Αρ. Φακ.: Αυγούστου 2016

Transcript

1 ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Αρ. Φακ.: Αυγούστου 2016 Διευθυντές/τριες Σχολείων Δημοτικής, Μέσης Γενικής και Μέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης Θέμα: Στόχοι υπό έμφαση της σχολικής χρονιάς Αναφορικά με το πιο πάνω θέμα, αποστέλλονται πληροφορίες που αφορούν στους τρεις υπό έμφαση στόχους που έχουν τεθεί από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για τη σχολική χρονιά Οι στόχοι είναι οι ακόλουθοι: 1. Η βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων με έμφαση στην εφαρμογή κατά τη διάρκεια της διδακτικής διαδικασίας (προγραμματισμός, διδασκαλία, αξιολόγηση), των Αναδομημένων Αναλυτικών Προγραμμάτων και, ιδιαίτερα, των Δεικτών Επιτυχίας και Δεικτών Επάρκειας. 2. Η ευαισθητοποίηση κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση της ισότητας και του σεβασμού. 3. Η αξιοποίηση του πολιτιστικού πλούτου του συνόλου των κατοίκων της Ευρώπης και η ανάδειξη των κοινών στοιχείων και της πολυμορφίας των ευρωπαϊκών 1

2 πολιτισμών, μέσα από πολιτιστικές δράσεις, στo πλαίσιo του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017». Οι τρεις αυτοί στόχοι συνάδουν με τους βασικούς άξονες της πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού, οι οποίοι αφορούν στην πλήρη ενσωμάτωση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στη διδακτική πράξη, στην προώθηση του αλφαβητισμού και στην επέκταση του θεσμού της Επαγγελματικής Μάθησης (Ε.Μ.) των εκπαιδευτικών λειτουργών. Παράλληλα, το «Δεν Ξεχνώ» παραμένει ως διαχρονικός στόχος του Υπουργείου, αποσκοπώντας στη διατήρηση της μνήμης των κατεχομένων εδαφών μας και την προώθηση της επίτευξης της επανένωσης της πατρίδας μας, καθώς και της ειρηνικής συμβίωσης μεταξύ όλων των κοινοτήτων του νησιού μας. ΣΤΟΧΟΣ 1: Η βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων με έμφαση στην εφαρμογή κατά τη διάρκεια της διδακτικής διαδικασίας (προγραμματισμός, διδασκαλία, αξιολόγηση), των Αναδομημένων Αναλυτικών Προγραμμάτων και, ιδιαίτερα, των Δεικτών Επιτυχίας και Δεικτών Επάρκειας Η βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων αποτελεί κύρια επιδίωξη των δημόσιων σχολείων, ως συνέχεια και των εμφάσεων των προηγούμενων ετών. Η βελτίωση αυτή επιδιώκεται εμφαντικά μέσω της αξιοποίησης των αναδομημένων Αναλυτικών Προγραμμάτων και, ιδιαίτερα, των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας, ως εργαλείων που κατευθύνουν τόσο τον προγραμματισμό της διδασκαλίας και την υλοποίησή της όσο και την αξιολόγηση των μαθησιακών αποτελεσμάτων και τη λήψη αποφάσεων στη βάση αυτών. Πρόκειται για Δείκτες που καθοδηγούν και υποστηρίζουν τον/την εκπαιδευτικό, ώστε η διδακτική διαδικασία που ακολουθεί να είναι έγκυρη και να επιτυγχάνει την ευθυγράμμιση μεταξύ περιεχομένου, διδακτικής μεθοδολογίας και αξιολόγησης. 2

3 Οι εκπαιδευτικοί σε όλες τις σχολικές μονάδες θα πρέπει συστηματικά και μεθοδικά να σχεδιάσουν, να εφαρμόσουν και να αξιολογήσουν παιδαγωγικές αποφάσεις και δράσεις, που στοχευμένα θα δημιουργούν τις συνθήκες βελτίωσης των μαθησιακών αποτελεσμάτων όλων των παιδιών. Τα αναδομημένα Αναλυτικά Προγράμματα, στη βάση Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας, καθώς και οι δράσεις Επαγγελματικής Μάθησης, οι οποίες θα επιλεγούν από τις σχολικές μονάδες με γνώμονα τις διαγνωσμένες ανάγκες των εκπαιδευτικών, θα πρέπει να αποτελέσουν τη βάση της όλης προσπάθειας για επίτευξη του στόχου. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι με τον όρο μαθησιακά αποτελέσματα εννοούνται όχι μόνο οι γνώσεις, αλλά και οι στάσεις, οι συμπεριφορές και οι δεξιότητες που επιδιώκεται να αποκτήσουν οι μαθητές μέσα από την εφαρμογή των Αναλυτικών Προγραμμάτων. Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να αξιοποιήσουν τους Δείκτες Επιτυχίας και τους Δείκτες Επάρκειας, καθ όλη τη διάρκεια της διδακτικής διαδικασίας, ως βασικά εργαλεία: Ως «τις συνιστώσες ενός ελάχιστου πυρηνικού προγράμματος» που καθορίζει τις γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις κλειδιά, τις οποίες ο μαθητής σε κάθε τάξη και στάδιο ανάπτυξής του αναμένεται να καλλιεργήσει ως προσδοκώμενα αποτελέσματα. Ως «οδοδείκτες» που καθοδηγούν τον προγραμματισμό της διδασκαλίας σε επίπεδο μαθήματος, σε επίπεδο διδακτικής ενότητας και σε επίπεδο τετραμήνων ή σχολικού έτους. Ως «εργαλεία στόχευσης» κατά τη διδασκαλία, ώστε η διδακτική μεθοδολογία, η επιλογή των δραστηριοτήτων και η διαχείριση του χρόνου να καταστούν αποτελεσματικές. Ως «εργαλεία αποτίμησης» του βαθμού στον οποίο οι μαθητές/τριες έχουν επιτύχει την επιδιωκόμενη μάθηση τη συγκεκριμένη στιγμή. Mε την αποτελεσματική αξιοποίηση των Δεικτών είναι δυνατόν να προληφθούν και να αντιμετωπισθούν φαινόμενα αναλφαβητισμού. Ο όρος Λειτουργικός Αλφαβητισμός 3

4 αναφέρεται στην ικανότητα του ατόμου να χρησιμοποιεί βασικές δεξιότητες, ούτως ώστε να διαχειρίζεται εργασίες στην καθημερινότητά του, στην κοινωνία και στον εργασιακό χώρο. Επομένως, τα χρόνια της φοίτησης των παιδιών στο σχολείο αποτελούν μια πολύ σημαντική περίοδο, για να αντιμετωπισθούν ελλείψεις σε δεξιότητες αλφαβητισμού και να τους δοθούν ευκαιρίες στήριξης ώστε να αξιοποιήσουν στον μέγιστο δυνατό βαθμό τις εκπαιδευτικές τους δυνατότητες. Στο πλαίσιο του 1 ου υπό έμφαση στόχου, δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας, καθώς είναι ευρύτερα αποδεκτό και ερευνητικά αποδεδειγμένο πως τόσο η εξοικείωση των παιδιών με το βιβλίο όσο και η ανάγνωση βιβλίων και άλλων μορφών γραπτού λόγου, σε έντυπη ή ψηφιακή μορφή, έχουν πολλαπλά οφέλη για τον/τη μαθητή/τρια και συμβάλλουν στη βελτίωση των ακαδημαϊκών του/της επιδόσεων και στη γενικότερη καλλιέργεια της Ελληνικής Γλώσσας, προσπάθεια η οποία θα πρέπει να είναι διαρκής και στοχευμένη. Στο Παράρτημα Α δίνονται σημαντικές πληροφορίες και εισηγήσεις προς τις σχολικές μονάδες για την προώθηση του στόχου. Η κάθε σχολική μονάδα, με βάση τις ιδιαίτερες ανάγκες της και αξιοποιώντας το ανθρώπινο δυναμικό της, έχει τη δυνατότητα να υιοθετήσει τις πιο κατάλληλες γι αυτήν εισηγήσεις και, παράλληλα, να εμπλουτίσει την όλη προσπάθεια με δικές της πρακτικές, συνδέοντας την προώθηση του στόχου με το σχέδιο δράσης του σχολείου για την Επαγγελματική Μάθηση των εκπαιδευτικών του. ΣΤΟΧΟΣ 2: Η ευαισθητοποίηση κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση της ισότητας και του σεβασμού Οι ακραίες τάσεις, οι βιαιοπραγίες και η τρομοκρατία, που έχουν εξαπλωθεί στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο, αποτελούν ακραία δείγματα φανατισμού και μισαλλοδοξίας και προσπάθειες νομιμοποίησης της βίας ως μέσου υπεράσπισης ιδεολογιών. Οι κυβερνήσεις των χωρών αναζητούν λύσεις σε βραχυπρόθεσμες στρατηγικές πρόληψης και παρέμβασης, αλλά οι μακροπρόθεσμες λύσεις πρέπει να 4

5 αναζητηθούν στην εκπαίδευση. Για τον λόγο αυτό το Υ.Π.Π. θέτει υπό έμφαση, για δεύτερη συνεχή χρονιά, την καλλιέργεια της ευαισθητοποίησης κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και την προώθηση της ισότητας και του σεβασμού. Η εκπαίδευση που αντιτάσσεται στον ρατσισμό και στον φανατισμό θωρακίζει τη δημοκρατική υπόσταση της κοινωνίας και, πάνω από όλα, αποτρέπει τα παιδιά και τους νέους μας από την υιοθέτηση μισαλλόδοξων συμπεριφορών, διακρίσεων, εκφοβισμού και κοινωνικού αποκλεισμού. Ο εκπαιδευτικός αυτός στόχος αποκτά ιδιαίτερη σημασία στο κυπριακό συγκείμενο, το οποίο χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες ιστορικοπολιτικές ιδιαιτερότητες του παρελθόντος και αυξημένες μεταναστευτικές ροές του παρόντος. Η εφαρμογή της αντιρατσιστικής πολιτικής μπορεί αφενός να συμβάλει στην καλλιέργεια μιας κουλτούρας ειρήνης, μη βίας και κοινωνικής δικαιοσύνης στην Κύπρο και αφετέρου να ενισχύσει την παρούσα προσπάθεια για επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Η αντιρατσιστική εκπαίδευση λειτουργεί αποτελεσματικά μόνο σε πλαίσιο όπου τα ρατσιστικά περιστατικά αναγνωρίζονται και αντιμετωπίζονται χωρίς εξαιρέσεις. Η προσπάθεια για επίτευξη του στόχου είναι δυνατόν να επικεντρωθεί στα πιο κάτω σημεία, στη βάση των σκοπών της αντιρατσιστικής πολιτικής του Υ.Π.Π., όπως αυτή περιγράφεται ιδιαίτερα στον Κώδικα Συμπεριφοράς κατά του Ρατσισμού και Οδηγού Διαχείρισης και Καταγραφής Ρατσιστικών Περιστατικών: Στην αύξηση της γνώσης και ευαισθητοποίησης των παιδιών για θέματα ρατσισμού, διαφορετικότητας και ανθρώπινων δικαιωμάτων, μέσα από την αναγνώριση οποιωνδήποτε άμεσων ή έμμεσων, σκόπιμων ή άσκοπων λόγων, πράξεων και διαδικασιών που οδηγούν σε αρνητικές διακρίσεις συγκεκριμένων ατόμων με βάση τη διαφορετικότητά τους. Στην καλλιέργεια δεξιοτήτων επικοινωνίας, ενσυναίσθησης και κοινωνικής ευαισθησίας στο πλαίσιο ανάπτυξης αντιρατσιστικής κουλτούρας. Στην αλλαγή στάσεων και συμπεριφορών μέσα από την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης και την ενίσχυση της αναστοχαστικής διαδικασίας σε θέματα συμπεριφορών 5

6 Στην ανάληψη δράσης από μέρους των ίδιων των παιδιών για πρόληψη και αντιμετώπιση ρατσιστικών περιστατικών και προώθηση της αλλαγής στο περιβάλλον με καλλιέργεια αξιών, όπως αυτή της ισότητας και του σεβασμού στα δικαιώματα όλων. Επισημαίνεται ότι τα σχολεία, στην προσπάθεια που κατέβαλαν για υλοποίηση του εν λόγω υπό έμφαση στόχου κατά τη σχολική χρονιά , έχουν εργαστεί σε αρκετά μεγάλο βαθμό στο πρώτο σημείο που αφορά στην αύξηση της γνώσης και ευαισθητοποίησης των παιδιών γύρω από τα θέματα του ρατσισμού, της διαφορετικότητας, της ισότητας, των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Κατά την παρούσα σχολική χρονιά, προσφέρεται η ευκαιρία να προβούν οι εκπαιδευτικοί σε δράσεις με την ουσιαστικότερη εμπλοκή των μαθητών και μαθητριών και κυρίως στη λήψη απόφασης για υιοθέτηση του Κώδικα. Η προσπάθεια αυτή θα ενισχυθεί με την επιλογή επιμορφωτικών δράσεων από τις σχολικές μονάδες, στο πλαίσιο της Επαγγελματικής Μάθησης των εκπαιδευτικών λειτουργών. Στο ευρύτερο πλαίσιο του 2ου στόχου, εντάσσεται και η καταπολέμηση των προκαταλήψεων, των διακρίσεων και του εξτρεμισμού, με απώτερο σκοπό την προώθηση του διαχρονικού μας στόχου για το «Δεν ξεχνώ», της ειρήνης και της συμφιλίωσης στον τόπο μας. Αυτό επιτυγχάνεται μέσα από την καλλιέργεια δεξιοτήτων όπως η ενσυναίσθηση, η πολυπρισματικότητα, η αλληλεγγύη και η αποδόμηση στερεοτύπων και επιφανειακών συναισθηματισμών. Βασική επιδίωξη είναι, μέσα από την εκπαίδευση για την ειρήνη, να αναδείξουμε τις ευρύτερες αξίες που θα πρέπει να διακρίνουν τους νέους μας, αξίες όπως η ανεκτικότητα, ο σεβασμός, η αποδοχή της διαφορετικότητας και η εναντίωση στη ρητορική του μίσους. Για τον λόγο αυτό, το ΥΠΠ ενθαρρύνει συγκεκριμένες εισηγήσεις για δράσεις, που να είναι αμοιβαία επωφελείς για όλους τους πολίτες της χώρας μας και να αντανακλούν τη θέληση και το όραμά μας, για να κτίσουμε σε στέρεες βάσεις το κοινό μας μέλλον. 6

7 Στο Παράρτημα Β παρουσιάζονται ενδεικτικές εισηγήσεις προς υλοποίηση του εν λόγω στόχου, οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν ιδέες για προβληματισμό και συζήτηση. Αυτές είναι δυνατόν να προσαρμοστούν στις ιδιαιτερότητες της κάθε σχολικής μονάδας και να συνδεθούν με τις αποφάσεις του διδακτικού προσωπικού για την Επαγγελματική τους Μάθηση. ΣΤΟΧΟΣ 3: Η αξιοποίηση του πολιτιστικού πλούτου του συνόλου των κατοίκων της Ευρώπης και η ανάδειξη των κοινών στοιχείων και της πολυμορφίας των ευρωπαϊκών πολιτισμών, μέσα από πολιτιστικές δράσεις, στο πλαίσιο του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017» Ο θεσμός «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» είναι μια από τις σπουδαιότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις με παγκόσμια απήχηση. Ο τίτλος της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης ορίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και αποτελεί μεγάλη τιμή για κάθε ευρωπαϊκή πόλη και τη χώρα της. Για περίοδο ενός έτους δίνεται στην πόλη αυτή η ευκαιρία να τονίσει τη σημασία της πολιτιστικής ανάπτυξης, να εμπλέξει τους πολίτες και τους δημιουργούς στη διαδικασία αυτή και να προωθήσει την ευρωπαϊκή πολιτιστική ταυτότητα. Στο πλαίσιο του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017», το Υ.Π.Π. καλεί τα σχολεία να δραστηριοποιηθούν, ώστε οι μαθητές/τριες: Να γνωρίσουν τον πολιτιστικό πλούτο της πατρίδας μας και, ιδιαίτερα, της Πάφου σε σχέση με τον πολιτιστικό πλούτο των άλλων ευρωπαϊκών πόλεων ή χωρών. Να εμπλακούν σε δραστηριότητες που αναδεικνύουν την αλληλεπίδραση και όσμωση των πολιτισμών στο πέρασμα των χρόνων σε τοπικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Η προσπάθεια αυτή θα πρέπει να έχει κυρίως βιωματικό χαρακτήρα, να αναπτύσσεται θεματικά εντός των γνωστικών αντικειμένων του Αναλυτικού Προγράμματος και να οδηγεί σε δημιουργική έκφραση και πολιτιστική δράση των παιδιών. Απαραίτητη 7

8 κρίνεται η σύνδεση τόσο με τον 1 ο υπό έμφαση στόχο, τη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων μέσω των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας όσο και με τον 2 ο υπό έμφαση στόχο για την προώθηση της ισότητας και του σεβασμού. Επισημαίνεται ότι οι δράσεις που θα αναληφθούν θα πρέπει να απορρέουν μέσα από την καθημερινή εργασία των σχολείων και να ανταποκρίνονται στα ενδιαφέροντα και τις δυνατότητες των παιδιών και των εκπαιδευτικών. Επιπλέον, θα πρέπει να αποτελούν λειτουργικό μέρος της ευρύτερης πολιτικής της σχολικής μονάδας και του τοπικού συγκείμενου. Η εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας θεωρείται σημαντική και οι σχολικές μονάδες καλούνται να αξιοποιήσουν τον παράγοντα αυτό. Στο Παράρτημα Γ παρουσιάζονται ενδεικτικές εισηγήσεις προς υλοποίηση του εν λόγω στόχου, οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν ιδέες για προβληματισμό και συζήτηση. Δρ Κυπριανός Δ. Λούης Διευθυντής Μέσης Εκπαίδευσης Δρ Ηλίας Μαρκάτζιης Διευθυντής Mέσης Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης Χρίστος Χατζηαθανασίου Αν. Διευθυντής Δημοτικής Eκπαίδευσης 8

9 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΣΤΟΧΟΣ 1 ος : Η βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων με έμφαση στην εφαρμογή, κατά τη διάρκεια της διδακτικής διαδικασίας (προγραμματισμός, διδασκαλία, αξιολόγηση), των Αναδομημένων Αναλυτικών Προγραμμάτων και, ιδιαίτερα, των Δεικτών Επιτυχίας και Δεικτών Επάρκειας Οι σχολικές μονάδες καλούνται να αξιοποιήσουν εισηγήσεις και προτάσεις για προώθηση του 1 ου υπό έμφαση στόχου και να αναπτύξουν δράσεις που αφορούν στις διαστάσεις της ποιοτικής διδασκαλίας και της διαμορφωτικής αξιολόγησης, που αποτελούν βασικές συνισταμένες της βελτίωσης των μαθησιακών αποτελεσμάτων και της πρόληψης και αντιμετώπισης του αναλφαβητισμού, στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης του σχολείου και της Επαγγελματικής Μάθησης των εκπαιδευτικών λειτουργών. Οι όποιες εισηγήσεις, που παρουσιάζονται, είναι προτεινόμενες και δεν αποτελούν έτοιμες λύσεις προς εφαρμογή. Αποσκοπούν στο να προβληματίσουν και να δημιουργήσουν το έναυσμα της συζήτησης σε κάθε σχολική μονάδα για κάθε στάδιο της διδακτικής διαδικασίας (προγραμματισμός, διδασκαλία, αξιολόγηση), ώστε να αναζητηθούν, να αναπτυχθούν και να υλοποιηθούν οι καταλληλότερες προς εφαρμογή ιδέες, ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες της κάθε σχολικής μονάδας. Α. Η κάθε σχολική μονάδα θα πρέπει να εφαρμόζει τους Δείκτες Επιτυχίας και Επάρκειας : Ως «τις συνιστώσες ενός ελάχιστου πυρηνικού προγράμματος» που καθορίζει τις γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις κλειδιά, τις οποίες ο μαθητής σε κάθε τάξη και στάδιο ανάπτυξής του αναμένεται να καλλιεργήσει ως προσδοκώμενα αποτελέσματα. Αυτές οι γνώσεις, δεξιότητες και στάσεις κλειδιά έχουν την εγγενή ικανότητα να παράγουν νέα γνώση και είναι δείκτες επιτυχίας του μαθητή από τάξη σε τάξη και από το ένα επίπεδο εκπαίδευσης σε άλλο. 1

10 Επομένως, θα πρέπει να επιδιώκεται: - Η ένταξη των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας στην καθημερινή διδασκαλία αφήνοντας πάντα περιθώριο στον/στην εκπαιδευτικό να εμπλουτίσει τη διδασκαλία του με ό,τι άλλο θεωρεί αναγκαίο για ικανοποίηση των αναπτυξιακών- μαθησιακών αναγκών των μαθητών του/της. - Η διευκόλυνση της προετοιμασίας του μαθήματος και η χρησιμοποίηση της ύλης και του διδακτικού υλικού για την επίτευξη των Δεικτών Επιτυχίας. - Η επιλογή από τους αντίστοιχους Δείκτες Επάρκειας των διδακτέων που υποστηρίζουν την επίτευξη του Δείκτη Επιτυχίας, μέσω της άσκησης της παιδαγωγικής αυτονομίας του/της εκπαιδευτικού η οποία του επιτρέπει να επιλέγει, να διαφοροποιεί και να εμπλουτίζει τους Δείκτες Επάρκειας. Ως «οδοδείκτες» που καθοδηγούν τον προγραμματισμό της διδασκαλίας σε επίπεδο μαθήματος, σε επίπεδο διδακτικής ενότητας και σε επίπεδο τετραμήνων ή σχολικού έτους. Έτσι, ο προγραμματισμός θα είναι αποδοτικός και επαρκής χρονικά, έγκυρος ως προς το περιεχόμενό του και θα στοχεύει στις εμφάσεις που διαφαίνονται μέσα από τις πυρηνικές γνώσεις, δεξιότητες και συμπεριφορές, όπως περιγράφονται στους Δείκτες. Επομένως, θα πρέπει να επιδιώκεται: - Ο μακροπρόθεσμος και βραχυπρόθεσμος προγραμματισμός της εφαρμογής των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας, λαμβάνοντας υπόψη την καλύτερη αξιοποίηση του διδακτικού χρόνου. - Η καλλιέργεια δεξιοτήτων αποτελεσματικής διαχείρισης του διδακτικού χρόνου από μέρους των εκπαιδευτικών σε επίπεδο μαθητή και σχολικής τάξης. - Η πραγματοποίηση συντονισμού μεταξύ των διδασκόντων/ουσών σε επίπεδο προγραμματισμού. - H ενεργός εμπλοκή του μαθητή σε όλα τα στάδια κατά τη διαδικασία μάθησης. Ως «εργαλεία στόχευσης» κατά τη διδασκαλία, ώστε η διδακτική μεθοδολογία, η επιλογή των δραστηριοτήτων και η διαχείριση του χρόνου να καθίστανται 2

11 αποτελεσματικές. Συνεπώς, οι Δείκτες, καθώς διατυπώνουν εισηγούμενη διδακτική πορεία (Δείκτες Επάρκειας) ή επιδιωκόμενα μαθησιακά αποτελέσματα, που θα αξιολογηθούν εν τέλει (Δείκτες Επιτυχίας), αποτελούν για τη διδασκαλία τη βάση, στην οποία θα στηριχθούν τα κριτήρια σχεδιασμού και θα επιλεγούν τόσο τα διδακτικά εργαλεία όσο και οι διδακτικές δραστηριότητες (διαφοροποίηση διδασκαλίας). Επομένως, θα πρέπει να επιδιώκεται: - Ο προσανατολισμός στην επίτευξη του Δείκτη Επιτυχίας. - Η υιοθέτηση/εφαρμογή των Δεικτών Επάρκειας που αντιστοιχούν στον συγκεκριμένο Δείκτη Επιτυχίας. - Η επιλογή εργαλείων τα οποία υποστηρίζουν, ενισχύουν ή επεκτείνουν τις ανθρώπινες γνωστικές ικανότητες, τη σκέψη, τη νόηση, τη δυνατότητα επίλυσης προβλήματος, την κριτική σκέψη, οικοδομούν τη γνώση και τις διαδικασίες κατανόησης των εννοιών και χρησιμοποιούνται ως μεταβλητές πάνω στις οποίες μπορούμε να επιδράσουμε, ώστε να σχεδιάσουμε και να ελέγξουμε παιδαγωγικές καταστάσεις. - Ο σχεδιασμός διαφοροποιημένων δραστηριοτήτων ανάλογα με τις ανάγκες και τη μαθησιακή ετοιμότητα των παιδιών. - Η επιλογή από τους/τις μαθητές/τριες συγκεκριμένων προτεινόμενων διδακτικών δραστηριοτήτων με βάση το μαθησιακό τους προφίλ. Σημειώνεται ότι, για την επίτευξη των πιο πάνω, θα πρέπει να επιδιωχθεί: Ο περιορισμός του λόγου του εκπαιδευτικού, του οποίου ο ρόλος είναι αυτός του εμψυχωτή / καθοδηγητή της μαθησιακής διαδικασίας. Η αύξηση του χρόνου εργασίας των μαθητών και της καλλιέργειας της αυτενέργειάς τους. Ο διαφοροποιημένος τρόπος οργάνωσης της τάξης: εξατομίκευση και ομαδοσυνεργατική μάθηση. Η εξατομικευμένη ποιοτική ανατροφοδότηση. Η διαφοροποιημένη κατ οίκον εργασία. 3

12 Ως «εργαλεία αποτίμησης» του βαθμού στον οποίο οι μαθητές/τριες έχουν επιτύχει την επιδιωκόμενη μάθηση τη συγκεκριμένη στιγμή. Συνεπώς, η παρακολούθηση των αποτελεσμάτων επιτυγχάνεται, κυρίως, με εργαλεία και στρατηγικές διαμορφωτικής αξιολόγησης και λιγότερο με πρακτικές τελικής αξιολόγησης, κατά την οποία οι ευκαιρίες για ανατροφοδότηση και επανάδραση περιορίζονται. Επομένως, θα πρέπει να επιδιώκεται: - Η προαγωγή της συνεχούς διαμορφωτικής αξιολόγησης της μάθησης, αφού η βελτίωση της μάθησης είναι ο τελικός στόχος κάθε σημαντικής προσπάθειας βελτίωσης στο σχολείο. - Η καταγραφή αυτής της πορείας μάθησης του μαθητή με διάφορους τρόπους και μέσα. - Η παροχή εξατομικευμένης ανατροφοδότησης. - Η αξιοποίηση των πορισμάτων της αξιολόγησης των μαθητών, με στόχο την αυτοαξιολόγηση του εκπαιδευτικού και τη βελτίωση της διδακτικής του/της πρακτικής. - Η περιγραφική ενημέρωση των γονέων του μαθητή και του ίδιου του μαθητή για συγκεκριμένες ανάγκες σε κάθε μάθημα. Β. Στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης και της Επαγγελματικής Μάθησης των εκπαιδευτικών λειτουργών, η κάθε σχολική μονάδα ενθαρρύνεται: 1. Να επικεντρωθεί σε σημαντικές μαθησιακές προτεραιότητες, π.χ. καλλιέργεια προφορικού ή γραπτού λόγου, δημιουργικότητα, συμπεριφορά μαθητών κ.ά. 2. Να δώσει έμφαση σε συγκεκριμένες διαστάσεις της λειτουργίας του σχολείου και της μαθησιακής διαδικασίας εντός της σχολικής αίθουσας, οι οποίες θα επιδράσουν θετικά στη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων και θα συνδεθούν με την Επαγγελματική Μάθηση των εκπαιδευτικών λειτουργών. 3. Να επιλέξει η ίδια όσες εισηγήσεις θεωρεί τις πιο κατάλληλες, για να προωθήσει τον υπό έμφαση στόχο. 4

13 4. Να οδηγηθεί σε αναστοχασμό, να προχωρήσει σε εκτίμηση της βελτίωσης, να αναθεωρήσει αποφάσεις και να λάβει νέες αποφάσεις για τη συνέχεια. Γ. Η καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας ως σημαντικός άξονας για την υλοποίηση του 1 ου υπό έμφαση στόχου Ο όρος φιλαναγνωσία αναφέρεται στη θετική προσδιορισμένη σχέση του αναγνώστη με το βιβλίο, ως το κατεξοχήν είδος και έκφραση της γραπτής ύλης, αλλά και με οποιαδήποτε άλλη μορφή έντυπου ή ψηφιακού γραπτού λόγου. Εμπεριέχει, ταυτόχρονα, τις εξειδικευμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, οι οποίες στοχεύουν στη διαμόρφωση αυτής της σχέσης μέσα από την ανάπτυξη αναγκαίων γνωστικών δεξιοτήτων κυρίως, αλλά και κοινωνικών δεξιοτήτων και αισθητικών κριτηρίων. Το σχολείο είναι ο πλέον ιδανικός χώρος για συστηματοποίηση δεξιοτήτων μελέτης ενός λογοτεχνικού ή άλλου συναφούς με το διδακτικό αντικείμενο βιβλίου και απόκτησης θετικών στάσεων απέναντι στη συνεκτική ανάγνωση. Σκοπός της φιλαναγνωσίας είναι η εξοικείωση του παιδιού με τον γραπτό λόγο (σε έντυπη ή ψηφιακή μορφή) και μέσω αυτού η ανάπτυξη του γραμματισμού: κειμενικού, εικονογραφικού, πολιτισμικού. Σταδιακά η σχέση αυτή θέτει τα θεμέλια για: - την αισθητική απόλαυση - την καλλιέργεια της φαντασίας - την ανάπτυξη της γλωσσικής έκφρασης - την καλλιέργεια του συναισθηματικού κόσμου - την καλλιέργεια και ανάπτυξη της κριτικής σκέψης και της δημιουργικότητας - την καλλιέργεια της αναγνωστικής δεξιότητας και αναγνωστικής απόλαυσης - την καλλιέργεια της δεξιότητας της αναδιήγησης ιστοριών - την αφηγηματική ικανότητα - την ανάπτυξη της δυνατότητας κατανόησης του κειμένου. Η συμβολή του εκπαιδευτικού, και γενικότερα του σχολείου, στη θετική κινητοποίηση των μαθητών και των μαθητριών απέναντι στο βιβλίο και γενικότερα στον γραπτό λόγο, από την πρώτη μέρα της ένταξής τους στο σχολείο μέχρι και το τέλος του λυκείου, είναι 5

14 καθοριστική. Ο εκπαιδευτικός θα πρέπει να λειτουργήσει ως εμπνευστής, συναναγνώστης και εμψυχωτής της όλης προσπάθειας. Η κάθε τάξη μπορεί να γίνει μια κοινότητα αναγνωστών, όπου μέσα σε ένα κλίμα δημιουργικότητας θα ενεργοποιείται η φιλαναγνωστική διάθεση του παιδιού και θα αξιοποιείται πολυπλεύρως η όποια μορφή γραπτού λόγου, εισάγοντας τον/τη μαθητή/τρια στον κόσμο της λογοτεχνίας ή γενικότερα της γνώσης μέσα από οποιοδήποτε γνωστικό αντικείμενο. Είναι σημαντικό, μέσα από ενδιαφέρουσες, ελκυστικές δραστηριότητες, τα παιδιά να χαίρονται και να αγαπήσουν τον γραπτό λόγο και ειδικότερα τα βιβλία, έτσι ώστε να αποζητούν διά βίου τη συντροφιά τους. Η κάθε σχολική μονάδα είναι δυνατόν να οργανωθεί ως εξής: - Να συσταθεί από την αρχή της σχολικής χρονιάς μία συντονιστική επιτροπή, υπεύθυνη για την προώθηση του στόχου, στην οποία θα μετέχουν ένα μέλος της Διευθυντικής Ομάδας, μέλη του διδακτικού προσωπικού, καθώς και μαθητέςεκπρόσωποι των τμημάτων. Στην επιτροπή είναι δυνατόν, επίσης, να εκπροσωπείται και ο Σύνδεσμος Γονέων του σχολείου και στο πλαίσιο της λειτουργίας της είναι δυνατόν να καθιερωθούν συναντήσεις, καθώς και δράσεις συνεργασίας με γειτονικά σχολεία. - Να αναληφθούν δράσεις που θα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας τόσο σε επίπεδο σχολικής μονάδας όσο και σε επίπεδο τάξης. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να επιλέξουν δραστηριότητες, που να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες των μαθητών/τριών τους. - Να ενταχθούν δημιουργικά στις φιλαναγνωστικές πρακτικές διαθεματικές δραστηριότητες, με στόχο τη συνεργασία και τον προγραμματισμό μεταξύ εκπαιδευτικών όλων των ειδικοτήτων. Ενδεικτικά: 1. Σε επίπεδο σχολικής μονάδας: Έκδοση περιοδικού φιλαναγνωσίας. Το περιοδικό μπορεί να είναι και ηλεκτρονικό. Υπεύθυνη μπορεί να είναι μια μικτή επιτροπή από εκπαιδευτικούς και μαθητές, οι οποίοι θα αναλάβουν τους αντίστοιχους ρόλους που απαιτούνται 6

15 για την έκδοση ενός περιοδικού (συντάκτες, δημοσιογράφοι, εικονογράφοι, σκιτσογράφοι, υπεύθυνοι διαφήμισης, διακίνησης κ.λπ.). Αξιοποίηση της Ημέρας των Γραμμάτων, της Παγκόσμιας Ημέρας Παιδικού Νεανικού Βιβλίου (2 Απριλίου) και της Παγκόσμιας Ημέρας Βιβλίου (23 Απριλίου). Συμμετοχή των παιδιών σε διαγωνισμούς ή άλλες δράσεις σχετικές με την ποίηση, το άρθρο, το παραμύθι. Κατάλληλα διαρρυθμισμένος χώρος στην είσοδο του σχολείου, όπου υλικό από τις δράσεις φιλαναγνωσίας θα εκτίθεται τόσο για τους μαθητές και για τους εκπαιδευτικούς όσο και για τους γονείς και τους επισκέπτες του σχολείου. 2. Σε επίπεδο τάξης: Δραματοποίηση μέρους ή του όλου της ιστορίας ενός βιβλίου. Κατασκευή αφίσας για κάποιο ή κάποια από τα βιβλία που διαβάστηκαν. Τοποθέτηση του λεγόμενου «λογοτεχνικού πίνακα» στην τάξη, όπου τα παιδιά θα μπορούν ελεύθερα να αναρτούν εργασίες τους σχετικές με τα βιβλία που διαβάζουν. Ενασχόληση με τον/τη συγγραφέα, το έργο του/της γενικότερα, σειρά βιβλίων του/της, ίσως με παρόμοια θέματα, επικοινωνία μαζί του/της σε περίπτωση που είναι εν ζωή. Τα παιδιά μπορούν να δημιουργήσουν ένα χρονολόγιο του έργου του/της, να συλλέξουν και να διαβάσουν συνεντεύξεις του/της. Κατασκευή τοιχογραφίας με ζωγραφιές και λεζάντες από τα βιβλία που έχουν διαβαστεί κατά τη διάρκεια της χρονιάς. 7

16 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ΣΤΟΧΟΣ 2 ος : Η ευαισθητοποίηση κατά του ρατσισμού και της μισαλλοδοξίας και η προώθηση της ισότητας και του σεβασμού Η ξεκάθαρη εφαρμογή της αντιρατσιστικής πολιτικής του Υ.Π.Π. στη σχολική μονάδα, με τη λειτουργική συμπερίληψή της στο σχολικό πρόγραμμα και τη σύνδεσή της με την ευρύτερη πολιτική του σχολείου στην αντιμετώπιση ανεπιθύμητων συμπεριφορών, αλλά και η διαχείριση των ρατσιστικών περιστατικών με συνέπεια και σταθερότητα, συνδράμουν στη δημιουργία ενός σχολικού περιβάλλοντος, στο οποίο κάθε παιδί νιώθει καλά ανεξαρτήτως οποιωνδήποτε ιδιαιτεροτήτων του, και όπου σε αυτό δεν δαιμονοποιούνται άτομα που εμπλέκονται σε ρατσιστικές συμπεριφορές. Η ανάπτυξη του Κώδικα Συμπεριφοράς κατά του Ρατσισμού και του Οδηγού Διαχείρισης και Καταγραφής Ρατσιστικών Περιστατικών από το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού, ανταποκρίνεται σε σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας (ECRI) προς όλα τα κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου. Εισήγηση της Επιτροπής ήταν η καταπολέμηση του ρατσισμού και των διακρίσεων στο σχολείο μέσα από μια μόνιμη πολιτική, η οποία να περιλαμβάνει τη σύσταση ενός συστήματος παρακολούθησης ρατσιστικών περιστατικών, την υιοθέτηση μέτρων προστασίας των θυμάτων και της παιδαγωγικής, κατά βάση, διαχείρισης των περιστατικών, μέσα από την επιβολή αυστηρών και ανάλογων κυρώσεων και την υιοθέτηση ενός Κώδικα Συμπεριφοράς Κατά του Ρατσισμού. Η εκπαίδευση, ιδιαίτερα στο συγκείμενο της Κύπρου, έχει νομική, πρακτική και ηθική υποχρέωση να διατηρεί ένα εκπαιδευτικό και μαθησιακό περιβάλλον αγωγής των μαθητών/τριών, στο οποίο παρέχονται ίσες ευκαιρίες, χωρίς διακρίσεις και κανενός είδους αποκλεισμό, μακριά από συμπεριφορές και πρακτικές που προωθούν ή ανέχονται την ξενοφοβία, τον εξτρεμισμό και τον εθνικισμό. Η πιλοτική εφαρμογή της αντιρατσιστικής πολιτικής, κατά τη σχολική χρονιά , καθώς και η διευρυμένη εφαρμογή κατά τη χρονιά , στο πλαίσιο του αντίστοιχου υπό έμφαση στόχου, συνοδεύτηκε από ημερίδες, εργαστήρια και μαθητικά συνέδρια, τα 1

17 οποία αποσκοπούσαν στην ευαισθητοποίηση των σχολικών κοινοτήτων σε θέματα ρατσισμού. Ο Κώδικας και ο Οδηγός έχουν ήδη ενσωματωθεί στην κουλτούρα αρκετών σχολικών μονάδων, όπου πλέον δεν περνούν απαρατήρητα ρατσιστικά περιστατικά και έχουν γίνει αρκετά βήματα στην προσπάθεια αναγνώρισης των πολλαπλών ρατσισμών που λειτουργούν με διάφορους τρόπους στο σχολικό συγκείμενο (π.χ. σε σχέση με την εμφάνιση, τις ικανότητες, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την κοινωνική τάξη, την καταγωγή κ.λπ.). Κατά τη φετινή σχολική χρονιά , το ΥΠΠ εισηγείται όπως τα σχολεία εστιάσουν στην εφαρμογή του Κώδικα και Οδηγού, καθώς η αντιρατσιστική εκπαίδευση και η προώθηση της ισότητας και του σεβασμού λειτουργούν αποτελεσματικά μόνο σε πλαίσιο, όπου τα ρατσιστικά περιστατικά αναγνωρίζονται και αντιμετωπίζονται χωρίς εξαιρέσεις. Η υιοθέτηση του Κώδικα και άλλων δράσεων για υλοποίηση της συγκεκριμένης πολιτικής θα πρέπει να διασυνδεθούν με τον 1 ο υπό έμφαση στόχο για τη βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων και τη διαμόρφωση κουλτούρας συμπερίληψης στη σχολική μονάδα και σύνδεσής της με την ευρύτερη πολιτική του σχολείου στα θέματα αντιμετώπισης προβλημάτων συμπεριφοράς, οργάνωσης της ενισχυτικής διδασκαλίας για αλλόγλωσσους μαθητές και ενίσχυσης παιδιών που παρουσιάζουν προβλήματα Αναλφαβητισμού, όπως επίσης και σε θέματα που αφορούν στη Επαγγελματική Μάθηση των εκπαιδευτικών λειτουργών. Η εφαρμογή αντιρατσιστικής πολιτικής με συστηματική προσπάθεια και με συνέπεια προϋποθέτει ανάπτυξη ηγετικού ρόλου από μέρους της διεύθυνσης του σχολείου και ευρεία συζήτηση του θέματος με το διδακτικό προσωπικό, καθώς και λήψη αποφάσεων με βάση το συγκείμενο της σχολικής μονάδας. Σημαντικά βήματα εισηγήσεις κατά την πορεία αυτή: 1. Μελέτη του Κώδικα και Οδηγού από το προσωπικό του σχολείου και τακτικός αναστοχασμός σε σχέση με την εφαρμογή τους στη σχολική μονάδα. 2

18 2. Ουσιαστική εμπλοκή των ίδιων των μαθητών και μαθητριών στην οργάνωση της σχολικής ζωής και στην εφαρμογή του Κώδικα στην τάξη και το σχολείο, με στόχο την ολιστική διαχείριση των ανεπιθύμητων συμπεριφορών με συστηματική προσπάθεια και συνέπεια. Η πολιτική αυτή θα πρέπει να στοχεύει στην ένταξη και στην εκπαιδευτική στήριξη όλων των μαθητών/τριών, χωρίς εξαιρέσεις και περιορισμούς, αναγνωρίζοντας και αποκρούοντας κάθε ρατσιστική πρόκληση, με σεβασμό σε κάθε ιδιαιτερότητα σωματική, πνευματική, συναισθηματική και κάθε διαφορά γλώσσας, φύλου, εθνικότητας, θρησκείας, εμφάνισης. 3. Διασαφήνιση και επαναδιατύπωση των χαρακτηριστικών του ρατσισμού και των μορφών που μπορεί να πάρει αυτός στον σχολικό χώρο και διάκρισή του από άλλες μορφές βίας, καθώς και των ορίων ανάμεσα σε περιστατικά που είναι ρατσιστικά, εκφοβιστικά ή παραβατικά, με βάση την ορολογία που περιλαμβάνεται στο θεωρητικό υπόβαθρο στον Κώδικα και Οδηγό. 4. Εντοπισμός των πρακτικών/μηχανισμών που λειτουργούν στη σχολική μονάδα και ευνοούν ή παρεμποδίζουν την προώθηση της ισότητας και του σεβασμού (π.χ. τρόπος εκλογής ή και λειτουργίας των μαθητικών συμβουλίων, σύστημα αμοιβών και ποινών, ανάθεση υπευθυνοτήτων, οργάνωση και πραγματοποίηση εκδηλώσεων) και λήψη διορθωτικών μέτρων όπου εντοπίζονται λειτουργίες συστημικού ρατσισμού. 5. Διαθεματική προσέγγιση του Στόχου, μέσα από την αξιοποίηση των Δεικτών Επιτυχίας και Επάρκειας όλων των γνωστικών αντικειμένων με επιδίωξη την εφαρμογή βιωματικών και δημιουργικών παρεμβάσεων αντιρατσιστικής εκπαίδευσης. 6. Αφιέρωμα Ημέρας κατά του Ρατσισμού και εξάλειψης των φυλετικών διακρίσεων (21/3) με διοργάνωση σχετικών εκδηλώσεων, έτσι ώστε η ημέρα αυτή να αποτελέσει ευκαιρία απολογισμού κι αναστοχασμού των δράσεων για την προάσπιση των δικαιωμάτων όλων των παιδιών και την αποτροπή φαινομένων ρατσισμού και διακρίσεων, της ξενοφοβίας και της μισαλλοδοξίας μέσα στη μαθητική κοινότητα. Πιο συγκεκριμένα, η μέρα αυτή είναι δυνατόν να αξιοποιηθεί για απολογισμό της αντιμετώπισης των ρατσιστικών περιστατικών που εντοπίστηκαν στη σχολική μονάδα κατά τη διάρκεια της χρονιάς, δίνοντας 3

19 έμφαση στους παράγοντες επιτυχίας και αναγνωρίζοντας πιθανές αδυναμίες ώστε στη συνέχεια, η εφαρμογή της αντιρατσιστικής πολιτικής να καταστεί αποτελεσματικότερη. 7. Ανάπτυξη καναλιών επικοινωνίας μεταξύ της σχολικής μονάδας και όλων των γονέων, για να μπορέσουν να επιτύχουν τη συνεργασία με στόχο τη μείωση των ρατσιστικών περιστατικών. 8. Εμπλοκή όλων των γονέων στη σχολική ζωή (δραστηριότητες, σύνδεσμος γονέων) και ενημέρωση (έντυπη ηλεκτρονική) στις κυριότερες γλώσσες του πληθυσμού του σχολείου. 9. Προώθηση παιδαγωγικών πρακτικών οι οποίες δίνουν ευκαιρίες για βιωματική μάθηση, βάζουν τα παιδιά στη θέση του άλλου και προωθούν την ενσυναίσθηση (π.χ. η έννοια του πρόσφυγα, η έννοια του fairplay), έτσι ώστε όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας να μάθουν να μη σιωπούν, να μην παραμένουν απαθή ή αδιάφορα και, κυρίως, να μη φοβούνται να ενημερώνουν τους αρμοδίους ή να καταγγέλλουν ανεπιθύμητα περιστατικά που μπορεί να διαπιστώνονται στην τάξη ή το σχολείο. 10. Προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των παιδιών (π.χ. μικτές ομάδες εργασίας), με στόχο την αλληλογνωριμία, την αλληλοϋποστήριξη, την εμπιστοσύνη, την κοινωνικότητα. 11. Παιδαγωγική διαχείριση των προβλημάτων ρατσιστικής συμπεριφοράς των παιδιών με ευκαιρίες για αναστοχασμό, αξιοποιώντας το σχετικό σκεπτικό του Κώδικα, έτσι ώστε να μάθουν να κρίνουν κάθε πράξη και σκέψη τους. Η ενδοσκόπηση, η κριτική σκέψη απέναντι στον ίδιό τους τον εαυτό, έξω από στερεότυπα και προκαταλήψεις θα πρέπει να είναι το βασικό όπλο κατά του ρατσισμού. Ο στόχος είναι άμεσα συνυφασμένος με την εκπαίδευση για την ειρήνη καθώς και με τον διαχρονικό στόχο του «Δεν Ξεχνώ». Κατά συνέπεια, οι προσπάθειες μπορούν να εστιαστούν σε θεματικές οι οποίες να : Αναδεικνύουν τις αξίες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ενσυναίσθησης, της πολυπρισματικότητας και της αλληλεγγύης. 4

20 Να διεκδικούν, με ειρηνικά μέσα, μια Κύπρο απαλλαγμένη από την κατοχή. Προωθούν την επίτευξη της επανένωσης της πατρίδας μας και την ειρηνική συμβίωση μεταξύ όλων των κοινοτήτων. Σημαντικά βήματα εισηγήσεις κατά την πορεία αυτή: 1. Καλλιέργεια των στόχων του «Δεν ξεχνώ», μέσω της δημιουργίας ευκαιριών συζήτησης θεμάτων ειρηνικής συμβίωσης και συμφιλίωσης στον τόπο μας 2. Συμμετοχή σε επιμορφωτικά προγράμματα και προγράμματα Επαγγελματικής Μάθησης τα οποία θα προωθούν καλές παιδαγωγικές πρακτικές σε σχέση με τις αξίες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ενσυναίσθησης, της πολυπρισματικότητας και της αλληλεγγύης. 3. Συναντήσεις / κοινές εκπαιδευτικές δράσεις μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων εκπαιδευτικών για αλληλογνωριμία και εμπέδωση της εμπιστοσύνης, η οποία αποτελεί επένδυση και συνεισφορά για το μέλλον της κοινής μας πατρίδας. 4. Ενθάρρυνση της συμμετοχής των παιδιών σε εργαστήρια και/ή σε δράσεις φορέων και οργανισμών που έχουν αναπτύξει δράση σε θέματα ανθρώπινων δικαιωμάτων, αντιρατσισμού, εκπαίδευσης για την ειρήνη, περιβαλλοντικής αειφορίας και προστασίας των δικαιωμάτων των μεταναστών. 5. Διοργάνωση δραστηριοτήτων για ανάδειξη του δικαιώματος των παιδιών όλης της Κύπρου και του κόσμου στην ειρήνη. 6. Φιλοξενία στο σχολείο/στην τάξη ανθρώπων που έχουν συμβάλει στην προώθηση της ειρήνης και της συμφιλίωσης στην Κύπρο (μέσα από το κοινό τους δράμα, τη συμβίωση ή την κοινωνική τους δράση) και οργανισμών που προωθούν την αποδόμηση στερεοτύπων και την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 5

21 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ ΣΤΟΧΟΣ 3 ος : Η αξιοποίηση του πολιτιστικού πλούτου του συνόλου των κατοίκων της Ευρώπης και η ανάδειξη των κοινών στοιχείων και της πολυμορφίας των ευρωπαϊκών πολιτισμών, μέσα από πολιτιστικές δράσεις, στο πλαίσιο του θεσμού της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017» Οι δραστηριότητες που ακολουθούν είναι ενδεικτικές και μπορούν να εμπλουτιστούν από τους εκπαιδευτικούς στη βάση ενός σχεδίου δράσης που θα συνάδει με την ιδιαιτερότητα του κάθε σχολείου. Α. Δράσεις που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης «Πάφος 2017» 1. Παρελθόν Παρόν Μέλλον Οι διάφορες εκφάνσεις του πολιτισμού είναι διαχρονικές και συμβάλλουν στην ποιοτική αναβάθμιση της ανθρώπινης ύπαρξης. Τα παιδιά καλούνται, ως μελλοντικοί πολίτες, να βρουν και να εμπεδώσουν έννοιες που σχετίζονται με τον πολιτισμό, που συνδέονται με τη φιλοσοφία, τα συνθήματα και τις θεματικές ενότητες του «Πάφος 2017» (Ανοικτό Εργοστάσιο Πολιτισμού, Εθελοντισμός, Ήθη και Έθιμα, Ευρωπαϊκή διάσταση, Ιστορία, Κοινωνία, Λαϊκά παραμύθια, Λαογραφία, Μνημεία, Μύθοι και Θρησκεία, Παράδοση, Πολιτισμική ταυτότητα, Πολιτισμός, Τοπική Γνώση, Ταξιδιώτες, Φυσική Κληρονομιά, Τέχνη, Μουσική, Θέατρο, Χορός, Κινηματογράφος). Οι δράσεις αυτές είναι δυνατόν να αφορούν στην κατασκευή εννοιολογικών σταυρόλεξων και στη δημιουργία αφίσας ή τοιχογραφίας σε κολλάζ από φωτογραφίες, εικόνες και έννοιες. 2. Δημιουργία πολιτισμικής ταυτότητας Όλοι είναι διαφορετικοί και μοναδικοί μέσα σε έναν πολύχρωμο κόσμο. Κάθε παιδί καλείται να φτιάξει την πολιτισμική του ταυτότητα, συμπληρώνοντας στοιχεία για το ποιος/α είναι, πώς θεωρεί ότι τον/τη βλέπουν οι άλλοι, τις επιθυμίες και τις προσδοκίες, τα ενδιαφέροντα, τις 1

22 συνήθειές του/της, σε τι μοιάζει και σε τι διαφέρει από τους άλλους, όσα θεωρεί θετικά και όσα πιστεύει ότι αποτελούν αρνητικά στοιχεία της ταυτότητάς του. 3. Συνδέοντας ηπείρους, γεφυρώνοντας πολιτισμούς Τα παιδιά πληροφορούνται, επιλέγουν και εντοπίζουν προβλήματα που αφορούν στο περιβάλλον, την παιδεία, τον πολιτισμό, τη φτώχεια κ.λπ. Συζητούν τον σημαντικό ρόλο που έχει ο ενεργός πολίτης, δηλαδή ένας πολίτης ενημερωμένος και συμμέτοχος σε όλους τους τομείς της δημόσιας ζωής. Επισημαίνουν, επίσης, τη διαφορά που έχει μια κοινότητα παθητικών από μια κοινότητα ενεργών πολιτών και υιοθετείται η έννοια του εθελοντισμού και των άλλων οικουμενικών αξιών. Υιοθετούνται απλές δράσεις, όπως, η πληροφόρηση, έντυπο υλικό, παιχνίδια ρόλων και συμμετοχική παρατήρηση. Δίνεται στα παιδιά η δυνατότητα να αντιληφθούν ότι στις σύγχρονες κοινωνίες ο πολίτης πρέπει να ενημερώνεται και να διαμορφώνει άποψη για πολλά και διαφορετικά ζητήματα που αφορούν στην τοπική κοινωνία όπου ζει, τη χώρα του, καθώς και την παγκόσμια κοινότητα. 4. Πολιτιστική πρωτεύουσα «Πάφος 2017» Σχολιασμός του κεντρικού συνθήματος που έχει υιοθετήσει το «Πάφος 2017», «Πάφος με Πάθος». Κατασκευή του λογότυπου του «ΠΑΦΟΣ 2017» με διάφορους τρόπους: Ψηφιδωτό, κολλάζ ή ανάμικτα υλικά «Η Πάφος μου» - selfie φωτογραφίες με φόντο διάφορα μνημεία πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς Δημιουργία σχεδίων, γελοιογραφιών, κατασκευών, χρησιμοποιώντας το κοινωνικό σλόγκαν του «Πάφος 2017» και άλλα συνθήματα, όπως «ΠΑΦΟΣ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΜΑΣ». 5. Δημιουργώ και προσφέρω στο «Πάφος 2017» ΕΓΩ ΚΑΙ ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΟΥ: Δημιουργία συλλογών με φωτογραφικό υλικό ή μικρών ταινιών με θέμα την Πάφο Παρουσίαση σε εκδήλωση. 2

23 ΕΙΜΑΙ ΜΙΚΡΟΣ ΦΩΤΟΡΕΠΟΡΤΕΡ: Πηγαίνω στις παραστάσεις και εκδηλώσεις του «Πάφος 2017», φωτογραφίζω, γράφω σύντομη ανταπόκριση και συνθέτω δική μου ηλεκτρονική εφημερίδα που στέλλω στους φίλους μου. ΕΙΜΑΙ ΜΙΚΡΟΣ ΕΘΕΛΟΝΤΗΣ: Παίρνω και δίνω φυλλάδια της πολιτιστικής πρωτεύουσας στην οικογένεια και σε φίλους μου. Ενημερώνομαι και συμμετέχω στις δράσεις και εκδηλώσεις του «Πάφος 2017». 7. Ομαδική δημιουργία χωρίς όρια Ως Ομάδα «Τέχνη σε Δράση» στο σχολείο δημιουργούμε μέσα από τις τέχνες (ζωγραφική, τοιχογραφίες, ψηφιδωτό, κατασκευές) τη θεατρική διασκευή, τη μουσική παράσταση, τις θεματικές εκθέσεις, τα δοκίμια και την ποίηση, την έκδοση εφημερίδας ή περιοδικού σε έντυπη ή και ηλεκτρονική μορφή, ως εξής: Ήθη και έθιμα της Πάφου Μύθοι και τις ιστορίες της Πάφου Ανοικτό Εργοστάσιο Πολιτισμού Διάσημοι Ταξιδιώτες του Κόσμου Β. Δράσεις που είναι δυνατόν να αναπτύξουν οι σχολικές μονάδες με αφορμή το «Πάφος 2017» Να ωθήσουν τους μαθητές/τριες σε γνωριμία με την ιστορία και τον πολιτισμό της Πάφου, έτσι ώστε να αναδειχθεί περαιτέρω η σημασία της επιλογής της ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το Να οργανώσουν επισκέψεις (αν αυτό δεν αποτρέπεται λόγω χιλιομετρικής απόστασης) σε σημαντικά αρχαιολογικά πολιτιστικά μνημεία της Πάφου, αρκετά από τα οποία είναι υπό την προστασία της UNESCO. Απαραίτητη κρίνεται η ανάλογη διδακτική και παιδαγωγική δράση της προετοιμασίας της επίσκεψης, έτσι ώστε να μεγιστοποιείται το όφελος της συγκεκριμένης επίσκεψης για τα παιδιά. 3

24 Να δώσουν τις ευκαιρίες, ώστε να γίνει στοχευμένη σύνδεση της ιστορίας και του πολιτισμού της Πάφου με τον ευρύτερο ιστορικό-πολιτισμικό χώρο της Κύπρου και της Ευρώπης. Να καθοδηγήσουν τα παιδιά σε δημιουργική ενασχόληση σε θεματικές περιοχές ευρωπαϊκού πολιτισμού όπως: - Πολύ γνωστά αρχιτεκτονικά μνημεία στον ευρωπαϊκό χώρο (Ακρόπολη, Κολοσσαίο, Παλαίπαφος, Κατοικία του Διονύσου, Τάφοι των Βασιλέων κ.λπ.) - Τα διασημότερα ανά τον κόσμο μουσεία της Ευρώπης (Ακρόπολης, Λούβρου, Περγάμου, Βρετανικό Μουσείο κ.λπ.) - Σπουδαίοι Ευρωπαίοι συγγραφείς/μουσικοσυνθέτες/ζωγράφοι που εμπνεύστηκαν από την παράδοση και τους μύθους, που επιβιώνουν ακόμα και σήμερα στην περιοχή της Πάφου - Σπουδαίοι Ευρωπαίοι συγγραφείς παιδικής-νεανικής λογοτεχνίας. Η επιλογή των συγγραφέων από τον εκπαιδευτικό μπορεί να γίνει με ένα συγκεκριμένο κριτήριο. π.χ. συγγραφείς παραμυθιών, συγγραφείς με έντονο το στοιχείο του χιούμορ ή της περιπέτειας στο έργο τους κ.λπ. (Η θεματική αυτή περιοχή είναι καλό να συνδεθεί με τον 1 ο υπό έμφαση στόχο και τον άξονα που αφορά στην ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας) - Πολύ γνωστά έργα τέχνης στον ευρωπαϊκό χώρο, σύγχρονα και παλαιότερα ( ζωγραφική, γλυπτική, αρχιτεκτονική) - Σημαντικοί επιστήμονες και εφευρέσεις στον ευρωπαϊκό χώρο - Σύγχρονες εκφράσεις πολιτισμού στον ευρωπαϊκό χώρο (π.χ. Ετήσια Έκθεση Βιβλίου στην Μπολόνια της Ιταλία, Παγκόσμια Έκθεση Σύγχρονης Τέχνης Μπιενάλε Ιταλίας κ.λπ.). Να παροτρύνουν τα παιδιά στην παράλληλη μελέτη και ενασχόλησή τους σε κυπριακό και ευρωπαϊκό επίπεδο με λαϊκά παραμύθια, παροιμίες, λαϊκή μουσική, παραδοσιακά παιχνίδια, λαϊκή τέχνη γενικότερα. Να εμπνεύσουν τα παιδιά στην αξιοποίηση ευρωπαϊκών έργων πολιτισμού στις διάφορες εκδηλώσεις του σχολείου ( λογοτεχνία, θέατρο, μουσική, χορός). 4

25 Να δώσουν την ευκαιρία στα παιδιά να δημιουργήσουν (λογοτεχνικά κείμενα/ποιήματα, εικαστικά έργα, μουσικές συνθέσεις), εμπνεόμενα από συγκεκριμένα έργα του ευρωπαϊκού πολιτισμού ή γενικότερα από την ενασχόλησή τους με το όλο θέμα. Να ωθήσουν τους μαθητές/τριες στη δημιουργία «πολιτιστικού οδηγού» σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή ή υπό τη μορφή ταινίας μικρού μήκους, με στόχο την ενημέρωση ενός μη Ευρωπαίου πολίτη, ο οποίος θέλει να γνωρίσει τον πολιτιστικό πλούτο της Ευρώπης. Να διοργανώσουν Ημερίδα Ευρωπαϊκού Πολιτισμού με την ευκαιρία της Ημέρας Ευρώπης (9 Μαΐου), κατά την οποία τα διάφορα τμήματα του σχολείου θα μπορούν να παρουσιάσουν ενδεικτικές δράσεις τους. Να δημιουργήσουν ειδικό χώρο στην Ιστοσελίδα του σχολείου για ανάρτηση ενημερωτικού υλικού, αλλά και εργασιών των παιδιών. Να οργανώσουν επισκέψεις στο Σπίτι της Ευρώπης στη Λευκωσία. 5