Μάθηση, μνήμη, σκέψη και νοημοσύνη

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Μάθηση, μνήμη, σκέψη και νοημοσύνη"

Transcript

1 Μάθηση, μνήμη, σκέψη και νοημοσύνη Αντώνης Κ. Τραυλός (B.A., M.A., Ph.D.) Αναπληρωτής Καθηγητής ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ Σχολή Επιστημών Ανθρώπινης Κίνησης και Ποιότητας Ζωής Τμήμα Οργάνωσης και Διαχείρισης Αθλητισμού 1 Μάθηση μία σχετικά μόνιμη αλλαγή στη συμπεριφορά ως αποτέλεσμα της εμπειρίας 2 1

2 ΜΑΘΗΣΗ Ενεργός διαδικασία 3 Μάθηση: αντικείμενο μελέτης Η μάθηση αναφέρεται στην απόκτηση γνώσεων, δεξιοτήτων, ικανοτήτων και στάσεων. Είναι δηλαδή μια αλλαγή στη συμπεριφορά του ατόμου που προκύπτει ως αποτέλεσμα της εμπειρίας του. Η μάθηση επηρεάζει τη περιγραφή και τη διάγνωση της συμπεριφοράς. Η μάθηση είναι μια συνεχής διαδικασία, αυτόματη και συχνά κοινωνική. Η μάθηση συνδέει το άτομο με τον κοινωνικό κόσμο και είναι συγχρόνως μια προσωπική και κοινωνική εμπειρία. Μάθηση έχουμε, όταν τα άτομα μπορούν να αποδείξουν ότι γνωρίζουν κάτι το οποίο δεν γνώριζαν πριν ή όταν μπορούν να πραγματοποιήσουν κάτι το οποίο δεν μπορούσαν να το πραγματοποιήσουν πριν. 4 2

3 Μαθαίνουμε με διαφορετικούς τρόπους Τα άτομα μαθαίνουν κατά διαφορετικούς τρόπους. Οι επιστήμονες της συμπεριφοράς (behaviorist) δίνουν έμφαση στις εξωτερικές επιδράσεις και στη δύναμη των αμοιβών. Οι γνωστικοί ψυχολόγοι (cognitive) δίνουν έμφαση στις εσωτερικές νοητικές διεργασίες. Τέλος, οι θεωρητικοί της κοινωνικής μάθησης θεωρούν ότι οι δύο προηγούμενοι τρόποι δημιουργούν μοντέλα κοινωνικής συμπεριφοράς. Υπάρχουν τέσσερις γενικές προσεγγίσεις μάθησης: Κλασική υποκατάσταση ή εξάρτηση (Classical Conditioning) Συντελεστική ή ενεργητική υποκατάσταση (Operant conditioning) Γνωστική μάθηση (Cognitive theory) Κοινωνική μάθηση (social learning theory) 5 Μπιχεβιοριστές και γνωστικοί ψυχολόγοι Πολλοί ψυχολόγοι, που λέγονται μπιχεβιοριστές, στην προσπάθεια τους να ορίσουν τη μάθηση ως μία αλλαγή της συμπεριφοράς που οφείλεται στην εμπειρία, ορίζουν τη συμπεριφορά ως μία σειρά από πράξεις που μπορούν να παρατηρηθούν. Άλλοι, οι οποίοι είναι γνωστοί ως γνωστικοί ψυχολόγοι, μελετούν και τις πνευματικές διεργασίες, όπως τις σκέψεις και τις απόψεις. Οι ψυχολόγοι διαχωρίζουν τη μάθηση από τις επιδράσεις της ωρίμανσης. Ας πάρουμε για παράδειγμα το ποδήλατο. Εάν βάλουμε ένα παιδί 6 μηνών να κάνει ποδήλατο για 16 ώρες την ημέρα, και πάλι δεν θα μπορεί να το κάνει. Γιατί; Επειδή δεν έχει τη σωματική ωριμότητα για να συντονίσει τους μύες του. Αργότερα, όταν θα έχει ωριμάσει λίγο περισσότερο, θα μπορεί να κάνει ποδήλατο. Με αυτό το παράδειγμα βλέπουμε πως κάποιες αλλαγές στη συμπεριφορά δεν εξαρτώνται μόνο από τη μάθηση αλλά και από την ωριμότητα. 6 3

4 Σε αυτό το κεφάλαιο θα μελετήσουμε 4 βασικούς τύπους μάθησης: την κλασική εξαρτημένη μάθηση, τη συντελεστική εξαρτημένη μάθηση και τη γνωστική μάθηση. την κοινωνική μάθηση 7 Κλασική εξαρτημένη μάθηση Βλέπετε μια ταινία τρόμου και η καρδιά σας αρχίζει να χτυπάει δυνατά και το σώμα σας βρίσκεται σε ένταση. Τι σας συμβαίνει? Η κλασική εξαρτημένη μάθηση είναι ένα είδος μάθησης στο οποίο ένα καινούργιο ερέθισμα προκαλεί μια αντανακλαστική αντίδραση λόγω της σύνδεσης του με κάποιο άλλο ερέθισμα το οποίο φυσιολογικά προκαλεί την αντανακλαστική κίνηση. 8 4

5 Τα Πειράματα του Pavlov Οι ρίζες της κλασικής εξαρτημένης μάθησης βρίσκονται στο έργο του Ρώσου φυσιολόγου Ivan Pavlov ( ). Ενώ μελετούσε την πέψη των σκύλων, ο Pavlov παρατήρησε πως το αντανακλαστικό της σιελόρροιας στα σκυλιά εξαρτιόταν από τη συμπεριφορά του. 9 Κλασική εξαρτημένη μάθηση Ερέθισμα Απάντηση Φάση 1 Φαγητό Έκκριση Σιέλου Ουδέτερο ερέθισμα????? Φάση 2 Ουδέτερο ερέθισμα με Φαγητό Έκκριση Σιέλου Φάση 3 Ουδέτερο ερέθισμα Έκκριση Σιέλου 10 5

6 Ορολογία της Κλασικής εξαρτημένης μάθησης μη εξαρτημένο ερέθισμα ένα ερέθισμα που προκαλεί φυσικά την αντανακλαστική αντίδραση (πχ Φαγητό) μη εξαρτημένη αντίδραση -μία αντανακλαστική αντίδραση σε ένα μη εξαρτημένο ερέθισμα (σιελόρροια). εξαρτημένο ερέθισμα - ένα ουδέτερο ερέθισμα (ήχος) που τελικά προκαλεί την αντανακλαστική αντίδραση με τον επανειλημμένο συνδυασμό του με ένα μη εξαρτημένο ερέθισμα. εξαρτημένη αντίδραση μια αντανακλαστική αντίδραση σε ένα εξαρτημένο ερέθισμα. κατάκτηση της μάθησης η ενδυνάμωση μίας εξαρτημένης αντίδρασης από τους επανειλημμένους συνδυασμούς των εξαρτημένων και μη εξαρτημένων ερεθισμάτων 11 Εφαρμογές της Κλασικής Εξαρτημένης Μάθησης μη εξαρτημένο ερέθισμα μη εξαρτημένη αντίδραση Ήλιος θάλασσα παραλία Ευχαρίστηση εξαρτημένο ερέθισμα Προϊόν εξαρτημένο ερέθισμα εξαρτημένη αντίδραση Προϊόν Ευχαρίστηση 12 6

7 Ορολογία της Κλασικής εξαρτημένης μάθησης 13 απόσβεση - η εξασθένιση και εξαφάνιση της εξαρτημένης αντίδρασης αυθόρμητη επαναφορά η επανεμφάνιση μίας εξαφανισμένης αντίδρασης χωρίς επανεκπαίδευση γενίκευση ερεθισμάτων - μια αντίδραση σε ένα ερέθισμα το οποίο μοιάζει με το εξαρτημένο ερέθισμα διάκριση ερεθισμάτων - η επιλεκτική αντίδραση οε ένα συγκεκριμένο ερέθισμα εξαρτημένη μάθηση υψηλής τάξης - η σύνδεση ενός ουδέτερου ερεθίσματος με ένα εξαρτημένο έτσι ώστε να προκαλούν την ίδια εξαρτημένη αντίδραση. Εφαρμογές της Κλασικής Εξαρτημένης Μάθησης Το 1920, ο ψυχολόγος John B. Watson και η βοηθός ερευνητής Rosalie Rayner έδειξαν πως οι άνθρωποι θα μπορούσαν να μάθουν τις συναισθηματικές αντιδράσεις. Εξήγησαν αυτά τα ευρήματα χρησιμοποιώντας τις αρχές της κλασικής εξαρτημένης μάθησης. Το υποκείμενο στην έρευνα του Watson ήταν ένα αγόρι 11 μηνών "ο μικρός Albert που έπαιζε με ένα λευκό ποντικάκι. Στην αρχή ο Albert διασκέδαζε με αυτό, αλλά όταν ο Watson προκάλεσε φόβο στον Albert χτυπώντας δυο μεταλλικές ράβδους πίσω από το κεφάλι του μικρού, ο Albert άρχισε να φοβάται το ποντίκι, παρουσιάζοντας λοιπόν εξαρτημένη συναισθηματική αντίδραση (ΕΣΑ). 14 7

8 Εφαρμογές της Κλασικής Εξαρτημένης Μάθησης Μετά το μικρό Albert, οι ψυχολόγοι απέδειξαν πως πολλές συναισθηματικές αντιδράσεις θα μπορούσαν να διδαχθούν μέσα από την κλασική εξαρτημένη μάθηση. Εάν δεν σας αρέσει πλέον ένα φαγητό που παλαιότερα σας άρεσε, τότε έχετε από πρώτο χέρι γνώση της ΕΣΑ στους ανθρώπους. Οι ερευνητές ανακάλυψαν πως η εξαρτημένη αποστροφή γεύσης (ΕΑΓ) ίσως παίζει σημαντικό ρόλο στη νευρογενή ανορεξία, μία διαταραχή στην πρόσληψη τροφής, κατά την οποία το άτομο δεν τρώει αρκετό φαγητό για να διατηρήσει ένα φυσιολογικό σωματικό βάρος. Η κατάχρηση ναρκωτικών ουσιών και η υποτροπή εξηγούνται και αυτές από την κλασική εξαρτημένη μάθηση. Η κλασική εξαρτημένη μάθηση είναι η βάση των θεραπειών που σχεδιάζονται για την εξάλειψη των ανεπιθύμητων συμπεριφορών, ειδικά των παράλογων φόβων που λέγονται φοβίες. 15 Σύγχρονες Απόψεις της Κλασικής Εξαρτημένης Μάθησης Οι σύγχρονες απόψεις συμφωνούν πως το σημαντικό στοιχείο στην κλασική εξαρτημένη μάθηση είναι η πληροφορία που παρέχει το ΕΕ στο άτομο. Αυτή η ιδέα, που λέγεται θεωρία του απρόοπτου, δηλώνει πως η εξαρτημένη μάθηση περιλαμβάνει τη μάθηση σχέσεων μεταξύ των γεγονότων. Με άλλα λόγια, ένα εξαρτημένο ερέθισμα συνδέεται με ένα μη εξαρτημένο μόνο όταν το πρώτο προβλέπει την παρουσία ενός σημαντικού μη εξαρτημένου ερεθίσματος. 16 8

9 Συντελεστική ή ενεργητική υποκατάσταση (Operant conditioning) ή Συντελεστική Εξαρτημένη Μάθηση 17 Συντελεστική ή ενεργητική υποκατάσταση (Operant conditioning) Η μελέτη της κλασικής εξαρτημένης μάθησης είναι πολύ σημαντική για την ιστορία της ψυχολογίας, αλλά αφορά σε ένα μόνο είδος μάθησης. Στην κλασική εξαρτημένη μάθηση μαθαίνουμε πώς τα ερεθίσματα συνδυάζονται για να παράγουν μια αντανακλαστική αντίδραση. Συντελεστική εξαρτημένη μάθηση: ένα είδος μάθησης όπου οι αντιδράσεις που λέγονται συντελεστικές δυναμώνουν ή εξασθενούν από τις συνέπειές τους. Ενισχυτής: ένα ερέθισμα που αυξάνει την πιθανότητα μίας ανάδρασης 18 9

10 Η Εξαρτημένη Αντανακλαστική Μάθηση του Thorndike Απομάκρυνση υλικού από έναν οργανισμό (αθλητικό και μη) χωρίς να επισημανθεί η απουσία του. Το χρησιμοποιείς για όφελος σου.??! 19 εξαρτημένη αντανακλαστική μάθηση ένα είδος μάθησης κατά την οποία η συμπεριφορά καθοδηγείται προς ένα σκοπό Νόμος του αποτελέσματος κανόνας σύμφωνα με τον οποίο οι συμπεριφορές που ακολουθούνται από ικανοποιητικές συνέπειες δυναμώνουν και οι αντιδράσεις που ακολουθούνται από μη ικανοποιητικές συνέπειες εξασθενούν. Τον νόμο του αποτελέσματος τον εφάρμοσε στο πείραμά του ο Skinner Συμπεριλαμβάνει τη λέξη «ενίσχυση» αντί για τη λέξη «αμοιβή». Η λέξη «ενισχυτής» περιλαμβάνει όλα τα πράγματα που μπορούν να αποτελέσουν αμοιβές, όπως π.χ. η τροφή που δίνεται σε ένα περιστέρι ή ποντίκι που στερείται τροφής. Η διαδικασία στην οποία η συμπεριφορά ενδυναμώνεται με την ενίσχυση, μετά από μία επιθυμητή αντίδραση, ονομάζεται συντελεστική υποκατάσταση (operant conditioning). Ένα παράδειγμα «υποκατάστασης ενισχυτή» (conditioned reinforcer) είναι ο ήχος της συσκευής που προειδοποιεί για την τροφή στο κουτί του Skinner 20 10

11 Όπως και οι άλλες θεωρίες, που δίνουν έμφαση στις αρχές της μάθησης για να εξηγήσουν τη συμπεριφορά, η συντελεστική θεωρία είναι ένα είδος μπιχεβιορισμού που βασίζεται σε κάποιες υποθέσεις: Οι βασικοί στόχοι της ψυχολογίας είναι η πρόβλεψη και ο έλεγχος της συμπεριφοράς. Η συμπεριφορά καθορίζεται από νόμους, δηλαδή ελέγχεται ή προκαλείται από παράγοντες στο περιβάλλον και μπορεί να εξηγηθεί επιστημονικά. Η ψυχολογία θα πρέπει να περιορίζεται στη συμπεριφορά που μπορεί να παρατηρηθεί. Ο "μενταλισμός", δηλαδή η μελέτη του μυαλού για την εξήγηση της συμπεριφοράς, δεν έχει καμία θέση στην επιστημονική ψυχολογία 21 Υπάρχουν δύο είδη ενισχυτών: ο θετικός και ο αρνητικός Θετικός ενισχυτής - ένα ερέθισμα που όταν εφαρμόζεται μετά από μια αντίδραση, αυξάνει την πιθανότητα ότι η αντίδραση θα επαναληφθεί (πχ bonus) αρνητικός ενισχυτής - όταν ένα ερέθισμα απομακρύνεται μετά από μια αντίδραση, αυξάνει την πιθανότητα ότι η αντίδραση θα επαναληφθεί (πονοκέφαλος ασπιρίνη) 22 11

12 Οι θετικοί ενισχυτές κατηγοριοποιούνται σε πρωτογενής και δευτερογενής Πρωτογενής ενισχυτής είναι αυτός ο οποίος ικανοποιεί μια βιολογική ανάγκη. Το φαγητό θα μπορούσε να είναι θετικός ενισχυτής, επειδή, όταν πεινάμε, αυξάνονται οι πιθανότητες να φάμε. Ένα ερέθισμα που επιβραβεύει λόγω της σχέσης του με ένα βασικό ενισχυτή είναι γνωστό ως δευτερογενής ενισχυτής. Επειδή οι επιβραβεύσεις των δευτερευόντων ενισχυτών μαθαίνονται λέγονται και κεκτημένοι ενισχυτές (πχ τα χρήματα). 23 Οι πιθανότητες που υπάρχουν να προκληθεί μία συμπεριφορά εξαρτώνται και από το πόσο σύντομα ενισχύεται αυτή. Γενικά, η ενίσχυση είναι περισσότερο αποτελεσματική όταν γίνεται αμέσως μετά την αντίδραση. Η καθυστερημένη ενίσχυση, από την άλλη, επιτρέπει σε άλλα ερεθίσματα να παρεμβληθούν μεταξύ της αντίδρασης και της συνέπειας της, καθιστώντας με αυτόν τον τρόπο δύσκολο σε εμάς να καταλάβουμε ποιο ερέθισμα συνδέεται με τη συμπεριφορά

13 Τιμωρία Ένας άλλος τρόπος αλλαγής της συμπεριφοράς είναι μέσω της τιμωρίας, η οποία είναι ένα ερέθισμα που μειώνει την πιθανότητα μιας αντίδρασης. Σε αντίθεση με τον θετικό και τον αρνητικό ενισχυτή, οι οποίοι χρησιμοποιούνται για να ενδυναμώσουν τις συμπεριφορές, οι τιμωρίες υπάρχουν για να τις εξαλείφουν. Πολλές μελέτες δείχνουν πως η τιμωρία μπορεί να λειτουργήσει έτσι ώστε να καταστέλλει κάποια συμπεριφορά, αλλά πρέπει να χρησιμοποιείται σωστά. Παρά τη δυσαρέσκεια που προκαλεί η τιμωρία, παίζει σημαντικό ρόλο στον έλεγχο της συμπεριφοράς, ειδικά όταν αυτή είναι επικίνδυνη- για παράδειγμα όταν βάζουμε το χέρι μας στη πρίζα- και άλλες συμπεριφορές που πρέπει να σταματήσουν άμεσα. 25 Για την κατάλληλη εφαρμογή της τιμωρίας υπάρχουν κάποιοι γενικοί κανόνες: Η συμπεριφορά που πρέπει να τιμωρηθεί θα πρέπει να ορίζεται όσο το δυνατόν πιο συγκεκριμένα. Για παράδειγμα, εάν κάποιος τιμωρήσει ένα παιδί επειδή ήταν «κακό παιδί», τότε το παιδί δεν θα μάθει ποια από τις συμπεριφορές του ήταν η λανθασμένη. Η τιμωρία πρέπει να επέρχεται αμέσως μετά τη μη αποδεκτή συμπεριφορά, και πρέπει να είναι συνεπής, δηλαδή η τιμωρία θα πρέπει να έπεται κάθε φορά που εμφανίζεται αυτή η συμπεριφορά. Η τιμωρία θα πρέπει να αρμόζει στη συμπεριφορά. Οι γονείς που τιμωρούν ένα παιδί, ενώ είναι ακόμα θυμωμένοι, ίσως να το τιμωρήσουν περισσότερο αυστηρά από όσο χρειάζεται (σκεφτείτε για παράδειγμα την άμεση επίπληξη ενός εκπαιδευτικού στην τάξη ή την άμεση επίπληξη ή τιμωρία ενός παιδιού με «προβλήματα»). Η χρήση της τιμωρίας δεν θα πρέπει να είναι το βασικό μέσο τροποποίησης της συμπεριφοράς. Η τιμωρία ενός παιδιού για κάτι κακό που έκανε και η μη επιβράβευση του για κάτι άλλο καλό που έκανε θα γεμίσει το παιδί αγανάκτηση. Εξάλλου, η τιμωρία μαθαίνει στο παιδί τι να μην κάνει, αλλά δεν του λέει τι να κάνει. Μόνο η ενίσχυση μπορεί να ενδυναμώσει τη σωστή συμπεριφορά

14 Αρχές της Συντελεστικής Εξαρτημένης Μάθησης Πολλές αρχές της μάθησης που ανακαλύφθηκαν στην κλασική εξαρτημένη μάθηση, όπως η απόσβεση, η γενίκευση και η διάκριση εφαρμόζονται και στη συντελεστική μάθηση. Οι συμπεριφορές συχνά δεν εκτελούνται σωστά από την αρχή. Εάν προσπαθήσετε να παίξετε ένα μουσικό όργανο θα δείτε πως πρέπει να αποκτήσετε κάποιες ικανότητες για να μπορέσετε να παίξετε καλά. Μία θεμελιώδης διαδικασία στη θεωρία της συντελεστικής μάθησης λέγεται σταδιακή προσεγγιστική διαμόρφωση. Η διαμόρφωση είναι η ενίσχυση των διαδοχικών προσεγγίσεων της σωστής αντίδρασης. 27 Αρχές της Συντελεστικής Εξαρτημένης Μάθησης Όπως και οι εξαρτημένες αντιδράσεις, οι συντελεστικές μπορούν να εξαλειφθούν. Η σταδιακή εξαφάνιση της αντίδρασης που προκαλείται από την απομάκρυνση της αντίδρασης λέγεται απόσβεση της συντελεστικής αντίδρασης. Εάν κάποιο παιδί θέλει να κάνει το δικό του, οι γονείς θα πρέπει να αγνοήσουν τη συμπεριφορά του και να μην την ενισχύσουν δίνοντας του σημασία. Εάν αγνοούν συνέχεια την κακή συμπεριφορά, μπορεί τελικά να την εξαλείψουν

15 Δύο είδη ενισχυτικών προγραμμάτων πρόγραμμα συνεχούς ενίσχυσης - μέθοδος ενίσχυσης στην οποία κάθε σωστή αντίδραση ενισχύεται πρόγραμμα μερικής ενίσχυσης - μέθοδος ενίσχυσης στην οποία η αντίδραση ενισχύεται περιστασιακά 29 Δύο είδη ενισχυτικών προγραμμάτων πρόγραμμα συνεχούς ενίσχυσης - μέθοδος ενίσχυσης στην οποία κάθε σωστή αντίδραση ενισχύεται πρόγραμμα μερικής ενίσχυσης - μέθοδος ενίσχυσης στην οποία η αντίδραση ενισχύεται περιστασιακά 30 15

16 Εφαρμογές της Συντελεστικής Εξαρτημένης Μάθησης Οι αρχές της συντελεστικής εξαρτημένης μάθησης χρησιμοποιήθηκαν για να εξηγηθούν πολλές πλευρές της μάθησης, συμπεριλαμβανομένης της παιδικής μνήμης, της γλώσσας και της αντιληπτικής ανάπτυξης, αλλά και της προσωπικότητας και της μη φυσιολογικής συμπεριφοράς. Οι αρχές της συντελεστικής εξαρτημένης μάθησης εφαρμόστηκαν επίσης στη διαπαιδαγώγηση και τη θεραπεία της παθολογικής συμπεριφοράς Η συντελεστική εξαρτημένη μάθηση έχει βρει τη θέση της ακόμα και στο διάστημα (πχ χιμπατζής) 31 Εφαρμογές της Συντελεστικής Εξαρτημένης Μάθησης Οι αρχές της συντελεστικής εξαρτημένης μάθησης χρησιμοποιούνται για να τροποποιηθούν οι συμπεριφορές των μαθητών μέσα στην τάξη αλλά και ως εργαλείο διδασκαλίας. Στην τροποποίηση της συμπεριφοράς χρησιμοποιούνται βαθμοί ή αστεράκια ως συμβολικές αμοιβές για την επιβράβευση της επιθυμητής συμπεριφοράς, όπως, για παράδειγμα, για την ολοκλήρωση μίας εργασίας, για την προσοχή στο μάθημα και τα λοιπά. Στο τέλος κάθε εβδομάδας, οι συμβολικές αμοιβές ανταλλάσσονται με κάποια προνόμια μέσα στην τάξη. π.χ. υπολογιστής και άμεση επιβράβευση. Η τιμωρία παίρνει τη μορφή απαγόρευσης της συνέχειας 32 16

17 Συντελεστική Υποκατάσταση vs Κλασική Υποκατάσταση Η συντελεστική υποκατάσταση έχει μεγαλύτερη επίδραση από την κλασική υποκατάσταση. Η έμφαση αποδίδεται στον ρόλο που παίζουν οι συνέπειες της συμπεριφοράς στη μάθηση. Η συντελεστική υποκατάσταση είναι η διαδικασία τροποποίησης της συμπεριφοράς, με τη βοήθεια της χρησιμοποίησης θετικών ή αρνητικών συνεπειών που ακολουθούνται από μια συγκεκριμένη συμπεριφορά. Η συμπεριφορά είναι συνάρτηση των συνεπειών. Το περιβαλλοντικό γεγονός ακολουθεί τη συμπεριφορά. π.χ. Δώρο μετά από μια σπουδαία απόδοση. 33 Γνωστική μάθηση (Cognitive theory) Η κλασική εξαρτημένη και η συντελεστική εξαρτημένη μάθηση δίνουν έμφαση στις σχέσεις μεταξύ του παρατηρούμενου ερεθίσματος, των αντιδράσεων και των συνεπειών, ενώ αποτυγχάνουν να εξηγήσουν τις βαθύτερες πνευματικές διαδικασίες, όπως την προσοχή και τη σκέψη. Αυτές οι μπιχεβιορίστικες προσεγγίσεις υποθέτουν πως οι πνευματικές εκδηλώσεις δεν είναι σημαντικές και ούτε μπορούν να γίνουν κατανοητές με επιστημονικό τρόπο. Σε αντίθεση, η γνωστική μάθηση ασχολείται με πνευματικές δραστηριότητες, οι οποίες δεν μπορούν να παρατηρηθούν, όπως η προσοχή, η αντίληψη, η σκέψη και η μνήμη. Είναι η μάθηση η οποία στηρίζεται στη λογική επεξεργασία των δεδομένων και στον συσχετισμό μεταξύ γεγονότων, ατομικών σκοπών και προσδοκιών. Διορατική μάθηση (Wolfgang Kohler 1913) Λανθάνουσα Μάθηση: Πείραμα του Tolman με τα ποντίκια που έμαθαν να περνούν μέσα από ένα λαβύρινθο, προκειμένου να εκπληρώσουν το σκοπό τους που ήταν η εύρεση της τροφής (γνωστικοί χάρτες)

18 Διορατική μάθηση Το 1913, ο Wolfgang Kohler ψυχολόγος της μορφολογικής σχολής, μελέτησε τις ικανότητες επίλυσης προβλημάτων που διαθέτουν οι χιμπατζήδες. Σε μία χαρακτηριστική μελέτη, έβαζε μία μπανάνα στο ταβάνι ενός κλουβιού. Ο χιμπατζής μπορούσε να φτάσει τη μπανάνα εάν στεκόταν πάνω στο κουτί και χοροπηδούσε για να τη ρίξει κάτω. 35 Λανθάνουσα Μάθηση: μάθηση που αποκαλύπτεται όταν δίνεται το κατάλληλο κίνητρο 36 18

19 Μοντέλο επεξεργασίας πληροφοριών Ερεθίσματα Επιλογή Οργάνωση Ερμηνεία Συμπεριφορά Αισθητήρια Μνήμη Μικρής Διαρκείας Εσωτερική Ανατροφοδότηση Εσωτερική Ανατροφοδότηση Αισθητήρια Όργανα Μηχανισμοί Αντίληψης Μηχανισμοί Απόφασης Μηχανισμοί Εκτέλεσης Μυϊκό Σύστημα Κίνηση Μνήμη Μικρής Διαρκείας 37 ÌΜνήμη í Þì ç ÌΜακράς áêñüò Äéáñêåßáò Διάρκειας Εξωτερική Ανατροφοδότηση Μοντέλα παράλληλης & καταμερισμένης επεξεργασίας πληροφοριών Μονάδες Εισόδου Μονάδες Επεξεργασίας Μονάδες Εξόδου Πρότυπο Ενεργοποίησης Μονάδων 38 19

20 Κοινωνική μάθηση (social learning theory) Επιτυγχάνεται μέσω της αλληλεπίδρασης των ατόμων και του περιβάλλοντος (Bandura) Αυτεπίγνωση της αποτελεσματικότητας (self-efficacy) 39 Κοινωνική μάθηση (social learning theory) 40 20

21 Μνήμη Μνήμη: πνευματικές ικανότητες απόκτησης, διατήρησης και πρόσβασης πληροφοριών 41 Μνήμη Οι ψυχολόγοι χρησιμοποιούν τον όρο μνήμη για να μιλήσουν για τις πνευματικές ικανότητες με τις οποίες αποκτάμε, διατηρούμε και προσεγγίζουμε τις πληροφορίες για τις εμπειρίες μας. Ανεξάρτητα από το εάν η μνήμη μας λειτουργεί καλά ή όχι, η δραστηριότητα της χαρακτηρίζεται από τρεις βασικές διαδικασίες: απόκτηση πληροφοριών, ή κωδικοποίηση διατήρηση πληροφοριών μέσα στον χρόνο, ή αποθήκευση πρόσβαση πληροφοριών, ή ανάκληση αναμνήσεων 42 21

22 Κωδικοποίηση, αποθήκευση, ανάκληση Η κωδικοποίηση είναι μία διαδικασία που βάζει τις πληροφορίες μέσα στη μνήμη μας μέσω μνημονικών κωδικών, δηλαδή τρόπων αναπαράστασης των πληροφοριών. Για παράδειγμα, καθώς διαβάζετε αυτήν την πρόταση, μπαίνει στη μνήμη σας σαν κώδικας που βασίζεται στην έννοια των λέξεων. Άλλοι μνημονικοί κώδικες αναπαριστούν την αντιληπτική και συναισθηματική εμπειρία. Οι πληροφορίες στη μνήμη διατηρούνται για κάποιο χρονικό διάστημα μέσω της διαδικασίας της αποθήκευσης. Έχετε προσπαθήσει ποτέ να θυμηθείτε ένα ορισμό επαναλαμβάνοντας τον πολλές φορές; Όταν το κάνετε αυτό, χρησιμοποιείτε την κοινή διαδικασία αποθήκευσης. 43 Με ποιο τρόπο μετριέται η Μνήμη 44 Στα τέλη της δεκαετίας του 1800, ο Γερμανός ψυχολόγος Hermann Ebbinghaus ( ) άρχισε την επιστημονική μελέτη της μνήμης, όντας ο ίδιος το υποκείμενο, χρησιμοποιώντας συλλαβές χωρίς νόημα, ή συνδυασμούς γραμμάτων χωρίς σημασία, όπως το ΚΟΠ και ΧΑΗ. Όσο περισσότερες φορές εξασκούνταν στην εκμάθηση μιας λίστας (π.χ. 20 τέτοιων λέξεων) την πρώτη μέρα, τόσο λιγότερες επαναλήψεις χρειαζόταν να κάνει την επόμενη ημέρα. 22

23 Αποτελέσματα ερευνών του Ebbinghaus 45 Με ποιο τρόπο μετριέται η Μνήμη Το τεστ της ανάκλησης απαιτεί από το άτομο να ερευνήσει τη μνήμη του για συγκεκριμένες πληροφορίες και να κρίνει πόσο ακριβείς είναι οι πιθανότητες. Πχ Ποιος είναι ο πατέρας της ψυχολογίας; Σε αντίθεση, το τεστ της αναγνώρισης σας ζητάει να αναγνωρίσετε την ομοιότητα ή την ορθότητα κάποιων πληροφοριών. Οι εξετάσεις με το σύστημα των ερωτήσεων πολλαπλών επιλογών είναι τεστ αναγνώρισης. Τα τεστ της εκ νέου μάθησης μετρούν τον χρόνο που χρειαστήκατε για να μάθετε κάποιες πληροφορίες για δεύτερη φορά. Ο Ebbinghaus ονόμασε αυτή τη μέθοδο, μέθοδο εξοικονόμησης

24 Το Πρότυπο Επεξεργασίας των Πληροφοριών της Μνήμης 47 Συνένωση σε μονάδες (Chunks) συνένωση σε μονάδες - διαδικασία της ΒΜ που οργανώνει τις πληροφορίες σε μεγαλύτερα κομμάτια που έχουν κάποιο νόημα. Ε Λ Τ Α Δ Ε Η Κ Τ Ε Ο Ε Υ Δ Α Π ΕΛΤΑ- ΔΕΗ- ΚΤΕΟ- ΕΥΔΑΠ 48 24

25 Οι διαδικασίες της Βραχύχρονης Μνήμης Η ΒΜ μας βοηθάει να προσέχουμε, να διατηρούμε συνειδητά και να οργανώνουμε πληροφορίες. Επιπλέον, η ΒΜ προωθεί και περισσότερο μόνιμες, μακροχρόνιες αναμνήσεις. Πως, όμως, απομνημονεύουμε ονόματα, αριθμούς τηλεφώνων, διευθύνσεις ή καινούργια στοιχεία; 49 Επανάληψη συντήρησης Η πιο συνηθισμένη μέθοδος είναι η επανάληψη, η οποία είναι γνωστή και ως επανάληψη συντήρησης και είναι μια αποτελεσματική διαδικασία της ΒΜ αναφορικά με τη μάθηση και την καθιέρωση των μακροχρόνιων αναμνήσεων. Ωστόσο, η υπερβολική δοκιμή συντήρησης μπορεί να προκαλέσει την απώλεια του νοήματος των πληροφοριών και για αυτό τον λόγο τη λήθη τους. Προσπαθήστε να επαναλάβετε έναν άγνωστο σε εσάς ορισμό για 100 φορές. Πολύ πριν φτάσετε στην εκατοστή επανάληψη, ο ορισμός θα έχει χάσει το νόημα του και θα είναι απλά ένας θόρυβος χωρίς σημασία

26 Επανάληψη επεξεργασίας Μια πιο αποτελεσματική στρατηγική της ΒΜ είναι η επανάληψη επεξεργασίας, στην οποία σχετίζουμε καινούργιες πληροφορίες με οικεία δεδομένα ή με γνώσεις που κατέχουμε ήδη. Παρόλο που απαιτεί περισσότερη προσπάθεια από τη δοκιμή διατήρησης, είναι περισσότερο ουσιαστική και έχει μεγαλύτερη διάρκεια. 51 Μνημονική Κάποιες φορές βασιζόμαστε σε κάτι μικρά λογοπαίγνια για να θυμηθούμε μια σειρά ονομάτων, γεγονότων ή άλλων πληροφοριών. Όταν κάνουμε αυτό χρησιμοποιούμε τη μνημονική, ή αλλιώς μία στρατηγική με την οποία οργανώνουμε εκ νέου πληροφορίες για να μπορούμε να τις θυμόμαστε καλύτερα. Ίσως και εσείς να το έχετε κάνει αυτό, για παράδειγμα: Ξανθό Τσακάλι φοράει Σκούφο: μία φράση χωρίς σημασία για να θυμόμαστε τα ονόματα των ιδρυτών της Φιλικής Εταιρίας, Ξάνθος, Τσακάλωφ και Σκουφάς

27 Μακρόχρονη Μνήμη μακρόχρονη μνήμη - το τελικό στάδιο της μνήμης, όπου γίνεται η ασυνείδητη αποθήκευση πληροφοριών για μεγάλα χρονικά διαστήματα 53 Η Οργάνωση της Μακρόχρονης Μνήμης Η σημασιολογική και η επεισοδιακή μνήμη λέγονται και δηλωτικές μνήμες και χρειάζονται συνειδητή προσπάθεια για τη μάθηση και την ανάκληση πληροφοριών. Βλ

28 Οι Διαδικασίες της Μακρόχρονης Μνήμης μοντέλο των επιπέδων επεξεργασίας - άποψη ότι η δύναμη της μνήμης εξαρτάται από τη διαδικασία κωδικοποίησης. ανακατασκευαστική μνήμη: η μνήμη που επηρεάζεται από τις προσωπικές απόψεις, τα σχήματα και τα συμπεράσματα. μνήμη που εξαρτάται από υποδείξεις: μνήμη που επηρεάζεται από τις υποδείξεις των συνθηκών ή της συναισθηματικής κατάστασης του ατόμου 55 Η Λήθη Λήθη - αποτυχία να θυμηθούμε λόγω προβλημάτων σε μία ή περισσότερες διαδικασίες της μνήμης 56 28

29 Η θεωρία της παρέμβασης υποστηρίζει πως η λήθη προκαλείται από την παρεμβολή της μίας ανάμνησης στην άλλη. Όταν οι περισσότερο καθιερωμένες, οι παλαιότερες αναμνήσεις παρεμβάλουν στις πιο καινούργιες, στις πιο πρόσφατες αναμνήσεις, τότε βιώνετε την προδρομική επίσχεση, η οποία αυξάνει τη λήθη των πιο πρόσφατων πληροφοριών. Αντίθετα, η αναδρομική επίσχεση εμφανίζεται όταν οι πιο πρόσφατες αναμνήσεις εμποδίζουν τις παλαιότερες και προκαλούν τη λήθη τους. 57 Η Βιολογική Βάση της Μνήμης 58 29

30 59 Οι Νευρικοί Μηχανισμοί στη Μνήμη Πολλοί ερευνητές μετά το Lashley προσπάθησαν να ορίσουν το έγγραμμα εξετάζοντας τους νευρικούς μηχανισμούς στη μνήμη. Το 1949, ο ψυχολόγος Donald Hebb ( ) πρότεινε την υπόθεση της σταθεροποίησης, η οποία εξηγεί τη μνήμη σε σχέση με τα αντανακλαστικά νευρικά κυκλώματα που καθιερώνονται από τη μάθηση και ισχυροποιούνται από την επανάληψη. Αυτά τα κυκλώματα είναι ομάδες από νευρώνες και οι σύνδεσμοι τους που ενεργοποιούνται από το ερέθισμα. Όταν μαθαίνουμε κάτι, ένα κύκλωμα νεύρων διαμορφώνεται στον εγκέφαλο μας και, όταν χρησιμοποιούμε τη μνήμη, αυτό το κύκλωμα ενισχύεται. Η θεωρία της σταθεροποίησης δεν ορίζει ξεκάθαρα τη φύση αυτών των κυκλωμάτων της μνήμης, αλλά έχει παρακινήσει πολλές έρευνες πάνω σε αυτό το θέμα

31 Η σκέψη, η γλώσσα και η νοημοσύνη 61 Πρόβλημα Τρεις ιεραπόστολοι και τρεις κανίβαλοι βρίσκονται στην όχθη ενός ποταμού και περιμένουν να τον διασχίσουν. Έχουν στη διάθεσή τους μία βάρκα η οποία χωράει μόνο δύο ανθρώπους. Υπάρχει ένα μεγάλο πρόβλημα, εάν υπάρχουν περισσότεροι κανίβαλοι από ιεραποστόλους στη μία ή την άλλη όχθη του ποταμού, τότε υπάρχει κίνδυνος οι κανίβαλοι να φάνε τους ιεραπόστολους. Με ποιο τρόπο μπορούν να μεταφερθούν στην άλλη όχθη και οι έξι άνθρωποι χωρίς να τεθούν σε κίνδυνο οι ιεραπόστολοι; 62 31

32 Η Σκέψη Η σκέψη είναι η πράξη της νοητικής αναπαράστασης πληροφοριών σε εικόνες, λέξεις, σύμβολα ή ιδέες. Επομένως, η σκέψη βρίσκεται στην καρδιά της γνωστικής ψυχολογίας, επειδή εμπλέκει υψηλού επιπέδου πνευματικές ικανότητες, όπως την ανάπλαση των αναμνήσεων, την κατανόηση της γλώσσας, τη λογική, την επίλυση προβλημάτων και τη λήψη αποφάσεων. Η σκέψη είναι επίσης ένα σημαντικό συστατικό της νοημοσύνης μας. 63 Η Σκέψη και οι Εικόνες Τι σας έρχεται στο μυαλό όταν φαντάζεστε τον εαυτό σας να κολυμπάει σε μια θάλασσα ή μια λίμνη; Σίγουρα έχετε μια "νοητική εικόνα" όπου διασκεδάζετε και πλατσουρίζετε στο νερό. Μπορεί ακόμα και να "νιώθετε" το νερό να σας περιβάλλει, ακόμα και να "ακούτε" το νερό γύρω σας ή και να το "γεύεστε". Από αυτό το παράδειγμα καταλαβαίνετε πως οι σκέψεις συντίθενται από εικόνες, ή αλλιώς αισθητηριακές εντυπώσεις. Ο αρχαίος φιλόσοφος Αριστοτέλης πίστευε πως η σκέψη δεν υπάρχει χωρίς την εικόνα. Στην ψυχολογία, ένα από τα πλέον φλέγοντα ζητήματα είναι το εάν οι εικόνες είναι ουσιώδη στοιχεία της σκέψης ή απλώς ένα προϊόν της λεκτικής μας περιγραφής των πραγμάτων και των γεγονότων

33 Νοητική Περιστροφή 65 Η Σκέψη και οι Έννοιες Τι κοινό έχουν ένα Φίατ, ένα Τογιότα και μια Πόρσε; Εάν σας αρέσει κάποιο από αυτά, στην αρχή θα πείτε πως δεν έχουν τίποτα κοινό, και όμως είναι όλα αυτοκίνητα. Ένα από τα πιο εμφανή χαρακτηριστικά της σκέψης είναι η δυνατότητα μας να οργανώνουμε τις πληροφορίες σε κατηγορίες. Η κατηγορία είναι η βάση της έννοιας, δηλαδή μιας ιδέας που αντιπροσωπεύει ένα σύνολο πραγμάτων ή γεγονότων που έχουν κοινά χαρακτηριστικά. Οι έννοιες μας βοηθούν να οργανώνουμε και να δίνουμε νόημα στις εμπειρίες μας

34 Έννοιες και πρωτότυπο Οι έννοιες, συχνά διαμορφώνονται γύρω από ένα πρωτότυπο, δηλαδή ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της κατηγορίας, το όποιο έχει τα περισσότερα κοινά χαρακτηριστικά με τα υπόλοιπα μέλη της κατηγορίας, θα αναγνωρίσετε με ευκολία μία πέστροφα ως ένα ψάρι (ή και ως ένα γευστικό γεύμα) επειδή διαθέτει τα περισσότερα κοινά χαρακτηριστικά της κατηγορίας των ψαριών. Οι έννοιες προχωρούν από το πιο συγκεκριμένο στο πιο γενικό. Ξέρετε πως η πέστροφα (συγκεκριμένο) είναι ψάρι, όπως και τα χέλια (λιγότερο συγκεκριμένο). Είναι επίσης υδρόβια πλάσματα (γενικό) που βρίσκονται στην ίδια κατηγορία με άλλα ζώα, όπως τις φάλαινες και τα καβούρια. 67 Η Επίλυση Προβλημάτων Βήματα στην Επίλυση Προβλημάτων 68 34

35 Βήματα για την επίλυση προβλημάτων Δύο τρόποι διαμόρφωσης υποθέσεων και επίλυσης προβλημάτων είναι η χρήση αλγορίθμων και ευρετικών 69 Σκέψη και επίλυση προβλημάτων από στελέχη επιχειρήσεων Οι ερευνητές, οι οποίοι μελετούν τη σκέψη και τις τεχνικές επίλυσης προβλημάτων των επιτυχημένων στελεχών, έχουν αναγνωρίσει αρκετά γνωστικά χαρακτηριστικά. Ένα από τα πιο σημαντικά είναι η ευκαιριακή σκέψη. Όσοι την εφαρμόζουν ανταποκρίνονται στις ευκαιρίες, αναπτύσσουν ιδέες πριν μία κατάσταση ξεκαθαριστεί πλήρως, και πριν διαμορφωθεί μία ισχυρή κρίση και εξάγουν κάποια συμπεράσματα με βάση τις διαθέσιμες πληροφορίες

36 Τα Εμπόδια στη Λύση των Προβλημάτων Η επίλυση ενός προβλήματος δεν είναι τόσο εύκολη όσο η εφαρμογή των τεσσάρων βημάτων που αναλύσαμε πιο πάνω. Πέρα από το ότι πρέπει να έχουμε τις απαραίτητες πληροφορίες για να λύσουμε ένα πρόβλημα, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που μπορούν να παρεμποδίσουν την ικανότητα μας να επιλύουμε προβλήματα. Δυο εμπόδια είναι η νοητική τάση και η λειτουργική προσήλωση. 71 Η τάση που έχουμε να προσεγγίζουμε καινούργια προβλήματα με παλιές και άκαμπτες τεχνικές λέγεται νοητική τάση 72 36

37 73 Λειτουργική προσήλωση Ένα άλλο εμπόδιο στην επίλυση προβλημάτων είναι η λειτουργική προσήλωση, δηλαδή η τάση που έχουμε να κοιτάμε ένα αντικείμενο σύμφωνα με την κλασική χρήση ή λειτουργία του. Για παράδειγμα χρησιμοποιούμε τα κέρματα για να αγοράσουμε πράγματα, τα νύχια μας είναι και αυτά πράγματα που συνήθως βάφουμε ή τρώμε. Εάν έχετε χρησιμοποιήσει κάποια στιγμή τα νύχια σας ή ένα κέρμα ως κατσαβίδι, τότε έχετε ξεπεράσει το πρόβλημα τις λειτουργικής προσήλωσης

38 Η Δημιουργική Επίλυση Προβλημάτων Η λύση σε κάποια προβλήματα απαιτεί την προσέγγιση του προβλήματος με ένα μοναδικό τρόπο. Εσείς τι από τα παρακάτω κάνετε; 1. Φτιάχνετε τους κανόνες όσο προχωράτε στην επίλυση; 2. Είσαστε ελεύθερο πνεύμα; 3. Έχετε την ικανότητα να συνδυάζετε τις παλιές πληροφορίες με έναν καινούργιο τρόπο; 4. Εκτιμάτε τις τέχνες; 5. Ακολουθείτε την καρδιά σας στις αποφάσεις σας αφού ζυγίσετε τα υπέρ και τα κατά; 6. Αμφισβητείτε τους κοινωνικούς κανόνες; 7. Παρακινήστε από κάποιους στόχους; 75 Δημιουργικότητα Εάν έχετε απαντήσει ναι στις περισσότερες ερωτήσεις, τότε επιδεικνύετε δημιουργικότητα, δηλαδή, έχετε την ικανότητα να επιλύετε προβλήματα με μοναδικούς τρόπους. Μπορείτε να λύνετε πολλά προβλήματα χρησιμοποιώντας τη συγκλίνουσα σκέψη, σύμφωνα με την οποία τα γεγονότα χρησιμοποιούνται στην πολύ στενή τους έννοια για να βρεθεί μία λύση με βάση τη λογική. Ωστόσο, οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει πως η δημιουργική επίλυση των προβλημάτων συνδέεται συχνά με την αποκλίνουσα σκέψη, δηλαδή την επινόηση πολλών πιθανών λύσεων για ένα πρόβλημα. καταιγισμός ιδεών

39 Η Γλώσσα Η γλώσσα είναι ένα οργανωμένο σύστημα που χρησιμοποιεί σύμβολα, όπως ήχους, εικόνες και χειρονομίες για να μεταδώσει σκέψεις και συναισθήματα. Η γλώσσα ως μια έκφρασης της σκέψης είναι μία από τις πιο σημαντικές γνωστικές μας ικανότητες. 77 Η Νοημοσύνη Η νοημοσύνη είναι μία από τις πιο πολύτιμες ιδιότητες μας. Υπήρξε το κέντρο πολλών διαμαχών για περισσότερο από έναν αιώνα. Θα δούμε τα τρία βασικότερα ζητήματα που απασχολούν τους ψυχολόγους σήμερα: τη φύση της νοημοσύνης, τη μέτρηση της και τους καθοριστικούς της παράγοντες

40 Σε μία μελέτη, ρωτήθηκαν τριών κατηγοριών άνθρωποι, επιβάτες τραίνων, φοιτητές πανεπιστημίου και αγοραστές σε σούπερ μάρκετ, τι νόμιζαν πως είναι η νοημοσύνη Οι περισσότεροι από αυτούς συμφώνησαν στο ότι η νοημοσύνη αποτελείται από τρία βασικά χαρακτηριστικά: 1. Την ικανότητα να επιλύουμε με πρακτικό τρόπο προβλήματα, όπως αυτή εμφανίζεται στη λογική σκέψη. 2. Την λεκτική ικανότητα, όπως να μπορούμε να διαβάζουμε με άνεση και να συμμετέχουμε σε συζητήσεις 3. Την κοινωνική νοημοσύνη, η οποία περιλαμβάνει την ευαισθησία σε κοινωνικές καταστάσεις αλλά και το ενδιαφέρον μας προς τον κόσμο. 79 Νοημοσύνη: η νοητική διαχείριση της ζωής του ατόμου με έναν εποικοδομητικό και σκόπιμο τρόπο 80 40

41 Θεωρίες της Νοημοσύνης Η θεωρία του Παράγοντα του Spearman. Ο Charles Spearman ( ) ήταν ο πρώτος ψυχολόγος που μελέτησε τη νοημοσύνη χρησιμοποιώντας τις στατιστικές μεθόδους της παραγοντικής ανάλυσης. Παρόλο που ο Spearman αναγνώριζε πως τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, ή αλλιώς οι s- παράγοντες, αποτελούν μέρος της πνευματικής - νοητικής ικανότητας, κατέληξε πως η νοημοσύνη αποτελείται βασικά από έναν παράγοντα που λέγεται γενική νοημοσύνη (general intelligence) ή αλλιώς παράγοντας g. Ο παράγοντας g είναι ένα είδος νοητικής ικανότητας που χρησιμοποιούμε για να επιτελούμε πολλές νοητικές λειτουργίες, όπως την επίλυση μαθηματικών προβλημάτων, το διάβασμα και την κατανόηση ενός βιβλίου ή τη λύση ενός παζλ. 81 Η Θεωρία των Πρωταρχικών Νοητικών Ικανοτήτων του Thurstone Ο ψυχολόγος Luis Thurstone ( ) παρουσίασε μία Θεωρία σχετικά με τη νοημοσύνη, η οποία βασιζόταν σε επτά πρωταρχικές νοητικές ικανότητες και όχι σε ένα μόνο βασικό παράγοντα. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία οι πρωταρχικές νοητικές ικανότητες είναι: 1. Η λεκτική κατανόηση, ή αλλιώς η κατανόηση των λέξεων 2. Η λεκτική ευχέρεια, ή αλλιώς η παραγωγή του λόγου 3. Η Λογική 4. Η διαμόρφωση μίας οπτικής του χώρου, ή αλλιώς η ικανότητα να αναγνωρίζουμε σχήματα και να αντιλαμβανόμαστε αποστάσεις 5. Η αριθμητική ικανότητα 6. Η μνήμη 7. Η ταχύτητα αντίληψης 82 41

42 Το Πρότυπο της Δομής της Νοημοσύνης του Guilford Από τις μελέτες παραγοντικής ανάλυσης της πνευματικής ικανότητας, ο ψυχολόγος J. P. Guilford ( ) διαμόρφωσε το πρότυπο της δομής της νοημοσύνης, το οποίο αναγνωρίζει 150 παράγοντες νοημοσύνης που ταξινομούνται στις γενικές κατηγορίες λειτουργιών, περιεχομένου και προϊόντων. Οι λειτουργίες είναι πνευματικές διαδικασίες, το περιεχόμενο αναφέρεται στο εάν ένα πρόβλημα εμπεριέχει λέξεις, αριθμούς ή εικόνες και τα προϊόντα είναι τα είδη των αντιδράσεων που χρειάζονται για να λυθεί σωστά ένα πρόβλημα. 83 Η θεωρία του Gardner για την Πολλαπλή Νοημοσύνη Οι θεωρίες των παραγόντων υποστηρίζουν πως η νοημοσύνη είναι ένα μόνο "πράγμα" που αποτελείται από βαθύτερους παράγοντες. Ο ψυχολόγος Howard Gardner με τη θεωρία για την πολλαπλή νοημοσύνη υποστηρίζει πως υπάρχουν εννέα (9) διαφορετικά είδη νοημοσύνης, το κάθε ένα από τα οποία διαθέτει τις δικές του μορφές αντίληψης, μάθησης και μνήμης

43 Η θεωρία του Gardner για τις Πολλαπλή Νοημοσύνη Τα εννέα είδη νοημοσύνης και οι τύποι των ανθρώπων που τις επιδεικνύουν είναι: Γλωσσική: Η ικανότητα κατανόησης της έννοιας και της τάξης των λέξεων (οι ποιητές και οι συγγραφείς) Λογική- Μαθηματική: Η ικανότητα εκλογίκευσης και αναγνώρισης σχεδίων (οι μαθηματικοί και οι επιστήμονες) Μουσική: Η ευαισθησία σε μουσικά χαρακτηριστικά, όπως τη χροιά, τη μελωδία, το ρυθμό και τον τόνο (οι μουσικοί και οι συνθέτες) Σωματική- Κιναισθητική: Η ικανότητα να χρησιμοποιεί κανείς το σώμα του με συντονισμό (οι αθλητές, oι χορευτές και οι χειρούργοι) Χωρική: Η ικανότητα αντίληψης των πραγμάτων με ακρίβεια και η αναπαράσταση απόψεων του κόσμου (οι γλύπτες και οι αρχιτέκτονες) Διαπροσωπική: Η ικανότητα κατανόησης των ανθρώπων και των σχέσεων (οι πωλητές, οι θρησκευτικοί ηγέτες - πολιτικοί) Ενδοπροσωπική: Η γνώση του εαυτού μας και των άλλων (οι κοινωνικοί λειτουργοί και οι ψυχοθεραπευτές) Φυσιοδιφική: Γνώση τους φυσικού περιβάλλοντος (περιβαλλοντολόγος, Αγρότης, περιπατητής) Υπαρξιακή: Φιλοσοφία, δημιουργία θεωριών. 85 Πολλαπλή Νοημοσύνη (Gardner) 86 43

44 Το Τριαρχικό Μοντέλο του Sternberg Πεπεισμένος πως οι περισσότερες θεωρίες σχετικά με τη νοημοσύνη δεν ήταν ολοκληρωμένες και δεν είχαν καμία σχέση με την καθημερινότητα, ο ψυχολόγος Robert Sternberg ανέπτυξε το τριαρχικό μοντέλο που βασίζεται σε τρεις τύπους νοημοσύνης: την αναλυτική, την εμπειρική και τη δημιουργική. Το τριαρχικό μοντέλο προσπαθεί να κατανοήσει τη σχέση της νοημοσύνης με τον πνευματικό μας κόσμο (η αναλυτική), με την εμπειρία μας στην αντιμετώπιση των διαφόρων εργασιών (η εμπειρική) και με τον εξωτερικό μας κόσμο ή το περιβάλλον μας (δημιουργική). 87 Δείκτης Νοημοσύνης ΔΝ = (Νοητική Ηλικία/Χρονολογική Ηλικία) x

45 Νόρμες 89 Τα στοιχεία των τεστ νοημοσύνης Στάθμιση: σημαίνει πως οι συνθήκες κάτω από τις οποίες δίνεται ένα τεστ και βαθμολογείται καθορίζονται ξεκάθαρα και είναι πάντοτε οι ίδιες Αξιοπιστία: η συνέπεια των βαθμολογιών των τεστ Εγκυρότητα: η ακρίβεια των τεστ 90 45

46 Υποδοκιμασίες του τεστ των Stanford-Binet 91 Υποδοκιμασίες της αναθεωρημένης Κλίμακας Νοημοσύνης για ενήλικες του Wechsler (Wais-R) 92 46

47 Κατηγοριοποίηση 93 Χαρακτηριστικά της Νοητικής Καθυστέρησης 94 47

48 Ο καθένας μπορεί να θυμώσει αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στον σωστό βαθμό και στη σωστή στιγμή, για τη σωστή αιτία και με τον σωστό τρόπο αυτό δεν είναι εύκολο. 95 Συναισθηματική Νοημοσύνη (EI) και Δείκτης Νοημοσύνης (IQ) Δεν είναι αντικρουόμενες έννοιες, αλλά δυο ξεχωριστές έννοιες

49 Συναισθηματική Νοημοσύνη Η συναισθηματική νοημοσύνη 1. αποτελεί χαρακτηριστικό της προσωπικότητας και της νοητικής ικανότητας, 2. κληρονομείται από τους γονείς 3. και εξελίσσεται καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου. Η συναισθηματική νοημοσύνη αναφέρεται στην ικανότητα 1. να αντιλαμβάνεσαι και να εκφράζεις συναισθήματα, 2. να αφομοιώνεις το συναίσθημα στη σκέψη, 3. να καταλαβαίνεις και να επιχειρηματολογείς με συναίσθημα, και 4. να ρυθμίζεις το συναίσθημα στον εαυτό σου και τους άλλους 97 Η συναισθηματική νοημοσύνη καθορίζει τον βαθμό στον οποίο ένα άτομο 98 είναι αισιόδοξο, έχει ισχυρά κίνητρα, είναι ευσυνείδητο, προσαρμόζεται εύκολα στο περιβάλλον, κατανοεί τα συναισθήματα και τα κίνητρα των άλλων, μπορεί να ελέγχει τα συναισθήματα του, μπορεί να εργάζεται κάτω από πίεση, δεν τα παρατάει όταν αντιμετωπίζει δυσκολίες, μπορεί να συνεργάζεται με άλλους για την επίτευξη ενός στόχου, μπορεί να εμπνέει και να ηγείται, κάνει σωστή ιεράρχηση στόχων και αναγκών, εστιάζει την προσοχή του, αποφεύγει τα λάθη, γνωρίζει να διαχειρίζεται τις διαφωνίες, είναι ικανό στην επικοινωνία και στη δημιουργία δεσμών, έχει ικανότητα πειθούς. 49

50 Συναισθηματική Νοημοσύνη και Κοινωνική Νοημοσύνη (Bar-On, 2000) Συναισθηματική Νοημοσύνη: ικανότητα αυτοδιαχείρισης συναισθηματικών προκλήσεων Κοινωνική Νοημοσύνη: ικανότητα διαχείρισης συναισθημάτων που άπτονται των διαπροσωπικών σχέσεων και προκλήσεων 99 Προτεινόμενα βιβλία για τη συναισθηματική και κοινωνική νοημοσύνη Goleman D. (1998). Συναισθηματική νοημοσύνη. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα Goleman D. (2006). Κοινωνική νοημοσύνη. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα

51 Καλή μας συνέχεια Αντώνης Κ. Τραυλός

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Μάθηση - Κλασική εξάρτηση -Συντελεστική εξάρτηση - Λειτουργική εξάρτηση

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Μάθηση - Κλασική εξάρτηση -Συντελεστική εξάρτηση - Λειτουργική εξάρτηση ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΓΝΩΣΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Μάθηση - Κλασική εξάρτηση -Συντελεστική εξάρτηση - Λειτουργική εξάρτηση 1 Συµπεριφορισµός Κυρίαρχο θεωρητικό πλαίσιο στην Ψυχολογία Κατά το Συµπεριφορισµό: Ησυµπεριφορά

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση: Οποιαδήποτε µακράς διαρκείας αλλαγή στη συµπεριφορά (ή νόηση) που οφείλεται στην εµπειρία

Μάθηση: Οποιαδήποτε µακράς διαρκείας αλλαγή στη συµπεριφορά (ή νόηση) που οφείλεται στην εµπειρία ΜΑΘΗΣΗ Μάθηση: Οποιαδήποτε µακράς διαρκείας αλλαγή στη συµπεριφορά (ή νόηση) που οφείλεται στην εµπειρία Συµπεριφορισµός- όλη η συµπεριφορά είναι αντιδράσεις σε ερεθίσµατα (Ε --- Α) Ο µηχανισµός της εξάρτησης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) Πέτρος Ρούσσος ΔΙΑΛΕΞΗ 6 Τι είναι Νοημοσύνη; Η ικανότητα του ατόμου να αφομοιώνει νέες πληροφορίες, να επωφελείται από τις εμπειρίες του και να προσαρμόζεται ρμ σε νέες

Διαβάστε περισσότερα

Συμπεριφοριστικές απόψεις για τη μάθηση. Διδάσκουσα Φ. Αντωνίου

Συμπεριφοριστικές απόψεις για τη μάθηση. Διδάσκουσα Φ. Αντωνίου Συμπεριφοριστικές απόψεις για τη μάθηση Διδάσκουσα Φ. Αντωνίου http://www.youtube.com/watch?v=xt0ucxorpqe&feature=related Watson Ηιστορίαμετιςτρεις εκπαιδευόμενες δασκάλες ειδικής αγωγής Ποια τρία γεγονότα

Διαβάστε περισσότερα

Πολλαπλοί τύποι νοημοσύνης και η σημασία τους για την ανάπτυξη και την εκπαίδευση των παιδιών, τη. Συναισθηματική Νοημοσύνη. και τη Δημιουργικότητα.

Πολλαπλοί τύποι νοημοσύνης και η σημασία τους για την ανάπτυξη και την εκπαίδευση των παιδιών, τη. Συναισθηματική Νοημοσύνη. και τη Δημιουργικότητα. Πολλαπλοί τύποι νοημοσύνης και η σημασία τους για την ανάπτυξη και την εκπαίδευση των παιδιών, τη Συναισθηματική Νοημοσύνη και τη Δημιουργικότητα. ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΓΟΝΕΩΝ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ Μονάδα Εφηβικής Υγείας Ανδρέας

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες Μάθησης: Πρακτικές εφαρμογές στην εκπαίδευση και ανάπτυξη εργαζομένων. Τι είναι μάθηση;

Θεωρίες Μάθησης: Πρακτικές εφαρμογές στην εκπαίδευση και ανάπτυξη εργαζομένων. Τι είναι μάθηση; Θεωρίες Μάθησης: Πρακτικές εφαρμογές στην εκπαίδευση και ανάπτυξη εργαζομένων Ιωάννης Νικολάου Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών Τι είναι μάθηση; Η μάθηση ορίζεται ως μια σχετικά μόνιμη αλλαγή της συμπεριφοράς

Διαβάστε περισσότερα

Νοημοσύνη. Μπορεί να μετρηθεί; Βασίλειος Κωτούλας 2 η Περιφέρεια ΔΕ Καρδίτσας

Νοημοσύνη. Μπορεί να μετρηθεί; Βασίλειος Κωτούλας 2 η Περιφέρεια ΔΕ Καρδίτσας Νοημοσύνη Μπορεί να μετρηθεί; Βασίλειος Κωτούλας 2 η Περιφέρεια ΔΕ Καρδίτσας S Αμφισβήτηση S Αξιολόγηση της νοημοσύνης (Νασιάκου, (1980): Νοημοσύνη είναι ό,τι μετρούν τα τεστ νοημοσύνης) S Τρόπος αξιολόγησης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ»

ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» ΜΕΘΟΔΟΙ & ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗΣ ΑΚΡΟΑΣΗΣ ΙΙ «ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ: ΣΧΕΣΗ ΘΕΡΑΠΕΥΤΗ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟΥ» Δρ. ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΓΙΩΤΣΙΔΗ (PhD, MSc, MA) Κλινικός & Συμβουλευτικός Ψυχολόγος 1 ΔΟΜΗ ΔΙΑΛΕΞΗΣ Ορισμοί, οφέλη,

Διαβάστε περισσότερα

Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης

Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Η Θεωρία του Piaget για την εξέλιξη της νοημοσύνης Σύμφωνα με τον Piaget, η νοημοσύνη είναι ένας δυναμικός παράγοντας ο οποίος οικοδομείται προοδευτικά, έχοντας σαν βάση την κληρονομικότητα, αλλά συγχρόνως

Διαβάστε περισσότερα

Τσικολάτας Α. (2011) Συναισθηματική Νοημοσύνη. Πάτρα.

Τσικολάτας Α. (2011) Συναισθηματική Νοημοσύνη. Πάτρα. Τσικολάτας Α. (2011) Συναισθηματική Νοημοσύνη. Πάτρα tsikolatas@gmail.com 3 2 1 I.Q. & E.I. * ΝΟΗΤΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ* & *ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ * Τσικολάτας Α. (2011) Συναισθηματική Νοημοσύνη. Πάτρα tsikolatas@gmail.com

Διαβάστε περισσότερα

7. Η ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ

7. Η ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ 7. Η ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΟΡΙΣΜΟΣ Η µάθηση είναι µία διαδικασία που επιφέρει κάποια σχετικά µόνιµη αλλαγή στη συµπεριφορά, η οποία παράγεται ως αποτέλεσµα της εµπειρίας του ατόµου. ιαδικασία σηµαίνει

Διαβάστε περισσότερα

Τεστ δεξιοτήτων & νοημοσύνης. Επιμέλεια : Αργυρίου Αντώνης Διευθυντής ΓΕ.Λ. Μαγούλας Χημικός, M.Ed., M.I.S. -Σύμβουλος ΣΕ.Π

Τεστ δεξιοτήτων & νοημοσύνης. Επιμέλεια : Αργυρίου Αντώνης Διευθυντής ΓΕ.Λ. Μαγούλας Χημικός, M.Ed., M.I.S. -Σύμβουλος ΣΕ.Π Τεστ δεξιοτήτων & νοημοσύνης Επιμέλεια : Αργυρίου Αντώνης Διευθυντής ΓΕ.Λ. Μαγούλας Χημικός, M.Ed., M.I.S. -Σύμβουλος ΣΕ.Π 1 Τεστ δεξιοτήτων & νοημοσύνης 2 Τεστ δεξιοτήτων & νοημοσύνης 3 Τεστ δεξιοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες ανάπτυξης και μάθησης του παιδιού σε σχέση με τη μουσική

Θεωρίες ανάπτυξης και μάθησης του παιδιού σε σχέση με τη μουσική Θεωρίες ανάπτυξης και μάθησης του παιδιού σε σχέση με τη μουσική Κληρονομικότητα ή Περιβάλλον; Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου

Διαβάστε περισσότερα

2/12/2014. Μάθηση είναι. Μάθηση είναι.. Το αντικείµενο µελέτης της ψυχολογίας. Το έργο του ψυχολόγου

2/12/2014. Μάθηση είναι. Μάθηση είναι.. Το αντικείµενο µελέτης της ψυχολογίας. Το έργο του ψυχολόγου Κλάδοι- περιοχές της Ψυχολογίας Το αντικείµενο µελέτης της ψυχολογίας Το έργο του ψυχολόγου Μάθηση είναι.. http://www.youtube.com/watch?v=mdntbgrpeeu&nr=1 Μάθηση είναι η νοητική διεργασία µε την οποία

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 5 ο. Κοινωνικο-γνωστικές Προσεγγίσεις για τη Μάθηση: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση. Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D.

Μάθημα 5 ο. Κοινωνικο-γνωστικές Προσεγγίσεις για τη Μάθηση: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση. Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Μάθημα 5 ο Κοινωνικο-γνωστικές Προσεγγίσεις για τη Μάθηση: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Κοινωνικογνωστικές θεωρίες Κοινωνική μάθηση (Bandura) Κοινωνικός

Διαβάστε περισσότερα

Κοινωνιογνωστική θεωρία Social Cognitive Theory

Κοινωνιογνωστική θεωρία Social Cognitive Theory Κοινωνιογνωστική θεωρία Social Cognitive Theory Πακλατζόγλου Σοφία Μουράτογλου Νικόλαος Καρολίδου Σωτηρία Παζάρσκη Γεωργία Γιολάντα ΠΕΣΥΠ 3 Απριλίου 2017 Θεσσαλονίκη Η μάθηση είναι διαδικασία πρόσκτησης

Διαβάστε περισσότερα

Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας;

Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας; Για τους γονείς και όχι μόνο από το Τι μαθησιακός τύπος είναι το παιδί σας; Ακουστικός, οπτικός ή μήπως σφαιρικός; Ανακαλύψτε ποιος είναι ο μαθησιακός τύπος του παιδιού σας, δηλαδή με ποιο τρόπο μαθαίνει

Διαβάστε περισσότερα

Μάθημα 5 ο. Κοινωνικο-γνωστικές Προσεγγίσεις για τη Μάθηση: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση. Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D.

Μάθημα 5 ο. Κοινωνικο-γνωστικές Προσεγγίσεις για τη Μάθηση: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση. Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Μάθημα 5 ο Κοινωνικο-γνωστικές Προσεγγίσεις για τη Μάθηση: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Κοινωνικογνωστικές θεωρίες Κοινωνική μάθηση (Bandura) Κοινωνικός

Διαβάστε περισσότερα

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι

Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία Έννοιες Φυσικών Επιστημών Ι Ενότητα 4: Θεωρίες διδασκαλίας μάθησης στη διδακτική των Φ.Ε. Σπύρος Κόλλας (Βασισμένο στις σημειώσεις του Βασίλη Τσελφέ)

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση. Η σχολή του Συμπεριφορισμού

Μάθηση. Η σχολή του Συμπεριφορισμού Μάθηση Η σχολή του Συμπεριφορισμού ...σαν ορισμός Ψυχολογία είναι η επιστήμη που σκοπό έχει να περιγράψει και να εξηγήσει την συμπεριφορά και τη νόηση κυρίως των ανθρώπων αλλά και των άλλων έμβιων όντων

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Μάθημα 6 ο. Κοινωνικο-γνωστικές Προσεγγίσεις για τη Μάθηση: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Μάθημα 6 ο. Κοινωνικο-γνωστικές Προσεγγίσεις για τη Μάθηση: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ Μάθημα 6 ο ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 2017-2018 Κοινωνικο-γνωστικές Προσεγγίσεις για τη Μάθηση: Θεωρητικές Αρχές και Εφαρμογές στην Εκπαίδευση Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Κοινωνικογνωστικές θεωρίες

Διαβάστε περισσότερα

Ψυχολογία της προσωπικότητας θεωρίες.

Ψυχολογία της προσωπικότητας θεωρίες. Ψυχολογία της προσωπικότητας θεωρίες. Οι διάφορες θεωρίες προσωπικότητας προσπαθούν να απαντήσουν και να ερμηνεύσουν τα ακόλουθα ερωτήματα: α) Πώς είναι τα άτομα; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ατόμου

Διαβάστε περισσότερα

Οι γνώμες είναι πολλές

Οι γνώμες είναι πολλές Η Ψυχολογία στη Φυσική Αγωγή στο πλαίσιο του σχολικού περιβάλλοντος ΚασταμονίτηςΚωνσταντίνος Ψυχολόγος Οι γνώμες είναι πολλές Πολλές είναι οι γνώμες στο τι προσφέρει τελικά ο αθλητισμός στην παιδική ηλικία

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες Μάθησης. Μάθημα 3 ο. Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D.

Θεωρίες Μάθησης. Μάθημα 3 ο. Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Θεωρίες Μάθησης Μάθημα 3 ο Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Ας δούμε λοιπόν 1. ένα μικρό παιδί κάνει τα πρώτα του βήματα 2. ένας έφηβος νιώθει έντονη έλξη για ορισμένα κορίτσια 3. ένα παιδί αισθάνεται

Διαβάστε περισσότερα

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων

Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ. Κάππας Σπυρίδων Δεύτερη Συνάντηση ΜΑΘΗΣΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Κάππας Σπυρίδων ΟΜΑΔΑ είναι μια συνάθροιση ατόμων στην οποία το καθένα έχει συνείδηση της παρουσίας των άλλων, ενώ ταυτόχρονα βιώνει κάποια μορφή εξάρτησης

Διαβάστε περισσότερα

Το μάθημα της Τεχνολογία ευκαιρία μεταγνωστικής ανάπτυξης

Το μάθημα της Τεχνολογία ευκαιρία μεταγνωστικής ανάπτυξης Το μάθημα της Τεχνολογία ευκαιρία μεταγνωστικής ανάπτυξης Χρυσούλα Λαλαζήση Σχολική Σύμβουλος Δ/μιας Eκπ/σης Αρχιτεκτόνων-Πολιτικών Μηχανικών και Τοπογράφων Μηχανικών chrlalazisi@gmail.com Πως μαθαίνουμε;

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΠΑΙΤΕ ΕΠΠΑΙΚ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Δρ. Κατσιφή Χαραλαμπίδη Σπυριδούλα Σχολική Σύμβουλος. 5 ο ΜΑΘΗΜΑ «ΟΙ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ»

ΑΣΠΑΙΤΕ ΕΠΠΑΙΚ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ. Δρ. Κατσιφή Χαραλαμπίδη Σπυριδούλα Σχολική Σύμβουλος. 5 ο ΜΑΘΗΜΑ «ΟΙ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ» ΑΣΠΑΙΤΕ ΕΠΠΑΙΚ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 5 ο ΜΑΘΗΜΑ «ΟΙ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΜΑΘΗΣΗ» Δρ. Κατσιφή Χαραλαμπίδη Σπυριδούλα Σχολική Σύμβουλος ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟ ΕΤΟΣ 2016-17 Β ΕΞΑΜΗΝΟ Λιβαδειά ΕΝΟΤΗΤΕΣ 1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 5: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: III

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 5: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: III ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Θεματική Ενότητα 5: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: III Θεματική Ενότητα 5: Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στην ψυχολογική προσέγγιση της Σχολής

Διαβάστε περισσότερα

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα -www.manolisischakis.gr για περισσότερη εκπαίδευση

Μανώλης Ισχάκης - Πνευματικά δικαιώματα -www.manolisischakis.gr για περισσότερη εκπαίδευση 1 Τέταρτο Μάθημα Οδηγός Δραστηριότητας Επισκόπηση... 3 Περίληψη... 3-5 Ώρα για δράση... 6-14 Σημειώσεις... 15 2 Μάθημα Πέμπτο- Επισκόπηση Σε αυτό το μάθημα θα μάθεις πώς να διαχειριστείς την λεπτή γραμμή

Διαβάστε περισσότερα

Η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών.

Η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών. Η γλωσσική ανάπτυξη των παιδιών. Κανείς δεν φαντάζεται ότι ο λόγος θα εμφανισθεί απότομα, στην τελική του μορφή μ ένα χτύπημα μιας μαγικής ράβδου, σαν μια μηχανή έτοιμη για χρήση. Η εγκατάσταση του πολύπλοκού

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00)

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ (ΨΧ 00) Πέτρος Ρούσσος ΔΙΑΛΕΞΗ 2 Σημαντικές ημερομηνίες και πρόσωπα στην ιστορία της Ψυχολογίας 350 π.χ. 320 π.χ 400 μ.χ. 1500 μ.χ. 1650 μ.χ. 1651 μ.χ. Ο Πλάτων προωθεί την έννοια

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΜΑΘΗΣΗΣ

ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΜΑΘΗΣΗΣ ΓΝΩΣΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΜΑΘΗΣΗΣ Θεωρία και Πράξη στη διδασκαλία τεχνικών γνώσεων 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ευρωπαϊκές εξελίξεις Ποια παιδαγωγική για το νέο ΕΛ; Σε ποια θεωρία στηρίζεται; Πώς εφαρμόζεται στην πράξη; 2 Ατζέντα

Διαβάστε περισσότερα

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης

Αναπτυξιακή Ψυχολογία. Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Αναπτυξιακή Ψυχολογία Διάλεξη 6: Η ανάπτυξη της εικόνας εαυτού - αυτοαντίληψης Θέματα διάλεξης Η σημασία της αυτοαντίληψης Η φύση και το περιεχόμενο της αυτοαντίληψης Η ανάπτυξη της αυτοαντίληψης Παράγοντες

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ. Άννα Κουκά

ΘΕΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ. Άννα Κουκά ΘΕΜΑΤΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ Άννα Κουκά Αξιολόγηση της επίδοσης των μαθητών. Μετρήσεις. Σημαντικές παρατηρήσεις Γενικός ορισμός με πρακτικά κριτήρια Αξιολόγηση είναι η απόδοση μιας ορισμένης

Διαβάστε περισσότερα

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που

Κάθε επιλογή, κάθε ενέργεια ή εκδήλωση του νηπιαγωγού κατά τη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι σε άμεση συνάρτηση με τις προσδοκίες, που ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι προσδοκίες, που καλλιεργούμε για τα παιδιά, εμείς οι εκπαιδευτικοί, αναφέρονται σε γενικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και παράλληλα σε ατομικά ιδιοσυγκρασιακά. Τέτοια γενικά κοινωνικο-συναισθηματικά

Διαβάστε περισσότερα

Παρουσίαση των σκοπών και των στόχων...35. Ημερήσια πλάνα...53

Παρουσίαση των σκοπών και των στόχων...35. Ημερήσια πλάνα...53 Πίνακας Περιεχομένων Εισαγωγή... 5 Κεφάλαιο 1 Πώς μαθαίνουν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας...11 Η Φυσική Αγωγή στην προσχολική ηλικία...14 Σχέση της Φυσικής Αγωγής με τους τομείς ανάπτυξης του παιδιού...16

Διαβάστε περισσότερα

Τρόποι εξάσκησης της μνήμης και μέθοδοι καλυτέρευσης

Τρόποι εξάσκησης της μνήμης και μέθοδοι καλυτέρευσης Η μνήμη είναι μια νοητική ικανότητα με την οποία αποθηκεύουμε, αναγνωρίζουμε και ανακαλούμε, αλλά και αναπλάθουμε πληροφορίες ή εμπειρίες. Με άλλα λόγια, με τη μνήμη αποθηκεύουμε και διατηρούμε δεδομένα

Διαβάστε περισσότερα

Επικοινωνία προπονητή-αθλητών

Επικοινωνία προπονητή-αθλητών Επικοινωνία προπονητή-αθλητών Γιάννης Ζαρώτης Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος, MSc-PhD www.psychology.org.gr Επικοινωνία Λεκτική: ό,τι λέμε χρησιμοποιώντας το λόγο Μη λεκτική: ό,τι λέμε χωρίς να το εκφράζουμε

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα : Ψ WORKS FOR YOU BASIC EDITION

Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα : Ψ WORKS FOR YOU BASIC EDITION Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα : Ψ WORKS FOR YOU BASIC EDITION Έχετε ποτέ αναρωτηθεί Πως λειτουργεί ο εγκέφαλός σας και αν μπορείτε να αξιοποιήσετε περισσότερες δυνατότητές του; Γιατί ορισμένοι άνθρωποι «τα πάνε

Διαβάστε περισσότερα

Καθορισµός της έννοιας της µάθησης

Καθορισµός της έννοιας της µάθησης ΕΠΕΑΕΚ ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥ ΩΝ ΤΟΥ Τ.Ε.Φ.Α.Α.ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΥΓΕΙΑΣ ΑΝΑΨΥΧΗΣ & ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ

ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ Λογικοθυμική προσέγγιση (Rational-Emotive Therapy) Αναπτύχθηκε από τον Albert Ellis τη δεκαετία του 1950. Πεποίθηση πως οι συναισθηματικές δυσκολίες οφείλονται σε λανθασμένες

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ, ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ, ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ, ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ 1 ο μάθημα Διδάσκουσα Δήμητρα Ιορδάνογλου ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Η εξελικτική πορεία της νοημοσύνης. Από το IQ στο EQ και στο SQ. Από τον Δαρβίνο στο ανερχόμενο πεδίο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΕΤΟΣΦΑΙΡΙΣΗ ΚΜ: : 305 ΠΑΤΣΙΑΟΥΡΑΣ ΑΣΤΕΡΙΟΣ

ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΕΤΟΣΦΑΙΡΙΣΗ ΚΜ: : 305 ΠΑΤΣΙΑΟΥΡΑΣ ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΕΤΟΣΦΑΙΡΙΣΗ ΚΜ: : 305 ΠΑΤΣΙΑΟΥΡΑΣ ΑΣΤΕΡΙΟΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΑΘΗΣΗΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΒΟΛΕΪ Η μάθηση μιας κίνησης είναι το σύνολο των εσωτερικών

Διαβάστε περισσότερα

ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ EΠEAEK Αναμόρφωση του Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών του ΤΕΦΑΑ - Αυτεπιστασία Αναπτυξιακή Ψυχολογία Ειρήνη Δερμιτζάκη -Μάριος Γούδας Διάλεξη 9: To παιχνίδι ως αναπτυξιακή διαδικασία ΤΙΤΛΟΙ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΝΟΤΗΤΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 2017-2018 Θεωρίες Μάθησης Μάθημα 3 ο Κυριακή Γ. Γιώτα Ψυχολόγος MSc., Ph.D. Ας δούμε λοιπόν 1. ένα μικρό παιδί κάνει τα πρώτα του βήματα 2. ένας έφηβος νιώθει έντονη έλξη για ορισμένα

Διαβάστε περισσότερα

Ευγενία Μαυρομάτη Παιδοψυχολόγος Δήμος Πειραιά

Ευγενία Μαυρομάτη Παιδοψυχολόγος Δήμος Πειραιά Ευγενία Μαυρομάτη Παιδοψυχολόγος Δήμος Πειραιά Η Συναισθηματική Νοημοσύνη είναι η σύνθεση όλων εκείνων των παραγόντων που κάνουν έναν άνθρωπο να πετυχαίνει στη ζωή του Αυτοεπίγνωση (αναγνώριση των συναισθημάτων

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστική Ψυχολογία. Ερωτήσεις Ποιο είναι το αντικείμενο της Γνωστικής Ψυχολογίας;

Γνωστική Ψυχολογία. Ερωτήσεις Ποιο είναι το αντικείμενο της Γνωστικής Ψυχολογίας; Γνωστική Ψυχολογία Ερωτήσεις Ποιο είναι το αντικείμενο της Γνωστικής Ψυχολογίας; Ποια είναι η σχέση της Γνωστικής Ψυχολογίας με την καθημερινή ζωή; Υπάρχουν πρακτικές εφαρμογές της Γνωστικής Ψυχολογίας;

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ. Μάθημα 4 «Η διαισθητική βιολογία των μικρών παιδιών»

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ. Μάθημα 4 «Η διαισθητική βιολογία των μικρών παιδιών» ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΝΟΙΩΝ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ Μάθημα 4 «Η διαισθητική βιολογία των μικρών παιδιών» Τα θέματά μας Πώς αντιλαμβάνονται τα μικρά παιδιά τον βιολογικό κόσμο ;;; Δηλαδή. τις βιολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Πέραν της θεωρίας του Piaget. Κ. Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ

Πέραν της θεωρίας του Piaget. Κ. Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ Πέραν της θεωρίας του Piaget Κ. Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ Προσεγγίσεις επεξεργασίας πληροφοριών Siegler, R. (2002) Πώς Σκέφτονται τα Παιδιά. Αθήνα: Gutenberg. Προσεγγίσεις επεξεργασίας πληροφοριών Η γνωστική

Διαβάστε περισσότερα

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους.

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί». Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν λανθασμένα ότι δεν είναι «ψυχικά δυνατοί» Άλλοι μπορεί να φοβούνται μήπως δεν «φανούν» ψυχικά δυνατοί στο περιβάλλον τους Η αυτοεικόνα μας «σχηματίζεται» ως ένα σχετικά σταθερό

Διαβάστε περισσότερα

Βιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ

Βιολογική εξήγηση των δυσκολιών στην ανθρώπινη επικοινωνία - Νικόλαος Γ. Βακόνδιος - Ψυχολόγ Οι άνθρωποι κάνουμε πολύ συχνά ένα μεγάλο και βασικό λάθος, νομίζουμε ότι αυτό που λέμε σε κάποιον άλλον, αυτός το εκλαμβάνει όπως εμείς το εννοούσαμε. Νομίζουμε δηλαδή ότι ο «δέκτης» του μηνύματος το

Διαβάστε περισσότερα

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015

Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Μάθηση και γνώση: μια συνεχής και καθοριστική αλληλοεπίδραση Αντώνης Λιοναράκης Στην παρουσίαση που θα ακολουθήσει θα μιλήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία. Ημερομηνία: 15/09/2017. Intellectual Output:

Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία. Ημερομηνία: 15/09/2017. Intellectual Output: Τίτλος: Εταίρος: Ενότητα 1: Πώς να διδάξεις ηλικιωμένους για να χρησιμοποιήσουν τη ψηφιακή τεχνολογία SOSU Oestjylland Ημερομηνία: 15/09/2017 Intellectual Output: IO3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ψυχολογικές Πτυχές...2

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρίες ανάπτυξης και μάθησης του παιδιού σε σχέση με τη μουσική

Θεωρίες ανάπτυξης και μάθησης του παιδιού σε σχέση με τη μουσική Θεωρίες ανάπτυξης και μάθησης του παιδιού σε σχέση με τη μουσική Κληρονομικότητα ή Περιβάλλον; Ζωή Διονυσίου Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου

Διαβάστε περισσότερα

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου- Υπολογιστή & Ευχρηστία

Αλληλεπίδραση Ανθρώπου- Υπολογιστή & Ευχρηστία Αλληλεπίδραση Ανθρώπου- Υπολογιστή & Ευχρηστία Ενότητα 2: Ο Άνθρωπος Σαπρίκης Ευάγγελος Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων (Γρεβενά) Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Χωρικής Αντίληψης και Σκέψης

Ανάπτυξη Χωρικής Αντίληψης και Σκέψης Ανάπτυξη Χωρικής Αντίληψης και Σκέψης Clements & Sarama, 2009; Sarama & Clements, 2009 Χωρική αντίληψη και σκέψη Προσανατολισμός στο χώρο Οπτικοποίηση (visualization) Νοερή εικονική αναπαράσταση Νοερή

Διαβάστε περισσότερα

ΗΘΙΚΗ & ΗΘΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ & ΣΤΗΝ Φ.Α.

ΗΘΙΚΗ & ΗΘΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ & ΣΤΗΝ Φ.Α. ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΗΘΙΚΗ & ΗΘΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ & ΣΤΗΝ Φ.Α. Μορέλα Έρη, PhD Ορισμοί Ηθική: σύνολο αρχών που ορίζουν τι είναι σωστό και

Διαβάστε περισσότερα

της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος

της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος της ΜΑΡΙΑΝΝΑΣ ΑΒΕΡΚΙΟΥ Παιδαγωγός MEd, Εκπαίδευση Παιδιών με Ειδικές Ανάγκες Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Φιλόλογος Περιεχομένα Ενότητες δραστηριοτήτων Μικρή ιστορία για τη δημιουργικότητα Ποιος θέλει

Διαβάστε περισσότερα

Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32)

Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32) Γνωστική Ψυχολογία Ι (ΨΧ32) Διάλεξη 1 Εισαγωγή, ορισμός και ιστορία της Γνωστικής Ψυχολογίας Πέτρος Ρούσσος Μερικά διαδικαστικά http://users.uoa.gr/~roussosp/gr/index.htm http://eclass.uoa.gr/courses/ppp146/

Διαβάστε περισσότερα

Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου)

Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου) Παναής Κασσιανός, δάσκαλος Διευθυντής του 10ου Ειδικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαρασλείου) Ομιλία-συζήτηση με βασικό άξονα προσέγγισης το Φάσμα του Αυτισμού και με αφορμή το βιβλίο της Εύας Βακιρτζή «Το Αυγό» στο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 4: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: ΙΙ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες. Θεματική Ενότητα 4: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: ΙΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ με έμφαση στις γνωστικές λειτουργίες Θεματική Ενότητα 4: Σχολές σκέψης στην ψυχολογία: ΙΙ Θεματική Ενότητα 4: Στόχοι: Η εισαγωγή των φοιτητών στην ψυχολογική προσέγγιση του Συνειρμισμού

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ

ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ - ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ Μαθηματικά (Άλγεβρα - Γεωμετρία) Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ και Α, Β ΤΑΞΕΙΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ Α ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ και Α ΤΑΞΗ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΕΠΑΛ ΚΕΝΤΡΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ. Ιωάννης Βρεττός

Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ. Ιωάννης Βρεττός Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Ιωάννης Βρεττός Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ Γνώρισμα της προσωπικότητας ή ασκήσιμη συμπεριφορά; ΜΗ ΛΕΚΤΙΚΑ ΚΑΝΑΛΙΑ Κινήσεις μέσα στον χώρο Κινήσεις των χεριών και του σώματος Οι κινήσεις

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ) ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 (ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ) Να σημειώσετε με Σ (σωστό) ή Λ (λάθος) στο τέλος των προτάσεων: 1. Η ύπαρξη των παραγόντων «υγιεινής» ή «διατήρησης» (κατά τον Herzberg) δημιουργεί ευχαρίστηση

Διαβάστε περισσότερα

Πως ο Νους Χειρίζεται το Φόβο

Πως ο Νους Χειρίζεται το Φόβο Πως ο Νους Χειρίζεται το Φόβο Σύμφωνα με δύο σχετικά πρόσφατες έρευνες, οι μνήμες φόβου και τρόμου διαφέρουν σημαντικά από τις συνηθισμένες μνήμες. Οι διαφορές αυτές δεν συνίστανται μόνο στις εμφανείς

Διαβάστε περισσότερα

Διαφοροποιημένη Διδασκαλία. Ε. Κολέζα

Διαφοροποιημένη Διδασκαλία. Ε. Κολέζα Διαφοροποιημένη Διδασκαλία Ε. Κολέζα Τι είναι η διαφοροποιημένη διδασκαλία; Είναι μια θεώρηση της διδασκαλίας που βασίζεται στην προϋπόθεση ότι οι δάσκαλοι πρέπει να προσαρμόσουν τη διδασκαλία τους στη

Διαβάστε περισσότερα

Βασικά ερωτήματα. ι βασικές Θεωρίες Μάθησης. Συμπεριφοριστικές ΘΜ Γνωστικές ΘΜ. Κονστρουκτιβιστικές Θ.Μ. 4. Κοινωνικός κονστρουκτιβισμός

Βασικά ερωτήματα. ι βασικές Θεωρίες Μάθησης. Συμπεριφοριστικές ΘΜ Γνωστικές ΘΜ. Κονστρουκτιβιστικές Θ.Μ. 4. Κοινωνικός κονστρουκτιβισμός Οι Ψυχολογικές Θεωρίες Μάθησης ι βασικές Θεωρίες Μάθησης Συμπεριφοριστικές ΘΜ Γνωστικές ΘΜ Το Μοντέλο Επεξεργασίας Πληροφοριών ΜΕΠ Piaget, Bruner, Gagne Κονστρουκτιβιστικές Θ.Μ. 4. Κοινωνικός κονστρουκτιβισμός

Διαβάστε περισσότερα

Στην ρίζα της δυσλεξίας, της ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπέρ-κινητικότητα και άλλων μαθησιακών δυσκολιών υπάρχει ένα χάρισμα, ένα ταλέντο.

Στην ρίζα της δυσλεξίας, της ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπέρ-κινητικότητα και άλλων μαθησιακών δυσκολιών υπάρχει ένα χάρισμα, ένα ταλέντο. Πώς ένα χάρισμα μπορεί να προκαλέσει δυσλειτουργία Στην ρίζα της δυσλεξίας, της ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπέρ-κινητικότητα και άλλων μαθησιακών δυσκολιών υπάρχει ένα χάρισμα, ένα ταλέντο. Αυτό

Διαβάστε περισσότερα

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας. Αξιολόγηση Ικανοτήτων

Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας. Αξιολόγηση Ικανοτήτων 3 Ενότητα εκπαίδευσης και κατάρτισης για τις δεξιότητες ηγεσίας Αξιολόγηση Ικανοτήτων Αξιολόγηση Ικανοτήτων Γενική Περιγραφή της Ενότητας: Αυτή η ενότητα στοχεύει στην αξιολόγηση των ηγετικών ικανοτήτων

Διαβάστε περισσότερα

Ανάλυση των δραστηριοτήτων κατά γνωστική απαίτηση

Ανάλυση των δραστηριοτήτων κατά γνωστική απαίτηση Ανάλυση των δραστηριοτήτων κατά γνωστική απαίτηση Πέρα όµως από την Γνωσιακή/Εννοιολογική ανάλυση της δοµής και του περιεχοµένου των σχολικών εγχειριδίων των Μαθηµατικών του Δηµοτικού ως προς τις έννοιες

Διαβάστε περισσότερα

Συμπεριφορά Καταναλωτή

Συμπεριφορά Καταναλωτή ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3 : Μάθηση Χριστίνα Μπουτσούκη Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Ασκήσεις φυσικής και Δυσλεξία

Ασκήσεις φυσικής και Δυσλεξία Ασκήσεις φυσικής και Δυσλεξία 1. Εισαγωγή 2. Τύποι 3. Ασκήσεις Γρηγοριάδης Ιωάννης Φυσική Η φυσική αποτελεί πεδίο στο οποίο μπορούν να διαπρέψουν οι μαθητές με δυσλεξία καθώς η ιδιαιτερότητα τους, τους

Διαβάστε περισσότερα

Μουσικοκινητική Αγωγή

Μουσικοκινητική Αγωγή Μουσικοκινητική Αγωγή Τι είναι η Μουσικοκινητική Αγωγή Αρχές της Μουσικοκινητικής Αγωγής (Carl Orff) Παιδαγωγικές βάσεις της Μουσικοκινητικής Αγωγής Ποιοι οι στόχοι της Μουσικοκινητικής Αγωγής Αυτοσχεδιασμός

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση σε νέα τεχνολογικά περιβάλλοντα

Μάθηση σε νέα τεχνολογικά περιβάλλοντα ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Μάθηση σε νέα τεχνολογικά περιβάλλοντα Ενότητα 4: Γνωστικές Θεωρίες Μάθησης Βασιλική Μητροπούλου-Μούρκα Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση Απόδοση. Διαφοροποιήσεις στην Κινητική Συμπεριφορά. Μάθημα 710 Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 3η

Μάθηση Απόδοση. Διαφοροποιήσεις στην Κινητική Συμπεριφορά. Μάθημα 710 Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 3η Μάθηση Απόδοση. Διαφοροποιήσεις στην Κινητική Συμπεριφορά Μάθημα 710 Μάθηση - Απόδοση Διάλεξη 3η Στόχοι- περιεχόμενο διάλεξης Ορισμός μάθησης διαφορές με την απόδοση Αξιολόγησης Μάθησης Στάδια μάθησης

Διαβάστε περισσότερα

Μουσική Παιδαγωγική. Μουσικοκινητική Αγωγή. Α εξάμηνο Θεωρία. Εισαγωγικές έννοιες μουσικής παιδαγωγικής. Τι είναι Μουσική Παιδαγωγική

Μουσική Παιδαγωγική. Μουσικοκινητική Αγωγή. Α εξάμηνο Θεωρία. Εισαγωγικές έννοιες μουσικής παιδαγωγικής. Τι είναι Μουσική Παιδαγωγική Μουσικοκινητική Αγωγή Α εξάμηνο Θεωρία Μίχα Παρασκευή, PhD Μουσικολόγος, Μουσικοπαιδαγωγός 1 Μουσικοκινητική Αγωγή (Θ) - ΜΙΧΑ Παρασκευή 1 Μουσική Παιδαγωγική Εισαγωγικές έννοιες μουσικής παιδαγωγικής Μουσικοκινητική

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΤΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚO ΣYΣΤΗΜΑ. Αθανασιάδης Στάθης φυσικοθεραπευτής NDT

ΟΠΤΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚO ΣYΣΤΗΜΑ. Αθανασιάδης Στάθης φυσικοθεραπευτής NDT ΟΠΤΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚO ΣYΣΤΗΜΑ Αθανασιάδης Στάθης φυσικοθεραπευτής NDT ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜOΣ ΤΗΣ ΟΡΑΣΗΣ «κοιτάζουμε με τα μάτια αλλά βλέπουμε με τον εγκέφαλο» 90% των πληροφοριών που φθάνουν στον εγκέφαλο περνούν μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Διδακτική Μεθοδολογία

Διδακτική Μεθοδολογία Διδακτική Μεθοδολογία Δομικά Στοιχεία της Διδασκαλίας Μάθημα 1 ο Διδασκαλία Μάθηση Διδασκαλία (Βικιπαίδεια) Διδασκαλία είναι η µετάδοση γνώσεων από τον δάσκαλο προς τον µαθητή. Διακρίνεται σε φυσική διδασκαλία

Διαβάστε περισσότερα

30/4/2015. Γνωστική Ψυχολογία και Οικοδόμηση της Γνώσης

30/4/2015. Γνωστική Ψυχολογία και Οικοδόμηση της Γνώσης Γνωστική Ψυχολογία και Οικοδόμηση της Γνώσης Το νόημα της γνωστικής ψυχολογίας Βασικά χαρακτηριστικά της γνωστικής επιστήμης Κύριες προσεγγίσεις στη μάθηση με προσανατολισμό γνωστικής ψυχολογίας: Ουσιαστική

Διαβάστε περισσότερα

"Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι." Oscar Wilde

Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι. Oscar Wilde 1 Αγαπημένε μου φίλε/η, "Να είσαι ΕΣΥ! Όλοι οι άλλοι ρόλοι είναι πιασμένοι." Oscar Wilde Θα ήθελα να σε καλωσορίσω σε αυτό το σεμινάριο. Είναι πολύ σημαντικό για εμένα να ξέρεις πώς δεσμεύομαι με το πέρας

Διαβάστε περισσότερα

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών

Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning. Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη. E-learning. Οδηγός Σπουδών Πρόγραμμα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης E-Learning Συναισθηματική - Διαπροσωπική Νοημοσύνη E-learning Οδηγός Σπουδών Το πρόγραμμα εξ αποστάσεως εκπαίδευσης ( e-learning ) του Πανεπιστημίου Πειραιά του Τμήματος

Διαβάστε περισσότερα

Η αλλαγή (μόνιμη και διαρκής) στη συμπεριφορά, που οφείλεται στην απόκτηση εμπειριών, γνώσεων και ικανοτήτων. Η αλλαγή αφορά στην συμπεριφορά, τις

Η αλλαγή (μόνιμη και διαρκής) στη συμπεριφορά, που οφείλεται στην απόκτηση εμπειριών, γνώσεων και ικανοτήτων. Η αλλαγή αφορά στην συμπεριφορά, τις 1 2 Η αλλαγή (μόνιμη και διαρκής) στη συμπεριφορά, που οφείλεται στην απόκτηση εμπειριών, γνώσεων και ικανοτήτων. Η αλλαγή αφορά στην συμπεριφορά, τις γνώσεις, τις νοητικές αναπαραστάσεις, τις ικανότητες

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη ψυχολογικών δεξιοτήτων μέσα από τον αθλητισμό. Ψούνη Λίνα ΚΦΑ, Ψυχολόγος. MSc, υποψήφια διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Ανάπτυξη ψυχολογικών δεξιοτήτων μέσα από τον αθλητισμό. Ψούνη Λίνα ΚΦΑ, Ψυχολόγος. MSc, υποψήφια διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Ανάπτυξη ψυχολογικών δεξιοτήτων μέσα από τον αθλητισμό Ψούνη Λίνα ΚΦΑ, Ψυχολόγος. MSc, υποψήφια διδάκτωρ Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Ποιες είναι οι ψυχολογικές Ο όρος «Εξάσκηση Ψυχολογικών Δεξιοτήτων» χρησιμοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ 3.4. ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Σε μια κοινωνία που η ζωή της οργανώνεται μέσω θεσμών, η Ψυχολογία έρχεται να δώσει λύσεις σε προβλήματα που δεν λύνονται από τους θεσμούς, και ν αναλύσει τις

Διαβάστε περισσότερα

Εννοιολογική χαρτογράφηση: Διδακτική αξιοποίηση- Αποτελέσματα για το μαθητή

Εννοιολογική χαρτογράφηση: Διδακτική αξιοποίηση- Αποτελέσματα για το μαθητή Το λογισμικό της εννοιολογικής χαρτογράυησης Inspiration Η τεχνική της εννοιολογικής χαρτογράφησης αναπτύχθηκε από τον καθηγητή Joseph D. Novak, στο πανεπιστήμιο του Cornell. Βασίστηκε στις θεωρίες του

Διαβάστε περισσότερα

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο

Θετική Ψυχολογία. Καρακασίδου Ειρήνη, MSc. Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Θετική Ψυχολογία Καρακασίδου Ειρήνη, MSc Ψυχολόγος-Αθλητική Ψυχολόγος Υποψήφια Διδάκτωρ Κλινικής και Συμβουλευτικής Ψυχολογίας, Πάντειο Παν/μιο Εισαγωγή Θετική-Αρνητική Ψυχολογία Στόχοι της Ψυχολογίας

Διαβάστε περισσότερα

Επίσκεψη στο Ίδρυμα Λασκαρίδη

Επίσκεψη στο Ίδρυμα Λασκαρίδη Τάξη: Β, τμήματα: 3 ο & 4 ο Σχολικό έτος: 2011-12 Επίσκεψη στο Ίδρυμα Λασκαρίδη Συνοδοί καθηγητές: Γιαννίρη Σμαρώ, Γκόντα Θεοδώρα και Μπακούρος Βασίλειος 1 2 Περιεχόμενα Περιεχόμενα Περιεχόμενα... 3 Επίσκεψη

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΕΛΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ

ΜΑΘΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΕΛΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΜΑΘΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΕΛΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΜΕΡΟΣ Α-ESSAY QUESTIONS-ΑΠΑΝΤΗΣΤΕ ΣΕ 5 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ 1.Αναλύστε την Κοινωνική διάσταση της κοινωνικής ψυχολογίας μπορείτε να αναφερθείτε

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΟΣ ΧΡΗΣΙΜΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΕΣ

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΟΣ ΧΡΗΣΙΜΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΕΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΕΝΟΣ ΧΡΗΣΙΜΟΥ ΕΡΓΑΛΕΙΟΥ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΣΥΝΔΙΑΛΛΑΓΕΣ Αγγελική Γουδέλη, 2011 Κοινωνικό Άγχος Αμηχανία Φόβος Το κοινωνικό άγχος, ή αλλιώς κοινωνική φοβία, θεωρείται

Διαβάστε περισσότερα

Θεωρία επεξεργασίας πληροφοριών (ΕΠ) και εφαρμογές στην Π.Α.

Θεωρία επεξεργασίας πληροφοριών (ΕΠ) και εφαρμογές στην Π.Α. Θεωρία επεξεργασίας πληροφοριών (ΕΠ) και εφαρμογές στην Π.Α. Η προσέγγιση αυτή τονίζει ότι ο Πιαζέ υποτιμούσε την ικανότητα των μικρών παιδιών. Επίσης, διαφωνούν με τον Πιαζε για το αν η ανάπτυξη ακολουθεί

Διαβάστε περισσότερα

Βετεράνοι αθλητές. Απόδοση & Ηλικία. Βασικά στοιχεία. Αθλητισμός Επιδόσεων στη 2η και 3η Ηλικία. Γενικευμένη θεωρία για τη

Βετεράνοι αθλητές. Απόδοση & Ηλικία. Βασικά στοιχεία. Αθλητισμός Επιδόσεων στη 2η και 3η Ηλικία. Γενικευμένη θεωρία για τη Αθλητισμός Επιδόσεων στη 2η και 3η Ηλικία. Γενικευμένη θεωρία για τη Διατήρηση η της αθλητικής απόδοσης 710: 8 η Διάλεξη Μιχαλοπούλου Μαρία Ph.D. Περιεχόμενο της διάλεξης αυτής αποτελούν: Αγωνιστικός αθλητισμός

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την 1 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ Δρ. Ζαφειριάδης Κυριάκος Οι ικανοί αναγνώστες χρησιμοποιούν πολλές στρατηγικές (συνδυάζουν την παλαιότερη γνώση τους, σημειώνουν λεπτομέρειες, παρακολουθούν

Διαβάστε περισσότερα

Από τη μεγάλη γκάμα των δεξιοτήτων ζωής που μπορεί κανείς να αναπτύξει παρακάτω παρουσιάζονται τρεις βασικοί άξονες.

Από τη μεγάλη γκάμα των δεξιοτήτων ζωής που μπορεί κανείς να αναπτύξει παρακάτω παρουσιάζονται τρεις βασικοί άξονες. Δεξιότητες ζωής είναι οι ικανότητες οι οποίες συμβάλλουν σε μια πετυχημένη, παραγωγική και γεμάτη ικανοποίηση ζωή. Οι δεξιότητες ζωής αποτελούν το σύνολο των στάσεων και συμπεριφορών που προσφέρουν στους

Διαβάστε περισσότερα

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου

Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Βασίλειος Κωτούλας vaskotoulas@sch.gr h=p://dipe.kar.sch.gr/grss Αρχαιολογικό Μουσείο Καρδίτσας Μάθηση & Εξερεύνηση στο περιβάλλον του Μουσείου Η Δομή της εισήγησης 1 2 3 Δυο λόγια για Στόχοι των Ερευνητική

Διαβάστε περισσότερα

3 ο Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ

3 ο Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ 3 ο Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο ΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ Α. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΛΕΙΣΤΟΥ ΤΥΠΟΥ Ερωτήσεις της µορφής «σωστό λάθος» Να χαρακτηρίσετε µε Σ (σωστό) ή µε Λ (λάθος) καθεµιά από τις παρακάτω προτάσεις. 1. Ένα ιδιωτικό

Διαβάστε περισσότερα

Managers & Leaders. Managers & Leaders

Managers & Leaders. Managers & Leaders είναι διαφορετικοί? Οι ηγέτες των επιχειρήσεων έχουν περισσότερα κοινά µε τους καλλιτέχνες παρά µε τους Managers.. 1 Αντιµετώπιση της πολυπλοκότητας SHIP Αντιµετώπιση της αλλαγής Λήψηαπόφασης : τι πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ I

Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ I Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ I Θεωρητικά πλαίσια: 1. Η προσέγγιση της βιολογίας-ωρίμανσης 2. Συμπεριφορισμός-μάθηση Κ. Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ Θεωρητικά πλαίσια: 1. Η προσέγγιση της βιολογίας-ωρίμανσης 2. Συμπεριφορισμός-μάθηση

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΏΝ:

ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΏΝ: ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΏΝ: σύγχρονες αναγνώσεις Καβάλα 14/11/2015 ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΤΖΕΚΑΚΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 2 Γιατί αλλαγές; 1 3 Για ουσιαστική μαθηματική ανάπτυξη, Σύγχρονο πρόγραμμα

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια

Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια Οδηγός διαφοροποίησης για την πρωτοβάθµια Γιατί χρειάζεται να κάνουµε τόσο ειδική διαφοροποίηση; Τα παιδιά που βρίσκονται στο φάσµα του αυτισµού έχουν διαφορετικό τρόπο σκέψης και αντίληψης για τον κόσµο,

Διαβάστε περισσότερα