Επετειακό Έτος Γεωργίου Παπανικολάου 2012

Transcript

1 Επετειακό Έτος Γεωργίου Παπανικολάου 2012 Εφηβεία: Ηλικία Κλειδί στην Πρόληψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας Έδρα UNESCO Εφηβικής Ιατρικής UNESCO Chair in Adolescent Medicine and Health Care Ειδικό Κέντρο Εφηβικής Ιατρικής (Ε.Κ.Ε.Ι.) Α Παιδιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία»

2 Millennium Development Goals MDGs 1945: Εκπαιδευτικός, Επιστημονικός και Πολιτιστικός Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization) 8 στόχοι που όλα τα 193 Κράτη Μέλη του ΟΗΕ και 23 διεθνείς οργανισμοί συμφώνησαν να επιτύχουν έως το 2015

3 Οι Νέοι: Mία από τις παγκόσμιες προτεραιότητες της UNESCO Μέσω στρατηγικών & δράσεων της, η UNESCO επιδιώκει ενεργά να υλοποιήσει τους MDGs του Ο.Η.Ε, με ιδιαίτερη έμφαση στους νέους Ενδυνάμωσης των νέων γυναικών Ισότητας φύλων σε θέματα εκπαίδευσης σεξουαλικής & αναπαραγωγικής υγείας 36 η Γενική Συνδιάσκεψη UNESCO FINAL REPORT OF THE 7th UNESCO YOUTH FORUM (2011) October 2011, Paris, France

4 Νέοι & ΣΜΛ Η εφηβεία είναι μια περίοδος πειραματισμού και κινδύνου, ευάλωτη στις Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενες Λοιμώξεις (ΣΜΛ): Συμπεριφορές υψηλού κινδύνου (χρήση ουσιών, μη ασφαλής σεξουαλική συμπεριφορά) Σχέσεις περιορισμένης διάρκειας Έλλειψη γνώσης για τις ΣΜΛ Βιολογική ευαλωτότητα Φτωχή πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας Ανισότητα των φύλων Πρώιμη σεξουαλική αρχή Σεξουαλική βία Έλλειψη ευρύτερης εκπαίδευσης και δεξιοτήτων ζωής

5 Έφηβοι & HPV ΣΜΛ: απειλούν κυρίως την υγεία των νέων στη 2 η δεκαετία ζωής Νέοι ετών: 25% σεξουαλικά ενεργού πληθυσμού, 50% ΣΜΛ Συχνότερη ΣΜΛ: λοίμωξη από ιό ανθρωπίνων θηλωμάτων HPV Μετάδοση: κάθετη (ενδομήτρια έκθεση σε αμνιακό υγρό/δίοδο μέσω γεννητικού σωλήνα), αθώα, σεξουαλική επαφή -δυνατή χωρίς ορατές βλάβες

6 HPV & Καρκίνος Τραχήλου Μήτρας Λοίμωξη από HPV απαραίτητη για ανάπτυξη καρκίνου τραχήλου μήτρας - αργά εξελισσόμενος Επιβαρυντικοί παράγοντες Τύπος & διάρκεια HPV λοίμωξης επίμονη λοίμωξη από τύπο HPV υψηλού κινδύνου χαμηλού κινδύνου τύποι δεν προκαλούν καρκίνο τραχήλου μήτρας Επηρεασμένο ανοσοποιητικό κακή διατροφική κατάσταση, ανοσοκαταστολή, λοίμωξη HIV Κάπνισμα, έλλειψη φυλλικού οξέος Γενετική προδιάθεση (γονιδιακές, επιγενετικές μεταβολές) Προσυμπτωματικός έλεγχος με εξέταση Παπανικολάου μείωση επίπτωσης καρκίνου τραχήλου μήτρας κατά 60-90%

7 HPV στην Εφηβεία Ενεργό μεταπλαστικό επιθήλιο του τραχήλου μήτρας ευνοεί την HPV λοίμωξη Υψηλότερα ποσοστά γεννητικών HPV λοιμώξεων νέες, σεξουαλικά ενεργείς : 25% : 45% : 27% : 27% : 25% : 20% Οι περισσότερες θα υποχωρήσουν εντός 1-2 ετών Dunne, JAMA 2007 Το μικρό ποσοστό των αλλοιώσεων που δεν υποχωρούν εξέλιξη σε καρκίνο μετά πολλά χρόνια ιηθητικός καρκίνος τραχήλου μήτρας σπάνιος

8 Eξέταση Παπανικολάου στην Εφηβεία Αναγνώριση & θεραπεία αλλοιώσεων πιθανό να υποχωρήσουν αυτόματα, δεν παρέχει όφελος > κινδύνων: Άγχος για «θετικό» έλεγχο καρκίνου Πιθανό στιγματισμό από διάγνωση ΣΜΛ Ταλαιπωρία από επιπρόσθετες, συχνά περιττές, διαγνωστικές & θεραπευτικές διαδικασίες Μακροπρόθεσμα αυξημένο κίνδυνο για επιπλοκές κυήσεως- πρόωρο τοκετό (εκτομή) Αυξημένο κόστος Έφηβες < 21 έτη: έλεγχος όχι απαραίτητος ανεξάρτητα ηλικίας έναρξης σεξουαλικής δραστηριότητας ή άλλων παραγόντων κινδύνου Grade: D recommendation (παρέμβαση:κίνδυνοι υπερτερούν στα οφέλη) U.S. Preventive Services Task Force, American College of Obstetricians and Gynecologists, American Cancer Society, American Society for Colposcopy and Cervical Pathology, American Society for Clinical Pathology, 2012

9 Dramatic increase in cervical cancer registrations in young women in 2009 in England unlikely to be due to the new policy not to screen women aged Sasieni & Castanon, J Med Screen γυναίκες με καρκίνο τραχήλου μήτρας ετών ( ) 2009: Αύξηση 38% στην επίπτωση καρκίνου τραχήλου μήτρας σε νέες γυναίκες ετών κυρίως λόγω αύξησης καρκίνων στην ηλικία των 25 ετών

10 Έλεγχος σεξουαλικά ενεργών εφήβων Ειδικό Κέντρο Εφηβικής Ιατρικής Ε.Κ.Ε.Ι. Έλεγχο κολποτραχηλικού επιχρίσματος, συμπτωματικών & ασυμπτωματικών, σεξουαλικά ενεργών εφήβων Αερόβια-αναερόβια, Candida, Trichomonas vaginalis, Neisseria gonorrhoea, Chlamydia trachomatis Εξέταση κατά Παπανικολάου σε υλικό κυτταρολογίας υγρής φάσης ThinPrep Κυτταρολογική εξέταση: ανίχνευση ενδοεπιθηλιακών αλλοιώσεων πλακώδους επιθηλίου-squamous intraepithelial lesions SIL χαμηλού (low grade, LGSIL) ή υψηλού βαθμού (high grade, HGSIL), αναλόγως βαθμού αλλοίωσης επιθηλίου του τραχήλου & παθολογίας των κυττάρων Μοριακή ανίχνευση και τυποποίηση των 35 συχνότερων τύπων HPV με τη μέθοδο των DNA μικροσυστοιχιών (DNA microarrays) με PCR Σε συνεργασία Νοσοκομείo Αττικόν, Εργαστήριο ιαγνωστικής Κυτταρολογίας - /ντής Π.Καρακίτσος Νοσοκομείo Ανδρέας Συγγρός, Μικροβιολογικό Εργαστήριο - /ντρια Ε.Παπαδογεωργάκη

11 Αποτελέσματα ελέγχου σε 59 κορίτσια προεφηβικής και εφηβικής ηλικίας Ειδικό Κέντρο Εφηβικής Ιατρικής Έναρξη σεξουαλικών επαφών Ναι Όχι Ηλικία (έτη) 18±3 (14-26) 13±3 (9-17) HPV 12 (50%) 11 (34%) Υψηλού κινδύνου 16 συχνότερος τύπος συχνότερος τύπος 56 Χαμηλού κινδύνου 8 1 Ενδοεπιθηλιακές αλλοιώσεις 8 (1/3) LGSIL

12 Εφηβεία: Ηλικία Κλειδί στην Πρόληψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας ευτερογενής πρόληψη: Εξέταση κατά Παπανικολάου Πρωτογενής πρόληψη: HPV εμβόλιο Ιδανικά να χορηγείται πριν πιθανή έκθεση σε HPV Παρέχει προστασία έναντι λοιμώξεων από τύπους HPV που περιέχει Μπορεί να γίνει ανεξαρτήτως προηγούμενης HPV λοίμωξης ή παθολογικής εξέτασης Παπανικολάου ΕΝ μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη ή καρκίνο έχει θεραπευτική δράση σε προϋπάρχουσες HPV λοιμώξεις αυξάνει τη σεξουαλική δραστηριότητα των εφήβων εξαφανίζει τον κίνδυνο για καρκίνο τραχήλου μήτρας Οπροληπτικός έλεγχος με εξέταση Παπανικολάου πρέπει να συνεχίζεται

13 Εμβολιαστική κάλυψη HPV Ειδικό Κέντρο Εφηβικής Ιατρικής 2012 Σύνολο 306 Ηλικία (έτη) 14,5 ± 1,9 (12-20) HPV εμβόλιο 36 (12%) όσεις 1 6 (17%) 2 3 (8%) 3 27 (75%)

14 Έφηβοι ~ 10% πληθυσμού Ελλάδας Χάσμα μεταξύ υπηρεσιών υγείας που επιζητούν - επιβάρυνσης από σοβαρά προβλήματα Στις περισσότερες χώρες δεν έχει δοθεί επαρκής έμφαση στις ιδιαίτερες ιατρικές & ψυχοκοινωνικές ανάγκες των εφήβων που αντιμετωπίζονται στα πλαίσια παροχής υπηρεσιών είτε για παιδιά ή για μεγαλύτερους ενήλικες, σε παιδιατρικά ή παθολογικά εξωτερικά ιατρεία κυρίως για χρόνια ή οξέα νοσήματα, ενώ σε θέματα προληπτικής αγωγής, αναπαραγωγικής & ψυχικής υγείας είναι παραμελημένοι

15 Υπηρεσίες Υγείας Φιλικές προς τους Εφήβους, ΠΟΥ Adolescent Friendly Health Services, WHO 1. ωρεάν ή προσιτή σε όλους τους νέους 2. Βολικές ώρες λειτουργίας και τοποθεσία 3. Ενημέρωση των νέων για όλες τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας 4. Επαγγελματίες υγείας παρέχουν επαρκή ενημέρωση και υποστήριξη ώστε να βοηθήσουν το νέο άτομο να κάνει ελεύθερες/συνειδητές επιλογές ανάλογα με τις ανάγκες του κίνητρο να δουλεύουν με νέους μη-επικριτικοί, διακριτικοί, προσιτοί αφιερώνουν επαρκή χρόνο στους νέους δρουν με γνώμονα το συμφέρον των νέων αντιμετωπίζουν επαρκώς το πρόβλημα και πέρα από αυτό προσπαθούν να διερευνήσουν άλλα θέματα που επηρεάζουν την υγεία και την ανάπτυξη των εφήβων

16 Υπηρεσίες Υγείας Φιλικές προς τους Εφήβους, ΠΟΥ Adolescent Friendly Health Services, WHO 5. Υπηρεσία ιασφαλίζει ιδιωτικότητα (διακριτική είσοδο) ιασφαλίζει μικρό χρόνο αναμονής επισκέψεων με ή χωρίς ραντεβού, και όπου είναι απαραίτητο γρήγορες παραπομπές Στερείται κοινωνικού στίγματος Ελκυστικό, καθαρό, ασφαλές περιβάλλον Παρέχει ενημέρωση με ποικιλία μεθόδων 6. Παρέχονται υπηρεσίες υγείας που απαιτούνται για να εκπληρώσουν τις ανάγκες όλων των νέων στην ίδια δομή ή μέσω παραπομπών 7. Παρέχονται υπηρεσίες υγείας βασισμένες σε πρωτόκολλα και κατευθυντήριες οδηγίες

17 Ειδικό Κέντρο Εφηβικής Ιατρικής Ε.Κ.Ε.Ι. Α Παιδιατρικής Πανεπιστημιακής Κλινικής Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» Ιατρεία που λειτουργούν μεσημεριανές & απογευματινές ώρες για εφήβους ετών: Πρόληψης και Προαγωγής Υγείας Γενικής Εφηβικής Ιατρικής Άθλησης και ιατροφής ιαταραχών Πρόσληψης Τροφής Γυναικολογικό Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Λοιμώξεων Ενδοκρινολογικό Αλλεργιολογικό ερματολογικό Παιδοψυχιατρικό Ψυχολογικής υποστήριξης & Συμβουλευτικής Εφήβων Γονέων 2010: 1 μήνα υποχρεωτική εκπαίδευση στην Εφηβική Ιατρική στην Ειδικότητα

18 Ειδικό Κέντρο Εφηβικής Ιατρικής Ε.Κ.Ε.Ι. Α Παιδιατρικής Πανεπιστημιακής Κλινικής Νοσοκομείο Παίδων «Η Αγία Σοφία» 1 η Πανεπιστημιακή ομή Φιλική προς τους Εφήβους που λειτούργησε στην Ελλάδα από το 2005 Μοναδικό θεσμοθετημένο Κέντρο στη χώρα (Αρ. ΦΕΚ 1936, ) για παροχή εξειδικευμένης ιατρικής φροντίδας, μετεκπαίδευση και εξειδίκευση στον τομέα της Εφηβικής Ιατρικής Φιλοξενεί τη μοναδική έδρα UNESCO στον κόσμο για την Εφηβική Ιατρική

19 Γεώργιος Π. Χρούσος Θεμελιωτής Εφηβικής Ιατρικής στην Ελλάδα Εφηβιατρική: Αναγκαιότητα και προοπτικές Ιατρική 1981; 40,

20 Ευχαριστώ θερμά