Transcript

1 Απόφαση 479/2009. ηµοσιεύθηκε στις και κοινοποιήθηκε στις

2

3

4 ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΙΚΟΓΡΑΦΙΑ ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΚΑΤΑ ΤΟ ΝΟΜΟ Επειδή Α) κατά το άρθρο 94 παρ. 1 και 3 του ισχύοντος Συντάγµατος, στο ΣτΕ και στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια υπάγονται οι διοικητικές διαφορές, όπως ο νόµος ορίζει,.. και σε ειδικές περιπτώσεις, προκειµένου να

5 επιτυγχάνεται η ενιαία εφαρµογή της αυτής νοµοθεσίας, µπορεί να ανατεθεί µε νόµο η εκδίκαση κατηγοριών ιδιωτικών διαφορών στα διοικητικά δικαστήρια ή κατηγοριών διοικητικών διαφορών ουσίας στα πολιτικα δικαστήρια. Με το άρθρο 1 του ν. 1406/1983 έχουν υπαχθεί στη δικαιοδοσία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων οι διοικητικές διαφορές ουσίας από τις οποίες αναφέρονται από το ίδιο άρθρο ενδεικτικώς ορισµένες περιπτώσεις. Έχει γίνει δεκτό ότι διοικητική διαφορά ουσία υπαγόµενη στα τακτικά διοικητικά δικαστήρια δηµιουργείται και από την αστική ευθύνη του ηµοσίου, των ΟΤΑ και των άλλων ν.π.δ.δ. όταν αφορά αποζηµίωση για παράνοµες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων τους κατά τα άρθρα ΕισΝΑΚ και µάλιστα όχι µόνο όταν η ζηµιογόνος πράξη ή παράλειψη συνιστά έκδοση εκτελεστής διοικητικής πράξης ή παράλειξη έκδοσης τέτοιας πράξης αντίστοιχα, αλλά και όταν η ζηµιογόνος πράξη ή παράλειψη των οργάνων του δηµοσίου ή κάποιου ν.π.δ.δ. αφορά απλή υλική ενέργεια ή παράλειψη επιβαλλόµενης υλικής ενέργειας αυτών που έλαβε χώρα σε συνάρτηση µε την οργάνωση και τη λειτουργία της δηµόσιας υπηρεσίας ή εξαιτίας τους και εφόσον δεν συνδέεται µε την ιδιωτική διαχείριση της περιουσίας του ηµοσίου και το υπαίτιο όργανο δεν ενήργησε εκτός του κύκλου των υπηρεσιακών του καθηκόντων (βλέπε ΑΕ 5/1995 Ελλ νη 1995, 562). Περαιτέρω επί παράνοµης υλικής ενέργειας ή παράλειψης επιαβαλλόµενης υλικής ενέργειας οργάνων του ηµοσίου ή ν.π.δ.δ., η οποία έλαβε χώρα σε συνάρτηση µε την οργάνωση και τη λειτουργία της δηµόσιας υπηρεσίας (ή εξαιτίας τους) και η οποία δεν συνδέεται µε την ιδιωτική διαχείριση της περιουσίας του ηµοσίου, ούτε σε αυτή το υπαίτιο όργανο ενήργησε εκτός του κύκλου των υπηρεσιακών του καθηκόντων, η φύση της διαφοράς ως διοικητικής διαφοράς ουσίας καθώς και

6 η συνακόλουθη δικαιοδοσία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων διατηρούνται µόνον εφόσον ο νόµος οργανώνει κατά τέτοιο τρόπο τη δικονοµική προστασία του πολίτη, ώστε το αίτηµά του ενώπιον του ικαστηρίου να είναι η καταψήφιση σε παροχή (όπως λ.χ. η απαίτηση αποζηµιώσεως κατ άρθρα ΕισΝΑΚ) ή η αναγνώριση δικαιώµατος ή έννοµης σχέσης που αναφέρονται στο δηµόσιο δίκαιο (βλ. ΑΕ 1/1191 Ελλ νη 32, 1480). Εποµένως όταν µε την υλική πράξη των οργάνων του δηµόσια προσβάλλεται ιδιωτικό δικαίωµα που δεν έχει περιουσιακό χαρακτήρα και οι αξιώσεις που δίδει ο νόµος προς προστασία του είναι η άρση της προσβολής και η παράλειψη αυτής στο µέλλον (και όχι καταψήφιση σε παροχή περιουσιακή), τότε δεν υπάρχει διοικητική διαφορά ουσίας µε την ανωτέρω έννοια ούτε και η δικαιοδοσία των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων, αλλά η υπόθεση ανήκει στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων, εκ των οποίων έχουν υλική αρµοδιότητα επί µεν τακτικής αγωγής το πολυµελές Πρωτοδικείο βάσει της γενικής εκ του άρθρου 18 ΚΠολ αρµοδιότητάς του, εξαιρουµένων των υποθέσεων που έχουν ειδικώς υπαχθεί στην εξαιρετική αρµοδιότητα άλλου δικαστηρίου (λ.χ. Ειρηνοδικείου στις περιπτώσεις του άρθρου 15 αριθµ. 5 και 6 του ΚΠολ ), επί δε αιτήσεως για λήψη ασφαλιστικών µέτρων το Μονοµελές Πρωτοδικείο κατ άρθρο 683 παρ. 1 ΚΠολ, (βλ. ΠπρΑθ 1026/94 Αρχν 95, 59, ΜπρΑθ 10691/97.3/97, 379 Μ.Πρ.Κορ 4058/2006 αδηµ., Μ.Πρ.Καλαµ. 109/2003 ΝοΒ 2004, 1246, Μ.Πρ.Ρεθυµν. 539/2001 Νόµος, αγκτόγλου, Γενικό ιοικητικό ίκαιο, έκδοση 1977, σελ. 86, Κεραµέα Κουδόλη Νίκα, Ερµηνεία ΚΠολ, άρθρο 1 παρ. 7). Β) Περαιτέρω κατά το άρθρο 57 του ΑΚ «όποιος προσβάλλεται παράνοµα στην προσωπικότητα του έχει δικαίωµα να απαιτήσει να αρθεί η

7 προσβολή και ν α µην επαναληφθεί στο µέλλον.. Αξίωση αποζηµίωσης σύµφωνα µε τις διατάξεις για τις αδικοπραξίες δεν αποκλείεται». Επιπλέον στην περίπτωση τέτοιας προσβολής µπορεί να επιδικασθεί υπέρ του προσβληθέντος και σε βάρος του υπαιτίου και χρηµατική ικανοποιήση λόγω ηθικής βλάβης (άρθρο 59ΑΚ). Το εν λόγω ιδιωτικό δικαίωµα πλαίσιο µε επί µέρους αυτοτελείς εκφάνσεις που αποτελούν ειδικότερα δικαιώµατα, όπως το δικαίωµα στη ζωή, το δικαίωµα στην ελευ θερία, το δικαίωµα στην τιµή κ.ο.κ. (βλ. Καράκωστα, Περιβάλλον και ίκαιο, έκδοση 2000, σ. 172). Η προσωπικότητα του ανθρώπου γεννάται και αναπτύσσεται ακώλυτα µέσα σε ένα ζωτικό χώρο που αποτελείται κατ αρχήν από τα εκτός συναλλαγής πράγµατα, δηλαδή κατά το άρθρο 966 ΑΚ: α) τα κοινά σε όλους (ο ατµοσφαιρικός αέρας και η θάλασσα), β) τα κοινόχρηστα (όπως κατά την ενδεικτική απαρίθµηση του άρθρου 967 ΑΚ, τα ελευθέρως και συνεχώς ρέοντα νερά, οι δρόµοι, οι πλατείες, οι αιγιαλοί κλπ) και γ) τα προορισµένα για την εξυπηρέτηση δηµόσιων, δηµοτικών, κοινοτικών ή θρησκευτικών σκοπών. Στην έννοια του αναγκαίου στην ανθρώπινη προσωπικότητα ζωτικού χώρου εντάσσονται και άλλα περιβαλλοντικά αγαθά µη υπαγόµενα εκ πρώτης όψεως στις ανωτέρω κατηγορίες, όπως είναι η αισθητική του τοπίου, η προσήκουσα πολεοδοµική ανάπτυξη µε σεβασµό στο φωτισµό, τον αερισµό και την παραδοσιακή αισθητική των οικισµών κλπ (βλ. ΜπρΝαξ 58/89 αδηµ. και Καράκωστα, ο.π. σ. 174). Η ακώλυτη απόλαυση της χρήσης και της ωφέλειας των αγαθών που συναποτελούν το ζωτικό περιβαλλοντικό χώρο συνιστά αυτοτελή έκφανση του δικαιώµατος της προσωπικότητας που προστατεύεται από τις προαναφερθείσες διατάξεις των άρθρων προς 57 και 559 του ΑΚ (βλ.

8 τον ίδιο, ό. π, σ. 172). Προσβολή της ειδικότερης αυτής πλευράς του δικαιώµατος επί της προσωπικότητας επέρχεται όταν διαταράσσεται στοιχείο του ζωτικού χώρου από τα ανωτέρω αναφερόµενα κατά τέτοιο τρόπο (συνηθέσετρος τρόπος η ρύπανση) ώστε είτε: α) καταργείται εξ ολοκλήρου ή αλλοιώνεται η κοινή ωφέλεια που πηγάζει από τη χρήση του συγκεκριµένου αγαθού, είτε β) καθίσταται αδύνατη η χρήση του στοιχείου αυτού ή άλλου συνδεοµένου προς αυτό (βλ. ΑΠ 286/87 Ελλ νη 29, 1365 και Καράκωστα, ό.π., σ. 173 και 176). Τέτοια προσβολή είναι απαγορευµένη κατά το άρθρο 57 ΑΚ και αναδίδει τις εκεί καθοριζόµενες αξιώσεις εφόσον είναι παράνοµη και τούτο συµβαίνει σε οποιαδήποτε κοινωνικά απρόσφορη επέµβαση στη σφαίρα του συγκεκριµένου κάθε φορά αγαθού, η οποία λαµβάνει χώρα χωρίς προς τούτο δικαίωµα ή µε την άσκηση µεν δικαιώµατος που όµως είτε είναι µικρότερης σπουδαιότητας από το προσβαλλόµενο είτε ασκείται υπό περιστάσεις που καθιστούν την άσκησή του καταχρηστική κατ άρθρο 281 ΑΚ και 25 παρ. 3 Σ. (ΕφΑθ 1688/98 Ελλ νη 39, 667, 12154/90 Ελλ νη 32, 1673 και Καράκωστα, ό.π. σ ). ηλαδή δεν απαιτείται να είναι η προσβάλλουσα το αγαθό συµπεριφορά απαγορευµένη από ειδική διάταξη νόµου αλλά αρκεί το ότι είναι βλαπτική και κοινωνικά απρόσφορη και µόνο. Εντούτοις στην περίπτωση διαχείρισης στερεών αποβλήτων (απορριµµάτων) τυχόν προκαλούµενη καθ οιονδήποτε τρόπο ρύπανση αποτελεί όχι απλώς κοινωνικά απρόσφορη συµπεριφορά αλλά και παράνοµη, ως αντικείµενη στα άρθρα 12 παρ. 1 και 5 του ν. 1650/1986 που προβλέουν ότι «η διαχείριση πρέπει να γίνεται µε τρόπο που να µη δηµιουργεί κίνδυνο ούτε υποβάθµιση του περιβάλλοντος» και «απαγορεύεται η ανεξέλεγκτη απόρριψη στερεών αποβλήτων» και 29 του ίδιου νόµου που προβλέπει ότι «οποιοσδήποτε

9 προκαλεί ρύπανση ή άλλη υποβάθµιση του περιβάλλοντος ευθύνεται σε αποζηµίωση», και στις διατάξεις της Κοινής Υπουργικής Απόφασης υπ αριθµ /2727/2003 (ΦΕΚ Β 1909/2003 «περί µέτρων και όρων για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων κ.λ.π.», που εκδόθηκε για να εφαρµόσει στην Ελλάδα τις 75/442/1975 και 91/156/1991 οδηγίες της ΕΟΚ. Η παράνοµη προσβολή δεν απαιτείται να είναι επιπλέον και υπαίτια (βλ. Καράκωστα, ό.π., µε τις εκεί περαιτέρω παραποµπές). Την αγωγή ή την αίτηση ασφαλιστικών µέτρων νοµιµοποιείται να ασκήσει ο χρήστης του συγκεκριµένου στοιχείου του ζωτικού χώρου του περιβάλλοντος, που υπέστη την προσβολή, δηλαδή το πρόσωπο που βρίσκεται σε τοπική σχέση µε το συγκεκριµένο περιβαλλοντικό αγαθό που φέρεται να υπέστη βλάβη (βλ. Βαθρακοκοίλη, ΕΡΝΟΜΑΚ, άρθρο 57 παρ. 42). Τέτοιο πρόσωπο µπορεί να είναι το φυσικό πρόσωπο, το οποίο µόνο µπορεί να τρωθεί στην προσωπικότητά του από ενέργειες ρύπανσης του περιβάλλοντος, όχι δε και νοµικό πρόσωπο, στο οποίο αναγνωρίζεται βέβαια αξίωση για την προστασία του δικαιώµατός του στην προσωπικότητα, αλλά σε εκφάνσεις αυτής που ενυπάρχουν στο νοµικό πρόσωπο όπως είναι η πίστη, η υπόληψη, το επάγγελµά του, το µέλλον του και τα λοιπά άυλα αγαθά που του αναγνωρίζονται και είναι σύµφυτα µε την ιδιότητά του ως νοµικού προσώπου (πρ βλ. ΕφΑθ 6338/81 ΝοΒ29, 1412, ΠΠρΑθ10098/91 Ελλ /νη 33,1505). Γ) Σύµφωνα µε το άρθρο 692 παρ. 4 ΚΠολ, «Τα ασφαλιστικά µέτρα δεν πρέπει να συνίστανται στην ικανοποίηση του δικαιώµατος, του οποίου ζητείται η εξασφάλιση ή η διατήρηση». Ο απαγορευτικός αυτός κανόνας ισχύει κατά βάση στην προσωρινή ρύθµιση καταστάσεως, αφού στις λοιπές περιπτώσεις ασφαλιστικών µέτρων, µε εξαίρεση την προσωρινή επιδίκαση

10 απαιτήσεως, δεν ανακύπτει πρακτικά κίνδυνος ικανοποιήσεως του ασφαλιστικού δικαιώµατος. Περαιτέρω γίνεται δεκτό ότι επί ρυθµίσεως διαρκών (συµβατικών ή νόµιµων) ενοχών για παροχή ή παράλειψη (τέτοια είναι και η υποχρέωση παραλείψεως προσβολής της προσωπικότητας µε τη ρύπανση του περιβάλλοντος) είναι συνήθως δυνατή η προσωρινή ρύθµιση της καταστάσεως χωρίς αυτό να συνιστά ολοκληρωτική ικανοποίηση του αντίστοιχου δικαιώµατος, γιατί ικανοποιούνται µερικότερες µόνον εκδηλώσεις της όλης έννοµης σχέσεως, αφού η ρύθµιση που διατάσσεται έχει προσωρινή ισχύ κ αι έτσι υπολείπεται χρονικά της διαρκούς ενοχής, την οποία ρυθµίζει (Κ.Μπέης, Πολ. ικ. \V σελ. 776, 834, ΜονΠρωτΑθ 1347/1989 ίκη 1989, σελ. 319, ΜονΠρωτΑθ 15611/1989 ίκη 1990, σελ. 874, ΝοµΠρωτΑθ 16255/1989 Ελ 1990, σελ. 1546, ΜονΠρωτΘεσ 12162/1993, Αρµ 1994 σελ. 182, βλ περιπτωσιολογία σε Κεραµόα/Κονδύλη/Νίκα (Κράνης) ΕρµΚ.Πολ, 2000, άρθρα , αριθµ. 5). Ωστόσο και σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να ελέγχεται αν τα ζητούµενα ασφαλιστικά µέτρα οδηγούν τελικά σε ικανοποίηση του ασφαλιστέου δικαιώµατος, αποτέλεσµα που υπάρχει όταν προκαλούν µόνιµες συνέπειες που µαταιώνουν τον πρακτικό σκοπό της κύριας δίκης, λύνοντας στην ουσία οριστικά τη διαφορά, δηλαδή συνέπειες που συνιστούν πλήρη ικανοποίηση του ασφαλιστέου δικαιώµατος και οι οποίες δεν µπορούν να ανατραπούν αν υπάρξει αντίθετη οριστική κρίση είτε η ανατροπή τους απαιτεί σηµαντικές δαπάνες και ιδιαίτερες ενέργειες ή και την (αβέβαιη) σύµπραξη του αντιδίκου ( ηµ. Κράνης, Λειτουργικές δοµές ασφαλιστικών µέτρων, ίκη 2003, σελ. 679 επ., ιδίως σελ ). Στην προκείµενη περίπτωση, οι αιτούντες εκθέτουν στην υπό κρίση αίτησή τους, ότι ο πρώτος των καθ ων Οργανισµός Τοπικής Αυτοδιοίκησης,

11 του οποίου ήµαρχος και νόµιµος εκπρόσωπος είναι ο δεύτερος των καθ ων, λειτουργεί παράνοµα κατά τα τελευταία σαράντα έτη σε χώρο ιδιοκτησίας του, που περιγράφεται στην αίτηση, Χώρο Ανεξέλεγκτης ιάθεσης Αποβλήτων (ΧΑ Α), στον οποίο εναποθέτει τα αστικά απορρίµµατα των δηµοτών του, τα οποία ακολούθως θάβονται µε χώµα και καίγονται προκαλώντας σοβαρή ρύπανση στον αέρα, στη γη και στον υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής, στην οποία οι αιτούντες έχουν τι κατοικίες τους και τις αγροτικές καλλιέργειές τους. Παράλληλα στο ΧΑ Α Σπάρτης έχουν κατασκευαστεί εδαφικές εσοχές, µέσα στις οποίες γίνεται εναπόθεση της λυµατολάσπης του βιολογικού καθαρισµού της.ε.υ.α. Σπάρτης, πλην όµως το τελευταίο διάστηµα, λόγω ρήγµατος στις εν λόγω εσοχές, δηµιουργήθηκε διάχυση της λυµατολάσπης στο έδαφος, µε αποτέλεσµα να προκληθεί ρύπανση στον ποταµό Ευρώτα. Περαιτέρω οι αιτούντες, αφού επικαλούνται παράνοµη προσβολή του δικαιώµατος στην προσωπικότητάς τους από τις ενέργειες αυτές και επείγουσα περίπτωση, ζητούν να ληφθούν ασφαλιστικά µέτρα ρύθµισης της κατάστασης που έχει δηµιουργηθεί και συγκεκριµένα: α) Να διαταχθεί η προσωρινή παύση της λειτουργίας του ΧΑ Α Σπάρτης, β) να απαγορευθεί η εγκατάσταση στο ΧΑ Α Σπάρτης µονάδας δεµατοποιητή και η εναπόθεση στο χώρο του ΧΑ Α δεµατοποιηθέντων απορριµµάτων, γ) να απαγορευθεί η εναπόθεση στο χώρο του ΧΑ Α Σπάρτης της λυµατολάσπης που παράγεται από το βιολογικό καθαρισµό Σπάρτης, δ) να υποχρεωθούν οι καθ ων να προβούν σε κάθε νόµιµη ενέργεια για την κατάσβεση της πυρκαγιάς που ξέσπασε το εκέµβριο 2008 στο ΧΑ Α και να τον περιφρουρούν καταλλήλως για να αποφευχθεί επανάληψη της πυρκαγιάς και ε) να απειληθεί σε βάρος των πρώτου, τρίτου και τέταρτου των καθ ων χρηµατική ποινή και σε βάρος των δευτέρου και

12 τρίτου των καθ ων προσωπική κράτηση για κάθε µελλοντική προσβολή του δικαιώµατός τους. Η αίτηση, όπως αναφέρθηκε στη µείζονα σκέψη που προηγήθηκε, ασκήθηκε παραδεκτά στο ικαστήριο τούτο, που έχει δικαιοδοσία και είναι υλικά αρµόδιο να τη δικάσει (άρθρα 22, 683 ΚΠολ ), κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών µέτρων (άρθρ. 686 επ. ΚΠολ ), είναι δε νόµιµη, στηριζόµενη στις διατάξεις που προαναφέρθηκαν και σ αυτές των άρθρων 731,732 και 947 ΚΠολ, πλην του υπό στοιχ. β αιτήµατος, το οποίο δεν είναι νόµιµο και πρέπει να απορριφθεί, διότι όπως προκύπτει από το άρθρο 682 ΚΠολ, ασφαλιστικά µέτρα διατάσσονται µόνο για γεννηµένα δικαιώµατα, έστω και αν αυτά τελούν υπό αίρεση ή προθεσµία (βλ. Μον.Πρ.Λαρ. 535/200 ΑρχΝ 2000,252, Μον.Πρ.Χαλκ. 695/1993 Ελλ νη1994, 194 και εκεί παραποµπές στη νοµολογία). Μέχρι όµως την ηµεροχρονολογία συζήτησης της υπόθεσης στο ακροατήριο ( ), κατά το ιστορικό της αίτησης, δεν είχε ακόµη εγκατασταθεί και λειτουργήσει ο δεµατοποιητής στον επίδικο χώρο. Συνεπώς το δικαίωµα, το οποίο περιγράφουν στην αίτηση οι αιτούντες και του οποίου επιδιώκουν την εξασφάλιση, δεν έχει ακόµη γεννηθεί. Ας σηµειωθεί ότι οι αιτούντες δεν επικαλούνται καµία από τις περιπτώσεις προληπτικής παροχής δικαστικής προστασίας του άρθρου 69 ΚΠολ. Εποµένως, κατά το µέρος που κρίθηκε νόµιµη, η αίτηση πρέπει να εξεταστεί κατ ουσίαν. Από τις διατάξεις των άρθρων 80,81 και 686 παρ. 6 ΚΠολ προκύπτει ότι κάθε τρίτος που έχει έννοµο συµφέρον δύναται να παρέµβει στη δίκη των ασφαλιστιών µέτρων και καθ όλη τη διάρκεια αυτής, πρόσθετα υπέρ κάποιου των κύριων διαδίκων. Η παρέµβαση αυτή, εφόσον ο νόµος δεν κάνει διάκριση µεταξύ κύριας ή πρόθεστης, δύναται να ασκηθεί και προφορικά

13 ενώπιον του µονοµελούς πρωτοδικείου ή ειρηνοδικείου µε δήλωση στο ακροατήριο και δεν απαιτείται ξεχωριστό δικόγραφο λόγω του κατεπείγοντος. Στην προκείµενη περίπτωση, το ν.π.ι.δ. µε την επωνυµία «ηµοτική Επιχείρηση Ύδρευσης Αποχέτευσης Σπάρτης», που εδρεύει στη Σπάρτη, µε δήλωση του πληρεξουσίου δικηγόρου του, η οποία καταχωρίστηκε στα ταυτάριθµα µε την παρούσα απόφαση πρακτικά, επικαλούµενο έννοµο συµφέρον, ασκεί πρόσθετη παρέµβαση υπέρ των καθ ων και ζητεί την απόρριψη της αίτησης. Σύµφωνα µε όσα αναφέρονται παραπάνω, η πρόσθετη αυτή παρέµβαση είναι νόµιµη, στηριζόµενη στις διατάξεις των άρθρων 80 και 686 ΚΠολ. Συνεπώς πρέπει να ερευνηθεί κατ ουσίαν και να συνεκδικαστεί µε την αίτηση λόγω της µεταξύ τους συνάφειας (άρθρα 31, 246, 285 σε συνδυασµό µε το άρθρο 686 ΚΠολ ). Από την ανωµοτί κατάθεση του τρίτου των καθ ων και τις ένορκες καταθέσεις των µαρτύρων Εµµανουήλ Φριντζήλα, Χρήστου Πλειώτα, Χρήστου Κανακάκου και Ελένης-Μαργαρίτας Μουρελάτου, που εξετάστηκα στο ακροατήριο, οι οποίες περιέχονται στα ταυτάριθµα µε την παρούσα απόφαση πρακτικά δηµόσιας συνεδρίασης του ικαστηρίου τούτου, όλα τα προσκοµιζόµενα από τους διαδίκους έγγραφα και τους ισχυρισµούς τους, που ανέπτυξαν προφορικά και µε τα σηµειώµατα οι πληρεξούσιοι δικηγόροι τους, πιθανολογήθηκαν τα ακόλουθα πραγµατικά περιστατικά: Με την υπ αριθµ. 1369/ απόφαση του Νοµάρχη Λακωνίας επιτράπηκε στον πρώτο των καθ ων να διαθέτει τα απορρίµµατα των δηµοτών του σε έκταση εµβαδού 190 στρεµµάτων περίπου, που βρίσκεται στη θέση «ΠΡΟΒΑΤΟΜΑΝ ΡΑ» του ηµοτικού ιαµερίσµατος Αφυσσού του ήµου Σπαρτιατών, η οποία ανήκει κατά κυριότητα στον πρώτο των καθ ων. Με την απόφαση αυτή

14 ορίστηκε ότι η διάθεση των απορριµµάτων θα γίνεται µε απλή απόρριψη αυτών. Ακολούθως µε την οδηγία 75/442/ΕΟΚ «περί των στερεών αποβλήτων» και το Ν. 1650/1986 «Για την προστασία του περιβάλλοντος» και ιδίως το άρθρο 12 παρ. 1 και 5 αυτού απαγορεύτηκε ουσιαστικά η ανεξέλεγκτη απόρριψη στερεών αποβλήτων, η οποία έτσι έγινε παράνοµη πράξη. Στη συνέχεια εκδόθηκε νέα αυστηρότερη οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης η υπ αριθµ. 91/156/1991 και σε εκτέλεση αυτής και του Ν. 1650/1986 εκδόθηκε η υπ αριθµ /824 ΦΕΚ Β 358/1996 κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, ηµόσιας ιοίκησης, Εθνικής Οικονοµίας και Οικονοµικών, Ανάπτυξης Περιβάλλοντος Χωροταξίας και ηµοσίων Έργων, Γεωργίας, Εµπορικής Ναυτιλίας, Υγείας και Πρόνοιας και ηµόσιας Τάξης, µε την οποία ορίστηκαν τα µέτρα και οι όροι για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων. Συγκεκριµένα απαγορεύτηκε και πάλι η διαχείριση των στερεών αποβλήτων να γίνεται µε ανεξέλεγκτη απόρριψη αυτών (άρθρο 5) και ορίστηκε ότι αυτή πρέπει να γίνεται µε τέτοιο τρόπο, ώστε να διασφαλίζεται ότι δεν τίθεται σε κίνδυνο άµεσα ή έµµεσα η υγεία των ανθρώπων και ότι δεν θα χρησιµοποιούνται διαδικασίες ή µέθοδοι που ενδέχεται να βλάψουν το περιβάλλον (άρθρο 4). Ο σχεδιασµός της διαχείρισης των στερεών απορριµµάτων µε τη δηµιουργία κατάλληλων υποδοµών και ιδίως Χώρων Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων (Χ.Υ.Τ.Α.) ανατέθηκε στα Συµβούλια Περιοχής ή τους Συνδέσµους διαχείρισης αποβλήτων ή στις Νοµαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και µόνο υπό προϋποθέσεις στις οικείες Περιφέρειες (άρθρο 9). Η εφαρµογή του συστήµατος αυτού παρουσίασε µεγάλη δυσκολία και καθυστερήσεις στην πράξη, γιατί οι τοπικές κοινωνίες, ενόψει των αντιτιθέµενων συµφερόντων, δεν µπορούσαν να

15 συνεννοηθούν για τους χώρους που θα έπρεπε να επιλέγουν ως ΧΥΤΑ, µε αποτέλεσµα τελικά η Ελλάδα να καταδικαστεί το έτος 2000 σε χρηµατική ποινή για κάθε ηµέρα καθυστέρησής της να συµµορφωθεί στις ανωτέρω οδηγίες, ως προς την α πόρριψη αποβλήτων στις εκβολές του χειµάρρου Κουρουπητού Χανιών και να επαπειλούνται και νέες κυρώσεις εις βάρος της. Για να αποφευχθούν οι κυρώσεις αυτές εκδόθηκε νέα Υπουργική Απόφαση των ανωτέρω Υπουργών µε αριθµό 50910/2727/ΦΕΚ 1909Β/ , η οποία αντικατέστησε την προηγούµενη Απόφαση του 1996 και όρισε πλέον µεταξύ άλλων τροποποιήσεων την περιφέρεια ως αρµόδιο όργανο κατάρτισης του περιφερειακού Σχεδίου ιαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (Π.Ε.Σ..Α.) για να µπορέσει να ξεφύγει το θέµα από το επίπεδο των τοπικών αντιπαραθέσεων. Περαιτέρω, παρά το γεγονός ότι συστήθηκε σύνδεσµος για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων του Νοµού Λακωνίας, δεν προχώρησαν ο υσιαστικά οι ενέργειες για δηµιουργία ΧΥΤΑ. Έτσι τα στερεά απόβλητα της πόλης της Σπάρτης συνεχίζουν από το έτος 1979 και µέχρι τη συζήτηση της αίτησης να απορρίπτονται στον επίδικο χώρο. Κατόπιν των ανωτέρω, πιθανολογείται ότι ο πρώτος των καθ ων λειτουργεί παράνοµα τον επίδικο χώρο ως ΧΑ Α. Ο χώρος αυτός βρίσκεται σε υψόµετρο 450 µέτρων, δηλαδή ψηλότερα από την πόλη της Σπάρτης και σε απόσταση λίγων χιλιοµέτρων από αυτήν, καθώς και από τα γειτονικά.. Αφυσσού και Κλαδά, από τον οικισµό Κοκκινόραχη και από το χωριό Χρύσαφα. Επίσης βρίσκεται ακριβώς δίπλα από το ρέµα του Κάναλη, το οποίο οδηγεί στο ποτάµι της Κελεφίνας, που µε τη σειρά του οδηγεί στον Ευρώτα. Όλα αυτά τα έτη τα απόβλητα πιέζονται και πάνω σ αυτά τίθεται χώµα. Έτσι, εξαιτίας και της θέσης του, η περιβαλλοντική επιβάρυνση που δηµιουργεί Ο ΧΑ Α και οι

16 συνέπειες αυτής, τόσο στο περιβάλλον όσο και στους κατοίκους της περιοχής, είναι ιδιαίτερα µεγάλες και µάλιστα µπορούν ως ένα βαθµό να βλάψουν ολόκληρη την κοιλάδα της Σπάρτης και κατ επέκταση µεγάλο µέρος της λεκάνης απορροής του Ευρώτα. Επιπλέον, λόγω της µακρόχρονης λειτουργίας του ΧΑ Α, δεν υπάρχει πλέον άλλος χώρος για να θαφτούν τα απορρίµµατα που συνεχίζουν να εναποτίθενται σ αυτόν, καθώς έχουν ήδη εναποτεθεί απορρίµµατα κυβικών µέτρων περίπου. Έτσι, κάθε προσπάθεια εκσκαφής για το θάψιµο των απορριµµάτων οδηγεί σε ανασκαφή παλαιότερων απορριµµάτων που βρίσκονται σε προχωρηµένη αποσύνθεση. Αυτός ο απόλυτος κορεσµός του ΧΑ Α, σε συνδυασµό µε την παντελή απουσία έργων διαχείρισης του παραγόµενου βιοαερίου, αλλά και το γεγονός ότι 50% περίπου των απορριµµάτων είναι οργανικά κατάλοιπα (και εποµένως έχουν υψηλή πιθανότητα αυτανάφλεξης), έχουν ως αποτέλεσµα την εκδήλωση ανεξέλεγκτων πυρκαγιών στο χώρο του ΧΑ Α που πολλές φορές συντηρούνται επί µεγάλο χρονικό διάστηµα. Μ αυτό τον τρόπο εκλύονται στην ατµόσφαιρα και στην επιφάνεια του εδάφους διοξίνες και άλλοι επικίνδυνοι αέριοι ρύποι. Οι διοξίνες είναι χηµικές ουσίες, εξαιρετικά ύποπτες για καρκινογενέσεις, ιδιαίτερα τοξικές και ανθεκτικές στη βιολογική αποσύνθεση. Η δράση τους είναι αθροιστική και οι βλάβες που προκαλούν εµφανίζονται µετά από χρόνια. Έτσι, δηµιουργείται άµεσος κίνδυνος για την υγεία των κατοίκων και ταυτόχρονα, µε τη µόλυνση του εδάφους που προκαλείται από τις διοξίνες, υποθηκεύεται και η µελλοντική τους υγεία. Περαιτέρω, θα πρέπει να σηµειωθεί ότι ο ΧΑ Α λειτουργεί σε θέση όπου ο πυθµένας του χώρου εναπόθεσης των απορριµµάτων δεν έχει στεγανοποιηθεί κατάλληλα ώστε οι βλαβερές χηµικές ουσίες που εκλύονται

17 από την αποσύνθεση των απορριµµάτων (πλαστικών, οργανικών, µπαταριών κ.λ.π.) να µην µπορούν να κατεισδύσουν µέσω του νερού των βροχών στον υδροφόρο ορίζοντα. Έτσι η µόλυνση του υπόγειο υδροφόρου ορίζοντα είναι γεγονός από το 1996, οπότε απαγορεύτηκε στους κατοίκους του.. Αφυσσού η ύδρευσή τους από γεώτρηση στην περιοχή «Κούκουρα» αλλά και τις πηγές του Βόθωνα και υποχρεώθηκαν να παίρνουν πόσιµο νερό από την πόλη της Σπάρτης. Επίσης λόγω της αδυναµίας πλέον θαψίµατος των απορριµµάτων και διαχείρισης των παραγόµενων στραγγισµάτων, οι διάφορες επικίνδυνες ουσίες µεταφέρονται µε το νερό της βροχής και στα γειτονικά επιφανειακά ύδατα του ρέµατος του Κάναλη και µέσω αυτού στο ποτάµι της Κελεφίνας, παραπόταµου του Ευρώτα, που χρησιµοποιείται από τους κατοίκους της περιοχής για το πότισµα των χωριανών τους. Ακόµη οικόσιτα ζώα βόσκουν στις ίδιες περιοχές και καταναλώνουν πιθανώς µολυσµένα ύδατα ή φυτά, µεταφέροντας έτσι στην τροφική αλυσίδα τις επικίνδυνες ουσίες µε το κρέας, το γάλα και τα αυγά τους. Από όλα τα παραπάνω είναι προφανές ότι πλήττεται το σύνολο των ανθρώπινων δραστηριοτήτων και δηµιουργείται πληθώρα κινδύνων όπως: Μόλυνση των ανθρώπων που ασχολούνται µε καλλιέργειες, µόλυνση των παιδιών που παίζουν στη φύση και έρχονται σε συχνότερη επαφή µε το έδαφος από τους µεγαλύτερους, µόλυνση ολόκληρης της διατροφικής αλυσίδας και µόλυνση του εισπνεόµενου αέρα, ειδικά όταν στην περιοχή επικρατεί µεγάλη υγρασία. Όµως οι καθ ων, παρότι το πρόβληµα έχει αναδειχθεί από πολλών ετών και παρά τις συνεχείς και έντονες διαµαρτυρίες των περιοίκων αλλά και των πολιτιστικών συλλόγων της περιοχής, δεν έχουν καταφέρει ακόµα να δώσουν λύση στην υπάρχουσα κατάσταση. Από την παράνοµη αυτή συµπεριφορά

18 των καθ ων, η οποία δηµιουργεί σοβαρή και διαρκή ρύπανση του περιβάλλοντος πλήττονται στο δικαίωµα της προσωπικότητάς τους και οι αιτούντες, οι οποίοι είναι κάτοικοι της γύρω περιοχής και είναι αναγκασµένοι να υφίστανται τη δυσάρεστη αλλά και απειλητική για την υγεία τους κατάσταση, που έχει δηµιουργηθεί. Πρέπει εποµένως να γίνει δεκτή η αίτηση ως βάσιµη και κατ ουσίαν και να ληφθούν τα κατάλληλα ασφαλιστικά µέτρα για την προσωρινή προστασία του πληττόµενου δικαιώµατος των αιτούντων. Τα κατάλληλα ασφαλιστικά µέτρα που πρέπει να ληφθούν (άρθρο 692 παρ. 1 ΚΠολ ), προκειµένου να αντιµετωπιστεί η παράνοµη κατάσταση που έχει δηµιουργηθεί, όπως προηγουµένως εκτέθηκε, χωρίς να επέρχεται πλήρης ικανοποίηση του ασφαλιστέου δικαιώµατος (άρθρο 692 παρ. 4 ΚΠολ ), είναι η απαγόρευση στον πρώτο καθ ου ήµο από την πάροδο εξήντα (60) ηµερών από τότε που θα του κοινοποιηθεί νόµιµα η απόφαση αυτή και µέχρι τη νόµιµη έναρξη λειτουργίας Χώρου Υγειονοµικής Ταφής των Αποβλήτων του να λειτουργεί ως Χώρο Ανεξέλεγκτης ιάθεσης των Αποβλήτων του (ΧΑ Α) τον επίδικο χώρο, µε απειλή χρηµατικής ποινής εναντίον των πρώτων, τρίτου και τετάρτου των καθ ων (απορριπτοµένου ως ουσία αβάσιµου του µέτρου περί προσωπικής κράτησης των δευτέρου και τρίτου των καθ ων, διότι, κατά την κρίση του ικαστηρίου τούτου, κρίνεται ως απολύτως επαρκές προς εξαναγκασµό το µέσο της χρηµατικής ποινής). Η απαγόρευση της εναπόθεσης στο χώρο του ΧΑ Α της λυµατολάσπης που παράγεται από το βιολογικό καθαρισµό Σπάρτης και η υποχρέωση κατάσβεσης της πυρκαγιάς που είχε ξεσπάσει στο ΧΑ Α το εκέµβριο 2008 είναι άνευ αντικειµένου, καθόσον αφενός µέν η εναπόθεση της λυµατολάσπης στο ΧΑ Α έχει σταµατήσει από τις , αφετέρου δε η πυρκαγιά έχει

19 ήδη πλήρως κατασβηστεί. Τα δικαστικά έξοδα πρέπει να συµψηφιστούν µεταξύ των διαδίκων, λόγω της συνδροµής των όρων του άρθρου 179 ΚΠολ. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ ικάζει κατ αντιµωλίαν των διαδίκων. Συνεκδικάζει την αίτηση και την πρόσθετη υπέρ των καθ ων παρέµβαση. Απορρίπτει ό,τι κρίθηκε απορριπτέο στο σκεπτικό. έχεται την αίτηση. Απαγορεύει προσωρινά στον πρώτο των καθ ων από την πάροδο εξήντα (60) ηµερών από τότε που θα του κοινοποιηθεί νόµιµα η απόφαση αυτή και µέχρι τη νόµιµη έναρξη λειτουργίας Χώρου Υγειονοµικής ταφής των Αποβλήτων του να λειτουργεί ως Χώρο Ανεξέλεγκτης ιάθεσης των Αποβλήτων του (ΧΑ Α) το χώρο που χρησιµοποιεί σήµερα και βρίσκεται στη θέση «ΠΡΟΒΑΤΟΜΑΝ ΡΑ» του ηµοτικού ιαµερίσµατος Αφυσσού του ήµου Σπαρτιατών και συγκεκριµένα να εναποθέτει, επιχωµατώνει και αποτεφρώνει τα απόβλητα αυτά. Απειλεί κατά των πρώτου, τρίτου και τέταρτου των καθ ων χρηµατική ποινή ποσού τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ υπέρ των αιτούντων για κάθε µελλοντική παράβαση της αµέσως ανωτέρω διάταξης της απόφασης. Συµψηφίζει τα δικαστικά έξοδα µεταξύ των διαδίκων. Κρίθηκε, αποφασίστηκε και δηµοσιεύθηκε στη Σπάρτη και σε έκτακτη δηµόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του στις παρουσία και της Γραµµατέα Βαρβάρας Τσόκα. Ο Πρόεδρος Γεώργιος Κουρούσης Η Γραµµατέας Βαρβάρα Τσόκα