ΥΑΡΟΚΟΠΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΣΜΖΜΑ ΟΗΚΗΑΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΚΑΗ ΟΗΚΟΛΟΓΗΑ

Transcript

1 ΥΑΡΟΚΟΠΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΣΜΖΜΑ ΟΗΚΗΑΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΚΑΗ ΟΗΚΟΛΟΓΗΑ Σίηινο πηπρηαθήο εξγαζίαο: «Βηνινγηθέο Λατθέο Αγνξέο: πξννπηηθέο, κέιινλ θαη άπνςε θαηαλαισηψλ» Σζάκε Μαξία Σξηκειήο Δπηηξνπή Δπηβιέπσλ Καζεγεηήο: Μαιηλδξέηνο Γεψξγηνο Μέιε: Γέζπνηλα δξάιε Ρφηδσ Μεηνχια ΑΘΖΝΑ P a g e

2 ΔΤΥΑΡΗΣΗΔ Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηνλ επίθνπξν θαζεγεηή θ. Γηψξγν Μαιηλδξέην, επηβιέπνληα θαζεγεηή ηεο πηπρηαθήο κνπ εξγαζίαο, γηα ηελ επθαηξία πνπ κνπ έδσζε λα αζρνιεζψ κε έλα ηφζν ελδηαθέξνλ εξεπλεηηθφ ζέκα θαη γηα ηε γεληθφηεξε θαζνδήγεζε πνπ κνπ παξείρε. Δπίζεο, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηα κέιε ηεο επηηξνπήο θ.θ. Γέζπνηλα δξάιε θαη Ρφηδσ Μεηνχια, γηα ηηο ρξήζηκεο ζπκβνπιέο θαη επηζεκάλζεηο ηνπο. Αθφκε, ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηα άηνκα πνπ πήξαλ κέξνο κε πξνζπκία ζηελ έξεπλα, θαζψο ε ζπκκεηνρή ηνπο ήηαλ πνιχηηκε. Σέινο,ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηελ νηθνγέλεηά κνπ πνπ κε βνήζεζε ζε φιεο ηηο θάζεηο ηεο εξγαζίαο κνπ. 2 P a g e

3 ΠΔΡΗΛΖΦΖ θνπφο ηεο παξνχζαο κειέηεο είλαη ε δηεξεχλεζε ησλ απφςεσλ ησλ θαηαλαισηψλ γηα ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο θαη ην κέιινλ ηνπο, θαζψο θαη γηα ηηο πηζαλέο πξννπηηθέο αλάπηπμεο ελ φςεη νηθνλνκηθήο θξίζεο. Γηα ηελ εθπιήξσζε ηνπ ζθνπνχ απηνχ πξαγκαηνπνηήζεθε πνζνηηθή έξεπλα ζε δείγκα 128 θαηαλαισηψλ απφ ηελ πεξηνρή ηεο Αηηηθήο. χκθσλα κε ηα θχξηα επξήκαηα ηεο κειέηεο, νη Έιιελεο θαηαλαισηέο επηιέγνπλ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο. Οη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ απφθαζε αγνξάο πξντφλησλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο είλαη ε πξνζβαζηκφηεηα, ε εκπηζηνζχλε ζηνπο παξαγσγνχο,ε πνηθηιία βηνινγηθψλ πξντφλησλ, θαζψο θαη ε ηηκή. Ζ έξεπλα έδεημε φηη ην κεγαιχηεξν εκπφδην αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ είλαη ην γεγνλφο φηη νη θαηαλαισηέο δελ γλσξίδνπλ πνχ είλαη. Δπίζεο, απνδείρζεθε φηη ν έιεγρνο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ εγγεθξηκέλνπο θνξείο απνηειεί βαζηθφ θίλεηξν γηα ηελ αγνξά πξντφλησλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο. Σέινο, ε παξνχζα έξεπλα έδεημε φηη νη θαηαλαισηέο πηζηεχνπλ φηη ππάξρνπλ πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ ελ φςεη νηθνλνκηθήο θξίζεο. Λέμεηο θιεηδηά: βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο, θαλάιηα δηαλνκήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ, πψιεζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ 3 P a g e

4 ABSTRACT The purpose of this study is to explore the views of consumers for organic farmers' markets and their future, and for potential growth prospects in view of the economic crisis. To fulfill this objective quantitative research conducted on a sample of 128 consumers from the region of Attica. According to the main findings of the study, Greek consumers choose organic farmers markets. Factors influencing the decision to purchase products from organic farmers' markets is accessibility, trust producers, variety of organic products, and the price. The survey showed that the biggest obstacle market for organic products is the fact that consumers do not know where it is. Also shown that the control of biological products from Authorized operators is a key incentive for the purchase of products from organic farmers' markets. Finally, this research showed that consumers believe that there are prospects for growth of organic farmer's markets in view of the economic crisis. Keywords: organic farmers' markets, organic products distribution channels, organic products sales 4 P a g e

5 Πίνακας Περιεχομένων ΔΗΑΓΧΓΖ... 7 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ν : ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΧΡΓΗΑ ΚΑΗ ΒΗΟΛΟΓΗΚΑ ΠΡΟΨΟΝΣΑ ΔΝΝΟΗΑ ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΧΡΓΗΑ ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΧΡΓΗΑ Ζ ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΧΡΓΗΑ ΓΗΔΘΝΧ Ζ ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΧΡΓΗΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ ΝΟΜΟΘΔΗΑ Κνηλνηηθή Ννκνζεζία Δζληθή Ννκνζεζία ΔΓΚΔΚΡΗΜΔΝΟΗ ΦΟΡΔΗ ΔΛΔΓΥΟΤ ΚΑΗ ΠΗΣΟΠΟΗΖΖ ΠΡΟΗΟΝΣΧΝ ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΧΡΓΗΑ ΒΗΟΛΟΓΗΚΑ ΠΡΟΨΟΝΣΑ Οθέιε απφ ηελ θαηαλάισζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ Οθέιε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ν : ΣΡΟΠΟΗ ΓΗΑΘΔΖ ΒΗΟΛΟΓΗΚΧΝ ΠΡΟΗΟΝΣΧΝ Υνλδξηθή πψιεζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ ζε εηαηξείεο δηαλνκήο Υνλδξηθή πψιεζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ απ επζείαο ζε θαηαζηήκαηα (super markets) Υνλδξηθή πψιεζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ ζε θαηαζηήκαηα βηνινγηθψλ πξντφλησλ Ληαληθή πψιεζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ ζε ζπκβαηηθέο ιατθέο αγνξέο Ληαληθή πψιεζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ ζε βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο Ννκηθφ πιαίζην ιεηηνπξγίαο ιατθψλ βηνινγηθψλ αγνξψλ Ληαληθή πψιεζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ην θηήκα Ληαληθή πψιεζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ζπιινγηθνχο θνξείο, φπσο είλαη νη πλεηαηξηζκνί, κέζσ ηνπηθψλ θαηαζηεκάησλ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ν : ΑΠΟΦΑΖ ΑΓΟΡΑ ΒΗΟΛΟΓΗΚΧΝ ΠΡΟΨΟΝΣΧΝ ΚΑΗ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΠΟΤ ΔΠΖΡΔΑΕΟΤΝ ΣΖΝ ΑΠΟΦΑΖ ΑΓΟΡΑ ΒΗΟΛΟΓΗΚΏΝ ΠΡΟΨΟΝΣΧΝ Κνηλσληθφ-δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά Γλψζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ Δπαηζζεηνπνίεζε γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ πγεία Σηκή Κφζηνο ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΑΝΑΠΣΤΞΖ P a g e

6 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 ν : ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΔΡΔΤΝΑ ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΟ ΚΟΠΟ ΚΑΗ ΣΟΥΟΗ ΓΔΗΓΜΑ ΚΑΗ ΥΔΓΗΑΜΟ ΔΡΧΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟΤ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ν : ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ ΣΟ ΠΡΟΦΗΛ ΣΧΝ ΔΡΧΣΖΘΔΝΣΧΝ ΔΛΔΓΥΟ ΑΝΔΞΑΡΣΖΗΑ Υ Μεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε ρέζε κεηαμχ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη ζπρλφηεηα αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ ρέζε κεηαμχ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη πξνζπκίαο θαηαβνιήο επηπιένλ ρξεκάησλ γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ ρέζε κεηαμχ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ρέζε κεηαμχ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη πξννπηηθψλ αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ ΟΗΚΟΝΟΜΔΣΡΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ Δθηίκεζε ινγηζηηθήο παιηλδξφκεζεο γηα ηνπο πξνζδηνξηζηηθνχο παξάγνληεο γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ Δθηίκεζε ινγηζηηθήο παιηλδξφκεζεο γηα ηνπο πξνζδηνξηζηηθνχο παξάγνληεο γηα ηελ πξνζπκία ησλ θαηαλαισηψλ λα πιεξψζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ Δθηίκεζε ινγηζηηθήο παιηλδξφκεζεο γηα ηνπο πξνζδηνξηζηηθνχο παξάγνληεο γηα ηελ αγνξά πξντφλησλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο Δθηίκεζε ινγηζηηθήο παιηλδξφκεζεο γηα ηνπο πξνζδηνξηζηηθνχο παξάγνληεο γηα ηηο πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6 ν : ΤΕΖΣΖΖ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ-ΠΡΟΣΑΔΗ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 1: ΔΡΧΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 2: ΠΗΝΑΚΔ ΤΥΝΟΣΖΣΧΝ ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 3: ΛΑΨΚΔ ΑΓΟΡΔ ΒΗΟΛΟΓΗΚΧΝ ΠΡΟΨΟΝΣΧΝ(ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΑ) P a g e

7 ΔΗΑΓΩΓΖ Ζ βηνινγηθή γεσξγία είλαη έλαο ηαρέσο αλαπηπζζφκελνο θιάδνο ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε φζν θαη ζηνλ ππφινηπν θφζκν. Σα πξντφληα βηνινγηθήο πξνέιεπζεο πξνζθέξνπλ πνιιά νθέιε πνπ ζρεηίδνληαη κε ηελ πγεία, ην πεξηβάιινλ, ηελ αγξνηηθή αλάπηπμε θαη γηα απηφ ηνλ ιφγν ε δήηεζή ηνπο ηα ηειεπηαία ρξφληα απμάλεηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν, κε απνηέιεζκα λα απμάλνληαη θαη νη βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο. Ζ παξνχζα εξγαζία δηεξεπλά ηελ άπνςε ησλ θαηαλαισηψλ ζρεηηθά κε ην κέιινλ ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ, αιιά θαη ηηο πξννπηηθέο αλάπηπμήο ηνπο ελ φςεη νηθνλνκηθήο θξίζεο θαη απνηειείηαη απφ έμη θεθάιαηα. ην πξψην θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ζηελ έλλνηα ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο, ζηελ βηνινγηθή γεσξγία δηεζλψο, αιιά θαη εληφο Διιάδαο, ζηε λνκνζεζία, αιιά θαη ζηνπο εγγεθξηκέλνπο θνξείο. Δπίζεο, παξνπζηάδνληαη ηα βηνινγηθά πξντφληα, ηα νθέιε απφ ηελ θαηαλάισζή ηνπο, θαζψο θαη ηα νθέιε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο ζηε δηαηήξεζε ηνπ πεξηβάιινληνο, ζηελ πνηφηεηα θαη αζθάιεηα ησλ ηξνθίκσλ θαη ζηελ θνηλσληθή δηθαηνζχλε. ην δεχηεξν θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ζηνπο ηξφπνπο δηάζεζεο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ, ελψ ζην ηξίην παξνπζηάδνληαη νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ απφθαζε αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ,ηα θαλάιηα δηαλνκήο απηψλ, αιιά θαη νη πξννπηηθέο αλάπηπμεο ηεο αγνξάο. Με ην πέκπην θεθάιαην μεθηλάεη ην εκπεηξηθφ κέξνο ηεο έξεπλαο, φπνπ παξνπζηάδεηαη ε κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο πξσηνγελνχο έξεπλαο. ην έθην θεθάιαην απεηθνλίδνληαη θαη ζρνιηάδνληαη ηα θχξηα απνηειέζκαηα ηεο ζηαηηζηηθήο αλάιπζεο, ελψ ζην έβδνκν παξαζέηνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο κειέηεο. 7 P a g e

8 ΜΔΡΟ 1Ο ΘΔΩΡΖΣΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ 8 P a g e

9 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 1 ν : ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΩΡΓΗΑ ΚΑΗ ΒΗΟΛΟΓΗΚΑ ΠΡΟΪΟΝΣΑ 1.1 ΔΝΝΟΗΑ ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΩΡΓΗΑ Με ηνλ φξν βηνινγηθή γεσξγία λνείηαη έλα νιηζηηθφ ζχζηεκα δηαρείξηζεο ηεο παξαγσγήο, ην νπνίν πξνσζεί θαη επαπμάλεη ηελ πγεία ηνπ αγξννηθνζπζηήκαηνο, πεξηιακβαλνκέλσλ ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, ησλ βηνινγηθψλ θχθισλ θαη ηεο βηνινγηθήο δξαζηεξηφηεηαο ηνπ εδάθνπο. Γίλεη έκθαζε ζηε ρξήζε ησλ πξαθηηθψλ δηαρείξηζεο νη νπνίεο πξνηηκψληαη απφ ηε ρξήζε εηζξνψλ εμσηεξηθήο πξνέιεπζεο, ιακβάλνληαο ππφςε φηη νη ηνπηθέο ζπλζήθεο απαηηνχλ ηνπηθά πξνζαξκνζκέλα ζπζηήκαηα ( Με άιια ιφγηα ζηεξίδεηαη ζε θπζηθέο δηεξγαζίεο, ζηε µε ρξεζηµνπνίεζε ρεµηθψλ ζπλζεηηθψλ ιηπαζµάησλ θαη θπηνθαξµάθσλ θαη ζηε ρξεζηµνπνίεζε ελαιιαθηηθψλ πξνο ηε ρεµηθή µεζφδσλ αληηµεηψπηζεο ερζξψλ, αζζελεηψλ θαη δηδαλίσλ, θαζψο θαη ζηε ρξεζηµνπνίεζε ηερληθψλ παξαγσγήο, φπσο ε αµεηςηζπνξά θαη ε αλαθχθισζε θπηηθψλ θαη δσηθψλ ππνιεηµµάησλ πνπ δηαηεξνχλ ηε θπζηθή ηζνξξνπία θαη ηε λνµηµφηεηα ηνπ εδάθνπο ( χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ πνπ δίλεη ε Γηεζλήο Οκνζπνλδία Κηλεκάησλ Βηνινγηθήο Γεσξγίαο (International Federation of Organic Agriculture Movements, IFOAM), «ε βηνινγηθή γεσξγία απνηειεί έλαλ νηθνινγηθά, θνηλσληθά θαη νηθνλνκηθά καθξνπξφζεζκν ηξφπν άζθεζεο ηεο γεσξγίαο». Ζ βηνινγηθή γεσξγία βαζίδεηαη θπξίσο ( : ηε ρξεζηµνπνίεζε θαηά ην δπλαηφλ αλαλεψζηµσλ θπζηθψλ πφξσλ ζε ηνπηθφ επίπεδν, ζηελ απηάξθεηα ηνπ εδάθνπο ζε νξγαληθή νπζία θαη ζξεπηηθά ζηνηρεία θαη ζηε βηνπνηθηιφηεηα ηνπ νηθνζπζηήµαηνο πνπ απνηειεί θαη ηνλ θχξην παξάγνληα ζηε δηαηήξεζε ηεο νηθνινγηθήο ηζνξξνπίαο ηνπ. ηε ρξεζηµνπνίεζε ηζαγελψλ αλζεθηηθψλ θπηψλ θαη θπιψλ δψσλ πνπ έρνπλ πξνζαξµνζηεί ζηηο ηνπηθέο ζπλζήθεο θαζψο θαη ζηελ θαηάιιειε επηινγή θαιιηεξγεηηθψλ ηερληθψλ θαη ελαιιαγή θαιιηεξγεηψλ, µε πξνηίµεζε ζηα µεηθηά ζπζηήµαηα γεσξγίαο (ζπλχπαξμε θπηηθήο θαη δσηθήο παξαγσγήο ζηηο γεσξγηθέο εθµεηαιιεχζεηο). Απφ ηελ άιιε, πξέπεη λα ζπκβάιεη ζηνπο εμήο ζηφρνπο ( ζηελ αχμεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο ζην ζχλνιν ηνπ ζπζηήκαηνο ζηελ αχμεζε ηεο βηνινγηθήο δξαζηεξηφηεηαο ησλ εδαθψλ ζηε δηαηήξεζε ηεο γνληκφηεηαο ησλ εδαθψλ καθξνπξφζεζκα 9 P a g e

10 ζηελ αλαθχθισζε ησλ απνβιήησλ θπηηθήο θαη δσηθήο πξνέιεπζεο πξνθεηκέλνπ λα απνθαηαζηαζνχλ ηα ζηνηρεία πνπ είλαη ζξεπηηθά γηα ηε γε, κεηψλνληαο έηζη, φζν είλαη δπλαηφλ, ηε ρξήζε ησλ κε αλαλεψζηκσλ πφξσλ ζηελ πξνζθπγή ζηνπο αλαλεψζηκνπο πφξνπο κέζα ζηα ηνπηθά νξγαλσκέλα γεσξγηθά ζπζηήκαηα ζηελ πξνψζεζε ηεο νξζήο ρξήζεο ησλ εδαθψλ, ηνπ λεξνχ θαη ηνπ αέξα θαη ηε κείσζε φισλ ησλ κνξθψλ κφιπλζεο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα πξνθαιέζνπλ νη θαιιηεξγεηηθέο πξαθηηθέο θαη νη πξαθηηθέο εθηξνθήο ζηνλ ρεηξηζκφ ησλ γεσξγηθψλ πξντφλησλ, κε ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηηο κεζφδνπο κεηαπνίεζεο, πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξεζεί ε βηνινγηθή αθεξαηφηεηα θαη νη νπζηαζηηθέο πνηφηεηεο ησλ πξντφλησλ ζε φια ηα ζηάδηα ζην λα κπνξεί λα θαζνξηζηεί γηα θάζε ππάξρνπζα εθκεηάιιεπζε ε πεξίνδνο κεηαηξνπήο, ε δηάξθεηα ηεο νπνίαο εμαξηάηαη απφ εηδηθνχο παξάγνληεο ηνπ ηφπνπ, φπσο γηα παξάδεηγκα ην ηζηνξηθφ ηεο γεο θαη νη ηχπνη θαιιηέξγεηαο θαη εθηξνθήο πνπ πξφθεηηαη λα παξαρζνχλ. 1.2 ΗΣΟΡΗΚΖ ΑΝΑΓΡΟΜΖ ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΩΡΓΗΑ Ζ βηνινγηθή γεσξγία, έηζη φπσο είλαη γλσζηή ζήκεξα, είλαη ην απνηέιεζκα ηεο αλάπηπμεο θαη ηεο ζχλζεζεο δηαθφξσλ ελαιιαθηηθψλ κεζφδσλ γεσξγηθήο παξαγσγήο (δηαθνξεηηθέο απφ ηε «ζπκβαηηθή γεσξγία») πνπ μεθίλεζαλ ζηηο αξρέο ηνπ 20νπ, θπξίσο ζηελ Κεληξηθή θαη Βφξεηα Δπξψπε. Μεηαμχ απηψλ ησλ κεζφδσλ, κπνξεί λα γίλεη αλαθνξά ζηηο πεξηζζφηεξν ζεκαληηθέο, ηε βηνδπλακηθή γεσξγία, ηελ νξγαληθή γεσξγία, αιιά θαη ηε βηνινγηθή γεσξγία ζηελ πξσηφιεηα κνξθή ηεο ( Απηά ηα δηάθνξα θηλήκαηα ζεσξνχζαλ νπζηαζηηθφ, κε νξηζκέλεο απνρξψζεηο, ηνλ δεζκφ αλάκεζα ζηε γεσξγία θαη ηε θχζε, θαζψο θαη ηνλ ζεβαζκφ ησλ θπζηθψλ ηζνξξνπηψλ θαη απείραλ επνκέλσο απφ κηα πξνζέγγηζε ηεο γεσξγίαο, πνπ επηδίσθε ηε κεγηζηνπνίεζε ζηηο απνδφζεηο κέζσ πνιιαπιψλ παξεκβάζεσλ κε δηάθνξεο θαηεγνξίεο ζπλζεηηθψλ πξντφλησλ. Παξά ηελ χπαξμε θαη ηελ ηζρχ απηψλ ησλ ξεπκάησλ ζθέςεο, ε βηνινγηθή γεσξγία έκεηλε γηα πνιχ θαηξφ ζε εκβξπαθή θαηάζηαζε ( Πην αλαιπηηθά,ην 1924 ν Rudolf Steiner κε ηηο δηαιέμεηο ηνπ ζηε Γεξκαλία, ζέηεη ηηο βάζεηο ηεο Βηνδπλακηθήο Γεσξγίαο 1. Σν 1940 δεκνζηεχεηαη ζηελ Αγγιία ε «Γεσξγηθή Γηαζήθε» ηνπ Sir Albert Howard πνπ ζέηεη ηηο βάζεηο ηεο νξγαληθήο γεσξγίαο, ελψ o Hans peter Rusch θαη Hans Muller αλαπηχζζνπλ ηε βηνινγηθή γεσξγία ζηελ Διβεηία. Παξάιιεια, ην 1943 ε Lady Eve Balfour ζηελ Αγγιία, 1 Η βιοδυναμικι γεωργία είναι μια οικολογικι γεωργία που λαμβάνει υπ όψθ τθσ και αφανείσ δυνάμεισ ςτθ φφςθ, όπωσ δυνάμεισ ηωισ, ψυχικζσ δυνάμεισ και πνευματικζσ δυνάμεισ. 10 P a g e

11 δεκνζηεχεη ην βηβιίν ηεο «Σν δσληαλφ έδαθνο» ελψ αξγφηεξα ην 1946, είλαη απφ ηνπο ζπληδξπηέο θαη ε πξψηε Πξφεδξνο ηνπ Οξγαληζκνχ Soil Association. Σν 1947 ν J.I.Rodale ζηηο ΖΠΑ, ηδξχεη ην νκψλπκν Ηλζηηηνχην κε ζθνπφ ηελ έξεπλα γηα ηε βηνινγηθή γεσξγία, εκπλεπζκέλνο απφ ηηο κειέηεο ηνπ Sir Albert Howard θαη ηεο Lady Eve Balfour ( Αλ θαη έρνπλ ηεζεί ηα ζεκέιηα ηεο βηνινγηθήο θαιιηέξγεηαο, νη αγξφηεο γηα λα κεγηζηνπνηήζνπλ ηηο απνδφζεηο ησλ θπηψλ νδεγήζεθαλ ζηελ θαηάρξεζε ρεκηθψλ ιηπαζκάησλ, αξδεπηηθνχ λεξνχ, θπηνθαξκάθσλ θαη κεραληθήο θαηεξγαζίαο ηνπ εδάθνπο, ζηελ εγθαηάιεηηςε ηεο ακεηςηζπνξάο θαη ηελ εμαθάληζε πνιχηηκνπ γελεηηθνχ πιηθνχ (Γαιαλνπνχινπ-ελδνχθα, 1995, Γαιαλνπνχινπ-ελδνχθα θ.ά., 2001). Απηή ε πςειή θαηαλάισζε ελέξγεηαο, ιηπαζκάησλ, λεξνχ θαη δηδαληνθηφλσλ γηα ηελ αχμεζε ηεο παξαγσγήο απέδσζε ζεακαηηθά απνηειέζκαηα, φκσο απφ έλα ζεκείν θαη κεηά, δειαδή εθεί πνπ ε παξαγσγή θηάλεη ζην κεγηζηφ ηεο, ζα αξρίζεη λα ζεκεηψλεη θάπνηα πηψζε. Απηή ε πηψζε κπνξεί λα νθείιεηαη ζην γεγνλφο φηη ην έδαθνο δηαβξψλεηαη, ράλεη ηελ γνληκφηεηά ηνπ, κεηαηξέπεηαη ζε αιαηνχρν ή ππεξθνξηίδεηαη κε λεξφ. Δπηπξφζζεηα, νη επηθαλεηαθέο θαη ππφγεηεο ηξνθνδνζίεο λεξνχ κεηψλνληαη θαη ξππαίλνληαη απφ ηα δηδαληνθηφλα θαη αδσηνχρα ζπζηαηηθά πνπ πεξηέρνληαη ζηα ιηπάζκαηα, ζηα νπνία ηα έληνκα έρνπλ αλαπηχμεη γεληθή αλνζνπνίεζε, κε απνηέιεζκα λα απμάλνληαη αληί λα κεηψλνληαη. Έηζη, ε παγθφζκηα παξαγσγή πηζαλφλ λα κελ πεξηνξηζηεί απφ αλεπάξθεηα θαξπψλ πςειήο παξαγσγήο, ηα ιηπάζκαηα, ηελ ελέξγεηα, ηα δηδαληνθηφλα θαη ην λεξφ, αιιά απφ ηηο επηβιαβείο ζπλέπεηεο πνπ ζα έρεη γηα ην πεξηβάιινλ ε ρξήζε φισλ ησλ παξαπάλσ ζε ηδηαίηεξα πςειέο πνζφηεηεο (Miller, 1999). Καζφιε ηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 50, ε βαζηθή πξνηεξαηφηεηα ηεο γεσξγίαο ήηαλ λα ηθαλνπνηεί, κε κηα ζεκαληηθή αχμεζε ηεο γεσξγηθήο παξαγσγήο, ηηο άκεζεο αλάγθεο ζε ηξφθηκα θαη λα απμάλεη ηνλ βαζκφ απηάξθεηαο ζηελ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα. Αληίζεηα, ην ηέινο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 60 θαη θπξίσο ε δεθαεηία ηνπ 70, αληηζηνηρνχλ ζηελ αλάδεημε κηαο ζεκαληηθήο ζπλεηδεηνπνίεζεο ζε επίπεδν ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, ζηελ νπνία ε βηνινγηθή γεσξγία ζα κπνξνχζε λα δψζεη ηελ θαηάιιειε απάληεζε ( Απηήλ αθξηβψο ηελ πεξίνδν άξρηζε λα θπνθνξείηαη ζηε ζπλείδεζε ησλ θαηαλαισηψλ, αιιά θαη ησλ παξαγσγψλ, κηα αιιαγή ζηάζεο απέλαληη ζηηο κεζφδνπο γεσξγηθήο παξαγσγήο, θαζψο θαη κηα πην δηεπξπκέλε αληίιεςε γηα ηε ζεκαληηθφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηελ αλάγθε πξνζηαζίαο ηνπ ( Άξρηζαλ ηα πξψηα δεηιά βήκαηα βηνινγηθήο θαιιηέξγεηαο, απφ ηδενιφγνπο θαιιηεξγεηέο πνπ ζηελ πξαγκαηηθφηεηα δελ είραλ θέξδε, αιιά αθνινπζνχζαλ κε ζπλέπεηα ην φξακά ηνπο θαη ράξαμαλ ην δξφκν γηα ηελ κεηέπεηηα νξγαλσκέλε θαιιηέξγεηα θαη εκπνξία βηνινγηθψλ πξντφλησλ ( Ζ δήηεζε γηα ηέηνηα πξντφληα ελδπλακψζεθε κε ηελ εκθάληζε γελεηηθά 11 P a g e

12 ηππνπνηεκέλσλ πξντφλησλ αιιά θαη κε δηάθνξα απξφβιεπηα γεγνλφηα πνπ επεξεάδνπλ θαηά θαηξνχο, αξλεηηθά ησλ επξχηεξν θιάδν ησλ εηδψλ δηαηξνθήο ζε επξσπατθφ ή θαη δηεζλέο επίπεδν (π.ρ. δηνμίλεο, λφζνο ηεο ζπνγγψδνπο εγθεθαινπάζεηαο θιπ) (ICAP, 2001). Νένη ζχλδεζκνη δεκηνπξγνχληαη, ζπγθεληξψλνληαο παξαγσγνχο, θαηαλαισηέο θαη άιια άηνκα ηα νπνία ελδηαθέξνληαη γηα ηελ νηθνινγία θαη γηα κηα πεξηζζφηεξν ζηελά ζπλδεδεκέλε κε ηε θχζε δσή ( Σν 1972 ηδξχεηαη ε IFOAM, ελψ ζηε δηάξθεηα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80 ε βηνινγηθή γεσξγία αλζίδεη, εθφζνλ απηφο ν λένο ηξφπνο παξαγσγήο θαη ην ελδηαθέξνλ ησλ θαηαλαισηψλ γη απηά ηα πξντφληα ζπλερίδνπλ λα αλαπηχζζνληαη, φρη κφλν ζην κεγαιχηεξν κέξνο ησλ Δπξσπατθψλ ρσξψλ αιιά θαη ζε άιιεο ρψξεο, φπσο νη Ζλσκέλεο Πνιηηείεο, ν Καλαδάο, ε Απζηξαιία θαη ε Ηαπσλία. ηελ πεξίπησζε απηή, παξαηεξείηαη κηα ζεκαληηθή αχμεζε ηνπ αξηζκνχ παξαγσγψλ θαη ηελ έλαξμε πξσηνβνπιηψλ ζηνλ ηνκέα ηεο κεηαπνίεζεο θαη εκπνξίαο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ ( ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80, μεθίλεζε ε εθαξκνγή ηνπ βηνινγηθνχ ηξφπνπ παξαγσγήο θαη ζηε ρψξα καο, φηαλ θάπνηνη κεκνλσκέλνη παξαγσγνί θηλήζεθαλ πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή, απνξξίπηνληαο ηε ρξήζε ρεκηθψλ θαη μεθηλψληαο ηελ παξαγσγή βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Ζ ελεκέξσζε ησλ παξαγσγψλ ήηαλ ηφηε ζρεδφλ αλχπαξθηε θαη νη κφλεο ηζρχνπζεο αξρέο γηα ηελ βηνινγηθή γεσξγία ήηαλ απηέο ηεο IFOAM, κηαο θαη δελ ππήξραλ νχηε εζληθνί νχηε θνηλνηηθνί θαλνληζκνί. Δλδεηθηηθά, ζεκεηψλεηαη φηη ε πξψηε νξγαλσκέλε πξνζπάζεηα παξαγσγήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ έγηλε ην 1982 ζηελ πεξηνρή ηεο Αηγηαιείαο, φπνπ ε Έλσζε Αγξνηηθψλ πλεηαηξηζκψλ Αηγηαιείαο μεθίλεζε ηελ παξαγσγή βηνινγηθήο θνξηλζηαθήο ζηαθίδαο, ελψ ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80 μεθίλεζαλ νη πξψηεο βηνθαιιηέξγεηεο ειηάο ζηελ πεξηνρή ηεο Μεζζεληαθήο Μάλεο. ηελ Διιάδα θαηά ηε δεθαεηία ηνπ 80, νη παξαγσγνί πνπ θαιιηεξγνχζαλ βηνινγηθά πξντφληα επηβιέπνληαλ απφ μέλνπο νξγαληζκνχο πηζηνπνίεζεο (Skal, Soil Association, Naturland), θαζψο δελ ππήξραλ αθφκε ειιεληθνί νξγαληζκνί πηζηνπνίεζεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ (ICAP, 2003). Απηφ ην επλντθφ πιαίζην γηα ηελ αλάπηπμε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο νθείιεη ζε κεγάιν βαζκφ ηελ πξνέιεπζή ηνπ ζηελ ζηαζεξή θξνληίδα ησλ θαηαλαισηψλ λα ηνπο πξνζθέξνληαη αζθαιή πξντφληα ηα νπνία πξέπεη λα παξάγνληαη κε κεζφδνπο παξαγσγήο πνπ ζέβνληαη θαη πξνζηαηεχνπλ ην πεξηβάιινλ. Παξάιιεια, νη επίζεκεο δηνηθεηηθέο ππεξεζίεο αλαγλσξίδνπλ ζηαδηαθά ηε βηνινγηθή γεσξγία εληάζζνληάο ηελ ζηα ζέκαηα έξεπλάο ηνπο θαη απνθηψληαο λνκνζεζίεο γηα ηνλ ηνκέα (π.ρ. ζηελ Απζηξία, ηε Γαιιία, ηε Γαλία). Δπηπιένλ αξρίδνπλ λα ρνξεγνχληαη επηδνηήζεηο, ηφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, απφ νξηζκέλα θξάηε κέιε, ππέξ απηνχ ηνπ ηχπνπ γεσξγίαο. Παξά ηηο πξνζπάζεηεο απηέο, ε βηνινγηθή γεσξγία παξακέλεη, σζηφζν θαη ζηε δηάξθεηα απηήο ηεο πεξηφδνπ, ειιεηκκαηηθή ιφγσ ηεο έιιεηςεο αλαγλσξηζηκφηεηαο. Πξάγκαηη βαζηιεχεη θάπνηα ζχγρπζε ζηα κάηηα ησλ θαηαλαισηψλ φζνλ αλαθνξά ζηε ζεκαζία ηεο ίδηαο ηεο έλλνηαο ηεο βηνινγηθήο 12 P a g e

13 γεσξγίαο θαη ησλ πεξηνξηζκέλσλ πνπ ε ηειεπηαία απηή επηβάιιεη ( ICAP, 2003). Δπίζεο, ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1980, ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή εμεηάδεη ην ελδερφκελν έθδνζεο νδεγίαο γηα ηνλ νξηζκφ θαη ηνλ έιεγρν ησλ βηνινγηθψλ ηξνθίκσλ θαη ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο, ελψ ην 1987, ε Γηεζλήο Οκνζπνλδία Κηλεκάησλ Βηνινγηθήο Γεσξγίαο IFOAM ζπγθξφηεζε ηελ Δπξσπατθή Αληηπξνζσπεία κε ζθνπφ ηε δηεμαγσγή ζπδεηήζεσλ κε ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή θαη ηελ παξνρή ζπκβνπιεπηηθψλ ππεξεζηψλ. Παξάιιεια, ην 1990, ζην ζπλέδξην ηεο IFOAM ζηε Βνπδαπέζηε ζρεκαηίζηεθε ε Οκάδα Δξγαζίαο IFOAM EU κε ζηφρν ηελ αλάπηπμε κηαο αληηπξνζσπεπηηθήο δνκήο ησλ νξγαληζκψλ IFOAM ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, ελψ ην 1991 εθδίδεηαη ν Καλνληζκφο (ΔΟΚ 2092/91) πεξί ηνπ βηνινγηθνχ ηξφπνπ παξαγσγήο γεσξγηθψλ πξντφλησλ θαη ησλ ζρεηηθψλ ελδείμεσλ ζηα γεσξγηθά πξντφληα θαη ζηα είδε δηαηξνθήο, ν νπνίνο ηίζεηαη ζε ηζρχ ην 1993 θαη γηα πξψηε θνξά ζηελ Δ.Δ. ε βηνινγηθή γεσξγία θαη ηα βηνινγηθά ηξφθηκα ππφθεηληαη ζε λνκηθνχο πεξηνξηζκνχο ηφζν φζνλ αθνξά ηνλ νξηζκφ φζν θαη ηνλ έιεγρν (Williams, 2002, Απφ εθείλε ηε ζηηγκή δεθάδεο ρηιηάδεο γεσξγηθέο εθκεηαιιεχζεηο κεηαηξάπεθαλ πξνο απηφ ην ζχζηεκα, σο απνηέιεζκα ηεο απμαλφκελεο επαηζζεηνπνίεζεο ησλ θαηαλαισηψλ θαζψο θαη ηεο δήηεζεο γηα πξντφληα πνπ θαιιηεξγνχληαη κε βηνινγηθέο κεζφδνπο (ICAP, 2003). Δπίζεο, απφ ην 1991 ην ηνπίν αιιάδεη γηα ηε βηνινγηθή γεσξγία, αξρηθά ζε Δπξσπατθφ επίπεδν θαη ζηε ζπλέρεηα παγθφζκηα. Ζ ζεζκνζέηεζε ηνπ θιάδνπ κε ηελ εηζαγσγή θαλφλσλ πνπ αθνξνχζαλ ηελ παξαγσγή, ηελ εκπνξία αιιά θαη ην χζηεκα Διέγρνπ, ελίζρπζε ζεκαληηθά ηελ εκπηζηνζχλε ησλ θαηαλαισηψλ, πξνθχιαμε ηνπο παξαγσγνχο θαη δεκηνχξγεζε ηηο βάζεηο γηα ηε ξαγδαία, φπσο εμειίρζεθε, αλάπηπμε ηεο Αγνξάο ησλ Βηνινγηθψλ Πξντφλησλ ( To 1993 κε ηελ εθαξκνγή ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΟΚ) 2092/91 ζηε ρψξα καο, εγθξίζεθαλ απφ ην Τπνπξγείν Γεσξγίαο σο Οξγαληζκνί Διέγρνπ θαη Πηζηνπνίεζεο Βηνινγηθψλ Πξντφλησλ ε ΓΖΧ θαη ν ΟΓΔ. Αθνινχζεζε ε Φπζηνινγηθή ην 1994, ελψ ην 1996 μεθίλεζε ζηελ ρψξα καο ην θαζεζηψο νηθνλνκηθψλ εληζρχζεσλ κε ηελ εθαξκνγή ηνπ Καλνληζκνχ (ΔΟΚ) 2078/92, δίλνληαο πεξαηηέξσ ψζεζε ζηε βηνινγηθή γεσξγία ζηελ Διιάδα, κε αχμεζε ησλ βηνινγηθά θαιιηεξγνχκελσλ εθηάζεσλ θαη ηνπ αξηζκνχ ησλ βηνθαιιηεξγεηψλ (ICAP, 2003). Σν 1999, κε ηνλ Καλνληζκφ 1804/1999 ηεο επηηξνπήο θαζνξίδνληαη νη απαηηήζεηο γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θηελνηξνθηθψλ πξντφλησλ θαη ζεζπίδνληαη γηα πξψηε θνξά θνηλνί θαλνληζκνί γηα ηε βηνινγηθή θηελνηξνθία ( Αθφκε, ηνλ Ηνχλην ηνπ 1999, ε επηηξνπή ηνπ Codex Alimentarius (Κψδηθαο Σξνθίκσλ) ελέθξηλε ηηο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνπ αθνξνχλ ηελ παξαγσγή, ηε κεηαπνίεζε, ηε ζήκαλζε θαη ηελ εκπνξία ησλ ηξνθίκσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηε βηνινγηθή παξαγσγή. Οη νδεγίεο απηέο θαηαξηίδνπλ ηηο αξρέο ηεο βηνινγηθήο παξαγσγήο ζε επίπεδν ηεο γεσξγηθήο εθκεηάιιεπζεο, ηεο πξνεηνηκαζίαο, ηεο απνζήθεπζεο, ηεο κεηαθνξάο, ηεο επηζήκαλζεο θαη ηεο εκπνξίαο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Σελ ίδηα ρξνληά, ν FAO ζέζπηζε επίζεο έλα πξφγξακκα εξγαζίαο ζηνλ 13 P a g e

14 ηνκέα ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο, ζηφρνο ηνπ νπνίνπ είλαη νπζηαζηηθά ε αλάπηπμε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο ( ). Σν 2002 ζηε Νπξεκβέξγε ηεο Γεξκαλίαο ιακβάλεη ρψξα ε ηδξπηηθή ζπλεδξίαζε ηνπ Δπξσπατθνχ Σκήκαηνο ηεο IFOAM, κεηαηξέπνληαο ηελ παιαηά Οκάδα Δξγαζίαο IFOAM EU ζε πιήξσο απηφλνκε πεξηθεξεηαθή νκάδα ηεο IFOAM, ελψ δχν ρξφληα έρνπκε ηελ δεκνζίεπζε ηνπ «Δπξσπατθνχ ρεδίνπ Γξάζεο γηα ηε Βηνινγηθή Γεσξγία». Πξφθεηηαη γηα ζεκείν ζηαζκφ θαζψο ε Βηνινγηθή Γεσξγία ππνζηεξίρζεθε πιήξσο θαη ζε πνιηηηθφ επίπεδν ελψ παξάιιεια μεθίλεζαλ δξάζεηο γηα ηελ αλάδεημε ηεο δηαηξνθηθήο αμίαο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ θαη ηεο θνηλσληθήο θαη πεξηβαιινληηθήο ζπλεηζθνξάο ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο (Miller, 1999). Σν 2005, ε Δπηηξνπή κεηά απφ δηαβνχιεπζε ηξηψλ εβδνκάδσλ κε ηνπο ελδηαθεξφκελνπο θνξείο δεκνζηεχεη ηελ πξφηαζή ηεο γηα ηελ αλαζεψξεζε ηνπ Καλνληζκνχ ηνπ πκβνπιίνπ. Σν 2006 ην πκβνχιην απνθαζίδεη γηα ηελ γεληθή πξνζέγγηζε ηνπ λένπ θαλνληζκνχ πνπ ζα δηέπεη ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη εγθξίλεη ηνλ θαλνληζκφ γηα ηηο εηζαγσγέο. Σν 2007 ην πκβνχιην εθδίδεη ην λέν Καλνληζκφ (ΔΚ) 834/2007 γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ (ν νπνίνο δεκνζηεχεηαη ζηελ επίζεκε εθεκεξίδα ηεο ΔΔ ζηηο 20 Ηνπιίνπ 2007). Ζ Δπηηξνπή μεθηλά δηαβνπιεχζεηο κε ηνπο ελδηαθεξνκέλνπο θνξείο γηα ηηο ηερληθέο πηπρέο ησλ θαλφλσλ εθαξκνγήο κε πξνζεζκία έμη εβδνκάδσλ. Σν 2008 εθδίδνληαη νη θαλνληζκνί: (ΔΚ) αξηζ. 889/2008 ν νπνίνο αθνξά ηε ζέζπηζε ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ Καλ. (ΔΚ) 834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ. (ΔΚ) αξηζ. 967/ 2008 ηνπ πκβνπιίνπ, γηα ηξνπνπνίεζε ηνπ Καλνληζκνχ 834/2007 κε ηνλ νπνίν αλαβάιιεηαη ε ππνρξεσηηθή ρξήζε ηνπ ινγφηππνπ ηεο ΔΔ. (ΔΚ) αξηζ.1235/2008 ηεο Δπηηξνπήο κε ηνλ νπνίν ζεζπίδνληαη ζηα πιαίζηα ηνπ Καλνληζκνχ 834/2007 νη θαλφλεο εθαξκνγήο γηα ηηο εηζαγσγέο απφ ηξίηεο ρψξεο. Σν 2009 ηίζεληαη ζε ηζρχ απφ 1 Ηαλνπαξίνπ νη Καλνληζκνί (ΔΚ) 834/2007, 889/2008 Κη 1235/2008. Δπίζεο έρνπκε αληηθαηάζηαζε ηνπ αξρηθνχ Καλνληζκνχ 2092/1991 κε ηνπο λένπο Καλνληζκνχο 834/2007 θαη 889/2008. Δπέθηαζε ησλ Καλνληζκψλ θαη ζηα πξντφληα πδαηνθαιιηέξγεηαο κε ηνλ Καλνληζκφ 710/2009 (πξντφληα ηρζπνθαιιηέξγεηαο θαη θχθηα) ( Wright, 1997). Σν 2010 εθδίδεηαη ν Καλνληζκφο (ΔΔ) αξηζ. 271/2010 ηεο Δπηηξνπήο γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ 889/2008 φζνλ αθνξά ηνλ ινγφηππν βηνινγηθήο παξαγσγήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Γεκνζηεχεηαη ε απφθαζε ηεο Δπηηξνπήο /C 262/03) γηα ηνλ δηνξηζκφ ησλ κειψλ ηεο νκάδαο εκπεηξνγλσκφλσλ, νη νπνίνη ζα παξέρνπλ ηερληθέο ζπκβνπιέο ζηνλ ηνκέα ηεο βηνινγηθήο παξαγσγήο θαη θαηαξηίδεη εθεδξηθφ θαηάινγν εκπεηξνγλσκφλσλ ( 14 P a g e

15 1.3 Ζ ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΩΡΓΗΑ ΓΗΔΘΝΩ χκθσλα κε ηα ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ηνπ Οξγαληζκνχ Soel (Stiftung Oecology & Agriculture) θαη ηεο IFOAM- FiBL γηα ην 2010, 160 ρψξεο πεξίπνπ θαιιηεξγνχλ βηνινγηθά πξντφληα, απφ ηηο νπνίεο ρψξεο ε ζπλνιηθή βηνινγηθά θαιιηεξγνχκελε έθηαζε αλέξρεηαη ζε 37 εθ. εθηάξηα (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ κεηαπνηεκέλσλ πεξηνρψλ). Πην αλαιπηηθά, νη πεξηνρέο κε ηηο κεγαιχηεξεο βηνινγηθέο εθηάζεηο είλαη ε Χθεαλία κε 12,2 εθαη. εθηάξηα (33),ε Δπξψπε κε 10 εθ. εθηάξηα (27) θαη ε Λαηηληθή Ακεξηθή κε 8,4 εθαη. εθηάξηα (23). Αληίζεηα, ε Αζία θαη ε Νφηηα Ακεξηθή θαιιηεξγνχλ κφιηο 2,8 θαη 2,7 εθαη. εθηάξηα βηνινγηθήο γεο αληηζηνίρσο θαιχπηνληαο ην 7 ε θαζεκηά, ελψ ε Αθξηθή θαιιηεξγεί κφλν 1,1 εθαη. εθηαξία πνπ απνηειεί ην 3 ηεο ζπλνιηθήο βηνινγηθά θαιιηεξγνχκελεο έθηαζεο. Πεξίπνπ ην 0,9 απφ ηε γεσξγηθή γε είλαη βηνινγηθή (γηα ηηο πεξηνρέο πνπ ζπκπεξηιακβάλνληαη ζηελ έξεπλα). Καηά πεξηνρή, ην κεγαιχηεξν κεξίδην θαηέρνπλ ε Χθεαλία (2,9) θαη ε Δπξψπε (2,1). ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, ην 5,1 ηεο θαιιηεξγήζηκεο γεο είλαη βηνινγηθή. Παξφια απηά, νξηζκέλεο ρψξεο παξνπζηάδνπλ πςειφηεξα πνζνζηά: ηα Νεζηά Φψιαλη κε 35,9, ην Λίρηελζηατλ κε 27,3,θαζψο θαη ε Απζηξία κε 19,7. πγθξηηηθά κε ηελ πξνεγνχκελε έξεπλα ηεο IFOAM - FiBL, ε νπνία βαζίζηεθε ζε ζηνηρεία ηνπ έηνπο 2009, ε βηνινγηθά θαιιηεξγνχκελε έθηαζε κεηψζεθε ειαθξψο θαηά εθηάξηα, δειάδε θαηά 1. Δπίζεο ζηελ Δπξψπε ππήξμε ζεκαληηθή αλάπηπμε, φπνπ ε θαιιηεξγήζηκε γε απμήζεθε θαηά 0,8 εθαη. εθηάξηα (9 ). Απηή ε αχμεζε νθείιεηαη θπξίσο ζηε Γαιιία (+0,17 εθαη. εθηάξηα), ζηελ Πνισλία (+0,15 εθαη. εθηάξηα) θαη ζηελ Ηζπαλία (+0,13 εθαη. εθηάξηα). ηελ Αζία, σζηφζν, ζεκεηψλεηαη κείσζε ιφγσ ηεο κείσζεο ηεο βηνινγηθά θαιιηεξγήζηκεο γεο ζηελ Ηλδία θαη ηελ Κίλα. Γηα ζρεδφλ ην 90 ησλ βηνινγηθψλ γεσξγηθψλ γαηψλ, ηα ζηνηρεία ησλ ρξήζεσο γεο ήηαλ δηαζέζηκα. Πεξίπνπ ηα 2/3 ήηαλ ρνξηνιηβαδηθέο εθηάζεηο (23,7 εθαη. εθηάξηα). Με ζπλνιηθά ηνπιάρηζηνλ 6,1 εθαη. εθηάξηα, ε θαιιηεξγήζηκε γε απνηειεί ην 17 ηεο βηνινγηθά θαιιηεξγήζηκεο γεο. εκεηψλεηαη κία αχμεζε ηεο ηάμεσο ηνπ 6 ζε ζχγθξηζε κε ηα αληίζηνηρα ζηνηρεία ηνπ Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηεο ζπγθεθξηκέλεο γεο ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ θαιιηέξγεηα ζηηαξηνχ, ζπκπεξηιακβαλνκέλνπ ηνπ ξπδηνχ (2,5 εθαη. εθηάξηα), αθνινπζνχκελε απφ λσπέο δσνηξνθέο θαιιηεξγήζηκεο γεο (2 εθαη. εθηάξηα), ειεηνχρνπο ζπφξνπο (0,5 εθαη. εθηάξηα), πξσηετλνχρεο θαιιηέξγεηεεο (0,3 εθαη. εθηάξηα) θαη ιαραληθά (0,2 εθαη. εθηάξηα). Οη κφληκεο θαιιηέξγεηεο αληηπξνζσπεχνπλ πεξίπνπ ην 7 ηεο βηνινγηθά θαιιηεξγήζηκεο γεο, πνπ αληηζηνηρεί ζε 2,7 εθαη. εθηάξηα. ε ζχγθξηζε κε ηελ πξνεγνχκελε έξεπλα, ππάξρεη κηα αχμεζε 6. Οη πην ζεκαληηθέο κφληκεο θαιιηέξγεηεο είλαη ν θαθέο κε 0,64 εθαη. εθηάξηα (πνπ απνηειεί ην 1/5 ησλ κφληκσλ βηνινγηθψλ θαιιηεξγεηψλ), αθνινπζνχλ νη ειηέο κε 0,5 εθαη. εθηάξηα, ην θαθάν κε 15 P a g e

16 0,29 εθαη. εθηάξηα, νη μεξνί θαξπνί κε 0,26 εθαη. εθηάξηα θαη ηα ζηαθχιηα κε 0,22 εθαη. εθηάξηα. Παξαθάησ παξνπζηάδεηαη, θαηά ήπεηξν, ε εηθφλα ηεο γεσξγίαο φπνπ ρξεζηκνπνηνχληαη νη βηνινγηθέο κεζφδνη παξαγσγήο (WOOA, 2012) : ηελ Αθξηθή, ν βηνινγηθφο ηξφπνο παξαγσγήο είρε κηθξή απήρεζε, αθνχ ππάξρνπλ ιίγν πεξηζζφηεξν απφ 1 εθαη. εθηάξηα πηζηνπνηεκέλεο βηνινγηθήο γεο (3 ηεο βηνινγηθήο γεο ζε παγθφζκην επίπεδν), απφ ηα νπνία ηα 0,23 εθαη. εθηάξηα αλήθνπλ ζηελ Οπγθάληα, ηα 0,18 εθαη. εθηάξηα ζηελ Σπλεζία, ελψ ζηελ Αηζηνπία κφιηο ηα 0,14 εθαη. εθηάξηα. Αλ θαη ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο παξαγσγήο ήηαλ πνιχ θνληά ζηα πξφηππα ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο, δελ ππάξρεη ε δπλαηφηεηα πηζηνπνίεζεο θαη ηα πεξηζζφηεξα πξντφληα δηνρεηεχνληαη ζηελ αγνξά σο ζπκβαηηθά. Σν ζρεηηθφ ελδηαθέξνλ γηα ηελ αλάπηπμε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο έρεη λα θάλεη πεξηζζφηεξν κε ην γεγνλφο φηη ε ηερλνινγία ηεο ζπκβαηηθήο γεσξγίαο απαηηεί νηθνλνκηθνχο πφξνπο πνπ δλε ππάξρνπλ, ελψ ε βηνινγηθή γεσξγία είλαη θζελφηεξε θαη πξνζθέξεη επθαηξίεο εμαηηίαο ηεο κεγάιεο δήηεζεο θαη ησλ θαιχηεξσλ ηηκψλ. Παξάιιεια, δηαζθαιίδεη ηνπο θπζηθνχο πφξνπο, ηελ γνληκφηεηα ηνπ εδάθνπο θαη ηελ πξνζηαζηία ηνπ απφ ηε δηάβξσζε, ε νπνία αλαδεηθλχεηαη ζε φιν θαη ζεκαληηθφηεξν πξφβιεκα ζηνλ αθξηθαληθφ ρψξν. ηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ηεο Αθξηθήο, δελ ππάξρεη λνκνζεζία γηα ηα βηνινγηθά πξντφληα. Σν Τπνπξγείν Γεσξγίαο ηεο Νφηηαο Αθξηθήο αλακέλεηαη λα ζεζπίζεη ζχληνκα θαλφλεο γηα ηελ παξαγσγή. ηελ Αζία, ην ησλ εδαθψλ πνπ θαιιηεξγνχληαη βηνινγηθά είλαη πνιχ κηθξφ, κφιηο 7 (πεξίπνπ 2,8 εθαη. εθηάξηα). Οη ρψξεο κε ηηο κεγαιχηεξεο βηνινγηθέο εθηάζεηο είλαη ε Κίλα κε 1,4 εθαη. εθηάξηα θαη ε Ηλδία κε 0,8 εθαη. εθηάξηα, ελψ εμίζνπ ζεκαληηθέο πνζφηεηεο παξάγνπλ ε Σνπξθία θαη ην Ηζξαήι, θαζψο θαη ε Κίλα, ε Ηλδία, ε ξη Λάλθα θαη ε Κνξέα. Αλ θαη ππήξμε κείσζε ησλ γεσξγηθψλ εθηάζεσλ πνπ θαιιηεξγνχληαη κε βηνινγηθά πξντφληα ζε ζχγθξηζε κε ην 2009, νη εκπνξηθέο δξαζηεξηφηεηεο δελ επεξεάζηεθαλ αξλεηηθά. Μάιηζηα, ε Ηλδία αχμεζε ηηο εμαγσγέο ηεο θαηά 20 ζε ζρέζε κε ην πξνεγνχκελν έηνο. Οη ρψξεο πξννξηζκνχ ησλ εμαγσγψλ είλαη θπξίσο ε Ηαπσλία, νη Φηιηπίλλεο, ε Νφηηα Κνξέα θαη ε Σατβάλ. Σφζν ε Ηλδία, φζν θαη ε Ηαπσλία έρνπλ θαζηεξψζεη ηελ αλαγλψξηζε ηξίηεο ρψξαο κε ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, θαζψο θαη ηελ αλαγλψξηζε ηνπ ζπζηήκαηνο δηαπίζηεπζεο απφ ηελ USDA (United States Department of Agriculture). ε γεληθέο γξακκέο νη πεξηζζφηεξεο εμαγσγέο είλαη πηζηνπνηεκέλεο απν δηεζλείο νξγαληζκνχο. Απφ ην ηέινο ηνπ 2010, 10 εθαη. εθηάξηα αγξνηηθήο γεο ζηελ Δπξψπε εθκεηαιιεχνληαη βηνινγηθά. ηελ Δπξψπε, ην 2,1 ηεο θαιιηεξγήζηκεο γεο θαη ην 5,1 ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε είλαη βηνινγηθήο πξνέιεπζεο. Με άιια ιφγηα ην 27 απφ ηελ παγθφζκηα βηνινγηθή γε αλήθεη ζηελ Δπξψπε. πγθξηηηθά κε ην 2009, ε βηνινγηθή γε απμήζεθε θαηά 0,8 εθαη. εθηάξηα. Οη ρψξεο κε ηηο κεγαιχηεξεο βηνινγηθά θαιιηεξγήζηκεο 16 P a g e

17 εθηάζεηο είλαη ε Ηζπαλία κε 1,5 εθαη. εθηάξηα, ε Ηηαιία κε 1,1 εθαη. εθηάξηα θαη ε Γεξκαλία κε 0,99 εθαη. εθηάξηα. Τπάξρνπλ έμη ρψξεο ηεο Δπξψπεο κε πεξηζζφηεξν απφ ην 10 ηεο βηνινγηθήο γεο, νη νπνίεο είλαη: ην Λίρηελζηατλ (27,8), ε Απζηξία (19,7), ε νπεδία (14,1), ε Δζζνλία (12,5), ε Διβεηία (11,4) θαη ε Σζερία (10,5). Οη πσιήζεηο βηνινγηθψλ ππξντφλησλ αλήιζαλ ζε πεξίπνπ 19,6 δηο επξψ ην Ζ κεγαιχηεξε αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ ην 2010 ήηαλ ε Γεξκαλία κε θχθιν εξγαζηψλ 6 δηο επξψ, ε νπνία αθνινπζείηαη απφ ηελ Γαιιία κε 3,4 δηο επξψ θαη ην Ζλσκέλν Βαζίιεην κε 2 δηο επξψ. Ζ Χθεαλία πεξηιακβάλεη ηελ Απζηξαιία, ηε Νέα Εειαλδία θαζψο θαη λεζησηηθά θξάηε, φπσο ηα Φίηδη, ηελ Παπνχα, ηε Νέα Γνπηλέα, ηελ Σφλγθα θαη ην Βαλνπάηνπ. Ζ Απζηξαιία δηαζέηεη εζληθά πξφηππα γηα ηελ παξαγσγή νξγαληθψλ πξντφλησλ απφ ην ήκεξα, θαιιηεξγνχληαη 12,1 εθαη. εθηάξηα (33 ηεο παγθφζκηαο βηνινγηθήο γεο), απφ ηα νπνία ην 99 ησλ βηνινγηθψλ εθηάζεσλ αλήθεη ζηελ Απζηξαιία (12 εθαη. εθηάξηα, απφ ηα νπνία ην 97 είλαη βνζθφηνπνη), αθνινπζεί ε Νέα Εειαλδία κε εθηάξηα θαη ε ακφα κε εθηάξηα. Σα πςειφηεξα κεξίδηα ηεο αγξνηηθήο γεο αλήθνπλ ζηε ακφα (7,9), ζηε Γαιιηθή Πνιπλεζία (3,8) θαη ζηε Νηνχε. Ζ αλάπηπμε ηεο βηνινγηθήο βηνκεραλίαο ζηελ Απζηξαιία, ηε Νέα Εειαλδία θαη ζηα λεζηά ηνπ Δηξεληθνχ έρεη επεξεαζηεί απφ ηελ ηαρέσο απμαλφκελε δήηεζε γηα αληίζηνηρα βηνινγηθά πξντφληα ζην εμσηεξηθφ. Ζ εγρψξηα αγνξά απμάλεηαη κε γξήγνξνπο ξπζκνχο. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα απνηειεί ε Απζηξαιία, ηεο νπνίαο ε εγρψξηα αγνξά αληηζηνηρεί ζε 947 εθαη δνιάξηα. Γηα απηή ηελ άλνδν επζχλεηαη ε αλάπηπμε πξνηχπνπ γηα ηα βηνινγηθά θαη βηνδπλακηθά πξντφληα πνπ εθδφζεθε θαη δεκνζηεχζεθε απφ ηνπο αληίζηνηρνπο ππεχζπλνπο θνξείο. ήκεξα ε βηνκεραλία θαη ε AQIS (Australian Quarantine and Inspection Service) εξγάδνληαη πξνο κηα θαηάζηαζε φπνπ έλα πξφηππν ζα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ εγρψξηα αιιά θαη γηα ηελ εμαγσγηθή αγνξά. ηε Βφξεηα Ακεξηθή θαιιηεξγνχληαη πεξίπνπ 2,7 εθαη. εθηάξηα πηζηνπνηεκέλεο βηνινγηθήο γεο, απφ ηα νπνία ζρεδφλ ηα 2 εθαη. εθηάξηα αλήθνπλ ζηηο ΖΠΑ, ελψ ηα 0,7 εθαη. εθηάξηα ζηνλ Καλαδά, θαηαιακβάλνληαο έηζη ην 0,7 ηεο ζπλνιηθήο γεσξγηθήο γεο ζηελ πεξηνρή θαη ην 7 ησλ γεσξγηθψλ βηνινγηθά εθηάζεσλ ζε παγθφζκην επίπεδν. Ζ ακεξηθάληθε βηνινγηθή αγνξά απμήζεθε κε ξπζκφ 8 πεξίπνπ ην 2010, γηα λα θηάζεη ζρεδφλ ηα 29 δηο δνιιάξηα (ηξφθηκα θαη κε-ηξφθηκα). Δλψ νη ζπλνιηθέο πσιήζεηο ηξνθίκσλ ηεο Ακεξηθήο απμήζεθαλ θαηά ιηγφηεξν απφ ην 1 ην 2010, νη πσιήζεηο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απμήζεθαλ θαηά 7,7. θαηά ηελ δηάξθεηα ηνπ έηνπο 2010 θαη ηνπ 2011, ε βηνινγηθή αγνξά ζηνλ Καλαδά ζπλέρηζε λα δείρλεη ζεκάδηα ζηαζεξήο αλάπηπμεο θαη απμεκέλεο θαηαλαισηηθήο εκπηζηνζχλεο, κεηά ηελ εηζαγσγή ησλ ππνρξεσηηθψλ νκνζπνλδηαθψλ θαλνληζκψλ γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή ην Πην ζπγθεθξηκέλα, ππνινγίζηεθε φηη ε θαλαδηθή θαηαλαισηηθή αγνξά εθηηκήζεθε ζε 2,6 δηο θαλαδηθά δνιιάξηα κέρξη ην ηέινο ηνπ ην ηέινο ηνπ Ηνπλίνπ 17 P a g e

18 ηνπ 2011, ε Κπβέξεζε ηνπ Καλαδά ζχλαςε ξχζκηζε ηζνδπλακίαο ζρεηηθά κε ην εκπφξην ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ κε ηελ ΔΔ. Δίλαη ε δεχηεξε ηέηνηα ζπκθσλία ζην θφζκν. Ζ πξψηε νξγαληθή δηάηαμε ηζνδπλακίαο ππεγξάθε απφ ηελ Καλαδηθή Τπεξεζία Δπηζεψξεζεο Σξνθίκσλ θαη ην Τπνπξγείν Γεσξγίαο ησλ ΖΠΑ ηνλ Ηνχλην ηνπ Σνλ Γεθέκβξε ηνπ 2011, έλα πιαίζην γηα ηελ νξγαληθή δηάηαμε ηζνδπλακίηαο κεηαμχ ησ Ζλσκέλσλ Πνιηηεηψλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο εγθξίζεθε. ηε Λαηηληθή Ακεξηθή, ηελ πεξηνρή κε ηε κεγαιχηεξε βηνπνηθηιφηεηα ζηνλ θφζκν, νη παξαγσγνί αμηνπνηψληαο γλψζεηο νη νπνίεο ηνπο θιεξνδνηήζεθαλ απφ πνιχ παιηά, αθφκα θαη απφ ηελ επνρή ησλ Ίλθαο, πξνρσξνχλ κε ηαρχηαηνπο ξπζκνχο ζηελ αλάπηπμε ηεο βηνινγηθεο γεσξγίαο. Πην αλαιπηηθά, ην 2010, πεξηζζφηεξνη απφ παξαγσγνί δηαρεηξίδνληαη 8,4 εθαη. εθηάξηα γεσξγηθψλ βηνινγηθά εθηάζεσλ. Απηφ απνηειεί ην 23 ηεο βηνινγηθήο θαιιηέξγεηαο ζε παγθφζκην επίπεδν θαη ην 1,4 ησλ γεσξγηθψλ εθηάζεσλ ηεο Λαηηληθήο Ακεξηθήο. Οη θνξπθαίεο ρψξεο είλαη ε Αξγεληηλή κε 4,2 εθαη. εθηάξηα, ε Βξαδηιία κε 1,8 εθαη. εθηάξηα θαη ε Οπξνπγνπάε κε 0,9 εθαη. εθηάξηα. Σα πςειφηεξα κεξίδηα ησλ βηνινγηθψλ γεσξγηθψλ εθηάζεσλ αλήθνπλ ζηα λεζηά Φψθιαλη/ Μαιβίλεο (35,9), ζηελ Γνκηληθαλή Γεκνθξαηία (8,5) θαη ζηε Γαιιιηθή Γνπηάλα (7,8). ηε πεξηνρή ηεο Λαηηληθήο Ακεξηθήο θαη ηεο Καξατβηθήο, ε βηνινγηθή παξαγσγή είλαη θπξίσο πξνζαλαηνιηζκέλε ζηηο εμαγσγέο. Καηά κέζν φξν, ην 85 ησλ πξντφλησλ πνπ παξάγνληαη βηνινγηθά εμάγεηαη ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, ζηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο θαη ηελ Ηαπσλία. Γηα ηηο ρψξεο κε ηξνπηθά θαη νξεηλά νηθνζπζηήκαηα, ηα θχξηα βηνινγηθά πξντφληα γηα εμαγσγή είλαη ν θαθέο, ην θαθάν, ε κπαλάλα θαη ην θηλφα. Καηά ηελ ηειεπηαία δεθαεηία, νη πξσηνβνπιίεο πνπ πξνέξρνληαη απν ηελ θνηλσλία ησλ πνιηηψλ (νξγαλψζεηο παξαγσγψλ θαη ηηο ΜΚΟ) θαη ηηο ηνπηθέο θπβεξλήζεηο, ζπλέιαβαλ ζηελ αλάπηπμε ησλ εγρψξησλ αγνξψλ, νη νπνίεο απμάλνληαη ζε κέγεζνο. Ζ ζπκκεηνρή ησλ θπβεξλήζεσλ ζηνλ ηνκέα ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο έρεη επηθεληξσζεί ζηνλ έιεγρν θαη ζε ξπζκηζηηθά ζέκαηα. 1.4 Ζ ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΩΡΓΗΑ ΣΖΝ ΔΛΛΑΓΑ Ζ Διιάδα ζπγθξηηθά κε ηηο ππφινηπεο Δπξσπατθέο ρψξεο θαηέρεη έλα απφ ηα ρακειφηεξα πνζνζηά βηνινγηθά θαιιηεξγνχκελεο έθηαζεο (ICAP, 2003). Παξφια απηά, παξαηεξείηαη απμεηηθή πνξεία ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο θαη ηεο θαηαλάισζεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ ηα ηειεπηαία ρξφληα, ε νπνία θαίλεηαη λα αλαθφπηεηαη ην 2010, ζπλάξηεζε ηεο νηθνλνκηθήο θξίζεο, αιιά θαη ηεο νινθιήξσζεο ηεο πεληαεηνχο επηδφηεζεο, θαηά ηελ νπνία κέξνο ησλ παξαγσγψλ εγθαηαιείπεη ηελ παξαγσγηθή δηαδηθαζία. Γηα απηφ ηα ζηνηρεία πνπ ζα παξνπζηαζζνχλ παξαθάησ αλαθέξνληαη ζηελ εμέιημε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο έσο ηελ 31 ε Γεθεκβξίνπ 2010 ( 18 P a g e

19 χκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ Τπνπξγείνπ Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ, ηα νπνία πξνέθπςαλ αζξνηζηηθά απφ ηα ζηνηρεία πνπ εηεζίσο ππνρξενχληαη λα πξνζθνκίδνπλ νη Φνξείο Διέγρνπ θαη Πηζηνπνίεζεο Βηνινγηθψλ Πξντφλησλ, ηελ 31 ε Γεθεκβξίνπ 2010, ε έθηαζε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο αλεξρφηαλ ζε 3,7 (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ ησλ βνζθνηφπσλ), ζε ζχγθξηζε κε ηελ αληίζηνηρε έθηαζε ηνπ ζπλφινπ ηεο ρψξαο (θαιιηεξγήζηκε ζηξ ζηξ. βνζθφηνπνη, ζηνηρεία 2008). Παξάιιεια, ηε βηνινγηθή γεσξγία δξαζηεξηνπνηνχληαλ παξαγσγηθέο θαη εκπνξηθέο επηρεηξήζεηο, ελψ ζε ζηξέκκαηα αλέξρνληαλ νη βηνινγηθέο επηθάλεηεο (θαιιηεξγήζηκεο εθηάζεηο, βνζθνηφπηα, αγξαλαπαχζεηο), ζε κεηαβαηηθφ θαη πιήξεο βηνινγηθφ ζηάδην. ε ζχγθξηζε κε ην 2009, ιείπνπλ απφ ηνλ θιάδν ησλ βηνινγηθψλ, επηρεηξεκαηίεο (-9,6), ελψ ζηηο βηνινγηθέο εθηάζεηο παξαηεξείηαη κηθξφηεξε πνζνζηηαία κείσζε (-5) ή ζηξέκκαηα ( Αλαιπηηθφηεξα, αλαθνξηθά κε ηνπο επηρεηξεκαηίεο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαλ ζηε βηνινγηθή γεσξγία,ην 2010 νη εγγεγξακκέλνη επηρεηξεκαηίεο ηνπ θιάδνπ ήηαλ , θαηαλεκεκέλνη σο εμήο: παξαγσγνί, κεηαπνηεηέο, 5 εηζαγσγείο, 28 άιινη επηρεηξεκαηίεο, ρνλδξέκπνξνη, δηαθηλεηέο θ.α.. Δπίζεο, ζην 93 αλέξρνληαλ νη παξαγσγνί, ζην ζχλνιν ησλ επηρεηξεκαηηψλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαλ ζηε βηνινγηθή γεσξγία. Σέινο, ην 2010, ζε ζχγθξηζε κε ην 2009, πξνθχπηεη ζπλνιηθά κείσζε ησλ επηρεηξεκαηηψλ θαηά 9,6: νη παξαγσγηθέο επηρεηξήζεηο κεηψλνληαλ θαηά 10,1, κηθξή αχμεζε παξνπζίαδε ν αξηζκφο ησλ κεηαπνηεηηθψλ επηρεηξήζεσλ, νη εηζαγσγηθέο κεηψλνληαλ απφ ηηο 11 ζηηο 5 ελψ, κεγάιε ήηαλ ε κείσζε ησλ κεηθηψλ επηρεηξήζεσλ, ζε πνπ μεπεξλνχζε ην 58. ζηηο εγγεγξακκέλεο επηρεηξήζεηο δελ ππνινγίζηεθε ην ζχλνιν ησλ ζεκείσλ ιηαληθήο πψιεζεο (φπσο θαηαζηήκαηα βηνινγηθψλ πξντφλησλ, ζνππεξκάξθεη, βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο, καλάβηθα) Οη πεξηθέξεηεο θαη νη λνκνί κε ηηο πεξηζζφηεξεο επηρεηξεκαηηθέο κνλάδεο (παξαγσγνχο, κεηαπνηεηέο, εηζαγσγείο, κεηθηέο), ζε ζρέζε κε ην ζχλνιν ηεο «βηνινγηθήο» Διιάδαο (ζηνηρεία έηνπο 2007), ήηαλ θαηά ζεηξά: Πεξηθέξεηα Γπηηθήο Διιάδαο κε κνλάδεο παξαγσγνχο θαη 101 κεηαπνηεηέο/κεηθηέο) θαη 18,7 Πεξηθέξεηα Πεινπνλλήζνπ κε κνλάδεο (3.520 παξαγσγνχο θαη 314 κεηαπνηεηέο/κεηθηέο) θαη 16,1 Πεξηθέξεηα Θεζζαιίαο κε κνλάδεο (3.273 παξαγσγνχο θαη 92 κεηαπνηεηέο/κεηθηέο) θαη 14,1 Πεξηθέξεηα Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο κε κνλάδεο (2.629 παξαγσγνχο θαη 125 κεηαπνηεηέο/κεηθηέο) θαη 11,6 Πεξηθέξεηα Β. Αηγαίνπ κε κνλάδεο (2.429 παξαγσγνχο θαη 85 κεηαπνηεηέο/κεηθηέο) θαη 10,6 19 P a g e

20 Πεξηθέξεηα Κξήηεο κε κνλάδεο (1.858 παξαγσγνχο θαη 213 κεηαπνηεηέο/κεηθηέο) θαη 8,7 Πεξηθέξεηα ηεξεάο Διιάδαο κε κνλάδεο (1.399 παξαγσγνχο θαη 57 κεηαπνηεηέο/κεηθηέο) θαη 6,1 Πεξηθέξεηα Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο, Θξάθεο κε κνλάδεο (1.383 παξαγσγνχο θαη 55 κεηαπνηεηέο/κεηθηέο) θαη 6 Πεξηθέξεηα Γπηηθήο Μαθεδνλίαο κε 720 κνλάδεο (695 παξαγσγνχο θαη 25 κεηαπνηεηέο/κεηθηέο) θαη 3 Πεξηθέξεηα Ζπείξνπ κε 503 κνλάδεο (480 παξαγσγνχο θαη 23 κεηαπνηεηέο/κεηθηέο) θαη 2,1 Πεξηθέξεηα Αηηηθήο κε 335 κνλάδεο (187 παξαγσγνχο θαη 148 κεηαπνηεηέο/κεηθηέο) θαη 1,4 Πεξηθέξεηα Ηνλίσλ Νήζσλ κε 291 κνλάδεο (271 παξαγσγνχο θαη 20 κεηαπνηεηέο/κεηθηέο) θαη 1,2 Πεξηθέξεηα Ν. Αηγαίνπ κε 81 κνλάδεο (70 παξαγσγνχο θαη 11 κεηαπνηεηέο/κεηθηέο) θαη 0,3 Οη αληίζηνηρνη λνκνί ήηαλ: Ν. Αηησιναθαξλαλίαο κε κνλάδεο θαη 14,8 Ν. Λέζβνπ κε κνλάδεο θαη 8,8 Ν. Λάξηζαο κε 1512 κνλάδεο θαη 6,1 Ν. Μαγλεζίαο κε 1315 κνλάδεο θαη 5,3 Ν. Λαθσλίαο κε 1309 κνλάδεο θαη 5,3 Ν. Μεζζελίαο κε 1104 κνλάδεο θαη 4,7 Ν. Ζξαθιείνπ κε 953 κνλάδεο θαη 3,9 Ν. Φζηψηηδαο κε 939 κνλάδεο Ν. Έβξνπ κε 773 κνλάδεο Ν. Κνξηλζίαο κε 680 κνλάδεο Ν. Κηιθίο κε 596 κνλάδεο Ν. Υαιθηδηθήο κε 588 κνλάδεο Ν. Θεζζαινλίθεο κε 563 κνλάδεο Με ηηο ιηγφηεξεο κνλάδεο, ζε ζρέζε κε ην ζχλνιν ηεο ρψξαο, ήηαλ θαηά ζεηξά: Ν. Δπξπηαλίαο κε 11 κνλάδεο Ν. Γσδεθαλήζνπ κε 22 κνλάδεο Ν. Κεξθχξαο κε 34 κνλάδεο Ν. Καζηνξηάο κε 49 κνλάδεο 20 P a g e

21 1.5 ΝΟΜΟΘΔΗΑ ηε ζπλέρεηα, παξνπζηάδνληαη νη θαλνληζκνί πνπ ηζρχνπλ ζηελ Διιάδα γηα ηε βηνινγηθή γεσξγία ζε εζληθφ θαη θνηλνηηθφ επίπεδν Κνηλνηηθή Ννκνζεζία Καλνληζκφο (ΔΟΚ) 2092/91 (24/06/1991) «πεξί ηνπ βηνινγηθνχ ηξφπνπ παξαγσγήο γεσξγηθψλ πξντφλησλ θαη ησλ ζρεηηθψλ ελδείμεσλ ζηα γεσξγηθά πξντφληα θαη ζηα είδε δηαηξνθήο» Καλνληζκφο (ΔΟΚ) 94/1992 (14/01/1992) «πεξί ηνπ θαζεζηψηνο εηζαγσγήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηξίηεο ρψξεο» Καλνληζκφο (ΔΟΚ) 2078/1992 «πεξί ηεο δεκηνπξγίαο θαζεζηψηνο νηθνλνκηθήο ελίζρπζεο ησλ βηνθαιιηεξγεηψλ κέζσ ζηεξκκαηηθψλ επηδνηήζεσλ» Καλνληζκφο (ΔΟΚ) 1257/1999 «γηα ηε ζηήξημε ησλ κεζφδσλ γεσξγηθήο παξαγσγήο πνπ απνζθνπνχλ ζηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ζηε δηαηήξεζε ηνπ αγξνηηθνχ ρψξνπ» Καλνληζκφο (ΔΟΚ) 1804/1999 «γηα ζπκπιήξσζε, γηα ηα θηελνηξνθηθά πξντφληα, ηνπ θαλνληζκνχ 2092/91 πεξί ηνπ βηνινγηθνχ ηξφπνπ παξαγσγήο γεσξγηθψλ πξντφλησλ θαη ησλ ζρεηηθψλ ελδείμεσλ ζηα γεσξγηθά πξντφληα θαη ζηα είδε δηαηξνθήο» Καλνληζκφο (ΔΟΚ) 2491/2001 «γηα ηελ ηξνπνπνηήζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΟΚ) 2092/91 ηνπ ζπκβνπιίνπ γηα ην βηνινγηθφ ηξφπν παξαγσγγήο γεσξγηθψλ πξντφλησλ θαη ησλ ζρεηηθψλ ελδείμεσλ ζηα γεσξγηθά πξντφληα θαη ζηα είδε δηαηξνθήο» Καλνληζκφο (ΔΟΚ) 473/2002 «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ησλ παξαξηεκάησλ I, II θαη VI ηνπ θαλνληζκνχ ΔΟΚ 2092/91 ηνπ πκβνπιίνπ πεξί ηνπ βηνινγηθνχ ηξφπνπ παξαγσγήο γεσξγηθψλ πξντφλησλ θαη ησλ ζρεηηθψλ ελδείμεσλ ζηα γεσξγηθά πξντφληα θαη ζηα είδε δηαηξνθήο, θαζψο θαη γη αηε ζέζπηζε ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ φζνλ αθνξά ηε δηαβίβαζε πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηε ρξήζε ελψζεσλ ραιθνχ» Καλνληζκφο (ΔΚ) 834/2007 «γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ θαη ηελ θαηάξγεζε ηνπ Καλνληζκνχ (ΔΟΚ) αξηζ. 2092/91» Καλνληζκφο (ΔΚ) 889/2008 «γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ Καλ.834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηελ βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ φζνλ αθνξά ην βηνινγηθφ ηξφπν παξαγσγήο,ηελ επηζήκαλζε θαη ηνλ έιγρν ησλ πξντφλησλ» Καλνληζκφο (ΔΚ) 967/2008 «γηα ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ.834/2007 γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ» 21 P a g e

22 Καλνληζκφο (ΔΚ) 1235/2008 «γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ φζνλ αθνξά ηνπο φξνπο εηζαγσγήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηξίηεο ρψξεο» Καλνληζκφο (ΔΚ) 1254/2008 «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 889/2008 ζρεηηθά κε ηε ζέζπηζε ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ φζνλ αθνξά ηνλ βηνινγηθφ ηξφπν παξαγσγήο, ηελ επηζήκαλζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ πξντφλησλ» Καλνληζκφο (ΔΚ) 537/2009 «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ.1235/2008, φζνλ αθνξά ηνλ θαηάινγν ησλ ηξίησλ ρσξψλ απφ ηηο νπνίεο πξέπεη λα θαηάγνληαη νξηζκέλα βηνινγηθά παξαγφκελα γεσξγηθά πξντφληα πξνθεηκέλνπ λα θπθινθνξνχλ ζην εκπφξην εληφο ηεο Κνηλφηεηαο» Καλνληζκφο (ΔΚ) 710/2009 «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ Καλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζκ. 889/2008 ζρεηηθά κε ηε ζέζπηζε ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή δψσλ πδαηνθαιιηέξγεηαο θαη θπθηψλ» Καλνληζκφο (ΔΔ) 271/2010 «ζρεηηθά κε ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ Καλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 889/2008 γηα ηνλ θαζνξηζκφ ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ φζνλ αθνξά ηνλ ινγφηππν βηνινγηθήο παξαγσγήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο» Καλνληζκφο (ΔΔ) 471/2010 ηεο Δπηηξνπήο «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 1235/2008, φζν αθνξά ηνλ θαηάινγν ησλ ηξίησλ ρσξψλ απφ ηηο νπνίεο πξέπεη λα πξνέξρνληαη νξηζκέλα γεσξγηθά πξντφληα βηνινγηθήο παξαγσγήο πξνθεηκέλνπ λα δηαηεζνχλ ζην εκπφξην ζηελ Κνηλφηεηα» ( ) Καλνληζκφο (ΔΚ) 271/ δηνξζσηηθφ «δηνξζσηηθφ ζηνλ θαλνληζκφ (ΔΔ) αξηζ. 271/2010 ηεο Δπηηξνπήο, ηεο 24εο Μαξηίνπ 2010, ζρεηηθά κε ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 889/2008 γηα ηνλ θαζνξηζκφ ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ φζνλ αθνξά ηνλ ινγφηππν βηνινγηθήο παξαγσγήο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο» Δθηειεζηηθφο Καλνληζκφο (ΔΔ) 344/2011 «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 889/2008 ζρεηηθά κε ηε ζέζπηζε ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ φζνλ αθνξά ηνλ βηνινγηθφ ηξφπν παξαγσγήο, ηελ επηζήκαλζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ πξντφλησλ» ( ) Δθηειεζηηθφο Καλνληζκφο (ΔΔ) αξηζ. 426/2011 «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) 889/2008 ζρεηηθά κε ηε ζέζπηζε ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ φζνλ αθνξά ηνλ βηνινγηθφ ηξφπν παξαγσγήο, ηελ επηζήκαλζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ πξντφλησλ» ( ) Δθηειεζηηθφο Καλνληζκφο (ΔΔ) 590/2011 «ζρεηηθά κε ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 1235/2008 γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ιεπηνκεξψλ 22 P a g e

23 θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ φζνλ αθνξά ηνπο φξνπο εηζαγσγήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηξίηεο ρψξεο» Δθηειεζηηθφο Καλνληζκφο (ΔΔ) 1084/2011 «ζρεηηθά κε ηελ ηξνπνπνίεζε θαη ηε δηφξζσζε ηνπ Καλ (ΔΚ) αξηζ.1235/2008 γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλ.(δκ) αξηζ.834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ φζνλ αθνξά ηνπο φξνπο εηζαγσγήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηξίηεο ρψξεο» ( ) Δθηειεζηηθφο Καλνληζκφο (ΔΔ) 1267/2011 «ζρεηηθά κε ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 1235/2008 γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ φζνλ αθνξά ηνπο φξνπο εηζαγσγήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηξίηεο ρψξεο» Δθηειεζηηθφο Καλνληζκφο (ΔΔ) 126/2012 «ζρεηηθά κε ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλ.(δκ) αξηζ. 889/2008 φζνλ αθνξά ηα απνδεηθηηθά έγγξαθα θαη ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλ.(δκ) αξηζ.1235/2008 φζνλ αθνξά ηνπο φξνπο εηζαγσγήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηηο Ζλσκέλεο Πνιηηείεο ηεο Ακεξηθήο» ( ) Δθηειεζηηθφο Καλνληζκφο (ΔΔ) 203/2012 ηεο επηηξνπήο ηεο 8εο Μαξηίνπ 2012 «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλ. (ΔΚ) αξηζ 889/2008 ζρεηηθά κε ηελ ζέζπηζε ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ.834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ φζνλ αθνξά ιεπηνκεξείο θαλφλεο γηα ηνπο βηνινγηθνχο νίλνπο» ( ) Δθηειεζηηθφο Καλνληζκφο (ΔΔ) 505/2012 «ζρεηηθά κε ηελ ηξνπνπνίεζε θαη ηε δηφξζσζε ηνπ θαλ. (ΔΚ) αξηζ.889/2008 ζρεηηθά κε ηε ζέζπηζε ησλ ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλ.(δκ) αξηζ.834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή πξντφλησλ φζνλ αθνξά ηνλ βηνινγηθφ ηξφπν παξαγσγήο, ηελ επηζήκαλζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ πξντφλησλ» ( ) Δθηειεζηηθφο Καλνληζκφο (ΔΔ) αξηζκ. 508/2012 ηεο Δπηηξνπήο ηεο 20εο Ηνπλίνπ 2012 «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζκ. 1235/2008 γηα ηνλ θαλνληζκφ ησλ ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζκ. 834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ φζνλ αθνξά ηνπο φξνπο εηζαγσγήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηξίηεο ρψξεο» Δθηειεζηηθφο Καλνληζκφο (ΔΔ) αξηζκ. 751/2012 ηεο Δπηηξνπήο ηεο 16εο Απγνχζηνπ 2012 «γηα ηελ δηφξζσζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζκ. 1235/2008 γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζκ. 834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ φζνλ αθνξά ηνπο φξνπο εηζαγσγήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηξίηεο ρψξεο» Δθηειεζηηθφο Καλνληζκφο (EE) αξηζ. 125/2013 ηεο Δπηηξνπήο ηεο 13εο Φεβξνπαξίνπ 2013 «ζρεηηθά κε ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 1235/2008 γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζ. 834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ φζνλ αθνξά ηνπο φξνπο εηζαγσγήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηξίηεο ρψξεο» 23 P a g e

24 Δθηειεζηηθφο Καλνληζκφο (ΔΔ) 392/2013/ «ζρεηηθά κε ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλ.(δκ) αξηζ.889/2008 φζνλ αθνξά ην ζχζηεκα ειέγρνπ ηεο βηνινγηθήο παξαγσγήο» ( ) Καλνληζκφο (ΔΔ) 519/2013/ «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζκ. 889/2008 ζρεηηθά κε ηε ζέζπηζε ιεπηνκεξψλ θαλφλσλ εθαξκνγήο ηνπ θαλνληζκνχ (ΔΚ) αξηζκ. 834/2007 ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη ηελ επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ φζνλ αθνξά ηνλ βηνινγηθφ ηξφπν παξαγσγήο, ηελ επηζήκαλζε θαη ηνλ έιεγρν ησλ πξντφλησλ» ( Δζληθή Ννκνζεζία Ζ Δπξσπατθή λνκνζεζία γηα ηε βηνινγηθή γεσξγία ελαξκνλίδεηαη ζηελ εζληθή καο λνκνζεζία κε ηηο παξαθάησ Κνηλέο Τπνπξγηθέο Απνθάζεηο ( ΚΤΑ αξηζκ / (ΦΔΚ 157 Β). Καζνξηζκφο ζπκπιεξσκαηηθψλ κέηξσλ γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ Καλ. 2092/91 ΤΑ αξηζκ / (ΦΔΚ 1927 Β). Λεπηνκέξεηεο εθαξκνγήο ηεο Κνηλήο Τπνπξγηθήο Απφθαζεο (ΚΤΑ) ππ. αξηζ / (ΦΔΚ 157 Β) ΤΑ αξηζκ / (ΦΔΚ 1114 Β). Λεπηνκέξεηεο εθαξκνγήο ηεο Κνηλήο Τπνπξγηθήο Απφθαζεο (ΚΤΑ) ππ. αξηζ / (ΦΔΚ 157 Β) ΚΤΑ / (ΦΔΚ 756Β/ ). Καζνξηζκφο ζπκπιεξσκαηηθψλ κέηξσλ γηα ηε ρξήζε πνιιαπιαζηαζηηθνχ πιηθνχ ζηε βηνινγηθή γεσξγία ζε εθαξκνγή ησλ Καλνληζκψλ (ΔΚ) 834/07 θαη (ΔΚ) 889/08, φπσο απηνί θάζε θνξά ηζρχνπλ ΤΑ αξηζκ. 563/34310/ Σξνπνπνίεζε ηεο Τπνπξγηθήο Απφθαζεο αξηζκ / (ΦΔΚ 2520 Β) Έγθξηζε ηνπ θνξέα κε ηελ επσλπκία <<ΝΑΟΤΜ ΠΑΝΑΓΗΧΣΖ-ΚΟΤΝΣΗΟ ΓΔΧΡΓΗΟ Ο.Δ.>>,κε δ.η. <<GMCERT>>, σο Οξγαληζκνχ Διέγρνπ θαη Πηζηνπνίεζεο πξντφλησλ βηνινγηθήο γεσξγίαο φπσο έρεη ηξνπνπνηεζεί θαη ηζρχεη, γηα επέθηαζε ηνπ πεδίνπ δξαζηεξηφηεηαο ηνπ Φνξέα ζηα δψα πδαηνθαιιηέξγεηαο θαη θχθηα" (Β' 1129)( ) Δγθχθιηνο αξηζκ. 1973/138399/ Δηζαγσγή πξντφλησλ βηνινγηθήο πξνέιεπζεο απφ Σξίηεο Υψξεο) 24 P a g e

25 1.6 ΔΓΚΔΚΡΗΜΔΝΟΗ ΦΟΡΔΗ ΔΛΔΓΥΟΤ ΚΑΗ ΠΗΣΟΠΟΗΖΖ ΠΡΟΗΟΝΣΩΝ ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΩΡΓΗΑ Οη παξαθάησ απνηεινχλ ηνπο εγθεθξηκέλνπο θνξείο ειέγρνπ θαη πηζηνπνίεζεο πξντφλησλ βηνινγηθήο γεσξγίαο πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ Διιάδα, έηζη φπσο παξνπζηάδνληαη ζηελ ηζηνζειίδα ηνπ ππνπξγείνπ Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ ( 1) GR-BIO-01 ΓΖΧ : ΟΡΓΑΝΗΜΟ ΔΛΔΓΥΟΤ & ΠΗΣΟΠΟΗΖΖ ΒΗΟΛΟΓΗΚΧΝ ΠΡΟΨΟΝΣΧΝ, ΑΣΗΚΖ ΜΖ ΚΔΡΓΟΚΟΠΗΚΖ ΔΣΑΗΡΗΑ Αξηζηνηέινπο 38, Αζήλα 2) GR-BIO-02 ΦΤΗΟΛΟΓΗΚΖ ΔΠΔ : ΔΛΔΓΥΟΗ ΠΗΣΟΠΟΗΖΖ ΠΡΟΨΟΝΣΧΝ ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΧΡΓΗΑ ΠΡΟΑΓΧΓΖ ΑΔΗΦΟΡΟΤ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Δζλ. Αληηζηάζεσο 66, Αιεμάλδξεηα Ζκαζίαο 3) GR-BIO-03 ΒΗΟΔΛΛΑ : ΗΝΣΗΣΟΤΣΟ ΔΛΔΓΥΟΤ ΒΗΟΛΟΓΗΚΧΝ ΠΡΟΨΟΝΣΧΝ ΑΔ Οκνξθνθθιεζηάο 27, Μαξνχζη 4) GR-BIO-04 ΓΗΑΓΡΟΜΔ ΠΟΗΟΣΖΣΑ Α.Δ. Q WAYS : ΦΟΡΔΑ ΔΛΔΓΥΟΤ & ΠΗΣΟΠΟΗΖΖ ΠΡΟΨΟΝΣΧΝ & ΤΣΖΜΑΣΧΝ ΑΓΡΟΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΗΚΟΤ ΥΧΡΟΤ Γεκνθξαηηαο 8, Μειίζζηα 5) GR-BIO-05 A CERT A.E. : ΔΤΡΧΠΑΨΚΟ ΟΡΓΑΝΗΜΟ ΠΗΣΟΠΟΗΖΖ Σήινπ 2, Θεζζαινλίθε 6) GR-BIO-06 IRIS : ΥΑΣΕΖΓΑΚΖ & ΗΑ Δ.Δ Αηγαίνπ 1, Ζξάθιεην Κξήηεο 7) GR-BIO-07 ΠΡΑΗΝΟ ΔΛΔΓΥΟ GREEN CONTROL : ΔΛΔΓΥΟ ΠΗΣΟΠΟΗΖΖ ΠΡΟΨΟΝΣΧΝ ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΧΡΓΗΑ ΠΡΑΗΝΟ ΔΛΔΓΥΟ ΘΧΜΑ ΜΗΑΖΛΗΓΖ ΟΔ 10 ν ρικ. Βέξνηαο-θχδξαο, Ν. Ζκαζίαο 8) GR-BIO-08 ΓΔΧΣΔΥΝΗΚΟ ΔΡΓΑΣΖΡΗΟ Α.Δ. : ΟΡΓΑΝΗΜΟ ΔΛΔΓΥΟΤ ΚΑΗ ΠΗΣΟΠΟΗΖΖ ΠΡΟΨΟΝΣΧΝ ΒΗΟΛΟΓΗΚΖ ΓΔΧΡΓΗΑ Γ.Γ. Παιαηνρσξίνπ, Γήκνπ Αιεμάλδξεηαο, Ζκαζία 9) GR-BIO-10 GMCERT : ΠΑΡΗΑΝΟ ΠΟΛΤΓΧΡΟ ΟΤΓΗΟΤΛΣΕΖ ΥΑΡΗΛΑΟ Ο.Δ. 25 εο Μαξηίνπ 105, Θεζζαινλίθε 25 P a g e

26 10) GR-BIO-12 Q-CERT ΔΠΔ : QMSCERT ΔΠΗΘΔΧΡΖΔΗ ΔΛΔΓΥΟΗ ΠΗΣΟΠΟΗΖΖΔΗ ΔΠΔ Καξακανχλα 23, Καιακαξηά Θεζζαινλίθεο 11) GR-BIO-13 TUV ΔΛΛΑ (ΣUV NORD ) : ΑΝΧΝΤΜΖ ΔΣΑΗΡΔΗΑ ΔΠΗΘΔΧΡΖΔΧΝ ΠΗΣΟΠΟΗΖΔΧΝ & ΓΗΑΦΑΛΗΖ ΠΟΗΟΣΖΣΑ Μεζσγείσλ 282, Υνιαξγφο 12) GR-BIO-14 ΟΞΤΓΟΝΟ ΔΛΛΖΝΗΚΟ ΦΟΡΔΑ ΠΗΣΟΠΟΗΖΖ : ΣΗΑΗΧΣΖ ΣΔΦΑΝΗΑ ΚΑΗ ΗΑ Ο.Δ. Καλνπηά 1, Σξίθαια ( 1.7 ΒΗΟΛΟΓΗΚΑ ΠΡΟΪΟΝΣΑ Με βάζε ηα φζα έρνπλ αλαθεξζεί, ν φξνο «βηνινγηθά πξντφληα» αλαθέξεηαη ζηα πξντφληα πνπ έρνπλ παξαρζεί ρσξίο ηε ρξήζε ιηπαζκάησλ, ζε έδαθνο πνπ ην ρψκα θαιιηεξγείηαη κε πξνζζήθε βηνινγηθψλ πιψλ, πνπ ην πεξηερφκελφ ηνπ ζε κεηαιιηθά ζηνηρεία θαιιηεξγείηαη κε πξνζζήθε θπηηθψλ κεηαιιηθψλ ιηπαζκάησλ, ην νπνίν δελ έρεη θαηεξγαζηεί κε ζπληεξεηηθά, νξκφλεο, αληηβηνηηθά, θιπ. Ο φξνο «θιπ» δελ έρεη δηεπθξηληζηεί, αιιά πξνθαλψο αληηπξνζσπεχεη ην φηη ην έδαθνο έρεη αλαπηπρζεί ρσξίο ηε ρξήζε ρεκηθψλ πξφζζεησλ (Rodale,1971, Crosby,1974). Καηά κέζν φξν, ηα νξγαληθά πξντφληα είλαη 25 πην ζξεπηηθά ζε βηηακίλεο θαη αλφξγαλα ζπζηαηηθά απφ ηα πξντφληα πνπ πξνέξρνληαη απφ ηε βηνκεραληθή γεσξγία. Σα βηνινγηθά ηξφθηκα πεξηέρνπλ πςειφηεξα επίπεδα ησλ βαζηθψλ κεηάιισλ (φπσο ην αζβέζηην, ην καγλήζην, ην ζίδεξν θαη ην ρξψκην), πνπ έρνπλ ζνβαξή έιιεηςε ζε ρεκηθά πξντφληα πνπ θαιιηεξγνχληαη κε θπηνθάξκαθα θαη ληηξηθά ιηπάζκαηα ( Πην αλαιπηηθά, γηα ην ραξαθηεξηζκφ θάπνησλ ηξνθίκσλ σο βηνινγηθψλ, ζα πξέπεη λα πιεξνχληαη θάπνηεο πξνυπνζέζεηο. Αξρηθά, ηνπιάρηζηνλ ην 95 ηεο γεσξγηθήο πξνέιεπζεο ζπζηαηηθψλ ηνπ πξντφληνο λα είλαη πξντφληα ή λα πξνέξρνληαη απφ πξντφληα βηνινγηθήο παξαγσγήο. Οη ζπφξνη θαη ην αγελέο πνιιαπιαζηαζηηθφ πιηθφ λα πξνέξρνληαη απφ πξνεγνχκελε βηνινγηθή παξαγσγή (Καλ. ΔΟΚ 2092/91). Αθφκα, ζχκθσλα κε ηνλ ίδην θαλνληζκφ, έλα πξντφλ ζεσξείηαη φηη θέξεη ελδείμεηο πνπ αλαθέξνληαη ζηνλ βηνινγηθφ ηξφπν παξαγσγήο φηαλ ζηε ζήκαλζε, ηε δηαθήκηζε ή ηα εκπνξηθά έγγξαθα, ην πξντφλ, ηα ζπζηαηηθά ηνπ ή νη πξψηεο χιεο δσνηξνθψλ ραξαθηεξίδνληαη απφ ηηο ελδείμεηο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζε θάζε θξάηνο κέινο θαη επηηξέπνπλ ζηνλ αγνξαζηή λα ζπκπεξαίλεη φηη ην πξντφλ, ηα ζπζηαηηθά ηνπ ή νη πξψηεο χιεο παξήρζεζαλ ζχκθσλα κε ηνπο θαλφλεο παξαγσγήο πνπ αλαθέξνληαη ζην 26 P a g e

27 άξζξν 6. Δπηπξφζζεηα, ην πξντφλ λα έρεη παξαρζεί ρσξίο ηε ρξήζε γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλσλ νξγαληζκψλ ή/θαη πξντφλησλ πνπ πξάγνληαη βάζε απηψλ (Καλ. ΔΟΚ 2092/91). Σέινο, λα είλαη πηζηνπνηεκέλν σο «βηνινγηθφ» απφ ηνπο αξκφδηνπο νξγαληζκνχο πηζηνπνίεζεο (ICAP, 2001) Οθέιε από ηελ θαηαλάισζε βηνινγηθώλ πξντόλησλ Με ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ, φιν θαη πεξηζζφηεξνη θαηαλαισηέο ζηξέθνληαη πξνο ηα βηνινγηθά πξντφληα. Ζ ηάζε απηή, πνπ απνηειεί πιένλ κφδα, μεθίλεζε ιφγσ ησλ πνιπάξηζκσλ γηα ηνλ νξγαληζκφ ηνπ αλζξψπνπ νθειψλ. Έλα απφ απηά, θαη ίζσο ην πην ζεκαληηθφ, είλαη φηη ηα βηνινγηθά πξντφληα είλαη πην ζξεπηηθά θαη απνηεινχλ αζπίδα γηα ηελ πγεία καο απέλαληη ζε αζζέλεηεο φπσο ν θαξθίλνο θαη νη θαξδηνπάζεηεο. Σν παξαπάλσ απνηειεί ζπκπέξαζκα ησλ πξψησλ απνηειεζκάησλ ζρεηηθήο επξσπατθήο έξεπλαο πνπ έγηλε ζην πιαίζην ηνπ έξγνπ Quality Low Input Food (QLIF), ηνπ κεγαιχηεξνπ κέρξη ζήκεξα εξεπλεηηθνχ έξγνπ ζρεηηθά κε ηα νθέιε ησλ βηνινγηθψλ θαιιηεξγεηψλ θαη ηξνθίκσληεο, ζηελ νπνία ζπκκεηείραλ 33 παλεπηζηεκηαθά ηδξχκαηα απ φιε ηελ Δπξψπε. Όπσο ζεκείσζε ν Κάξιν Λετθέξη, έλαο απφ ηνπο επηθεθαιήο ηεο κειέηεο, ηα βηνινγηθά πξντφληα πεξηέρνπλ κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο ζε βηηακίλε C θαη ζε ηρλνζηνηρεία ζηδήξνπ, ραιθνχ θαη ςεπδάξγπξνπ, θαζψο θαη κεηαβνιίηεο, νη νπνίνη ζεσξείηαη φηη πξνζηαηεχνπλ απφ ηνλ θαξθίλν θαη ηηο θαξδηνπάζεηεο. Ζ ίδηα έξεπλα έδεημε επίζεο φηη ζηα βηνινγηθά δεκεηξηαθά κπνξεί λα παξαηεξεζνχλ κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο βηηακηλψλ, ζε ζρέζε κε ηα ζπκβαηηθά αληίζηνηρα πξντφληα, θαζψο θαη φηη ηα βηνινγηθά θξνχηα θαη ιαραληθά πεξηέρνπλ 40 πεξηζζφηεξα αληηνμεηδσηηθά απφ ηα ζπκβαηηθά πξντφληα, κε απνηέιεζκα λα πξνζηαηεχνπλ ηνλ νξγαληζκφ απφ ηελ εθδήισζε ζνβαξψλ παζήζεσλ ( Δπηπξφζζεηα, ηα βηνινγηθα ηξφθηκα πεξηέρνπλ κεγάιεο ζπγθεληξψζεηο βηηακηλψλ, ηρλνζηνηρείσλ, αιάησλ, αηζέξησλ ειαίσλ θαη ζαθράξσλ, ρσξίο φκσο ηελ πξνζζήθε ρεκηθψλ νπζηψλ θαη θαηαινίπσλ, κηαο θαη έρνπλ ρακειφηεξε πεξηεθηηθφηεηα ζε λεξφ, κε απνηέιεζκα ηα ζξεπηηθά ζηνηρεία λα βξίζθνληαη ζε κεγαιχηεξε ζπγθέληξσζε ζηα εδψδηκα κέξε ησλ θπηψλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, ηα βηνινγηθά ηξφθηκα έρνπλ ζπρλά κεγαιχηεξε πεξηεθηηθφηεηα απφ ηα ζπκβαηηθά ζε ζπγθεθξηκέλεο βηηακίλεο, φπσο είλαη ε βηηακίλε C, αιιά θαη ζε θάπνηα απφ ηα απαξαίηεηα αλφξγαλα ζηνηρεία, φπσο είλαη ην αζβέζηην, ην καγλήζην, ν ζίδεξνο θαη ην ρξψκην. Παξάιιεια, ηα βηνινγηθά γεσξγηθά πξντφληα είλαη πινχζηα ζε πνιχηηκεο νπζίεο φπσο αληηνμεηδσηηθέο νπζίεο (ιπθνπέλην, πνιπθαηλφιεο, θιαβνλνεηδή) θαη πξνζθέξνπλ πξσηεΐλε πςειφηεξεο βηνινγηθήο αμίαο. Καηά ζπλέπεηα, ηα βηνινγηθά πξντφληα κπνξνχλ λα βνεζήζνπλ ζηελ αχμεζε ησλ ζξεπηηθψλ ζπζηαηηθψλ αθφκε θαη ζε αλζξψπνπο πνπ δελ θαηαλαιψλνπλ πέληε κεξίδεο θξνχησλ θαη ιαραληθψλ εκεξεζίσο, φπσο ζπληζηάηαη ( P a g e

28 Αθφκε, έρνπλ ιηγφηεξα αληηβηνηηθά (ηξφθηκα δσηθήο πξνέιεπζεο). Σα δψα βηνινγηθήο εθηξνθήο αλαπηχζζνληαη ζε ζπλζήθεο πνπ έρνπλ ζηφρν λα κεγηζηνπνηήζνπλ ηελ πγεία θαη ηελ επεκεξία ησλ δψσλ κέζσ ηεο δηαηήξεζεο πςειήο πνηφηεηαο θαη ηζνξξνπεκέλεο δηαηξνθήο, θαζψο θαη έλα πεξηβάιινλ πνπ αληαπνθξίλεηαη ζηηο αλάγθεο ηνπο ( Παξάιιεια, έρνπλ ιηγφηεξα πξφζζεηα, θαζψο πνιιά πξφζζεηα πνπ είλαη επηθίλδπλα γηα ηελ πγεία δελ επηηξέπεηαη λα ρξεζηκνπνηνχληαη ζηα βηνινγηθά πξντφληα, ελψ δελ πεξηέρνπλ επηβιαβείο γηα ηελ πγεία θαη ην πεξηβάιινλ ρεκηθέο νπζίεο, φπσο δηδαληνθηφλα, εληνκνθηφλα, κπθεηνθηφλα ή ρεκηθά ιηπάζκαηα. Δπίζεο, είλαη ιηγφηεξν επεμεξγαζκέλα θαη δελ πεξηέρνπλ γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλα ζπζηαηηθά, αθνχ ε αθηηλνβφιεζε θαζψο θαη άιιεο δηεξγαζίεο, δελ επηηξέπνληαη. Παξάιιεια, είλαη εμαηξεηηθά αζθαιή, θαζψο ειέγρνληαη ζην ζχλνιφ ηνπο πξηλ θηάζνπλ ζηνλ θαηαλαισηή ( Σέινο, ηα βηνινγηθά πξντφληα είλαη ηδηαίηεξα ζεκαληηθά γηα εππαζείο πιεζπζκηαθέο νκάδεο, ηφζν γηα ηα παηδηά θαη ηνπο ειηθησκέλνπο, αθνχ ηνπο παξέρνπλ ηα απαξαίηεηα ζηνηρεία γηα δηαβίσζε θαη αλάπηπμε, ρσξίο λα πεξηέρνπλ ηνμηθνχο θαη κεηαιιαμηνγφλνπο παξάγνληεο, φζν θαη γηα ηηο γπλαίθεο ζε εγθπκνζχλε, κηαο ην βξέθνο θαη ε γπλαίθα βξίζθνληαη ζε έλα θιεηζηφ ζχζηεκα θαη κέζσ ηνπ πιαθνχληα αληαιιάζζνπλ φια ηα απαξαίηεηα γηα ηε δσή ηνπ εκβξχνπ ( Αμίδεη λα ζεκεησζεί πσο ε ζξεπηηθή αμία ησλ βηνινγηθψλ θαη ζπκβαηηθψλ πξντφλησλ ζε γεληθέο γξακκέο δελ παξνπζηάδεη ζεκαληηθέο δηαθνξέο. Ο θαηαλαισηήο κπνξεί δειαδή λα θαιχςεη ηθαλνπνηεηηθά ηηο αλάγθεο ηνπ ζε ζξεπηηθά ζπζηαηηθά θαηαλαιψλνληαο ηφζν ηα πξντφληα βηνινγηθήο γεσξγίαο, φζν θαη ηα πξντφληα ζπκβαηηθήο γεσξγίαο. Απιψο ηα ζξεπηηθά ζπζηαηηθά πνπ παξέρεη έλα πξντφλ βηνινγηθήο γεσξγίαο κπνξεί λα πξνζιεθζνχλ ζην αθέξαην, ρσξίο ηελ αληίζηνηρε πξφζιεςε ρεκηθψλ θαηαινίπσλ θαη ηαπηφρξνλα παξνπζηάδνπλ κεησκέλε ζπγθέληξσζε ληηξηθψλ αιάησλ, ζπζηαηηθά ησλ νπνίσλ ε απμεκέλε πξφζιεςε έρεη ζπζρεηηζηεί κε ηελ εκθάληζε θαξθίλνπ ηνπ ζηνκάρνπ. Έλα κεγάιν (πεξίπνπ 70) ησλ ληηξηθψλ ηφλησλ πνπ πξνζιακβάλεη ν κέζνο θαηαλαισηήο, πξνέξρεηαη απφ ηξφθηκα φπσο ηα ιαραληθά, ελψ ζεκαληηθή πνζφηεηα πξνέξρεηαη θαη απφ ην λεξφ ( P a g e

29 1.7.2 Οθέιε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο Ζ πξνηίκεζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ δελ απνηειεί κφλν κηα ζπλεηδεηνπνηεκέλε θαηαλαισηηθή επηινγή, αιιά ζπληζηά θαη κηα δηαθνξεηηθή αληίιεςε κε επίθεληξν ην ζεβαζκφ πξνο ηε θχζε θαη ηελ πνηφηεηα δσήο. Παξάιιεια, κπνξεί λα ζπληειέζεη ζηελ επίιπζε ησλ πξνβιεκάησλ ηνπ αγξνηηθνχ ηνκέα αιιά θαη νιφθιεξεο ηεο θνηλσλίαο ( ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη ηα ζεκαληηθφηεξα νθέιε ηεο βηνινγηθήο θαιιηέξγεηαο ζχκθσλα κε ηελ θαηεγνξηνπνίεζε ηεο IFOAM. Πην αλαιπηηθά, ηα νθέιε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο αθνξνχλ ζηε δηαηήξεζε ηνπ πεξηβάιινληνο, ζηελ πνηφηεηα θαη αζθάιεηα ησλ ηξνθίκσλ θαη ζηελ θνηλσληθή δηθαηνζχλε Διατήρηςη του περιβάλλοντοσ χκθσλα κε ηνλ Γηεζλή Οξγαληζκφ Σξνθίκσλ θαη Γεσξγίαο ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ-FAO, ηα νθέιε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο γηα ην πεξηβάιινλ ζπλνςίδνληαη ζηα παξαθάησ (FAO, 2008): 1 Έδαθνο Οη πξαθηηθέο ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο, φπσο ε ακεηςηζπνξά θαη ε ρξήζε ζπκβησηηθψλ νξγαληζκψλ, ζπληεινχλ ζηε δηαηήξεζε ηνπ εδάθνπο. πγθεθξηκέλα, επλννχλ ηελ εδαθηθή ρισξίδα θαη παλίδα, νπφηε βειηηψλεηαη ε δνκή ησλ εδαθψλ θαη δεκηνπξγνχληαη ζηαζεξφηεξα ζπζηήκαηα. Χο ζπλέπεηα, απμάλεηαη ε ηθαλφηεηα ηνπ εδάθνπο λα ζπγθξαηεί ζξεπηηθά ζηνηρεία θαη λεξφ. Δπηπιένλ, κεηψλεηαη ν ρξφλνο έθζεζεο ηνπ εδάθνπο ζε δηαβξσηηθέο δπλάκεηο, νπφηε απμάλεηαη ε βηνπνηθηιφηεηα, πεξηνξίδεηαη ε απψιεηα ζξεπηηθψλ ζηνηρείσλ θαη απμάλεηαη ε παξαγσγηθφηεηα ησλ εδαθψλ. 2 Βησζηκφηεηα Ζ βηνινγηθή γεσξγία παξάγεη πξντφληα ιακβάλνληαο ππφςε ηηο κεζνπξφζεζκεο θαη ηηο καθξνπξφζεζκεο επεκβάζεηο ζηα αγξννηθνζπζηήκαηα. Με απηφ ηνλ ηξφπν επηηπγράλεηαη νηθνινγηθή ηζνξξνπία, δηαηήξεζε ηεο γνληκφηεηαο ησλ εδαθψλ θαη απνθπγή πξνβιεκάησλ κε δηδάληα. 3 Τδάηηλνη πφξνη ε πνιιέο γεσξγηθέο πεξηνρέο, ε ξχπαλζε ησλ ππφγεησλ πδάησλ κε ζπλζεηηθά ιηπάζκαηα θαη θπηνθάξκαθα απνηειεί ζεκαληηθφ πξφβιεκα. Γεδνκέλνπ φηη ε ρξήζε απηψλ είλαη απαγνξεπκέλε ζηε βηνινγηθή γεσξγία, έρνπλ αληηθαηαζηαζεί απφ νξγαληθά ιηπάζκαηα (φπσο θνκπφζη, δστθή θνπξηά, ρισξή ιίπαλζε), εληζρχνληαο ηε δνκή ηνπ εδάθνπο θαη ην θηιηξάξηζκα ηνπ λεξνχ. ε νξηζκέλεο πεξηνρέο φπνπ ε ξχπαλζε είλαη έλα ζεκαληηθφ πξφβιεκα, ε κεηαηξνπή ζε βηνινγηθή θαιιηέξγεηα είλαη εμαηξεηηθά ελζαξξπληηθή σο κέηξν απνθαηάζηαζεο (φπσο ζηε Γεξκαλία θαη ζηε Γαιιία). 29 P a g e

30 4 Βηνπνηθηιφηεηα Ζ βηνινγηθή γεσξγία επλνεί ηε βηνπνηθηιφηεηα ζε ηξία επίπεδα : 1. Γνλίδηα: πξνηηκψληαη ζπφξνη θαη δσηθά είδε κε κεγαιχηεξε αληνρή ζηηο αζζέλεηεο θαη ην θιηκαηηθφ ζηξεο 2. Δίδε: ρξεζηκνπνηείηαη πνηθηιία δηαζηαπξψζεσλ θπηψλ θαη δψσλ γηα ηε κεγηζηνπνίεζε ηνπ θχθινπ ζξέςεο θαη ελέξγεηαο θαηά ηελ αγξνηηθή παξαγσγή 3. Οηθνζχζηεκα: ε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ πεξηνρψλ πέξημ ησλ βηνινγηθψλ αγξνθηεκάησλ, θαζψο ε απνπζία αγξνρεκηθψλ επλνεί ηε δηαβίσζε ησλ άγξησλ εηδψλ θαη ηελ απνίθεζε λέσλ εηδψλ 5 Γελεηηθά ηξνπνπνηεκέλνη νξγαληζκνί Ζ βηνινγηθή γεσξγία εληζρχεη ηε θπζηθή βηνπνηθηιφηεηα θαη απαγνξεχεη ηε ρξήζε ΓΣΟ (Γελεηηθά Σξνπνπνηεκέλνη Οξγαληζκνί), γηα ηνπο νπνίνπο γλσξίδνληαη ηα απνηειέζκαηα ζηελ πγεία θαη ην πεξηβάιινλ. Καηά ζπλέπεηα, ηα βηνινγηθά πξντφληα παξέρνπλ εγγπήζεηο αζθαιείαο φζνλ αθνξά ζηνπο ζπγθεθξηκέλνπο νξγαληζκνχο. 6 Οηθνινγία 7 Αέξαο Ζ βηνινγηθή γεσξγία επλνεί ηελ αλάπηπμε κέζα ζηα αγξν-νηθνζπζηήκαηα δξάζεσλ σθέιηκσλ γηα ηελ αγξνηηθή παξαγσγή θαη ηε δηαηήξεζε ηνπ πεξηβάιινληνο, φπσο είλαη ν ζρεκαηηζκφο θαη ε βειηίσζε ησλ εδαθψλ, ε αλαθχθισζε ππνιεηκκάησλ θαη ε ελίζρπζε ηνπ ζξεπηηθνχ θχθινπ. Ζ απαγφξεπζε ηεο ρξήζεο αγξνρεκηθψλ κεηψλεη ηε ρξήζε κε αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο. Οη βηνινγηθέο πξαθηηθέο ζπκβάιινπλ ζηελ επηζηξνθή ηνπ άλζξαθα ζην έδαθνο, ζηελ αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο θαη ηελ απνζήθεπζε ηνπ άλζξαθα, νπφηε παξαηεξείηαη πεξηνξηζκφο ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαη ηεο ππεξζέξκαλζεο ηνπ πιαλήηε Ποιότητα και αςφάλεια τροφίμων Απφ ηελ εκθάληζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ έρεη αλαπηπρζεί έληνλνο πξνβιεκαηηζκφο γηα ην εάλ θαη θαηά πφζν πιενλεθηνχλ ζε ζχγθξηζε κε ηα ζπκβαηηθά φζνλ αθνξά ζηε ζξεπηηθή ηνπο αμία. Δπίζεο, έρεη απνδείρζεθε φηη ε βηνινγηθή παξαγσγή ηξνθίκσλ πξνζηαηεχεη αξρηθά ηελ πγεία ησλ αλζξψπσλ θαζψο δελ εθηίζεληαη ζε ρεκηθέο νπζίεο ιφγσ επαγγεικαηηθήο ρξήζεο φπσο ζπκβαίλεη κε ηνπο παξαγσγνχο ζπκβαηηθψλ πξντφλησλ. Δπάιιεια, ην θέληξν βηνινγηθήο εθπαίδεπζεο θαη επηκφξθσζεο ζπκπεξαίλεη, 30 P a g e

31 φηη ε δηαηξνθή κε θξέζθα βηνινγηθά θξνχηα θαη ιαραληθά κεηψλεη ζεκαληηθά ηελ έθζεζε ησλ αλζξψπσλ ζε θπηνθάξκαθα, κεηψλνληαο έηζη θαη ηελ πηζαλφηεηα εκθάληζεο πξνβιεκάησλ πγείαο πνπ νθείινληαη ζε απηά. Απηφ είλαη ζεκαληηθφ γηα ηα βξέθε θαη ηα παηδηά πνπ είλαη επηξξεπή ζηηο κνιχλζεηο (FAO, 2008) Κοινωνική δικαιοςύνη Ζ θνηλσληθή δηθαηνζχλε απνηειεί έλα ζεκαληηθφ θνκκάηη ησλ αξρψλ ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο, φπσο απηέο θαζνξίζηεθαλ απφ ηελ IFOAM. Οη αξρέο απηέο απνθιείνπλ ην ραξαθηεξηζκφ «βηνινγηθέο» ζε γεσξγηθέο πξαθηηθέο πνπ παξαβηάδνπλ ηα αλζξψπηλα δηθαηψκαηα. Αθφκε, ε βηνινγηθή γεσξγία κπνξεί λα ζπκβάιεη ζεκαληηθά ζηελ εμάιεηςε ηεο θηψρεηαο, θαζψο νη αγξφηεο κπνξνχλ λα επσθειεζνχλ απφ (FAO, 2008) : 1. Σελ απνθπγή επηπιένλ εμφδσλ γηα ηελ αγνξά ζπλζεηηθψλ δηδαληνθηφλσλ θαη ιηπαζκάησλ 2. Σελ απνθφκηζε επηπξφζζεηνπ εηζνδήκαηνο απφ ηελ πψιεζε πιενλαζκαηηθνχ πξντφληνο θαη απφ θεξδνθφξεο θαιιηέξγεηεο 3. Σηο πςειφηεξεο ηηκέο πηζηνπνηεκέλσλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ Δηδηθά γηα ηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο, ε βηνινγηθή γεσξγία κπνξεί λα πξνζηαηέςεη ηνπο αγξφηεο θαη ηα αγξνηηθά λνηθνθπξηά κέζσ ηεο ζηήξημεο ηνπ εηζνδήκαηνο ηνπο θαη ηεο αλαδσνγφλεζεο ηεο αγξνηηθήο δξαζηεξηφηεηαο ησλ κηθξψλ παξαγσγψλ. Αθφκε, κπνξεί λα ζπληειέζεη ζηε δηαηήξεζε ηεο παξαδνζηαθήο γλψζεο, ζηελ απνηξνπή ηεο αζηπθηιίαο, θαζψο θαη ζηελ ελδπλάκσζε ησλ θνηλσληθψλ ζεζκψλ γηα ηε ζπιινγηθή δηαρείξηζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ. 31 P a g e

32 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 2 ν : ΣΡΟΠΟΗ ΓΗΑΘΔΖ ΒΗΟΛΟΓΗΚΩΝ ΠΡΟΗΟΝΣΩΝ Σα εθνδηαζηηθά θαλάιηα ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ είλαη νη δπλαηέο θπζηθέο δηαδξνκέο θαη δηαδηθαζίεο πνπ κπνξεί λα αθνινπζήζεη έλα πξντφλ απφ ηελ «πχιε» ηνπ παξαγσγνχ έσο ην «πηάην» ηνπ θαηαλαισηή. Απφ απηά, ε ιηαληθή δηαλνκή βηνινγηθψλ πξντφλησλ θπξηαξρείηαη φιν θαη πεξηζζφηεξν απφ ηα θαηαζηήκαηα βηνινγηθψλ πξντφλησλ θαη ηα super markets, ελψ ξαγδαία αλάπηπμε παξνπζηάδεη θαη ε αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ κέζσ ίληεξλεη. ηελ ζπλέρεηα ζα παξνπζηαζζνχλ αλαιπηηθά ηα ζεκαληηθφηεξα θαλάιηα δηαλνκήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ (Απνζηνιφπνπινο, 2009). 2.1 Υνλδξηθή πώιεζε βηνινγηθώλ πξντόλησλ ζε εηαηξείεο δηαλνκήο Απνηειεί ηνλ πην δηαδεδνκέλν ηξφπν δηαθίλεζεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ ζηε ρψξα καο, ιφγσ ησλ πιενλεθηεκάησλ πνπ παξνπζηάδεη θαη ησλ εμαγσγηθψλ δπλαηνηήησλ πνιιψλ πξντφλησλ πνπ δηαζέηεη ε ρψξα καο. Σα πιενλεθηήκαηα ηεο πψιεζεο ζε εηαηξείεο δηαλνκήο είλαη ηα αθφινπζα (Klingbacher,2009) : 1. παξέρεηαη ε δπλαηφηεηα πξνγξακκαηηζκνχ ηεο θαιιηέξγεηαο 2. δελ απαηηείηαη δηαινγή, ηππνπνίεζε & ζπζθεπαζία 3. γίλεηαη απνξξφθεζε φιεο ηεο παξαγσγήο 4. δελ απαηηνχληαη: απνζεθεπηηθνί ρψξνη απφ ηνλ παξαγσγφ, κεηαζπιιεθηηθέο δηαδηθαζίεο, κέζα θαη δίθηπν δηαλνκήο 5. κηθξή δηαζπνξά θηλδχλνπ σο πξνο ηα είδε θαιιηέξγεηαο Ο ζπγθεθξηκέλνο ηξφπνο δηαλνκήο παξνπζηάδεη φκσο θαη αξθεηά κεηνλεθηήκαηα, ηα ζεκαληηθφηεξα εθ ησλ νπνίσλ είλαη: 1. ε πψιεζε ησλ πξντφλησλ γίλεηαη κε ζρεηηθά ρακειέο ηηκέο 2. κεγάιν ζρεηηθά κε εκπνξεχζηκνπ πξντφληνο 3. αδπλακία ειέγρνπ ησλ ηειηθψλ ηηκψλ ησλ πξντφλησλ πξνο ηνπο θαηαλαισηέο 4. αδπλακία κεηαπνίεζεο ησλ πξντφλησλ 5. απψιεηα ελδερνκέλσο ηεο αλαγλσξηζηκφηεηαο ησλ πξντφλησλ φηαλ ππάξρεη αλάκημε πξντφλησλ 6. κεγάιν δηάζηεκα απνπιεξσκήο 32 P a g e

33 2.2 Υνλδξηθή πώιεζε βηνινγηθώλ πξντόλησλ απ επζείαο ζε θαηαζηήκαηα (super markets) Ο ζπγθεθξηκέλνο ηξφπνο δηαλνκήο απνηειεί έλαλ απμαλφκελν ηξφπν δηαθίλεζεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ ζηε ρψξα καο, εμαηηίαο θπξίσο ηεο θαιχηεξεο νξγάλσζεο πνιιψλ κηθξψλ κνλάδσλ παξαγσγήο (π.ρ. ζεξκνθήπηα, κηθξέο νηθνηερλίεο κεηαπνίεζεο). Όπσο πξναλαθέξζεθε, ην κεξίδην ζπκκεηνρήο ησλ super market ζηηο πσιήζεηο βηνινγηθψλ πξντφλησλ εληζρχεηαη, θαζψο φιν θαη πεξηζζφηεξεο αιπζίδεο επεθηείλνληαη ζηελ εκπνξία βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Σα ηειεπηαία ρξφληα ηα βηνινγηθά πξντφληα πξψηεο αλάγθεο δελ πσινχληαη ζε μερσξηζηέο γσλίεο κέζα ζηα super market, αιιά δίπια ζηα αληίζηνηρα ζπκβαηηθά ( Σα πιενλεθηήκαηα ηεο ρνλδξηθήο πψιεζεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απ επζείαο ζε θαηαζηήκαηα είλαη ηα αθφινπζα (Klingbacher,2009): 1. ππάξρεη ε δπλαηφηεηα δηάζεζεο ησλ πξντφλησλ ζε έλαλ ζρεηηθά κεγάιν αξηζκφ ππνςήθησλ πειαηψλ 2. επθνιία ζηε δπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο απφ ηνλ θαηαλαισηή θαη δπλαηφηεηα επίηεπμεο πςειήο πξνζηηζέκελεο αμίαο 3. ππάξρεη ε δπλαηφηεηα επέθηαζεο θαη ζε άιια πξντφληα 4. ππάξρεη δπλαηφηεηα κεξηθήο κεηαπνίεζεο πξντφλησλ 5. κηθξφ ζρεηηθά «ξίζθν» κε ηε δηαζπνξά ησλ πειαηψλ Σα κεηνλεθηήκαηα πνπ ζπλδένληαη κε απηφ ηνλ ηξφπν δηαλνκήο είλαη: 1. απαηηείηαη ηππνπνίεζε & ζπζθεπαζία 2. απαηηνχληαη κέζα & δίθηπν δηαλνκήο 3. επηθξαηεί κεγάινο αληαγσληζκφο απφ νκνεηδή πξντφληα 4. έρνπκε κέζν-κεγάιν δηάζηεκα απνπιεξσκήο 5. απαηηείηαη κεγάιε ζρεηηθά γθάκα πξντφλησλ «γηα λα κπεηο ζηελ αγνξά» 6. αδπλακία πεξαηηέξσ ελεκέξσζεο ησλ θαηαλαισηψλ 2.3 Υνλδξηθή πώιεζε βηνινγηθώλ πξντόλησλ ζε θαηαζηήκαηα βηνινγηθώλ πξντόλησλ Ζ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ ζηελ Διιάδα ζηεξίρζεθε θπξίσο απφ ηα εηδηθά θαηαζηήκαηα. Σα θαηαζηήκαηα απηά έρνπλ ζπλήζσο κηθξφ κέγεζνο θαη επηηξέπνπλ ηελ πξνζσπηθή ζρέζε κε ηνλ πειάηε-θαηαλαισηή. πρλά ιεηηνπξγνχλ, θαηά θάπνην ηξφπν θαη σο ζεκεία επαηζζεηνπνίεζεο ζε ζέκαηα βηνινγηθνχ ηξφπνπ παξαγσγήο αιιά θαη δηαηξνθήο. Σέηνηα θαηαζηήκαηα ππάξρνπλ ζήκεξα αξθεηά ζε φιεο ηηο πεξηνρέο ηεο ρψξαο καο θαη φρη κφλν ζηα κεγάια αζηηθά θέληξα (Hellastat,2009). 33 P a g e

34 Ζ ρνλδξηθή πψιεζε ζε θαηαζηήκαηα βηνινγηθψλ πξντφλησλ παξνπζηάδεη ηα εμήο πιενλεθηήκαηα (Klingbacher,2009) : 1. νη πσιήζεηο είλαη πξνζσπηθέο θαη γίλεηαη ελεκέξσζε ζηνπο θαηαλαισηέο 2. ππάξρεη ε δπλαηφηεηα πψιεζεο πξντφλησλ «ρχκα» αλ ην θαηάζηεκα ειέγρεηαη θαη πηζηνπνηείηαη 3. ππάξρεη δπλαηφηεηα βειηίσζεο ησλ πξντφλησλ κέζα απφ παξαηεξήζεηο ησλ θαηαλαισηψλ 4. ππάξρεη δπλαηφηεηα αληαιιαγήο απφςεσλ κεηαμχ πσιεηή θαη θαηαλαισηψλ 5. δίλεηαη ε επθνιία ζε βειηηψζεηο θαη ηξνπνπνηήζεηο ησλ πξντφλησλ (π.ρ. ηεο ζπζθεπαζίαο) Αληίζεηα, ηα κεηνλεθηήκαηα είλαη ηα αθφινπζα: 1. απαηηείηαη δίθηπν δηαλνκήο 2. απαηηείηαη κεγάιε γθάκα πξντφλησλ 3. ππάξρεη κεγάιν ζρεηηθά «ξίζθν» κε ηε κεγάιε δηαζπνξά πειαηψλ 4. απαηηείηαη ρξφλνο γηα ηελ πξνψζεζε θαη ηε δηαλνκή ησλ πξντφλησλ 5. επηθξαηεί κεγάινο αληαγσληζκφο απφ νκνεηδή πξντφληα 6. ππάξρεη κεγάιν δηάζηεκα απνπιεξσκήο Σν 2002 ηα εμεηδηθεπκέλα θαηαζηήκαηα βηνινγηθψλ πξντφλησλ θάιππηαλ ην 50 ησλ εγρψξησλ ιηαληθψλ πσιήζεσλ ζε βηνινγηθά πξντφληα. Δηδηθφηεξα ην 30 θαιχθζεθε απφ ηα αλεμάξηεηα θαηαζηήκαηα ηνπ θιάδνπ, ην δε 20 θαηέιαβαλ νη αιπζίδεο εμεηδηθεπκέλσλ θαηαζηεκάησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Σν πνπ θαηέιαβαλ ηα super market άγγημε ην 40 (ICAP,2003). 2.4 Ληαληθή πώιεζε βηνινγηθώλ πξντόλησλ ζε ζπκβαηηθέο ιατθέο αγνξέο Απνηειεί έλαλ παξαδνζηαθφ ηξφπν δηαθίλεζεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ην μεθίλεκα ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο ζηε ρψξα καο. Σα βαζηθά πιενλεθηήκαηα ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ηξφπνπ δηαλνκήο είλαη ηα εμήο (Klingbacher,2009): 1. ππάξρεη δπλαηφηεηα δηάζεζεο αθφκε θαη ησλ πνηνηηθά θαηψηεξσλ πξντφλησλ 2. δελ απαηηείηαη ηππνπνίεζε θαη ζπζθεπαζία 3. έρνπλ πψιεζε ηνηο κεηξεηνίο 4. επηηπγράλνληαη πςειέο ζρεηηθά ηηκέο αθφκα θαη γηα ηα β θαη γ δηαινγήο πξντφληα 5. δελ απαηηείηαη δίθηπν δηαλνκήο 6. ππάξρεη άκεζε θαη θαζεκεξηλή επαθή κε ηνπο θαηαλαισηέο Αληίζεηα, ηα κεηνλεθηήκαηα είλαη: 1. ράζηκν πνιχηηκνπ ρξφλνπ απφ ηελ εξγαζία ζηα θηήκαηα 34 P a g e

35 2. απαηηείηαη θαηάιιειε ππνδνκή (π.ρ. απνζεθεπηηθνί ρψξνη, ςπγεία) 3. νη κεγάιεο απνζηάζεηο ησλ πεξηζζφηεξσλ αγξνθηεκάησλ απφ ηα κεγάια αζηηθά θέληξα 4. αλππαξμία θαηάιιεισλ δνκψλ ζηήξημεο απφ ηνπο Γήκνπο 5. απαηηείηαη θαηάιιειν κεηαθνξηθφ κέζν 2.5 Ληαληθή πώιεζε βηνινγηθώλ πξντόλησλ ζε βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο Ζ ηζηνξία ησλ αγνξψλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ μεθίλεζε ζηα κέζα πεξίπνπ ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, φηαλ ζηήζεθαλ νη πξψηνη ππαίζξηνη πάγθνη. Σν Υαιάλδξη, ην Κνισλάθη, ν Κνξπδαιιφο θαη ην Πεξηζηέξη ήηαλ νη πεξηνρέο πνπ θημηινμέλεζαλ πξψηεο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο (Κεξάλεο θαη Θενδνζίνπ,2010). ηε ρψξα καο, νινέλα θαη πιεζαίλνπλ νη ιατθέο αγνξέο βηνινγηθψλ πξντφλησλ, ελψ πξνζηίζεληαη δηαξθψο πάγθνη κε βηνινγηθά πξντφληα ζηηο ήδε ππάξρνπζεο ιατθέο αγνξέο πξντφλησλ ζπκβαηηθήο θαιιηέξγεηαο.τπάξρεη έλα ηκήκα αγνξαζηψλ, νη νπνίνη επηζθέπηνληαη ηέηνην είδνο ιατθψλ αγνξψλ κε ζηφρν λα επσθειεζνχλ απφ ηηο νηθνλνκηθέο πξνζθνξέο ( Οη ιατθέο αγνξέο βηνινγηθψλ πξντφλησλ πξνζθέξνπλ κεγάιε πνηθηιία θαη επάξθεηα αγαζψλ, ελψ νη αγνξαζηέο ζηηο αγνξέο ησλ αγξνηψλ ηνλψλνπλ ηελ ηνπηθή νηθνλνκία (Schmid et al, 2004). Οη αγνξέο απηέο έρνπλ ηα εμήο πιενλεθηήκαηα ( Σελ άκεζε επηθνηλσλία παξαγσγνχ θαηαλαισηή, φπνπ ν θαηαλαισηήο έρεη ηελ επθαηξία λα γλσξίζεη ηνλ παξαγσγφ θαη λα ηνλ πιεξνθνξεί γηα ηηο αλάγθεο ηνπ ζε φ,ηη αθνξά ζέκαηα πνηφηεηαο θαη πνηθηιίαο ησλ πξντφλησλ αιιά θαη λα ελεκεξσζεί γηα ηνλ ηξφπν παξαγσγήο, ηα πξνβιήκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη ζηνλ αγξφ θ.α. Σελ έιιεηςε κεζαδφλησλ πνπ επηηξέπεη ζηνλ παξαγσγφ λα πεηχρεη θαιχηεξεο ηηκέο απφ απηέο ηνπ ρνλδξεκπνξίνπ αιιά θαη ζηνλ θαηαλαισηή λα πξνκεζεπηεί ηα πξντφληα ζε ηηκέο πην ρακειέο απφ απηέο ησλ θαηαζηεκάησλ ιηαληθήο πψιεζεο Σν κφλν κεηνλέθηεκα είλαη φηη απαηηείηαη απφ ηνλ παξαγσγφ λα αθηεξψζεη- ζπρλά πνιχηηκν- ρξφλν γηα ηε κεηαθνξά θαη ηελ πψιεζε ησλ πξντφλησλ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ζηελ Αηηηθή ηδξχζεθε ην 2002 ν χιινγνο Βηνθαιιηεξγεηψλ Αγνξψλ Αηηηθήο, κε ζθνπφ ηελ ίδξπζε, νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία Αγνξψλ Βηνθαιιηεξγεηψλ πνπ επηηξέπνπλ ηελ απεπζείαο δηάζεζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηνπο παξαγσγνχο ζηνπο θαηαλαισηέο. Ο χιινγνο δξαζηεξηνπνηείηαη ζε είθνζη Γήκνπο ηεο Αηηηθήο θαη αξηζκεί πεξηζζφηεξα απφ εθαηφ κέιε απφ φιε ηελ Διιάδα, εμππεξεηψληαο πεξηζζφηεξνπο απφ δέθα ρηιηάδεο θαηαλαισηέο ( Δπίζεο, παξαηεξείηαη αχμεζε ζηηο αγνξέο ησλ θαηαλαισηψλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο. Πην αλαιπηηθά, ην 35 P a g e

36 2002, νη βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο θάιππηαλ ζπλνιηθά ιηγφηεξν απφ 5 ησλ εγρψξησλ ιηαληθψλ πσιήζεσλ ζε βηνινγηθά πξντφληα. Δηδηθφηεξα, ην 50 θαιχθζεθε απφ ηα εμεηδηθεπκέλα θαηαζηήκαηα βηνινγηθψλ πξντφλησλ, ην δε 40 θαηέιαβαλ νη αιπζίδεο ζνχπεξ κάξθεη (ICAP,2002) (πίλαθαο 2.5). Γηάγξακκα 2.5: θαλάιηα δηαθίλεζεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ (2002) Πεγή:ICAP, base_gr_2438.asp# Σν 2006 επίζεο ζε κειέηε ηεο ICAP, νη βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο θάιππηαλ ην 5, ελψ νη αιπζίδεο super market ην ίδην έηνο, εθηηκάηαη φηη ζπγθέληξσζαλ ζπλνιηθά ην 45 ησλ πσιήζεσλ ηνπ θιάδνπ ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ θαη ηα εμεηδηθεπκέλα θαηαζηήκαηα βηνινγηθψλ πξντφλησλ θάιππηαλ πεξίπνπ ην 50 ησλ ιηαληθψλ πσιήζεσλ (ICAP, 2007). To 2011, ζε έξεπλα ηνπ Δξγαζηεξίνπ Μάξθεηηλγθ ηνπ Οηθνλνκηθνχ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ (ALARM) θαη ηνπ Κέληξνπ Αεηθνξίαο (CSE), πξνθχπηεη φηη νη βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο θάιππηαλ ην 11 ησλ εγρψξησλ ιηαληθψλ πσιήζεσλ ζε βηνινγηθά πξντφληα. Σα ζνχπεξ κάξθεη εθηηκάηαη φηη θάιππηαλ 45 πεξίπνπ, ελψ ην πνπ θαηέιαβαλ ηα θαηαζηήκαηα βηνινγηθψλ πξντφλησλ εθηηκάηαη ζην 26. Σν ππφινηπν 18 θαιχθζεθε απφ ηηο ιατθέο αγνξέο ( 36 P a g e

37 Γηάγξακκα 2.6: θαλάιηα δηαθίλεζεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ (2011) Πεγή: ALARM-CSE, Πξάζηλν Μάξθεηηλγθ: ηάζεηο, Αληηιήςεηο & πκπεξηθνξά ησλ Διιήλσλ Καηαλαισηψλ-Έξεπλα 2011 Σέινο, ν αξηζκφο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ πνπ ππάξρνπλ ζήκεξα παλειιαδηθά αλέξρεηαη ζηηο 42, απφ ηηο νπνίεο νη 24 αλήθνπλ ζηνλ λνκφ Αηηηθήο (Παξάξηεκα 3) ( Ννκηθό πιαίζην ιεηηνπξγίαο ιατθώλ βηνινγηθώλ αγνξώλ Μέρξη ην 2005, ν λφκνο έδηλε ζηελ ηνπηθή απηνδηνίθεζε ηελ επρέξεηα παξαρψξεζεο ρψξνπ ζε παξαγσγνχο γηα ηελ άζθεζε ησλ ππαίζξησλ ζηάζηκσλ εκπνξηθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Σνλ Αχγνπζην ηνπ 2005 ςεθίζηεθε απφ ηε Βνπιή ν λφκνο 3377/2005 ζηα πιαίζηα ηνπ νπνίνπ ξπζκηδφηαλ, κεηαμχ άιισλ, ε ιεηηνπξγία ηνπ ππαίζξηνπ εκπνξίνπ θαη ησλ ιατθψλ αγνξψλ. ην λφκν απηφ γίλεηαη δηάθξηζε ζπκβαηηθψλ ιατθψλ αγνξψλ θαη αγνξψλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ θαη παξάιιεια αθαηξείηαη ην δηθαίσκα ησλ δήκσλ λα δεκηνπξγνχλ ππαίζξηεο αγνξέο, ην νπνίν κεηαβηβάδεηαη ζηνλ Οξγαληζκφ Λατθψλ Αγνξψλ ζε Αζήλα, Πεηξαηά θαη Θεζζαινλίθε. Σν 2007 κε ην λφκν 3557/2007 ΦΔΚ Α / πξνβιέπεηαη ε έθδνζε Πξνεδξηθνχ Γηαηάγκαηνο γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ θαλφλσλ ιεηηνπξγίαο ησλ ιατθψλ αγνξψλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ, λσπψλ θαη κεηαπνηεκέλσλ, θαη ησλ πξνυπνζέζεσλ ρνξήγεζεο αδεηψλ πσιεηή ζηνπο παξαγσγνχο απηψλ ησλ πξντφλησλ. ηηο 20 Απγνχζηνπ ηνπ 2008 ππνγξάθεηαη ην Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα 115/ΦΔΚ Α «Όξνη θαη πξνυπνζέζεηο ιεηηνπξγίαο Λατθψλ Αγνξψλ Πξντφλησλ Βηνινγηθεο Γεσξγίαο». 37 P a g e

38 Γηθαηνχρνη είλαη ηφζν θπζηθά πξφζσπα, φζν θαη νη Πξσηνβάζκηεο πλεηαηξηζηηθέο Οξγαλψζεηο ή νη αλαγλσξηζκέλεο νκάδεο παξαγσγψλ απηνηειψο, νη νπνίεο ειέγρνληαη θαη πηζηνπνηνχληαη σο νκάδεο βηνθαιιηεξγεηψλ θαη πσινχλ ηα πξντφληα γηα ινγαξηαζκφ ηνπο κε ηελ επσλπκία ηνπο, ζχκθσλα κε ηα νξηδφκελα ζηελ θνηλνηηθή λνκνζεζία γηα ηε βηνινγηθή παξαγσγή θαη επηζήκαλζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Οη δηθαηνχρνη πξέπεη λα αζρνινχληαη πξνζσπηθά κε ηελ θαιιηέξγεηα γεο, ηδηφθηεηεο ή κηζζσκέλεο, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη ηνπιάρηζηνλ ην 50 ηνπ εηήζηνπ ζπλνιηθνχ εηζνδήκαηφο ηνπο πξνέξρεηαη απφ ηε γεσξγηθή βηνινγηθή εθκεηάιιεπζε.(οη λένη αγξφηεο εμαηξνχληαη ηεο πξνυπφζεζεο απηήο γηα ηα πξψηα έηε) Οη άδεηεο ρνξεγνχληαη απφ ηνλ Οξγαληζκφ Λατθψλ Αγνξψλ Αζελψλ-Πεηξαηψο θαη ηνλ Οξγαληζκφ Λατθψλ Αγνξψλ Θεζζαινλίθεο γηα αγνξέο πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηηο Πεξηθέξεηεο ησλ Ν.Α Αζελψλ-Πεηξαηψο θαη Θεζζαινλίθεο θαη απφ ηηο νηθείεο Ννκαξρίεο γηα αγνξέο πνπ ιεηηνπξγνχλ ζηηο ινηπέο Ν.Α. ηεο ρψξαο. Καζηεξψλεηαη θάξηα ιεπθνχ ρξψκαηνο γηα ηνλ πσιεηή παξαγσγφ θαη θίηξηλνπ ρξψκαηνο γηα ηνπο ππαιιήινπο, κε ηε θσηνγξαθία ηνπ θαηφρνπ, ην νλνκαηεπψλπκν θαη ηελ ηδηφηεηά ηνπ (παξαγσγφο, ππάιιεινο), ην θνξέα πνπ εμέδσζε ηελ άδεηα, ηνλ αξηζκφ θαη ηελ εκεξνκελία ρνξήγεζεο ηεο άδεηαο θαη αλαιπηηθά γηα φιεο ηηο εκέξεο ηελ εβδνκάδαο ηηο ιατθέο βηνινγηθέο αγνξέο ζηηο νπνίεο αζθεί δξαζηεξηφηεηα. ηνπο πάγθνπο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ πξέπεη λα ππάξρνπλ αλαξηεκέλα: 1. Σν πηζηνπνηεηηθφ ηνπ Οξγαληζκνχ Διέγρνπ θαη Πηζηνπνίεζεο κε ηνλ θσδηθφ θαη ην φλνκα ηνπ θαηφρνπ. 2. Πηλαθίδα αλάινγα κε ηε θχζε ηνπ θάζε πξντφληνο κε ηελ νλνκαζία ηνπ πξντφληνο, ηελ πνηθηιία θαη ηελ πνηφηεηα, ηελ πξνέιεπζε, ηελ ηηκή πψιεζεο αλά κνλάδα κέηξεζεο, ηηο θαηά πεξίπησζε έλδεημεηο:«πξντφλ βηνινγηθήο γεσξγίαο ή πξντφλ βηνινγηθήο γεσξγίαο ζε κεηαβαηηθφ ζηάδην». 3. Πηλαθίδα κε ην νλνκαηεπψλπκν θαη ηελ ηδηφηεηα ηνπ πσιεηή (π.ρ. παξαγσγφο, πλεηαηξηζηηθή Οξγάλσζε Παξαγσγψλ θ.ι.π.), ηνλ αξηζκφ κεηξψνπ, ηελ πεξηνρή παξαγσγήο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ θαη αλαιπηηθά γηα φιεο ηηο εκέξεο ηεο εβδνκάδαο ηηο ιατθέο αγνξέο ζηηο νπνίεο αζθεί ηε δξαζηεξηφηεηά ηνπ. Με ην ΠΓ115/08 επηρεηξείηαη ε ξχζκηζε ηεο ιεηηνπξγίαο Λατθψλ Αγνξψλ Πξντφλησλ Βηνινγηθήο Γεσξγίαο. Γηαπηζηψλνληαη, σζηφζν δπζιεηηνπξγίεο ζε φ,ηη αθνξά ηελ νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία θαη ηηο δηαδηθαζίεο έθδνζεο ησλ αδεηψλ. Ζ Κεληξηθή Δπηηξνπή Απινχζηεπζεο Γηαδηθαζηψλ (ΚΔΑΓ) ππνδεηθλχεη ηηο βαζηθέο αξρέο νξγάλσζεο ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ ιατθψλ αγνξψλ (π.ρ. κεηαθνξά ησλ αξκνδηνηήησλ θαη πεξηνξηζκφ ηνπ Τπνπξγείνπ Αλάπηπμεο ζε επηηειηθέο αξκνδηφηεηεο, ζεζκνζέηεζε δχν ζπζηεκάησλ ιεηηνπξγίαο ησλ ιατθψλ αγνξψλ α) Ννκαξρηαθψλ Απηνδηνηθήζεσλ γηα ην ζχλνιν ηεο ρψξαο πιελ ησλ λνκψλ Αηηηθήο 38 P a g e

39 θαη Θεζζαινλίθεο β) Οξγαληζκνχ Λατθψλ Αγνξψλ γηα ηηο κεηξνπνιηηηθέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο. Πξνηείλεη επίζεο ηελ απινχζηεπζε ησλ δηαδηθαζηψλ κε ηελ νπνία ζπλνιηθά, γηα ηηο δηάθνξεο θαηεγνξίεο αδεηψλ ε κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ απαηηνχκελσλ δηθαηνινγεηηθψλ κεηψλεηαη απφ 50 έσο 83. Οη λνκνζεζίεο πνπ έρνπλ εθπνλεζεί γηα ηε δπλαηφηεηα ησλ αγξνηψλ ζηελ απεπζείαο δηάζεζε είλαη αλαπνηειεζκαηηθέο θαη ππεξζπγθληξψλνπλ φιεο ηηο αξκνδηφηεηεο ζην Τπνπξγείν Δκπνξίνπ θαη ζηνλ Οξγαληζκφ Λατθψλ Αγνξψλ. Δμνξζνινγηζκέλν, απνθεληξσκέλν, ιηηφ θαη ρακεινχ θφζηνπο δηνηθεηηθφ πιαίζην πξνηείλεηαη απφ ηνπο θνξείο ησλ βηνθαιιηεξγεηψλ (πιιφγνπο Αγνξψλ Βηνθαιιηεξγεηψλ Διιάδαο θαη ηελ Οκνζπνλδία Δλψζεσλ Βηνθαιιηεξγεηψλ Διιάδαο) (Κεξάλεο θαη Θενδνζίνπ, 2010): Οη αγνξέο λα ηεινχλ ππφ ηελ αξκνδηφηεηα ησλ Γηεπζχλζεσλ ή Σκεκάησλ Βηνινγηθήο Γεσξγίαο ηεο Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο. Ζ ίδξπζε, νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ησλ αγνξψλ λα δηελεξγνχληαη κε ηε ζπκκεηνρή ησλ ζπιιφγσλ, ησλ βηνθαιιηεξγεηψλ, ησλ θαηαλαισηψλ θαη ηεο ηνπηθήο απηνδηνίθεζεο. Ο έιεγρνο ησλ αγνξψλ λα δηελεξγείηαη απφ ηηο αξκφδηεο ππεξεζίεο. Ζ Δπνπηεία ηνπ ζπζηήκαηνο λα αζθείηαη απφ ηε Γηεχζπλζε Βηνινγηθήο Γεσξγίαο ηνπ Τπνπξγείνπ Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ (ΤΠΑΑΣ). 2.6 Ληαληθή πώιεζε βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ην θηήκα Ο ηξφπνο απηφο πψιεζεο δελ είλαη αλεπηπγκέλνο ζηελ Διιάδα. Αληίζεηα απνηειεί ίζσο ηνλ ζπλεζέζηεξν ηξφπν δηαλνκήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ ζηηο ππφινηπεο επξσπατθέο ρψξεο. Παξφια απηά ε αλάπηπμε ηεο βηνινγηθήο θαιιηέξγεηαο θαη ηνπ αγξνηνπξηζκνχ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ θαηάιιειε νξγάλσζε θαη ππνδνκή πνιιψλ αγξνθηεκάησλ, είλαη δπλαηφλ λα απνηειέζεη έλα πνιχ ελδηαθέξνληα ηξφπν πξνψζεζεο θαη πψιεζεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ. ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη ηα πιενλεθηήκαηα θαη κεηνλεθηήκαηα ηεο ιηαληθήο πψιεζεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ην θηήκα (Klingbacher,2009). Πιενλεθηήκαηα: 1. ππάξρεη ε δπλαηφηεηα πξνζθνξάο θαη άιισλ ππεξεζηψλ (π.ρ. νηθν- θαη αγξν-ηνπξηζκφο) 2. ε πψιεζε γίλεηαη ηνηο κεηξεηνίο 3. ππάξρεη ε δπλαηφηεηα πξνζθνξάο (κεξηθψο) κεηαπνηεκέλσλ πξντφλησλ 4. ππάξρεη άκεζε επαθή κε ηνπο θαηαλαισηέο 39 P a g e

40 Μεηνλεθηήκαηα: 1. απαηηείηαη ε δεκηνπξγία θαηάιιεισλ ρψξσλ ππνδνρήο 2. απαηηείηαη αζθαιήο θαη νκαιή νδηθή ζχλδεζε 3. απαηηνχληαη εγθαηαζηάζεηο θαη ςπγεία 4. απαηηνχληαη επηπιένλ γλψζεηο γηα ηελ επίηεπμε πσιήζεσλ 5. ε ζπλήζσο κεγάιε απφζηαζε ησλ θηεκάησλ απφ ηα αζηηθά θέληξα 2.7 Ληαληθή πώιεζε βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ζπιινγηθνύο θνξείο, όπσο είλαη νη πλεηαηξηζκνί, κέζσ ηνπηθώλ θαηαζηεκάησλ Ο ζπγθεθξηκέλνο ηξφπνο παξνπζηάδεη πιενλεθηήκαηα πνπ παξαηεξνχληαη θαη ζηνπο 6 πξναλαθεξφκελνπο ηξφπνπο πψιεζεο, απαηηεί φκσο πνιχ θαιχηεξε νξγάλσζε φισλ ησλ επηκέξνπο παξακέηξσλ (νξγάλσζε παξαγσγήο, κεηαπνίεζεο, πσιήζεσλ). Δπηπιένλ παξνπζηάδεη ην πιενλέθηεκα φηη παξέρεη άκεζε επαθή κε ηνπο θαηαλαισηέο, δηαξθή ελεκέξσζε ησλ θαηαλαισηψλ απφ ηνπο ίδηνπο ηνπο βηνθαιιηεξγεηέο, δπλαηφηεηα άκεζεο θαηαγξαθήο ησλ αλαγθψλ ησλ θαηαλαισηψλ θαη δπλαηφηεηα ξχζκηζεο ηεο πξνζθνξάο εηδψλ ζε ζρέζε κε ηε δήηεζε. Χζηφζν, ε δεκηνπξγία ηέηνησλ ρψξσλ έθζεζεο θαη πψιεζεο ζε ζρεηηθά κεγάια αζηηθά θέληξα απνθιείεη ηνπο θαηνίθνπο απνκαθξπζκέλσλ πεξηνρψλ (Klingbacher,2009). 40 P a g e

41 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 3 ν : ΑΠΟΦΑΖ ΑΓΟΡΑ ΒΗΟΛΟΓΗΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ ΚΑΗ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΑΝΑΠΣΤΞΖ 3.1 ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΠΟΤ ΔΠΖΡΔΑΕΟΤΝ ΣΖΝ ΑΠΟΦΑΖ ΑΓΟΡΑ ΒΗΟΛΟΓΗΚΏΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ Καηά ηε δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ εηψλ έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί δηάθνξεο έξεπλεο νη νπνίεο πξνζπαζνχλ λα επηζεκάλνπλ ηνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ αγνξαζηηθή απφθαζε γηα βηνινγηθά πξντφληα. Παξαθάησ παξαζέηνληαη ηα απνηειέζκαηα απηψλ ησλ εξεπλψλ Κνηλσληθό-δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά Αξθεηέο εκπεηξηθέο κειέηεο απνδεηθλχνπλ ηελ επηξξνή φισλ ησλ θνηλσληθφδεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ θαηαλαισηψλ ζηελ απφθαζε αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Απφ απηέο, κεξηθνί εξεπλεηέο αλαθέξνπλ φηη ε ειηθία δηαδξακαηίδεη ζεκαληηθφ ξφιν (Ghorbani and Hamraz, 2009, Marreiros et al., 2010, Roitner-Schobesberger et al., 2008). Πην ζπγθεθξηκέλα, φζν απμάλεηαη ε ειηθία ηνπ θαηαλαισηή, ηφζν απμάλεηαη θαη ε πξνζπκία ηνπ λα πιεξψζεη γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Οη «βηνινγηθνί αγνξαζηέο» ηείλνπλ λα είλαη κεγαιχηεξνη ζε ειηθία, επεηδή ηα λνηθνθπξηά ηνπο είλαη πην επαηζζεηνπνηεκέλα απέλαληη ζηα νξγαληθά πξντφληα (Ghorbani and Hamraz, 2009, Roitner- Schobesberger et al.,2008). Δπίζεο, ην κέγεζνο ηεο νηθνγέλεηαο επεξεάδεη ζεηηθά ηελ αγνξαζηηθή απφθαζε γηα βηνινγηθά πξντφληα (Thompson and Kidwell, 1998, Ghorbani and Hamraz, 2009). Δπηπξφζζεηα, ε πιεηνςεθία ησλ εξεπλψλ έρεη αλαδείμεη ηηο γπλαίθεο σο θαιχηεξεο θαηαλαιψηξηεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ, νη νπνίεο αγνξάδνπλ ζπρλφηεξα θαη ζε κεγαιχηεξεο πνζφηεηεο (Reicks et al., 1997, Thompson and Kidwell, 1998). Παξάιειια, νη πεξηζζφηεξεο έξεπλεο ζπκθσλνχλ φηη ην εηζφδεκα απνηειεί ζεκαληηθφ παξάγνληα πνπ επεξεάδεη ηε ζπκπεξηθνξά ησλ θαηαλαισηψλ απέλαηη ζηα βηνινγηθά πξντφληα (Rousseau and Vranken, 2013,Roitner-Schobesberger et al., 2008). Σέινο, ην κνξθσηηθφ επίπεδν έρεη πξνθαιέζεη δηθνξνχκελα ζπκπεξάζκαηα φζνλ αθνξά ηε ζπκπεξηθνξά ησλ θαηαλαισηψλ απέλαηη ζηα βηνινγηθά πξντφληα. Τπάξρνπλ έξεπλεο πνπ απνδεηθλχνπλ φηη ην πςειφ κνξθσηηθφ επίπεδν επεξεάδεη ζεηηθά ηελ θαηαλάισζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ (Rousseau and Vranken, 2013, Roitner-Schobesberger et al., 2008), ελψ άιιεο έξεπλεο απνδεηθλχνπλ φηη ε εθπαίδεπζε δελ απνηειεί ζεκαληηθφ παξξάγνληα (Ghorbani and Hamraz, 2009). 41 P a g e

42 3.1.2 Γλώζε βηνινγηθώλ πξντόλησλ Ζ επίγλσζε γηα ηα βηνινγηθά πξντφληα έρεη ζεηηθή επίδξαζε ζηελ πξνζπκία γηα αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ (Ghorbani and Hamraz, 2009). Γελ απνηειεί έθπιεμε ην γεγνλφο φηη νη «βηνινγηθνί θαηαλαισηέο» είλαη γλψζηεο ζρεηηθά κε ηηο ηξέρνπζεο ηάζεηο ζηα βηνινγηθά πξντφληα θαη ηελ αεηθφξν αλάπηπμε. Πνιινί απφ απηνχο είλαη «γαζηξνλνκηθνί αθηηβηζηέο», αληαλαθιψληαο ηζρπξέο αμίεο θαη πεπνηζήζεηο. Δμάιινπ, είλαη πην πηζαλφ λα ζπιιέγνπλ πιεξνθνξίεο απφ ην Γηαδίθηπν, ηα βηβιία θαζψο θαη ηα βηβιία καγεηξηθήο ζε ζχγθξηζε κε ηνπο ζπκβαηηθνχο θαηαλαισηέο. Απφ ηελ άιιε, νη ζπκβαηηθνί θαηαλαισηέο γλσξίδνπλ ειάρηζηα γηα ηα βηνινγηθά ηξφθηκα θαη δελ αλαδεηνχλ πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ζέκαηα δηαηξνθήο θαη ηξνθίκσλ (Zepeda and Deal, 2009, Briz and Ward, 2009) Δπαηζζεηνπνίεζε γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ πγεία Οη αγνξαζηέο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ αλαθέξνπλ ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ηεο πγείαο, κέζσ ηεο απνθπγήο θπηνθαξκάθσλ θαη νξκνλψλ, σο ιφγνπο γηα λα αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ (Zepeda and Deal, 2009), κε ηελ πξνζσπηθή πγεία λα είλαη πην ζεκαληηθή απφ ηηο αλεζπρίεο γηα ην πεξηβάιινλ (Tregear et al., 1994, Wandel & Bugge, 1997). Σα θίλεηξα γηα ηελ πγεία θαη ην πεξηβάιινλ δηαθέξνπλ ππφ ηελ έλλνηα φηη ε επαηζζεηνπνίεζε γηα ηελ πγεία κπνξεί λα ζεσξεζεί σο εγσηζηηθή (νθειεί ην ίδην ην άηνκν ή ηελ νηθνγέλεηα ηνπ/ηεο), ελψ ν ζεβαζκφο γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηελ θαιή κεηαρείξηζε ησλ δψσλ είλαη πην αιηξνπζηηθά (νθειεί ηελ θνηλσλία παξά ην άηνκν) (Antonides and van Raaij, 1998). ε γεληθέο γξακκέο, κπνξεί λα εηπσζεί φηη φζν πην ζεηηθή γηα ηελ πγεία θαη ην πεξηβάιινλ ζηάζε έρνπλ νη θαηαλαισηέο, ηφζν απμάλεηαη ε πηζαλφηεηα λα αγνξάζνπλ βηνινγηθά ηξφθηκα (Zepeda and Deal, 2009, Dammann and Smith, 2009) Σηκή Κόζηνο Ζ παξαγσγή θάζε πξντφληνο πςειήο πνηφηεηαο πνπ απαηηεί ηδηαίηεξε γλψζε θαη πξνζσπηθή θξνληίδα εκπεξηέρεη επηπιένλ θφζηνο. Ζ ηηκή ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ επεξεάδεηαη πέξα απφ αζηάζκεηνπο παξάγνληεο (π.ρ. θαηξηθέο ζπλζήθεο) θαη απφ πξαθηηθνχο ιφγνπο. Απφ ηελ κία, ν βηνινγηθφο ηξφπνο θαιιηέξγεηαο δελ βνεζάεη ζηελ πνζνηηθή αλάπηπμε ηεο παξαγσγήο, απμάλνληαο ηελ ηηκή ησλ πεξηνξηζκέλσλ πνζνηήησλ, ελψ ε εληαηηθνπνίεζε ηεο ρεηξνλαθηηθήο εξγαζίαο επίζεο απμάλεη ην θφζηνο παξαγσγήο. Γηα απηφ θαη ε απμεκέλε ηηκή ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ είλαη αλαπφθεπθηε 42 P a g e

43 ( Παξφια απηά, νη «βαξηνί» θαηαλαισηέο βηνινγηθψλ πξντφλησλ είλαη πξφζπκνη λα πιεξψζνπλ πεξηζζφηεξν γηα ηελ πνηφηεηα ησλ ηξνθίθσλ. Απηφ δείρλεη φηη ε απμεκέλε ηηκή ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ δελ απνηειεί εκπφδην θαη δελ επεξεάδεη ηε δήηεζή ηνπο. Απφ ηελ άιιε, ππάξρνπλ θαη νη πεξηαζηαζηαθνί θαηαλαισηέο βηνινγηθψλ πξντφλησλ, ζησλ νπνίσλ ηηο πξνηηκήζεηο παξνπζηάδεηαη εηεξνγέλεηα. Μεξηθνί απφ απηνχο είλαη ιηγφηεξν επαίζζεηνη ζηηο ηηκέο θαη πξνηηκνχλ ηα βηνινγηθα πξντφληα, ελψ άιινη είλαη πεξηζζφηεξν επαίζζεηνη ζηηο ηηκέο θαη πξνηηκνχλ ζπκβαηηθά πξντφληα (Stolz et al., 2009). Σέινο, φζνη δελ θαηαλαιψλνπλ βηνινγηθά πξντφληα ζεσξνχλ φηη ε απμεκέλε ηηκή ηνπο απνηειεί ηεξάζηην εκπφδην γηα ηελ αγνξά ηνπο (Briz and Ward, 2007). 3.2 ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΑΝΑΠΣΤΞΖ Σα βηνινγηθά πξντφληα θαηαθηνχλ ηα ηειεπηαία ρξφληα νινέλα θαη πεξηζζφηεξν έδαθνο ζε νιφθιεξν ηνλ θφζκν θαη θεξδίδνπλ ηελ πξνηίκεζε θάζε θαηαλαισηή πνπ επηζπκεί ηελ πγηεηλή δηαηξνθή θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο ( ηελ Διιάδα, ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ Τπνπξγείνπ Αγξνηηθήο Αλάπηπμεο θαη Σξνθίκσλ, ζην ηέινο ηνπ 2011 δξαζηεξηνπνηνχληαλ ζηνλ θιάδν βηνθαιιηεξγεηέο, κεηαπνηεηέο, 5 εηζαγσγείο θαη 27 ρνλδξέκπνξνη-δηαθηλεηέο. Όπσο πξνθχπηεη απφ ηνλ πίλαθα πνπ παξαηίζεηαη, ε πιεηνςεθία ησλ εθκεηαιιεχζεσλ (46,4 ή εθκεηαιιεχζεηο), αθνξά ζηελ θαιιηέξγεηα ειηάο. Σν 21 ησλ βηνινγηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ βξίζθνληαη ζηε Γπηηθή Διιάδα, ην 16 ζηε Πεινπφλλεζν, ην 12 ζην Β. Αηγαίν, ην 11 ζηε Θεζζαιία, ην 10,3 ζηελ Κεληξηθή Μαθεδνλία, ην 7,9 ζηελ Κξήηε θαη αθνινπζνχλ νη ινηπέο πεξηνρέο ηεο Διιάδαο. Οη πξννπηηθέο ηεο εγρψξηαο νηθνλνκίαο γηα ηελ πεξαηηέξσ αλάπηπμε ηεο βηνινγηθήο γεσξγίαο είλαη ζεηηθέο, αθνχ, εθηφο ησλ επλντθψλ θιηκαηνινγηθψλ θαη εδαθνινγηθψλ ζπλζεθψλ ζε αξθεηέο πεξηνρέο ηεο ρψξαο θαη ηεο απμαλφκελεο δηεζλνχο δήηεζεο, ζεκεηψλεηαη έληνλν ελδηαθέξνλ γηα επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηνπνίεζε ζηνλ θιάδν. ηα ζπκπεξάζκαηα απηά θαηαιήγεη ε ζρεηηθή έθζεζε πνπ εθπφλεζε ε Σξάπεδαο Πεηξαηψο. 43 P a g e

44 3.2.1 Γηάγξακκα θαηαλνκήο βηνινγηθψλ εθκεηαιιεχζεσλ αλά είδνο θαιιηέξγεηαο Δηδηθφηεξα, ηελ πεξίνδν νη πεξηζζφηεξεο εηαηξείεο παξαγσγήο βηνινγηθψλ πξντφλησλ είραλ ηθαλνπνηεηηθφ πεξηζψξην κηθηνχ θέξδνπο. Χζηφζν ην πεξηζψξην ιεηηνπξγηθνχ θέξδνπο ήηαλ κφληκα αξλεηηθφ. Ζ απνδνηηθφηεηα ηδίσλ θεθαιαίσλ πξν θφξσλ πνπ ήηαλ ρακειή ηα 2 πξνεγνχκελα ρξφληα, έγηλε αξλεηηθή ην 2011 ελψ ηελ ίδηα εμέιημε παξνπζίαζε θαη ην θαζαξφ πεξηζψξην θέξδνπο, σο απφξξνηα ηεο ζπλερηδφκελεο νηθνλνκηθήο θξίζεο. Σα ζεκαληηθφηεξα πξνβιήκαηα πνπ πεξηνξίδνπλ ηελ αλάπηπμε είλαη νη ρακειφηεξεο απνδφζεηο ζε ζρέζε κε ηε ζπκβαηηθή γεσξγία, ε έιιεηςε ηερλνγλσζίαο, ε πςειή εμάξηεζε ηεο παξαγσγήο απφ ηηο επηδνηήζεηο, ην κηθξφ κέγεζνο θαη ην πεξηνξηζκέλν εχξνο ηεο εγρψξηαο αγνξάο, θαζψο θαη νη πςειέο ηηκέο πνπ πεξηνξίδνπλ ηε δηεχξπλζή ηεο. Χζηφζν, νη πξννπηηθέο ηεο ειιεληθήο αγνξάο παξακέλνπλ ζεηηθέο. Σα βηνινγηθά πξντφληα έρνπλ απμαλφκελν βαζκφ ειθπζηηθφηεηαο ιφγσ ησλ δηαηξνθηθψλ ζθαλδάισλ θαη ηεο επαηζζεζίαο πνπ επηδεηθλχνπλ νη θαηαλαισηέο ζε ζέκαηα πγείαο θαη ζα κπνξνχζαλ λα ζπκβάινπλ ζηε κείσζε ηεο αλεξγίαο. Παξάιιεια, ε αλάπηπμε ηεο δηεζλνχο αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ ζπλερίδεηαη κε πςεινχο ξπζκνχο. χκθσλα κε ηελ ICAP, ε παγθφζκηα δήηεζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ πξνέξρεηαη θαηά ην κεγαιχηεξν κέξνο ηεο (>90) απφ ηηο αλεπηπγκέλεο ρψξεο ηεο Β. Ακεξηθήο θαη ηεο Δπξψπεο, κε ζεκαληηθφηεξεο αγνξέο ην 2011 ηηο ΖΠΑ κε 21 δηο. δνιάξηα, ηε Γεξκαλία κε 6,6 θαη ηε Γαιιία κε 3,8 δηο. Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ φηη ε δηείζδπζε ησλ βηνινγηθψλ ζηε ζπλνιηθή θαηαλάισζε ηξνθίκσλ είλαη απφ ηηο ρακειφηεξεο ζηελ Δπξψπε. Σν ζπλνιηθφ κέγεζνο ηεο Διιεληθήο αγνξάο εθηηκάηαη ζε ιηγφηεξν απφ 200 εθ. επξψ, εθ ησλ νπνίσλ πεξηζζφηεξν απφ 60 αθνξά εηζαγφκελα βηνινγηθά ηξφθηκα πνπ ζα κπνξνχζαλ εχθνια λα παξαρζνχλ ζηε ρψξα καο ( 44 P a g e

45 Σέινο, επηζεκαίλεηαη φηη ε αγνξά ζα αλαπηπρζεί πεξηζζφηεξν εθφζνλ εμαιεηθζνχλ νξηζκέλα δνκηθά πξνβιήκαηα ζηε δηαλνκή ηνπο, ζηελ αδεηνδφηεζε ησλ παξαγσγψλ, ζηνπο ειέγρνπο παξαγσγψλ θαη ησλ κεηαπνηεηψλ θ.α. ( P a g e

46 ΜΔΡΟ 2Ο ΔΜΠΔΗΡΗΚΖ ΠΡΟΔΓΓΗΖ 46 P a g e

47 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 4 ν : ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΔΡΔΤΝΑ 4.1 ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΟ ΚΟΠΟ ΚΑΗ ΣΟΥΟΗ ην θεθάιαην απηφ, ζα παξνπζηαζηνχλ ηφζν ν ηξφπνο δηεμαγσγήο ηεο έξεπλαο θαη ηα εξγαιεία πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ, αιιά θαη ηα ζηάδηα ηεο, απφ ηε ζεσξεηηθή πξνζέγγηζή ηεο κέρξη θαη ηελ αλάιπζε θαη ηελ επεμεξγαζία ησλ ζηνηρείσλ πνπ πξνέθπςαλ. Ο βαζηθφο ζηφρνο ηεο παξνχζαο κειέηεο είλαη ε δηεξεχλεζε ησλ απφςεσλ ησλ θαηαλαισηψλ ζρεηηθά κε ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ηφζν γηα ην κέιινλ φζν θαη γηα ηηο πξννπηηθέο αλάπηπμ;hο ηνπο ζηελ Διιάδα. 4.2 ΓΔΗΓΜΑ ΚΑΗ ΥΔΓΗΑΜΟ ΔΡΩΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟΤ Γηα ηε δηεμαγσγή ηνπ εξεπλεηηθνχ κέξνπο ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο ρξεζηκνπνηήζεθαλ εξσηεκαηνιφγηα, πξνθεηκέλνπ λα ζπιιερζνχλ ηα απαξαίηεηα ζηνηρεία, γηα ηελ απάληεζε ησλ εξεπλεηηθψλ εξσηεκάησλ πνπ ηέζεθαλ (αλαθέξνληαη παξαθάησ αλαιπηηθά). Σα εξσηεκαηνιφγηα απηά, απεπζχλνληαλ ζε θαηαλαισηέο πνπ θαηνηθνχλ ζην Ννκφ Αηηηθήο. Σν δείγκα απνηεινχληαλ απφ 128 άηνκα ηα νπνία επηιέρζεθαλ ηπραία αθνχ ε πξνζέγγηζή ηνπο δελ έγηλε κε βάζε ην θνηλσληθννηθνλνκηθφ ηνπο επίπεδν. Σα εξσηεκαηνιφγηα κνηξάζζεθαλ θπξίσο ζε δηάθνξεο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο εληφο ηνπ Ννκνχ Αηηηθήο ηελ πεξίνδν Μαξηίνπ-Ματνπ Ζ πξνζέγγηζε ησλ αηφκσλ έγηλε κέζσ πξνζσπηθήο επαθήο. ε γεληθέο γξακκέο δελ αληηκεησπίζζεθαλ δπζθνιίεο, αθνχ νη πεξηζζφηεξνη ζπκκεηέρνληεο απαληνχζαλ κε πξνζπκία ζην εξσηεκαηνιφγην, κηαο θαη απνηεινχληαλ απφ κηθξφ αξηζκφ εξσηήζεσλ. Τπήξμαλ φκσο θαη πεξηπηψζεηο, επηπρψο ειάρηζηεο, πνπ νη θαηαλαισηέο αξλήζεθαλ λα ζπκκεηάζρνπλ ζηελ έξεπλα. ηελ πεξίπησζε απηή, έδεημα απφιπηε θαηαλφεζε θαη δηαθξηηηθφηεηα. Δπηπξνζζέησο, επηιέρζεθε ν ζπγθεθξηκέλνο ηξφπνο πξνζέγγηζεο ησλ αηφκσλ, δηφηη έηζη ήηαλ πην εχθνιν λα κε εκπηζηεπζνχλ γηα ηε δηαζθάιηζε ηνπ απνξξήηνπ θαη ηεο αλσλπκίαο ηνπο, θαζψο επίζεο ιχλνληαλ άκεζα νη ηπρφλ απνξίεο ηνπο ζρεηηθά κε ην εξσηεκαηνιφγην πνπ ηνπο δεηήζεθε λα απαληήζνπλ. 47 P a g e

48 Σν εξσηεκαηνιφγην πεξηιακβάλεη 24 εξσηήζεηο. Όιεο νη εξσηήζεηο είλαη θιεηζηνχ ηχπνπ γηα ηε δηεπθφιπλζε ηεο θσδηθνπνίεζεο θαη ηεο αλάιπζεο ζηνηρείσλ. ε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο δίλεηαη ζηνπο εξσηψκελνπο ε δπλαηφηεηα λα επηιέμνπλ παξαπάλσ απφ κία απαληήζεηο. Σν εξσηεκαηνιφγην ζπληάρζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ ζεσξεηηθνχ ππφβαζξνπ, πνπ αλαπηχρζεθε ζηα πξνεγνχκελα θεθάιαηα. Αλαθνξηθά κε ηε δνκή ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, νη εξσηήζεηο είλαη νξγαλσκέλεο σο εμήο: νη πξψηεο 9 αθνξνχλ ηα θνηλσληθφ-δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ εξσηεζέλησλ, φπσο είλαη ην θχιν, ε ειηθία, ε νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, ν αξηζκφο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ κειψλ, ην επίπεδν κφξθσζεο, ην επάγγεικα, ην εηζφδεκα, ηα έμνδα γηα ηξφθηκα θαζψο θαη ε πεξηνρή ζηελ νπνία δνπλ. Σα πξναλαθεξζέληα ραξαθηεξηζηηθά ζπκπεξηιήθζεθαλ κε ζηφρν λα ππάξμεη κηα μεθάζαξε θαη νινθιεξσκέλε εηθφλα γηα ηα πξνζσπηθά ζηνηρεία ησλ εξσηψκελσλ, θαζψο θαη γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε αλαιχζεσλ κε ζηφρν λα δηαπηζησζεί αλ ππάξρνπλ δηαθπκάλζεηο ζηηο απφςεηο θαηαλαισηψλ κε δηαθνξεηηθά θνηλσληθά θαη δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά. Οη επφκελεο 11 εξσηήζεηο αλαθέξνληαη ζηα βηνινγηθά πξντφληα. Πην ζπγθεθξηκέλα, νξηζκέλεο εξσηήζεηο είλαη γεληθνχ πεξηερνκέλνπ, φπσο εάλ γλσξίδνπλ ηη είλαη ηα βηνινγηθά πξντφληα, απφ πνπ ελεκεξψζεθαλ γηα απηά, αιιά θαη εηδηθνχ, φπσο πνηα βηνινγηθά πξντφληα αγνξάδνπλ θαη πνην ζεκείν πψιεζεο επηιέγνπλ γηα ηελ αγνξά ηνπο. Σέινο, νη ηειεπηαίεο 5 εξσηήζεηο αθνξνχλ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο. Πην αλαιπηηθά, νη θαηαλαισηέο θαινχληαη λα απαληήζνπλ γηα πνην ιφγν επηιέγνπλ ή φρη ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο, αιιά θαη αλ ππάξρνπλ θίλεηξα γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ απηέο θαη ηηο πξννπηηθέο αλάπηπμήο ηνπο. 48 P a g e

49 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 5 ν : ΑΠΟΣΔΛΔΜΑΣΑ 5.1 ΣΟ ΠΡΟΦΗΛ ΣΩΝ ΔΡΩΣΖΘΔΝΣΩΝ Απφ ην ζχλνιν ησλ 128 εξσηεζέλησλ, ε πνζνζηηαία δηαθνξά κεηαμχ αλδξψλ θαη γπλαηθψλ είλαη κηθξή, κηαο θαη νη γπλαίθεο απνηεινχλ ην 51 θαη νη άληξεο ην 49 (βι. Γηάγξακκα 1). Γηάγξακκα 1: Φύιν εξσηεζέλησλ Ζ κέζε ειηθία ησλ εξσηεζέλησλ είλαη 39 εηψλ (38,67), ελψ ην κεγαιχηεξν ησλ εξσηψκελσλ είλαη άλσ ησλ 40 εηψλ (43) (βι. Γηάγξακκα 2 ). Αλαθνξηθά κε ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε ηνπ δείγκαηνο, νη έγγακνη θαη νη άγακνη ζπγθεληξψλνπλ ην κεγαιχηεξν, κε 46 ε θάζε νκάδα (βι. Γηάγξακκα 3). Σν 60 ησλ εξσηεζέλησλ δήισζε φηη δελ έρεη θαλέλα πξνζηαηεπφκελν κέινο. Σν 9 έρεη δψζεη ηελ απάληεζε έλα κέινο,ην 19 δχν κέιε,ην 6 ηξία κέιε θαη ην 4 παξαπάλσ απφ 3 κέιε. Χζηφζν, έλα πνιχ κηθξφ δελ απάληεζε ζηελ εξψηεζε απηή (2) (βι. Γηάγξακκα 4). 49 P a g e

50 Γηάγξακκα 2: Ζιηθία εξσηεζέλησλ Γηάγξακκα 3: Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε εξσηεζέλησλ 50 P a g e

51 Γηάγξακκα 4: Πξνζηαηεπόκελα κέιε εξσηεζέλησλ Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ δείγκαηνο (33) απνηειείηαη απφ άηνκα πνπ έρνπλ ηειεηψζεη ην Λχθεην, ελψ ε δηαθνξά κε φζνπο ηειείσζαλ θάπνην ΑΔΗ ή ΣΔΗ είλαη κηθξή, αθνχ απνηεινχλ ην 30. Αληίζεηα, ην κηθξφηεξν ησλ εξσηεζέλησλ είλαη απφθνηηνη Γπκλαζίνπ (βι. Γηάγξακκα 5). Γηάγξακκα 5: Μνξθσηηθό επίπεδν εξσηεζέλησλ 51 P a g e

52 Αλαθνξηθά κε ην επάγγεικα ησλ εξσηεζέλησλ, ην κεγαιχηεξν θαηέρνπλ φζνη εξγάδνληαη σο ηδησηηθνί ππάιιεινη (26). Αθνινπζνχλ νη ειεχζεξνη επαγγεικαηίεο (19), νη δεκφζηνη ππάιιεινη (14), νη θνηηεηέο (12), νη λνηθνθπξέο (9),νη άλεξγνη (8) θαη νη ζπληαμηνχρνη (7), ελψ έλα πνιχ κηθξφ (5) δειψλεη φηη ην επάγγεικά ηνπ δελ αλήθεη ζηηο παξαπάλσ θαηεγνξίεο (βι. Γηάγξακκα 6). Γηάγξακκα 6: Δπάγγεικα εξσηεζέλησλ Δπάιιεια, ην κεγαιχηεξν (34) ησλ εξσηψκελσλ δήισζε πνιχ κηθξφ εηήζην αηνκηθφ εηζφδεκα (< 5000 επξψ). Αθνινπζνχλ ηα άηνκα κε εηζφδεκα απφ έσο επξψ κε 27, έσο επξψ (20), έσο επξψ (9), άλσ ησλ επξψ (4), έσο (3), ελψ κφιηο ην 2 δήισζε εηζφδεκα απφ έσο επξψ. Βέβαηα έλα πνιχ κηθξφ (1) αξλήζεθε λα απαληήζεη ζε απηή ηελ εξψηεζε (Γηάγξακκα 7). 52 P a g e

53 Γηάγξακκα 7: Αηνκηθό εηήζην εηζόδεκα Αλαθνξηθά κε ην πνζφ πνπ δαπαλάηαη κεληαίσο ζηα ηξφθηκα, ην 35 έρεη δψζεη ηελ απάληεζε έσο 100 επξψ, ην 34 απφ 101 έσο 250 επξψ θαη ην 31 πεξηζζφηεξα απφ 250 επξψ (βι. Γηάγξακκα 8). Γηάγξακκα 8: Μεληαία έμνδα ζε ηξόθηκα Όζνλ αθνξά ηα βηνινγηθά πξντφληα, ην 37 ησλ εξσηεζέλησλ δήισζε φηη γλσξίδεη αξθεηά γηα ην ηη είλαη ηα βηνινγηθά πξντφληα, ελψ αμηνζεκείσην είλαη ην γεγνλφο φηη δελ ππήξρε νχηε έλαο πνπ λα κελ γλσξίδεη γηα ηα βηνινγηθά πξντφληα. Απφ ηελ άιιε, κφιηο ζην 44 αλέξρεηαη ην ησλ εξσηεζέλησλ πνπ 53 P a g e

54 γλσξίδνπλ αξθεηά γηα ηα νθέιε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ ζηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ. Δπίζεο, ζηελ εξψηεζε γηα ηελ πεγή ελεκέξσζεο, ην 27 ησλ εξσηεζέλησλ δήισζε φηη ελεκεξψζεθε γηα ηα βηνινγηθά πξντφληα απφ ην Γηαδίθηπν, ελψ ε δηαθνξά απφ ηηο ππφινηπεο απαληήζεηο είλαη ειάρηζηε. Γηα ηε ζπρλφηεηα ησλ αγνξψλ ηνπο, ην 32 ησλ εξσηεζέλησλ δήισζε φηη αγνξάδεη βηνινγηθά πξντφληα κία κε ηξεηο θνξέο ην κήλα, ην 27 κία θνξά ηελ εβδνκάδα, ην 19 πεξηζζφηεξν απφ κηα θνξά ηελ εβδνκάδα, ελψ κφιηο ην 5 δήισζε φηη δελ αγνξάδεη βηνινγηθά πξντφληα. Απφ ηελ άιιε, ην 54 δήισζε φηη ε πξνζσπηθή ηνπο θαηαλάισζε έρεη απμεζεί, είηε πνιχ (26) είηε ιίγν (28). Βέβαηα κεγάιν ήηαλ θαη ην φζσλ δήισζαλ φηη ε θαηαλάισζή ηνπο έρεη κείλεη ζηαζεξή (40). ρεηηθά κε ηε δήηεζε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ, ηε κεγαιχηεξε δήηεζε έρνπλ ηα ιαραληθά (78), ελψ ηε δεχηεξε θαη ηξίηε ζέζε θαηέρνπλ ηα εζπεξηδνεηδή (73) θαη ην ιάδη/ειηέο (51) αληίζηνηρα (βι. Γηάγξακκα 9). Γηάγξακκα 9: Καηεγνξίεο βηνινγηθώλ πξντόλησλ ην Γηάγξακκα 10 παξνπζηάδνληαη νη απφςεηο ησλ εξσηεζέλησλ γηα ηα βηνινγηθά πξντφληα. Πην ζπγθεθξηκέλα, ην 48 δήισζε φηη ζπκθσλεί πάξα πνιχ κε ην γεγνλφο φηη ηα βηνινγηθά πξντφληα είλαη πην θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ έλαληη ησλ ζπκβαηηθψλ, ελψ ην 51 ζπκθσλεί πάξα πνιχ φηη είλαη πεξηζζφηεξν πγηεηλά. Δπίζεο, ην 34 δήισζε φηη πηζηεχεη πνιχ φηη ηα βηνινγηθά πξντφληα είλαη πην αζθαιή απφ ηα ζπκβαηηθά. Απφ ηελ άιιε, ην 44 δειψλεη φηη ζπκθσλεί αξθεηά κε ηελ άπνςε φηη ηα βηνινγηθά πξντφληα είλαη πην θξέζθα. Σέινο, νη θαηαλαισηέο 54 P a g e

55 ηνπ δείγκαηνο δήισζαλ φηη ζπκθσλνχλ πάξα πνιχ κε ην φηη είλαη πην θξέζθα (30) θαη πην πνηνηηθά (47). Γηάγξακκα 10: Βηνινγηθά πξντόληα έλαληη ζπκβαηηθώλ ην παξαθάησ δηάγξακκα παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο αλαθνξηθά κε ηνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ απφθαζε αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ. χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο, νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ ηελ αγνξαζηηθή απφθαζε είλαη ε πνηφηεηα (53) θαη ε ηηκή (30). Απφ ηελ άιιε, ε γεχζε επεξεάδεη ζε κεγάιν βαζκφ ηελ απφθαζε ησλ εξσηεζέλησλ (36). Αξθεηά επεξεάδεη θαη ε γλψζε ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ (37). Σέινο, ε εκθάληζε ησλ πξντφλησλ (38) θαη ε πξνζβαζηκφηεηα (29) επεξεάδνπλ ζε κηθξφ βαζκφ ηελ αγνξαζηηθή απφθαζε (βι. Γηάγξακκα 11). 55 P a g e

56 Γηάγξακκα 11: Αγνξαζηηθή απόθαζε Όπσο παξαηεξείηαη απφ ηα ζηνηρεία πνπ παξνπζηάδνληαη ζην δηάγξακκα 12, πεξηζζφηεξν απφ ην κηζφ δείγκα (66) είλαη δηαηεζεηκέλν λα πιεξψζεη επηπιένλ ρξήκαηα γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Γηάγξακκα 12: Πξνζπκία θαηαβνιήο επηπιένλ ρξεκάησλ γηα ηελ αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ ην Γηάγξακκα 13 παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο αλαθνξηθά κε ηα ζεκεία πψιεζεο πνπ επηιέγνπλ νη εξσηψκελνη γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ 56 P a g e

57 πξντφλησλ. χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα, νη θαηαλαισηέο πξνηηκνχλ λα αγνξάδνπλ θπξίσο απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο (78), ηα supermarkets (47), ηα εηδηθά θαηαζηήκαηα πψιεζεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ (39), απεπζείαο απφ ηνπο παξαγσγνχο (39), θαζψο θαη απφ ηνπο ζπλεηαηξηζκνχο (16). Μηθξή πξνηίκεζε δείρλνπλ νη θαηαλαισηέο γηα αγνξέο απφ ρνλδξεκπφξνπο (2) θαη απφ ην Γηαδίθηπν (2). Γηάγξακκα 13: εκεία πώιεζεο βηνινγηθώλ πξντόλησλ Όζνλ αθνξά ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο, ηδηαίηεξα πςειφ ήηαλ ην ησλ εξσηεζέλησλ πνπ γλσξίδνπλ ηελ χπαξμε ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ (84,4). Βέβαηα απφ ηνπο 128, νη 100 επηιέγνπλ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο γηα ηηο αγνξέο ηνπο (78). Οη ιφγνη γηα ηνπο νπνίνπο νη θαηαλαισηέο επηιέγνπλ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο γηα ηελ αγνξά ησλ πξντφλησλ απεηθνλίδνληαη ζην παξαθάησ δηάγξακκα. χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο, νη ζεκαληηθφηεξνη ιφγνη είλαη ε εκπηζηνζχλε ζηνπο παξαγσγνχο (43,8), ε πνηθηιία βηνινγηθψλ πξντφλησλ (34,4), ε εχθνιε πξνζβαζηκφηεηα (25) θαη νη ρακειφηεξεο ηηκέο (14,8) (βι. Γηάγξακκα 14). 57 P a g e

58 Γηάγξακκα 14: Λόγνη επηινγήο βηνινγηθώλ ιατθώλ αγνξώλ Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ζην Γηάγξακκα 15 παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο αλαθνξηθά κε ηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο νη εξσηεζέληεο δελ πξνηηκνχλ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο. χκθσλα κε ηα ζηνηρεία, νη θχξηνη ιφγνη είλαη φηη δελ γλσξίδνπλ πνχ είλαη (10,9), φηη είλαη καθξηά απφ ηελ νηθία ηνπο (6,3), θαζψο θαη ε έιιεηςε εκπηζηνζχλεο φηη ην πξντφλ είλαη βηνινγηθφ (4,7) (βι. Γηάγξακκα 15). Γηάγξακκα 15:Λόγνη κε επηινγήο βηνινγηθώλ ιατθώλ αγνξώλ 58 P a g e

59 ην παξαθάησ δηάγξακκα παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο αλαθνξηθά κε ηνπο παξάγνληεο πνπ κπνξνχλ λα παξαθηλήζνπλ ηελ αχμεζε ηεο ζπρλφηεηαο αγνξάο πξντφλησλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο. Όπσο παξαηεξείηαη, ηα κεγαιχηεξα θίλεηξα είλαη ν έιεγρνο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ εγγεθξηκέλνπο θνξείο (62,5), ε ρακειφηεξε ηηκή (57,8), ηα πεξηζζφηεξα πξντφληα απφ ηνλ ηφπν θαηαγσγήο ησλ εξσηεζέλησλ (29,7), ε πεξηζζφηεξε δηαθήκηζε απφ ηα Μ.Μ.Δ. (18), αιιά θαη ε δπλαηφηεηα παξαγγειίαο θαη δηαλνκήο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ην ζπίηη (6,3) (βι. Γηάγξακκα 16). Γηάγξακκα 16: Κίλεηξα αγνξάο βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο Σέινο, ην 79,7 ηνπ ζπλφινπ ηνπ δείγκαηνο δειψλεη φηη ε νηθνλνκηθή θξίζε πνπ παξαηεξείηαη ηα ηειεπηαία ρξφληα ζηε ρψξα καο, κπνξεί λα επλνήζεη ηε δεκηνπξγία πξννπηηθψλ αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ. 59 P a g e

60 5.2 ΔΛΔΓΥΟ ΑΝΔΞΑΡΣΖΗΑ Υ Μεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε Ο βαζκφο εμάξηεζεο δχν κεηαβιεηψλ Υ, Φ κπνξεί λα κεηξεζεί κε ηε ρξήζε ηνπ ζπληειεζηή ζπζρέηηζεο Υ². Πην ζπγθεθξηκέλα, πξαγκαηνπνηείηαη έιεγρνο ππνζέζεσλ γηα λα θαζνξηζηεί αλ ππάξρεη ζπζρέηηζε ή φρη κεηαμχ ησλ κεηαβιεηψλ. Ζ δηαηχπσζε θάζε ειέγρνπ ππνζέζεσλ πεξηιακβάλεη ηε κεδεληθή (Ζ 0 ) θαη ηελ ελαιιαθηηθή (Ζ 1 ) ππφζεζε. ηε κεδεληθή ππφζεζε ηα ραξαθηεξηζηηθά Υ, Φ θαηαλέκνληαη αλεμάξηεηα ζηνλ πιεζπζκφ, ελψ ζηελ ελαιιαθηηθή ππφζεζε δελ θαηαλέκνληαη αλεμάξηεηα ζηνλ πιεζπζκφ. Ζ ηηκή ηεο ζηαηηζηηθήο Υ² ζπγθξίλεηαη κε ηελ πηζαλφηεηα παξαηήξεζεο ηεο ηηκήο απηήο (P- value) θαη νδεγεί ζηα αθφινπζα ζπκπεξάζκαηα: Αλ P-value>0,10, ηφηε γίλεηαη απνδεθηή ε κεδεληθή ππφζεζε Ζ 0, δειαδή νη κεηαβιεηέο είλαη αλεμάξηεηεο. Αλ P-value<0,10, ηφηε γίλεηαη απνδεθηή ε ελαιιαθηηθή ππφζεζε Ζ 1, δειαδή νη κεηαβιεηέο ζπζρεηίδνληαη κε επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο 10. Αλ P-value<0,05, ηφηε γίλεηαη απνδεθηή ε ελαιιαθηηθή ππφζεζε Ζ 1, δειαδή νη κεηαβιεηέο ζπζρεηίδνληαη κε επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο 5. Αλ P-value<0,01, ηφηε γίλεηαη απνδεθηή ε ελαιιαθηηθή ππφζεζε Ζ 1, δειαδή νη κεηαβιεηέο ζπζρεηίδνληαη κε επίπεδν ζηαηηζηηθήο ζεκαληηθφηεηαο ρέζε κεηαμύ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ θαη ζπρλόηεηα αγνξάο βηνινγηθώλ πξντόλησλ Μέζσ ηνπ πξνγξάκκαηνο SPSS 21,0 έγηλαλ ζπζρεηίζεηο ησλ δεκνγξαθηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ κε φιεο ηηο ππφινηπεο εξσηήζεηο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, θαζψο θαη κεηαμχ απηψλ. Μφλν νη αθφινπζεο παξνπζηάδνπλ ζηαηηζηηθφ ελδηαθέξνλ. ηνλ πίλαθα 1 παξαηεξείηαη απφ ηνλ έιεγρν x 2 φηη ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμχ ησλ κεηαβιεηψλ «νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε» θαη «ζπρλφηεηα αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ» (x 2 =29,679, df=20, p_value=0,075). πγθεθξηκέλα, ην 15,6 ησλ εξσηεζέλησλ πνπ είλαη έγγακνη, αγνξάδνπλ βηνινγηθά πξντφληα κηα θνξά ηελ εβδνκάδα, ελψ κφιηο ην 1,6 δελ αγνξάδεη πνηέ βηνινγηθά πξντφληα. 60 P a g e

61 Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε Πίλαθαο 1:ρέζε κεηαμύ νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο θαη ζπρλόηεηαο αγνξάο βηνινγηθώλ πξντόλησλ πρλφηεηα αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ 1-3 Μηα θνξά θνξέο ηελ ην κήλα εβδνκάδα Πνηέ Ληγφηεξν απφ κηα θνξά ην κήλα Πεξηζζφηεξν απφ κηα θνξά ηελ εβδνκάδα χλνιν Άγακνο ,6 10,2 17,2 9,4 7 45,4 Έγγακνο ,6 7 11,7 15, ,9 Γηαδεπγκέλνο ,6 0 1,6 ε δηάζηαζε ,8 0 0,8 ε ρεξεία ,6 0 2,3 0 0,8 4,7 Άιιν , ,8 χλνιν ,7 17, ,3 18,8 100 a. 22 cells (73,3) have expected count less than 5. The minimum expected count is 0,05. Δπίζεο ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμχ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ θαη ζπρλφηεηαο αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηνπ ειέγρνπ x 2 (x 2 =29,442, df=20, p_value=0,079). Αλαιπηηθφηεξα, ην 14,8 ησλ εξσηψκελσλ πνπ είλαη απφθνηηνη Λπθείνπ, δήισζαλ φηη αγνξάδνπλ βηνινγηθά πξντφληα 1-3 θνξέο ην κήλα θαη κφιηο ην 1,6 δήισζε φηη δελ αγνξάδεη πνηέ βηνινγηθά πξντφληα. Πίλαθαο 2: ρέζε κεηαμύ κνξθσηηθνύ επηπέδνπ θαη ζπ ρλόηεηαο αγνξάο βηνινγηθώλ πξντόλησλ πρλφηεηα αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ 1-3 Μηα θνξά θνξέο ηελ ην κήλα εβδνκάδα Πνηέ Ληγφηεξν απφ κηα θνξά ην κήλα Πεξηζζφηεξν απφ κηα θνξά ηελ εβδνκάδα Μνξθσ- Απ.Γεκν χλνιν 61 P a g e

62 ηηθφ επίπεδν ηηθνχ Απ.Γπκλ αζίνπ Απ.Λπθε ίνπ 0,8 3,1 3,1 0,8 0,8 8, ,8 0,8 0,8 1,6 1,6 5, ,6 8,6 14,8 4,7 3 32,8 Απ.Η ,8 5,5 3,9 3 13,3 Απ. ΑΔΗ/ΣΔΗ Μεη.πν πδέο ,8 3,1 7 11,8 7,8 30, ,8 0,8 0,8 4,7 2,3 9,4 χλνιν ,7 17, ,3 18,8 100 a. 21 cells (70,0) have expected count less than 5. The minimum expected count is 0,33. Δπίζεο, ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμχ ησλ κεηαβιεηψλ «επάγγεικα» θαη «ζπρλφηεηα αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ» (x 2 =46,233, df=28, p_value=0,016). Αλαιπηηθφηεξα, ην 10,2 ησλ εξσηεζέλησλ πνπ εξγάδεηαη σο ηδησηηθνί ππάιιεινη, δήισζε φηη αγνξάδεη βηνινγηθά πξντφληα κία θνξά ηελ εβδνκάδα ελψ θαλέλαο ηδησηηθφο ππάιιεινο δελ αγφξαζε πνηέ βηνινγηθά πξντφληα (βι. Πίλαθαο 3). Σν ίδην απνηέιεζκα παξαηεξείηαη θαη γηα ηε ζρέζε κεηαμχ εηζνδήκαηνο θαη ζπρλφηεηαο αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ (x 2 =11,140, df=4, p_value=0,025). Πην ζπγθεθξηκέλα, ην 28,4 ησλ θαηαλαισηψλ πνπ έρνπλ εηζφδεκα έσο δήισζαλ φηη αγνξάδνπλ βηνινγηθά πξντφληα 1-3 θνξέο ην κήλα ελψ κφιηο ην 5,5 ησλ εξσηψκελσλ, πνπ έρνπλ εηήζην αηνκηθφ εηζφδεκα άλσ ησλ επξψ δήισζε φηη αγνξάδεη βηνινγηθά πξντφληα πεξηζζφηεξν απφ κία θνξά ηελ εβδνκάδα (βι. Πίλαθαο 4). Πίλαθαο 3:ρέζε κεηαμύ επαγγέικαηνο θαη ζπρλόηεηαο αγνξάο βηνινγηθώλ πξντόλησλ Πνηέ πρλφηεηα αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ Ληγφηεξν 1-3 Μηα Πεξηζζφηεξν απφ κηα θνξέο θνξά ηελ απφ κηα θνξά θνξά ην ην εβδνκάδα ηελ εβδνκάδα κήλα κήλα χλνιν 62 P a g e

63 Δπάγγεικα Γεκ.ππαι ,6 0,8 7 4,7 0 14,1 Ηδηση.ππαι ,9 6,3 10,2 6,3 26,6 Δι.επαγγεικ ,8 3 4,7 3,9 6,3 18,8 Φνηηεηήο ,8 5,5 6, ,5 πληαμηνχρνο ,8 0,8 2, Οηθηαθά ,8 1,6 3,9 0,8 1,6 8,6 Άλεξγνο ,6 0,8 3 2,3 7,8 Άιιν ,8 1,6 2,3 4,7 χλνιν ,7 17, ,3 18,8 100 a. 32 cells (80,0) have expected count less than 5. The minimum expected count is 0,28. Πίλαθαο 4: ρέζε κεηαμύ εηζνδήκαηνο θαη ζπρλόηεηαο αγνξάο βηνινγηθώλ πξντόλησλ Δηήζην Αηνκηθφ Δηζφδεκα πρλφηεηα αγνξάο βηνινγηθψλ πξντφλησλ 1-3 Μηα θνξά θνξέο ηελ ην εβδνκάδα κήλα Πνηέ Ληγφηεξν απφ κηα θνξά ην κήλα Πεξηζζφηεξν απφ κηα θνξά ηελ εβδνκάδα 63 P a g e χλνιν ,7 16,5 28,4 18,9 12,6 81,1 Άλσ ησλ ,8 3,9 8,7 5,5 18,9 χλνιν ,7 17,3 32,3 27,6 18,1 100 a. 4 cells (40,0) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1,13.

64 5.2.3 ρέζε κεηαμύ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ θαη πξνζπκίαο θαηαβνιήο επηπιένλ ρξεκάησλ γηα ηελ αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ ηνλ πίλαθα 5 παξαηεξείηαη απφ ηνλ έιεγρν x 2 φηη ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμχ ησλ κεηαβιεηψλ «θχιν» θαη «πξνζπκία θαηαβνιήο επηπιένλ ρξεκάησλ γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ» (x 2 =3,957, df=1, p_value=0,047). πγθεθξηκέλα, απφ ην ζχλνιν ησλ θαηαλαισηψλ, ην 37,5 πνπ ήηαλ γπλαίθεο, δήισζε φηη είλαη πξφζπκνη λα πιεξψζνπλ επηπιένλ ρξήκηα γηα λα απνθηήζνπλ βηνινγηθά πξντφληα ελψ ην 21,1 πνε ήηαλ άλδξεο δήισζαλ φηη δελ επηζπκνχλ λα πιεξψζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Πίλαθαο 5: ρέζε κεηαμύ θύινπ θαη πξνζπκίαο θαηαβνιήο επηπιένλ ρξεκάησλ γηα ηελ αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ Πξνζπκία θαηαβνιήο χλνιν επηπιένλ ρξεκάησλ Όρη Ναη Φχιν Γπλαίθα ,3 37,5 50,8 Άλδξαο ,1 28,1 49,2 χλνιν ,4 65,6 100 a. 0 cells (0,0) have expected count less than 5. The minimum expected count is 21,66. b. Computed only for a 2x2 table Δπηπξφζζεηα ζεκεηψλεηαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή ζρέζε κεηαμχ ηνπ εηζνδήκαηνο θαη ηεο πξνζπκίαο θαηαβνιήο επηπιένλ ρξεκάησλ γηα ηελ απφθηεζε νξγαληθψλ πξντφλησλ (x 2 =19,245, df=6, p_value=0,004). Οη θαηαλαισηέο πνπ είλαη πξφζπκνη λα θαηαβάιινπλ επηπιένλ ρξήκαηα γηα ηελ απφθηεζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ θαη έρνπλ εηζφδεκα έσο επξψ απνηεινχλ ην 23,6 ηνπ ζπλφινπ ησλ εξσηεζέλησλ ελψ κφιηο ην 10,2 ησλ θαηαλαισηψλ κε ην ίδην εηζφδεκα δελ είλαη πξφζπκνη λα πιεξψζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα. 64 P a g e

65 Πίλαθαο 6:ρέζε κεηαμύ εηζνδήκαηνο θαη πξνζπκίαο θαηαβνιήο επηπιένλ ρξεκάησλ γηα ηελ αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ Δηήζην Αηνκηθφ Δηζφδεκα Πξνζπκία θαηαβνιήο χλνιν επηπιένλ ρξεκάησλ Όρη Ναη ,2 23,6 33, ,5 10,2 26, ,7 15,8 20, ,6 7,9 9, ,8 2,4 3, ,4 2,4 Άλσ ησλ ,9 3,9 χλνιν ,9 66,1 100 a. 7 cells (50,0) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1, ρέζε κεηαμύ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ θαη αγνξάο βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο Ο έιεγρνο x 2 έδεημε φηη ππάρεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή ζρέζε κεηαμχ νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο θαη βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ (x 2 =9,492, df=5, p_value=0,091). Όπσο παξαηεξείηαη απφ ηα ζηνηρεία ηνπ πίλαθα 7, ην 39,1 ησλ εξσηψκελσλ πνπ αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ έγγακσλ επηιέγνπλ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο γηα ηελ αγνξά πξντφλησλ ζε αληίζεζε κε ηνπο άγακνπο (10,2) πνπ δελ ηηο πξoηηκνχλ. 65 P a g e

66 Πίλαθαο 7: ρέζε κεηαμύ νηθνγελεηαθήο θαηάζηαζεο θαη αγνξάο βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο Βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο χλνιν Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε Όρη Ναη Άγακνο ,2 35,2 45,3 Έγγακνο ,8 39,1 46,9 Γηαδεπγκέλνο ,8 0,8 1,6 ε δηάζηαζε ,8 0,8 ε ρεξεία ,1 1,6 4,7 Άιιν ,8 0,8 χλνιν ,9 78,1 100 a. 8 cells (66,7) have expected count less than 5. The minimum expected count is 0,22. Δπίζεο, ζεκεηψλεηαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή ζρέζε κεηαμχ ηνπ κνξθσηηθνχ επηπέδνπ θαη ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ (x 2 =13,110, df=5, p_value=0,022). Οη θαηαλαισηέο πνπ πξνηηκνχλ λα αγνξάδνπλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο θαη πνπ είλαη απφθνηηνη ΑΔΗ/ΣΔΗ απνηεινχλ ην 26,6 ηνπ ζπλφινπ ησλ θαηαλαισηψλ, ζε αληίζεζε κε ηνπο απφθνηηνπο ηδησηηθήο ζρνιήο πνπ δελ επηιέγνπλ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο θαη απνηεινχλ ην 0,8 ηνπ ζπλφινπ ησλ εξσηεζέλησλ. Πίλαθαο 8: ρέζε κεηαμύ κνξθσηηθνύ επηπέδνπ θαη αγνξάο βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο Μνξθσηηθφ Δπίπεδν Βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο χλνιν Όρη Ναη Απ.Γεκνηηθνχ ,9 4,7 8,6 Απ.Γπκλαζίνπ ,3 3,1 5,4 66 P a g e

67 Απ.Λπθείνπ ,2 22,7 32,8 Απ.Η ,8 12,5 13,3 Απ. ΑΔΗ/ΣΔΗ ,9 26,6 30,5 Μεη.πνπδέο ,8 8,6 9,4 χλνιν , a. 4 cells (33,3) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1,53. Σέινο, ν έιεγρνο x 2 έδεημε φηη ππάξρεη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή ζρέζε κεηαμχ ηνπ επαγγέικαηνο θαη ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ (x 2 =13,431, df=7, p_value=0,062). Όπσο παξαηεξείηαη απφ ηα ζηνηρεία ηνπ πίλαθα 9, ην 23,4 ηνπ ζπλφινπ ησλ θαηαλαισηψλ πνπ δνπιεχνπλ σο ηδησηηθνί ππάιιεινη αγνξάδνπλ ηα πξντφληα απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο, ζε αληίζεζε κε ην 3,1 ησλ ηδησηηθψλ ππαιιήισλ πνπ δελ ηηο πξνηηκνχλ. Πίλαθαο 9:ρέζε κεηαμύ επαγγέικαηνο θαη βηνινγηθώλ ιατθώλ αγνξώλ Βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο χλνιν Όρη Ναη Δπάγγεικα Γεκ.ππαι ,7 9,4 14,1 Ηδηση.ππαι ,1 23,4 26,6 Δι.επαγγεικ ,9 14,8 18,6 Φνηηεηήο ,3 6,3 12,5 πληαμηνχρνο ,6 5,5 7 Οηθηαθά ,6 7 8,6 Άλεξγνο ,8 7 7,8 67 P a g e

68 Άιιν ,7 4,7 χλνιν ,9 78,1 100 a. 7 cells (43,8) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1, ρέζε κεηαμύ δεκνγξαθηθώλ ραξαθηεξηζηηθώλ θαη πξννπηηθώλ αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθώλ ιατθώλ αγνξώλ ηνλ πίλαθα 10 παξαηεξείηαη απφ ηνλ έιεγρν x 2 φηη ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμχ ησλ κεηαβιεηψλ «θχιν» θαη «πξννπηηθέο αλάπηπμεο βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ» (x 2 =2,784, df=1, p_value=0,095). πγθεθξηκέλα, απφ ην ζχλνιν ησλ θαηαλαισηψλ, ην 42,2 ησλ αλδξψλ ζεσξεί φηη ππάξρνπλ πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ ελ φςεη νηθνλνκηθήο θξίζεο, ελψ ην 13,3 ησλ γπλαηθψλ δειψλνπλ ην αληίζεην. Πηλαθαο 10: ρέζε κεηαμύ θύινπ θαη πξννπηηθώλ αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθώλ ιατθώλ αγνξώλ Πξννπηηθέο αλάπηπμεο χλνιν βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ Όρη Ναη Φχιν Γπλαίθα ,3 37,5 50,8 Άλδξαο ,2 49,2 χλνιν ,3 79,7 100 a. 0 cells (0,0) have expected count less than 5. The minimum expected count is 12,80. b. Computed only for a 2x2 table Παξνκνίσο ζηνλ πίλαθα 11 παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηνπ ειέγρνπ γηα ηνλ βαζκφ ζηνλ νπνίν ππάξρεη ζπζρέηηζε κεηαμχ επαγγέικαηνο θαη πξννπηηθψλ αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ. Όπσο παξαηεξείηαη απφ ηελ ηηκή νη δχν 68 P a g e

69 κεηαβιεηέο είλαη εμαξηεκέλεο (x 2 =15,513, df=7, p_value=0,095). πγθεθξηκέλα, ην 24,2 ησλ εξσηεζέλησλ πνπ εξγάδνληαη σο ηδησηηθνί ππάιιεινη πηζηεπνπλ φηη ππάξρνπλ πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ, ελψ ην 2,3 απφ απηνχο πηζηεχεη ην αληίζεην. Πίλαθαο 11: ρέζε κεηαμύ επαγγέικαηνο θαη πξννπηηθώλ αλάπηπμεο βηνινγηθώλ ιατθώλ αγνξώλ Πξννπηηθέο αλάπηπμεο χλνιν βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ Όρη Ναη Δπάγγεικα Γεκ.ππαι ,9 10,2 14,1 Ηδηση.ππαι ,3 24,2 26,6 Δι.επαγγεικ ,3 16,4 18,8 Φνηηεηήο ,3 6,3 12,5 πληαμηνχρνο ,3 4,7 7 Οηθηαθά ,6 7 8,6 Άλεξγνο ,6 6,3 7,8 Άιιν ,7 4,7 χλνιν ,3 79,7 100 a. 8 cells (50,0) have expected count less than 5. The minimum expected count is 1, P a g e

70 5.3 ΟΗΚΟΝΟΜΔΣΡΗΚΖ ΑΝΑΛΤΖ Δθηίκεζε ινγηζηηθήο παιηλδξόκεζεο γηα ηνπο πξνζδηνξηζηηθνύο παξάγνληεο γηα ηελ αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ χκθσλα κε πξνεγνχκελεο έξεπλεο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ (Ghorbani and Hamraz, 2009, Marreiros et al., 2010, Roitner-Schobesberger et al., 2008, Thompson and Kidwell, 1998, Reicks et al., 1997, Rousseau and Vranken, 2013), ε αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ επεξεάδεηαη απφ ην θχιν, ηελ ειηθία, ηελ νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, ηνλ αξηζκφ ησλ πξνζηαηεπφκελσλ κειψλ, ην εηζφδεκα,ην κνξθσηηθφ επίπεδν θαζψο θαη ηε γλψζε γηα ηα βηνινγηθά πξντφληα. ηελ παξνχζα έξεπλα πξνζηέζεθε θαη ην επάγγεικα ησλ εξσηεζέλησλ. Σν ζχλνιν ησλ κεηαβιεηψλ θαίλεηαη ζην ππφδεηγκα I ηνπ πίλαθα 7.1. Ζ γεληθή κνξθή ηεο ινγηζηηθήο παιηλδξφκεζεο είλαη: Όπνπ: 1. Buybio1=b 0 +b 1 *gender+b 2 *age+b 3 *age2 +b 4 * family3 +b 5 * members +b 6 *income+b 7 *ed3+b 8 *job3+ b 9 *knowbio+ε i Buybio1: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ νη θαηαλαισηέο δειψλνπλ φηη αγνξάδνπλ βηνινγηθά πξντφληα θαη ηελ ηηκή 0 ζηελ αληίζεηε πεξίπησζε gender: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ ν εξσηψκελνο είλαη άλδξαο θαη ηελ ηηκή 0 φηαλ ν εξσηψκελνο είλαη γπλαίθα age: πνζνηηθή κεηαβιεηή ε νπνία εθθξάδεη ηελ ειηθία ηνπ εξσηψκελνπ age2: ην ηεηξάγσλν ηεο ειηθίαο ηνπ εξσηψκελνπ family3: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ είλαη παληξεκέλνη θαη ηελ ηηκή 0 φηαλ νη εξσηεζέληεο είλαη άγακνη members: πνζνηηθή κεηαβιεηή ε νπνία εθθξάδεη ηνλ αξηζκφ ησλ κειψλ ηεο νηθνγέλεηαο ησλ θαηαλαισηψλ income: πνζνηηθή κεηαβιεηή ε νπνία εθθξάδεη ην αηνκηθφ εηήζην θαζαξφ εηζφδεκα ed3: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ νη εξσηεζέληεο είλαη θάηνρνη κεηαπηπρηαθψλ ζπνπδψλ θαη ηελ ηηκή 0 ζηελ αληίζεηε πεξίπησζε job3: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ νη θαηαλαισηέο εξγάδνληαη σο δεκφζηνη θαη ηδησηηθνί ππάιιεινη θαη ηελ ηηκή 0 ζηελ αληίζεηε πεξίπησζε 70 P a g e

71 knowbio: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ νη θαηαλαισηέο γλσξίδνπλ γηα ηα βηνινγηθά πξντφληα θαη ηελ ηηκή 0 ζηελ αληίζεηε πεξίπησζε ε i : ηα ζθάικαηα εθηίκεζεο ηεο παιηλδξφκεζεο. Πίλαθαο 12 : Δθηίκεζε ινγηζηηθήο παιηλδξόλεζεο γηα ην εάλ νη θαηαλαισηέο αγνξάδνπλ βηνινγηθά πξντόληα (n=128) Μεηαβιεηέο Τπφδεηγκα I LOGIT πληειεζηήο ηαζεξφο φξνο (1.663) Gender (0.669) Age (0.200) Age ** (4.948) Family ** (4.900) members (0.000) income (0.905) Ed * (3.683) Job (1.525) Knowbio (1.537) R2 (Nagelkerke) Log Likelihood εκείσζε: Οη ελδείμεηο ***,**θαη* ππνδειψλνπλ ζηαηηζηηθή ζεκαληηθφηεηα ζε 1, 5, θαη 10 αληίζηνηρα. Σα κεγέζε ζηηο παξελζέζεηο παξνπζηάδνπλ ηελ ζηαηηζηηθή wald. Ζ ηειηθή εμίζσζε παιηλδξφκεζεο είλαη: 2. Buybio1=3,828+7,796*age2-8,054*family3-5,721*ed3 71 P a g e

72 Απφ ηνλ πίλαθα θαίλεηαη φηη ε νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή παξάκεηξνο ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 5 θαη επηδξά αξλεηηθά ζηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ, πνπ ζεκαίλεη φηη φζν απμάλεηαη ν αξηζκφο ησλ θαηαλαισηψλ πνπ δήισζαλ φηη είλαη παληξεκέλνη, είλαη ιηγφηεξν πηζαλφ λα αγνξάζνπλ βηνινγηθά πξντφληα. Δπηπξφζζεηα, ε ειηθία επεξεάδεη ζεηηθά ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Μάιηζηα είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή κεηαβιεηή ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 5. Γειαδή, φζν απμάλεηαη ειηθία ησλ εξσηεζέλησλ, είλαη πεξηζζφηεξν πηζαλφ λα αγνξάζνπλ βηνινγηθά πξντφληα. Δπίζεο, ην κνξθσηηθφ επίπεδν επεξεάδεη αξλεηηθά ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Μάιηζηα είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 10. Πην ζπγθεθξηκέλα, φζν απμάλεηαη ν αξηζκφο ησλ θαηαλαισηψλ πνπ είλαη θάηνρνη κεηαπηπρηαθψλ ζπνπδψλ, είλαη ιηγφηεξν πηζαλφ λα αγνξάζνπλ βηνινγηθά πξντφληα. Αθφκα εμεηάζζεθαλ νη κεηαβιεηέο: θχιν, ειηθία, χπαξμε πξνζηαηεπφκελσλ κειψλ, επάγγεικα θαη εηήζην αηνκηθν εηζφδεκα, νη νπνίεο φκσο δελ ήηαλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο ζην πξναλαθεξζέλ ππφδεηγκα. ην ζπγθεθξηκέλν ππφδεηγκα, ην R 2 (Nagelkerke) είλαη 0,545, ην νπνίν ζεκαίλεη φηη ε ζπγθεθξηκέλε παιηλδξφκεζε εξκελεχεη ην 54,5 ηεο πηζαλφηεηαο ν εξσηψκελνο λα αγνξάζεη βηνινγηθά πξντφληα. πκπεξαίλεηαη ινηπφλ φηη, φζν απμάλεηαη ε ειηθία ησλ θαηαλαισηψλ, είλαη πεξηζζφηεξν πηζαλφ λα αγνξάζνπλ βηνινγηθά πξντφληα. Απφ ηελ άιιε, φζν απμάλεηαη ν αξηζκφο ησλ εξσηεζέλησλ πνπ δήισζαλ φηη θάλνπλ κεηαπηπρηαθέο ζπνπδέο, είλαη ιηγφηεξν πηζαλφ λα επηιέμνπλ ηα βηνινγηθά πξντφληα γηα ηηο αγνξέο ηνπο, γεγνλφο πνπ έξρεηαη ζε αληίζεζε κε έξεπλεο πνπ έρνπλ γίλεη ζην παξειζφλ, πνπ απνδεηθλχνπλ φηη ην πςειφ κνξθσηηθφ επίπεδν επεξεάδεη ζεηηθά ηελ θαηαλάισζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ (Rousseau and Vranken, 2013, Roitner-Schobesberger et al., 2008). Σέινο, νη έγγακνη θαηαλαισηέο είλαη ιηγφηεξν πηζαλφ λα αγνξάζνπλ βηνινγηθά πξντφληα Δθηίκεζε ινγηζηηθήο παιηλδξόκεζεο γηα ηνπο πξνζδηνξηζηηθνύο παξάγνληεο γηα ηελ πξνζπκία ησλ θαηαλαισηώλ λα πιεξώζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα γηα ηελ αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ ηε παξνχζα έξεπλα εμεηάζηεθαλ νη παξάγνληεο πνπ πξνζδηνξίδνπλ ηελ πξνζπκία θαηαβνιήο επηπιένλ ρξεκάησλ γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Οη πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ πξνζπκία είλαη: ην θχιν, ε ειηθία, ε νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, ν αξηζκφο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ κειψλ, ην κνξθσηηθφ επίπεδν, ην επάγγεικα, θαζψο θαη ην εηζφδεκα. ηνλ παξαθάησ πίλαθα παξνπζηάδνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο παιηλδξφκεζεο. ην ππφδεηγκα I βξίζθνληαη 72 P a g e

73 νιεο νη κεηαβιεηέο, ελψ ζην ππφδεηγκα II αθαηξέζεθαλ νη κε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο κεηαβιεηέο. Ζ γεληθή κνξθή ηεο ινγηζηηθήο παιηλδξφκεζεο είλαη: Όπνπ: 1. Willpay=b 0 +b 1 *gender+b 2 *age+b 3 *age2+b 4 *family3 +b 5 *number+b 6 *income+b 7 *job4+b 8 *edu5+ε i Willpay: ςεπδνκεηαβιεηε, ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ νη θαηαλαισηέο είλαη πξφζπκνη λα πιεξψζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ Gender: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ ν εξσηψκελνο είλαη άλδξαο θαη ηελ ηηκή 0 φηαλ ν εξσηψκελνο είλαη γπλαίθα age: πνζνηηθή κεηαβιεηή ε νπνία εθθξάδεη ηελ ειηθία ηνπ εξσηψκελνπ age2: ην ηεηξάγσλν ηεο ειηθίαο ηνπ εξσηψκελνπ family3: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ ν εξσηψκελνο είλαη παληξεκέλνο θαη ηελ ηηκή 0 φηαλ είλαη άγακνο number: πνζνηηθή κεηαβιεηή ε νπνία εθθξάδεη ηνλ αξηζκφ ησλ πξνζηαηεπφκελσλ κειψλ ησλ θαηαλαισηψλ income: πνζνηηθή κεηαβιεηή ε νπνία εθθξάδεη ην αηνκηθφ εηήζην θαζαξφ εηζφδεκα job4: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ ν εξσηψκελνο είλαη άλεξγνο θαη ηελ ηηκή 0 φηαλ δνπιεχεη σο ηδησηηθφο θαη δεκφζηνο ππάιιεινο edu5: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ ν εξσηψκελνο είλαη απφθνηηνο ηδησηηθήο ζρνιήο, ΑΔΗ/ΣΔΗ ή θάηνρνο κεηαπηπρηαθψλ ζπνπδψλ θαη ηελ ηηκή 0 φηαλ είλαη απφθνηηνο Γεκνηηθνχ, Γπκλαζίνπ ή Λπθείνπ Πίλαθαο 13: Δθηίκεζε ινγηζηηθήο παιηλδξόκεζεο γηα ην εάλ νη θαηαλαισηέο είλαη πξόζπκνη λα πιεξώζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα γηα ηελ αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ(n=128) Μεηαβιεηέο Τπφδεηγκα I LOGIT Τπφδεηγκα II LOGIT πληειεζηήο πληειεζηήο ηαζεξφο φξνο 24,836 (0,000) 0,238 (0,855) Gender -0, P a g e

74 (0,349) Age -0,028 - (0,152) Age2 0,174 - (0,122) Number 0,904 - (0,332) Income 1,365 ** (5,331) 0,333 ** (4,995) Job4 0,906 - (0,656) Family3-23,842 - (0,000) Edu5-1,872 - (1,953) R2 (Nagelkerke) 0,352 0,063-2 Log Likelihood 37, ,702 εκείσζε: Οη ελδείμεηο ***,**θαη* ππνδειψλνπλ ζηαηηζηηθή ζεκαληηθφηεηα ζε 1, 5, θαη 10 αληίζηνηρα. Σα κεγέζε ζηηο παξελζέζεηο παξνπζηάδνπλ ηελ ζηαηηζηηθή wald. Ζ ηειηθή κνξθή ηεο παιηλδξφκεζεο είλαη: 2. Willpay= 0,238+0,333*income Απφ ηνλ πίλαθα 7.2 πξνθχπηεη φηη κφλν ε κεηαβιεηή πνπ αθνξά ην εηζφδεκα επεξεάδεη ζεηηθά ηελ πξνζπκία ησλ θαηαλαισηψλ λα πιεξψζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Γειαδή,φζν απμάλεηαη ην εηήζην αηνκηθφ εηζφδεκα ησλ εξσηεζέλησλ, είλαη πεξηζζφηεξν πηζαλφ λα πιεξψζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα. Απνηειεί ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή κεηαβιεηή ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 5. Οη κεηαβιεηέο φπσο, θχιν, ειηθία, νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, αξηζκφο ησλπαηδηψλ, κνξθσηηθφ επίπεδν,θαζψο θαη επάγγεικα, δελ ήηαλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο ζην πξναλαθεξζέλ ππφδεηγκα. ην ζπγθεθξηκέλν ππφδεηγκα, ην R 2 (Nagelkerke) είλαη 0,063, ην νπνίν ζεκαίλεη φηη ε ζπγθεθξηκέλε παιηλδξφκεζε εξκελεχεη ην 6,3 ηεο πηζαλφηεηαο νη θαηαλαισηέο λα πιεξψζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ. πκπεξαζκαηηθά, φζν απμάλεηαη ην εηζφδεκα, απμάλεηαη θαη ε πξνζπκία θαηαβνιήο επηπιένλ ρξήκαησλ γηα ηελ αγνξά νξγαληθψλ πξντφλησλ. 74 P a g e

75 5.3.3 Δθηίκεζε ινγηζηηθήο παιηλδξόκεζεο γηα ηνπο πξνζδηνξηζηηθνύο παξάγνληεο γηα ηελ αγνξά πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ηε παξνχζα έξεπλα εμεηάζηεθαλ νη πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο γηα ηελ αγνξά πξντφλησλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο. ην ππφδεηγκα I ηνπ πίλαθα 7.2, βξίζθνληαη ηα απνηειέζκαηα ηεο παιηλδξφκεζεο γηα φιεο ηηο κεηαβιεηέο νη νπνίεο εμεηάζηεθαλ, ελψ ζηαδηαθά απαιείθνληαλ νη κε ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο κεηαβιεηέο κε απνηέιεζκα λα παξνπζηάδνληαη ζην ππφδεηγκα II κφλν νη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο κεηαβιεηέο. Ζ γεληθή κνξθή ηεο ινγηζηηθήο παιηλδξφκεζεο είλαη: 1. Biomarkt=b 0 +b 1 *gender+b 2 *age+b 3 *family3+b 4 * edu4 +b 5 * job6 +ε i Όπνπ: Biomarkt: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ ν εξσηψκελνο επηιέγεη ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ θαη ηελ ηηκή 0 ζηελ αληίζεηε πεξίπησζε gender: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ ν εξσηψκελνο είλαη άλδξαο θαη ηελ ηηκή 0 φηαλ ν εξσηψκελνο είλαη γπλαίθα age: πνζνηηθή κεηαβιεηή ε νπνία εθθξάδεη ηελ ειηθία ηνπ εξσηψκελνπ family3: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ ν εξσηψκελνο είλαη έγγακνο θαη ηελ ηηκή 0 φηαλ είλαη άγακνο edu4: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ ν εξσηψκελνο είλαη απφθνηηνο ΑΔΗ/ΣΔΗ ή θάηνρνο κεηαπηπρηαθψλ ζπνπδψλ θαη ηελ ηηκή 0 ζηελ αληίζεηε πεξίπησζε job6: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ ν εξσηψκελνο δνπιεχεη σο ηδησηηθφο ππάιιεινο θαη ηελ 0 φηαλ εξγάδεηαη σο δεκφζηνο ππάιιεινο Πίλαθαο 14: Δθηίκεζε ινγηζηηθήο παιηλδξόκεζεο γηα ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο (n=128) Μεηαβιεηέο Τπφδεηγκα I LOGIT Τπφδεηγκα II LOGIT πληειεζηήο πληειεζηήο ηαζεξφο φξνο -1,515-0, P a g e

76 (0,471) (0,007) Gender -0,019 - (0,000) Age 0,064 - (1,055) Family3-1,728 - (1,794) Edu4 1,593 * (3,403) 1,326 * (3,049) Job6 1,370 * (2,883) 1,326* (3,049) R2 (Nagelkerke) 0,242 0,189-2 Log Likelihood 42,392 44,396 εκείσζε: Οη ελδείμεηο ***,**θαη* ππνδειψλνπλ ζηαηηζηηθή ζεκαληηθφηεηα ζε 1, 5, θαη 10 αληίζηνηρα. Σα κεγέζε ζηηο παξελζέζεηο παξνπζηάδνπλ ηελ ζηαηηζηηθή wald. Ζ ηειηθή κνξθή ηεο παιηλδξφκεζεο είλαη ε εμήο: 2. Biomarkt= -0,053+1,326*edu4+1,326*job6 Όπσο παξαηεξείηαη απφ ηνλ παξαπάλσ πίλαθα, ην κνξθσηηθφ επίπεδν επεξεάδεη ζεηηθά ηελ επηινγή ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ γηα ηηο αγνξέο ησλ θαηαλαισηψλ θαη είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή παξάκεηξνο ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 1. Έηζη, φζνη είλαη απφθνηηνη ΑΔΗ/ΣΔΗ ή θάηνρνη κεηαπηπρηαθψλ ζπνπδψλ, είλαη πεξηζζφηεξν πηζαλφ λα αγνξάζνπλ βηνινγηθά πξντφληα απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο. Παξάιιεια, ην επάγγεικα επηδξά ζεηηθά ζηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο θαη είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή κεηαβιεηή ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 5. Πην ζπγθεθξηκέλα, φζνη εξγάδνληαη σο ηδησηηθνί ππάιιεινη είλαη πεξηζζφηεξν πηζαλφλ λα επηιέμνπλ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο γηα ηηο αγνξέο ηνπο. Μεηαβιεηέο φπσο ην θχιν, ε ειηθία θαη ε νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε δελ ήηαλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο ζην πξναλαθεξζέλ ππφδεηγκα. ην ζπγθεθξηκέλν ππφδεηγκα, ην R 2 (Nagelkerke) είλαη 0,189, ην νπνίν ζεκαίλεη φηη ε ζπγθεθξηκέλε παιηλδξφκεζε εξκελεχεη ην 18,9 ηεο πηζαλφηεηαο νη θαηαλαισηέο λα αγνξάδνπλ πξντφληα απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο. πκπεξαζκαηηθά, νη θάηνρνη αλσηέξσλ ζπνπδψλ, θαζψο θαη φζνη εξγάδνληαη σο ηδησηηθνί ππάιιεινη είλαη πεξηζζφηεξν πηζαλφ λα επηιέμνπλ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο γηα ηελ αγνξά νξγαληθψλ πξντφλησλ. 76 P a g e

77 5.3.4 Δθηίκεζε ινγηζηηθήο παιηλδξόκεζεο γηα ηνπο πξνζδηνξηζηηθνύο παξάγνληεο γηα ηηο πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθώλ ιατθώλ αγνξώλ ηελ παξνχζα παιηλδξφκεζε ζα εθηηκεζνχλ νη πξνζδηνξηζηηθνί παξάγνληεο πνπ επεξέαζαλ ηνπο θαηαλαισηέο θαη δήισζαλ φηη ππάξρνπλ πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ ελ φςεη νηθνλνκηθήο θξίζεο. Πην αλαιπηηθά, νη παξάγνληεο πνπ εμεηάζηεθαλ είλαη αξρηθά ηα δεκνγξαθηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ θαηαλαισηψλ, ε αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ, ε επηινγή ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ γηα ηηο αγνξέο ηνπο, θαζψο θαη ε πξνζπκία λα πιεξψζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα γηα λα απνθηήζνπλ βηνινγηθά πξντφληα. Ζ γεληθή κνξθή ηεο ινγηζηηθήο παιηλδξφκεζεο δηακνξθψλεηαη σο εμήο: 1. Prospects=b 0 +b 1 *gender+b 2 *age+b 3 *family3+b 4 *biomarkt+b 5 *willpay +ε i Όπνπ: Prospects: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ ν εξσηψκελνο πηζηεχεη φηη ππάξρνπλ πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ ελ φςεη νηθνλνκηθήο θξίζεο θαη 0 ζηελ αληίζεηε πξίπησζε gender: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ ν εξσηψκελνο είλαη άλδξαο θαη ηελ ηηκή 0 φηαλ ν εξσηψκελνο είλαη γπλαίθα age: πνζνηηθή κεηαβιεηή ε νπνία εθθξάδεη ηελ ειηθία ηνπ εξσηψκελνπ. family3: ςεπδνκεηαβιεηή ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ ν εξσηψκελνο είλαη έγγακνο θαη ηελ ηηκή 0 φηαλ είλαη άγακνο biomarkt: ψευδομεταβλθτι θ οποία παίρνει τθν τιμι 1 όταν ο ερωτϊμενοσ επιλζγει τισ βιολογικζσ λαϊκζσ αγορζσ για τθν αγορά βιολογικϊν προϊόντων και τθν τιμι 0 ςτθν αντίκετθ περίπτωςθ Willpay: ςεπδνκεηαβιεηε, ε νπνία παίξλεη ηελ ηηκή 1 φηαλ νη θαηαλαισηέο είλαη πξφζπκνη λα πιεξψζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ 77 P a g e

78 Πίλαθαο 15: Δθηίκεζε ινγηζηηθήο παιηλδξόκεζεο γηα ηηο πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθώλ ιατθώλ αγνξώλ ελ όςεη νηθνλνκηθήο θξίζεο (n=128) Μεηαβιεηέο Τπφδεηγκα I LOGIT Τπφδεηγκα II LOGIT Τπφδεηγκα III LOGIT πληειεζηήο πληειεζηήο πληειεζηήο ηαζεξφο φξνο -0,026 (0,001) -0,510 (0,383) * (3.259) Gender 1,168 ** (4,617) 1,039 ** (3,866) ** (3.933) Age -0,049 * -0,015 - (3,069) (0,816) Family3 1, (2,477) Biomarkt 2,095 *** (15,340) 1,999 *** (15,133) *** (15.360) Willpay 1,108 ** (4,160) 1,075 ** (4,116) * (3.745) R2 (Nagelkerke) 0,297 0, Log Likelihood 101, , εκείσζε: Οη ελδείμεηο ***,**θαη* ππνδειψλνπλ ζηαηηζηηθή ζεκαληηθφηεηα ζε 1, 5, θαη 10 αληίζηνηρα. Σα κεγέζε ζηηο παξελζέζεηο παξνπζηάδνπλ ηελ ζηαηηζηηθή wald. Ζ ηειηθή κνξθή ηεο παιηλδξφκεζεο είλαη: 2. Prospects= *gender+1.997*biomarkt *willpay Σν θχιν είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή παξάκεηξνο ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 5 θαη επηδξά ζεηηθά ζηηο πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθσλ αγνξψλ. Απηφ ζεκαίλεη φηη νη άληξεο είλαη πην πηζαλφ λα πηζηεχνπλ φηη ππάξρνπλ επθαηξίεο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ ελ φςεη νηθνλνκηθήο θξίζεο. Αθφκα, ε επηινγή ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ γηα ηηο αγνξέο ηνπο επηδξά ζεηηθά ζηηο πξννπηηθέο αλάπηπμεο. Πην αλαιπηηθά, φζνη αγνξάδνπλ πξντφληα απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο είλαη πεξηζζφηεξν πηζαλφ λα πηζηεχνπλ φηη ππάξρνπλ πξννπηηθέο αλάπηπμήο ηνπο. Ζ παξάκεηξνο απηή απνηειεί ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή κεηαβιεηή ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο P a g e

79 Δπηπξφζζεηα, φζνη είλαη πξφζπκνη λα πιεξψζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ είλαη πεξηζζφηεξν πηζαλφ λα ζεσξνχλ φηη κπνξεί λα επέιζεη αλάπηπμε ζηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο. Μάιηζηα είλαη ζηαηηζηηθά ζεκαληηθή κεηαβιεηή ζε επίπεδν ζεκαληηθφηεηαο 10. Οη κεηαβιεηέο, φπσο ε ειηθία, ε νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, ην κνξθσηηθφ επίπεδν, ην επάγγεικα, ην εηήζην αηνκηθφ εηζφδεκα, ε χπαξμε παηδηψλ, θαζψο θαη ε αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ δελ απνηεινχλ ζηαηηζηηθά ζεκαληηθέο παξάκεηξνη. ην ζπγθεθξηκέλν ππφδεηγκα, ην R 2 (Nagelkerke) είλαη 0,265, ην νπνίν ζεκαίλεη φηη ε ζπγθεθξηκέλε παιηλδξφκεζε εξκελεχεη ην 26,5 ηεο πηζαλφηεηαο νη θαηαλαισηέο λα πηζηεχνπλ φηη ππάξρνπλ πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ. πκπεξαζκαηηθά, νη άληξεο πνπ αγνξάδνπλ απφ βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο, αιιά θαη είλαη πξφζπκνη λα πιεξψζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα γηα ηελ αγνξά νξγαληθψλ πξντφλησλ είλαη πεξηζζφηεξν πηζαλφ λα πηζηεχνπλ φηη ππάξρνπλ πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ ελ φςεη νηθνλνκηθήο θξίζεο. 79 P a g e

80 ΚΔΦΑΛΑΗΟ 6 ν : ΤΕΖΣΖΖ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ-ΠΡΟΣΑΔΗ θνπφο ηεο παξνχζαο κειέηεο ήηαλ ε δηεξεχλεζε ησλ απφςεσλ ησλ θαηαλαισηψλ αλαθνξηθά κε ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο. Γηα ηελ πινπνίεζε ηεο παξνχζαο έξεπλαο, κνηξάζζεθαλ εξσηεκαηνιφγηα ζε 128 θαηαλαισηέο ηνπ λνκνχ Αηηηθήο. χκθσλα κε ηα θχξηα επξήκαηα ηεο κειέηεο, νη Έιιελεο θαηαλαισηέο αγνξάδνπλ ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο, ελψ ηα βηνινγηθά πξντφληα κε ηελ κεγαιχηεξε δήηεζε είλαη ηα ιαραληθά, ηα εζπεξηδνεηδή θαη ην ιάδη/ειηέο. Παξά ηελ νηθνλνκηθή θξίζε πνπ καζηίδεη ηεε ρψξα καο, ζεηηθφ είλαη ην γεγνλφο φηη κε ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ, γηα έλα κεγάιν θαηαλαισηψλ, παξαηεξείηαη αχμεζε ζηε πξνζσπηθή θαηαλάισζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ, αιιά θαη πξνζπκία θαηαβνιήο επηπιένλ ρξεκάησλ γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Δπηπξφζζεηα, ε έξεπλα έδεημε φηη νη θαηαλαισηέο επηιέγνπλ λα αγνξάζνπλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο θπξίσο γηα ηελ εκπηζηνζχλε ζηνπο παξαγσγνχο, ηε πνηθηιία βηνινγηθψλ πξντφλησλ, ηελ εχθνιε πξνζβαζηκφηεηα, αιιά θαη ηηο ρακειφηεξεο ηηκέο απφ ηα ππφινηπα ζεκεία πψιεζεο. Αληίζεηα, βαζηθφ εκπφδην, γηα φζνπο δελ αγνξάδνπλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο, είλαη ην γεγνλφο φηη δελ γλσξίδνπλ πνχ είλαη. Δπάιιεια, ε έξεπλα έδεημε φηη ν έιεγρνο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ εγγεθξηκέλνπο θνξείο, νη ρακειφηεξεο ηηκέο, αιιά θαη ηα πεξηζζφηεξα πξντφληα απφ ηνλ ηφπν θαηαγσγήο ηνπο, απνηεινχλ ηξία απφ ηα θπξηφηεξα θίλεηξα γηα ηελ αγνξά πξντφλησλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο. Αθφκε, νη θαηαλαισηέο πηζηεχνπλ φηη ππάξρνπλ πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ ελ φςεη νηθνλνκηθήο θξίζεο. χκθσλα κε ηηο παιηλδξνκήζεηο, εθηηκήζεθε φηη ε ειηθία, ε νηθνγελεηαθή θαηάζηαζε, αιιά θαη ην κνξθσηηθφ επίπεδν επεξεάδνπλ ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, φζν απμάλεηαη ε ειηθία, είλαη πην πηζαλφ λα αγνξάζνπλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο, γεγνλφο πνπ ζπκθσλεί κε παιαηφηεξεο έξεπλεο (Ghorbani and Hamraz, 2009, Birgit Roitner-Schobesberger et al.,2008). Αληίζεηα, φζνη είλαη παληξεκέλνη ή έρνπλ πςειφ κνξθσηηθφ επίπεδν είλαη ιηγφηεξν πηζαλφ λα αγνξάζνπλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο, γεγνλφο πνπ δελ ζπκθσλεί κε ηε ζεσξία, κηαο θαη νη Ghorbani θαη Hamraz ζε έξεπλα ηνπο απνδείμαλε φηη ην κέγεζνο ηεο νηθνγέλεηαο επεξεάδεη ζεηηθά ηελ αγνξαζηηθή απφθαζε γηα βηνινγηθά πξντφληα. Απφ ηελ άιιε, νη Rousseau θαη Vranken απνδεηθλχνπλ φηη ην πςειφ κνξθσηηθφ επίπεδν επεξεάδεη ζεηηθά ηελ θαηαλάισζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Δπίζεο, ε έξεπλα έδεημε φηη πεξηζζφηεξν πξφζπκνη λα πιεξψζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα γηα λα αγνξάζνπλ βηνινγηθά πξντφληα είλαη φζνη έρνπλ πςειφ εηζφδεκα. Αθφκε, ζρεηηθά κε ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο, νη ηδησηηθνί ππάιιεινη, νη απφθνηηνη ΑΔΗ/ΣΔΗ θαη νη θάηνρνη κεηαπηπρηαθψλ ζπνπδψλ είλαη πεξηζζφηεξν πηζαλφ λα 80 P a g e

81 αγνξάζνπλ ηα πξντφληα ηνπο απφ εθεί. Αλαθνξηθά κε ηηο πξννπηηθέο αλάπηπμεο, νη άληξεο είαλη πεξηζζφηεξν πηζαλφ λα πηζηεχνπλ φηη ππάξρνπλ δπλαηφηεηεο άλζηζεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ. Σελ ίδηα άπνςε έρνπλ θαη φζνη αγνξάδνπλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο, αιιά θαη φζνη είλαη πξφζπκνη λα πιεξψζνπλ επηπιένλ ρξήκαηα γηα ηελ αγνξά νξγαληθψλ πξντφλησλ. Αθφκε,ζχκθσλα κε ηνλ έιεγρν αλεμαξηεζίαο κεηαβιεηήο ρ2 πξνέθπςαλ θάπνηα ζπκπεξάζκαηα. Αξρηθά, νη έγγακνη, νη απφθνηηνη Λπθείνπ, νη ηδησηηθνί, θαζψο θαη φζνη έρνπλ εηήζην αηνκηθφ εηζφδεκα έσο αγνξάδνπλ πεξηζζφηεξν βηνινγηθά πξντφληα.αλαθνξηθά κε ηελ θαηαβνιή επηπιένλ ρξεκάησλ γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ, νη άληξεο δελ είλαη πξφζπκνη, ελψ κε πξφζπκνη παξνπζηάδνληαη θαη φζνη έρνπλ εηεζίν αηνκηθφ εηζφδεκα έσο Δπηπξφζζεηα, νη θαηαλαισηέο πνπ αγνξάδνπλ απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο είλαη νη έγγακνη, νη απφθνηηνη ΑΔΗ/ΣΔΗ, αιιά θαη νη ηδησηηθνί ππάιιεινη. Σέινο, απνδείρζεθε φηη νη γπλαίθεο θαη νη ηδησηηθνί ππάιιεινη πηζηεχνπλ φηη ππάξρνπλ πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ ελ φςεη νηθνλνκηθήο θξίζεο. Σέινο, δηαπηζηψλεηαη απφ ηελ έξεπλα φηη oη πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ ειιεληθψλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ παξά ηελ ζπλερηδφκελε νηθνλνκηθή θξίζε παξακέλνπλ ζεηηθέο, αθνχ ππάξρεη έληνλν ελδηαθέξνλ γηα επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηνπνίεζε ζηνλ θιάδν, φρη κφλν απφ αγξφηεο αιιά θαη απφ θαηνίθνπο αζηηθψλ πεξηνρψλ επαηζζεηνπνηεκέλνπο ζε ζέκαηα πεξηβάιινληνο. Αξρηθά, νη θαηαλαισηέο ζα πξέπεη λα ελεκεξσζνχλ πεξηζζφηεξν γηα ηα νθέιε ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ ηφζν γηα ηελ πγεία ηνπο, φζν θαη γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Απηφ κπνξεί λα γίλεη είηε κέζσ δηαθφξσλ εθπνκπψλ ζηελ ηειεφξαζε θαη ην ξαδηψθσλν, είηε κέζσ εμεηδηθεπκέλσλ πεξηνδηθψλ, είηε κέζσ δηαθφξσλ εθδειψζεσλ ζηηο νπνίεο ζα είλαη πξνζθεθιεκέλνη εγγεθξηκέλνη θνξείο πηζηνπνίεζεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ, ηαηξνί, δηαηξνθνιφγνη, γεσξγνί, αιιά θαη πεξηβαιινληνιφγνη, νη νπνίνη ζα ελεκέξσζνπλ κε ζηαηηζηηθά ζηνηρεία ηνπο θαηαλαισηέο γηα ηελ ζεηηθή πιεπξά ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ. Έρνληαο ελεκεξσζεί νη θαηαλαισηέο γηα ηα βηνινγηθά πξντφληα, ζα είλαη πεξηζζφηεξν πξφζπκνη λα πιεξψζνπλ γηα ηελ απφθηεζή ηνπο. Απφ ηελ άιιε, δελ αξθεί κφλν ε πξνζπκία ησλ θαηαλαισηψλ γηα αγνξά, αιιά θαη ε δπλαηφηεηα θάζε πεξηνρήο λα παξέρεη βηνινγηθά πξντφληα. Απηή ε παξνρή κπνξεί λα γίλεη απφ ηα supermarktets, ηα εηδηθά θαηαζηήκαηα, απφ ηηο ζπκβαηηθέο ιατθέο αγνξέο, θαζψο θαη απφ ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο. Χζηφζν, γηα λα πξνηηκήζνπλ νη θαηαλαισηέο ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο έλαληη ησλ άιισλ θαλαιηψλ δηαλνκήο ζα πξέπεη λα νξγαλσζεί κία βηνινγηθή ιατθή αγνξά ζε θάζε πεξηνρή, ψζηε λα κπνξνχλ νη θαηαλαισηέο λα πξνκεζεχνληαη ηα πξντφληα απφ απηέο. Δπίζεο, γηα λα επηβηψζνπλ, ζα πξέπεη νη ηηκέο ησλ πξντφλησλ ηνπο λα είλαη ρακειφηεξεο απφ ηα ππφινηπα ζεκεία πψιεζεο, ελψ απνηειεζκαηηθφ ζα ήηαλ θάζε πξντφλ λα θέξεη ζθξαγίδα πηζηνπνίεζεο φηη ην παξφλ πξντφλ είλαη βηνινγηθν. 81 P a g e

82 ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ Ξελφγισζζε Antonides G and W. Fred van Raaij. (1998). Consumer Behaviour: A European Perspective. Wiley, pp. 619 Briz T. and Ward R.W. (2009). Consumer awareness of organic products in Spain: An application of multinominal logit models. Food policy, 34, pp Crosby W. (1974). The organic food myth. The journal of the American medical association, 230 (2), pp Dammann W.K. and Smith C. (2009). Factors Affecting Low-income Women's Food Choices and the Perceived Impact of Dietary Intake and Socioeconomic Status on Their Health and Weight. Journal of Nutrition Education and Behavior, 41, pp FAO,2008 Ghorbani M.and Hamraz S. (2009). A Survey on Factors Affecting on Consumer s Potential Willingness to Pay for Organic Products in Iran. Trends in Agriculture Economics, 2, pp Klingbacher Flisabeth Austria country report Marreiros C., Lucas M.R., Röhrich K. (2010). Explaining organic food choice on the basis of socio-demographics. A study in Portugal and Germany. CEFAGE-UE Working Paper, pp Rodale R. ( 1971). Definition of organic food. Nature, 285 (14), pp. 807 Roitner-Schobesberger B., Darnhofer I., Somsook S., Vogl R. C. (2008). Consumer perceptions of organic foods in Bangkok, Thailand. Food policy, 33, pp Rousseau S. and Vranken L. (2013). Green market expansion by reducing information asymmetries: Evidence for labeled organic food products. Food policy, 40, pp Schimd O., Hamm U., Richter T. Dahlke A. (2004). A guide to Successful Organic Marketing Initiatives. Research Institute of Organic Agriculture, pp Thompson, G. and Kidwell J. (1998). Explaining the Choice of Organic Produce: Cosmetic Defects, Prices, and Consumer Preferences. American Journal of Agricultural Economics, 80, pp Tregear A., Dent J.B.,McGregor M.J. (1994). The Demand for Organically Grown Produce. British Food Journal, 96, pp Wandel, M. and Bugge, A. (1997). Environmental concern in consumer evaluation of food quality. Food Quality and Preference, 8, pp (8) 82 P a g e

83 Williams C (2002). Nutritional quality of organic food: Shades of grey or shades of green?. Proceedings of the nutrition society, 61, pp Wright S. (1997). Europe goes organic. Food Ingredients Europe, 3, pp Zepeda L. and Deal D. (2009). Organic and local food consumer behaviour:alphabet Theory. International Journal of Consumer Studies, pp. 1-9 Διιεληθή Απνζηνιφπνπινο Γ. Κ. (2009). Τρόθιμα και Καηαναλωηής: Γιεπιζηημονική Προζέγγιζη ζηη Βιώζιμη Καηανάλωζη Τροθίμων. Διιελνεθδνηηθή, Αζήλα Γαιαλνπνχινπ-ελδνχθα., Γεσξγνχδεο Α., Καικνπξηδή Κ., Κξπζηάιιεο Α., Λίγδα Υ., Μειηάδνπ Γ., Παλαγηψηνπ Δ., Φσηφπνπινο Υ. (2001). Βιολογική γεωργία:σηότοι-προοπηικές. Βηνινγηθή γεσξγία θπηηθή θαη δστθή παξαγσγή, ηακνχιεο Α.Δ, Αζήλα Γαιαλνπνιχινπ-ελδνχθα. (2001). Δνηαηική, Δναλλακηική και Οικολογική γεωργία. ΒΖΜΑ, Δθεκεξίδα ηεο έλσζεο γεσπφλσλ Ν.Λαξίζεο, 17, pp 1-5 ICAP, 2001: βιολογικές καλλιέργειες- βιολογικά προϊόνηα, Αζήλα ICAP, 2002 ICAP, 2003 ICAP Kιαδηθή Μειέηε, Κεξάλεο Γηψξγνο, Θενδνζίνπ Ησάλλα. (2010). Αγορές Αγροηών-Αγορές Βιοκαλλιεργηηών. Η Απεσθείας Γιάθεζη ηης ηροθής ζηην Δλλάδα και ηον κόζμο. ζην Miller T.G. (1999). Βιώνονηας ηο περιβάλλον 2. Αξρέο πεξηβαιινληηθψλ επηζηεκψλ, 9ε έθδνζε, Ίσλ, Αζήλα Γηαδίθηπν Hellastat-Αλάιπζε αγνξάο P a g e

84 WOOA (2012). The World of Organic Agriculture ifoam 2012 summary.pdf, ALARM-CSE, Πξάζηλν Μάξθεηηλγθ: ηάζεηο, Αληηιήςεηο & πκπεξηθνξά ησλ Διιήλσλ Καηαλαισηψλ- Έξεπλα 2011, P a g e

85 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 85 P a g e

86 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 1: ΔΡΩΣΖΜΑΣΟΛΟΓΗΟ Αξηζκόο εξσηεκαηνινγίνπ ΥΑΡΟΚΟΠΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΣΜΖΜΑ ΟΗΚΗΑΚΖ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΚΑΗ ΟΗΚΟΛΟΓΗΑ «Βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο: πξννπηηθέο, κέιινλ θαη άπνςε θαηαλαισηψλ» Δξσηεκαηνιφγην ην πιαίζην ηεο εθπφλεζεο ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο δηεμάγεηαη έξεπλα κε ζθνπφ ηε κειέηε ηεο άπνςεο ησλ θαηαλαισηψλ γηα ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο, θαζψο θαη ηηο πξννπηηθέο αλάπηπμεο απηψλ. Παξαθαιείζζε λα δηαζέζεηε κεξηθά ιεπηά γηα ηε ζπκπιήξσζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, ην νπνίν ζα ζπκβάιιεη θαζνξηζηηθά ζηελ πξαγκάησζε ηεο έξεπλάο κνπ. Να ζεκεησζεί φηη νη απαληήζεηο είλαη απφξξεηεο θαη αλψλπκεο. A. ΓΖΜΟΓΡΑΦΗΚΑ ΥΑΡΑΚΣΖΡΗΣΗΚΑ 1. Φχιν Άλδξαο Γπλαίθα 2. Ζιηθία: Οηθνγελεηαθή Καηάζηαζε Άγακνο Έγγακνο Γηαδεπγκέλνο ε δηάζηαζε ε ρεξεία Άιιν: Πξνζηαηεπφκελα Μέιε 86 P a g e

87 Καλέλα Ναη Αξηζκφο: Μνξθσηηθφ επίπεδν Απφθνηηνο Γεκνηηθνχ Απφθνηηνο Γπκλαζίνπ Απφθνηηνο Λπθείνπ Απφθνηηνο Ηδησηηθήο ρνιήο Απφθνηηνο ΑΔΗ/ΣΔΗ Μεηαπηπρηαθέο πνπδέο 6. Δπάγγεικα δεκφζηνο ππάιιεινο ηδησηηθφο ππάιιεινο ειεχζεξνο επγγεικαηίαο θνηηεηήο/ηξηα ζπληαμηνχρνο νηθηαθά άλεξγνο άιιν: Δηήζην αηνκηθφ εηζφδεκα Άλσ ησλ Μεληαία έμνδα ζε ηξφθηκα (θαηά άηνκν) Άλσ ησλ ε ηη πεξηνρή δείηε; 87 P a g e

88 Αζηηθή Αγξνηηθή Ζκηαζηηθή B. ΚΑΣΑΝΑΛΩΖ ΒΗΟΛΟΓΗΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ 10. Γλσξίδεηε ηη είλαη ηα βηνινγηθά πξτφληα; Καζφινπ Λίγν Αξθεηά Πνιχ Πάξα πνιχ 11. Γλσξίδεηε πνηα είλαη ηα νθέιε πνπ πξνζθέξνληαη ζηνλ αλζξψπηλν νξγαληζκφ απφ ηελ θαηαλάισζή ηνπο; Καζφινπ Λίγν Αξθεηά Πνιχ Πάξα πνιχ 12. Απφ πνπ ελεκεξσζήθαηε γηα ηα βηνινγηθά πξντφληα; Απφ ην Γηαδίθηπν Απν ηα Μέζα Μαδηθήο Δπηθνηλσλίαο Απφ ζπγγελείο θαη θίινπο Απφ άιιε πεγή:...(παξαθαιψ αλαθέξεηε) 13. Πφζν ζπρλά αγνξάδεηε βηνινγηθά πξντφληα; Πνηέ Ληγφηεξν απφ κηα θνξά ην κήλα 1-3 θνξέο ην κήλα Μηα θνξά ηελ εβδνκάδα Πεξηζζφηεξν απφ κηα θνξά ηελ εβδνκάδα 14. Πνηα/ πνηεο απφ ηηο παξαθάησ θαηεγνξίεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ αγνξάδεηε ζπλήζσο; (κπνξείηε λα δψζεηε παξαπάλσ απφ κηα απάληεζεηο) Λάδη / ειηέο Κξαζί 88 P a g e

89 Δζπεξηδνεηδή (π.ρ. πνξηνθάιηα, ιεκφληα, καληαξίληα θιπ) Γεκεηξηαθά Ξεξνί θαξπνί Κξέαο Λαραληθά Όζπξηα Γαιαθηνθνκηθά Παηδηθέο ηξνθέο 15. Με ην πέξαζκα ηνπ ρξφλνπ ηη ηζρχεη φζνλ αθνξά ηελ πξνζσπηθή ζαο θαηαλάισζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ; Έρεη απμεζεί πνιχ Έρεη απμεζεί ιίγν Γελ έρεη επεξεαζηεί Έρεη κεησζεί ιίγν Έρεη κεησζεί πνιχ 16. ε πνην βαζκφ πηζηεχεηε φηη ηα βηνινγηθά πξντφληα είλαη έλαληη ησλ ζπκβαηηθψλ: Καζφινπ Λίγν Αξθεηά Πνιχ Πάξα Πνιχ Φηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ θαζψο δελ ρξεζηκνπνηνχληαη ρεκηθέο νπζίεο Πεξηζζφηεξν πγηεηλά Πην αζθαιή Πην θξέζθα Πην γεπζηηθά Πην πνηνηηθά 17. Καηά πφζν επεξεάδεηαη ε απφθαζή ζαο γηα θαηαλάισζε βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηνπο παξαθάησ παξάγνληεο; Καζφινπ Λίγν Αξθεηά Πνιχ Πάξα Πνιχ Δκθάληζε Πνηφηεηα 89 P a g e

90 Σηκή Γεχζε Πξνζβαζηκφηεηα Γλψζε ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ βηνινγηθσλ πξντφλησλ 18. Δίζηε πξφζπκνη λα πιεξψζεηε επηπιένλ ρξήκαηα γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ; Ναη Όρη 19. Πνηα ζεκεία πψιεζεο επηιέγεηε γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ; (κπνξείηε λα δψζεηε παξαπάλσ απφ κηα απάληεζεηο) Supermarkets Βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο Δηδηθά θαηζηήκαηα πψιεζεο βηνινγηθψλ πξντφλησλ Απεπζείαο απφ ηνπο παξαγσγνχο Υνλδξέκπνξνη πλεηαηξηζκνί Γηαδίθηπν Γ.ΒΗΟΛΟΓΗΚΔ ΛΑΪΚΔ ΑΓΟΡΔ 20. Γλσξίδεηε ηελ χπαξμε βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ; Όρη Ναη 21. Αλ επηιέγεηε ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο, γηα πνην ιφγν ην θάλεηε; (Γηαθνξεηηθά ζπλερίζηε κε ηελ εξψηεζε 20) Δχθνιε πξνζβαζηκφηεηα Δκπηζηνζχλε ζηνπο παξαγσγνχο φηη ηα πξντφληα είλαη βηνινγηθά Πνηθηιία βηνινγηθψλ πξντφλησλ Υακειφηεξεο ηηκέο Άιιν 22. Αλ ΓΔΝ επηιέγεηε ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο σο ζεκείν πψιεζεο, γηα πνην ιφγν; Γελ γλσξίδσ πνπ είλαη 90 P a g e

91 Μεγάιε απφζηαζε απφ ην ζπίηη Έιιεηςε εκπηζηνζχλεο φηη ην πξντφλ είλαη βηνινγηθφ Καθή πνηφηεηα ιφγσ έθζεζεο ησλ πξντφλησλ Άιιν 23. Πνηα απφ ηα παξαθάησ ζεσξείηε φηη κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ θίλεηξα γηα ηελ αγνξά βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ηηο ιατθέο αγνξέο; Υακειφηεξε ηηκή Έιεγρνο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ απν εγγεθξηκέλνπο θνξείο Πεξηζζφηεξα πξντφληα απφ ηνλ ηφπν θαηαγσγήο ζαο Πεξηζζφηεξε δηαθήκηζε απφ ηα Μέζα Μαδηθήο Δπηθνηλσλίαο Γπλαηφηεηα παξαγγειίαο θαη δηαλνκήο ησλ βηνινγηθψλ πξντφλησλ απφ ην ζπίηη Άιιν 24. Θεσξείηε φηη ππάξρνπλ πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθψλ ιατθψλ αγνξψλ ελ φςεη νηθνλνκηθήο θξίζεο; Ναη Όρη αο επραξηζηψ πνιχ γηα ηνλ ρξφλν ζαο! 91 P a g e

92 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 2: ΠΗΝΑΚΔ ΤΥΝΟΣΖΣΩΝ Πίλαθαο 16: Φύιν εξσηεζέλησλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Γπλαίθα 65 50,8 50,8 50,8 Άλδξαο 63 49,2 49,2 100 χλνιν Πίλαθαο 17: Οηθνγελεηαθή θαηάζηαζε εξσηεζέλησλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Άγακνο 58 45,3 45,3 45,3 Έγγακνο 60 46,9 46,9 92,2 Γηαδεπγκέλνο 2 1,6 1,6 93,8 ε δηάζηαζε 1 0,8 0,8 94,5 ε ρεξεία 6 4,7 4,7 99,2 Άιιν 1 0,8 0,8 100 χλνιν Πίλαθαο 18: Πξνζηαηεπόκελα κέιε εξσηεζέλησλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 77 60,2 60,2 60,2 Ναη 51 39,8 39,8 100 χλνιν P a g e

93 Πίλαθαο 19: Αξηζκόο πξνζηαηεπόκελσλ κειώλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ ,6 22,4 22, , , ,3 16,3 89, ,9 10,2 100 χλνιν 49 38,3 100 Missing Καλέλα 77 60,2 Αλαπάληεηα 2 1,6 χλνιν 79 61,7 χλνιν Πίλαθαο 20: Μνξθσηηθό επίπεδν εξσηεζέλησλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Απ. Γεκνηηθνχ 11 8,6 8,6 8,6 Απ. Γπκλαζίνπ 7 5,5 5,5 14,1 Απ. Λπθείνπ 42 32,8 32,8 46,9 Απ.Ηδηση.ρνιήο 17 13,3 13,3 60,2 Απ. ΑΔΗ/ΣΔΗ 39 30,5 30,5 90,6 Μεηαπη.πνπδέο 12 9,4 9,4 100 χλνιν P a g e

94 Πίλαθαο 21: Δπάγγεικα εξσηεζέλησλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Γεκ.ππάιιεινο 18 14,1 14,1 14,1 Ηδηση.ππάιιεινο 34 26,6 26,6 40,6 Δι.επαγγεικαηίαο 24 18,8 18,8 59,4 Φνηηεηήο/ηξηα 16 12,5 12,5 71,9 πληαμηνχρνο ,9 Οηθηαθά 11 8,6 8,6 87,5 Άλεξγνο 10 7,8 7,8 95,3 Άιιν 6 4,7 4,7 100 χλνιν Πίλαθαο 22: Δηήζην αηνκηθό εηζόδεκα εξσηεζέλησλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ ,6 33,9 33, ,6 26,8 60, ,3 20,5 81, ,4 9,4 90, ,1 3,1 93, ,3 2,4 96,1 Άλσ ησλ χλνιν ,2 100 Missing Αλαπάληεηα 1 0,8 χλνιν ,9 3, P a g e

95 Πίλαθαο 23: Μεληαία έμνδα ζε ηξόθηκα (θαηά άηνκν) πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ ,4 34,4 34, ,4 34,4 68,8 Άλσ ησλ ,3 31,3 100 χλνιν Πίλαθαο 24: Βαζκόο ζπκθσλίαο κε ηελ πξόηαζε: γλσξίδεηε ηη είλαη ηα βηνινγηθά πξντόληα; πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Καζφινπ Λίγν 12 9,4 9,4 9,4 Αξθεηά 47 36,7 36,7 46,1 Πνιχ 36 28,1 28,1 74,2 Πάξα πνιχ 33 25,8 25,8 100 χλνιν Πίλαθαο 25: Βαζκόο ζπκθσλίαο κε ηελ πξόηαζε: γλσξίδεηε πνηα είλαη ηα νθέιε πνπ πξνζθέξνληαη ζηνλ αλζξώπηλν νξγαληζκό από ηελ θαηαλάισζή ηνπο; πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Καζφινπ 1 0,8 0,8 0,8 Λίγν 12 9,4 9,4 10,2 Αξθεηά 56 43,8 43,8 53,9 Πνιχ 27 21,1 21,1 75 Πάξα πνιχ χλνιν P a g e

96 Πίλαθαο 26: Δλεκέξσζε γηα ηα βηνινγηθά πξντόληα πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Γηαδίθηπν 34 26,6 26,8 26,8 Μ.Μ.Δ ,4 23,6 50,4 πγγελείο 33 25, ,4 θαη θίινη Άιιε πεγή 30 23,4 23,6 100 χλνιν ,2 100 Missing Αλαπάληεηα 1 0,8 χλνιν Πίλαθαο 27: πρλόηεηα αγνξάο βηνινγηθώλ πξντόλησλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Πνηέ 6 4,7 4,7 4,7 Ληγφηεξν απφ κηα θνξά ην κήλα 22 17,2 17,2 21,9 1-3 θνξέο ην κήλα Μηα θνξά ηελ εβδνκάδα Πεξηζζφηεξν απφ κηα θνξά ηελ εβδνκάδα , ,3 27,3 81,3 24 1,8 1,8 100 χλνιν P a g e

97 Πίλαθαο 28: Αγνξά βηνινγηθνύ ιαδηνύ/βηνινγηθώλ ειηώλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 63 49,2 49,2 49,2 Ναη 65 50,8 50,8 100 χλνιν Πίλαθαο 29: Αγνξά βηνινγηθνύ θξαζηνύ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 92 71,9 71,9 71,9 Ναη 36 28,1 28,1 100 χλνιν Πίλαθαο 30: Αγνξά βηνινγηθώλ εζπεξηδνεηδώλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 35 27,3 27,3 27,3 Ναη 93 72,7 72,7 100 χλνιν Πίλαθαο 31: Αγνξά βηνινγηθώλ δεκεηξηαθώλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 78 60,9 60,9 60,9 Ναη 50 39,1 39,1 100 χλνιν P a g e

98 Πίλαθαο 32: Αγνξά βηνινγηθώλ μεξώλ θαξπώλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 98 76,6 76,6 76,6 Ναη 30 23,4 23,4 100 χλνιν Πίλαθαο 33: Αγνξά βηνινγηθνύ θξέαηνο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 93 72,7 72,7 72,7 Ναη 35 27,3 27,3 100 χλνιν Πίλαθαο 34: Αγνξά βηνινγηθώλ ιαραληθώλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 28 21,9 21,9 21,9 Ναη ,1 78,1 100 χλνιν Πίλαθαο 35: Αγνξά βηνινγηθώλ νζπξίσλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 70 54,7 54,7 54,7 Ναη 58 45,3 45,3 100 χλνιν P a g e

99 Πίλαθαο 36: Αγνξά βηνινγηθώλ γαιαθηνθνκηθώλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 94 73,4 73,4 73,4 Ναη 34 26,6 26,6 100 χλνιν Πίλαθαο 37: Αγνξά βηνινγηθώλ παηδηθώλ ηξνθώλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη ,6 90,6 90,6 Ναη 12 9,4 9,4 100 χλνιν Πίλαθαο 38: Αιιαγέο ζηελ θαηαλάισζε βηνινγηθώλ πξντόλησλ πρλφηεηα Έρεη απμεζεί πνιχ Έρεη απμεζεί ιίγν Γελ έρεη επεξεαζηεί Έρεη κεησζεί ιίγν Έρεη κεησζεί πνιχ χλνιν ,4 100 Missing Αλαπάληεηα 2 1,6 χλνιν επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ 34 26, ,1 28,6 55, ,8 40, ,6 1,6 97,6 3 2,3 2, P a g e

100 Πίλαθαο 39: Βαζκόο ζπκθλσίαο κε ηελ πξόηαζε: ηα βηνινγηθά πξντόληα είλαη θηιηθά πξνο ην πεξηβάιινλ θαζώο δελ ρξεζηκνπνηνύληαη ρεκηθέο νπζίεο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Καζφινπ 3 2,3 2,4 2,4 Λίγν 3 2,3 2,4 4,7 Αξθεηά 19 14, ,7 Πνιχ 40 31,3 31,5 51,2 Πάξα πνιχ 62 48,4 48,8 100 χλνιν ,2 100 Missing Αλαπάληεηα 1 0,8 χλνιν Πίλαθαο 40: Βαζκόο ζπκθλσίαο κε ηελ πξόηαζε: βηνινγηθά πξντόληα είλαη πεξηζζόηεξν πγηεηλά πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Καζφινπ 3 2,3 2,3 2,3 Λίγν 3 2,3 2,3 4,7 Αξθεηά 13 10,2 10,2 14,8 Πνιχ 44 34,4 34,4 49,2 Πάξα 65 50,8 50,8 100 πνιχ χλνιν P a g e

101 Πίλαθαο 41: Βαζκόο ζπκθλσίαο κε ηελ πξόηαζε: ηα βηνινγηθά πξντόληα είλαη πην αζθαιή πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Καζφινπ 2 1,6 1,6 1,6 Λίγν 5 3,9 4 5,6 Αξθεηά 38 29,7 30,6 36,3 Πνιχ 43 33,6 34,7 71 Πάξα πνιχ 36 28, χλνιν ,9 100 Missing Αλαπάληεηα 4 3,1 χλνιν Πίλαθαο 42: Βαζκόο ζπκθλσίαο κε ηελ πξόηαζε: ηα βηνινγηθά πξντόληα είλαη πην θξέζθα πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Καζφινπ 4 3,1 3,3 3,3 Λίγν 7 5,5 5,8 9,1 Αξθεηά 56 43,8 46,3 55,4 Πνιχ 28 21,9 23,1 78,5 Πάξα πνιχ 26 20,3 21,5 100 χλνιν ,5 100 Missing Αλαπάληεηα 7 5,5 χλνιν P a g e

102 Πίλαθαο 43: Βαζκόο ζπκθλσίαο κε ηελ πξόηαζε: ηα βηνινγηθά πξντόλα είλαη πην γεπζηηθά πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Καζφινπ 2 1,6 1,6 1,6 Λίγν 18 14,1 14,3 15,9 Αξθεηά 33 25,8 26,2 42,1 Πνιχ 34 26, Πάξα πνιχ 39 30, χλνιν ,4 100 Missing Αλαπάληεηα 2 1,6 χλνιν Πίλαθαο 44: Βαζκόο ζπκθλσίαο κε ηελ πξόηαζε: ηα βηνινγηθά πξντόληα είλαη πην πνηνηηθά πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Καζφινπ 3 2,3 2,4 2,4 Λίγν 3 2,3 2,4 4,7 Αξθεηά ,1 22,8 Πνιχ 38 29,7 29,9 52,8 Πάξα πνιχ 60 46,9 47,2 100 χλνιν ,2 100 Missing Αλαπάληεηα 2 1,6 χλνιν P a g e

103 Πίλαθαο 45: Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ κε βάζε ηελ εκθάληζε πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Καζφινπ 30 23,4 23,8 23,8 Λίγν 49 38,3 38,9 62,7 Αξθεηά 29 22, ,7 Πνιχ 11 8,6 8,7 94,4 Πάξα πνιχ 7 5,5 5,6 100 χλνιν ,4 100 Missing Αλαπάληεηα 2 1,6 χλνιν Πίλαθαο 46: Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ κε βάζε ηελ πνηόηεηα πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Καζφινπ 3 2,3 2,4 2,4 Λίγν 4 3,1 3,2 5,6 Αξθεηά 17 13,3 13,5 19 Πνιχ 34 26, Πάξα πνιχ 68 53, χλνιν ,4 100 Missing Αλαπάληεηα 2 1,6 χλνιν P a g e

104 Πίλαθαο 47: Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ κε βάζε ηελ ηηκή πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Καζφινπ 12 9,4 9,4 9,4 Λίγν 20 15,6 15,7 25,2 Αξθεηά 25 19,5 19,7 44,9 Πνιχ ,2 70,1 Πάξα πνιχ 38 29,7 29,9 100 χλνιν ,2 100 Missing Αλαπάληεηα 1 0,8 χλνιν Πίλαθαο 48: αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ κε βάζε ηελ γεύζε πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Καζφινπ 4 3,1 3,1 3,1 Λίγν 9 7 7,1 10,2 Αξθεηά 31 24,2 24,4 34,6 Πνιχ 46 35,9 36,2 70,9 Πάξα πνιχ 37 28,9 29,1 100 χλνιν ,2 100 Missing Αλαπάληεηα 1 0,8 χλνιν P a g e

105 Πίλαθαο 49: Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ κε βάζε ηελ πξνζβαζηκόηεηα πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Καζφινπ 12 9,4 9,8 9,8 Λίγν 37 28,9 30,1 39,8 Αξθεηά 36 28,1 29,3 69,1 Πνιχ 25 19,5 20,3 89,4 Πάξα πνιχ 13 10,2 10,6 100 χλνιν ,1 100 Missing Αλαπάληεηα 5 3,9 χλνιν Πίλαθαο 50: Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ κε βάζε ηελ γλώζε ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθώλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Καζφινπ 16 12,5 13,3 13,3 Λίγν 19 14,8 15,8 29,2 Αξθεηά 47 36,7 39,2 68,3 Πνιχ 22 17,2 18,3 86,7 Πάξα πνιχ 16 12,5 13,3 100 χλνιν ,8 100 Missing Αλαπάληεηα 8 6,3 χλνιν P a g e

106 Πίλαθαο 51: Πξνζπκία θαηαβνιήο επηπιένλ ρξεκάησλ γηα ηελ αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 44 34,4 34,4 34,4 Ναη 84 65,6 65,6 100 χλνιν Πίλαθαο 52: Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηα supermarkets πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 68 53,1 53,1 53,1 Ναη 60 46,9 46,9 100 χλνιν Πίλαθαο 53: Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 28 21,9 21,9 21,9 Ναη ,1 78,1 100 χλνιν P a g e

107 Πίλαθαο 54: Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηα εηδηθά θαηαζηήκαηα πώιεζεο βηνινγηθώλ πξντόλησλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 78 60,9 60,9 60,9 Ναη 50 39,1 39,1 100 χλνιν Πίλαθαο 55: Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ απεπζείαο από ηνπο παξαγσγνύο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 78 60,9 60,9 60,9 Ναη 50 39,1 39,1 100 χλνιν Πίλαθαο 56: Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηνπο ρνλδξέκπνξνπο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη ,7 97,7 97,7 Ναη 3 2,3 2,3 100 χλνιν P a g e

108 Πίλαθαο 57: Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηνπο ζπλεηαηξηζκνύο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη ,4 84,4 84,4 Ναη 20 15,6 15,6 100 χλνιν Πίλαθαο 58: Αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ην δηαδίθηπν πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη ,4 98,4 98,4 Ναη 2 1,6 1,6 100 χλνιν Πίλαθαο 59: Αγνξά από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 20 15,6 15,6 15,6 Ναη ,4 84,4 100 χλνιν Πίλαθαο 60: Αγνξά πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ιόγσ εύθνιεο πξνζβαζηκόηεηαο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 76 70,4 70,4 70,4 108 P a g e

109 Ναη 32 29,6 29,6 100 χλνιν Πίλαθαο 61: Αγνξά πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ιόγσ εκπηζηνζύλεο ζηνπο παξαγσγνύο όηη ηα πξντόληα είλαη βηνινγηθά πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 36 33,3 33,3 33,3 Ναη 72 66,7 66,7 100 χλνιν Πίλαθαο 62: Αγνξά πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ιόγσ πνηθηιίαο βηνινγηθώλ πξντόλησλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 64 59,3 59,3 59,3 Ναη 44 40,7 40,7 100 χλνιν Πίλαθαο 63: Αγνξά πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ιόγσ ρακειόηεξσλ ηηκώλ πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 89 82,4 82,4 82,4 Ναη 19 17,6 17,6 100 χλνιν P a g e

110 Πίλαθαο 64: Αγνξά πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο γηα άιινπο ιόγνπο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη ,6 92,6 92,6, Ναη 8 7,4 7,4 100 χλνιν Πίλαθαο 65:Με αγνξά πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο γηαηί δελ είλαη γλσζηή ε ηνπνζεζία ηνπο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη ,1 89,1 89,1 Ναη 14 10,9 10,9 100 χλνιν Πίλαθαο 66:Με αγνξά πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ιόγσ κεγάιεο απόζηαζεο από ην ζπίηη πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη ,8 93,8 93,8 Ναη 8 6,3 6,3 100 χλνιν P a g e

111 Πίλαθαο 67:Με αγνξά πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ιόγσ έιιεηςεο εκπηζηνζύλεο όηη ην πξντόλ είλαη βηνινγηθό πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη ,3 95,3 95,3 Ναη 6 4,7 4,7 100 χλνιν Πίλαθαο 68:Με αγνξά πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ιόγσ θαθήο πνηόηεηαο ηνπο εμαηηίαο ηεο έθζεζεο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη Ναη χλνιν Πίλαθαο 69: Με αγνξά πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο γηα άιινπο ιόγνπο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη ,9 96,9 96,9 Ναη 4 3,1 3,1 100 χλνιν P a g e

112 Πίλαθαο 70: Κίλεηξν γηα αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ε ρακειόηεξε ηηκή πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 54 42,2 42,2 42,2 Ναη 74 57,8 57,8 100 χλνιν Πίλαθαο 71: Κίλεηξν γηα αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ν έιεγρνο ησλ βηνινγηθώλ πξντόλησλ από εγγεθξηκέλνπο θνξείο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 48 37,5 37,5 37,5 Ναη 80 62,5 62,5 100 χλνιν Πίλαθαο 72: Κίλεηξν γηα αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ηα πεξηζζόηεξα πξντόληα από ηνλ ηόπν θαηαγσγήο ηνπο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 90 70,3 70,3 70,3 Ναη 38 29,7 29,7 100 χλνιν P a g e

113 Πίλαθαο 73: Κίλεηξν γηα αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ε πεξηζζόηεξε δηαθήκηζε από ηα Μ.Μ.Δ. πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη Ναη χλνιν Πίλαθαο 74: Κίλεηξν γηα αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο ε δπλαηόηεηα παξαγγειίαο θαη δηαλνκήο ησλ βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ην ζπίηη πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη ,8 93,8 93,8 Ναη 5 6,3 6,3 100 χλνιν Πίλαθαο 75:Άιιν θίλεηξν γηα αγνξά βηνινγηθώλ πξντόλησλ από ηηο βηνινγηθέο ιατθέο αγνξέο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη ,7 86,7 86,7 Ναη 17 13,3 13,3 100 χλνιν P a g e

114 Πίλαθαο 76:Πξννπηηθέο αλάπηπμεο ησλ βηνινγηθώλ ιατθώλ αγνξώλ ελ όςεη νηθνλνκηθήο θξίζεο πρλφηεηα επί ηνπ ζπλφινπ ησλ έγθπξσλ Όρη 26 20,3 20,3 20,3 Ναη ,7 79,7 100 χλνιν P a g e

115 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 3: ΛΑΪΚΔ ΑΓΟΡΔ ΒΗΟΛΟΓΗΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΣΩΝ(ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΑ) 115 P a g e

116 116 P a g e

117 117 P a g e