Τεχνολογία Λογισμικού. Ενότητα 2: Βασικά Διαγράμματα στη UML Καθηγητής Εφαρμογών Ηλίας Γουνόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

Transcript

1 Τεχνολογία Λογισμικού Ενότητα 2: Βασικά Διαγράμματα στη Καθηγητής Εφαρμογών Ηλίας Γουνόπουλος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά)

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Δυτικής Μακεδονίας και στην Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί ενότητας Αποτελεί η περιγραφή και η εξάσκηση στα πιο σημαντικά διαγράμματα μοντελοποίησης της (Διαγράμματα: Κλάσεων (Class), Περίπτωσης Χρήσης (Use Case), Δραστηριοτήτων (Activity), Ακολουθίας (Sequence), Επικοινωνίας (Communication) και Μηχανής Καταστάσεων (State Machine)). Σε κάθε τύπο διαγράμματος, υπάρχει περιγραφή των βασικότερων εννοιών, καθώς και λυμένες ασκήσεις. 4

5 Περιεχόμενα ενότητας Διαγράμματα Περίπτωσεων Χρήσης. Διαγράμματα Κλάσεων. Διαγράμματα Δραστηριότητας. Διαγράμματα Ακολουθίας. Διαγράμματα Επικοινωνίας. Διαγράμματα Μηχανής Καταστάσεων. 5

6 Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης (1/9) Ένα Διάγραμμα Περιπτώσεων Χρήσης (Use Case 6 Diagram) παρουσιάζει ένα σημαντικό τμήμα της λειτουργικότητας του συστήματος. Είναι τα πρώτα διαγράμματα που δημιουργούνται κατά τη διαδικασία κατασκευής ενός συστήματος Τα Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης στο σύνολο τους περιγράφουν συνοπτικά τις λειτουργικές απαιτήσεις του συστήματος. Τα Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης δεν περιγράφουν μη λειτουργικές απαιτήσεις. Απευθύνονται σε όλους τους ενδιαφερόμενους, για αυτό θα πρέπει να γράφονται με κατανοητό τρόπο. 6

7 Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης (2/9) Ένα Διάγραμμα Περιπτώσεων 7 Χρήσης περιέχει μία ή περισσότερες Περιπτώσεις Χρήσης. Κάθε Περίπτωση Χρήσης (Use Case) περιγράφει μία υπηρεσία του συστήματος. Οι Περιπτώσεις Χρήσης τεκμηριώνονται με φυσικό κείμενο, στο οποίο περιγράφεται με λεπτομέρεια κάθε Περίπτωση Χρήσης. 7

8 Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης (3/9) Για να δημιουργήσετε ένα Διάγραμμα Περιπτώσεων Χρήσης, αρχικά αναγνωρίζετε τους χαρακτήρες (Actors) που αλληλεπιδρούν με το Σύστημα. Όταν ένας Χαρακτήρας είναι πρόσωπο, συνήθως αντιπροσωπεύει ένα ρόλο (π.χ. Γραμματέας). Ο Χαρακτήρας δεν είναι απαραίτητα κάποιος άνθρωπος, αλλά μπορεί να είναι και κάποιο Σύστημα. ( Σχήμα 1 στο επόμενο slide). 8

9 Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης (4/9) Αναγνώριση του Αντικειμένου, από τις απαιτήσεις Είναι το Αντικείμενο ένα πραγματικό άτομο που αλληλεπιδρά με το Σύστημα; Ναι Όχι Είναι το Αντικείμενο κάτι που μπορεί το τροποποιήσω εντός του συστήματος; Όχι Ναι Το Αντικείμενο δεν είναι Χαρακτήρας. Πιθανώς να είναι μέρος του Συστήματος. Το Αντικείμενο είναι Χαρακτήρας. Σχήμα 1: Διαδικασία αναγνώρισης Χαρακτήρων (Actors). Πηγή: Διδάσκων (2015). 9

10 Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης (5/9) Οι Χαρακτήρες σχεδιάζονται έτσι ώστε η ονομασία των Χαρακτήρων να είναι κατανοητή. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τη σχέση γενίκευσης, όταν ένας Χαρακτήρας (πχ. Διαχειριστής) αποτελεί ένα ιδιαίτερο τύπο χαρακτήρα (πχ. Χρήστης), οπότε εκτελεί εκτός από τις ενέργειες του Χρήστη και κάποιες επιπρόσθετες ενέργειες. Σχήμα 2: Σχέση Γενίκευσης σε Χαρακτήρες (Actors). Πηγή: Διδάσκων (2015). 10

11 Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης (6/9) Δεν υπάρχει όριο στον αριθμό των χαρακτήρων που μπορεί να συμμετέχουν σε μία Περίπτωση Χρήσης. Ο Χαρακτήρας μπορεί να είναι πρωτεύον (Primary Actor) ή δευτερεύον (Secondary Actor). Ο πρωτεύον Χαρακτήρας κατά κανόνα εκκινεί μία Περίπτωση Χρήσης, ενώ μπορεί να υπάρχουν και δευτερεύοντες χαρακτήρες οι οποίοι αλληλεπιδρούν με το Σύστημα. 11

12 Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης (7/9) Διαχειριστής Είσοδος στο Σύστημα (Login) Βάση Δεδομένων Χρήστης Σχήμα 3: Διάγραμμα Περίπτωσης Χρήσης με πολλούς χαρακτήρες (Actors). Πηγή: Διδάσκων (2015). 12

13 Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης (8/9) Μία Περίπτωση Χρήσης 13 μπορεί να είναι απλή ή σύνθετη. Ο Χαρακτήρας συνδέεται με την Περίπτωση Χρήσης με μία γραμμή επικοινωνίας. Δημιουργία Λογαριασμού Blog Διαχειριστής Σχήμα 4: Περίπτωση Χρήσης. Πηγή: Διδάσκων (2015).

14 Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης (9/9) Για να δημιουργήσετε ένα Διάγραμμα Περιπτώσεων Χρήσης, ακολουθείτε τα παρακάτω βήματα: Αναγνωρίζετε τους Χρήστες (Πρωτεύον και Δευτερεύοντες). Καθορίζετε τις λειτουργίες (Περιπτώσεις Χρήσης) που εκτελεί κάθε Χαρακτήρας. Καθορίζετε τις λειτουργίες που μπορούν να αναλυθούν σε ειδικές περιπτώσεις (Σχέσεις: Γενίκευσης, Include, Extend). Σχεδιάζετε το Διάγραμμα.

15 Παράδειγμα (1/9) Ένα Σύστημα διαχείρισης περιεχομένου θα επιτρέπει σε ένα διαχειριστή να δημιουργήσει ένα νέο λογαριασμό blog, εφόσον τα προσωπικά στοιχεία του νέου χρήστη έχουν επιβεβαιωθεί από τη βάση δεδομένων. Χαρακτήρες: Διαχειριστής, Βάση Δεδομένων Χρηστών. Λύση: Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου Σχήμα 5:Διδάσκων Παράδειγμα 1 α Διάγραμμα Περίπτωσης Χρήσης. Πηγή: (2015).

16 Παράδειγμα (2/9) Όταν μία Περίπτωση Χρήσης (πχ. Δημιουργία ενός λογαριασμού Blog), περικλείει λειτουργικότητα από μία ξεχωριστή Περίπτωση Χρήσης (Πχ. Έλεγχος στοιχείων Χρήστη ), τότε η πρώτη Περίπτωση Χρήσης (πχ. Δημιουργία ενός λογαριασμού Blog) περιέχει (include) τη δεύτερη Περίπτωση Χρήσης. Η σχέση αυτή μεταξύ των δυο περιπτώσεων Χρήσης παριστάνεται με μεταξύ τους διακεκομμένη γραμμή και τη λέξη <<include>>. 16

17 Παράδειγμα (3/9) Διαχειριστής Δημιουργία ενός προσωπικού Wiki Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου Σχήμα 6: Παράδειγμα 1β Διάγραμμα Περίπτωσης Χρήσης. Πηγή: Διδάσκων, (2015). 17

18 Παράδειγμα (4/9) H σχέση include μας διευκολύνει, αφού μπορούμε να κάνουμε εύκολα αλλαγές στην Περίπτωση Χρήσης που περιέχεται, χωρίς να αλλάξουμε τις περιπτώσεις Χρήσης που την περιέχουν. 18

19 Παράδειγμα (5/9) Εάν διαχωριστεί η Περίπτωση Χρήσης: Δημιουργία ενός νέου Λογαριασμού Blog, σε δυο ειδικές περιπτώσεις Χρήσης: Δημιουργία κανονικού λογαριασμού Blog και Δημιουργία ενός Λογαριασμού Εκδότη Blog, τότε θα πρέπει να επιλεγεί η σχέση της Γενίκευσης. Οι ειδικές περιπτώσεις Χρήσης έχουν την ίδια «συμπεριφορά» με τη Γενική Περίπτωση Χρήσης, με κάποια μικρή διαφοροποίηση που αφορά λεπτομέρειες που σχετίζονται με την ειδική Περίπτωση Χρήσης. 19

20 Παράδειγμα (6/9) Δημιουργία ενός προσωπικού wiki Διαχειριστής Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου Σχήμα 7: Παράδειγμα 1 γ Διάγραμμα Περίπτωσης Χρήσης. Πηγή: Διδάσκων, (2015). 20

21 Παράδειγμα (7/9) Όταν μία Περίπτωση Χρήσης χρησιμοποιεί πλήρως μία άλλη Περίπτωση Χρήσης, αλλά αυτή η δυνατότητα είναι προαιρετική, και εξαρτάται από κάποια απόφαση χρησιμοποιείται η σχέση της Επέκτασης. (Πχ. Προκειμένου ένας πελάτης ενός εστιατορίου να παραγγείλει το γεύμα του, ενδέχεται να ζητήσει τον κατάλογο). Η σχέση αυτή μεταξύ των δυο περιπτώσεων Χρήσης παριστάνεται με μεταξύ τους διακεκομμένη γραμμή και τη λέξη <<extend>>. 21

22 Παράδειγμα (8/9) Εάν π.χ. κατά την Περίπτωση δημιουργίας από το Χαρακτήρα Διαχειριστή (Administrator) ενός wiki, ή ενός Λογαριασμού Blog, υπάρχει κάποιο πρόβλημα, τότε το Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου καταγράφει την αποτυχία δημιουργίας του wiki ή του Λογαριασμού Blog. 22

23 Παράδειγμα (9/9) Δημιουργία ενός προσωπικού wiki Διαχειριστής Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου Σχήμα 8: Παράδειγμα 1 δ Διάγραμμα Περίπτωσης Χρήσης. Πηγή: Διδάσκων,

24 Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης ΙΙ (1/5) Μία Περίπτωση Χρήσης, μπορεί να περιγραφεί σε φυσική γλώσσα με κατανοητό τρόπο. Η περιγραφή της Περίπτωσης Χρήσης, θα μπορούσε να έχει την παρακάτω δομή (Χατζηγεωργίου, 2005): α. Σύντομη περιγραφή: Συνοπτική περιγραφή της συμπεριφοράς που εκτελείται και των χρηστών της συγκεκριμένης Περίπτωσης Πχ. Δήλωση Μαθημάτων Εξαμήνου από τους Φοιτητές). 24

25 Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης ΙΙ (2/5) β. Προ-συνθήκες: Συνθήκες που είναι υποχρεωτικές να ισχύουν ώστε να είναι δυνατή η έναρξη της Περίπτωσης Χρήσης ((Πχ. Ο Φοιτητής θα πρέπει να είναι εγγεγραμμένος στο Ηλεκτρονικό Σύστημα Δήλωσης Μαθημάτων του Τμήματος του, και να έχει Πρόσβαση μέσω Ονόματος (Username) και Κωδικού Χρήστη (Password)). 25

26 Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης ΙΙ (3/5) γ. Κύρια ροή γεγονότων: Περιγραφή των εργασιών που εκτελούνται για την υλοποίηση της συμπεριφοράς. (Παράδειγμα: Εισαγωγή στο Σύστημα με τη χρήση Ονόματος Χρήστη (User Name) και Κωδικού Χρήστη (Password), Επιλογή Λειτουργίας Δήλωσης Μαθημάτων, Επιλογή Μαθημάτων και Εξαμήνου, Επιλογή του Πλήκτρου [Δήλωση], όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία Δήλωσης Μαθημάτων, Ο φοιτητής επιβεβαιώνει την Οριστική Δήλωση Μαθημάτων). 26

27 Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης ΙΙ (4/5) δ. Εναλλακτική ροή γεγονότων. Περιγραφή λανθασμένων καταστάσεων, όπως αντίδραση του συστήματος σε μη έγκυρη είσοδο (Π.χ. Ο Φοιτητής επιλέγει τη λειτουργία: Δήλωση Μαθημάτων, πριν την εισαγωγή στο Ηλεκτρονικό Σύστημα Δήλωσης Μαθημάτων των απαραίτητων στοιχείων (Όνομα Χρήστη και Κωδικός Χρήστη). Το Σύστημα εμφανίζει ένα μήνυμα σφάλματος και ζητά την πληροφορία που λείπει). 27

28 Διαγράμματα Περιπτώσεων Χρήσης ΙΙ (5/5) ε. Μετά-συνθήκες: Συνθήκες που θα ισχύουν μετά την επιτυχή εκτέλεση της Περίπτωσης Χρήσης. (Π.χ. Εάν η λειτουργία που περιγράφεται έχει εκτελεστεί με επιτυχία, η Δήλωση Μαθημάτων καταχωρείται στη Βάση Δεδομένων. Ο Φοιτητής ενημερώνεται με σχετικό ηλεκτρονικό μήνυμα ( ). Η περιγραφή αυτή, μπορεί να εμπλουτιστεί περαιτέρω, και να προστεθούν και άλλες ενότητες, όπως: η περιγραφή των Χαρακτήρων της Περίπτωσης Χρήσης (Πρωτεύον και Δευτερεύοντες Χαρακτήρες). 28

29 Άσκηση 1 η - Παραγγελία Γεύματος σε Εστιατόριο Σχεδιάστε ένα Διάγραμμα Περιπτώσεων Χρήσης, για ένα Σύστημα λήψης παραγγελιών σε ένα Εστιατόριο. Ο πελάτης στην παραγγελία του, θα πρέπει να δηλώσει τα εξής: α) Στοιχεία της παραγγελίας του (Φαγητό, Ποτό, κ.ά.), β) Μέθοδος πληρωμής και Προσωπικά στοιχεία (πχ. ), γ) Ο τρόπος πληρωμής της παραγγελίας μπορεί να είναι με Μετρητά ή με Πιστωτική Κάρτα, δ) Ο πελάτης ενδέχεται πριν από την παραγγελία να ζητήσει και τον κατάλογο του Εστιατορίου. 29

30 Άσκηση 1 η -Συνέχεια Μετρητοίς Σχήμα 9: Άσκηση 1η. Διάγραμμα Περίπτωσης Χρήσης. Πηγή: Διδάσκων (2015). 30

31 Άσκηση 2 η Σχεδιάστε ένα Διάγραμμα Περιπτώσεων Χρήσης, για ένα Σύστημα διανομής εισιτηρίων τρένου. Ο πελάτης μπορεί να αγοράσει ένα εισιτήριο απλής διαδρομής, μία εβδομαδιαία κάρτα ή μία μηνιαία κάρτα. Το Σύστημα δίνει τη δυνατότητα στον υπάλληλο της εταιρείας να αλλάξει τις τιμές των εισιτηρίων. Ακύρωση συναλλαγής γίνεται σε Περίπτωση που ο πελάτης: Αργεί να πληρώσει το εισιτήριο (Time Out), Επιλέξει την ακύρωση της συναλλαγής, Δεν υπάρχουν ρέστα για τη συναλλαγή, Δεν υπάρχει χαρτί εκτύπωσης για τα εισιτήρια! 31

32 Άσκηση 2 η -Συνέχεια Καθυστέρηση Πληρωμής Αγορά Απλού Εισιτήριου Τερματισμός Συναλλαγής Ακύρωση Συναλλαγής Δεν υπ άρχουν Ρέστα Δεν υπάρχει Χαρτί Αλλαγή Τιμής Εισιτηρίων Σχήμα 10: Άσκηση 2 η. Διάγραμμα Περίπτωσης Χρήσης. Πηγή: Διδάσκων,

33 Άσκηση 3 η Σχεδιάστε ένα Διάγραμμα Περιπτώσεων Χρήσης για ένα Σύστημα στέγασης: Στις καλοκαιρινές διακοπές, οι φοιτητές μπορεί να κλείσουν δωμάτιο σε φοιτητική εστία μέσω HY. Θα πρέπει να αναφέρουν το όνομα τους, αριθμό μητρώου, Μάθημα, Έτος και να ορίσουν τρείς φοιτητές τους ως πιθανούς συγκάτοικους. Το Σύστημα τοποθετεί τους φοιτητές σε δωμάτια πριν την αρχή του εξαμήνου, ανάλογα με τις προτιμήσεις τους, εφόσον είναι εφικτό. 33

34 Άσκηση 3 η -Συνέχεια ΑΙΤΗΣΗ ΔΙΑΜΟΝΗΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΑΙΤΗΣΗΣ Σχήμα 11: Άσκηση 3η. Διάγραμμα Περίπτωσης Χρήσης. Πηγή: Διδάσκων (2015). 34

35 Διαγράμματα Κλάσεων (1/16) Τα Διαγράμματα Κλάσεων είναι τα πιο σημαντικά και δημοφιλή Διαγράμματα στη. Περιγράφουν τους διάφορους τύπους των αντικειμένων του συστήματος. Μία Κλάση είναι το πρότυπο από το οποίο δημιουργούνται Αντικείμενα. Στο παράδειγμα της εικόνας, κάθε κιθάρα που δημιουργείται από το πρότυπο (Κλάση), ορίζεται ως Αντικείμενο της Κλάσης. Σχήμα 12 : Κλάση και Αντικείμενα, Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 35

36 Διαγράμματα Κλάσεων (2/16) Η περιγραφή της Κλάσης περιλαμβάνει: Τις Ιδιότητες της (Attributes), δηλ. Πληροφορία σχετικά με τα Αντικείμενα της Κλάσης (πχ. αριθμός των χορδών, χρώμα, τύπος της κιθάρας (π.χ. ηλεκτρική, κλασσική)). Παραπέμπουν στα πεδία (fields) μίας Κλάσης της Java. Τις Λειτουργίες της (Operations), δηλ. Τη συμπεριφορά των αντικειμένων (π.χ. Ρύθμιση κιθάρας, Παίξιμο κιθάρας). Παραπέμπουν στις μεθόδους (methods) μίας Κλάσης της Java. 36

37 Διαγράμματα Κλάσεων (3/16) Αφαίρεση (Abstraction), ονομάζεται η απόρριψη μη χρήσιμων πληροφοριών της Κλάσης (Πχ. Για την Κλάση Κιθάρα, η ύπαρξη κάποιας γρατσουνιάς μπορεί να μην είναι χρήσιμη πληροφορία, οπότε παραλείπεται από τις Ιδιότητες της). Η Αφαίρεση όμως σχετίζεται με την πληροφορία που είναι χρήσιμη για το σύστημα. Έτσι, εάν πχ. το σύστημα είναι ένα λογισμικό διαχείρισης επισκευών μουσικών οργάνων, τότε η πληροφορία σχετικά με την ύπαρξη κάποιας γρατσουνιάς, είναι σημαντική. 37

38 Διαγράμματα Κλάσεων (4/16) Ενθυλάκωση (Encapsulation), ονομάζεται η δυνατότητα μίας Κλάσης να μην έχει ορατές ορισμένες από τις Ιδιότητες και τις Λειτουργίες της. Έτσι, πχ. Στην Κλάση κιθάρα, η Ιδιότητα: μέρη σώματος κιθάρας, δεν είναι ορατή. Με την Ενθυλάκωση, μία Κλάση φανερώνει μόνο τις Ιδιότητες και Λειτουργίες που επιλέγει αυτή. 38

39 Διαγράμματα Κλάσεων (5/16) Μία Κλάση μπορεί να περιγραφεί με τη χρήση ενός ορθογωνίου. Στο πάνω μέρος της Κλάσης, αναφέρεται το όνομα της. Στο μεσαίο τμήμα της, αναφέρονται οι Ιδιότητες της ενώ στο κάτωτερο τμήμα της, αναφέρονται οι Λειτουργίες της. Μία Κλάση μπορεί να περιγραφεί με ένα από τους παρακάτω τρόπους: Σχήμα 13: Περιγραφή Κλάσης. Πηγή: Διδάσκων,

40 Διαγράμματα Κλάσεων (6/16) Μία Κλάση ορίζει την ορατότητα των ιδιοτήτων και λειτουργιών της με τους εξής τρόπους: Δημόσια. (Ορατή και προσβάσιμη από τις άλλες Κλάσεις. Συμβολίζεται με +). Προστατευμένη. (Είναι προσβάσιμη από Αντικείμενα της ίδιας Κλάσης ή Αντικείμενα που ορίζονται από κάποια Κλάση που συνδέεται με σχέση κληρονομικότητας με την αρχική Κλάση. Συμβολίζεται με #). Δημόσια Προστατευόμενη Πακέτο Ιδιωτική (+) (V) (~) (-) Πιο προσβάσιμες σε άλλα μέρη του συστήματος Λιγότερο προσβάσιμες σε άλλα μέρη του συστήματος Σχήμα 14 Ορατότητα Κλάσης. Πηγή: Διδάσκων,

41 Διαγράμματα Κλάσεων (7/16) Πακέτο. (Ορατή και προσβάσιμη από τις άλλες Κλάσεις του ίδιου πακέτου. Συμβολίζεται με ~). Ιδιωτική. (Ορατή και προσβάσιμη μόνο από τα Αντικείμενα της Κλάσης. Συμβολίζεται με -). Δημόσια Προστατευόμενη Πακέτο Ιδιωτική (+) (V) (~) (-) Πιο προσβάσιμες σε άλλα μέρη του συστήματος Λιγότερο προσβάσιμες σε άλλα μέρη του συστήματος Σχήμα 15: Ορατότητα Κλάσης. Πηγή: Διδάσκων,

42 Διαγράμματα Κλάσεων (8/16) Οι Ιδιότητες (Attributes) είναι πληροφορίες που αναπαριστούν την κατάσταση ενός αντικειμένου. Οι Ιδιότητες μπορεί να περιλαμβάνουν ένα πίνακα. (Πχ. Στο Σχήμα 4, η Ιδιότητα authors περιέχει 1 έως 5 Authors) Οι Ιδιότητες trackbacks, comments της Κλάσης BlogEntry μπορεί να έχουν άγνωστο αριθμό τιμών, οπότε συμβολίζεται με *. Σχήμα 16: Ιδιότητες Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 42

43 Διαγράμματα Κλάσεων (9/16) Μέσα από τη σχέση entries: Ένα ή περισσότερα ( Συμβολίζεται με *) Αντικείμενα της Κλάσης BlogEntry θα αποθηκεύονται στην Κλάση BlogAccount. Κάθε Αντικείμενο της Κλάσης BlogEntry θα σχετίζεται με ένα Αντικείμενο της Κλάσης BlogAccount. Σχήμα 17: Σχέσεις Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 43

44 Διαγράμματα Κλάσεων (10/16) Οι Ιδιότητες μίας Κλάσης μπορεί να μην τροποποιούνται (Μόνο για Ανάγνωση (readonly)). Σχήμα 18: Ιδιότητες Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 44

45 Διαγράμματα Κλάσεων (11/16) Οι Λειτουργίες της Κλάσης περιγράφουν τι μπορεί να κάνει μία Κλάση, αλλά όχι πως μπορεί να το κάνει. Η περιγραφή μίας Λειτουργίας περιλαμβάνει: Τύπος Ορατότητας (Πχ. Public (+)), Όνομα (Πχ. AddEntry, Παράμετροι Λειτουργίας σε παρένθεση, και Επιστρεφόμενος Τύπος (πχ. Κενό (void)). Σχήμα 19: Λειτουργίες Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 45

46 Διαγράμματα Κλάσεων (12/16) Πχ. Η Λειτουργία addentry, έχει ως παράμετρο την BlogEntry. Σχήμα 20: Λειτουργίες Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 46

47 Διαγράμματα Κλάσεων (13/16) Μία Λειτουργία μπορεί να έχει περισσότερες από μία παραμέτρους (πχ. Η Λειτουργία addentry, έχει ως παράμετρο την BlogEntry και την Author). Σχήμα 21: Λειτουργίες Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 47

48 Διαγράμματα Κλάσεων (14/16) Οι Ιδιότητες και οι Λειτουργίες μίας Κλάσης δεν είναι στατικές, αφού κάθε Αντικείμενο της Κλάσης θα έχει το δικό του αντίγραφο των ιδιοτήτων και λειτουργιών της Κλάσης. Σε κάποιες περιπτώσεις όμως, χρειάζεται όλα τα Αντικείμενα μίας Κλάσης να έχουν το ίδιο αντίγραφο μίας Ιδιότητας ή Λειτουργίας.

49 Διαγράμματα Κλάσεων (15/16) Πχ. Εάν θέλετε να αριθμείτε με ένα μετρητή τα ενεργά Αντικείμενα της Κλάσης BlogAccount, θα πρέπει να δημιουργήσετε την Ιδιότητα accountcounter η οποία αφού συνδέεται με την Κλάση, είναι στατική. Αφού η Ιδιότητα accountcounter συνδέεται με την Κλάση, είναι στατική. Το ίδιο αντίγραφο της Ιδιότητας accountcounter υφίσταται σε όλα τα Αντικείμενα της Κλάσης BlogAccount. Σχήμα 22: Μετρητής σε Κλάση. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 49

50 Διαγράμματα Κλάσεων (16/16) Εάν η Ιδιότητα accountcounter δεν ήταν στατική, τότε κάθε Αντικείμενο της Κλάσης BlogAccount θα ενημέρωνε τη δική της Ιδιότητα accountcounter, η όποια θα είχε τις τιμές 1 ή 0 όταν καταστρεφόταν το Αντικείμενο. 50

51 Σχέσεις Κλάσεων (1/13) Οι Κλάσεις μπορεί να σχετίζονται μεταξύ τους. Η σχέση τους μπορεί να είναι ασθενής ή ισχυρή. Όσο πιο ισχυρή είναι η σχέση τους, τόσο πιο εξαρτημένες είναι. Κληρονομικότητα Σχήμα 23: Ορατότητα Κλάσης. Πηγή: Διδάσκων,

52 Σχέσεις Κλάσεων (2/13) Σε μία σχέση εξάρτησης (Dependency), η Κλάση UserInterface είναι εξαρτημένη από την Κλάση BlogEntry γιατί πρέπει να γνωρίζει τα Αντικείμενα της Κλάσης BlogEntry (δηλ. τα περιεχόμενα της) ώστε να τα παρουσιάσει στο χρήστη. Σχήμα 24: Σχέσεις Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 52

53 Σχέσεις Κλάσεων (3/13) Οι δυο Κλάσεις συνεργάζονται μεταξύ τους όταν ο χρήστης ζητήσει να εμφανιστούν οι εγγραφές του Blog. Η σχέση εξάρτησης είναι η πιο ασθενής σχέση μεταξύ δυο Κλάσεων. 53

54 Σχέσεις Κλάσεων (4/13) Όταν μία Κλάση αναφέρεται σε ένα ή περισσότερα Αντικείμενα μίας άλλης Κλάσης, τότε υπάρχει μεταξύ τους μία σχέση σύνδεσης, η οποία μπορεί να ποσοτικοποιηθεί (Πχ. Ένας λογαριασμός Blog (BlogAccount) έχει πολλές (Αναπαριστάται με το *) εγγραφές (BlogEntry)). Σχήμα 25: Σχέσεις Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 54

55 Σχέσεις Κλάσεων (5/13) Η ποσοτικοποιημένη Σχέση Σύνδεσης μπορεί να πάρει πολλές μορφές, όπως: 1 Ένα Αντικείμενο/Κλάση n n Αντικείμενα/Κλάσεις (n ακέραιος αριθμός) 0..1 Μηδέν ή ένα Αντικείμενα/Κλάσεις (Προαιρετική Συσχέτιση) * Οποιοσδήποτε αριθμός Αντικειμένων/Κλάσεων n..m Μικρότερη τιμή n και Μεγαλύτερη τιμή m (n,m ακέραιοι αριθμοί) Πίνακας; 1: Μορφές Ποσοτικοποιημένης Σχέσης Σύνδεσης, Πηγή: Διδάσκων,

56 Σχέσεις Κλάσεων (6/13) Ένας έως και n Καθηγητές διδάσκουν σε ένα ή κανένα (Επειδή π.χ. έχουν Εκπαιδευτική Άδεια) Τμήμα Καθηγητής Τμήμα Διδάσκει 1..n 0..1 Σχήμα 26 Σχέσεις Κλάσης. Πηγή: Διδάσκων,

57 Σχέσεις Κλάσεων (7/13) Σε μία σχέση Σύνδεσης (Association), χρησιμοποιούμε βέλος για να δείξουμε τη μεταξύ τους σχέση. Πχ. Μπορούμε να δούμε μία η περισσότερες εγγραφές ενός Blog (BlogEntry) από ένα λογαριασμό Blog (BlogAccount). Σχήμα 27 : Σχέσεις Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 57

58 Σχέσεις Κλάσεων (8/13) Σε μερικές περιπτώσεις, μπορεί μία σχέση σύνδεσης μεταξύ δυο Κλάσεων να οδηγήσει στη δημιουργία μίας νέας Κλάσης (Category) Σχήμα 28: Σχέσεις Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 58

59 Σχέσεις Κλάσεων (9/13) Όταν μία Κλάση κατέχει Αντικείμενα μίας άλλης Κλάσης, τότε υπάρχει σχέση Συσσωμάτευσης (Aggregation) μεταξύ των δυο Κλάσεων. Πχ. Ένας συγγραφέας Blog(Author) κατέχει ένα η περισσότερους λογαριασμούς Blog (BlogAccounts) Σχήμα 29: Σχέσεις Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 59

60 Σχέσεις Κλάσεων (10/13) Σχήμα 30: Διάγραμμα Κλάσης- Αεροσκάφος. Πηγή: Sommerville I., (2009). 60

61 Σχέσεις Κλάσεων (11/13) Σε μία σχέση Σύνθεσης (Composition), μία Κλάση έχει ως συστατικά στοιχεία Αντικείμενα από άλλες Κλάσεις Σε περίπτωση που διαγραφεί η Κλάση, θα πρέπει να διαγραφούν και οι Κλάσεις που συνδέονται με σχέση Σύνθεσης. Σχήμα 31: Σχέσεις Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 61

62 Σχέσεις Κλάσεων (12/13) Όταν μία Κλάση είναι ένας τύπος μίας άλλης Κλάσης, τότε οι δυο Κλάσεις συνδέονται με τη σχέση της Γενίκευσης (Generalization). Η αρχική Κλάση ονομάζεται βασική Κλάση (Base Class) ή γονική Κλάση (Parent Class), ενώ οι εξαρτώμενες Κλάσεις ονομάζονται Κλάσεις παιδιά (Children classes) Σχήμα 32: Σχέσεις Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 62

63 Σχέσεις Κλάσεων (13/13) Οι Κλάσεις παιδιά κληρονομούν τις Ιδιότητες και τις Λειτουργίες της γονικής Κλάσης. Μπορεί να έχουν όμως επιπρόσθετα δικές τους Ιδιότητες και Λειτουργίες. Σχήμα 33 Σχέσεις Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 63

64 Περιορισμοί Η γλώσσα που περιγράφει τους περιορισμούς στη ονομάζεται OCL (Object Constraint Language). Υπάρχουν τριών ειδών περιορισμοί που χρησιμοποιούνται στις Κλάσεις. Σταθερές: Οι περιορισμοί θα πρέπει να είναι αληθείς ΠροΣυνθήκες: Ορίζονται σε μία Λειτουργία. Ελέγχονται πριν ξεκινήσει μία Λειτουργία. ΜετάΣυνθήκες: Ορίζονται σε μία Λειτουργία. Ελέγχονται μετά την εκτέλεση μιας Λειτουργίας. Σχήμα 34: Περιορισμοί Κλάσης. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 64

65 Αντικείμενα (1/2) Όταν οι Κλάσεις είναι σε χρήση, τότε αναφέρονται με το όνομα τους ως ξεχωριστά Αντικείμενα. Ένα Αντικείμενο περιγράφεται με το όνομα του, ενώ προηγείται το όνομα της Κλάσης (Προαιρετικά). Η περιγραφή του αντικειμένου είναι υπογραμμισμένη. Ένα Αντικείμενο μπορεί να είναι ανώνυμο. Σχήμα 35: Αντικείμενα. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 65

66 Αντικείμενα (2/2) Τα Αντικείμενα συνδέονται μεταξύ τους με συνδέσμους. Η γραμμή σύνδεσης μπορεί να αναφέρει τη σχέση μεταξύ των αντικειμένων. Σχήμα 36: Αντικείμενα. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 66

67 Βασικοί Κανόνες Μερικοί βασικοί κανόνες για την εύρεση των Κλάσεων είναι: Τα ουσιαστικά και οι ονομαστικές φράσεις γίνονται Κλάσεις ή Ιδιότητες Κλάσεων. Τα ρήματα γίνονται Λειτουργίες ή Συνδέσεις. Οι κτητικές φράσεις δείχνουν ότι το ουσιαστικό αναπαριστά μία Ιδιότητα παρά μία Κλάση. Για κάθε υποψήφια Κλάση του συστήματος, θέτουμε τις εξής ερωτήσεις: Είναι πράγμα ή κατηγορία πραγμάτων. Είναι μέρος του προβλήματος. Έχει δεδομένα και συμπεριφορά. Είναι λεπτομέρεια υλοποίησης ή όχι. Είναι ένα συμβάν ή γεγονός. Είναι Ιδιότητα ενός Αντικειμένου. 67

68 Άσκηση 1 η Δημιουργήστε την κλάση Φοιτητής με τις εξής ιδιότητες: Αριθμός Μητρώου, Εξάμηνο (Προκαθορισμένη Τιμή=1), Τηλέφωνο και . Όλες οι ιδιότητες είναι δημόσιες εκτός του που είναι ιδιωτική. Ο φοιτητής μπορεί να δηλώσει μάθημα, να στείλει εργασία ενώ μπορεί να γίνει καταχώρηση βαθμολογίας. Ορίστε την ορατότητα, τους κατάλληλους τύπους και παραμέτρους στις λειτουργίες της κλάσης. 68

69 Άσκηση 1 η - Λύση Φοιτητής +ΑριθμόςΜητρώου: Integer +Εξάμηνο: Integer = 1 +Τηλέφωνο: String - String +Δηλώνει_Μάθημα(ΚωδΜαθ: String): String +Στέλνει_Εργασία(ΚωδΜαθ: String): Boolean -Παίρνει_Βαθμό(ΚωδΜαθ: String): Integer Σχήμα 37: Άσκηση 1η- Διάγραμμα Κλάσης. Πηγή: Διδάσκων,

70 Άσκηση 2 η Στο Πληροφοριακό Σύστημα της Γραμματείας του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, καταχωρούνται οι εξής πληροφορίες για κάθε Καθηγητή: Αριθμός Ταυτότητας, Όνομα, Επώνυμο, Διεύθυνση και Τηλέφωνο. Επιπρόσθετα, είναι δυνατή η Προσθήκη, Διαγραφή και Μεταβολή των Στοιχείων κάθε Καθηγητή. Αντίστοιχα, για κάθε Μάθημα καταχωρούνται ο Κωδικός, η Θεματική Ενότητα, ο Τίτλος και ο Διδάσκων. Στο Πληροφοριακό σύστημα μπορεί να γίνει: Προσθήκη, Διαγραφή, Ανάθεση και Μεταβολή των Στοιχείων του Μαθήματος. Κάθε Καθηγητής διδάσκει από ένα έως και τρία μαθήματα. Να σχεδιαστεί το αντίστοιχο Διάγραμμα Κλάσεων. 70

71 Άσκηση 2 η - Λύση Σχήμα 38: Άσκηση 2η-Διάγραμμα Κλάσης. Πηγή: Sommerville I., (2009). 71

72 Άσκηση 3 η Στο Πληροφοριακό Σύστημα της Σχολής Διοίκησης και Οικονομίας του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, καταχωρούνται οι εξής πληροφορίες για κάθε Φυσικό Πρόσωπο: Αριθμός Ταυτότητας, Όνομα, Επώνυμο, Διεύθυνση και Τηλέφωνο. Ένα Φυσικό πρόσωπο μπορεί να είναι ο Σπουδαστής ή ο Καθηγητής της Σχολής. Ο κάθε Σπουδαστής υπάγεται σε κάποιο Τμήμα ενώ ο κάθε Καθηγητής έχει Ειδικότητα και Βαθμίδα. Είναι δυνατή η Προσθήκη, Διαγραφή και μεταβολή των στοιχείων του Σπουδαστή και Καθηγητή. Να σχεδιαστεί το αντίστοιχο Διάγραμμα Κλάσεων. 72

73 Άσκηση 3 η - Λύση Σχήμα 39: Άσκηση 3η-Διάγραμμα Κλάσης. Πηγή: Sommerville I., (2009). 73

74 Άσκηση 4 η Μία Αεροπορική εταιρεία εκτελεί πτήσεις. Η Αεροπορική εταιρεία ανοίγει μία πτήση για κρατήσεις θέσεων ή την κλείνει σύμφωνα με τις ανάγκες της. Ένας πελάτης μπορεί να κάνει κρατήσεις για μία ή περισσότερες πτήσεις και για έναν ή περισσότερους επιβάτες Μία κράτηση αφορά μία πτήση και έναν επιβάτη Μία κράτηση μπορεί να ακυρωθεί ή επιβεβαιωθεί Μία πτήση μπορεί να ξεκινάει από ένα Αεροδρόμιο αναχώρησης και να καταλήγει σε ένα Αεροδρόμιο άφιξης Μία πτήση μπορεί να χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένη ημερομηνία και ώρα αναχώρησης και άφιξης Μία πτήση μπορεί να έχει ενδιάμεσες στάσεις Μία ενδιάμεση στάση χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένη ημερομηνία και ώρα αναχώρησης και άφιξης Κάθε Αεροδρόμιο μπορεί να εξυπηρετεί μία ή περισσότερες πόλεις. Να σχεδιαστεί το αντίστοιχο Διάγραμμα Κλάσεων. 74

75 Άσκηση 4 η - Λύση Σχήμα 40: Άσκηση 4η- Διάγραμμα Κλάσης. Πηγή: Διδάσκων,

76 Άσκηση 5 η Σε μία εταιρεία Λογισμικού, οι υπάλληλοι διαχωρίζονται σε Διευθυντές και Προγραμματιστές. Για κάθε Διευθυντή, καταχωρείται στο Πληροφοριακό Σύστημα η ημερομηνία πρόσληψης, και ο προϋπολογισμός των έργων που υλοποιεί. Για κάθε Προγραμματιστή καταχωρείται το έργο (project) στο οποίο εργάζεται καθώς και οι γλώσσες προγραμματισμού στις οποίες έχει εξειδικευθεί. Οι Διευθυντές, διαχωρίζονται σε Διευθυντές Έργου, Διευθυντές Τμημάτων και Στρατηγικοί Διευθυντές. Για το Διευθυντή Έργου καταχωρείτε το έργο στο οποίο εργάζεται ενώ για το Διευθυντή Τμήματος το Τμήμα στο οποίο προΐσταται. Τέλος, για το Στρατηγικό Διευθυντή, καταχωρείτε τις Αρμοδιότητες του. Να σχεδιάσετε το αντίστοιχο Διάγραμμα Κλάσεων. 76

77 Άσκηση 5 η - Λύση Υπάλληλος Διευθυντής Προϋπολογισμός Έργων Ημερομηνία Πρόσληψης Προγραμματιστής Έργο Γλώσσες Προγραμματισμού Διευθυντής Έργου Διευθυντής Τμήματος Στρατηγικός Διευθυντής Έργο Τμήμα Αρμοδιότητες Σχήμα 41: Άσκηση 5η- Διάγραμμα Κλάσης. Πηγή: Sommerville I., (2009). 77

78 Άσκηση 6 η Στη Δανειστική Βιβλιοθήκη του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας, ο Χρήστης της βιβλιοθήκης μπορεί να είναι Αναγνώστης ή Δανειζόμενος. Για κάθε Χρήστη της Βιβλιοθήκης καταχωρείται το Όνομα, η Διεύθυνση, το Τηλέφωνο και ο Αριθμός Μητρώου. Το σύστημα παρέχει τη δυνατότητα εγγραφής και διαγραφής του Χρήστη. Για κάθε Αναγνώστη καταχωρείται το Επάγγελμα, ενώ για κάθε Δανειζόμενο τα Δανεισμένα είδη και ο μέγιστος Αριθμός Δανεισμών. Ο Δανειζόμενος μπορεί να είναι Υπάλληλος της βιβλιοθήκης ή Φοιτητής. Για κάθε Υπάλληλο καταχωρείται το Τμήμα και το Τηλέφωνο του Τμήματος, ενώ για κάθε Φοιτητή το Αντικείμενο Σπουδών και η Διεύθυνση Κατοικίας. Να σχεδιάσετε το αντίστοιχο Διάγραμμα Κλάσεων. 78

79 Άσκηση 6 η - Λύση Σχήμα 42: Άσκηση 6η- Διάγραμμα Κλάσης. Πηγή: Sommerville I., (2009). 79

80 Διαγράμματα Δραστηριότητας (1/26) Τα Διαγράμματα Δραστηριότητας (Activity Diagrams), μοντελοποιούν τη δυναμική συμπεριφορά του Συστήματος, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στις διαδικασίες. Αναπαριστούν την εκτέλεση λειτουργιών σε ένα λογισμικό, απεικονίζοντας την ροή εκτέλεσης των ενεργειών. 80

81 Διαγράμματα Δραστηριότητας (2/26) Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τη μοντελοποίηση των Περιπτώσεων Χρήσης. Πιο συγκεκριμένα, μπορεί να γίνει απεικόνιση των ενεργειών ενός Χαρακτήρα για μία Περίπτωση Χρήσης. Με τη χρήση των Αντικειμένων (Object Nodes), τα Διαγράμματα Δραστηριότητας μπορούν να αναπαραστήσουν και τα δεδομένα τα οποία δημιουργούνται σε μία διαδικασία. 81

82 Διαγράμματα Δραστηριότητας (3/26) Ξεκινάνε με ένα κόμβο έναρξης και ολοκληρώνονται με ένα κόμβο λήξης. Σχήμα 43: Διάγραμμα Δραστηριότητας. Πηγή: Διδάσκων, (2015). 82

83 Διαγράμματα Δραστηριότητας-Παράδειγμα Περίπτωση Χρήσης: Δημιουργία ενός νέου λογαριασμού Blog. Κύρια Περιγραφή Γεγονότων: Ο Διαχειριστής ζητάει από το Σύστημα την άδεια για τη δημιουργία ενός νέου λογαριασμού Blog, Ο Διαχειριστής επιλέγει ένα τύπο λογαριασμού, Ο Διαχειριστής εισάγει τα στοιχεία του Χρήστη, Τα στοιχεία του Χρήστη επιβεβαιώνονται από τη Βάση Δεδομένων του Συστήματος. Υποπεριπτώσεις: Επιβεβαιώνονται τα στοιχεία του Χρήστη από τη Βάση Δεδομένων Η αίτηση του Χρήστη απορρίπτεται Δημιουργείται ο νέος λογαριασμός Blog, Αποστέλλεται ενημερωτικό μήνυμα ( ) στο Χρήστη. 83

84 Διαγράμματα Δραστηριότητας (4/26) Παράδειγμα: Περίπτωση Χρήσης: Δημιουργία ενός νέου λογαριασμού Blog. Μεταξύ του κόμβου έναρξης και του κόμβου λήξης, οι εργασίες σχεδιάζονται ως ορθογώνια με στρογγυλεμένες άκρες (action node). Μία εργασία μπορεί να είναι ένα βασικό στάδιο της Διαδικασίας ή ακόμη ένας Υπολογισμός. Σχήμα 44: Διάγραμμα Δραστηριότητας. Πηγή: Διδάσκων, (2015). 84

85 Διαγράμματα Δραστηριότητας (5/26) Παράδειγμα: Περίπτωση Χρήσης: Δημιουργία ενός νέου λογαριασμού Blog. Η ροή των εργασιών απεικονίζεται με τη χρήση γραμμών με βέλη, οι οποίες ονομάζονται ακμές (edges).οι ακμές τοποθετούν σε σειρά τις εργασίες, αναδεικνύοντας τη ροή εργασιών της διαδικασίας. Σχήμα 45: Διάγραμμα Δραστηριότητας. Πηγή: Διδάσκων, (2015).

86 Διαγράμματα Δραστηριότητας (6/26) Παράδειγμα: Περίπτωση Χρήσης: Δημιουργία ενός νέου λογαριασμού Blog. Το πρώτο σχήμα ρόμβου συμβολίζει μία Aπόφαση, όπως μία συνθήκη if-else. H απόφαση έχει δυο επιλογές η οποίες αναφέρονται στις ακμές. Το δεύτερο σχήμα ρόμβου καλείται συγχώνευση, και ενοποιεί τις ακμές που προκύπτουν από μία απόφαση, σηματοδοτώντας το τέλος της επιλογής. Σχήμα 46: Διάγραμμα Δραστηριότητας. Πηγή: Διδάσκων, (2015). 86

87 Διαγράμματα Δραστηριότητας (7/26) Μία δραστηριότητα μπορεί να περικλείεται από ένα ορθογώνιο πλαίσιο. Το όνομα της δραστηριότητας μπορεί να αναφέρεται στο άνω αριστερό άκρο του πλαισίου. Η χρήση του πλαισίου είναι προαιρετική. Στέγνωμα Σχήμα 47: Διάγραμμα Δραστηριότητας. Πηγή: Διδάσκων, (2015). 87

88 Διαγράμματα Δραστηριότητας (8/26) Μία Απόφαση χρησιμοποιείται όταν θέλετε να εκτελεστεί μία διαφορετική σειρά ενεργειών βάση μίας συνθήκης. Εξερχόμενη Ακμή Εισερχόμενη Ακμή [Εγκεκριμένη] [ Μη Εγκεκριμένη] Συνθήκη Σχήμα 48: Διάγραμμα Δραστηριότητας-Απόφαση. Πηγή: Διδάσκων, (2015). 88

89 Διαγράμματα Δραστηριότητας (9/26) Η Απόφαση σχεδιάζεται ως ρόμβος, με μία εισερχόμενη ακμή και πολλαπλές εξερχόμενες ακμές. Κάθε εξερχόμενη ακμή αναφέρει μία συνθήκη η οποία γράφεται σε παρένθεση. Οι συνθήκες ορίζουν ποια ακμή θα ενεργοποιηθεί μετά από ένα ρόμβο απόφασης. 89

90 Διαγράμματα Δραστηριότητας (10/26) Οι εξερχόμενες από ένα ρόμβο απόφασης ακμές, ενοποιούνται σε ένα ρόμβο συγχώνευσης. Ο ρόμβος συγχώνευσης, έχει πολλές εισερχόμενες ακμές αλλά μόνο μία εξερχόμενη ακμή. Σχήμα 49: Διάγραμμα Δραστηριότητας-Απόφαση.- Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 90

91 Διαγράμματα Δραστηριότητας (11/26) Στα Διαγράμματα Δραστηριότητας, οι εργασίες που εκτελούνται παράλληλα, απεικονίζονται με μαύρες κάθετες γραμμές. (Πχ. Δραστηριότητα: Prepare MotherBoard και Δραστηριότητα:Prepare Case). Σχήμα 50 Διάγραμμα Δραστηριότητας.-Παράλληλες Δραστηριότητες. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 91

92 Διαγράμματα Δραστηριότητας (12/26) Στα Διαγράμματα Δραστηριότητας, η αναμονή μίας εργασίας αναπαριστάται με το σύμβολο της κλεψύδρας. Στο παρακάτω σχήμα, αναφέρεται ως διάστημα αναμονής για την επόμενη εργασία 3 ημέρες (Wait 3 days). Σχήμα 51: Διάγραμμα Δραστηριότητας-Αναμονή Εργασιών. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006).

93 Διαγράμματα Δραστηριότητας (13/26) Σε περίπτωση που μία εργασία στην πραγματικότητα αναπαριστά μία άλλη Διαδικασία (πχ. Prepare MotherBoard), η εργασία αυτή συμβολίζεται με το σχήμα Σχήμα 52: Διάγραμμα Δραστηριότητας-Σύνθετη Διαδικασία. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 93

94 Διαγράμματα Δραστηριότητας (14/26) Στα Διαγράμματα Δραστηριότητας τα Αντικείμενα αναπαριστούν Δεδομένα που είναι απαραίτητα για την εκτέλεση των εργασιών. Πχ. Το Αντικείμενο Παραγγελία (Order), είναι απαραίτητη πληροφορία για την εργασία Έγκριση Πληρωμής (Approve Payment). Σχήμα 53: Διάγραμμα Δραστηριότητας-Αντικείμενα. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., 2(006). 94

95 Διαγράμματα Δραστηριότητας (15/26) Στην παρακάτω Δραστηριότητα, η κατάσταση του Αντικειμένου της παραγγελίας αλλάζει κατά τη ροή των εργασιών. Σχήμα 54: Διάγραμμα Δραστηριότητας-Αντικείμενα. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006).

96 Διαγράμματα Δραστηριότητας (16/26) Τα Αντικείμενα, μπορεί να χρησιμοποιηθούν στην αρχή ή στο τέλος του διαγράμματος, για να παρουσιάσουν τα δεδομένα εισόδου ή εξόδου της διαδικασίας. Σχήμα 55: Διάγραμμα Δραστηριότητας - Αντικείμενα. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 96

97 Διαγράμματα Δραστηριότητας (17/26) Στα Διαγράμματα Δραστηριότητας, τα Σήματα (signals) αποτελούν αλληλεπιδράσεις με εξωτερικούς παράγοντες. Ένα εξερχόμενο σήμα συμβολίζεται με το σχήμα: ενώ ένα εισερχόμενο σήμα με το σχήμα: Πχ. Το σύστημα ειδοποιεί ένα πελάτη ότι η αποστολή της παραγγελίας έχει καθυστέρηση. Σχήμα 56: Διάγραμμα Δραστηριότητας-Σήματα. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 97

98 Διαγράμματα Δραστηριότητας (18/26) Μία εργασία μπορεί να ολοκληρωθεί χωρίς να τελειώσει και η διαδικασία. Συμβολίζεται ως εξής: Σχήμα 57: Διάγραμμα Δραστηριότητας-Ολοκλήρωση Εργασιών. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 98

99 Διαγράμματα Δραστηριότητας (19/26) Οι Δραστηριότητες μπορεί να συμπεριλάβουν πολλούς συμμετέχοντες (Άνθρωποι, Τμήματα, Οργανισμοί). Πχ. Για να ολοκληρωθεί μία παραγγελία, θα πρέπει το τμήμα Διανομής να αποστείλει το προϊόν στον πελάτη, και το τμήμα Λογιστηρίου να τιμολογήσει τον πελάτη. Στα Διαγράμματα Δραστηριότητας χρησιμοποιούνται ξεχωριστά τμήματα που σχεδιάζονται με τη μορφή ορθογωνίου (Swimlanes), για να δείξουν ποιος συμμετέχων είναι υπεύθυνος για ποιες ενέργειες. 99

100 Διαγράμματα Δραστηριότητας (20/26) Άσκηση 1 η (1 η έκδοση)- Παραγγελία προϊόντων. Δημιουργήστε το Διάγραμμα Δραστηριότητας, βάση του παρακάτω σεναρίου: Σε μια εμπορική εταιρεία, με τη λήψη μίας παραγγελίας από τον πελάτη, εκτελείται παράλληλα: Η συμπλήρωση των στοιχείων της Παραγγελίας και ο ορισμός του τρόπου αποστολής (Κανονική, Επείγουσα) Η αποστολή του παραστατικού και η πληρωμή της παραγγελίας Όταν ολοκληρωθούν όλες οι εργασίες, ολοκληρώνεται και η εκτέλεση της παραγγελίας. 100

101 Διαγράμματα Δραστηριότητας (21/26) Λήψη Παραγγελίας Συμπλήρωση Παραγγελίας Αποστολή Παραστατικού [Με Προτεραιότητα] [Χωρίς Προτεραιότητα] Επείγουσα Διανομή Κανονική Διανομή Πληρωμή Ολοκλήρωση Παραγγελίας Σχήμα 58: Άσκηση 1η. Πηγή: Διδάσκων,

102 Διαγράμματα Δραστηριότητας (22/26) Άσκηση 1 η (2 η έκδοση) -Παραγγελία προϊόντων. Δημιουργήστε το Διάγραμμα Δραστηριότητας, βάση του παρακάτω σεναρίου (Για τη δημιουργία του μοντέλου δημιουργήστε τα σχετικά με την Άσκηση Αντικείμενα): Μετά τη λήψη της παραγγελίας, η παραγγελία μπορεί να απορριφθεί ή να γίνει δεκτή. Εφόσον γίνει αποδεκτή, συμπληρώνονται τα στοιχεία της παραγγελίας. Στη συνέχεια γίνεται παράλληλα: Η αποστολή των τιμολογίων, η πληρωμή της παραγγελίας και η αποστολή της παραγγελίας Όταν ολοκληρωθούν όλες οι εργασίες, ολοκληρώνεται και η εκτέλεση της παραγγελίας. 102

103 Διαγράμματα Δραστηριότητας (23/26) Επεξεργασία Παραγγελίας Παραγγ ελία Λήψη Παραγγελίας Τιμολόγι ο [Απορρίπτετ αι] [Απο δεκτ ή] Στοιχεία Παραγγελία ς Αποστολή Τιμολογίω ν Αποστολή Παραγγελία ς Πληρωμ ή Ολοκλήρωση Παραγγελίας Σχήμα 59: Άσκηση 1 η ( 2 η Έκδοση ). Πηγή: Διδάσκων, (2015). 103

104 Διαγράμματα Δραστηριότητας- Άσκηση 2η Υποστήριξη Λογισμικού. Σε μία Εταιρεία Λογισμικού, το Τμήμα Υποστήριξης χωρίζεται σε δυο τμήματα: Την Υποστήριξη Πρώτου Επιπέδου και Την Υποστήριξη Δευτέρου Επιπέδου. Το τμήμα Υποστήριξης συνεργάζεται με το τμήμα Ανάπτυξης Εφαρμογών. Σε περίπτωση που ένας Πελάτης καλέσει για υποστήριξη, εάν το πρόβλημα είναι γνωστό το τμήμα Υποστήριξης Πρώτου Επιπέδου ενημερώνει τον Πελάτη για τον τρόπο επίλυσης και ολοκληρώνεται η κλήση υποστήριξης του Πελάτη. 104

105 Διαγράμματα Δραστηριότητας- Άσκηση 2η Υποστήριξη Λογισμικού. Σε μία Εταιρεία Λογισμικού, το Τμήμα Υποστήριξης χωρίζεται σε δυο τμήματα: Την Υποστήριξη Πρώτου Επιπέδου και Την Υποστήριξη Δευτέρου Επιπέδου. Το τμήμα Υποστήριξης συνεργάζεται με το τμήμα Ανάπτυξης Εφαρμογών. Σε περίπτωση που ένας Πελάτης καλέσει για υποστήριξη, εάν το πρόβλημα είναι γνωστό το τμήμα Υποστήριξης Πρώτου Επιπέδου ενημερώνει τον Πελάτη για τον τρόπο επίλυσης και ολοκληρώνεται η κλήση υποστήριξης του Πελάτη. 105

106 Διαγράμματα Δραστηριότητας- Άσκηση 2η Υποστήριξη Λογισμικού. Σε μία Εταιρεία Λογισμικού, το Τμήμα Υποστήριξης χωρίζεται σε δυο τμήματα: Την Υποστήριξη Πρώτου Επιπέδου και Την Υποστήριξη Δευτέρου Επιπέδου. Το τμήμα Υποστήριξης συνεργάζεται με το τμήμα Ανάπτυξης Εφαρμογών. Σε περίπτωση που ένας Πελάτης καλέσει για υποστήριξη, εάν το πρόβλημα είναι γνωστό το τμήμα Υποστήριξης Πρώτου Επιπέδου ενημερώνει τον Πελάτη για τον τρόπο επίλυσης και ολοκληρώνεται η κλήση υποστήριξης του Πελάτη. 106

107 Διαγράμματα Δραστηριότητας- Άσκηση 2η Υποστήριξη Λογισμικού. Σε μία Εταιρεία Λογισμικού, το Τμήμα Υποστήριξης χωρίζεται σε δυο τμήματα: Την Υποστήριξη Πρώτου Επιπέδου και Την Υποστήριξη Δευτέρου Επιπέδου. Το τμήμα Υποστήριξης συνεργάζεται με το τμήμα Ανάπτυξης Εφαρμογών. Σε περίπτωση που ένας Πελάτης καλέσει για υποστήριξη, εάν το πρόβλημα είναι γνωστό το τμήμα Υποστήριξης Πρώτου Επιπέδου ενημερώνει τον Πελάτη για τον τρόπο επίλυσης και ολοκληρώνεται η κλήση υποστήριξης του Πελάτη. 107

108 Διαγράμματα Δραστηριότητας- Άσκηση 2η Υποστήριξη Λογισμικού. Σε μία Εταιρεία Λογισμικού, το Τμήμα Υποστήριξης χωρίζεται σε δυο τμήματα: Την Υποστήριξη Πρώτου Επιπέδου και Την Υποστήριξη Δευτέρου Επιπέδου. Το τμήμα Υποστήριξης συνεργάζεται με το τμήμα Ανάπτυξης Εφαρμογών. Σε περίπτωση που ένας Πελάτης καλέσει για υποστήριξη, εάν το πρόβλημα είναι γνωστό το τμήμα Υποστήριξης Πρώτου Επιπέδου ενημερώνει τον Πελάτη για τον τρόπο επίλυσης και ολοκληρώνεται η κλήση υποστήριξης του Πελάτη. 108

109 Διαγράμματα Δραστηριότητας (24/26) Εάν το πρόβλημα είναι άγνωστο, το Τμήμα Υποστήριξης Δευτέρου Επιπέδου, εξετάζει το πρόβλημα. Εάν το πρόβλημα είναι γνωστό, ενημερώνει τον πελάτη για τη λύση και ολοκληρώνεται η κλήση υποστήριξης του Πελάτη. Εάν το πρόβλημα είναι άγνωστο, το παραπέμπει στο τμήμα Ανάπτυξης Εφαρμογών. 109

110 Διαγράμματα Δραστηριότητας- Άσκηση 2η Υποστήριξη Λογισμικού. Σε μία Εταιρεία Λογισμικού, το Τμήμα Υποστήριξης χωρίζεται σε δυο τμήματα: Την Υποστήριξη Πρώτου Επιπέδου και Την Υποστήριξη Δευτέρου Επιπέδου. Το τμήμα Υποστήριξης συνεργάζεται με το τμήμα Ανάπτυξης Εφαρμογών. Σε περίπτωση που ένας Πελάτης καλέσει για υποστήριξη, εάν το πρόβλημα είναι γνωστό το τμήμα Υποστήριξης Πρώτου Επιπέδου ενημερώνει τον Πελάτη για τον τρόπο επίλυσης και ολοκληρώνεται η κλήση υποστήριξης του Πελάτη. 110

111 Διαγράμματα Δραστηριότητας (25/26) Άσκηση 2 η Υποστήριξη Λογισμικού. Το τμήμα Ανάπτυξης Εφαρμογών αξιολογεί τη σοβαρότητα του προβλήματος. Εάν δεν είναι επείγον, το προσθέτει στις αλλαγές της επόμενης έκδοσης, ενώ εάν είναι επείγον, το προσθέτει στις αλλαγές για την επόμενη ενημέρωση (Patch) του λογισμικού. Και στις δυο περιπτώσεις, το τμήμα Ανάπτυξης Εφαρμογών ενημερώνει τον Πελάτη σχετικά με την κατάσταση του αιτήματος του, και ολοκληρώνεται η κλήση υποστήριξης του πελάτη. 111

112 Διαγράμματα Δραστηριότητας- Άσκηση 2η Υποστήριξη Λογισμικού. Σε μία Εταιρεία Λογισμικού, το Τμήμα Υποστήριξης χωρίζεται σε δυο τμήματα: Την Υποστήριξη Πρώτου Επιπέδου και Την Υποστήριξη Δευτέρου Επιπέδου. Το τμήμα Υποστήριξης συνεργάζεται με το τμήμα Ανάπτυξης Εφαρμογών. Σε περίπτωση που ένας Πελάτης καλέσει για υποστήριξη, εάν το πρόβλημα είναι γνωστό το τμήμα Υποστήριξης Πρώτου Επιπέδου ενημερώνει τον Πελάτη για τον τρόπο επίλυσης και ολοκληρώνεται η κλήση υποστήριξης του Πελάτη. 112

113 Διαγράμματα Δραστηριότητας (26/26) Άσκηση 2 η Υποστήριξη Λογισμικού. Υποστήριξη 1 ου Επιπέδου Υποστήριξη 2 ου Επιπέδου Ανάπτυξη Εφαρμογών Διερεύνηση Σπουδαιότητας Καταχώρηση Προβλήματος Διερεύνηση Προβλήματος [Ειδάλλως] Προσθήκη στις Αλλαγές της Επόμενης Έκδοσης [Γνωστό Πρόβλημα] [Ειδάλλως] [Λύση Προβλήματος] [Ειδάλλως] [Επείγον] Προσθήκη στις Αλλαγές της Επόμενης Ενημέρωσης (Patch) Ενημέρωση Πελάτη Ενημέρωση Πελάτη Ενημέρωση Πελάτη Ολοκλήρωση Κλήσης Σχήμα 60. Άσκηση 2 η. Πηγή: Διδάσκων, (2015).

114 Διαγράμματα Ακολουθίας (1/20) Τα διαγράμματα Ακολουθίας (Sequence Diagrams), μοντελοποιούν την εκτέλεση των λειτουργιών ενός συστήματος, αφού περιγράφουν την αλληλεπίδραση μεταξύ των αντικειμένων του συστήματος. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν, όπως και τα Διαγράμματα Δραστηριοτήτων, και για τη μοντελοποίηση των Περιπτώσεων Χρήσης.

115 Διαγράμματα Ακολουθίας (2/20) Τα Διαγράμματα Ακολουθίας (Sequence Diagrams) αποτελούνται από Αντικείμενα τα οποία αλληλεπιδρούν μεταξύ τους με μία καθορισμένη σειρά. Τα Αντικείμενα αυτά τοποθετούνται οριζόντια και στην κατάλληλη σειρά, χωρίς το ένα Αντικείμενο να επικαλύπτει το άλλο. Σχήμα 61: Αντικείμενα που Αλλελεπιδρούν. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 115

116 Διαγράμματα Ακολουθίας (3/20) Το κάθε Αντικείμενο έχει μία γραμμή ζωής κάθετη προς αυτό, η οποία δηλώνει την ύπαρξη αυτού του αντικειμένου. Ένα Αντικείμενο, μπορεί να δημιουργηθεί ή καταστραφεί σε ένα διάγραμμα ακολουθίας. Στη v.2, τα Αντικείμενα δεν είναι απαραίτητο να ανήκουν σε κάποια Κλάση, αλλά μπορεί να είναι αφηρημένες έννοιες (Μέρη του Συστήματος). 116

117 Διαγράμματα Ακολουθίας (4/20) Η ονομασία του Αντικειμένου μπορεί να είναι μία από τις παρακάτω: Admin (Δεν έχει οριστεί κλάση) :CNS (Η κλάση του είναι η CNS αλλά δεν έχει ονομασία) Participant1:ParticipantClass. Ονομασία:Participant1 και κλάση: ParticipantClass) Σχήμα 62 Αντικείμενα που Αλληλεπιδρούν. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 117

118 Διαγράμματα Ακολουθίας (5/20) Ένα διάγραμμα Ακολουθίας, περιγράφει τη σειρά με την οποία εκτελούνται οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ των αντικειμένων, οπότε ο χρόνος είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας, χωρίς όμως να λαμβάνεται υπόψη η διάρκεια. Σχήμα 63 Διάγραμμα Ακολουθίας- Χρόνος. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 118

119 Διαγράμματα Ακολουθίας (6/20) Σε ένα διάγραμμα Ακολουθίας συμβαίνει μία αλληλεπίδραση όταν ένα Αντικείμενο στέλνει ένα μήνυμα σε ένα άλλο Αντικείμενο. Τα μηνύματα ορίζονται με τη χρήση ενός βέλους από το Αντικείμενο-αποστολέα προς το Αντικείμενο-αποδέκτη του μηνύματος. Τα βέλη μπορεί να έχουν κατεύθυνση από τα δεξιά προς τα αριστερά ή και αντίθετα. Σχήμα 64: Διάγραμμα Ακολουθίας- Αλληλεπίδραση. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 119

120 Διαγράμματα Ακολουθίας (7/20) Η περιγραφή ενός μηνύματος μπορεί να έχει την εξής μορφή: dosomething(): Ονομασία: dosomething. dosomething(number1:number,): Ονομασία: dosomething.έχει μία παράμετρος: number1 της κλάσης Number. dosomething():returnclass. Ονομασία: dosomething. Επιστρέφει ένα αντικείμενο της κλάσης ReturnClass. 120

121 Διαγράμματα Ακολουθίας (8/20) Όταν ένα Αντικείμενο λαμβάνει ένα μήνυμα, ενεργοποιείται για να εκτελέσει κάποια ενέργεια. Όταν ένα Αντικείμενο είναι ενεργό σχεδιάζεται ένα ορθογώνιο παραλληλόγραμμο (Πλαίσιο Ενεργοποίησης). Σχήμα 64: Διάγραμμα Ακολουθίας- Αντικείμενα που Αλληλεπιδρούν. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 121

122 Διαγράμματα Ακολουθίας (9/20) Ένα μήνυμα ονομάζεται φωλιασμένο (nested), όταν το αντικείμενο-αποδέκτης αποστέλλει με τη σειρά του μηνύματα προς άλλα αντικείμενα. Σχήμα 65: Διάγραμμα Ακολουθίας- Φωλιασμένο Μήνυμα. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 122

123 Διαγράμματα Ακολουθίας (10/20) Υπάρχουν οι εξής διαφορετικοί τύποι μηνυμάτων: Σύγχρονο Ασύγχρονο Επιστροφής Δημιουργίας Καταστροφής 123

124 Διαγράμματα Ακολουθίας (11/20) Σε ένα Σύγχρονο μήνυμα το Αντικείμενο- αποστολέας αναμένει την απάντηση του αντικειμένου-αποδέκτη. Σε ένα Ασύγχρονο μήνυμα (Πχ. Εκτύπωση Αναφοράς), το Αντικείμενο-αποστολέας δεν αναμένει κάποια απάντηση και μπορεί να συνεχίσει με τις επόμενες ενέργειες. Σχήμα 66: Διάγραμμα Ακολουθίας- Μήνυμα. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 124

125 Διαγράμματα Ακολουθίας (12/20) Το μήνυμα Επιστροφής είναι προαιρετικό, και αναφέρει ότι ο έλεγχος της ροής των μηνυμάτων επιστρέφει στο Αντικείμενο-αποστολέα του μηνύματος. 125

126 Διαγράμματα Ακολουθίας (13/20) Τα Αντικείμενα που συμμετέχουν σε ένα διάγραμμα Ακολουθίας, μπορεί να δημιουργηθούν και να καταστραφούν. Σχήμα 67: Διάγραμμα Ακολουθίας- Αντικείμενα. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006).

127 Διαγράμματα Ακολουθίας (14/20) Παράδειγμα 1: Διάγραμμα Ακολουθίας για την Περίπτωση Χρήσης (Use Case): Create a new Regular Type Blog Account. Κανονική ροή εργασιών: Ο Διαχειριστής (Administrator) ζητάει από το σύστημα τη δυνατότητα δημιουργίας ενός νέου λογαριασμού Blog, Επιλέγει τον τύπο λογαριασμού (Regular Type) Εισάγει τα στοιχειά του χρήστη του Blog (Author) 127

128 Διαγράμματα Ακολουθίας (15/20) Παράδειγμα 1: Διάγραμμα Ακολουθίας για την Περίπτωση Χρήσης (Use Case): Create a new Regular Type Blog Account, Τα στοιχεία του χρήστη του Blog ελέγχονται από τη Βάση Δεδομένων, Ο νέος λογαριασμός δημιουργείται, Τα στοιχεία εγγραφής αποστέλλονται με στον χρήστη 128

129 Διαγράμματα Ακολουθίας (16/20) Σχήμα 68 : Παράδειγμα 1- Διάγραμμα Ακολουθίας-. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 129

130 Διαγράμματα Ακολουθίας-Άσκηση 1 Διάγραμμα Ακολουθίας για ένα Σύστημα Ηλεκτρονικών Κρατήσεων Καταλυμάτων. Ροή εργασιών: Ο Χρήστης επιλέγει [Κράτηση] από την Κύρια Σελίδα του Συστήματος, Αφού επιλέξει το Κατάλυμα, επιβεβαιώνει την επιλογή του [Πλήκτρο Καταχώρηση], Στη συνέχεια ορίζει τρόπο πληρωμής, και επιλέγει επιβεβαίωση [Πλήκτρο Επιβεβαίωση], Τέλος, καταχωρείται στο Σύστημα η τελική κράτηση. 130

131 Διαγράμματα Ακολουθίας (17/20) Άσκηση 1 η : Διάγραμμα Ακολουθίας για ένα Σύστημα Ηλεκτρονικών Κρατήσεων Καταλυμάτων. Σχήμα 69 : Άσκηση 1 η Διάγραμμα Ακολουθίας. Πηγή: Διδάσκων (2015). 131

132 Διαγράμματα Ακολουθίας- Άσκηση 2 η Διάγραμμα Ακολουθίας για τη λειτουργία: Ανάληψη Μετρητών από Σύστημα ΑΤΜ. Ροή εργασιών: 1 ο Στάδιο (Επικύρωση Κάρτας): Εισαγωγή από το Χρήστη του αριθμού της Κάρτας, και έλεγχος εάν είναι έγκυρη η κάρτα, Εισαγωγή του PIN και εμφάνιση του Μενού Επιλογών, Ακύρωση της λειτουργίας, σε περίπτωση που η κάρτα είναι άκυρη. 132

133 Διαγράμματα Ακολουθίας (18/20) Άσκηση 2 η : Διάγραμμα Ακολουθίας για τη λειτουργία: Ανάληψη Μετρητών από Σύστημα ΑΤΜ. Ροή εργασιών: 2 ο Στάδιο (Χειρισμός Αίτησης), Αίτηση Ανάληψης από το Χρήστη, και εμφάνιση υπολοίπου από το Σύστημα, Αίτηση ανάληψης Ποσού από το Χρήστη, και Χρέωση στο Λογαριασμό του από το Σύστημα, Ακύρωση της λειτουργίας, σε περίπτωση που είναι ανεπαρκές το υπόλοιπο. 133

134 Διαγράμματα Ακολουθίας (19/20) Άσκηση 2 η : Διάγραμμα Ακολουθίας για τη λειτουργία: Ανάληψη Μετρητών από Σύστημα ΑΤΜ. Ροή εργασιών: 3 ο Στάδιο (Ολοκλήρωση Συναλλαγής): Παράδοση Κάρτας, Χρημάτων και Απόδειξης από το Σύστημα. 134

135 Διαγράμματα Ακολουθίας (20/20) Άσκηση 2 η : Διάγραμμα Ακολουθίας για τη λειτουργία: Ανάληψη Μετρητών από Σύστημα ΑΤΜ Παραλαβή Κάρτας Παραλαβή Χρημάτων Σχήμα 70 : Άσκηση 2 η - Διάγραμμα Ακολουθίας-. Πηγή: Sommerville I., (2009). 135

136 Διαγράμματα Επικοινωνίας (1/26) Τα διαγράμματα Επικοινωνίας (Communication Diagrams), όπως και τα διαγράμματα Ακολουθίας (Sequence Diagrams), μοντελοποιούν την εκτέλεση των λειτουργιών ενός Συστήματος και καταγράφουν τη σειρά των αλληλοεπιδράσεων μεταξύ των Αντικειμένων του Συστήματος. Με ευκολονόητο τρόπο παρουσιάζουν τη σύνδεση μεταξύ των διαφόρων Αντικειμένων και την μεταξύ τους αποστολή μηνυμάτων. 136

137 Διαγράμματα Επικοινωνίας (2/26) Τα Διαγράμματα Επικοινωνίας παρουσιάζουν όχι μόνο τις σχέσεις μεταξύ των Αντικειμένων, αλλά και τη μεταξύ τους επικοινωνία. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για τη μοντελοποίηση των Περιπτώσεων Χρήσης. 137

138 Διαγράμματα Επικοινωνίας (2/26) Σε ένα διάγραμμα Επικοινωνίας, αναγνωρίζονται τα Αντικείμενα, η γραμμή επικοινωνίας και τα Μηνύματα που μεταφέρονται μέσα από τη γραμμή επικοινωνίας. Σχήμα 71: Διάγραμμα Επικοινωνίας. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 138

139 Διαγράμματα Επικοινωνίας (4/26) Η ονομασία ενός Αντικειμένου καθορίζεται όπως και στα διαγράμματα ακολουθίας. (Δηλ. Όνομα Αντικειμένου: Κλάση). Μία γραμμή σύνδεσης συνδέει με μία απλή γραμμή δυο Αντικείμενα. 139

140 Διαγράμματα Επικοινωνίας (5/26) Τα μηνύματα εμφανίζονται με μία γραμμή βέλους, από το Αντικείμενο-αποστολέα προς το Αντικείμενο αποδέκτη. Όπως και στα διαγράμματα Ακολουθίας, το κάθε μήνυμα έχει μία περιγραφή. Επιπρόσθετα όμως, θα πρέπει να υπάρχει στο μήνυμα ένας αριθμός ο οποίος να υποδεικνύει τη σειρά ροής των μηνυμάτων. Σχήμα 72: Διάγραμμα Επικοινωνίας. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 140

141 Διαγράμματα Επικοινωνίας (6/26) Εάν ένα μήνυμα με αριθμό πχ.1 έχει δημιουργήσει δυο φωλιασμένα μηνύματα, τότε τα μηνύματα αυτά θα έχουν αρίθμηση: 1.1 και 1.2. Σχήμα 73: Διάγραμμα Επικοινωνίας -Μηνύματα. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 141

142 Διαγράμματα Επικοινωνίας (7/26) Εάν ένα μήνυμα σταλεί πολλές φορές (πχ. Έως 9) συμβολίζεται ως εξής: *[i=0..9]. Σε περίπτωση που το μήνυμα αποσταλεί μόνο εφόσον είναι αληθής κάποια συνθήκη (πχ. condition=true), τότε η συνθήκη αυτή αναφέρεται πάνω στο μήνυμα. Σχήμα 74: Διάγραμμα Επικοινωνίας -Μηνύματα. Πηγή: Miles R. & Hamilton K., (2006). 142

143 Διαγράμματα Επικοινωνίας (8/26) Η αποστολή μηνυμάτων, ουσιαστικά είναι μία κλήση της λειτουργίας του παραλήπτη του μηνύματος. 143

144 Διαγράμματα Επικοινωνίας (9/26) Ένα Αντικείμενο (Χ) μπορεί να στείλει μήνυμα στον εαυτό του. :Χ Μήνυμα Σχήμα 75: Διάγραμμα Επικοινωνίας-Μηνύματα Πηγή: Γιακουμάκης Μ., Διαμαντίδης Ν. (2009). 144

145 Διαγράμματα Επικοινωνίας (10/26) Μπορείτε να εισάγετε τον τίτλο ενός Διαγράμματος Επικοινωνίας, στο άνω αριστερά άκρο του Διαγράμματος. Σχήμα 76 : Διάγραμμα Επικοινωνίας- Τίτλος Πηγή: Διδάσκων (2015). 145

146 Διαγράμματα Επικοινωνίας (11/26) Παράδειγμα 1: Διάγραμμα Επικοινωνίας για την Περίπτωση Χρήσης (Use Case): Δημιουργία ενός Κανονικού Τύπου Λογαριασμού Blog (Regular Type Blog Account). Κανονική ροή εργασιών: Ο Διαχειριστής (Administrator) ζητάει από το σύστημα τη δυνατότητα δημιουργίας ενός νέου λογαριασμού Blog, Επιλέγει τον τύπο λογαριασμού (Regular Type), Εισάγει τα στοιχειά του χρήστη του Blog (Author) 146

147 Διαγράμματα Επικοινωνίας (12/26) Παράδειγμα 1: Διάγραμμα Επικοινωνίας για την Περίπτωση Χρήσης (Use Case): Δημιουργία ενός Κανονικού Τύπου Λογαριασμού Blog (Regular Type Blog Account), Τα στοιχεία του χρήστη του Blog ελέγχονται από τη Βάση Δεδομένων, Ο νέος λογαριασμός δημιουργείται, Τα στοιχεία εγγραφής αποστέλλονται με στον χρήστη 147