρήσουν την ευλυγισία τους κάνοντας τις κατάλληλες ασκήσεις. Αυτές οι ασκήσεις μπορούν να γίνουν και στο σπίτι. Οι ασθενείς, με τον τρόπο αυτό, νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια και μπορούν να αποκτήσουν περισσότερη ανεξαρτησία. Τα άτομα με Ν. Πάρκινσον συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα με τις καθημερινές ασχολίες, όπως το περπάτημα, το να σηκωθούν από τη καρέκλα και το κρεβάτι. Οι φυσικοθεραπευτές μπορούν να διδάξουν πώς γίνεται αυτό πιο εύκολα και να προτείνουν βοηθήματα για το περπάτημα. Μπορούν, επίσης, να βοηθήσουν στην απόκτηση σωστής στάσης και ισορροπίας. Με απλούς τρόπους συμβουλεύουν τους ασθενείς πώς μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο από τις πτώσεις. Η συμμετοχή μελών της οικογένειας στις παραπάνω διαδικασίες προτείνεται και θεωρείται πολύ σημαντική, καθώς μαθαίνουν πώς μπορούν να βοηθήσουν τους οικείους τους χωρίς να επιβαρύνονται οι ίδιοι κατά την προσπάθειά τους. Αλλες... Δεν είναι λίγοι εκείνοι που χρησιμοποιούν συμπληρωματική ιατρική (μερικές φορές αποκαλούμενη «εναλλακτική ιατρική») για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της Ν. Πάρκινσον. Μερικοί πιστεύουν ότι οι συμπληρωματικές μέθοδοι ταιριάζουν καλύτερα στον τρόπο ζωής και τα πιστεύω τους. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι κάποια συγκεκριμένη θεραπεία από αυτές, μπορεί να έχει καλύτερα αποτελέσματα από τις συμβατικές. Η συμπληρωματική θεραπεία μπορεί να είναι δαπανηρή. Η ασθένεια του Πάρκινσον είναι χρόνια και η μακροχρόνια θεραπεία μπορεί να κοστίσει αρκετά χρήματα. Αξίζει λοιπόν ο ασθενής να αναλογιστεί αν είναι λογικό να συνεχίσει, εάν δε παρατηρήσει αποτελέσματα μετά από μερικές συνεδρίες. Χειρουργική αντιμετώπιση Η σημαντικότερη πρόοδος στην αντιμετώπιση της Ν. Πάρκινσον μετά την ανακάλυψη της Λεβοντόπα (L-Dopa) τη δεκαετία του 1960, είναι αυτή της χειρουργικής αντιμετώπισης με εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση (Deep Brain Stimulation-DBS). Η χειρουργική ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΠΑΡΚΙνΣΟν ΣΥχνΑ ΑνΤΙΜΕΤωΠΙζΟΥν ΠΡΟΒλΗΜΑΤΑ ΜΕ ΤΙΣ ΚΑθΗΜΕΡΙνΕΣ ΑΣχΟλΙΕΣ, ΟΠωΣ ΤΟ ΠΕΡΠΑΤΗΜΑ, ΤΟ να ΣΗΚωθΟΥν ΑΠΟ ΤΗν ΚΑΡΕΚλΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΡΕΒΑΤΙ. ΟΙ φυσικοθεραπευτεσ ΜΠΟΡΟΥν να ΔΙΔΑξΟΥν ΠωΣ γινεται ΑΥΤΟ ΠΙΟ ΕΥΚΟλΑ ΚΑΙ να ΠΡΟΤΕΙνΟΥν ΒΟΗθΗΜΑΤΑ για ΤΟ ΠΕΡΠΑΤΗΜΑ. αντιμετώπιση της Ν. Πάρκινσον έχει αποδειχτεί πολύ αποτελεσματική λύση για την ομάδα εκείνη των ασθενών που η συνήθης φαρμακευτική θεραπεία δεν ελέγχει πια τα συμπτώματα της νόσου. Σε μία μελέτη που παρουσιάστηκε το Δεκέμβριο του 2007 στο Αμστερνταμ, στα πλαίσια του 17ου Παγκόσμιου Συνεδρίου για τη Ν. Πάρκινσον, ανακοινώθηκε ότι ένας στους πέντε ασθενείς με συμπτώματα της νόσου, που τον δυσκολεύουν στην καθημερινότητά του, θα ωφεληθεί από την εφαρμογή της εν τω βάθει εγκεφαλικής διέγερσης (DBS). Μέχρι τώρα οι ασθενείς που υποβάλλονται σε DBS, νοσούν κατά μέσο όρο χρόνια από τη Ν. Πάρκινσον. Στο στάδιο αυτό η βαρύτητα της νόσου είναι ήδη σημαντική και επηρεάζει τόσο τις καθημερινές δραστηριότητες όσο και την κοινωνικότητα του ασθενή. Οι νεώτεροι δε ασθενείς, δεν μπορούν πια να εργαστούν. Υπάρχει μεγάλη δυσκολία σε απλές δραστηριότητες όπως τα ψώνια από το κοντινό σούπερ μάρκετ, μια επίσκεψη σε έναν φίλο ή ακόμα και η χρήση μαχαιροπήρουνων στο φαγητό. Ο ασθενής αναγκάζεται να μένει σπίτι του, γιατί η χρονική περίοδος που βρίσκεται σε καλή κινητική κατάσταση είναι πολύ σύντομη και δεν του επιτρέπει την έξοδο. Αλλες φορές η καλή κίνηση διακόπτεται από απρόβλεπτες περιόδους ακινησίας προκαλώντας του άγχος και αβεβαιότητα. Πρόσφατες μελέτες όμως δείχνουν ότι η εφαρμογή του DBS σε πιο πρώιμα στάδια της νόσου είναι αποτελεσματικότερη. Η εφαρμογή της μεθόδου DBS σε ασθενείς με μέσο όρο νόσησης τα 7 με 10 έτη, προσφέρει σημαντική βελτίωση στην κινητική λειτουργία, αλλά και στην ποιότητα ζωής του ασθενή, σε σύγκριση με έναν άλλο που λαμβάνει μόνο την φαρμακευτική αγωγή. Συγκεκριμένα βελτιώνεται σημαντικά ο τρόμος, οι δυσκινησίες, η βραδυκινησία, και η δυσκαμψία σε ποσοστό 30 με 60% ανάλογα το σύμπτωμα. Ο ασθενής μπορεί να κινείται ελεύθερα και να είναι αυτόνομος. Επίσης μειώνεται μέχρι και 50% η φαρμακευτική αγωγή. Αυτό ωφελεί ιδιαίτερα τους ασθενείς εκείνους, που η αύξηση της φαρμακευτικής αγωγής, τους έχει προκαλέσει παρενέργειες όπως υπνηλία ή δυσκινησία. Η νόσος φυσικά θα συνεχίζει να εξελίσσεται, αλλά η παρακολούθηση για μια πενταετία δείχνει ότι η συνολική λειτουργικότητα του ασθενή παραμένει αρκετά καλή στα επόμενα χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής παραμένει στην κοινωνία και δεν περιθωριοποιείται, απολαμβάνοντας μια ποιοτική ζωή. Ποιος όμως ασθενής είναι κατάλληλος για DBS; Η χειρουργική θεραπεία της Ν. Πάρκινσον δεν είναι πανάκεια. Κάθε ασθενής δεν είναι κατάλληλος για DBS. Η χειρουργική λύση στα προβλήματα που φέρνει η νόσος αλλά και σε αυτά που οφείλονται στην ίδια την ντοπαμίνη, αφορά κυρίως ασθενείς που η χρόνια φαρμακευτική τους αγωγή δεν ελέγχει επαρκώς τα συμπτώματα της νόσου. Η πολυπλοκότητα των συμπτωμάτων της νόσου καθιστά δύσκολή την επιλογή των κατάλληλων ασθενών από τον γενικό νευρολόγο. Η επιλογή γίνεται από ομάδα εξειδικευμένων επιστημόνων που εξειδικεύεται στην χειρουργική της Ν. Πάρκινσον και χρησιμοποιεί τεκμηριωμένα πρωτόκολλα επιλογής. Η ομάδα απο-

9 ΣΑΒΒΑΤΟ 14 - ΚΥΡΙΑΚΗ 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΑΦΙΕΡΩΜΑ 9 τελείται από ειδικό νευρολόγο, νευροψυχολόγο, ψυχίατρο και νευροχειρουργό. Ο νευρολόγος θα εξετάσει αν ο ασθενής πληρεί τα απόλυτα κριτήρια επιλογής για DBS. Τη διαπίστωση της Ν. Πάρκινσον, το βαθμό που η νόσος προκαλεί σοβαρή κινητική διαταραχή και το βαθμό αποτελεσματικότητας της μέχρι τώρα φαρμακευτικής αγωγής. Απαραίτητα κριτήρια επιλογής του ασθενή είναι επίσης η απουσία άλλου σοβαρού συστηματικού νοσήματος ή άνοιας. Σχετική βαρύτητα στην απόφαση επιλογής έχουν η ηλικία, η σοβαρότητα των δυσκινησιών, ο ανθεκτικός τρόμος και η διάρκεια της νόσου. Ο νευροψυχολόγος και ο ψυχίατρος θα ελέγξει το ψυχολογικό και νοητικό προφίλ του ασθενή μια και γνωρίζουμε πως περίπου το 40% των ασθενών με Ν. Πάρκινσον παρουσιάζει άνοια ή κατάθλιψη σε κάποια φάση της πορείας της νόσου. Οι πιο συχνές αιτίες μη επιλογής ασθενών είναι τα ήπια κινητικά συμπτώματα, η άνοια και οι συνυπάρχουσες παθήσεις που απαγορεύουν γενικά τη διενέργεια εγχείρησης. Οπως αναφέρει ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας για την Ν. Πάρκινσον, Stephen Pickard «η χειρουργική αντιμετώπιση της Ν. Πάρκινσον με εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση (DBS), βελτιώνει την κινητική λειτουργία και την ποιότητα ζωής των ασθενών, αυξάνει την ανεξαρτησία τους, αλλά επίσης βελτιώνει πέρα από την φυσική υγεία και την ψυχική υγεία των ιδίων των ασθενών και των συντρόφων τους». Τι είναι η εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση (DBS); Η εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση (DBS) για τη θεραπεία της Ν. Πάρκινσον είναι ουσιαστικά η ηλεκτρική διέγερση ενός μικρού εσωτερικού τμήματος του εγκεφάλου -πυρήνας στόχος- που είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο της κίνησης. Ο πυρήνας-στόχος που συνήθως επιλέγεται, είναι ο υποθαλαμικός πυρήνας (STN) ο οποίος έχει μέγεθος της τάξεως των έξι χιλιοστών. Η ηλεκτρική διέγερση επιτυγχάνεται με την χειρουργική - στερεοτακτική εμφύτευση ενός λεπτότατου ηλεκτροδίου στον πυρήνα - στόχο, κάτω από τοπική νάρκωση. Το ηλεκτρόδιο συνδέεται με έναν διεγέρτη που τοποθετείται υποδόρια στο θωρακικό τοίχωμα. Η διαδικασία μοιάζει με την τοποθέτηση βηματοδότη στην καρδιά, μόνο που εδώ τα μεγέθη είναι σημαντικά μικρότερα. Αξίζει να τονιστεί ότι η εμφύτευση είναι αναστρέψιμη και δεν καταστρέφεται εγκεφαλικός ιστός. Αυτό δεν στερεί στον ασθενή την δυνατότητα να ωφεληθεί από μελλοντικές θεραπείες. Πεθαίνεις από τη Ν. Πάρκινσον; Δεν πεθαίνεις από τη Ν. Πάρκινσον. Ωστόσο, η νόσος εξελίσσεται, τα συμπτώματα χειροτερεύουν και νέα εμφανίζονται. Ο ρυθμός εξέλιξης την νόσου είναι και αυτός μοναδικός για κάθε ασθενή. Πολλοί αναγκάζονται να σταματήσουν την εργασία τους. Η ποιότητα ζωής με τη πάροδο των ετών επιδεινώνεται σημαντικά. Τι μπορώ να κάνω; Να συνεχίσετε τις αγαπημένες σας δραστηριότητες. Η Ν. Πάρκινσον θα είναι πάντα μέρος της ζωή σας, προσαρμοστείτε. Να βρείτε έναν ιατρό νευρολόγο που θα σας παρακολουθεί και που θα εμπιστεύεστε. Να αθλείστε. Να μένετε ενήμεροι για τις εξελίξεις. Να Η Ν. Πάρκινσον περιγράφηκε πρώτη φορά επίσημα το 1817 στην έκθεση του Άγγλου ιατρού εν ονόματι James Parkinson ( ), «Essay on the Shaking Palsy». (Δοκίμιο στην τρομώδη παράλυση, ελεύθ. μεταφρ.) Ο James Parkinson περιέγραψε συστηματικά το ιατρικό ιστορικό έξι ανθρώπων που είχαν τα συμπτώματα της νόσου που τελικά πήρε το όνομά του. Ο ίδιος δεν εξέτασε όλους αυτούς τους ασθενείς, αλλά τους παρατηρούσε κατά τους καθημερινούς περιπάτους τους. έρθετε σε επαφή με μια ομάδα υποστήριξης στην περιοχή σας. Δεν είστε μόνος. Ποιος ήταν ο James Parkinson Η Νόσος Πάρκινσον περιγράφηκε πρώτη φορά επίσημα το 1817 στην έκθεση του Αγγλου ιατρού εν ονόματι James Parkinson ( ), «Essay on the Shaking Palsy». (Δοκίμιο στην τρομώδη παράλυση, ελεύθ. μεταφρ.) Ο James Parkinson περιέγραψε συστηματικά το ιατρικό ιστορικό έξι ανθρώπων που είχαν τα συμπτώματα της νόσου που τελικά πήρε το όνομά του. Ο ίδιος δεν εξέτασε όλους αυτούς τους ασθενείς, αλλά τους παρατηρούσε κατά τους καθημερινούς περιπάτους τους. Ο σκοπός της έκθεσής του ήταν να χαρτογραφήσει τα συμπτώματα της νόσου τα οποία περιέγραφε ως: «Involuntary tremulous motion, with lessened muscular power, in parts not in action and even when supported; with a propensity to bend the trunk forwards, and to pass from a walking to a running pace: the senses and intellect being uninjured. Δηλαδή, σε ελεύθερη μετάφραση: «Ακούσια τρομώδης κίνηση, ή οποία μείωνε τη μυϊκή ισχύ, σε σημεία του σώματος τα οποία δεν Διάσημοι ασθενείς ήταν σε δράση, ακόμα και όταν υποστηρίζονται, με μια τάση ο κορμός να κλίνει προς τα εμπρός και να περνά από την βάδιση στο τρέξιμο: οι αισθήσεις και η νόηση παραμένουν ανεπηρέαστες». Το ο Jean-Martin Charcot ( ) μαζί με τον Alfred Vulpian ( ) προσέθεσαν περισσότερα συμπτώματα στην περιγραφή του James Parkinson (το ανέκφραστο προσωπείο, την ακαθησία και το σημαντικότερο την μυική δυσκαμψία). Το 1867 ο Charcot χρησιμοποίησε την σκοπολαμίνη ως θεραπεία, η οποία μάλιστα χρησιμοποιήθηκε επί έναν αιώνα, έως την ανακάλυψη της λεβοντόπα. Το 1876 περιέγραψε έναν ασθενή που δεν είχε καθόλου τρόμο ενώ είχε δυσκαμψία και πρότεινε το σύνδρομο να πάρει το όνομα «Ν. Του Πάρκινσον» τιμώντας τον Αγγλο ιατρό, αντί «Τρομώδης Παράλυση» που ίσχυε μέχρι τότε. Οι παραπάνω πληροφορίες είναι απλώς ενδεικτικές και προέρχονται από την σχετική βιβλιογραφία. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρηθεί ότι υποκαθιστούν τις πληροφορίες που μπορεί να σας παρέχει ο γιατρός σας. Μάο Τσετούνγκ ( ). Ηγέτης της Kινεζικής Eπανάστασης, σημαντικός πολιτικός και στρατιωτικός ηγέτης του 20ού αιώνα. Αφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 82 ετών, από επιπλοκές της νόσου Πάρκινσον που τον ταλαιπωρούσε επί σειρά ετών. Αδόλφος Χίτλερ. Η υγεία του δικτάτορα αποτέλεσε αντικείμενο διερεύνησης και αντιπαράθεσης. Σε φιλμ επικαίρων που έχει τραβηχθεί λίγο πριν από την κατάληψη του Βερολίνου από τους συμμάχους, εμφανίζεται να έχει το χαρακτηριστικό τρέμουλο στο αριστερό του χέρι. Φρανσίσκο Φράνκο. Ο Ισπανός δικτάτορας ( ) κυβέρνησε από το 1939 έως το 1974, έχοντας αναλάβει την εξουσία ύστερα από στρατιωτικό πραξικόπημα και εμφύλιο πόλεμο. Το 1975, έπεσε σε κώμα, πάσχοντας από μία σειρά παθήσεων, μεταξύ των οποίων και η νόσος Πάρκινσον. Πάπας Ιωάννης Παύλος Β ). Ο κατά κόσμον Κάρολος Ιωσήφ Βοϊτίλα ήταν Πολωνός και έγινε το 1978 ο πρώτος μη Ιταλός πάπας τα τελευταία 455 χρόνια. Πέθανε σε ηλικία 85 ετών, βαριά άρρωστος, ενώ έπασχε και από νόσο Πάρκινσον. Σαλβαδόρ Νταλί ( ). Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Ισπανούς ζωγράφους, ο οποίος συνδέθηκε με το καλλιτεχνικό κύμα του υπερρεαλισμού. Στα τέλη της δεκαετίας του 60 η νόσος Πάρκινσον άρχισε να επηρεάζει αρνητικά το έργο του. Μοχάμεντ Αλι. Γεννήθηκε το 1942 στις ΗΠΑ και θεωρείται ένας από τους καλύτερους πυγμάχους όλων των εποχών. Το πραγματικό του όνομα ήταν Κάσιους Μαρσέλους Κλέι και το 1983 διαγνώστηκε ότι πάσχει από Πάρκινσον. Μάικλ Φοξ. Ο Αμερικανός ηθοποιός γεννήθηκε το Διαγνώστηκε με την πάθηση το 1991 και το 1998 το ανακοίνωσε δημοσίως. Το 2000, αναγκάστηκε να αποχωρήσει από την ενεργό δράση, εξαιτίας της επιδείνωσης των συμπτωμάτων του.

10 10 ΑΦΙΕΡΩΜΑ Αγγειακή άνοια είναι η δεύτερη πιο κοινή αιτία της άνοιας. Αυτό αναλογεί σε ποσοστό έως 18% όλων των ανοιών και προκαλείται από βλάβη του εγκεφάλου από εγκεφαλοαγγειακές ή καρδιαγγειακά προβλήματα -συνήθως εγκεφαλικά επεισόδια. Επίσης, μπορεί να προκύψουν από γενετικές νόσους, ενδοκαρδίτιδα (μόλυνση καρδιακής βαλβίδας), ή αγγειοπάθεια αμυλοειδούς (μια διαδικασία στην οποία αμυλοειδούς πρωτεΐνης συσσωρεύεται στα αιμοφόρα αγγεία του εγκεφάλου, μερικές φορές προκαλεί αιμορραγικό ή «αιμορραγία» εγκεφαλικά επεισόδια). Σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να συνυπάρχει με AD. Η συχνότητα εμφάνισης της αγγειακής άνοιας αυξάνει με την πάροδο της ηλικίας και είναι παρόμοια σε άνδρες και γυναίκες. Τα συμπτώματα της αγγειακής άνοιας συχνά αρχίζουν ξαφνικά, συχνά μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Οι ασθενείς μπορεί να έχουν μια ιστορία της υψηλής αρτηριακής πίεσης, αγγειακή νόσος, ή προηγούμενο εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή προσβολή. Αγγειακή άνοια μπορεί ή δεν μπορεί να επιδεινωθεί με το χρόνο, ανάλογα με το αν το άτομο έχει πρόσθετες εγκεφαλικά επεισόδια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, συμπτώματα μπορεί να πάρει καλύτερα με το χρόνο. Οταν η νόσος έχει επιδεινωθεί, αυτή συχνά εξελίσσεται με σταδιακό τρόπο, με ξαφνικές αλλαγές στην ικανότητα. Αγγειακή άνοια με εγκεφαλική βλάβη στα μέσα του εγκεφάλου περιοχές, ωστόσο, μπορεί να προκαλέσει μια σταδιακή, προοδευτική γνωστική δυσλειτουργία. Σε αντίθεση με τα άτομα με AD, άτομα με αγγειακή άνοια συχνά διατηρούν την προσωπικότητα τους και φυσιολογικά επίπεδα συναισθηματικής ανταπόκρισης μέχρι τα μεταγενέστερα στάδια της νόσου. Υπάρχουν διάφοροι τύποι της αγγειακής άνοιας, τα οποία διαφέρουν ελαφρώς από τις αιτίες και τα συμπτώματά τους. Ενας τύπος, ονομάζεται πολυ-εμφραγματική άνοια (MID), προκαλείται από πολυάριθμα μικρά κτυπήματα στον εγκέφαλο. MID συνήθως περιλαμβάνει πολλαπλές κατεστραμμένες περιοχές, που ονομάζεται έμφρακτα, μαζί με εκτεταμένες αλλοιώσεις στην λευκή ουσία, ή νευρικές ίνες, του εγκεφάλου. Επειδή τα έμφρακτα σε MID επηρεάζουν απομονωμένες περιοχές του εγκεφάλου, τα συμπτώματα συχνά περιορίζονται σε μία πλευρά του σώματος ή μπορούν να επηρεάσουν μόνο μία ή μερικές ειδικές λειτουργίες, όπως η γλώσσα. Νευρολόγοι αποκαλούν αυτά «τοπικά» ή «εστιακά» συμπτώματα, σε αντίθεση με το «παγκόσμια» συμπτώματα που εμφανίζονται στην AD, που επηρεάζουν πολλές λειτουργίες Αγγειακή άνοια και δεν περιορίζονται σε μία πλευρά του σώματος. Αν και δεν είναι όλα τα εγκεφαλικά επεισόδια που προκαλούν άνοια, σε ορισμένες περιπτώσεις, μόνο εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να βλάψει τον εγκέφαλο αρκετά για να προκαλέσει άνοια. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται single-έμφραγμα άνοια. Η άνοια είναι πιο συχνή όταν το εγκεφαλικό επεισόδιο λαμβάνει χώρα στην αριστερή πλευρά (ημισφαίριο) του εγκεφάλου ή / και όταν πρόκειται για μια δομή εγκεφάλου σημαντική για τη μνήμη. Ενας άλλος τύπος της αγγειακής άνοιας ονομάζεται ασθένεια Binswanger. Αυτή η σπάνια μορφή άνοιας χαρακτηρίζεται από βλάβη σε μικρά αιμοφόρα αγγεία στην λευκή ουσία του εγκεφάλου (λευκή ουσία βρίσκεται στις εσωτερικές στρώσεις του εγκεφάλου και περιέχει πολλές νευρικές ίνες επικαλύπτονται με ένα λευκωπό, λιπαρή ουσία που ονομάζεται μυελίνη). Η ασθένεια Binswanger οδηγεί σε βλάβες του εγκεφάλου, απώλεια μνήμης, διαταραγμένη νόηση, και αλλαγές στη διάθεση. Οι ασθενείς με την ασθένεια αυτή συχνά δείχνουν σημάδια μη φυσιολογικής αρτηριακής πίεσης, κτύπημα, ανωμαλίες του αίματος, νόσο των μεγάλων αιμοφόρων αγγείων στο λαιμό, και / ή νόσο των καρδιακών βαλβίδων. Αλλα εξέχοντα χαρακτηριστικά περιλαμβάνουν ακράτεια ούρων, δυσκολία στο περπάτημα, αδεξιότητα, δυσκινησία, έλλειψη της έκφρασης του προσώπου, και δυσκολία στην ομιλία. Αυτά τα συμπτώματα, που αρχίζουν συνήθως μετά την ηλικία των 60, δεν είναι πάντα παρόντες σε όλους τους ασθενείς και μπορεί μερικές φορές να φαίνεται μόνο προσωρινά. Η θεραπεία της ασθένεια Binswanger είναι συμπτωματική, και μπορούν να περιλαμβάνουν τη χρήση των φαρμάκων για τον έλεγχο της υψηλής αρτηριακής πίεσης, κατάθλιψη, καρδιακές αρρυθμίες, και χαμηλή αρτηριακή πίεση. Η διαταραχή συχνά περιλαμβάνει επεισόδια της μερικής ανάκαμψης. Ενας άλλος τύπος της αγγειακής άνοιας συνδέεται με μια σπάνια κληρονομική διαταραχή που ονομάζεται CADASIL, που σημαίνει εγκεφαλική αυτοσωματικό κυρίαρχο αρτηριοπάθεια με υποφλοιώδη έμφραγμα και λευκοεγκεφαλοπάθειας. CADASIL συνδέεται με ανωμαλίες ενός συγκεκριμένου γονιδίου, Notch3, η οποία βρίσκεται στο χρωμόσωμα 19. Αυτή η κατάσταση προκαλεί πολυεμφρακτική άνοια, καθώς και εγκεφαλικό επεισόδιο, ημικρανία με αύρα, και διαταραχές της διάθεσης. Τα πρώτα συμπτώματα συνήθως εμφανίζονται σε άτομα που είναι στα είκοσί τους, τριάντα, ή σαράντα και οι πάσχοντες συχνά πεθαίνουν από την ηλικία 65. Ανοια με σωμάτια του Lewy Ηάνοια με σωμάτια του Lewy είναι υπεύθυνη για το 4,6% των ανοιών (Stevens και συν. 2002) και σε αρκετές μελέτες, κυρίως ιστοπαθολογικές, η δεύτερη συχνότερη μορφή άνοιας (Ballard και συν. 2005). Αν και αρκετοί επιστήμονες πιστεύουν πως η άνοια με σωμάτια Lewy σχετίζεται με τη νόσο Alzheimer ή την άνοια της νόσου του Πάρκινσον, φαίνεται να αποτελεί ξεχωριστή κλινική οντότητα (Neef και Walling 2006). Η κλινική εικόνα της άνοιας με σωμάτια Lewy χαρακτηρίζεται από πρόδηλη και σοβαρή έκπτωση των εκτελεστικών λειτουργιών και των οπτικοχωρικών κατασκευαστικών δεξιοτήτων. Η έκπτωση της μνήμης στα αρχικά στάδια είναι συνήθως ήπια. Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της νόσου αποτελούν: α) οι οπτικές ψευδαισθήσεις, συνήθως καλά σχηματισμένες που δεν προκαλούν μεγάλη αναστάτωση στον ασθενή (McKeith I et al 2004), β) ο πρόσφατος (εντός ενός έτους) παρκινσονισμός, συνήθως χωρίς τρόμο και γ) οι ευρείες μεταβολές στο γνωστικό επίπεδο ακόμα και μέσα στην ίδια ημέρα (Neef και Walling 2006, McShane 2002). Τα διαγνωστικά κριτήρια της Ανοιας με σωμάτια Lewy παρουσιάζονται στον πίνακα που ακολουθεί (Mckeith και συν. 2004): Α. Προϊούσα γνωστική διαταραχή που προκαλεί σημαντική έκπτωση της κοινωνικής ή επαγγελματικής λειτουργικότητας και αντιπροσωπεύει σημαντική πτώση από προηγούμενο επίπεδο λειτουργικότητας. Β. Τουλάχιστον δύο από: 1) Παρκινσονισμός 2) Οπτικές ψευδαισθήσεις 3) Διακύμανση στις γνωστικές λειτουργίες με ευρείες μεταβολές στο επίπεδο προσοχής και εκγρήγορσης. ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ Γ. Ενισχυτικά στοιχεία της διάγνωσης: Επαναλαμβανόμενες πτώσεις, συγκοπή, παροδικές απώλειες συνείδησης, ευαισθησία στα νευροληπτικά, συστηματοποιημένες παραληρητικές ιδέες, άλλες ψευδαισθήσεις. Δ. Η διάγνωση είναι λιγότερο πιθανή όταν υπάρχει α) αγγειακή εγκεφαλική νόσος ή β) άλλη σωματική ή εγκεφαλική διαταραχή που μπορεί να εξηγήσει την κλινική εικόνα. Ανοια με σωμάτια του Lewy και συμπτώματα Οταν διαγνωσθεί η άνοια με σωμάτια Lewy, οι ασθενείς μπορούν να λάβουν φάρμακα που αντιμετωπίζουν τα σχετιζόμενα νοητικά προβλήματα, κατά την δρα Μάρεϊ. Ωστόσο, δεν υπάρχουν προς το παρόν τρόπος ίασης. Η ασθένεια προσβάλλει εξίσου άνδρες και γυναίκες, ενώ είναι συχνότερη στις ηλικίες άνω των 65 ετών. Τα σωμάτια Lewy, που πήραν την ονομασία τους από τον γιατρό που τα ανακάλυψε, είναι σφαιρικά ιζήματα πρωτεϊνών που συγκεντρώνονται στα νευρικά κύτταρα. Η παρουσία τους στον εγκέφαλο επηρεάζει την φυσιολογική λειτουργία του. Προς το παρόν δεν είναι γνωστό πως συσσωρεύονται στον εγκέφαλο. Η άνοια με σωμάτια Lewy είναι μία εκφυλιστική ασθένεια, που προκαλεί προβλήματα εγρήγορσης, αποπροσανατολισμό, δυσκολίες στον προγραμματισμό και διαταραχή της μνήμης. Οι πάσχοντες εκδηλώνουν επίσης συμπτώματα όμοια με της νόσου του Πάρκινσον, όπως επιβράδυνση των κινήσεων, δυσκαμψία των μυών, τρόμο (τρέμουλο) των άκρων, αστάθεια στη βάδιση, απώλεια της εκφραστικότητας του προσώπου και αλλαγές στην ένταση και τον τόνο της φωνής.

11 ΣΑΒΒΑΤΟ 14 - ΚΥΡΙΑΚΗ 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΑΦΙΕΡΩΜΑ 11 του εγκεφάλου για αλλαγή ονομάζεται πλαστικότητα -όπως ένα αντικείμενο από πλαστελίνη που τα επιμέρους τμήματά του μπορούν διαρκώς να επανασχηματίζονται. Βέβαια, δεν αλλάζει ο εγκέφαλος ως σύνολο, αλλά οι μεμονωμένοι νευρώνες τροποποιούνται για διάφορους λόγους- κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, όταν είμαστε μικροί, ως απάντηση σε εγκεφαλική βλάβη, αλλά και κατά τη διάρκεια της μάθησης. Υπάρχουν διάφοροι μηχανισμοί πλαστικότητας, εκ των οποίων ο πιο σημαντικός είναι η συναπτική πλαστικότητα, δηλαδή το πώς οι νευρώνες μεταβάλλουν την ικανότητά τους να επικοινωνούν μεταξύ τους. Αυτό που μπορούμε να πούμε, λοιπόν, είναι ότι ο εγκέφαλος ουσιαστικά συντίθεται από τις εμπειρίες μας. Ετσι, χάρη στην πλαστικότητά του, ο κάθε εγκέφαλος είναι μοναδικός και αυτή η διαφορετικότητα συνυπάρχει μαζί με ένα σύνολο χαρακτηριστικών του ανθρώπινου είδους που δεν διαφέρουν καθόλου από άτομο σε άτομο. Γνωριμία με τον ανθρώπινο εγκέφαλο και τον τρόπο λειτουργίας του Ηάνοια, σε γενικές γραμμές, είναι μια σοβαρή απώλεια της γενικής νοητικής ικανότητας του ανθρώπου, που δεν προήλθε από την φυσιολογική φθορά λόγω ηλικίας. Και όλα ξεκινούν από τον εγκέφαλο, το μυαλό μας. Ομως πως λειτουργεί αυτός ο ανθρώπινος εγκέφαλος; Το σίγουρο είναι ότι είναι πολύπλοκος. Ας τον δούμε όμως με μερικές απλές ερωτήσεις και - όσο το δυνατό- πιο απλές απαντήσεις και επισημάνσεις αλλά και μερικά χρήσιμα κόλπα για την καλύτερη υγεία του. Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΜΑΣ Oανθρώπινος εγκέφαλος έχει βάρος περίπου 1,5 κιλό και αποτελείται από δισεκατομμύρια μικροσκοπικά κύτταρα που συνδέονται μεταξύ τους σε δίκτυα, τα οποία βρίσκονται σε μια διαρκή κατάσταση ηλεκτρικής και χημικής δραστηριότητας. Τα εγκεφαλικά κύτταρα είναι οι νευρώνες και τα υποστηρικτικά κύτταρα τα γλοιακά. O εγκέφαλος αποτελείται από το εγκεφαλικό στέλεχος και τα εγκεφαλικά ημισφαίρια. Οταν γεννιούνται, τα δύο ημισφαίρια είναι ολόιδια: το αριστερό κατευθύνει τη δεξιά πλευρά του σώματός μας και το δεξί την αριστερή. Αργότερα στη ζωή διαφοροποιούνται και μοιράζονται τις «δουλειές»: το αριστερό ασχολείται με την ομιλία, τις λογικές αποφάσεις κ.ά., ενώ το δεξί αντιλαμβάνεται τον κόσμο περισσότερο σφαιρικά και σχετίζεται με τη διαίσθηση... Ιδιος, κι όμως τόσο διαφορετικός! Κατά τη διάρκεια της ζωής μας, ο εγκέφαλός μας αλλάζει διαρκώς. Αυτή η ικανότητα O εγκέφαλός μας διαφέρει ελάχιστα από του ποντικού Αυτό συμβαίνει επειδή ο τρόπος οργάνωσης του εγκεφάλου παραμένει ίδιος από το ποντίκι στον άνθρωπο, αλλά σε κάθε είδος αλλάζουν το μέγεθος και οι αναλογίες. Oι ειδικοί εξηγούν, λοιπόν, ότι το βασικό σκαρίφημα του εγκεφάλου είναι ουσιαστικά πανομοιότυπο σε όλους τους ανθρώπους και παρόμοιο σε όλα τα θηλαστικά, όπως και οι βασικές δομές του νευρικού συστήματος είναι ίδιες σε όλα τα σπονδυλωτά. Το βασικό γνώρισμα που διαφοροποιεί τον ανθρώπινο εγκέφαλο είναι το μέγεθός του σε σχέση με το μέγεθος του σώματος και η πολύ μεγάλη έκταση του εγκεφαλικού φλοιού (εκεί που διενεργούνται οι «ανώτερες», περισσότερο πολύπλοκες λειτουργίες του εγκεφάλου, π.χ. η σκέψη). Μην ξεχνάμε ότι είναι αδηφάγος! Παρά το γεγονός ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος αντιπροσωπεύει περίπου το 2% του βάρους του σώματός μας, καταναλώνει περίπου το 20% της συνολικής του ενέργειας. Oι ειδικοί εκτιμούν ότι το 60-80% αυτής της ενέργειας χρησιμοποιείται για την επικοινωνία ανάμεσα στους νευρώνες. Γι αυτό, ο εγκέφαλος καταναλώνει 3,6 γρ. γλυκόζης την ώρα (αντιστοιχεί σε 17 κύβους ζάχαρης). Δύο συγκρουόμενες απόψεις Υπάρχουν δύο βασικές απόψεις για τον τρόπο που λειτουργεί ο εγκέφαλος: Η μία πλευρά πιστεύει ότι ο εγκέφαλος δρα κυρίως υπό την επίδραση των εξωτερικών ερεθισμάτων, ενώ η άλλη θεωρεί ότι λειτουργεί αυτόνομα και ότι οι αισθητηριακές πληροφορίες βρίσκονται περισσότερο σε διάδραση με τη λειτουργία του παρά την καθορίζουν. Το μυστήριο της μνήμης Δεν υπάρχει μόνο μία εγκεφαλική περιοχή στην οποία αποθηκεύονται όλες οι πληροφο- Συνέχεια στη σελίδα 12

12 12 ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ Συνέχεια από τη σελίδα 11 ΞΕΝΗ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗ ρίες που μαθαίνουμε. Η μνήμη εργασίας (βραχυπρόθεσμη μνήμη) συγκρατεί πληροφορίες για περιορισμένο χρόνο σε μια κατάσταση ενεργούς συνείδησης. Η μεγαλύτερη και περισσότερο παθητική αποθήκευση πληροφορίας ονομάζεται μακροπρόθεσμη μνήμη. O ανθρώπινος εγκέφαλος σε... νούμερα O εγκέφαλός μας περιέχει κατά προσέγγιση 100 δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα, 3,2 χιλιόμετρα καλωδίων, ένα εκατομμύριο δισεκατομμύρια συνδέσεις, όλα σ τ ο ι β α γ - μένα μέσα σε έναν όγκο 1,5 λίτρου που ζυγίζει μόνο 1,5 κιλό και καταναλώνει μόλις 10 βατ (όσο ένα φωτάκι που ανάβει το βράδυ). Αν προσπαθούσαμε να κατασκευάσουμε έναν τέτοιον εγκέφαλο με τσιπάκια πυριτίου (όπως αυτά των υπολογιστών), θα κατανάλωνε περίπου 10 μεγαβάτ, δηλαδή ηλεκτρική ισχύ αρκετή για μία πόλη. ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΑΞΙΕΣ Οι σοφοί, ακόμα Τον προσκυνούν Αν και γεννήθηκε σε ένα ταπεινό περιβάλλον ενός στάβλου, σε ένα ασήμαντο χωριό, ο ουράνιος προβολέας, σαν λαμπρό αστέρι, οδήγησε απλούς βοσκούς και σοφούς, πλούσιους άρχοντες από μακριά, να Tον προσκυνήσουν. Η σύλληψή Του, η γέννηση και όλη Του η ζωή, ήταν ένα θαύμα, αντίθετο με το νόμο της ζωής. Ο θάνατος και η ανάστασή Του ήταν θαύμα αντίθετο στο νόμο του θανάτου. Ποτέ δε γράφτηκε ότι περπάτησε σε ακριβό χαλί, αλλά γράφτηκε ότι περπάτησε στα κύματα της θάλασσας, στα βαθιά νερά. Οταν χιλιάδες ακόλουθοί Του πείνασαν, τους χόρτασε με δύο, τρία ψάρια και δύο, τρία ψωμάκια και με το περίσσευμα, γέμισαν πολλά κοφίνια! Στη φουρτούνα, διέταξε τον άνεμο και τη θάλασσα να ησυχάσουν κι αυτά αμέσως υπάκουσαν. Με ένα άγγιγμά Του, τυφλοί, άρρωστοι και λεπροί, πήγαν σπίτι τους υγιείς. Θά λεγες πως τέτοια φυσιογνωμία δεν θα είχε ούτε ένα εχθρό, κι όμως είχε πολλούς. Η καταδίκη Του σε θάνατο, έγινε γρήγορα, σε ένα πρόχειρο δικαστήριο και ήταν η μεγαλύτερη αδικία και το πιο βάρβαρο έγκλημα που έγινε ποτέ σε αθώο. Καρφωμένος στο σταυρό, συγχωρούσε τους εκτελεστές Του, διότι δεν ήξεραν τι έκαναν και σε ποιον το έκαναν. Οταν πέθανε, λίγοι κλάψανε κάτω από το σταυρό, αλλά η Γη έτρεμε και ο ήλιος έσβησε για λίγες ώρες. Από Θεϊκή όμως άποψη, ο θάνατός Του, δεν ήταν έγκλημα, αλλά θυσία. Θυσία, προσχεδιασμένη για να ξεπληρώσει το χρέος της αμαρτίας μας. Η Καινή Διαθήκη λέει για το θέμα αυτό στους Φιλιππησίους 2:5-11: «Να υπάρχει μεταξύ σας το ίδιο φρόνημα που είχε κι ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος, αν και ήταν Θεός, δε θεώρησε την ισότητά του με τον Θεό αποτέλεσμα αρπαγής, αλλά τα απαρνήθηκε όλα και πήρε μορφή δούλου, έγινε άνθρωπος, και όντας πραγματικός άνθρωπος ταπεινώθηκε θεληματικά υπακούοντας μέχρι θανάτου, και μάλιστα θανάτου σταυρικού. Γι αυτό και ο Θεός τον ανέβασε πολύ ψηλά και του χάρισε το όνομα που είναι πάνω απ όλα τα ονόματα. Ετσι, στο όνομα του Ιησού όλα τα επουράνια, τα επίγεια και τα υποχθόνια θα προσκυνήσουν, και κάθε γλώσσα θα ομολογήσει ότι Κύριος είναι ο Ιησούς Χριστός, για να δοξάζεται έτσι ο Θεός Πατέρας». Αυτά τα Χριστούγεννα, γίνε σοφός. Γονάτισε και προσκύνησε και πες Του ένα ευχαριστώ, διότι οι σοφοί ακόμα Τον προσκυνούν, για τη σωτηρία που μας χάρισε. Αυτή είναι η σημερινή μας αξία. Σας στέλνουμε μια Καινή Διαθήκη δωρεάν εάν μας το ζητήσετε. Τηλ. επικοινωνίας: Πέτρος Φιλακουρίδης ΤΙ ΜAΘΑΜΕ ΤΕΛΕΥΤΑIΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΓΚΈΦΑΛO ΜΑΣ Ηγνώση για τον εγκέφαλο καθημερινά γιγαντώνεται. Ετσι, η τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα χαρακτηρίστηκε στις Η.Π.Α. ως η δεκαετία του εγκεφάλου. Η πρόοδος στις νευροεπιστήμες ήταν τεράστια και συνεχίζει με αλματώδεις ρυθμούς. Στα όσα ακολουθούν αναφέρουμε μόνο επιγραμματικά μερικά από τα πιο εντυπωσιακά νέα ευρήματα σχετικά με τον εγκέφαλο και τα όσα γίνονται μέσα του Κι όμως ξαναγεννιέται! Αντίθετα με τα όσα πίστευαν οι νευροεπιστήμονες μέχρι πριν δύο δεκαετίες περίπου, στις μέρες μας είναι πια γνωστό και επιστημονικά αποδεδειγμένο ότι τα εγκεφαλικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται ακριβώς όπως και τα υπόλοιπα κύτταρα του σώματός μας και επίσης ότι ο ρυθμός της αναγέννησης αυτής επηρεάζεται πολύ από τις συνθήκες που επικρατούν στο περιβάλλον μας. Για του λόγου το αληθές, αλλά και για όλες τις λεπτομέρειες σε σχέση με τις συνθήκες που ευνοούν αυτή την «ανανέωση» του εγκεφάλου, μπορείτε να διαβάσετε, σε άλλες σελίδες του παρόντος τεύχους, τη συνέντευξη που μας παραχώρησε η πλέον ειδική επί του θέματος, κ. Elizabeth Gould, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Princeton, που πρώτη απέδειξε ότι υπάρχει νευρογένεση στον ενήλικο εγκέφαλο. Ενα γενετικό παζλ όλο εκπλήξεις Η επανάσταση στη γενετική έχει αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι γιατροί αντιμετωπίζουν τις ασθένειες του νευρικού συστήματος. Εχει φανεί τα τελευταία χρόνια ότι το ίδιο γονιδιακό ελάττωμα μπορεί να προκαλέσει διαφορετικές ασθένειες σε διαφορετικούς ανθρώπους και διαφορετικά γονιδιακά ελαττώματα μπορούν να προκαλέσουν πολύ παρόμοιες ασθένειες. Η κατανόηση του παράγοντα που καθορίζει αυτές τις διαφορές και του πώς η γενετική κατασκευή μας αλληλεπιδρά με τον κόσμο στον οποίο ζούμε και διαμορφώνουμε γύρω μας (περιβάλλον) είναι μία από τις επόμενες προκλήσεις στη εποχή που ζούμε. Η χρησιμότητα του πόνου και τα φυσικά παυσίπονα Oι τεχνικές της μοριακής βιολογίας βοήθησαν στην ανακάλυψη της δομής και των χαρακτηριστικών ενός αριθμού υποδοχέων πόνου. Μερικοί από αυτούς είναι υποδοχείς που αντιδρούν σε θερμοκρασία πάνω από 46 βαθμούς Κελσίου, σε χημικά ερεθίσματα (οξύ στο δέρμα) και -προς μεγάλη έκπληξη των ερευνητών- υποδοχείς που απαντούν στα δραστικά συστατικά της καυτερής πιπεριάς. Τα γονίδια για τους υποδοχείς που απαντούν σε έντονα μηχανικά ερεθίσματα δεν έχουν ταυτοποιηθεί ακόμα, αλλά θεωρείται βέβαιο ότι υπάρχουν. Μία βασική λειτουργία του πόνου είναι ότι μας μαθαίνει να αποφεύγουμε επώδυνες καταστάσεις, καθώς ενεργοποιούνται αυτόματα προστατευτικά αντανακλαστικά, όπως αυτό της απόσυρσης. Παράλληλα όμως υπάρχουν φυσιολογικοί μηχανισμοί που μπορούν είτε να καταστείλουν είτε να ενισχύσουν τον πόνο. O πρώτος τέτοιος ρυθμιστικός μηχανισμός που ανακαλύφθηκε ήταν η ύπαρξη των ενδογενών αναλγητικών στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Ντοπαμίνη: Η «κινητήριος δύναμη» του εγκεφάλου μας Η ντοπαμίνη είναι ένας νευροδιαβιβαστής που αποτελεί το χημικό υπόστρωμα πολλών πράξεων και συνηθειών μας. Στην περιοχή αυτή λειτουργεί αφενός ως κίνητρο για δράση και αφετέρου ως ανταμοιβή στις επιτυχημένες ενέργειες. Μία ενδιαφέρουσα νέα ανακάλυψη είναι ότι η απελευθέρωση ντοπαμίνης κορυφώνεται όταν η ανταμοιβή δεν αναμένεται. Απευθείας σύνδεση με το ανοσοποιητικό σύστημα Ο εγκέφαλος δεν διαθέτει αρκετά δομικά στοιχεία του ανοσοποιητικού συστήματος σε σχέση με άλλα όργανα. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι μπορεί να πάθει πολύ εύκολα φλεγμονές, γιατί παρ όλα αυτά διαθέτει τους απαραίτητους μηχανισμούς προστασίας. Σήμερα, οι ειδικοί γνωρίζουν ότι ο εγκέφαλος μπορεί να αντιδρά σε σήματα που προέρχονται από το ανοσοποιητικό σύστημα και τους κατεστραμμένους ιστούς μέσα από ένα νευροενδοκρινικό-ανοσολογικό δίκτυο. Το στρες μιλά με τον εγκέφαλο! Στις μέρες μας έχουμε αρχίσει και κατανοούμε όχι μόνο πώς το στρες μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο άμεσα, ενεργοποιώντας τον ΥΥΕ άξονα (υποθάλαμου - υποφυσιακού - επινεφριδικού άξονα), αλλά και πώς μπορεί να επηρεάσει το ανοσοποιητικό σύστημα μέσω μίας έμμεσης οδού από τον εγκέφαλο. Oι ακριβείς μηχανισμοί δεν είναι γνωστοί, αλλά οι ειδικοί γνωρίζουν ότι σίγουρα συμμετέχει η ενεργοποίηση του εν λόγω άξονα. Από την άλλη, γνωρίζουμε ότι κάποιες μορφές ήπιου στρες μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Κι όμως, ο εγκέφαλος των τυφλών «βλέπει»! Η ανακάλυψη πολλαπλών οπτικών περιοχών στον εγκέφαλο έχει δείξει ότι συνεχίζουν να υπάρχουν κάποιες οπτικές ικανότητες στους τυφλούς χωρίς να γίνονται αντιληπτές. Ανθρωποι που έχουν υποστεί βλάβη στον πρωτοταγή οπτικό φλοιό αναφέρουν ότι δεν μπορούν να δουν πράγματα στο οπτικό τους πεδίο, αλλά όταν τους ζητηθεί να πιάσουν τα πράγματα που ισχυρίζονται ότι δεν μπορούν να δουν, το επιτυγχάνουν με αξιοσημείωτη ακρίβεια. Αυτό το περίεργο αλλά συναρπαστικό φαινόμενο είναι γνωστό ως «τυφλή στόχευση» και ενδεχομένως διαμεσολαβείται από παράλληλες συνδέσεις των ματιών με άλλα τμήματα του φλοιού. ΝΈΕΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ ΣΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ Πριν από 60 χρόνια περίπου, ο κύριος τρόπος με τον οποίο μπορούσαν οι ειδικοί να επέμβουν ώστε να διορθώσουν προβλήματα που ξεκινούσαν από τον εγκέφαλο και επηρέαζαν ουσιαστικά τη ζωή των ασθενών τους ήταν η λοβοτομή, όπου ο χειρουργός κατέστρεφε επιλεκτικά κομμάτια από το μετωπιαίο λοβό του ασθενούς του. Στις μέρες μας, τα πράγματα έχουν αλλάξει πολύ και εκτός από τα φάρμακα - που όλο και βελτιώνονται- και τις

13 ΣΑΒΒΑΤΟ 14 - ΚΥΡΙΑΚΗ 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΑΦΙΕΡΩΜΑ 13 χειρουργικές επεμβάσεις υπάρχουν και νέα, πολλά υποσχόμενα πεδία στα οποία εργάζονται οι επιστήμονες. Τέτοια είναι οι γονιδιακές θεραπευτικές προσπάθειες, εκείνες που βασίζονται στα βλαστοκύτταρα, καθώς και οι ηλεκτρικές θεραπείες. 1. Βλαστοκύτταρα: Μεταμοσχεύοντας στον εγκέφαλο Για τα βλαστοκύτταρα και τις εφαρμογές που φαίνεται να έχουν σε διάφορους τομείς της ιατρικής γίνεται πολύς λόγος τελευταία. Πρόκειται για πρόγονα κύτταρα του οργανισμού που έχουν τη δυνατότητα να μετατρέπονται σε όλα τα είδη κυττάρων και είναι πιθανό -σύμφωνα με τους νευροεπιστήμονεςνα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διόρθωση νευρώνων που υπέστησαν βλάβη στον ενήλικο εγκέφαλο. Το μεγαλύτερο μέρος της έρευνας γίνεται σε πειραματόζωα, αλλά οι επιστήμονες ελπίζουν ότι τελικά θα μπορέσουν να διορθώσουν περιοχές του εγκεφάλου που υπέστησαν βλάβη σε ασθένειες όπως η νόσος Πάρκινσον ή σε εγκεφαλικά επεισόδια. Η λογική είναι ότι τα νέα αυτά βλαστικά κύτταρα θα μεταμοσχευτούν στον εγκέφαλο και θα αντικαταστήσουν τα κύτταρα που δεν «λειτουργούν». Oι ενστάσεις και ο προβληματισμός των ειδικών έγκεινται στο γεγονός ότι η μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων έχει σχετιστεί με τη δημιουργία καρκινικών όγκων. 2. Γονιδιακές θεραπείες: Η μεγάλη πρόκληση Οπως και σε πολλούς άλλους τομείς της ιατρικής όπου υπάρχει κάποια κληρονομική προδιάθεση (γονίδια που ευθύνονται σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό για την εκδήλωση μιας ασθένειας), έτσι και στις ασθένειες του εγκεφάλου η αντικατάσταση των παθολογικών γονιδίων -εφόσον έχουν ταυτοποιηθεί- είναι πάντα μια μεγάλη πρόκληση που, εκτός από ηθικά, προκαλεί και πάρα πολλά πρακτικά και μέχρι σήμερα ανυπέρβλητα εμπόδια. Παρ όλα αυτά, γίνονται προσπάθειες γονιδιακών θεραπειών για την αντιμετώπιση του Αλτσχάιμερ ή του Πάρκινσον που δεν στοχεύουν στην αντικατάσταση των παθολογικών γονιδίων. Αυτές οι προσπάθειες εστιάζονται στην εισαγωγή στον οργανισμό ή απευθείας στον εγκέφαλο του πάσχοντος ενός γονιδίου-φαρμάκου. Το γονίδιο αυτό φτάνει στα εγκεφαλικά κύτταρα και βοηθά στην αύξηση ή στη μείωση -ανάλογα με την περίπτωσητης σύνθεσης, της καταστροφής κλπ. συγκεκριμένων ενζύμων, πρωτεϊνών, αμινοξέων, νευροδιαβιβαστών κλπ. που σχετίζονται με την εκδήλωση της ασθένειας και των συμπτωμάτων της. 3. Επεμβαίνοντας με τη βοήθεια ηλεκτροδίων Ολοι έχουμε ακούσει για τις εμφυτεύσεις ηλεκτροδίων στον εγκέφαλο - βρίσκονται στο επίκεντρο της δημοσιότητας τα τελευταία χρόνια και στη χώρα μας. Η μέθοδος αυτή ανήκει σε ένα νέο, μεγάλο θεραπευτικό πεδίο για τις ασθένειες που αφορούν τον εγκέφαλο και ονομάζεται ηλεκτροθεραπεία ή χειρουργική νευροτροποποίηση. Η ηλεκτρική διάσταση του εγκεφάλου: Θα πρέπει να ξεκινήσουμε από την παραδοχή ότι ο εγκέφαλος είναι ένας ηλεκτροχημικός βιολογικός «υπολογιστής». Εχει, δηλαδή, τουλάχιστον δύο διαστάσεις, την ηλεκτρική και τη χημική. Οσον αφορά τη χημική, οι ειδικοί επεμβαίνουν κυρίως με φάρμακα. Οσον αφορά την ηλεκτρική, εκεί εφαρμόζεται η ηλεκτροθεραπεία, που προσπαθεί να βελτιώσει παθήσεις που οφείλονται σε διαταραχές της ηλεκτρικής αγωγιμότητας του εγκεφάλου, καθώς έχει αποδειχτεί ότι απειροελάχιστες, μη φυσιολογικές μεταβολές στα ηλεκτρικά ρεύματα που διατρέχουν τα κύτταρα του εγκεφάλου μπορούν να οδηγήσουν σε μια ασθένεια. Περί τίνος πρόκειται: O εγκέφαλος αποτελείται από πάρα πολλά συμπυκνωμένα ηλεκτρικά δίκτυα. Oι ειδικοί σκέφτηκαν λοιπόν ότι, αφού υπάρχει τόσο πολλή ηλεκτρική δραστηριότητα, θα πρέπει να υπάρχουν και κάποια κομβικά σημεία στον εγκέφαλο που την ελέγχουν. Ψάχνοντας, λοιπόν, βρήκαν κάποιους από αυτούς τους κόμβους, σε έναν ή περισσότερους από τους οποίους μπορεί να μην πηγαίνει κάτι καλά, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται νευρολογικά προβλήματα. Ας πάρουμε το παράδειγμα της δυστονίας: Ενας από τους κόμβους που καθορίζουν το συντονισμό των κινήσεών μας είναι μία περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται ωχρά σφαίρα και όταν υπάρχει εκεί δυσλειτουργία, μπορεί να προκληθεί το πρόβλημα της δυστονίας. Oι ειδικοί, λοιπόν, βάζουν εκεί ένα ηλεκτρόδιο, βηματοδοτούν την ωχρά σφαίρα, με αποτέλεσμα να επανέρχεται ο συντονισμός της κίνησης, όπως ακριβώς στην άρρυθμη καρδιά ο βηματοδότης επαναφέρει το ρυθμό. Ανάλογοι κόμβοι, που εκπέμπουν με ορισμένη συχνότητα ώστε να μπορούμε να φέρουμε σε πέρας διάφορες λειτουργίες που ορίζονται από τον εγκέφαλο, υπάρχουν και σε άλλες περιοχές του εγκεφάλου. Ετσι, η τεχνική παραμένει η ίδια για οποιοδήποτε κομβικό σημείο ή σημεία που χρειάζεται να διορθωθούν. Το ζήτημα είναι να ανακαλύψουν οι ειδικοί ποια είναι αυτά τα σημεία στα οποία πρέπει να παρεμβαίνουν κάθε φορά ώστε να διορθώνουν το νευρολογικό πρόβλημα. Προς το παρόν έχουν ταυτοποιήσει ελάχιστους τέτοιους κόμβους. Σε ποιές ασθένειες εφαρμόζεται: Η μέθοδος των εμφυτεύσιμων συσκευών έχει εφαρμογή σε βαριές νευρολογικές παθήσεις που δεν ανταποκρίνονται στα φάρμακα. Μπορεί να αφορά τη νόσο του Πάρκινσον, τη δυστονία, ψυχικές νόσους (κατάθλιψη και ιδεοψυχαναγκαστική νεύρωση), κάποιες μορφές χρόνιου πόνου (π.χ. νευραλγία τριδύμου), ενώ υπάρχουν σε εξέλιξη ερευνητικά προγράμματα σε σχέση με την εφαρμογή της στην επιληψία, σε βαριές κεφαλαλγίες, σε κάποια συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας (μεγάλη σπαστικότητα, τρόμος κ.ά.), στη νόσο Tourette κ.α. Τι περιμένουμε για τα επόμενα χρόνια στον τομέα της ηλεκτροθεραπείας: Η πρόοδος που περιμένουν -και με στόχο την οποία δουλεύουν- οι ειδικοί θα ήταν το να βρεθούν κομβικά σημεία που δυσλειτουργούν και προκαλούν ασθένειες ή προβλήματα και στα οποία μπορεί να επέμβει ο νευροχειρουργός. Αυτή η πρόοδος έγινε τον τελευταίο καιρό σε σχέση με το κώμα -όπου οι ειδικοί κατάφεραν να «ξυπνήσουν» έναν ασθενή μετά από 8 χρόνια-, αλλά και με τη βαριά κατάθλιψη. Πώς η ηλεκτρική θεραπεία θα βοηθήσει ανθρώπους να ξανακινηθούν: Σύμφωνα με τους ειδικούς, η ηλεκτρική θεραπεία μπορεί να έχει εφαρμογή και στην προσπάθεια να ξαναβρούν κάποια κινητικότητα και αυτονομία άνθρωποι με αναπηρία. Αυτό που εξηγούν οι νευροχειρουργοί είναι ότι θα μπορούσε, για παράδειγμα, να τοποθετηθεί στην κινητική ζώνη του εγκεφάλου ενός τετραπληγικού ασθενούς ένα ηλεκτρόδιο που λειτουργεί ως δέκτης και λαμβάνει ένα ηλεκτροεγκεφαλογραφικό σήμα που αντιπροσωπεύει την πρόθεση για μία κίνηση, στη συνέχεια να το μεταδίδει σε ένα κομπιούτερ και εκείνο να βοηθά στο να κουνηθεί ένα ρομποτικό χέρι. Το ζήτημα σε αυτές τις περιπτώσεις είναι το πώς αναγνωρίζονται τα εν λόγω σήματα. Σε ανάλογες ερευνητικές προσπάθειες ζητήθηκε από τους πάσχοντες να σκέφτονται συνέχεια την κίνηση που ήθελαν να κάνουν. Στη συνέχεια, οι ειδικοί πήραν το ηλεκτροεγκεφαλογράφημά τους και εντόπισαν το εν λόγω σήμα. ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΠΟΥ ΞΕΚΙΝΟΥΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟ Εμπορικού Δικαίου Τραπεζικά Πτωχεύσεις Οικονομικό Έγκλημα φορολογικά Ποινικού Δικαίου - Συμβάσεις - Κληρονομικά Περιουσιακά-Απαλλοτριώσεις Οικογενειακές Διαφορές Μισθώσεις Μεταβιβάσεις Εκπροσώπηση σε Αστικά, Ποινικά, Διοικητικά Δικαστήρια, Συμβούλιο της Επικρατείας, Άρειο Πάγο Έδρα: Σέκερη 6, Κολωνάκι, ΑθΗνΑ Υποκατάστημα: Παπανίκα 73, ΑχΑΡνΕΣ Επιληψία: Η έρευνα των νευροεπιστημών έχει συμβάλει σημαντικά και με δύο τρόπους στη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων με επιληψία: Πρώτον, υπάρχουν σήμερα φάρμακα που μειώνουν τη διαταραγμένη δραστηριότητα που προκαλεί τους σπασμούς, χωρίς να ελαττώνεται η φυσιολογική εγκεφαλική δραστηριότητα, όπως συνέβαινε με τα παλαιότερα φάρμακα, που ασκούσαν γενικευμένη κατασταλτική δράση. Δεύτερον, η βελτίωση στην ποιότητα των νευροαπεικονιστικών μεθόδων έχει ως αποτέλεσμα, για κάποιους ανθρώπους με πολύ σοβαρές επιληπτικές κρίσεις, να είναι δυνατό να εντοπιστεί η εστία των κρίσεων με αρκετή ακρίβεια. Ετσι, όταν είναι αναγκαίο, ο νευροχειρουργός μπορεί να αφαιρέσει το τμήμα του νοσούντος εγκεφαλικού ιστού, με αποτέλεσμα να μειωθεί η συχνότητα των σπασμών και ο κίνδυνος εξάπλωσής τους στον υπόλοιπο εγκεφαλικό ιστό που δεν έχει ακόμα προσβληθεί. μικρανία: Την τελευταία δεκαετία σημειώθηκε επανάσταση στη θεραπεία των κρίσεων ημικρανίας, η οποία οφείλεται στην πρόοδο της κατανόησης για τους υποδοχείς της σεροτονίνης. Ανακαλύφθηκε μια νέα κατηγορία φαρμάκων που ενερ- Δ Ι Κ Η Γ Ο Ρ Ι Κ Ο Γ ΡΑ Φ Ε Ι Ο ΔΗΜΗΤΡIΟΥΧΡΥΣ.ΚΟΥΚΟΥ Έλληνας Δικηγόρος Αθηνών παρ Αρείω Πάγω αναλαμβάνει υποθέσεις Ομογενών σε θέματα: Τηλ. επικοινωνίας: (01130) Fax: (01130) Cell #: (01130) dckoukos@koukoslaw.gr Συνέχεια στη σελίδα 14

14 14 ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ Συνέχεια από τη σελίδα 13 γοποιεί ένα συγκεκριμένο είδος υποδοχέων σεροτονίνης. Τα φάρμακα αυτά, οι τριπτάνες, θεωρούνται αποτελεσματικά στην ανακούφιση της ημικρανίας. Εγκεφαλικά επεισόδια: Οσον αφορά αυτά που προκαλούνται εξαιτίας θρόμβων του αίματος που φράσσουν τα αγγεία, δημιουργήθηκε ένα νέο φάρμακο. Η θεραπεία με το θρομβολυτικό φάρμακο που ονομάζεται ιστικός ενεργοποιητής του πλασμινογόνου μπορεί να διαλύσει το θρόμβο και να αποκαταστήσει την αιματική ροή. Αν χορηγηθεί γρήγορα, το φάρμακο αυτό μπορεί να έχει σημαντικά θεραπευτικά αποτελέσματα. Δυστυχώς, η ταχεία χορήγηση ενός τέτοιου φαρμάκου σε έναν ασθενή με εγκεφαλικό δεν είναι πάντα εύκολη. Μια άλλη, νέα θεραπευτική προσέγγιση περιλαμβάνει μια κατηγορία φαρμάκων που αποκλείουν νευροδιαβιβαστές, όπως το γλουταμικό οξύ, που φτάνουν σε τοξικά επίπεδα κατά τη διάρκεια του εγκεφαλικού. Πολλά φάρμακα αυτού του είδους βρίσκονται υπό ανάπτυξη, δυστυχώς όμως κανένα μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί να είναι αποτελεσματικό για το εγκεφαλικό. Σκλήρυνση κατά πλάκας: Είναι μια νόσος που πιθανώς οφείλεται σε μία δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται φλεγμονές στο κεντρικό νευρικό σύστημα και να προκαλείται βλάβη στη μυελίνη και στον άξονα των νεύρων. Επειδή οι ειδικοί δεν γνωρίζουν ακόμη τι προκαλεί τις φλεγμονές, δεν μπορούν να τις σταματήσουν πλήρως. Ωστόσο, σήμερα οι υποτροπές μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με τα στεροειδή που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Στην προσπάθεια ελάττωσης της συχνότητας των υποτροπών και καθυστέρησης της εγκατάστασης αναπηρίας χορηγούνται ειδικές ανοσοτροπικές θεραπείες (όπως η ιντερφερόνη β και το glatiramer acetate) ή πολλά μη ειδικά ανοσοκατασταλτικά φάρμακα. Αλτσχάιμερ: Δεν υπάρχουν ακόμη θεραπείες που να αναχαιτίζουν την εξέλιξη της νόσου. Είναι ΣΥΝΔΡΟΜEΣΕΝOΣEΤΟΥΣΜΕΤΟΤΑΧΥΔΡΟΜΕIΟ ΣΥΝδΡΟΜΗ o 1 χρόνος... $ o 6 Μήνες... $ o 3 Μήνες... $83.00 o 1 Μήνας... $33.00 o Έκδοση Σαβ/κου 1 χρόνο... $82.00 o Έκδοση Σαβ/κου 6 μήνες... $47.00 o Έκδοση Σαβ/κου 3 μήνες... $26.00 ΣΥΝδΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΗλΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚδΟΣΗ ΣΥΝδΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥπΗ ΕΚδΟΣΗ: o 1 χρόνο...$38.44 o 6 μήνες... $26.34 o 3 Mήνες... $16.44 ΜΗ ΣΥΝδΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥπΗ ΕΚδΟΣΗ o 1 χρόνο... $50.54 o 6 μήνες... $32.94 o 3 Mήνες... $20.84 $208 ΣΥΝδΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΗλΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΕΚδΟΣΗ ΣΥΝδΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥπΗ ΕΚδΟΣΗ: o 1 χρόνο... $42.90 o 6 μήνες... $25.74 o 3 Mήνες... $17.16 ΜΗ ΣΥΝδΡΟΜΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥπΗ ΕΚδΟΣΗ o 1 χρόνος... $97.90 o 6 μήνες... $58.74 o 3 Mήνες... $39.16 Εσωκλείστε επιταγή ή money order πληρωτέες στη διεύθυνση: National Herald, Inc th street, L.I.C, NY ή με χρέωση στην πιστωτική κάρτα o American Express o Master Card o Visa o Discover ΑCCOUNT ΟΝΟΜΑ-ΕπΩΝΥΜΟ διευθυνση ΕxpIRATION DATE πολη πολιτεια zip CODE TΗλΕΦΩΝΟ CELL: SIgNATURE ΣΥΝδΡΟΜΗ για χωρεσ ΕΚΤΟΣ Η.π.Α o 1 χρόνος... $ o 6 Μήνες... $ o 3 Μήνες... $ o Έκδοση Σαβ/κου 1 χρόνος.. $ o Έκδοση Σαβ/κου 6 μήνες... $ FAx Tηλέφωνο Fax Toll free: KHRYKAS ext. 108 subscriptions@ekirikas.com γνωστό ότι τα νευρικά κύτταρα που χρησιμοποιούν το χημικό διαβιβαστή ακετυλοχολίνη προσβάλλονται εύκολα από αυτή την αρρώστια. Ετσι, φάρμακα που ενισχύουν τη δράση της ακετυλοχολίνης που εναπομένει, αποκλείοντας τη δράση ενζύμων που φυσιολογικά διασπούν το νευροδιαβιβαστή, έχουν θεραπευτικό αποτέλεσμα το οποίο δυστυχώς είναι μέτριο. Κατάθλιψη: Σήμερα οι ειδικοί γνωρίζουν ότι οι σοβαρά καταθλιπτικοί ασθενείς ενδέχεται να χάσουν εγκεφαλικά κύτταρα. Oι θεραπείες που υπάρχουν είναι τα αντικαταθλιπτικά ή/και οι εξειδικευμένες ψυχοθεραπείες, που σε συνδυασμό είναι αποτελεσματικά σε μεγάλο ποσοστό των ασθενών. Τα υπάρχοντα αντικατα-θλιπτικά φάρμακα (που ενισχύουν εκλεκτικά τη δράση των νευρομεταβιβαστών, όπως η σεροτονίνη) είναι αποτελεσματικά στο 70% περίπου των ασθενών. Ομως, τα φάρμακα αυτά χρειάζονται γύρω στις 2-3 εβδομάδες για να βελτιώσουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης, ενώ σε μεγάλο ποσοστό των ασθενών (περίπου 60%) η θεραπεία δεν είναι πλήρης. Γι αυτούς τους λόγους, η έρευνα για περισσότερο αποτελεσματικά και ταχείας δράσεως αντικαταθλιπτικά συνεχίζεται στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. ΒAΛΤΕ ΤΟ ΜΥΑΛO ΣΑΣ ΝΑ ΔΟΥΛΕYΕΙ ΣΤΟ... ΦΟΥΛ Μία εύλογη απορία που θα σχηματίσατε πιθανώς διαβάζοντας τα όσα προηγήθηκαν είναι τι μπορούμε να κάνουμε εμείς οι ίδιοι για να κρατήσουμε τον εγκέφαλό μας σε καλή κατάσταση και να εξασφαλίσουμε την εύρυθμη λειτουργία του. Αν και δεν εξαρτώνται όλα από εμάς, υπάρχουν αρκετά που μπορούμε να κάνουμε ώστε να βοηθήσουμε το μυαλό μας να τονωθεί, να εξασκηθεί και να βρίσκεται σε εγρήγορση. Συλλέξαμε, λοιπόν, τις προτάσεις των ειδικών και σας τις παρουσιάζουμε. Εξασκήστε τον εγκέφαλό σας Καθώς ποτέ δεν είναι νωρίς ή αργά για τον εγκέφαλο και τη μνήμη σας, θα πρέπει -σε όποια ηλικία και αν βρίσκεστε- να φροντίζετε να τον χρησιμοποιείτε... πολύ! Oι προτάσεις είναι πολλές: Λύστε σταυρόλεξα και sudoku, παίξτε χαρτιά, αποστηθίστε ποιήματα, διαβάζετε εφημερίδες, περιοδικά και βιβλία, κρατάτε ημερολόγιο, με λίγα λόγια κάντε ό,τι σας ευχαριστεί, αρκεί αυτό να δραστηριοποιεί το μυαλό σας. Επίσης: Φοιτητές στο πανεπιστήμιο, μάθετε μία ξένη γλώσσα ή ένα μουσικό όργανο. Σύμφωνα με έρευνες, όταν δουλεύετε συνέχεια το μυαλό σας (π.χ. καθώς μελετάτε για τις εξετάσεις σας ή χρειάζεται να θυμάστε συνέχεια καινούργια πράγματα), ενισχύετε τη λειτουργία του εγκεφάλου καθώς και της μνήμης. Κουτσομπολέψτε και μιλήστε στο τηλέφωνο με τους φίλους σας. Σύμφωνα με έρευνες, η έντονη κοινωνική ζωή και ιδιαίτερα η διαδικασία της συνομιλίας φαίνεται ότι βοηθούν στο να διατηρούνται σε καλό επίπεδο οι εγκεφαλικές σας λειτουργίες. Ηλεκτρονικά παιχνίδια για... μεσηλίκους Αν είστε γύρω στα 50, θέλετε να βελτιώσετε τη μνήμη σας και ενδεχομένως να μειώσετε τις πιθανότητες να σας απασχολήσει κάποια στιγμή το Αλτσχάιμερ, μπορείτε να ξεκινήσετε αύριο κιόλας να... παίζετε! O λόγος για τα ειδικά σχεδιασμένα ηλεκτρονικά παιχνίδια που έχουν ως στόχο να εξασκήσουν τις εγκεφαλικές σας λειτουργίες και να ενισχύσουν τη μνήμη σας. Στην αγορά κυκλοφορούν τα παιχνίδια: Mindfit, που αποτελεί δημιουργία ισραηλινών ερευνητών, πωλείται ήδη στην αμερικανική αγορά και προσφέρει στους χρήστες διαδραστικά παζλ και άλλες ασκήσεις που βελτιώνουν, όπως υποστηρίζει, τις εγκεφαλικές λειτουργίες σε ποσοστό μεγαλύτερο του 18%. Brain Training, More Brain Training και Big Brain Academy, που κυκλοφορούν από τη Nintendo και πρόκειται για τα παιχνίδια που βασίζονται στο έργο του Ριούτα Καουασίμα, ενός καθηγητή Νευρολογίας στο Πανεπιστήμιο Τοχόκου της Ιαπωνίας που θεωρείται ειδικός όσον αφορά την πνευματική άσκηση. Αποφύγετε το στρες - Ασκηθείτε - Κοιμηθείτε! Πρόκειται για ένα τρίπτυχο που φαίνεται να επηρεάζει αρκετά τον εγκέφαλο και τη λειτουργία του. Ετσι, οι ειδικοί συμβουλεύουν: Ηρεμήστε. Το στρες, άλλωστε, φαίνεται να επηρεάζει αρνητικά τόσο τον εγκέφαλο όσο και τη μνήμη σας. Oι θετικές σκέψεις και οι ασκήσεις χαλάρωσης μπορούν να βοηθήσουν εκτός όλων των άλλων και στη βελτίωση της μνήμης σας. Ασκηθείτε. Υπάρχουν πολλές έρευνες βάσει των οποίων η σωματική άσκηση φαίνεται να διατηρεί ακμαίες τις πνευματικές ικανότητες. Κοιμηθείτε. O ύπνος είναι μια φυσική ανάγκη του οργανισμού που βοηθά κυρίως το μυαλό και στη συνέχεια το σώμα να ξεκουραστεί από την προηγούμενη ημέρα και δίνει την ευκαιρία στον εγκέφαλο να επεξεργαστεί τις εμπειρίες και να τις καταχωρήσει. Ετσι, όταν δεν κοιμάστε καλά, μπορεί να παρουσιάσετε αδυναμία συγκέντρωσης και απώλεια μνήμης. Βελτιώστε τη μνήμη σας Τα πράγματα που πρέπει να θυμηθείτε είναι πολλά και πρέπει όλα να χωρέσουν στο μυαλό σας. Υπάρχουν όμως κάποιες τεχνικές που θα σας βοηθήσουν να μάθετε πώς πρέπει να αποθηκεύετε τις πληροφορίες ώστε να τις ανακαλείτε εύκολα όταν τις χρειάζεστε. Αυτές είναι: Προσέξτε, παρατηρήστε και επεξεργαστείτε την πληροφορία που λαμβάνετε. Για να θυμηθείτε κάτι -είτε το ακούτε, το διαβάζετε

15 ΣΑΒΒΑΤΟ 14 - ΚΥΡΙΑΚΗ 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΑΦΙΕΡΩΜΑ 15 ή το βλέπετε-, πρέπει να του δώσετε αρκετή προσοχή και να επικεντρωθείτε σε αυτό. Αν τη στιγμή που λαμβάνετε την πληροφορία αφιερώσετε λίγα δευτερόλεπτα για να την επεξεργαστείτε, να την αναλύσετε ή να τη σχολιάσετε, όταν θα θελήσετε να την ανακαλέσετε, θα το κάνετε με μεγαλύτερη ευκολία. Ενεργοποιήστε τις αισθήσεις σας. Ανάλογα με αυτό που θέλετε να συγκρατήσετε, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις αισθήσεις (όραση, ακοή, όσφρηση κλπ.). Με όσο περισσότερες αισθήσεις αντιληφθείτε μια πληροφορία, τόσο πιο εύκολα θα τη συγκρατήσετε στη μνήμη σας και τόσο πιο γρήγορα θα τη θυμηθείτε. Oργανώστε τη μνήμη σας. Θα παρατηρήσετε και μόνοι σας ότι απομνημονεύετε καλύτερα κάτι όταν το συνδέετε, το συσχετίζετε ή το ομαδοποιείτε με κάτι που ήδη γνωρίζετε. «ΤΑΪΣΤΕ» ΤΟΝ ΕΓΚΈΦΑΛO ΣΑΣ Οπως για ολόκληρο τον οργανισμό μας, έτσι και για τον εγκέφαλο, η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην εύρυθμη λειτουργία του. Αποκλειστική τροφή για τον εγκέφαλο αποτελεί η γλυκόζη. Η γλυκόζη προέρχεται από τη διάσπαση υδατανθράκων, όπως είναι η ζάχαρη και το άμυλο, που βρίσκονται στο ψωμί και στα παρασκευάσματά του, στα ζυμαρικά, στα φρούτα, στα λαχανικά, στα δημητριακά, στα όσπρια, στο μέλι και στα διάφορα γλυκίσματα. Είναι σημαντικό, λοιπόν, να παρέχουμε καθ όλη τη διάρκεια της ημέρας στον οργανισμό τις απαραίτητες ποσότητες γλυκόζης για την ομαλή εγκεφαλική λειτουργία. Πέρα όμως από την τροφή του εγκεφάλου, δηλαδή τη γλυκόζη, άλλα συστατικά τα οποία σχετίζονται με την καλή εγκεφαλική λειτουργία είναι: Oι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, με κυριότερες τις Β1, Β2, Β6, Β12. Oι βιταμίνες αυτές συμβάλλουν έμμεσα στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου, καθώς βοηθούν στη μετατροπή των διάφορων θρεπτικών συστατικών σε γλυκόζη και βρίσκονται στο γάλα, στο ψωμί και στα προϊόντα αλεύρου, στα δημητριακά και στα προϊόντα σιταριού, στα όσπρια. Ιδιαίτερη μνεία θα πρέπει να γίνει στη Β12, η οποία αποτελεί συστατικό των νεύρων μας και χωρίς αυτή δεν μεταβιβάζονται σωστά τα διάφορα εγκεφαλικά ερεθίσματα. Σε αντίθεση με τις υπόλοιπες βιταμίνες Β, βρίσκεται κυρίως σε ζωικές τροφές, όπως το κρέας, το γάλα, το αυγό, τα ψάρια και τα οστρακοειδή. Αμινοξέα. Πρόκειται για μια κατηγορία ενώσεων με κυριότερες την τυροσίνη και την τρυπτοφάνη, που αποτελούν πρόδρομες ουσίες για ορμόνες-νευροδιαβιβαστές του εγκεφάλου, βασικές για τη ρύθμιση των εγκεφαλικών λειτουργιών. Βρίσκονται σε προϊόντα ζωικής προέλευσης, με κυριότερα το κρέας, τα γαλακτοκομικά και τη σοκολάτα. Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Μια ιδιαίτερη κατηγορία συστατικών που συμβάλλουν στην καλή εγκεφαλική λειτουργία αποτελούν τα πολυακόρεστα ω-3 λιπαρά οξέα. Τα συγκεκριμένα συστατικά αποτελούν βασικά δομικά συστατικά του εγκεφάλου και είναι απαραίτητα για το σχηματισμό των εγκεφαλικών νευρώνων. Λαμβάνονται μέσω της τροφής και βρίσκονται κυρίως σε φυτικά έλαια (σογιέλαιο, σησαμέλαιο και άλλα σπορέλαια και λιγότερο στο ελαιόλαδο), στα λιπαρά ψάρια (σολομός, σκουμπρί, σαρδέλα), στα ιχθυέλαια, στα θαλασσινά και σε φυλλώδη λαχανικά. ΕΡΩΤHΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤHΣΕΙΣ Μπορούνοισκέψειςναμετακινήσουναντικείμενα; Ναι. Εταιρείες αναπτύσσουν υπολογιστικούς εγκεφάλους διεπαφής για τα άτομα με σοβαρές αναπηρίες που δεν έχουν καμία φυσική ικανότητα να ελέγξουν το περιβάλλον τους. Το όλο εγχείρημα βασίζεται στην ΗΕΓ (ηλεκτροεγκεφαλογράφημα) μηχανή που παίρνει τα εγκεφαλικά σήματα και ενεργοποιεί on-off διακόπτες. Για τα δεξιά σήματα του εγκεφάλου, τα άτομα που παρακολουθούν την οθόνη του υπολογιστή και προσπαθούν να μετακινήσουν ένα αντικείμενο σε αυτό, χρησιμοποιούν τη δύναμη της σκέψης και μόνο. Εάν πετύχουν, κινούν το αντικείμενο με τον επιθυμητό τρόπο, ο διακόπτης πέφτει και ο ανεμιστήρας ή η τηλεόραση ανάβουν. Σε τελική ανάλυση, η τεχνική μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να σταλούν μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και να προσφερθούν ταχύτερα μέσα επικοινωνίας. ΥπάρχειτοσημείοτουΘεούστον εγκέφαλο; Μερικοί επιστήμονες θεωρούν ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι προγραμματισμένος για τις θρησκευτικές εμπειρίες και αυτό εξηγεί γιατί η θρησκεία είναι ένα καθολικό ανθρώπινο χαρακτηριστικό που υπάρχει ιστορικά σε όλους τους πολιτισμούς. Λένε ότι δεν υπάρχει μία αλλά πολλές περιοχές του εγκεφάλου που αποτελούν τα βιολογικά θεμέλια της θρησκευτικής πίστης. Σε μελέτη ερευνητών που διεξήχθη τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιήθηκε εξελιγμένος σαρωτής εγκεφάλου, προκειμένου να φανεί ότι τόσο άνθρωποι διαφορετικών θρησκειών και θρησκευτικών πεποιθήσεων, όσο και άθεοι, όλοι είχαν την τάση να χρησιμοποιούν τα ίδια ηλεκτρικά εγκεφαλικά κυκλώματα για να λύσουν ένα ηθικό δίλημμα -ενώ τα ίδια κυκλώματα χρησιμοποιούσαν θρησκευόμενα άτομα που ασχολούνταν με θεολογικά ζητήματα. Οιπιοέξυπνοιάνθρωποιέχουνκαι μεγαλύτεροεγκέφαλο; Οι εγκέφαλοι τείνουν να διαφέρουν ελάχιστα σε μέγεθος, αλλά υπάρχουν και εξαιρέσεις. Ο Jonathan Swift, συγγραφέας των Ταξιδιών του Gulliver, είχε έναν εγκέφαλο που ζύγιζε 2kg όταν πέθανε το 1754, ενώ ο εγκέφαλος του Ρώσου φυσιολόγου Ivan Pavlov, που ανακάλυψε το Παβλόβια απάντηση, ζυγίζε μόλις 1,5 kg. Δεν υπάρχει καμία σχέση μεταξύ του μεγέθους του εγκεφάλου και του πνεύματος, αφού σ αυτό μπορεί να εμπλέκονται άλλοι καθοριστικοί παράγοντες. Στον εγκέφαλος του Αϊνστάιν, που αφαιρέθηκε μετά τον θάνατο, απουσίαζε ένα τμήμα από το αυλάκι που διατρέχει το τοιχωματικό λοβό. Η συγκεκριμένη περιοχή είναι αυτή που ασχολείται με τα μαθηματικά και τη λογική χωρικής και πιστεύεται πως η απουσία του τμήματος αυτού ουσιαστικά μπορεί να διευκολύνει την επικοινωνία μεταξύ των νευρώνων του συγκεκριμένου τομέα. Αν όντως συνέβαινε κάτι τέτοιο, αυτό θα ήταν αρκετό για το εξαιρετικό του ταλέντο. ωρες ιατρείου: Δευτέρα 9 π.μ μεσημέρι Τρίτη 9 π.μ. - 4:30 μ.μ. Πέμπτη 1μ.μ. - 4:30μ.μ. Παρασκευή 8:30 π.μ μεσημέρι Δεκτές οι κυριότερες ασφάλειεs: United, Oxford, Cigna, BC/BS, Aetna, Medicare Πηγές: The Independent, ΤΑ ΝΕΑ γεωργιοσ ΑλΕΞΙΑδΗΣ, md Ιατρός Ωτορινολαρυγγολόγος Νευροθεραπεία xρόνιων παθήσεων αυτιών Ο ωτορινολαρυγγολόγος γεώργιος Αλεξιάδης αποφοίτησε το 1994 από το νew York University. Εκανε την πρακτική του εξάσκηση το 2000 στο ίδιο νοσοκομείο και το 2002 το Fellowship όπου ειδικεύτηκε στην νευροτολογία. Συνεργάζεται με το νυεε ως ωτολόγος/νευροτολόγος, ειδικευμένος στην απώλεια ακοής, μολύνσεις, βόμβοι και όγκοι αυτιών. Δέχεται και στα δύο του ιατρεία: nd Avenue, Suite 110, New York, NY Second Avenue, 9th Floor, New York, NY Tηλ.: (646)

16 16 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ Το «Α» και το «Ω» της Νεοελληνικής Γραμματικής Πόσο τυχεροί είμαστε σαν Ελληνες που έχουμε μία τόσο πλούσια γλώσσα και γραφή. Στο «Περιοδικό» θα ξεκινήσουμε να μαθαίνουμε και να θυμόμαστε την ελληνική γραμματική όπως μας την δίδαξε ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης στην Νεοελληνική Γραμματική που διδάχθηκαν πολλές γενιές Ελλήνων. Ξεκινάμε λοιπόν το ταξίδι μας στην ελληνική γλώσσα και γραφή μέσα από την Ελληνική Νεοελληνική Γραμματική. Ομώνυμα ψηλή λεύκα - ψιλή βροχή 98. Οι λέξεις ψηλή και ψιλή προφέρονται το ίδιο, έχουν όμως διαφορετική σημασία. Οι λέξεις αυτές λέγονται ομώνυμα. Αλλα ομώνυμα: κλείνω (την πόρτα) - κλίνω (ένα ρήμα) Το κλίμα (της Ελλάδας) - το κλήμα (της αυλής μας) Ο τοίχος (του σπιτιού) - το τείχος (της πόλης) Λύρα (το όργανο) - λίρα (το νόμισμα) Σήκω - σύκο κ.τλ. Παρώνυμα 99. Οι λέξεις σφήκα - σφίγγα έχουν διαφορετική σημασία, μοιάζουν όμως κάπως στην προφορά. Οι λέξεις αυτές ονομάζονται παρώνυμα. Επειδή μοιάζουν στην προφορά, μερικές φορές δεν τις ξεχωρίζουμε και τις μπερδεύουμε. Παραδείγματα παρωνύμων: αιθέρας - αθέρας (το άγανο, η κόψη ξυραφιού κτλ., το πιο λεπτό και διαλεχτό μέρος από κάτι) αμυγδαλιά - αμυγδαλή, -ές (οι αδένες μέσα στο λαιμό) αχόρταγος (λαίμαργος) - αχόρταστος (που δε χόρτασε) φτηνός (όχι ακριβός) - φτενός (λεπτός) στερώ (παίρνω κάτι που ανήκει σε άλλον) - υστερώ (μένω πίσω) 100. Μερικές λέξεις ξεχωρίζουν με το διαφορετικό τους τονισμό (κάποτε και με τη διαφορετική τους ορθογραφία): γέρνω - γερνώ γέρος - γερός θόλος - θολός κάμαρα - καμάρα (τα) μάγια - (η) μαγιά νόμος - νομός σκέπη - σκεπή φόρα - φορά παίρνω - περνώ πίνω - πεινώ χώρος (τόπος) - χορός κτλ. Αυτές λέγονται τονικά παρώνυμα. Συνώνυμα 101. Συνώνυμα ή συνώνυμες λέξεις λέγονται λέξεις διαφορετικές αναμεταξύ τους που έχουν την ίδια περίπου σημασία. WR Work: (212) Home: (718) Cell: (718) grand pharmacy Surgical Supplies Vitamins Wheelchairs Hospital Beds Nebulizers WE ACCEPT MOST INSURANCE PLANS Free Pickup & Delivery th Ave., Astoria, NY Tel: (718) Fax: (718) Oρχήστρα KΩΣΤΑ ΣΚΡΕΠΕΤΟΥ «Η Ελληνική Λεβεντιά» GREEK & AMERICAN MUSIC Το κέφι δεν έρχεται μόνο του. Σας το φέρνει ο Κώστας Σκρεπετός με την 5μελή ορχήστρα του «Παρήγγειλεστογάμοσου ναφέρουνελουλούδια καιφέρτετονκώστασκρεπετό πουλέειόμορφατραγούδια» Κώστας Σκρεπετός D.J. george Συνώνυμα είναι: ραβδί, γκλίτσα, μπαστούνι, πατερίτσα, ξημερώνει, χαράζει, γλυκοχαράζει, φέγγει, φωτίζει, ασπρογαλιάζει. Τα συνώνυμα εκφράζουν το ίδιο νόημα, αλλά με κάποιες διαφορές μεταξύ τους. Γι αυτό πρέπει να προσέχουμε για να βρούμε ποια λέξη από τις συνώνυμες που ξέρουμε ταιριάζει κάθε φορά να μεταχειριστούμε. Π.χ. τα ρήματα βλέπω, κοιτάζω, παρατηρώ, ξεχωρίζω, διακρίνω, αγναντεύω είναι συνώνυμα, αλλά πρέπει να βρούμε ποιο ταιριάζει καλύτερα σ εκείνο που θέλουμε να πούμε. Ταυτόσημα 102. Ταυτόσημα λέγονται οι λέξεις που η σημασία τους είναι εντελώς η ίδια. Τέτοιες λέξεις είναι: αραποσίτι - καλαμπόκι αχλάδι - απίδι γίδα - κατσίκα διχάλι - διχάλα - δικράνι τριζόνι - γρύλος κοκκινογούλια - παντζάρια όρνιθα, ορνιθώνας - κότα, κοτέτσι πετεινός - κόκορας στέγη - σκεπή φλαμούρι - τίλιο. Τα μέρη του λόγου Γενικά Κλιτά και άκλιτα. Τύποι, κατάληξη, θέμα, χαρακτήρας 103. Η ελληνική γλώσσα έχει δέκα είδη λέξεις, που ονομάζονται μέρη του λόγου. Τα μέρη του λόγου είναι: άρθρο, ουσιαστικό, επίθετο, αντωνυμία, ρήμα, μετοχή, επίρρημα, πρόθεση, σύνδεσμος, επιφώνημα. Το ουσιαστικό και το επίθετο λέγονται και ονόματα Μέρη του λόγου Παραδείγματα α) Κλιτά άρθρο o η το ουσιαστικό Γιώργος Θάλασσα ουρανός επίθετο ξάστερος γαλανή όμορφος αντωνυμία εγώ εσύ αυτός ρήμα γράφω ντύνομαι χτυπήθηκα μετοχή Εργαζόμενος φαγωμένος β) Ακλιτα επίρρημα εδώ, πολύ, επάνω, χτες, έτσι πρόθεση από, για, μετά, παρά σύνδεσμος και, αν, είτε, αλλά, ώστε επιφώνημα ποπό! μπράβο! είθε! μπα! 105. Το άρθρο, το ουσιαστικό, το επίθετο, η αντωνυμία, το ρήμα και η μετοχή λέγονται κλιτά μέρη του λόγου, γιατί κλίνονται, δηλαδή το καθένα από αυτά παίρνει στο λόγο διάφορες μορφές: το παιδί, του παιδιού, τα παιδιά, των παιδιών κτλ. όμορφος, όμορφου, όμορφο, όμορφοι κτλ. Chinese Traditional Foot Reflexology 60 λεπτά $30 NATURE SPA πρώτη επίσκεψη $5 έκπτωση Professional Chinese Acupressure (Body) 60 λεπτά $40 Για την υγεία και την ομορφιά σας. Άνδρες και γυναίκες. Ανοιχτά καθημερινά 10:30 π.μ. - 9:00 μ.μ A 150th Street, Whitestone, NY Tηλ.: (718) εκείνος, εκείνοι, εκείνους κτλ. γράφω, γράφουμε, έγραφε, έγραψα κτλ. ο γραμμένος, τον γραμμένου κτλ. Το επίρρημα, η πρόθεση, ο σύνδεσμος και το επιφώνημα λέγονται άκλιτα μέρη του λόγου, γιατί δεν κλίνονται, δηλαδή παρουσιάζονται πάντοτε στο λόγο με την ίδια μορφή: εδώ, για, και, μπράβο! Ακλιτα είναι και μερικά αριθμητικά επίθετα και οι μέτοχες που τελειώνουν σε -οντάς, -ώντας: πέντε, έξι, δέκα κτλ. - γράφοντας, γελώντας Οι διάφορες μορφές που παίρνει μια κλιτή λέξη, όταν μιλούμε ή γράφουμε, λέγονται τύποι αυτής της λέξης. Του ονόματος ουρανός τύποι είναι: ουρανός, ουρανού, ουρανό, ουρανέ - ουρανοί, ουρανών, ουρανούς. Του ρήματος τρέχω τύποι είναι: τρέχω, τρέχεις, τρέχει, τρέχουμε κτλ. έτρεχα, έτρεχες κτλ. Στην κλιτή λέξη το τελευταίο μέρος της, αυτό που αλλάζει μορφή, λέγεται κατάληξη. Του ονόματος ουρανός καταλήξεις είναι: -ος, -ου, -ο, -ε, -οι, -ων, -ους. Του ρήματος τρέχω είναι: -ω, -εις, -ει, -ουμε κτλ. -α, -ες κτλ. Το μέρος της κλιτής λέξης, που είναι στην αρχή της και δεν αλλάζει μορφή, λέγεται θέμα. Τα θέματα των λέξεων ουρανός, όμορφος, εκείνος, τρέχω, ακούω είναι: ουραν-, ομορφ-, εκειν-, τρεχ-, ακου- Ο τελευταίος φθόγγος του θέματος λέγεται χαρακτήρας. Στις λέξεις ουραν-ός, τρέχ-ω, ακού-ω χαρακτήρες είναι το ν, το χ, το ου. Σε επόμενο θα δούμε από τα μέρη του λόγου που ξεκινήσαμε τις Πτώσεις, θα μπούμε στα κλιτά μέρη του λόγου και πολλά άλλα.

17 ΣΑΒΒΑΤΟ 14 - ΚΥΡΙΑΚΗ 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ 17 Εδώ είναι Εξάρχεια, δεν είναι παίξε - γέλασε Tης Αργυρώς Κουκουλά Αργυρώ Κουκουλά Στην αρχαία Αθήνα, το θέατρο πέτυχε πολύ περισσότερα πράγματα απ ό,τι η δημοκρατία. Η αρχαία Ελλάδα είναι πρώτα λίκνο Τέχνης και γι αυτό και πολιτικό λίκνο. Η ίδια η δημοκρατία άλλωστε είναι πρωτίστως η Τέχνη του διαλόγου και μετά, όσο και γι αυτό, η Τέχνη της συνύπαρξης πολιτών. Η συνύπαρξη έτσι κι αλλιώς είναι αναγκαστική. Το θέατρο εξ αρχής κατέδειξε, και μόνο όσο το κάνει παραμένει Τέχνη, άκριβώς αυτό: Το πώς κάτι μεταστρέφεται από αναγκαστικό σε ευχάριστο κι απαραίτητο. Είναι, λοιπόν, πολύ σοβαρό πού στην Αθήνα της υφέσεως και της κρίσεως η Τέχνη παραμένει παρούσα. Κι είναι ακόμα πιο σοβαρό όταν αυτό συμβαίνει στα Εξάρχεια κι όχι σε κάποιο Μέγαρο Μουσικής ή κάποια Λυρική Σκηνή. (Σε τέτοιους χώρους δεν έχουμε πλέον Τέχνη μα μόνο αναπαράσταση Τέχνης). Τέλος καταλήγει ανατρεπτικό όταν πρόκειται να δοθεί το πρώτο σεμινάριο Φλαμένγκο στην Ελλάδα από τον Αντόνιο Κανάλες, τον μεγαλύτερο εν ζωή φλαμένγκο χορευτή και μαέστρο, και μάλιστα στα Εξάρχεια. Τα Εξάρχεια και η γύρω περιοχή είναι γεμάτη φοιτητές, οικογένειες, μικρομαγαζάτορες και κουλτούρα που η Εκάλη ούτε στον ύπνο της δεν θ αποκτήσει. Αυτή η απίθανη ατμόσφαιρα ουδέποτε προβάλεται. Ο Αντόνιο Κανάλες, με επανειλημμένες και σαρωτικές εμφανίσεις στην Ελλάδα, για μια ολόκληρη εβδομάδα θα δείχνει την τέχνη του στην Compania Flamenca Sentimientos, μια σπουδαία σχολή φλαμένγκο εδώ και 7 χρόνια (!) στα Εξάρχεια (!). Μάλιστα ή συγκεκριμένη σχολή, είναι ή μόνη στην Ελλάδα πού τελεί επισήμως υπό την αιγίδα του Museo De Baile Flamenco της θρυλικής καί από τά έργα του Σάουρας, Cristina Hoyos. Για τους μη εξοικειωμένους με το φλαμένγκο, υπογραμιστέον πώς το Μuseo de Baile Flamenco συγκαταλέγεται κι από την UNESCO στα παγκόσμια μνημεία άυλης κληρονομιάς Δεκεμβρίου λοιπόν, ο μοναδικός Αντόνιο Κανάλες στα Εξάρχεια! Τζαβέλα 25, δυό βήματα απ την πλατεία. Οποιος πρόλαβε έκλεισε θέση. Εγώ πάντως, πρόλαβα. Επιμύθιο: Κι έτσι τα Εξάρχεια πάλι.. στοχοποιούνται! ΑΝΑΚΑΛΥΨΕ ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ Σειρά Μελετών βασισμένη στην Αγία γραφή με τον γνωστό σε πολλές χώρες ομιλητή ΤΕΡΡΥ γκοτση ΘΕΜΑΤΑ Η Αγία γραφή - Είναι Αλήθεια ή Ψέμα; που είσαι; γιατί τόσος πόνος Θεέ μου; Ο Εκλεκτός των Εθνών Η Μεγάλη Αρπαγή Και μετά το Θάνατο τι; Το Μυστικό της Ευτυχίας Το Βάπτισμα του Αγίου πνεύματος Κληρονόμοι Αιώνιας Ζωής Ο Νόμος του Θεού και η χάρις του Θεού Οι προφητείες του δανιήλ και της Αποκάλυψης Οργανώνεται από την «Ελληνική Φωνή της Ελπίδας» Κάθε Κυριακή 6:00 μ.μ Street, Astoria, NY για περισσότερες πληροφορίες καλέστε (908) info@greekvoice.org ΕΙΣΟδΟΣ ΕλΕΥΘΕΡΗ II Εχεις δώσει την καρδιά σου στον χριστό; Εάν όχι, σήμερα είναι η ευκαιρία να το κάνεις. Ο Θεός σε αγαπά, ενδιαφέρεται για σένα, και σε περιμένει.

18 18 ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ Φωτογραφικές αναμνήσεις από την Ομογένεια του 2002 Στιγμιότυπο από προετοιμασίες στο σχολείο της κοινότητας Αγίου Νικολάου του Φλάσινγκ. Διακρίνονται η διεθύντρια Αθηνά Κρομμύθδα και η υποδιευθύντρια Μαίρη Τζάλα. Στελέχη του Ελληνικού Ιατρικού Συλλόγου στη διάρξεια διάλεξης στο νοσοκομείο Lenox Hill της Νέας Υόρκης Το ομογενειακό Κτηματομεσητικό Γραφείο Century. Στο τηλέφωνο όπως πάντοτε ο ιδιοκτήτης του Λεωνίδας Παπαλάς. Αναμνηστικό στιγμιότυπο από γιορτινό πρόγραμμα μαθητών και μαθητριών του Ελληνικού Σχολείου του Καθεδρικού Ναού Αγίου Δημητρίου Αστόριας Στιγμιότυπο από εκδήλωση της Ατλάντικ Μπάνκ. Διακρίνεται η πολιτικός Σάντρο Βάσο, ο επιχιερηματίας Στιβ Τζόλης και στελέχη της Τράπεζας. Στελέχη του συλλόγου Κεφαλληνίων Νέας Υόρκης. Διακρίνονται Ντένης Λυμπεράτος, Μάκης Τζουλιάνος, Ηρακλής Κρομμύδας, Νίκος Ναρδής, Τάσος Μουζάκης, Ελένη Παϊδούση.

19 ΣΑΒΒΑΤΟ 14 - ΚΥΡΙΑΚΗ 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ 19 Η Ηπειρωτική Νεολαία χορεύει με καμάρι και χάρη Ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς σε εκδήλωση στο Ηπειρώτικο Σπίτι. Παιδιά της Ομογένειας της Νέας Αγγλίας κρατώντας τις σημαίες Ελλάδος και Αμερικής συμμετείχαν ενθουσιωδώς στην ετήσια παρέλαση της 25ης Μαρτίου στη Βοστώνη Στιγμιότυπο από εκδήλωση στο Ελληνικό Τμήμα του Ρόναντλ Μακντόναλντ Χάουζ. Διακρίνονται η αείμνηστη Νίκη Σιδέρη, η Αθηνά Κρομμύδα, ο Στέφανος Τσερπέλης και ο επίσης αείμνηστος σήμερα πρωτοπρεσβύτερος Αναστάσιος Διακοβασίλης. Στιγμιότυπο από θεατρική παράσταση που είχε ανεβάσει θεατρική ομάδα του Ελληνικού Σχολείου της κοινότητας Αγίου Νικολάου του Φλάσιγκ Νέας Υόρκης. Το ζεύγος Δημήτρη και Γεωργίας Καλοειδή κατά την εκδήλωση του Ελληνικού Ιατρικού Συνδέσμου ο οποίος τους τίμησε για την προσφορά τους στα ομογενειακά κοινά. Στιγμιότυπο από την επίσκεψη του Παναγιώτη Φασούλα στην Ομογένεια. Ομιλεί σε εκδήλωση στο Κρητικό Σπίτι.

20 20 ΕΙΚΟΝΕΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ Ιστορικές φωτογραφίες που σημάδεψαν την ανθρώπινη μοίρα Οταν το 1911 ο Αμερικανός εκδότης Αρθουρ Μπρίσμπειν είπε τη γνωστή φράση «μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις» κατάφερε να σφραγίσει το μέλλον της φωτογραφίας. Δεν είναι υπερβολή ότι μια εικόνα μπορεί με μεγαλύτερη λεπτομέρεια και γλαφυρότητα να διηγηθεί ένα μεγάλο ιστορικό γεγονός από οποιοδήποτε έγγραφο, όποιος και αν είναι ο συγγραφέας. Οι παραπάνω φωτογραφίες όπως τις επέλεξε το dinfo, διηγούνται με τον πιο περιεκτικό τρόμο 30 ιστορίες που συγκλόνισαν την ανθρώπινη ύπαρξη αποτυπώνοντας τους πολέμους, τη φτώχεια, τους αγώνες για την ελευθερία και τα μικρά θαύματα του παρελθόντος. Κάποιες από αυτές είναι λυπητερές, κάποιες αισιόδοξες, όλες όμως απεικονίζουν το παρελθόν με τέτοιο τρόπο ώστε σήμερα, μετά από τόσα χρόνια, να το κατανοούμε και να το συμβουλευόμαστε.

21 ΣΑΒΒΑΤΟ 14 - ΚΥΡΙΑΚΗ 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΕΙΚΟΝΕΣ Γυναίκα έτοιμη για χημικό πόλεμο, Αγγλία, Αποσυσκευάζοντας το κεφάλι του Αγάλματος της Ελευθερίας, Δοκιμές αλεξίσφαιρων γιλέκων, Η Ανέτ Κέλλερμαν φωτογραφίζεται προσπαθώντας να προωθήσει το δικαίωμα των γυναικών να φορούν μαγιό. Τελικά συνελήφθη για απρέπεια, Μια γυναίκα 106 ετών από την Αρμενία προστατεύει το σπίτι της, Κλουβιά για μωρά που χρησιμοποιούνταν για να εξασφαλίσουν ότι τα παιδιά θα παίρνουν αρκετό φως του ήλιου και καθαρό αέρα, όταν ζούσαν σε πολυκατοικίες, Στρατιώτης μοιράζεται μια μπανάνα με μια γίδα κατά τη διάρκεια της μάχης της Σαϊπάν, Η κατασκευή του τείχους του Βερολίνου, Κατεστραμμένο βιβλιοπωλείο στο Λονδίνο από αεροπορική επιδρομή, Μέτρηση μήκους μαγιό στην Αμερική. Αν ήταν πολύ κοντό, επιβάλλονταν πρόστιμο στις γυναίκες που το φορούσαν, Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ με το γιο του αφαιρούν ένα καμένο σταυρό από την μπροστινή αυλή τους, Ιδιοκτήτης ξενοδοχείου ρίχνει οξύ στην πισίνα για να απομακρύνει μερικούς έγχρωμους που θέλησαν να κολυμπήσουν σε αυτή, Η μητέρα κρύβει το πρόσωπό της από ντροπή επειδή πουλάει τα παιδιά της, Σικάγο, Αγόρι από την Αυστρία παίρνει παίρνει ως δώρο νέα παπούτσια κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Πολέμου 15. Αξιωματικοί και δόκιμοι γιορτάζουν μαζί με τον Χίτλερ τα Χριστούγεννα, Χριστουγεννιάτικο δείπνο κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Υφεσης: γογγύλια και λάχανο, Αμερική, Το πρώτο πρωινό μετά την αλλαγή στην οδήγηση από την αριστερή στην δεξιά πλευρά. Σουηδία, Μια εργαζόμενη σε εργοστάσιο της Καλιφόρνια που σύντομα θα ξεκινούσε μια νέα ζωή ως Μέριλιν Μονρόε, Είκοσι λεπτά μετά τη ρίψη της ατομικής βόμβας, Ναγκασάκι, Ιαπωνία, Μέτρηση της μύτης κατά τη διάρκεια εξέτασης για τον προσδιορισμό της Αριας φυλής, Μωρό κλαίει στο βομβαρδισμένο σταθμό της Σαγκάης, Η μεγαλύτερη μετακίνηση πληθυσμών στην ιστορία. Μικρασιατική καταστροφή, Γερμανοί αξιωματικοί φωτογραφίζονται στην Ακρόπολη, Ο Τσάρλι Τσάπλιν στην ηλικία των 27, Ο Eλβις στο Στρατό, Ο Τιτανικός σαλπάρει για το παρθενικό του ταξίδι, Ο αρχηγός της αστυνομίας του Νότιου Βιετνάμ εκτελεί αξιωματικό των Βιετκόνγκ, Συγκέντρωση των Εβραίων της Θεσσαλονίκης στην πλατεία Ελευθερίας βάσει γερμανικής διαταγής με σκοπό την καταγραφή τους.

22 22 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ Φωτεινή Τσαλίκογλου: Η Ελλάδα είναι το μόνο που έχουμε και πρέπει Της Μαρίας Παπανικολάου «8 ώρες και 35 λεπτά». Ενα χρονικό διάστημα πολύ γνώριμο για τους Ελληνες ομογενείς αλλά και όσους Ελληνες έχουν περάσει τον Ατλαντικό για χάρη της Ομογένειας και της Νέας Υόρκης. Ενα χρονικό διάστημα που έζησε η κυρία Φωτεινή Τσαλίκογλου αφού πέρασε στην άλλη πλευρά του ωκεανού για να βρεθεί κοντά στους Ελληνες ομογενείς και να ζήσει μαζί τους τις «8 ώρες και 35 λεπτά» του βιβλίου της. Η κυρία Τσαλίκογλου δεν έμεινε απλά κατενθουσιασμένη από τους «δύο φορές Ελληνες» -όπως συνηθίζουμε να τους λέμε- αλλά όπως λέει χαρακτηριστικά «ανάμεσα στους ομογενείς, ένοιωσα να δικαιώνεται και πάλι μια μεγάλη αλήθεια: Oσο πιο μακριά ζεις από την πατρίδα σου τόσο πιο κοντά της νιώθεις. Το μακριά είναι ένας άλλος τρόπος για να είσαι κοντά». Αυτό όμως που πραγματικά ένοιωσε τόσο μέσα από το έργο της όσο και από τους ανθρώπους της Ομογένειας ήταν η Ελλάδα και η αξία της σαν πατρίδα: «Η Ελλάδα είναι σαν τη ζωή. Είναι το μόνο που έχουμε είτε όταν είμαστε μακριά της, είτε κοντά της, αξίζει να το κρατάμε με τρυφερότητα και αλληλεγγύη μέσα στο μυαλό και την καρδιά μας». Και αυτό το συμπέρασμα που έβγαλε η δημιουργός του «8 ώρες και 35 λεπτά» έχει πολύ μεγάλη σημασία αφού ουσιαστικά πριν το έργο και το ταξίδι της στη Νέα Υόρκη ήταν «θιασώτης» του: «Για πολλά νέα παιδιά η μητέρα πατρίδα είναι μια κακιά, άστοργη και σκληρή μητριά», αλλά και του: «Πίστεψα σε εσένα πατρίδα μου, κι εσύ με άφησες εκτεθειμένο κι εγκαταλελειμμένο φεύγω από σένα γιατί εσύ πρόλαβες κι έφυγες από μένα. Σε εγκαταλείπω γιατί με εγκατέλειψες». Η κυρία Τσαλίκογλου μέσα από το έργο της, την ιστορία του Τζόναθαν, τρίτης γενιάς Ελληνα της Αμερικής, έβλεπε «ότι εξιστορούσα τα πάθη της χώρα μας στη διάρκεια του 20ού αιώνα και μέχρι σήμερα» και μέσα από αυτά τα πάθη της χώρας μας, διαπίστωσε ότι «οι Ελληνες έχουμε και πάλι αρχίσει να εκπαιδευόμαστε στα δύσκολα. Η πλασματική ευμάρεια που ζήσαμε στη μεταπολίτευση γίνεται σιγά σιγά παρελθόν. Η ελπίδα ότι υπάρχει μέλλον σου δίνει σθένος και αντοχές» και πως για να μην αισθανθούμε ότι το ανύπαρκτο μέλλον μας ακυρώνει «θα πρέπει να αναζητήσουμε, να επινοήσουμε, να κατασκευάσουμε τρόπους ώστε η ελπίδα να μην χαθεί αλλιώς είμαστε χαμένοι». Η τέχνη δεν ακυρώνει τη βαρβαρότητα. Δεν σώζει από την οδύνη. Σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας, η βαρβαρότητα, ερήμην της τέχνης, κυριαρχούσε... «Περιοδικό»: Το βιβλίο σας «8 ώρες και 35 λεπτά» το παρουσιάσατε τον Οκτώβριο στη Νέα Υόρκη. Ποιες οι εντυπώσεις σας από την Ομογένεια και τον Ελληνισμό; Φωτεινή Τσαλίκογλου: Ηταν μια μοναδική για μένα εμπειρία. Μια ξεχωριστή εκδήλωση που με κάνει να κρατώ ζωντανά στη μνήμη μου τα πρόσωπα, τα βλέμματα, τα λόγια, τα συναισθήματα που μοιραστήκαμε. Ανάμεσα στους ομογενείς, ένοιωσα να δικαιώνεται και πάλι μια μεγάλη αλήθεια: Oσο πιο μακριά ζεις από την πατρίδα σου τόσο πιο κοντά της νιώθεις. Το «μακριά» είναι ένας άλλος τρόπος για να είσαι «κοντά». Είμαι ευτυχής που η κυκλοφορία του βιβλίου μου το φθινόπωρο στα αγγλικά και στην Αμερική θα επιτρέψει να το γνωρίσουν και όσοι δεν μιλούν ελληνικά. «Π»: Το βιβλίο είναι ουσιαστικά η σκέψη του πρωταγωνιστή, του Τζόναθαν. Είναι γρήγορο, όπως άλλωστε είναι και η σκέψη του ανθρώπου. Αλήθεια πόσο δύσκολο ήταν να ακολουθήσετε τη σκέψη; Φωτεινή Τσαλίκογλου: Αφέθηκα στη σκέψη του Τζόναθαν. Ταυτίστηκα μαζί του. Σε «8 ώρες και 35 λεπτά», όσο διαρκεί η πτήση Νέα Υόρκη Αθήνα, ο Τζόναθαν, τρίτης γενιάς Ελληνας της Αμερικής, ανασυνθέτει μέσα στο μυαλό του την τραυματική ιστορία της οικογένειας του. Ανοιχτές πληγές, αυτοχειρίες, άνομοι έρωτες, ένοχα μυστικά, ξεριζωμοί, έχουν σημαδέψει την ιστορία της οικογένειας Αργυρίου. Γράφοντας όμως γι αυτή την οικογένεια παράλληλα έβλεπα ότι εξιστορούσα τα πάθη της χώρα μας στη διάρκεια του 20ού αιώνα και μέχρι σήμερα. «Π»: Θεωρώ ότι το ποιο δύσκολο για έναν άνθρωπο που δεν είναι συγγραφέας είναι να μπορέσει να αποτυπώσει σκέψεις και εικόνες στο χαρτί με τέτοιο τρόπο που να τραβήξει το ενδιαφέρον του αναγνώστη. Εσείς οι συγγραφείς τι δυσκολίες αντιμετωπίζεται; Φωτεινή Τσαλίκογλου: Οι ιδέες, οι εικόνες, οι σκέψεις, σε κατακλύζουν κι εσύ αναζητάς τις κατάλληλες λέξεις για να μην προδοθεί αυτό που έχεις στο μυαλό σου. Εδώ βρίσκεται η μεγάλη δυσκολία. Αυτό που έχεις μέσα στο μυαλό σου είναι πιο σύνθετο από αυτό που καταφέρνεις τελικά να αποτυπώσεις στο χαρτί. Οι λέξεις δηλαδή συχνά σου φαίνονται φτωχές, αδύναμες, ανίκανες να αναπαραστήσουν αυτό που έχεις μέσα στο μυαλό σου. Αυτή η δυσαρμονία όσο κρατάει είναι για μένα βασανιστική είναι όμως και απαραίτητη. Διεγείρει τη σκέψη και το συναίσθημα. «Π»: Παρόλο που είναι μικρό σε μέγεθος είναι πολύ πλούσιο σε εικόνες. Αυτές οι εικόνες από που πήγασαν; Τις... είδατε από κάπου στην ζωή, στην καθημερινότητα, στην πραγματικότητα δηλαδή ή είναι της φαντασίας ενός ικανότατου συγγραφέα; Φωτεινή Τσαλίκογλου: Ανομοι έρωτες, ξεριζωμοί, προδοσίες, χαμένες πατρίδες, όχι η δική μου οικογένεια, παρότι ήλθε από την Καππαδοκία, και τη Σμύρνη, ήταν πολύ πιο κοντά σε αυτό που έχουμε κατά νου όταν μιλάμε για αγαπημένες και αρμονικές οικογένειες. Ωστόσο οι δυστυχισμένες οικογένειες είναι πάντα πιο ενδιαφέρουσες, έχουν πιο αναπάντεχα πράγματα να σου μάθουν για τη ζωή και για τον εαυτό σου. Από παιδί ένοιωθα μια παρά-

23 ΣΑΒΒΑΤΟ 14 - ΚΥΡΙΑΚΗ 15 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2013 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 23 να το κρατάμε με τρυφερότητα μέσα στο μυαλό και την καρδιά μας ξενη έλξη για ανθρώπινες ιστορίες σκοτεινές και δυστυχισμένες. Αυτές πρωταγωνιστούν και στα μυθιστορήματά μου. «Π»: Στο παρελθόν έχετε πει την εξής φράση: «Θα ήθελα να θέλω να ζω σε αυτή τη χώρα. Το όνομά της Ελλάδα». Τι είναι αυτό ή αυτά που σας κάνουν να μη θέλετε; Φωτεινή Τσαλίκογλου: Θα σας αναφέρω τα λόγια μιας παλιάς μου φοιτήτριας που νομίζω τα λέει όλα. Είναι ένα από τα δεκάδες χιλιάδες παιδιά που μη βρίσκοντας μια προοπτική ζωής στην Ελλάδα του 2013, υποχρεώνεται να μεταναστεύσει αναζητώντας αλλού μια άλλη εκδοχή ζωής: «Δεν φεύγω εγώ από τη χώρα μου», λέει «Η χώρα μου έχει φύγει από μένα». «Π»: Ο Τζόναθαν πέρασε μια ζωή με τη μητέρα του απούσα. Η απουσία της μητέρας πόσο μπορεί να έχει επηρεάσει τη ζωή του ως προς τις σχέσεις του; Φωτεινή Τσαλίκογλου: Η μητέρα του Τζόναθαν από ένα σημείο κι έπειτα δεν μπόρεσε να λειτουργήσει σαν μια υποστηρικτική μητρική φιγούρα. Παγιδευμένη μέσα σε οικογενειακά τραύματα, ζει εγκλωβισμένη σε ξένες ζωές και καταφεύγει στον αλκοολισμό στην κατάθλιψη και σε βίαια ξεσπάσματα. Μια μάνα τόσο ψυχικά τραυματισμένη δεν μπορεί παρά να αφήνει στο παιδί της το ίχνος μιας ανοιχτής πληγής... Ομως η διορθωτική εμπειρία αποτελεί πάντα ένα ανοιχτό ενδεχόμενο Ενας έρωτας, ένας άλλος δυνατός δεσμός, μπορεί να μην γιατρεύει, σίγουρα όμως αμβλύνει το κενό της μητρικής απουσίας. «Π»: Στο βιβλίο σας παρουσιάζετε πάρα πολύ έντονα το πως μετανάστευσαν οι Ελληνες μέσω πλοίου, τις δυσκολίες και τις αντίξοες συνθήκες που έπρεπε να υποστούν. Πιστεύετε ότι οι σημερινοί Ελληνες θα δεχόντουσαν όλες αυτές τις κακουχίες για ένα καινούργιο μέλλον; Φωτεινή Τσαλίκογλου: Πιστεύω ότι εμείς οι Ελληνες με αφορμή όσα τώρα ζούμε, έχουμε και πάλι αρχίσει να εκπαιδευόμαστε στα δύσκολα. Η πλασματική ευμάρεια που ζήσαμε στη μεταπολίτευση γίνεται σιγά σιγά παρελθόν. Η ελπίδα ότι υπάρχει μέλλον σου δίνει σθένος και αντοχές. Οσο επενδύεις στο μέλλον είσαι ετοιμοπόλεμος... ζωντανός... ικανός για κάθε υπέρβαση όπως έχει δείξει η ιστορία μας. Το πρόβλημα είναι όταν το μέλλον προσλαμβάνεται σαν ένα χτισμένο παράθυρο. Η αίσθηση ότι δεν υπάρχει μέλλον σε ακυρώνει. Θα πρέπει να αναζητήσουμε, να επινοήσουμε, να κατασκευάσουμε τρόπους ώστε η ελπίδα να μην χαθεί αλλιώς είμαστε χαμένοι. «Π»: Η ξενιτιά ήταν ένα φυσικό επακόλουθο ενός πολέμου. Ειδικά στο βιβλίο σας αναφέρονται η Μικρασιατική καταστροφή, οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, ο Εμφύλιος και η Μεταπολίτευση. Με εξαίρεση την Μικρασιατική καταστροφή, στις άλλες περιπτώσεις η λύση ήταν η ξενιτιά; Φωτεινή Τσαλίκογλου: Δεν ξέρω αν ήταν η λύση ήταν όμως μια παράπλευρη απώλεια εμπόλεμων συνθηκών ζωής. Ο αλληλοσπαραγμός, τα ανεπούλωτα τραύματα διχασμών και διαιρέσεων εξακολουθούν ακόμα, σαν μια άλλη ξενιτιά, να σημαδεύουν τον τρόπο που ζούμε και ονειρευόμαστε. «Π»: Η λύση της ξενιτιάς έρχεται και σήμερα στο προσκήνιο. Εχετε πει ότι: «Για πολλά νέα παιδιά η μητέρα πατρίδα είναι μια κακιά, άστοργη και σκληρή μητριά». Φταίνε οι κυβερνώντες, φταίει το Κράτος, φταίμε ως Κοινωνία, η ανάγκη για κάλυψη των βασικών αναγκών ή ακόμα και η πολυτέλεια για απόκτηση όσων είχαμε και όσων θέλουμε επιπλέον από τα βασικά μάς οδηγεί στο να πιστεύουμε ότι η λύση είναι έξω από την Ελλάδα; Φωτεινή Τσαλίκογλου: Νομίζω είναι κάτι βαθύτερο και πέραν της οικονομικής δυσπραγίας. Εχει να κάνει με μια αίσθηση προδοσίας. Είναι σαν να λες «πίστεψα σε εσένα πατρίδα μου, κι εσύ με άφησες εκτεθειμένο κι εγκαταλελειμμένο... φεύγω από σένα γιατί εσύ πρόλαβες κι έφυγες από μένα. Σε εγκαταλείπω γιατί με εγκατέλειψες». «Π»: Στο βιβλίο κρύβονται πολλές ανθρώπινες αδυναμίες. Πως πιστεύετε ότι είναι σωστό η μητέρα να προστατέψει τα παιδιά της; Και τι απαντάτε στο ερώτημα, «καλύτερα να μεγαλώνεις με μια λάθος μητέρα; ή χωρίς καθόλου;». Φωτεινή Τσαλίκογλου: Ιδανικές μητέρες δεν υπάρχουν. Αν υπήρχαν θα ήσαν πιο πολύ τέρατα παρά ανθρώπινα πλάσματα. Τι θα πει «λάθος» και «σωστή» μητέρα; Η μητρική αγάπη είναι ένα μαγικό βάλσαμο, σώζει, παρηγορεί, γιατρεύει, ταυτόχρονα όμως μπορεί και να πνίγει, να υπονομεύει την αυτονομία, να είναι ασφυκτική μέσα στην αφοσίωση της, να αφανίζει τα «θέλω» του παιδιού της, να οδηγήσει, άθελά της, το παιδί της στον σχηματισμό ενός «ψευδούς εαυτού» (false self) ενός διαρκώς προσαρμοσμένου στις αλλότριες βουλήσεις, εαυτού. «Π»: «Η τέχνη παραμένει ένα ισχυρό αντίδοτο στην οδύνη». Πιστεύετε ότι μέσω της τέχνης και της ελληνικής κουλτούρας μπορούμε να ανακάμψουμε ξανά σαν κράτος και σαν Κοινωνία; Λίγα λόγια για την Φωτεινή Τσαλίκογλου Φωτεινή Τσαλίκογλου: Μακάρι να αρκούσε η τέχνη. Η τέχνη δεν ακυρώνει τη βαρβαρότητα. Δεν σώζει από την οδύνη. Σε όλη την ιστορία της ανθρωπότητας, η βαρβαρότητα, ερήμην της τέχνης, κυριαρχούσε. Η τέχνη έχει όμως τη δύναμη και τη δυνατότητα να αναδεικνύει όλη την έκταση της οδύνης γύρω και μέσα μας, να αποτυπώνει μέσα από τη δική της γλώσσα, όλες τις εκδοχές του κακού που μας περιβάλλει. Αν ο δρόμος για την καταπολέμηση της βαρβαρότητας περνάει μέσα από τη συνειδητοποίησή της, τότε η τέχνη έχει ένα ουσιαστικό ρόλο να διαδραματίσει σε αυτή τη «μαθητεία» του κακού γύρω και μέσα μας. «Π»: Από όλους τους χαρακτήρες στο τωρινό σας βιβλίο ποιος θεωρείται ότι είναι ο θλιβερότερος; Φωτεινή Τσαλίκογλου: Κανείς. Ολοι τους παλεύουν για να υπάρξουν. Ακόμα κι όταν καταστρέφονται ονειρεύονται μια άλλη ζωή. Κι αυτό εν τέλει τους κάνει δραματικούς αλλά όχι αξιολύπητους και θλιβερούς. «Π»: Και για να κλείσουμε όπως ξεκινήσαμε. Τι μήνυμα στέλνετε στην ελληνική Ομογένεια που κρατά άσβεστη -μέσω βιβλίων, γλώσσας, παραδόσεων, πίστης και αγάπης- τη... φλόγα με την πατρίδα. Φωτεινή Τσαλίκογλου: Θα πω ότι η Ελλάδα είναι σαν τη ζωή. Και «Η ζωή δεν είναι ποτέ ούτε τόσο όμορφη, ούτε τόσο άσχημη όσο τη φανταζόμαστε, είναι όμως το μόνο που έχουμε». Κι αυτό «το μόνο που έχουμε» είτε όταν είμαστε μακριά της, είτε κοντά της, αξίζει να το κρατάμε με τρυφερότητα και αλληλεγγύη μέσα στο μυαλό και την καρδιά μας. «Π»: Κυρία Τσαλίκογλου σας ευχαριστούμε πολύ. Η Φωτεινή Τσαλίκογλου σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Γενεύης και ειδικεύτηκε στην Κλινική Ψυχολογία. Είναι καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο τα μαθήματα «Κλινική ψυχολογία μέσα από τη λογοτεχνία και την τέχνη» και «Εγκληματολογική ψυχολογία: Κλινικές εφαρμογές». Εχει εκδώσει τα επιστημονικά έργα και δοκίμια: «Σχιζοφρένεια και φόνος (Αναζητώντας τον χαμένο παράδεισο)», «Μυθολογίες βίας και καταστολής», «Ο μύθος του επικίνδυνου ψυχασθενή», «Ψυχο-λογικά", «Ψυχο-λογικά (Οι παγίδες του αυτονόητου)», «Η ψυχολογία στην Ελλάδα σήμερα», «Στην άλλη όχθη» (επιμ.) και «Μήπως;» (διάλογοι με τη Μαργαρίτα Καραπάνου). Επίσης το παραμύθι «Η νεράιδα της Γης» (με εικονογράφηση του Αλέξη Κυριτσόπουλου). Κυκλοφορούν τα μυθιστορήματά της «Η κόρη της Ανθής Αλκαίου», «Ερως φαρμακοποιός», «Ονειρεύτηκα πως είμαι καλά», «Εγώ, η Μάρθα Φρόυντ» και «Το χάρισμα της Bέρθας» (υποψήφιο για το Βραβείο Αναγνωστών 2010 του ΕΚΕΒΙ), η νουβέλα «Ολα τα ναι του κόσμου», καθώς και τα βιβλία «Ψυχολογία της καθημερινής ζωής (Η κουλτούρα του εφήμερου)», «Η ψυχή στη χώρα των πραγμάτων», «Δε μ αγαπάς. Μ αγαπάς (Τα παράξενα της μητρικής αγάπης - Τα γράμματα της Μαργαρίτας Λυμπεράκη στην κόρη της Μαργαρίτα Καραπάνου)» και «Το μέλλον ανήκει στην έκπληξη (34 σχόλια για την κρίση και ένα υστερόγραφο)».

24 24 ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΕΘΝΙΚΟΣ ΚΗΡΥΞ Διακοπές στο χωριό του Αϊ Βασίλη: Αυτές είναι οι 10 πιο Χριστουγεννιάτικες πόλεις του Κόσμου Βαρκελώνη-Ισπανία Αν θέλετε να παρατείνετε τις διακοπές των Χριστουγέννων σας μέχρι τις 5 Ιανουαρίου, τότε αυτός είναι ο ιδανικός προορισμός. Την 5η μέρα του νέου χρόνου γιορτάζεται η μέρα των τριών μάγων, του Μπαλτάσαρ, του Μέλχιορ και του Γκασπάρ και από το βράδυ της 4ης Ιανουαρίου, φτάνουν στο λιμάνι της πόλης με το πλοίο Santa Eulalia, εν μέσω πυροτεχνημάτων και ο δήμαρχος τους παραδίδει τα κλειδιά της πόλης, ενώ ανήμερα ακολουθεί παρέλαση στους δρόμους με μια μαγευτική πομπή αρμάτων που περιλαμβάνει καμήλες, ελέφαντες, καμηλοπαρδάλεις και εκθαμβωτικά κοστούμια. Ροβανιέμι, Λαπωνία-Φινλανδία Ενώ οι θρύλοι που χρονολογούνται ήδη από τη δεκαετία του 1820 αναφέρουν το Βόρειο Πόλο ως το επίσημο σπίτι του Αϊ Βασίλη και της χαρωπής κυράς του, οι Φινλανδοί προσπαθούν να μας πείσουν για το αντίθετο. Εκεί τα παιδιά τα Χριστούγεννα κάνουν μελόψωμο με την γυναίκα του Αϊ Βασίλη, γράφονται σε μαθήματα καλλιγραφίας με καθηγητές ξωτικά και γράφουν τις λίστες τους στον Αγιο με μία παραδοσιακή πένα. Αλλα αξιοθέατα της περιοχής περιλαμβάνουν το ζωολογικό κήπο Ranua, με μωρά πολικές αρκούδες, την φάρμα Sirmakko με τους ταράνδους, όπου οι επισκέπτες μπορούν να ανέβουν στο έλκηθρο που το σέρνουν οι τάρανδοι και το Arktikum, ένα κέντρο επιστήμης, όπου το μυστήριο του Βόρειου Σέλας αποκαλύπτεται. Για εκείνους που αναζητούν μια πραγματικά παγωμένη εμπειρία μπορούν να μείνουν στο Arctic Snow Hotel, κατασκευασμένο εξ ολοκλήρου από πάγο και χιόνι. Νέα Υόρκη-ΗΠΑ To Rockefeller Center βρίσκεται είναι το κέντρο των Χριστουγέννων στις ΗΠΑ. Το φημισμένο παγοδρόμιο του έχει υπάρχει εδώ και 77 χρόνια και ο στολισμός του δέντρου είναι παράδοση 80 ετών. Απέναντι, το Radio City φιλοξενεί το ετήσιο Χριστουγεννιάτικο σόου, με πρωταγωνιστές τα Rockettes. Στη νοτιοδυτική γωνία του Central Park, το Columbus Circle φιλοξενεί πάνω από 100 πωλητές που πωλούν ρούχα, δώρα, σνακ και ποτά με χριστουγεννιάτικο θέμα, ενώ το ίδιο το Central Park έχει δύο λίμνες για πατινάζ και το άμαξες με άλογα. Ταυτόχρονα, τα μεγαλύτερα ονόματα της μόδας συμμετέχουν στους εορτασμούς και στη δημιουργία των λαμπερών βιτρίνων στα πολυκαταστήματα της 5ης λεωφόρου. Νυρεμβέργη-Γερμανία Η Χριστουγεννιάτικη Αγορά της Νυρεμβέργης είναι μία παράδοση, που προσελκύει σε περισσότερα από 2 εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο. Τα κυριότερα σημεία περιλαμβάνουν μία τεράστια ξυλόγλυπτη ρόδα λούνα παρκ, ένα παλιομοδίτικο καρουσέλ και ένα τρένο ατμού. Στη Χριστουγεννιάτικη αγορά πωλούνται μόνο παραδοσιακά χειροποίητα παιχνίδια. Παράλληλα οι ενήλικες μπορούν να απολαύσουν πικάντικο τζίντζερ και κούπες ζεστό κρασί Νυρεμβέργης και για τα παιδιά, υπάρχει το Μουσείο Παιχνιδιών, ενώ το Σιδηροδρομικό Μουσείο είναι πραγματικά με όλους. Κεμπέκ-Καναδάς Χριστούγεννα για περιβαλλοντολόγους υπόσχεται ο μακρινός Καναδάς. Αν είστε ο τύπος που του αρέσει να γιορτάζει τα Χριστούγεννα γύρω από ένα δέντρο φτιαγμένο από ανακυκλωμένη λαμαρίνα, με φώτα του να τροφοδοτούνται από παρακείμενους ποδηλάτες, το Κεμπέκ είναι ο προορισμός σας. Ενας παράδεισος για φιλικά προς το περιβάλλον Χριστούγεννα σε μία πόλη που σφύζει από δραστηριότητα και προσφέρει προγράμματα διακοπών για όλα τα γούστα. Ρέικιαβικ-Ισλανδία Οταν πρόκειται για τα Χριστούγεννα, η Ισλανδία έχει μερικές ιδιαιτερότητες. Μεταξύ αυτών, οι 13 «Yuletide Lads» που φέρνουν δώρα για τα καλά παιδιά για τις 13 νύχτες που οδηγούν σε Χριστούγεννα και σειρές από μικρές όμορφες καλύβες συνθέτουν την αγορά της Πόλης των Χριστουγέννων όπου ο επισκέπτης μπορεί να πάρει πολύχρωμα Χριστουγεννιάτικα δώρα, διακοσμητικά και κεράσματα. Σαν Μιγκέλ ντε Αλεντε-Μεξικό Πινιάτες, posadas και ponche συνοψίζοουν τις εορταστικές εκδηλώσεις σε αυτή την πολύχρωμη πόλη του Μεξικού, όπου τα Χριστούγεννα είναι τόσο πανηγυρική και εορταστική υπόθεση. Η Μαρία και ο Ιωσήφ κάνουν περίπατο στους δρόμους, και πάνε από σπίτι σε σπίτι, τραγουδώντας και ζητώντας καταφύγιο καθώς αναπαριστούν το ταξίδι στην Βηθλεέμ. Το ponche (ένα ζεστό ποτό φρούτων) και οι γεμάτες δώρα πινιάτες είναι το χαρακτηριστικό των εορτασμών. Santa Claus, Ινδιάνα-ΗΠΑ Τα Χριστούγεννα είναι μια υπόθεση για όλο το χρόνο σε αυτή την πόλη με λιγότερους από κατοίκους. Η πόλη Santa Claus στην πολιτεία της Ιντιάνα, δέχεται χιλιάδες γράμματα κάθε χρόνο από τα παιδιά που στέλνουν τις λίστες τους στον Αγιο Βασίλη και μια ομάδα εθελοντών που ονομάζεται ξωτικά του Αϊ-Βασίλη και ιδρύθηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1930 απαντάει σε κάθε γράμμα. Μεταξύ των διαφόρων χριστουγεννιάτικων εκδηλώσεων, η πόλη φιλοξενεί τους επισκέπτες με πλουσιοπάροχα δείπνα. Στρασβούργο-Γαλλία Οι επισκέπτες μπορούν να επισκεφθούν το χωριό της Αλσατίας για τη δοκιμή δαμάσκηνων, βερίκοκων και φρέσκου φουά γκρα. Το κοντινό χωριό Bredle παρέχει τα ομώνυμα παραδοσιακά μπισκότα Χριστουγέννων και άφθονο ζεστό κρασί Αλσατίας. Παράλληλα η Φιλαρμονική του Στρασβούργου, με εμπνευσμένη από gypsy jazz παρουσιάζει χριστουγεννιάτικες συναυλίες και πολιτιστικές εκδηλώσεις από την Κροατία, την τιμώμενη χώρα του Στρασβούργου για φέτος. Βάλκενμπουργκ-Ολλανδία Αυτή η μικρή πόλη είναι το ολλανδικό κέντρο για τις γιορτές των Χριστουγέννων. Το βελούδινο σπήλαιο μετατρέπεται σε χριστουγεννιάτικη αγορά και σπίτι του Αγιου, όπου οι επισκέπτες μπορούν να δουν το δωμάτιό του με τα δώρα και το έλκηθρο των ταράνδων. Πηγή: «iefimerida.gr»