1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΩΝ ΑΡΔΕΥΣΕΩΝ

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΩΝ ΑΡΔΕΥΣΕΩΝ"

Transcript

1 1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΩΝ ΑΡΔΕΥΣΕΩΝ Άρδευση είναι η παροχή πρόσθετου νερού στις καλλιέργειες, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες τους σε νερό και να πραγματοποιηθεί κανονική ανάπτυξη αυτών με στόχο την ενίσχυση της παραγωγής ή της αισθητικής αξίας τους. Ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται το νερό στο χωράφι ονομάζεται μέθοδος άρδευσης. Το αρδευτικό σύστημα είναι το σύνολο των μηχανισμών, αγωγών, εξαρτημάτων και συσκευών εφαρμογής που πρέπει να εγκατασταθούν ώστε το νερό ξεκινώντας από την πηγή να φτάνει στην υπό άρδευση περιοχή με την απαιτούμενη παροχή, στο χρόνο που χρειάζεται. Ο κάθε τεχνολόγος γεωπόνος πρέπει να γνωρίζει πόσο νερό, κάθε πότε, και πώς πρέπει να χορηγείται στα φυτά για να αναπτυχθούνκαι να δώσουν την καλύτερη παραγωγή ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ Το έδαφος είναι ένα σύνθετο υλικό στο οποίο υπάρχουν και οι τρεις φάσεις της ύλης, η στερεή, η υγρή και η αέρια. Ο όγκος που καταλαμβάνει η καθεμία από αυτές τις υλικές φάσεις στο συνολικό όγκου του εδάφους διαφοροποιείται από έδαφος σε έδαφος, ανάλογα με τις φυσικές και βιοχημικές ιδιότητές του. Σε γενικές γραμμές ο όγκος που καταλαμβάνει η στερεά φάση (αποτελούν τα ανόργανα και οργανικά συστατικά του εδάφους), ανέρχεται στο 50%. Τον υπόλοιπο όγκο καταλαμβάνουν η υγρή και αέρια φάση, δηλαδή το νερό και ο εδαφικός αέρας. Ένα αντιπροσωπευτικό έδαφος αποτελείται κατά το μισό περίπου του όγκου του από στερεά συστατικά (ανόργανα και οργανικά) και κατά το άλλο μισό από αέρα και νερό. Ο αέρας και το νερό βρίσκονται στους εδαφικούς πόρους δηλ. στα κενά ανάμεσα στους κόκκους των ανόργανων υλικών. Η μηχανική σύσταση του εδάφους Το μέγεθος των τεμαχιδίων ή κόκκων, του εδάφους, προσδιορίζει την μηχανική σύσταση, ή υφή του. Τα ανόργανα τεμαχίδια του εδάφους ανάλογα με το μέγεθος τους χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες ή κλάσματα: Τεμαχίδια με διάμετρο από 0,05 έως 2 χιλιοστά, είναι άμμος, με διάμετρο από 0,002 έως 0,05 χιλιοστά είναι ιλύς, και τέλος με διάμετρο μικρότερη από 0,002 χιλιοστά είναι άργιλος. Κόκκοι με διάμετρο μεγαλύτερη από 2 χιλιοστά είναι χαλίκια, είναι κατά κανόνα ανενεργά και δεν θεωρούνται ότι αποτελούν μέρος αυτού που χαρακτηρίζεται ως παραγωγικό έδαφος. Τα τεμαχίδια της άμμου είναι αισθητά με την αφή και διακρίνονται εύκολα με γυμνό μάτι. Η ιλύς έχει εμφάνιση και υφή αλεύρου και τα τεμαχίδιά της μόλις που διακρίνονται με γυμνό μάτι. Τα μεμονωμένα τεμαχίδια της αργίλου, δεν διακρίνονται με γυμνό μάτι και συναντώνται σε μεγάλο ποσοστό σε τόσο μικρό μέγεθος, που δεν διακρίνονται ούτε με το μικροσκόπιο. Η διόγκωση των υγρών εδαφών, καθώς και η ρωγμάτωσή τους όταν είναι σε ξηρή κατάσταση, οφείλονται στην περιεχόμενη άργιλο. Το μέγεθος των εδαφικών κόκκων έχει σημαντική επίδραση στη ροή του εδαφικού νερού, στην κυκλοφορία του αέρα μέσα στο έδαφος και στις φυσικοχημικές αντιδράσεις οι οποίες έχουν μεγάλη σημασία στην ανάπτυξη και επιβίωση των καλλιεργειών. Ένα έδαφος χοντρόκοκκο συγκρατεί λίγο νερό σε σχέση με ένα λεπτόκοκκο. Για το λόγο αυτό η δόση και η συχνότητα άρδευσης διαφοροποιείται από τη μία στην άλλη κατηγορία εδάφους. Η επί τοις εκατό περιεκτικότητα ενός εδάφους σε άμμο, ιλύ και άργιλο ονομάζεται μηχανική σύσταση του εδάφους. Ανάλογα με την μηχανική τους σύσταση τα εδάφη κατατάσσονται σε 12

2 κατηγορίες. Πολύ συχνά όμως από πλευράς αρδεύσεων, θεωρείται σκόπιμος και πρακτικός ο διαχωρισμός σε 3 μεγάλες ομάδες, στα ελαφράς, μέσης και βαριάς σύστασης εδάφη ή συνηθέστερα ελαφρά, μέσα και βαριά, αντιστοίχως. Ελαφρά, είναι τα αμμώδη εδάφη στα οποία επικρατεί το κλάσμα της άμμου (ονομάζονται ελαφρά εδάφη, διότι είναι εύκολη η κατεργασία τους με τα γεωργικά μηχανήματα) Μέσα, είναι τα πηλώδη εδάφη είναι αυτά στα οποία η άμμος και η άργιλος βρίσκονται σε ίσες περίπου αναλογίες Βαριά, είναι τα αργιλώδη εδάφη είναι τα εδάφη στα οποία επικρατεί η άργιλος (ονομάζονται βαριά εδάφη, διότι είναι δύσκολη η κατεργασία τους με τα γεωργικά μηχανήματα) Τα πλεονεκτήματα και προβλήματα από γεωργική άποψη (κατεργασία, ικανότητα συγκράτησης νερού, παραγωγικότητα) των εδαφών με τη μηχανική σύσταση συνοψίζονται ως εξής: Εδάφη με χονδρόκκοκη άμμο Εύκολη στράγγιση. Εύκολη κατεργασία του εδάφους. Το έδαφος θερμαίνεται εύκολα και πιο γρήγορα την άνοιξη, διευκολύνοντας την πρώιμη σπορά. - Μικρή ικανότητα συγκράτησης του νερού, άρα δεν εφοδιάζουν τα φυτά με επαρκές νερό. - Μικρή ικανότητα συγκράτησης των θρεπτικών στοιχείων για τη θρέψη των φυτών. - Τα θρεπτικά στοιχεία εύκολα εκπλύνονται και μετακινούνται στους βαθύτερους ορίζοντες της εδαφικής κατανομής. Εδάφη με λεπτόκκοκη άμμο και ιλυώδη εδάφη Εύκολη κατεργασία του εδάφους - Εύκολη διάβρωση - Τα εδάφη αυτά υφίστανται συμπίεση με τις σταγόνες τις βροχής και σχηματίζεται μια επιφανειακή κρούστα από ιλύ. Στα εδάφη αυτά παρεμποδίζεται το φύτρωμα των σπόρων πολλών φυτών. Πηλώδη εδάφη Εύκολη στράγγιση του πλεονάζοντος νερού Καλή συγκράτηση του νερού από το έδαφος για χρήση των φυτών. Εύκολη κατεργασία του εδάφους. Καλός εφοδιασμός των φυτών με θρεπτικά στοιχεία του εδάφους. - Όχι σοβαρά Αργιλώδη εδάφη Καλός εφοδιασμός των φυτών με θρεπτικά στοιχεία. Καλή συγκράτηση των θρεπτικών στοιχειών από την άργιλο. Τα θρεπτικά στοιχεία δεν εκπλύνονται εύκολα. καλή συγκράτηση του νερού και καλός εφοδιασμός των φυτών με νερό. Κακή στράγγιση του πλεονάζοντος νερού, άρα εύκολη κατάκλιση. Για την κατεργασία του εδάφους χρειάζονται μηχανήματα μεγάλης ισχύος. Στα εδάφη αυτά όταν είναι υγρά βουλιάζουν τα μηχανήματα ή τα ζώα. Τα εδάφη αυτά όταν είναι ξηρά είναι πολύ δύσκολο να υποστούν κατεργασία. Μπορούν να οργωθούν μόνο όταν το ποσοστό εδαφικής υγρασίας βρίσκεται σε πολύ στενό εύρος.

3 Τα εδάφη αυτά θερμαίνονται πολύ αργά την άνοιξη, άρα η σπορά καθυστερεί. Πετρώδη εδάφη - Τα καλλιεργούμενα φυτά στα εδάφη αυτά υποφέρουν από την ξηρασία, εξαιτίας του μικρού όγκου εδάφους που δεν επιτρέπει τη συγκράτηση αρκετού νερού. - Δυσκολίες στην άροση και φθορά των μηχανημάτων. - Αυξημένες απώλειες θρεπτικών στοιχείων εξαιτίας της έκπλυσης. Η φαινόμενη πυκνότητα του εδάφους Ένα έδαφος, που έχει ξηραθεί σε κλίβανο, αποτελείται από στερεά σωματίδια και πόρους γεμάτους με αέρα. Η πυκνότητα των στερεών σωματιδίων, αναφέρεται σαν πραγματική πυκνότητα (ειδικό βάρος) του εδάφους. Στα ανόργανα εδάφη η μέση πυκνότητα των τεμαχιδίων είναι σχετικά σταθερή και κυμαίνεται από 2,6 έως 2,7 g/cm 3. Εδάφη πλούσια σε οργανική ουσία έχουν μικρότερη τιμή. Τα Ελληνικά εδάφη είναι φτωχά σε οργανική ουσία, επομένως η πυκνότητα δεν διαφέρει σημαντικά από τις παραπάνω τιμές. Η πυκνότητα του εδάφους μαζί με τους γεμάτους με αέρα πόρους του αναφέρεται σαν φαινόμενη πυκνότητα και εξαρτάται κατά κύριο λόγο από την υφή και την δομή του. Η φαινόμενη πυκνότητα. ρ b, είναι η μάζα ξηρού εδάφους ανά μονάδα συνολικού όγκου. Η συνήθης τιμή της κυμαίνεται από 1,1 g/cm 3 σε μέσης σύστασης και αργιλώδη εδάφη μέχρι 1,7 g/cm 3 για αμμώδη. Το πορώδες του εδάφους Το πορώδες του εδάφους είναι το ποσοστό του όγκου του εδάφους στην φυσική του κατάσταση που καταλαμβάνεται από τους πόρους. Το μέγεθός του καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από τις συνθήκες δόμησης του εδάφους, δηλαδή από τη συντονισμένη επίδραση της υφής, της συμπίεσης και της συσσωμάτωσης. Μεγάλη σημασία για την ανάπτυξη των φυτών έχει το μέγεθος των πόρων και η κατανομή των μεγεθών παρά το σύνολο αυτών. Οι πόροι, ανάλογα με το μέγεθός τους, μπορεί να χαρακτηριστούν Μακροπόροι, είναι οι εδαφικοί πόροι με διάμετρο μεγαλύτερη από 50 μm. Οι πόροι αυτοί επιτρέπουν την ευκολότερη κυκλοφορία του αέρα όταν το έδαφος βρίσκεται στην υδατοϊκανότητα. Μέσοι πόροι, οι οποίοι έχουν διάμετρο μεταξύ 50 και 0,2 μm, συγκρατούν το νερό και τα θρεπτικά στοιχεία που είναι διαλυμένα σε αυτό και είναι διαθέσιμα για τα φυτά. Μικροπόροι, πόροι με διάμετρο μικρότερη από 0,2 μm. Το νερό και τα θρεπτικά στοιχεία που συγκρατούνται στους πόρους αυτούς δεν είναι διαθέσιμα στα φυτά. Στους μακροπόρους η κίνηση του νερού και του αέρα είναι εύκολη σε αντίθεση με τους μικροπόρους όπου η κίνηση του αέρα παρεμποδίζεται σε μεγάλο βαθμό και το νερό περιορίζεται σε μικρές μετακινήσεις. 'Ετσι, στα αμμώδη εδάφη, παρά το γεγονός ότι το ολικό πορώδες είναι μικρό, η κίνηση του νερού και του αέρα είναι ταχεία, γιατί στη δομή του επικρατούν οι μακροπόροι. Αντίθετα, στα συνεκτικά εδάφη, παρά το ότι το ολικό πορώδες είναι μεγάλο, οι μετακινήσεις νερού και αέρα είναι πολύ περιορισμένες, λόγω της επικράτησης των μικροπόρων οι οποίοι συχνά παραμένουν γεμάτοι με σχεδόν στάσιμο νερό. Ο αερισμός, ιδιαίτερα των βαθύτερων εδαφικών στρώσεων, είναι συχνά ανεπαρκής, με συνέπεια τον περιορισμό της ανάπτυξης των ριζών και της μικροβιακής δραστηριότητας.

4 Άμμος Ιλύς Άργιλλος Μακροπόροι (+) Μέσοι πόροι Μικροπόροι (+) Στράγγιση Σχέση μεταξύ υφής και μεγέθους πόρων Σε εδάφη με μικρό ποσοστό ιλύος και αργίλου έχουν πόρους μεγάλης διαμέτρου αλλά το συνολικό ποσοστό των πόρων είναι μικρό. Αντίθετα εδάφη πλούσια σε ιλύ και άργιλο έχουν πόρους μικρότερης διαμέτρου αλλά το ποσοστό των πόρων είναι μεγαλύτερο και αν έχει καλή συσσωμάτωση είναι δυνατό να είναι μεγαλύτερος ο όγκος από τη στερεά φάση ΤΟ ΕΔΑΦΙΚΟ ΝΕΡΟ Ταξινόμηση της εδαφικής υγρασίας Τα φυτά προμηθεύονται το απαραίτητο για τις λειτουργίες τους νερό σχεδόν αποκλειστικά από το έδαφος. Στο έδαφος αποθηκεύεται το νερό ανάμεσα στους πόρους του. Ανάλογα με το μέγεθος των κόκκων του εδάφους, και με την διάταξή τους στο χώρο, σχηματίζονται στο έδαφος διάφοροι μικροί, ή μεγάλοι πόροι, οι οποίοι είναι γεμάτοι με νερό ή αέρα.το νερό μέσα στο έδαφος διακρίνεται στις ακόλουθες κατηγορίες: α. Ελεύθερο νερό, ή νερό βαρύτητας. Έτσι χαρακτηρίζεται το νερό που γεμίζει προσωρινά τους μεγάλους πόρους του εδάφους, και, κάτω από την επίδραση της βαρύτητας, διηθείται προς τα βαθύτερα στρώματα του εδάφους. Το νερό αυτό χάνεται σχεδόν για τα φυτά. Βέβαια, αν κατά την εφαρμογή των αρδεύσεων ληφθεί μέριμνα, ώστε η δόση άρδευσης να είναι τέτοια που η κάθοδος του νερού να μην ξεπερνά το βάθος του ενεργού ριζοστρώματος, τότε περιορίζονται στο μέγιστο οι απώλειες λόγω βαθιάς διηθήσεως. β. Τριχοειδές νερό. Έτσι χαρακτηρίζεται το νερό που συγκρατείται στους τριχοειδείς πόρους του εδάφους κάτω από την επίδραση δυνάμεων επιφανειακής τάσεως και μοριακής έλξεως. Το τμήμα αυτό της εδαφικής υγρασίας είναι ουσιαστικά η κύρια πηγή τροφοδοσίας των φυτών σε νερό, γιατί και εύκολα προσφέρεται, αλλά και εύκολα απορροφάται από το ριζικό σύστημα των φυτών. γ. Υγροσκοπικό νερό. Έτσι χαρακτηρίζεται το νερό που συγκρατείται με τη μορφή λεπτότατων μεμβρανών γύρω από την επιφάνεια των κόκκων του εδάφους λόγω ισχυρών συνεκτικών δυνάμεων και, πρακτικά, δεν μπορεί να απορροφηθεί από το ριζικό σύστημα των φυτών, γιατί η απαιτούμενη αρνητική τάση (μύζηση) που πρέπει να ασκηθεί από αυτό είναι πολύ μεγάλη.

5 Έκφραση της εδαφικής υγρασίας Η εδαφική υγρασία εκφράζεται: α. Σε βάρος, σαν ποσοστό επί τοις εκατό του ξηρού βάρους εδάφους από τη σχέση: mw θm 100 m όπου: θ m m w m s s η εδαφική υγρασία (% κ.β.), η μάζα του περιεχομένου στο έδαφος νερού (g), η μάζα του ξηρού εδάφους (g). β. Σε όγκο, ως ποσοστό επί τοις εκατόν του συνολικού όγκου εδάφους και πόρων: θv θmρb όπου: θ v η εδαφική υγρασία εκφρασμένη σε όγκο (% κ.ο.), θ m η εδαφική υγρασία εκφρασμένη σε βάρος (% κ.β.), ρ b η φαινόμενη ξηρή πυκνότητα του εδάφους (-). Μέθοδοι προσδιορισμού της εδαφικής υγρασίας Για τη μέτρηση της εδαφικής υγρασίας χρησιμοποιούνται διάφορες μέθοδοι που ταξινομούνται σε άμεσες και έμμεσες. Οι άμεσες μέθοδοι απαιτούν τη λήψη δειγμάτων από το έδαφος, κάθε φορά που επιζητείται η μέτρηση της υγρασίας του. Από τα δείγματα αφαιρείται το νερό με θέρμανση ή με κάποια χημική διαδικασία και προσδιορίζεται η ποσότητα του νερού που απομακρύνεται. Στις έμμεσες μεθόδους η εδαφική υγρασία προσδιορίζεται έμμεσα από τις μετρήσεις φυσικών ιδιοτήτων του εδάφους, οι οποίες συναρτώνται με την εδαφική υγρασία. Μέθοδος πυραντηρίου Η κυριότερη άμεση μέθοδος είναι η θερμοβαρυμετρική, κατά την οποία το νερό απομακρύνεται από το εδαφικό δείγμα με θέρμανση στους 105 o C σε πυραντήριο (κλίβανο), έως ότου σταθεροποιηθεί το βάρος του. Οι μετρήσεις με τις μεθόδους αυτές είναι χρονοβόρες, καθότι απαιτούνται τουλάχιστον δύο ημέρες για την πραγματοποίησή τους. Επίσης, οι μετρήσεις δεν μπορούν να επαναληφθούν στο ίδιο σημείο, καθώς η απόσπαση των δειγμάτων διαταράσσει το έδαφος στο σημείο δειγματοληψίας. Η μέθοδος παρόλα τα μειονεκτήματα που παρουσιάζει, χρησιμοποιείται για τη μέτρηση της εδαφικής υγρασίας σε πολλές περιπτώσεις, αλλά κυρίως στη βαθμονόμηση των έμμεσων μεθόδων, επειδή δίνει ακριβείς μετρήσεις. Η μέθοδος TDR Η μέθοδος μέτρησης χρόνου ανάκλασης ηλεκτρομαγνητικού παλμού, που είναι γνωστή στη διεθνή βιβλιογραφία ως TDR (Τime Domain Reflectometry), προσδιορίζει την εδαφική υγρασία έμμεσα από τη μέτρηση της διηλεκτρικής σταθεράς του εδάφους. Η αρχή της μεθόδου συνίσταται στη μέτρηση του χρόνου που απαιτείται για να διατρέξει ένας ηλεκτρομαγνητικός παλμός υψηλής συχνότητας ( MHz) το μήκος ενός βυθισμένου στο έδαφος κυματοδηγού. Από τις τιμές του χρόνου αυτού υπολογίζεται η φαινόμενη διηλεκτρική σταθερά του εδάφους και από αυτή προσδιορίζεται η κατ όγκο υγρασία του. Ο χρόνος διαβίβασης και κατ επέκταση η διηλεκτρική σταθερά του υγρού εδάφους εξαρτάται από την αναλογία των τριών φάσεων του εδάφους (νερό, αέρας και στερεά συστατικά). Η διηλεκτρική σταθερά του νερού εξαρτάται από τη θερμοκρασία και κυμαίνεται από 74 μέχρι 84

6 (80,2 στους 20 o C), είναι δε περίπου εικοσαπλάσια εκείνης των στερεών συστατικών του εδάφους (3 έως 5) και 80 φορές μεγαλύτερη από την αντίστοιχη του αέρα (1,0005 στους 20 o C). Οι μεγάλες διαφορές μεταξύ των τιμών της διηλεκτρικής σταθεράς του νερού και των άλλων φάσεων του εδάφους, καθιστά τη φαινόμενη διηλεκτρική σταθερά του εδάφους, ευαίσθητη στην εδαφική υγρασία. Αισθητήρες TDR Τασίμετρα Τα τασίμετρα είναι όργανα που μετράνε τάση εδαφικής υγρασίας. Το τασίμετρο αποτελείται από τρία κύρια τμήματα: α. Από ένα πορώδες τμήμα (πορώδες κύπελλο) στο κατώτερο άκρο του β. Από ένα διπλότοιχο γεμάτο νερό πλαστικό σωλήνα ο οποίος στο ανώτερο του άκρο κλείνει αεροστεγές με κοχλιωτό πώμα. γ. Από ένα μανόμετρο που φέρει κλίμακα cbars. Τασίμετρο Κατά τη λειτουργία του οργάνου αποκαθίσταται προσωρινή επικοινωνία μεταξύ νερού του τασιμέτρου μέσου του πορώδους τμήματος και εκείνου του εδαφικού διαλύματος. Μία ελάττωση της υγρασίας στο έδαφος σημαίνει μία αύξηση της επιφανειακής τάσης και συνεπώς

7 κίνηση του νερού από το όργανο προς το έδαφος. Η έξοδος αυτή του νερού δημιουργεί ανάλογο κενό στον εσωτερικό πλαστικό σωλήνα που τελικά επιδρά στην ένδειξη του οργάνου. Αντίθετα μία αύξηση της υγρασίας του εδάφους που σημαίνει ελάττωση της επιφανειακής τάσης αυτού, τότε παρατηρείται κίνηση του νερού από το έδαφος προς το όργανο, με αποτέλεσμα τη μικρότερη ένδειξη στο μανόμετρο. Yψηλές τιμές του οργάνου δείχνουν έδαφος ξηρό αντίθετα χαμηλές τιμές έδαφος υγρό. Τοποθέτηση του τασιμέτρου στον αγρό α. Θέση και αριθμός οργάνων. Η θέση που θα επιλεγεί πρέπει να είναι αντιπροσωπευτική της αρδευόμενης έκτασης και εύκολη για τον έλεγχο των παρατηρήσεων. Για ένα έδαφος καλής ομοιογένειας είναι αρκετά 1 ή 2 τασίμετρα σε μια έκταση των 10 στρεμμάτων. Θέση τοποθέτησης τασιμέτρου Σε κάθε κομμάτι καλλιέργειας, ανεξάρτητα από το μέγεθος του, που έχει φυτά του ίδιου είδους και της ίδιας ανάπτυξης και έδαφος ίδιου τύπου, απαιτείται μια στάση τασιμέτρων. Κάθε στάση περιλαμβάνει 1 έως 2 τασίμετρα σε διάφορα βάθη, ανάλογα με την καλλιέργεια και το βάθος του ριζοστρώματος. Το πρώτο (ρηχό) χρησιμεύει για να ρυθμίζει το χρόνο έναρξης της άρδευσης, ενώ το δεύτερο (βαθύτερο) για να ελέγχει το βάθος που φτάνει το νερό και επομένως, να ρυθμίζει το χρόνο λήξης της άρδευσης. Με τον τρόπο αυτό το διάστημα μεταξύ των ποτισμάτων αλλά και η δόση ρυθμίζονται από τα τασίμετρα. β. Βάθος τοποθέτησης του οργάνου. Το βάθος που θα τοποθετηθεί το πορώδες μέρος του οργάνου εξαρτάται κυρίως από το είδος της αρδευόμενης καλλιέργειας και πρέπει να τοποθετείται στην περιοχή της κύριας μάζας των ριζών. Τα συνιστούμενα βάθη της τοποθέτησης των τασιμέτρων είναι ανάλογα με το βάθος ανάπτυξης του ριζοστρώματος των αρδευόμενων καλλιεργειών. Για επιπολαιόριζες καλλιέργειες όχι βαθύρριζες (μέχρι 40 cm) κρεμμύδι, ραδίκι, μαρούλι κ.α. χρησιμοποιείται ένα τασίμετρο το κύπελλο του τασιμέτρου τοποθετείται στα 3/4 του βάθους του ριζοστρώματος. Όταν τα φυτά είναι νέα και το ριζόστρωμα αβαθές, το τασίμετρο τοποθετείται στα cm και αργότερα προχωρεί προς τα κάτω όσο το ριζόστρωμα βαθαίνει. Για καλλιέργειες βαθύρριζες ( cm) ζαχαρότευτλα, μηδική, σόργο, σπαράγγι, τομάτα, αμπέλι και δενδρώδεις καλλιέργειες σε μια θέση τοποθετούνται δυο τασίμετρα διαφορετικού

8 μήκους το ένα τασίμετρο τοποθετείται σε βάθος ίσο προς το 1/4 και το δεύτερο σε βάθος ίσο προς τα 3/4 του ριζοστρώματος. γ. Τρόπος τοποθέτησης: Σαν προϋπόθεση καλής λειτουργίας είναι η επίτευξη καλής επαφής μεταξύ εδάφους και του πορώδους τμήματος αυτού. Ανοίγεται οπή στο έδαφος με σιδερένιο σωλήνα που έχει διάμετρο ανάλογα με εκείνη του πλαστικού σωλήνα του οργάνου λίγο πιο βαθιά από το επιθυμητό βάθος. Μετά ρίχνεται λεπτό στρώμα εδάφους στον πυθμένα της οπής μερικά εκατοστά και βυθίζεται κατακόρυφα, ο πλαστικός σωλήνας του οργάνου. Πιέζεται ελαφρά με τα χέρια ο σωλήνας κατά τέτοιο τρόπο ώστε να επιτευχθεί καλή επαφή του εδάφους με το πορώδες τμήμα του οργάνου. Μετά από αυτό ρίχνεται λίγο νερό στην οπή και στη συνέχεια γεμίζεται το υπόλοιπο τμήμα με έδαφος κατά μήκος του πλαστικού σωλήνα και έτσι εξασφαλίζεται η καλή επαφή. Μέτρηση με τασίμετρα Για μια σωστή αγωγή της άρδευσης με βάση τα τασίμετρα, είναι απαραίτητη η γνώση και ερμηνεία των ενδείξεων τους. Τα μανόμετρα των τασιμέτρων φέρουν ενδείξεις από Ο μέχρι 100 cbars. Οι ενδείξεις αυτές σημαίνουν: 0 cbars: Έδαφος πλήρως κορεσμένο ανεξάρτητα από τον τύπο του. Συμβαίνει μετά από ισχυρές βροχές ή έντονες αρδεύσεις. Μια μόνιμη ένδειξη 0, που δε δικαιολογείται από βροχές ή αρδεύσεις, σημαίνει κακή στράγγιση. Όχι σπάνια, ένδειξη 0 προκαλεί και η είσοδος αέρα στο τασίμετρο και αυτό θα πρέπει να ελέγχεται cbars: Υπερβολικό νερό για τη φυτική ανάπτυξη. Παράταση τέτοιας ένδειξης σημαίνει φτωχή στράγγιση cbars: Έδαφος στην υδατοϊκανότητα. Ύπαρξη αρκετού νερού και αέρα για πλήρη και υγιή ανάπτυξη των φυτών σ' όλους τους εδαφικούς τύπους. Ένδειξη για παύση της άρδευσης με αυλάκια και καταιονισμό. Ένδειξη για έναρξη της άρδευσης με σταγόνες cbars: Ζώνη έναρξης της άρδευσης αμμώδη εδάφους: Αμμώδη χονδρόκοκκο: έναρξη στα cbs Αμμώδη λεπτόκοκκα: έναρξη στα cbs

9 40-60 cbs: Ζώνη έναρξης της άρδευσης Μέσα εδάφη cbs: Ζώνη έναρξης της άρδευσης Βαριά, αργιλώδη 80 cbars: Περιοχή που αρχίζει το στρες για τα φυτά. Υπάρχει ακόμα διαθέσιμη υγρασία, αλλά έχει μειωθεί σε βαθμό επικίνδυνο. Μέθοδος ηλεκτρικής αντίστασης πορωδών πλακιδίων Η μέθοδος της ηλεκτρικής αντιστάσεως στηρίζεται στην αρχή ότι μια μεταβολή της εδαφικής υγρασίας προκαλεί αντίστοιχη μεταβολή της ηλεκτρικής αντιστάσεως του εδάφους, ή κάποιου άλλου πορώδους μέσου που είναι τοποθετημένο μέσα στο έδαφος, και βρίσκεται σε κατάσταση ισορροπίας μ αυτό. Για το σκοπό αυτό χρησιμοποιούνται πλακίδια από πορώδες υλικό γύψο ή διάφορες πλαστικές ύλες, στα οποία τοποθετούνται δύο ηλεκτρόδια με σταθερή την μεταξύ τους απόσταση. Τα ηλεκτρόδια συνδέονται με μια συσκευή που μετράει την ηλεκτρική αντίσταση. Όταν τα πλακίδια τοποθετηθούν στο έδαφος εξομοιώνονται σε αυτό και αντιδρούν ανάλογα σε κάθε μεταβολή της εδαφικής υγρασίας. Η διάταξη αποτελείται: 1. Από ένα γύψινο πλακίδιο μέσα στο οποίο τοποθετούνται δυο ανοξείδωτα χαλύβδινα ηλεκτρόδια 2. Από το μετρητή της υγρασίας στον οποίο συνδέονται τα άκρα των καλωδίων. Διάταξη ηλεκτρικής αντίστασης Το γύψινο πλακίδιο τοποθετείται στο έδαφος έτσι ώστε να έχει καλή επαφή με αυτό, απορροφά και αποδίδει την υγρασία με ευχέρεια ώστε να έχει πάντοτε την αυτή σχεδόν υγρασία με το

10 περιβάλλον έδαφος. Η περιεχόμενη στο έδαφος υγρασία προσδιορίζεται από τη μέτρηση της ηλεκτρικής αντιστάσεως του πορώδους πλακιδίου. Ο μετρητής είναι μια συσκευή μετρήσεως της αντιστάσεως με εναλλασσόμενο ρεύμα και έχει ρυθμιστεί κατά τον τρόπο ώστε να δίδει απ' ευθείας το ποσό της διαθέσιμης υγρασίας του εδάφους χρησιμοποιώντας τους πίνακες που συνοδεύουν το όργανο. Τα γύψινα πλακίδια είναι ευδιάλυτα και μπορούν να καταστραφούν μέσα σε 1 μέχρι το πολύ 3 εποχές χρήσεως. Είναι λιγότερο ευαίσθητα στα άλατα του εδάφους γι' αυτό κυρίως τα χρησιμοποιούμε περισσότερο σε αλατούχα εδάφη μέχρι 2 mmhos/cm αγωγιμότητα. Τοποθέτηση του πλακιδίου Μετά την εκλογή της θέσεως στο χωράφι με ένα εδαφοτρύπανο ανοίγουμε oπή στο έδαφος και στο βάθος που θέλουμε. Στη συνέχεια τοποθετούμε οριζόντια στον πυθμένα και σε βάθη τέτοια ώστε να καλύπτουμε όλο το βάθος του κυρίως ριζοστρώματος μιας καλλιέργειας. Για φυτά επιπολαιόριζα χρησιμοποιούμε δύο, το ένα σε βάθος 10-15cm και το άλλο σε βάθος cm. Για τα βαθύριζα φυτά χρησιμοποιούμε περισσότερα των τριώνή τεσσάρων και σε βάθη 15, 30, 60 και 90 cm. Ο αριθμός θέσεως στο χωράφι θα εξαρτηθεί από την ομοιογένεια του εδάφους, της κλίσης αυτού και το είδος της καλλιέργειας. Για εδάφη ομοιογενή μια θέση σε 4 στρέμματα είναι ικανοποιητική. Τοποθέτηση πλακιδίων Μέτρηση με πλακίδια Μετά την εγκατάσταση καθημερινά παίρνουμε μετρήσεις και τις καταγράφουμε. Γενικά η άρδευση αρχίζει όταν ο δείκτης του μετρητή βρίσκεται στο 20 με 40 % της κλίμακας της διαθέσιμης υγρασίας. Η κλίμακα του οργάνου αρχίζει από 20 και καταλήγει στην ένδειξη 100. Μεγάλες ενδείξεις σημαίνουν υψηλές υγρασίες εδάφους μικρές ενδείξεις χαμηλές υγρασίες. Τα όργανα συνοδεύονται από πίνακες που βρίσκονται στην πίσω πλευρά του μετρητή. Οι πίνακες αυτοί μας πληροφορούν ότι η άρδευση θα πραγματοποιείται ανάλογα με τον τύπο του εδάφους και την ένδειξη αυτού.

11 ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1. Τιμές διαθέσιμης εδαφικής υγρασίας που θα πραγματοποιείται η άρδευση σε διάφορους τύπους εδάφους. Τύπος εδάφους Ποσοστό της ΔΥ που παραμένει στο έδαφος (%) Αμμώδες 65 Πηλώδης άμμος 57 Αμμώδης άμμος 50 Λεπτός πηλός 46 Πολύ λεπτός πηλός 43 Πηλός 36 Ιλυώδης πηλός 34 Αργιλλώδης πηλός 30 Αμμώδης ή ιλυώδης άργιλλος 25 Σύμφωνα με τον παραπάνω πίνακα η άρδευση για ένα αμμώδες έδαφος θα πραγματοποιείται όταν ο δείκτης του οργάνου δείξει 65. Τούτο σημαίνει ότι το 65% της διαθέσιμης εδαφικής υγρασίας βρίσκεται ακόμη στο έδαφος ενώ το 35% έχει εξαντληθεί. Για ένα αμμοαργιλλώδες έδαφος η άρδευση θα πραγματοποιείται όταν ο δείκτης του οργάνου δείξει το 25. Αυτό σημαίνει ότι το έδαφος υπάρχει το 25% της διαθέσιμης υγρασίας ενώ έχει εξαντληθεί το 75% αυτής. Οριακά σημεία εδαφικής υγρασίας Κορεσμός Κατά τη διάρκεια της επιφανειακής άρδευσης και αμέσως μετά, το έδαφος κάτω από την επιφάνεια του είναι σχεδόν κορεσμένο. Όλοι οι πόροι ή τα μικρά ανοίγματα μεταξύ των εδαφικών τεμαχιδίων είναι σχεδόν γεμάτοι με νερό. Στο κορεσμένο έδαφος υπάρχει λίγος αέρας. Επειδή τα φυτά, με εξαίρεση το ρύζι, χρειάζονται αέρα, όπως επίσης και νερό, ένα ποσοστό νερού πρέπει να απομακρυνθεί από τους μεγαλύτερους πόρους σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, για να μην καταστραφούν οι καλλιέργειες. Αν το έδαφος στραγγίζει καλά, μέρος του νερού θα κινηθεί με τη βαρύτητα προς τα κάτω και σε μικρή έκταση πλευρικά με τα τριχοειδή. Το νερό που κινείται προς τα κάτω λόγω της βαρύτητας, είναι το νερό βαρύτητας, ή ελεύθερο νερό. Υδατοϊκανότητα Το ποσό του νερού που παραμένει μετά τη στράγγιση του κορεσμένου εδάφους λέγεται υδατοϊκανότητα. Στην υδατοϊκανότητα κάθε εδαφικό τεμαχίδιο περιβάλλεται από ένα λεπτό στρώμα νερού.όμως το μεγαλύτερο μέρος του νερού βρίσκεται υπό μορφή σφηνών ανάμεσα στα τεμαχίδια. Ένα έδαφος στραγγιζόμενο με ομοιόμορφη υφή και δομή, φθάνει στην υδατοϊκανότητά του, δύο ή τρεις μέρες μετά από τη βροχή, ή την άρδευση.αυτός ο χρόνος αυξάνεται αν υπάρχουν στρώματα που εμποδίζουν την προς τα κάτω κίνηση του νερού, ή αν το έδαφος είναι πολύ βαρύ. Σημείο μόνιμης μάρανσης Η απομάκρυνση του νερού από το έδαφος με τις ρίζες των φυτών, προκαλεί ελάττωση του πάχους του νερού, που περιβάλει τους κόκκους και εξαφάνιση των σφηνών που υπάρχουν μεταξύ αυτών. Τελικά η μείωση της υγρασίας είναι τόσο μεγάλη ώστε το νερό συγκρατείται πολύ σφιχτά από τους εδαφικούς κόκκους και οι ρίζες αδυνατούν να το κινήσουν με ταχύτητα που να εμποδίζει τη μάρανση των φύλλων.όταν λοιπόν φθάσουμε στο σημείο αυτό, το έδαφος

12 βρίσκεται στο σημείο μάρανσης. Σ αυτό το επίπεδο εδαφικής υγρασίας, η μετακίνηση πολύ μικρής ποσότητας νερού, θα απαιτήσει μεγάλες αρνητικές πιέσεις της τάξης των 30 Αtm, ή και περισσότερο, με αποτέλεσμα τη μάρανση των περισσότερων φυτών.κάτω από αυτές τις συνθήκες οι δραστηριότητες του φυτού περιορίζονται. Οριακά σημεία εδαφικής υγρασίας Προσδιορισμός της υδατοϊκανότητας και του σημείου μάρανσης Η πλάκα πίεσης είναι μία εργαστηριακή διαδικασία για την εκτίμηση της υδατοϊκανότητας. Εφαρμόζεται πίεση, που σε ένα κορεσμένο έδαφος είναι 0,1 Atm για τα αμμώδη εδάφη και 0,3 Atm για τα αργιλώδη εδάφη. Η υγρασία που μένει στο έδαφος μετά την εφαρμογή των πιέσεων αυτών είναι περίπου η υδατοϊκανότητα. Με τη συσκευή μεμβράνης πίεσης για τον προσδιορισμό του μόνιμου σημείου μάρανσης, η αρχή είναι ίδια όπως με την πλάκα πίεσης για τον προσδιορισμό της υδατοϊκανότητας, με τη μόνη διαφορά ότι χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη πίεση 15 Atm. Στον πίνακα 2, που ακολουθεί, δίνονται οι τιμές της φαινόμενης ξηρής πυκνότητας, της υδατοϊκανότητας και του σημείου μάρανσης, για χαρακτηριστικές κατηγορίες εδαφών. Οι τιμές αυτές, οι οποίες είναι ο μέσος όρος της συνήθους διακύμανσης των υπόψη μεγεθών, μπορούν να χρησιμοποιούνται κατά προσέγγιση για την σύνταξη των μελετών άρδευσης. Πίνακας 1.2. Τιμές του φαινόμενης ξηρής πυκνότητας, υδατοϊκανότητας και σημείου μάρανσης για χαρακτηριστικές κατηγορίες εδαφών. Μηχανική σύσταση εδάφους Φαινόμενη ξηρή Υδατοϊκανότητα Σημείο μάρανσης πυκνότητα, ρ b (% κ.β) (% κ.β) Αμμώδες 1, Αμμώδης πηλός 1, Πηλός 1, Αργιλοπηλός 1, Ιλυοπηλός 1, Άργιλος 1,

13 1.3. ΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΣΑΝ ΑΠΟΘΗΚΗ ΝΕΡΟΥ Διαθέσιμη υγρασία Η υγρασία του εδάφους, που βρίσκεται πάνω από το σημείο μόνιμης μάρανσης και μέχρι την υδατοϊκανότητα, θεωρείται ως διαθέσιμη υγρασία ή διαθέσιμο νερό. Για πρακτικούς σκοπούς, η υδατοϊκανότητα και το σημείο μόνιμης μάρανσης θεωρούνται σταθερά για ένα έδαφος. Η διαθέσιμη υγρασία TAW, εκφράζεται συνήθως σε όρους ύψους νερού και υπολογίζεται από την σχέση: θ TAW όπου: Θ FC Θ WP ρ b Z r FC θ 100 WP ρ b z r η υγρασία στην υδατοικανότητα (% κ.β.), η υγρασία στο σημείο μάρανσης (% κ.β.), η φαινόμενη ξηρή πυκνότητα του εδάφους (g/cm 3 ), το βάθος του εδάφους ή το ενεργό ριζόστρωμα (mm). Ωφέλιμη υγρασία (RAW) Το εδαφικό νερό που ορίζεται από το επάνω όριο με την υδατοϊκανότητα και από το κάτω όριο με το σημείο μάρανσης, θεωρείται διαθέσιμο στα φυτά. Το μέρος της διαθέσιμης υγρασίας (TAW) που ένα φυτό μπορεί να προσλάβει χωρίς να υποστεί καταπόνηση είναι η ευκόλως διαθέσιμη ή ωφέλιμη υγρασία: RAW ptaw όπου: RAW p η ωφέλιμη υγρασία (mm), ο συντελεστής ωφελιμότητας (0 1). Ο συντελεστής ωφελιμότητας ορίζει το μέρος της διαθέσιμης υγρασίας (TAW) που ένα φυτό μπορεί να προσλάβει χωρίς να υποστεί υδατική καταπόνηση. Διαθέσιμη και ωφέλιμη εδαφική υγρασία

14 Ο συντελεστής ωφελιμότητας μπορεί να χρησιμοποιείται ως εργαλείο για την άρδευση καθορίζοντας τα επίπεδα εξάντλησης του εδαφικού νερού προκειμένου να μην έχουμε μειωμένη ανάπτυξη και παραγωγή (Πίνακας 1.3). Πίνακας 1.3. Συντελεστής ωφελιμότητας, p, (επιτρεπόμενη εξάντληση του νερού στο ριζόστρωμα). Καλλιέργεια Συντελεστής ωφελιμότητας, p Μηδική 0,30 0,50 Φασόλια 0,50-0,70 Καλαμπόκι 0,40-0,60 Βαμβάκι 0,50-0,65 Φυλλοβόλα δέντρα 0,50-0,70 Πατάτες 0,25-0,50 Ζαχαρότευτλα 0,30-0,60 Σόργο 0,50-0,70 Σόγια 0,50-0,60 Σιτάρι 0,50-0,70 Λαχανικά 0,25-0,50 Ενεργό Ριζόστρωμα Ο εφοδιασμός των φυτών σε νερό γίνεται από τις ανώτερες εδαφικές στρώσεις, ενώ οι βαθύτερες εδαφικές στρώσεις παρουσιάζουν, ανάλογα με το βάθος, αυξανόμενη μείωση του ποσοστού εφοδιασμού των φυτών σε νερό. Το βάθος του εδαφικού υλικού, από το οποίο τα φυτά αντλούν, πρακτικά, την αναγκαία υγρασία για να τραφούν ονομάζεται ενεργό ριζόστρωμα. Πίνακας 1.4. Τιμές του ενεργού ριζοστρώματος, Zr, για διάφορες καλλιέργειες. Καλλιέργεια Zr (cm) Καλλιέργεια Zr (cm) Καλλιέργεια Zr (cm) Αγκινάρες Λιβάδια Σιτηρά Αγγούρια Λινάρι Σόγια Αμπέλια Μαρούλια Σόργο Βαμβάκι Μπιζέλια Σπανάκι Καλαμπόκι Ντομάτες Σπαράγκι Καπνός Οπωροφόρα Φασόλια Καρώτα Πατάτες Φράουλες Κρεμμύδια Πεπόνια Λάχανα Τριφύλλι ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΣΕ ΝΕΡΟ Η ποσότητα του νερού που απαιτείται για να αναπληρώσει την απώλεια λόγω εξατμισοδιαπνοής από την καλλιεργούμενη έκταση ορίζεται ως η ανάγκη της καλλιέργειας σε νερό. Μολονότι οι τιμές της εξατμισοδιαπνοής της καλλιέργειας και των αναγκών αυτής σε νερό είναι ίδιες, οι ανάγκες σε νερό αναφέρονται στην ποσότητα νερού που πρέπει να εφαρμοσθεί ενώ η εξατμισοδιαπνοή αναφέρεται στην ποσότητα του νερού που χάνεται.

15 Η εξατμισοδιαπνοή Η εξατμισοδιαπνοή, είναι το άθροισμα των εξής δύο παραγόντων: Της διαπνοής, ήτοι της ποσότητας του νερού η οποία απορροφάται από τις ρίζες των φυτών και στη συνεχεία χρησιμοποιείται είτε για την διάπλαση των ιστών των φυτών, είτε αποβάλλεται από το φύλλωμα στον ατμοσφαιρικό αέρα και Της εξάτμισης, η οποία εκφράζει την ποσότητα του νερού, που εξατμίζεται από το έδαφος και από την επιφάνεια των φύλλων των φυτών. Η εξατμισοδιαπνοή είναι δυνατό να εκφράζει τις απαιτήσεις μίας καλλιέργειας, ενός αγροκτήματος, μίας περιοχής, ή και ολόκληρης πεδιάδας. Η εξάτμιση και η διαπνοή εμφανίζονται ταυτόχρονα. Εκτός από τη διαθεσιμότητα νερού στο επιφανειακό έδαφος, η εξάτμιση από ένα καλλιεργούμενο έδαφος καθορίζεται κυρίως από το μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας που φθάνει στην εδαφική επιφάνεια. Αυτό το μέρος μειώνεται κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου καθώς η καλλιέργεια αναπτύσσεται και το φύλλωμα των φυτών σκιάζει όλο και περισσότερο την επιφάνεια του εδάφους. Όταν η καλλιέργεια είναι μικρή, το νερό χάνεται κυρίως από την εξάτμιση, αλλά μόλις αυτή αναπτυχθεί καλά και καλύψει εντελώς το έδαφος, η διαπνοή γίνεται η κύρια διαδικασία απώλειας νερού. Στη σπορά σχεδόν το 100% της ET προέρχεται από την εξάτμιση, ενώ στην πλήρη φυτοκάλυψη περισσότερο από το 90% της ET προέρχεται από την διαπνοή. Οι περισσότερες από τις σύγχρονες μεθόδους που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό της ΕΤ περιλαμβάνουν δύο μέρη. Το πρώτο περιλαμβάνει την εκτίμηση της εξατμισοδιαπνοής αναφοράς ΕΤ o (από κλιματικά δεδομένα) και το δεύτερο περιλαμβάνει τον υπολογισμό της εξατμισοδιαπνοής της καλλιέργειας ET c. Η ET c προκύπτει από τον πολλαπλασιασμό της ΕΤ ο με έναν "φυτικό συντελεστή" K c, (crop coefficient), που είναι χαρακτηριστικός της κάθε καλλιέργειας. Με βάση τα παραπάνω, διαμορφώνεται η ακόλουθη σχέση: ET K ET όπου: ET c K c ET o c c o η εξατμισοδιαπνοή της καλλιέργειας (mm/d), ο φυτικός συντελεστής ( - ), η εξατμισοδιαπνοή αναφοράς (mm/d). Εξατμισοδιαπνοή αναφοράς 1. Η μέθοδος Penman-Monteith κατά FAO 56 Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας (Food and Agriculture Organization, FAO) τον Μάιο του 1990 διοργάνωσε μια σύσκεψη ερευνητών και άλλων ειδικών, για την ανασκόπηση των μεθόδων FAO για τον υπολογισμό των αναγκών σε νερό των καλλιεργειών και την μετατροπή ή βελτίωση αυτών. Η ομάδα αυτή συνέστησε την υιοθέτηση της συνδυασμένης μεθόδου Penman- Monteith ως ένα νέο πρότυπο για την εξατμισοδιαπνοή αναφοράς και έδωσε οδηγίες για τις διαδικασίες υπολογισμού των διαφόρων παραμέτρων. Κατά την παραπάνω επιτροπή ειδικών του FΑΟ, η εξατμισοδιαπνοή αναφοράς, ΕΤ o, ορίζεται ως η εξατμισοδιαπνοή από μια υποθετική καλλιέργεια που έχει σταθερό ύψος 12 cm, επιφανειακή αντίσταση στη μεταφορά υδρατμών r s 70s m -1 και ανακλαστικότητα επιφάνειας (albedo) α 0,23, που προσομοιάζει απόλυτα την εξατμισοδιαπνοή από μια εκτεταμένη επιφάνεια χορτοτάπητα με ομοιόμορφο ύψος, που αναπτύσσεται δυναμικά, που σκιάζει πλήρως το έδαφος και έχει επάρκεια νερού. Έτσι αναπτύχθηκε η μέθοδος Penman-Monteith κατά FAO:

16 όπου: ET o R n G T u 2 e s e a e s -e a Δ γ ET o 900 0,408Δ( Rn G) γ u2( e T 273 Δ γ(1 0,34u ) 2 s e η εξατμισοδιαπνοή της καλλιέργειας αναφοράς (mm day -1 ), η καθαρή ηλιακή ακτινοβολία (MJ m -2 day -1 ), η ροή θερμότητας στο έδαφος (MJ m -2 day -1 ), η μέση ημερήσια θερμοκρασία του αέρα σε ύψος 2m ( o C), η μέση ταχύτητα του ανέμου σε ύψος 2m (m s -1 ), η πίεση κορεσμένων υδρατμών (kpa), η πραγματική πίεση υδρατμών (kpa), το έλλειμμα κορεσμού υδρατμών (kpa), κλίση της καμπύλης των κορεσμένων υδρατμών στη θερμοκρ. Τ (kpa o C -1 ), η ψυχρομετρική σταθερά (kpa o C -1 ). Δεδομένα Εκτός από την τοποθεσία (γεωγραφικό πλάτος) της καλλιέργειας, για να υπολογιστεί η εξατμισοδιαπνοή με την εξίσωση FAOPenman-Monteith, είναι απαραίτητα δεδομένα για την θερμοκρασία του αέρα, την σχετική υγρασία αέρα, την ηλιακή ακτινοβολία και την ταχύτητα του ανέμου για ημερήσιους, εβδομαδιαίους, δεκαήμερους ή μηνιαίους υπολογισμούς. 2. Εξατμισίμετρο Το εξατμισίμετρο είναι ένα ανοιχτό δοχείο με νερό το οποίο είναι εκτεθειμένο στις ίδιες κλιματικές συνθήκες όπως η ανάπτυξη της καλλιέργειας κι από το οποίο το νερό εξατμίζεται κάτω από συγκεκριμένες κλιματικές συνθήκες. Η εξάτμιση από μια ελεύθερη επιφάνεια νερού παρέχει ένα δείκτη για την ολοκληρωμένη επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας, της θερμοκρασίας του αέρα, της σχετικής υγρασίας και του ανέμου στην εξατμισοδιαπνοή. Τουλάχιστο 9 τύποι εξατμισιμέτρου χρησιμοποιούνται ανά τον κόσμο. Ο πιο διαδεδομένος από αυτούς είναι το εξατμισίμετρο τύπου Α. Η εξατμισοδιαπνοή αναφοράς υπολογίζεται: ET K E όπου: ET o K p E p o p p η εξατμισοδιαπνοή της καλλιέργειας αναφοράς (mm day -1 ), ο συντελεστής του εξατμισιμέτρου, η εξάτμιση από το εξατμισίμετρο (mm day -1 ). Ο συντελεστής του εξατμισιμέτρου δίνεται σε πίνακα σαν συνάρτηση της ταχύτητας του ανέμου, της μέσης σχετικής υγρασίας και του είδους και της έκτασης της επιφάνειας που περιβάλλει το εξατμισίμετρο. a )

17 Συντελεστής εξατμισιμέτρου Class A pan Ταχύτητα ανέμου (m s -1 ) Περίπτωση A: Εξατμισίμετρο τοποθετημένο σε φυτοκαλυμμένο έδαφος Απόσταση από το όριο (m) RH mean (%) χαμηλή < 40 μέση υψηλή > 70 Περίπτωση B: Εξατμισίμετρο τοποθετημένο σε γυμνό έδαφος Απόσταση από το όριο (m) RH mean (%) χαμηλή < 40 μέση υψηλή > ,55 0,65 0,75 1 0,70 0,80 0,85 Μικρή < 2 Μέτρια 2-5 Μεγάλη 5-8 Πολύ μεγάλη > ,65 0,75 0, ,60 0,70 0, ,70 0,80 0, ,55 0,65 0, ,75 0,85 0, ,50 0,60 0,7 1 0,50 0,60 0,65 1 0,65 0,75 0,8 10 0,60 0,70 0, ,55 0,65 0, ,65 0,75 0, ,50 0,60 0, ,70 0,80 0, ,45 0,55 0,6 1 0,45 0,50 0,60 1 0,60 0,65 0,7 10 0,55 0,60 0, ,50 0,55 0, ,60 0,65 0, ,45 0,50 0, ,65 0,70 0, ,40 0,45 0,55 1 0,40 0,45 0,50 1 0,50 0,60 0, ,45 0,55 0, ,45 0,50 0, ,50 0,60 0, ,40 0,45 0, ,55 0,60 0, ,35 0,40 0,45

18 Φυτικός συντελεστής, Kc Οι κύριοι παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή των φυτικών συντελεστών είναι τα χαρακτηριστικά της καλλιέργειας, η εποχή σποράς, ο ρυθμός ανάπτυξης της καλλιέργειας, η διάρκεια της βλαστικής περιόδου και οι εδαφικές συνθήκες. Η ημερομηνία σποράς ή φύτευσης επηρεάζει το μήκος της βλαστικής περιόδου, το ρυθμό ανάπτυξης μέχρι την πλήρη κάλυψη του εδάφους από την καλλιέργεια και το χρόνο προς την ωρίμανση. Τυπική καμπύλη φυτικού συντελεστή Στάδια ανάπτυξης καλλιέργειας Οι ετήσιες καλλιέργειες παρουσιάζουν μεγάλη διαφοροποίηση, κυρίως σε ότι αφορά το ποσοστό κάλυψης του εδάφους, το ύψος των φυτών και την φυλλική τους επιφάνεια κατά τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου. Αυτό έχει άμεση επίπτωση στη διαμόρφωση των τιμών του φυτικού συντελεστή. Για τη διευκόλυνση του προσδιορισμού των τιμών αυτών, η βλαστική περίοδος χωρίζεται σε τέσσερα κύρια στάδια ανάπτυξης: Αρχικό στάδιο ή στάδιο εγκατάστασης Το στάδιο αυτό αρχίζει με τη σπορά ή φύτευση και φτάνει μέχρι την οριστική εγκατάσταση της καλλιέργειας. Κατά το στάδιο αυτό το ποσοστό κάλυψης του εδάφους είναι από μηδενικό μέχρι το πολύ ίσο με 10%, οπότε η ET c κυριαρχείται από την εξάτμιση από την επιφάνεια του εδάφους, λόγω του πολύ μικρού ποσοστού φυτοκάλυψης, το μέγεθος της οποίας διαμορφώνεται από την υγρασία της επιφάνειας, η οποία εξαρτάται από τη συχνότητα των βροχών ή/και των αρδεύσεων. Στάδιο ταχείας ανάπτυξης ή στάδιο κύριας βλάστησης Το στάδιο αυτό χαρακτηρίζεται από την έντονη ανάπτυξη των φυτών, αρχίζει μετά το τέλος του προηγούμενου σταδίου και τελειώνει με την πλήρη κάλυψη του εδάφους από την καλλιέργεια. Το έδαφος θεωρείται πλήρως καλυμμένο όταν το ποσοστό φυτοκάλυψης είναι 70%. Η σταδιακή αύξηση του ποσοστού κάλυψης συνεπάγεται μια συνεχή μεταβολή του φυτικού συντελεστή, που αρχίζει από μια ελάχιστη τιμή που είναι ίση με αυτή του αρχικού σταδίου και φτάνει μέχρι μια μέγιστη τιμή, όταν το φύλλωμα καλύψει πλήρως την επιφάνεια του αγρού, τιμή η οποία είναι ίση με τον φυτικό συντελεστή του επόμενου σταδίου.

19 Στάδιο μέσης περιόδου ή στάδιο διαμόρφωσης της παραγωγής Κατά το στάδιο αυτό η κάλυψη του εδάφους από τα φυτά είναι πλήρης και περιλαμβάνει τις περιόδους ανθοφορίας και σχηματισμού των καρπών. Λόγω της πλήρους φυτοκάλυψης, η τιμή του K c παραμένει σταθερή για όλη την περίοδο και διαμορφώνεται στο υψηλότερο επίπεδο όλης της βλαστικής περιόδου. Τελικό στάδιο ή στάδιο ωρίμανσης Κατά το στάδιο αυτό συντελείται η ωρίμανση και τερματίζεται με τη συγκομιδή. Το στάδιο αυτό έχει ορισμένες ιδιαιτερότητες, αφού η ποιότητα και ποσότητα των συγκομιζόμενων προϊόντων έχει άμεση σχέση με το επίπεδο της εδαφικής υγρασίας και τις φυσιολογικές διαφοροποιήσεις των φυτών που γίνονται κατά τη διάρκειά του. Στους πίνακες που ακολουθούν δίνονται οι τιμές των φυτικών συντελεστών για ετήσιες καλλιέργειες και για οπωρώνες - αμπελώνες. Πίνακας 1.5α. Τιμές του φυτικού συντελεστή, Kc, για ετήσιες καλλιέργειες. Καλλιέργεια Στάδιο ανάπτυξης 1 ο 2 ο 3 ο 4 ο Καλαμπόκι 0,35 0,60 0,85 0,40 Βαμβάκι 0,30 0,60 0,90 0,45 Βιομηχανική ντομάτα 0,40 0,65 0,85 0,40 Ζαχαρότευτλα 0,35 0,60 0,85 0,70 Μηδική Μέσος Συντελεστής: 0,85 Πίνακας 1.5β. Τιμές του φυτικού συντελεστή, Kc, για οπωρώνες και αμπελώνες. Καλλιέργεια Μήνας Απρ Μαϊ Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπτ Οκτ Αχλαδιά, Βερικοκιά, Δαμασκηνιά, Ροδακινιά, ,45 0,50 0,80 0,65 0, Φιστικιά Καρυδιά, Κερασιά, Μηλιά ,45 0,65 0,80 0,65 0, Εσπεριδοειδή 0,55 0,50 0,50 0,50 0,50 0,60 0,80 Αμπελώνες ,30 0,35 0,50 0,45 0, Ελαιώνες ,25 0,35 0,45 0,45 0,

20 1.5. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΡΔΕΥΣΗΣ Η δόση άρδευσης, δηλαδή η ποσότητα του νερού που θα χορηγηθεί στο έδαφος, εξαρτάται από το βάθος μέχρι το οποίο πρέπει να αρδευτεί, την ικανότητα που έχει το έδαφος να συγκρατεί το ωφέλιμο για τα φυτά νερό, το σημείο μέχρι το οποίο θα επιτραπεί η εξάντληση του νερού από τα φυτά πριν από κάθε άρδευση και το ποσοστό της επιφάνειας ή του όγκου που πρέπει να υγρανθεί. Η ποσότητα του νερού στην άρδευση διακρίνεται σ' εκείνη που απαιτείται για την κάλυψη των αναγκών του φυτού και ονομάζεται δόση άρδευσης και σ' εκείνη που εφαρμόζεται κατά την άρδευση και ονομάζεται δόση εφαρμογής. Η δόση άρδευσης υπολογίζεται από τη σχέση: d n RAW ptaw ή θfc θwp dn p ρbzr 100 όπου: d n η δόση άρδευσης (mm) ή (m3/στρ.). Δόση εφαρμογής. Η συνολική ποσότητα του νερού που πρέπει να εφαρμοσθεί προκειμένου εκτός από τις ανάγκες της καλλιέργειας να καλύψει και τις απώλειες του συστήματος άρδευσης, αποτελεί τη δόση εφαρμογής και υπολογίζεται από την σχέση: dn dt E όπου: d t E f f η δόση εφαρμογής (mm) ή (m3/στρ.), η αποδοτικότητα της μεθόδου άρδευσης (δεκαδικός)που κυμαίνεται συνήθως από 50 % (επιφανειακή άρδευση) έως 95 % (άρδευση με σταγόνες). Συχνότητα άρδευσης. Ο χρόνος μέσα στον οποίο θα εξαντληθεί η ωφέλιμη υγρασία εξαρτάται από το ρυθμό της εξατμισοδιαπνοής της καλλιέργειας. Αν η ημερήσια τιμή της είναι ET, τότε ο χρόνος ανάλωσης της ωφέλιμης υγρασίας, δηλαδή του καθαρού βάθους άρδευσης, d n θα είναι: dn IF ET όπου: I F d n ET η συχνότητα άρδευσης (ημέρες), η δόση άρδευσης (mm), η ημερήσια εξατμισοδιαπνοή ή υδατοκατανάλωση (mm/ημέρα). Ο χρόνος αυτός λέγεται συχνότητα ή εύρος άρδευσης και δείχνει μετά από πόσες μέρες το χωράφι πρέπει να ξανα-αρδευθεί, ώστε η υγρασία του εδάφους να μην πέσει ποτέ κάτω από την ελάχιστη επιτρεπόμενη, εξασφαλίζοντας έτσι την κανονική ανάπτυξη της καλλιέργειας. Το εύρος άρδευσης δεν παραμένει σταθερό κατά τη διάρκεια της αρδευτικής περιόδου αφού το d n αλλά, κυρίως, η ΕΤ δεν έχουν σταθερή τιμή κατά την περίοδο αυτή. Ο προσδιορισμός των ημερομηνιών, αλλά και της δόσης άρδευσης κατά τη διάρκεια της βλαστικής περιόδου, λέγεται προγραμματισμός άρδευσης.

21 2. ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ Άρδευση είναι η παροχή πρόσθετου νερού στις καλλιέργειες, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες τους σε νερό και να πραγματοποιηθεί κανονική ανάπτυξη και απόδοση αυτών. Ο τρόπος με τον οποίο εφαρμόζεται το νερό στο χωράφι ονομάζεται μέθοδος άρδευσης. Υπάρχει πληθώρα μεθόδων, όμως όλες εντάσσονται σε τρεις μεγάλες ομάδες: επιφανειακή άρδευση καταιονισμός (άρδευση με τεχνητή βροχή) μικροάρδευση Ανάλογα με το κριτήριο που λαμβάνεται υπόψη για τη κατάταξη των μεθόδων άρδευσης διακρίνεται σε μεθόδους ως προς: α) την έκταση διαβροχής: ολικό ή τοπικό β) το σημείο εφαρμογής: επιφανειακό, υποεπιφανειακό ή υπόγειο γ) την πίεση: ελεύθερα ή υπό πίεση. Οι μέθοδοι μικροάρδευσης και ο καταιονισμός αντιπροσωπεύουν την ευρύτερη κατηγορία των μεθόδων με κατανομή του νερού υπό πίεση, κατά τις οποίες το νερό μεταφέρεται μέσω ενός δικτύου σωληνώσεων στο σημείο που πρόκειται να εφαρμοστεί. Στις μικροαρδεύσεις η διανομή του νερού μετά το σωληνωτό δίκτυο εξαρτάται μόνον από τα χρακτηριστικά της εδαφικής επιφάνειας ή του εδαφικού προφίλ. Έτσι, το νερό μεταφέρεται διαμέσου του δικτύου σωληνώσεων σχεδόν ακριβώς σε κάθε φυτό και μόνον το έδαφος που περιβάλλει το φυτό διαβρέχεται. Αυτό οδηγεί σε υψηλή αποδοτικότητα εφαρμογής. Στον καταιονισμό, το νερό εκτοξεύεται μέσω του αέρα και διασκορπίζεται στο έδαφος. Αυτό εμπεριέχει μια αβεβαιότητα στην άρδευση με καταιονισμό, από την στιγμή που ο άνεμος και οι άλλες ατμοσφαιρικές συνθήκες επηρεάζουν την αποδοτικότητα της άρδευσης. Ο συνήθης στόχος στον καταιονισμό είναι η ομοιόμορφη διαβροχή σε ολόκληρο το αγροτεμάχιο ΑΡΔΕΥΣΗ ΜΕ ΚΑΤΑΙΟΝΙΣΜΟ Ο καταιονισμός είναι η εφαρμογή του νερού υπό μορφή βροχής που διαμορφώνεται από τη ροή του νερού υπό πίεση μέσω των μικρών στομίων ή των ακροφυσίων. Καταλληλότητα της άρδευσης με καταιονισμό Η μέθοδος άρδευσης με καταιονισμό αποτέλεσε επανάσταση στην πορεία της αρδευόμενης γεωργίας. Ο καταιονισμός παρουσίασε μια πλατιά διάδοση σε όλες σχεδόν τις ανεπτυγμένες χώρες αφού παρουσίασε τεράστια πλεονεκτήματα σε σχέση με τις επιφανειακές μεθόδους άρδευσης. Έτσι, τα περισσότερα των πλεονεκτημάτων που καταγράφονται, αφορούν στη σύγκριση με τις επιφανειακές μεθόδους. Πλεονεκτήματα του καταιονισμού Δεν χρειάζονται ισοπεδώσεις. Σ' όλες τις μεθόδους επιφανειακής άρδευσης η επιτυχία της άρδευσης κατά 90% εξαρτάται από την επιμελημένη ισοπέδωση των αρδευομένων γαιών

22 (συστηματοποίηση). Με τη χρησιμοποίηση του κατάλληλου καταιονισμού, η συστηματοποίηση για την προετοιμασία του αγρού για άρδευση αποτελεί περιττή δαπάνη. Το νερό χορηγείται υπό φυσική μορφή. Το νερό διασκορπίζεται επί των καλλιεργειών υπό μορφή σταγόνων βροχής, οι οποίες κατά τη διαδρομή τους στον ατμοσφαιρικό αέρα θερμαίνονται και παραλαμβάνουν άζωτο και οξυγόνο, τα οποία συμπαρασύρουν στο έδαφος. Οι σταγόνες βροχής ξεπλένουν τα φύλλα των φυτών από τη σκόνη, τα επιβλαβή έντομα και τα δηλητηριώδη αμμωνιακά άλατα της αποσύνθεσης. Ελάττωση των εργατικών άρδευσης. Είναι γνωστό ότι στις μεθόδους επιφανειακής άρδευσης χρειάζεται συνεχής παρακολούθηση της πορείας του νερού στον αγρό. Στα σύγχρονα συγκροτήματα με καταιονισμό η παρακολούθηση είναι περιττή εργασία, και όταν μάλιστα το συγκρότημα είναι μόνιμο, τότε η δαπάνη εργατικών τείνει να μηδενιστεί. Προστασία από τους εαρινούς παγετούς. Ο καταιονισμός ισχύει σήμερα ως η αποτελεσματικότερη μέθοδος προστασίας των φυτών από τους όψιμους παγετούς της άνοιξης. Εκτοξεύοντας κατά την ώρα του παγετού νερό πάνω στα φυτά εκμεταλλευόμαστε τη θερμότητα πήξης που αποδίνεται και που ανέρχεται σε 80 θερμίδες ανά λίτρο ύδατος 00 Κελσίου. Μειονεκτήματα του καταιονισμού Είναι πολύ δυσμενής η επίδραση του ανέμου επί της ομοιόμορφης κατανομής της βροχής. Ο άνεμος που φυσά συμπαρασύρει τα λεπτά σταγονίδια της βροχής και συντελεί στην ανομοιόμορφη άρδευση της επιφάνειας του αγρού. Είναι τόσο δυσμενής η επίδραση του ανέμου ώστε, πολλές Φορές, κάτω από σφοδρό άνεμο, αναβάλλεται η λειτουργία του συγκροτήματος, ενώ όλοι γνωρίζουν ότι ακριβώς από την επίδραση του ανέμου είναι έντονη η διαπνοή των φυτών και απαραίτητη η άρδευση.με ταχύτητα ανέμου μεγαλύτερη των 2,8 m/s παρουσιάζονται συνθήκες ανομοιόμορφης διασποράς του νερού και με ταχύτητα ανέμου μεγαλύτερη των 4 m/s σταματά η άρδευση με καταιονισμό. Καταστρέφεται η δομή του εδάφους.με την πτώση των σταγονιδίων, τα λεπτόκοκκα συστατικά του εδάφους παρασύρονται και φράσουν τους πόρους του εδάφους, δημιουργείται δηλαδή μονοκοκκική δομή του εδάφους.ο αέρας εκτοπίζεται από τους πόρους του εδάφους. Μετά το τέλος της άρδευσης σχηματίζεται στην επιφάνεια του εδάφους η γνωστή «κρούστα», που εμποδίζει τη βλάστηση των φυτών και την είσοδο του αέρα για την αναπνοή των ριζών. Συστήματα καταιονισμού Ανάλογα με τις συνθήκες το δίκτυο σωληνώσεων μπορεί: να είναι υπόγειο μόνιμα τοποθετημένο (οι κύριες γραμμές, οι αγωγοί άρδευσης και οι θέσεις των εκτοξευτών είναι μόνιμες) τμήμα του δικτύου σωληνώσεων, κυρίως οι αγωγοί μεγάλου διαμετρήματος μπορεί να είναι μόνιμα τοποθετημένοι και τμήμα του δικτύου σωληνώσεων, συνήθως οι αγωγοί που φέρουν τους εκτοξευτήρες να είναι από κινητό υλικό (κύριες γραμμές μόνιμες και συνήθως υπόγειες, γραμμές άρδευσης κινητές). να είναι κινητό, να αποτελείται δηλαδή από σωλήνες με συνδέσμους ταχείας σύνδεσης (όλα τα τμήματα είναι μεταφερόμενα). Συνέπεια της διάταξης αυτής το σύστημα άρδευσης με καταιονισμό ονομάζεται μόνιμο ή ημιμόνιμο ή φορητό. Μόνιμα δίκτυα υπάρχουν σε θερμοκήπια ή πολυετείς καλλιέργειες στην ύπαιθρο (καλλιέργειες μεγάλης αξίας και χλοοτάπητες), όπου η μεγάλη δαπάνη αρχικής εγκατάστασης των δικτύων δικαιολογείται από τα μεγάλα έσοδα ή επιβάλλεται από την έλλειψη διαθέσιμου εργατικού δυναμικού. Συνήθως όταν πρόκειται να αρδευτούν μεγάλες εκτάσεις, ο εξοπλισμός που χρειάζεται είναι συνήθως τα ημιμόνιμα συστήματα. Ο εξοπλισμός για την

23 άρδευση ετήσιων καλλιεργειών της έκτασης ενός ή λίγων παραγωγών συνήθως αποτελείται από φορητό υλικό (ετήσιες καλλιέργειες). Υπάρχουν περίπου δέκα διαφορετικοί τύποι συστημάτων άρδευσης με καταιονισμό και αρκετές παραλλαγές κάθε τύπου. Τα συστήματα αυτά μπορούν να ταξινομηθούν σε δύο βασικές ομάδες: τα στατικά συστήματα στα οποία οι εκτοξευτές λειτουργούν από σταθερή θέση και τα μετακινούμενα συστήματα όπου οι εκτοξευτές λειτουργούν ενώ κινούνται στο πεδίο. Στατικά συστήματα Σε αυτά ανήκουν τα μόνιμα ή ημιμόνιμα καθώς και τα φορητά συστήματα. Μετακινούμενα αρδευτικά συστήματα Η ομάδα αυτή περιλαμβάνει τα πιο σύγχρονα συστήματα άρδευσης των καλλιεργειών όπου ταυτόχρονα με την άρδευση γίνεται μετακίνηση των γραμμών ή των οργάνων (εκτοξευτών κ.λπ.) άρδευσης. Αρδευτής με αυτοκινούμενο εκτοξευτή Ο αυτοκινούμενος εκτοξευτής είναι ένας εκτοξευτής τύπου κανονίου που τροφοδοτείται με νερό μέσω ενός εύκαμπτου σωλήνα. Ο σωλήνας είναι περιτυλιγμένος στο τύμπανο του αρδευτή, αποτυλίγεται πριν την άρδευση και περιτυλίγεται κατά την διάρκεια αυτής έλκοντας τον εκτοξευτή που είναι αναρτημένος σε ένα τροχήλατο φορείο. Ο εκτοξευτής έτσι μετακινείται κατά μήκος μια ευθείας γραμμής ενώ αρδεύει και διαβρέχει έναν κυκλικό τομέα διαμέτρου έως και 120 m. Αρδευτής με αυτοκινούμενο ιστό Στη θέση του εκτοξευτή μπορεί να συνδεθεί ιστός που φέρει σειρά ψεκαστών (ή εκτοξευτών σπανιότερα). Το μήκος του ιστού μπορεί να φθάσει τα 70 m. Οι ψεκαστές κατασκευάζονται συνήθως από χαλκό και σπανιότερα από πλαστικό. Η διάμετρος τους κυμαίνεται από 3 έως 12 mm. Η χρήση του ιστού προσφέρει καλύτερη ομοιομορφία κατανομής του νερού σε σχέση με τον εκτοξευτή.

24 Περιστροφικός αυτοκινούμενος αρδευτής Στον περιστροφικό αρδευτή (center pivot) εκτοξεύεται νερό από έναν αυτοκινούμενο πλευρικό αγωγό που φέρει εκτοξευτές ή ψεκαστές σε όλο το μήκος του. Ο αυτοκινούμενος πλευρικός σχηματίζεται από ελαφρούς μεταλλικούς σωλήνες, είναι σταθερός στο ένα του άκρο και περιστρέφεται αρδεύοντας μια μεγάλη κυκλική επιφάνεια. Το σταθερό άκρο του πλευρικού (σημείο περιστροφής) συνδέεται στην παροχή νερού. Το μήκος του πλευρικού κυμαίνεται από 70 έως 800 m και η διάμετρός του μπορεί να φθάνει τα 255 mm. Ένας τυπικός πλευρικός αποτελείται από μια σειρά σωλήνες διαμέτρου συνήθως 168 mm και μήκους 400 m καλύπτοντας μια κυκλική έκταση 500 στρεμμάτων. Γραμμικός αυτοκινούμενος αρδευτής Ο γραμμικά αυτοκινούμενος πλευρικός (linear move) έχει την ίδια δομή με τον περιστροφικό με τη διαφορά πως η κίνησή του είναι ευθύγραμμη κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του συστήματος και γι' αυτό είναι πιο κατάλληλο για αγρούς με ορθογώνια σχήματα. Ο πλευρικός διαμορφώνεται όπως ο περιστροφικός και περιλαμβάνει ένα ισχυοδοτούμενο τροχοφόρο όχημα-οδηγό, στο κέντρο ή στο ένα άκρο του.η τροφοδοσία του συστήματος με νερό γίνεται είτε από αρδευτική διώρυγα κατά μήκος του αγρού, όπου χρησιμοποιείται αντλία με πλωτήρα που μετακινείται μαζί με το όχημα, είτε από σταθερές υδροληψίες με τη χρήση εύκαμπτου πλαστικού σωλήνα. Αποδοτικότητα καταιονισμού < 80 % Βασικά συνθετικά στοιχεία δικτύου Ένα τυπικό σύστημα άρδευσης με καταιονισμό αποτελείται από το αντλητικό συγκρότημα ή αντλητικό ζεύγος, το δίκτυο σωληνώσεων και τους εκτοξευτές. Ένα αντλητικό συγκρότημα αποτελείται από τον κινητήρα και την αντλία. Η αντλία, που εργάζεται με μηχανική ενέργεια του κινητήρα, αντλεί και καταθλίβει το νερό, το οποίο μέσω του δικτύου σωληνώσεων φτάνει στους εκτοξευτές και με αυτούς, κάτω από την επίδραση της πίεσης λειτουργίας, που εξασφαλίζεται από την αντλία, διασκορπίζεται (το νερό) πάνω στην επιφάνεια του αγρού που είναι για άρδευση. Το δίκτυο σωληνώσεων περιλαμβάνει το δίκτυο μεταφοράς και το δίκτυο εφαρμογής. Το δίκτυο μεταφοράς αποτελείται από σωλήνες κατασκευασμένους από χάλυβα, πλαστικό ή αλουμίνιο και μεταφέρει το νερό που χρειάζεται με την απαιτούμενη πίεση σε όλες τις υδροληψίες των αγωγών εφαρμογής. Το δίκτυο εφαρμογής αποτελείται από σωλήνες κατασκευασμένους από αλουμίνιο και σε μικρότερο ποσοστό από πλαστικό και μεταφέρει το νερό στους εκτοξευτές. Οι εκτοξευτές εκτοξεύουν το νερό στον αέρα, με τη μορφή σταγονιδίων μέσω των ακροφυσίων.

25 Διατάξεις αγωγών Η διάταξη των αγωγών σ ένα δίκτυο οπωσδήποτε δεν τυποποιείται. Παράγοντες όπως, το σχήμα της έκτασης που πρόκειται να αρδευτεί, η θέση της πηγής, το μέγεθος της παροχής, η οικονομική δυνατότητα του παραγωγού, κλπ. αποτελούν τα δεδομένα εκείνα που θα δώσουν την καλύτερη διάταξη στους αγωγούς ενός δικτύου. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΕΚΤΟΞΕΥΤΩΝ Κλασικές διατάξεις δικτύων αγωγών Οι εφαρμοστές καταιονισμού είναι δυναμικοί (εκτοξευτές - διακριτή υδάτινη δέσμη μεταβαλλόμενης κατεύθυνσης,) και στατικοί (ψεκαστές - διακριτές δέσμες ή νέφος ή «ομπρέλλα» σε σταθερή κατεύθυνση). Οι εκτοξευτές αποτελούν το τελευταίο στοιχείο ενός συστήματος άρδευσης με καταιονισμό και έχουν σκοπό την ομοιόμορφη κατανομή του νερού στην εδαφική επιφάνεια. Πολλοί τύποι

26 εκτοξευτών έχουν σχεδιασθεί προκειμένου να επιτυγχάνεται αυτό. Ένας τυπικός εκτοξευτής αποτελείται από τρία μέρη. α. Τον κορμό με τη βάση του, όπου υπάρχει ο μηχανισμός της σύνδεσης και αποσύνδεσης του εκτοξευτή από το δίκτυο. β. Τον σωλήνα εκτόξευσης, συνέχεια στον κορμό με πλάγια κάμψη κατά μια συγκεκριμένη γωνία. Ο σωλήνας εκτόξευσης καταλήγει σ ένα στόμιο ή ακροφύσιο. γ. Τον μηχανισμό περιστροφής και διάσπασης της δέσμης του νερού μετά το ακροφύσιο. Η κίνηση είναι υδραυλική και οφείλεται στην ενέργεια (πίεση) του νερού στο σημείο εξόδου από τον σωλήνα εκτόξευσης (ακροφύσιο). ΤΥΠΟΙ ΕΚΤΟΞΕΥΤΩΝ Εκτοξευτές με μοχλό παλινδρόμησης και ελατήριο επαναφοράς Εκτοξευτές με αιωρούμενομοχλό Εκτοξευτές με υδροστρόβιλο Αιωρούμενος μοχλός «Κουτάλι» Σωλήνας εκτόξευσης Βραχίων επιστροφής Τέρμα Σωλήνας εκτόξευσης Στρόβιλος Μετάδοση κίνησης Τύποι εκτοξευτών Υπάρχουν εκτοξευτές με ένα, δύο ή τρία ακροφύσια διαφόρων μορφών. Στην περίπτωση αυτή, οι σωλήνες εκτόξευσης είναι διατεταγμένοι εκατέρωθεν ή ο ένας υπέρκειται του άλλου. Στους εκτοξευτές με δύο ακροφύσια, η μια υδάτινη δέσμη προσδίδει την ενέργεια στον μοχλό περιστροφής αλλά και διασπάται για να επιτευχθεί η άρδευση κοντά στον εκτοξευτή, ενώ η δεύτερη υδάτινη δέσμη δεν διασπάται και καλύπτει τα μακρύτερα σημεία του κύκλου διαβροχής. Σε πολλές περιπτώσεις γίνεται μερική διάσπαση και της β δέσμης με την παρεμβολή της αιχμής ενός κοχλία.

Υγρασία του Εδάφους. (βλέπε video Tensiometers_for_corn.webm)

Υγρασία του Εδάφους. (βλέπε video Tensiometers_for_corn.webm) Υγρασία του Εδάφους Αρχή λειτουργίας: Προσωρινή επικοινωνία μεταξύ νερού του τασίμετρου και εκείνου του εδαφικού διαλύματος δια μέσου του πορώδους τμήματος ΑΜΕΣΗ μέτρηση πίεσης 0 : κορεσμένο σε νερό έδαφος

Διαβάστε περισσότερα

Αρδεύσεις Στραγγίσεις. Δρ Θρασύβουλος Μανιός Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Κρήτης Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων

Αρδεύσεις Στραγγίσεις. Δρ Θρασύβουλος Μανιός Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Κρήτης Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων Αρδεύσεις Στραγγίσεις Δρ Θρασύβουλος Μανιός Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Κρήτης Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων Μηχανική Σύσταση Εδάφους Χονδρή άμμος: 2 έως 0,2 mm Λεπτή άμμος: 0,2 έως 0,05 mm Ιλύς: 0,05 έως 0,02

Διαβάστε περισσότερα

Τυπικό έδαφος (πηλώδες) μισοί πόροι αέρα άλλοι μισοί νερό. Νερό επηρεάζει χημική και φυσική συμπεριφορά Μέσο διάλυσης και μεταφοράς θρεπτικών

Τυπικό έδαφος (πηλώδες) μισοί πόροι αέρα άλλοι μισοί νερό. Νερό επηρεάζει χημική και φυσική συμπεριφορά Μέσο διάλυσης και μεταφοράς θρεπτικών Δρ. Γεώργιος Ζαΐμης Τυπικό έδαφος (πηλώδες) μισοί πόροι αέρα άλλοι μισοί νερό. Νερό επηρεάζει χημική και φυσική συμπεριφορά Μέσο διάλυσης και μεταφοράς θρεπτικών συστατικών Απαραίτητο φωτοσύνθεση και διαπνοή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΔΕΥΣΕΙΣ-ΓΕΩΡΓΙΚΗ-ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ. Εξάμηνο Διδασκαλίας: Ε (Εδαφική Υγρασία)

ΑΡΔΕΥΣΕΙΣ-ΓΕΩΡΓΙΚΗ-ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ. Εξάμηνο Διδασκαλίας: Ε (Εδαφική Υγρασία) ΑΡΔΕΥΣΕΙΣ-ΓΕΩΡΓΙΚΗ-ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων, Εδαφολογίας και Γεωργικής Μηχανικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Εξάμηνο Διδασκαλίας: Ε (Εδαφική Υγρασία)

Διαβάστε περισσότερα

Η υγρασία του εδάφους επηρεάζει τους οικολογικούς παράγοντες:

Η υγρασία του εδάφους επηρεάζει τους οικολογικούς παράγοντες: Η υγρασία του εδάφους επηρεάζει τους οικολογικούς παράγοντες: Θερμοκρασία αερισμό, δραστηριότητα των μικροοργανισμών, πρόσληψη των θρεπτικών στοιχείων συγκέντρωση των τοξικών ουσιών. Η έλλειψη υγρασίας

Διαβάστε περισσότερα

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος - Εργαστήριο

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος - Εργαστήριο Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος - Εργαστήριο Δολαπτσόγλου Χριστίνα ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΟΤΩΝ ΔΡΑΜΑ 2019 Chr. Dolaptsoglou Πορώδες Εδάφους Το πορώδες

Διαβάστε περισσότερα

Διαθέσιμο νερό στα φυτά ASM = FC PWP

Διαθέσιμο νερό στα φυτά ASM = FC PWP Διαθέσιμο νερό στα φυτά ASM = FC PWP Εδαφική υγρασία σε ισοδύναμο ύψος νερού SM ( κ.ο. ) = V w V = d A D A d = SM ( κ.ο. ) D όπου d= ισοδύναμο ύψος νερού του εδάφους D=βάθος εδάφους A=επιφάνεια εδάφους

Διαβάστε περισσότερα

Οι Ανάγκες των Καλλιεργειών σε Νερό

Οι Ανάγκες των Καλλιεργειών σε Νερό Οι Ανάγκες των Καλλιεργειών σε Νερό Το φυτό, αφού συγκρατήσει τα αναγκαία θρεπτικά συστατικά, αποβάλλει το νερό (με μορφή υδρατμών) από τα φύλλα (διαπνοή). Τα φυτά αποβάλλουν με τη διαπνοή το 99,8 % του

Διαβάστε περισσότερα

Επιφανειακή άρδευση (τείνει να εκλείψει) Άρδευση με καταιονισμό ή τεχνητή βροχή (επικρατεί παγκόσμια)

Επιφανειακή άρδευση (τείνει να εκλείψει) Άρδευση με καταιονισμό ή τεχνητή βροχή (επικρατεί παγκόσμια) Επιφανειακή άρδευση (τείνει να εκλείψει) Υπάρδευση ή υπόγεια άρδευση (καταργήθηκε στην Ελλάδα) Άρδευση με καταιονισμό ή τεχνητή βροχή (επικρατεί παγκόσμια) Άρδευση με σταγόνες ή στάγδην άρδευση (εξελίσσεται)

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ. Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων, Εδαφολογίας και Γεωργικής Μηχανικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ. Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων, Εδαφολογίας και Γεωργικής Μηχανικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων, Εδαφολογίας και Γεωργικής Μηχανικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Εξάμηνο Διδασκαλίας: Ε (Εξατμισοδιαπνοή- Ανάλυση αρδευτικών αναγκών) Τμήμα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΔΕΥΣΕΙΣ-ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ

ΑΡΔΕΥΣΕΙΣ-ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ ΑΡΔΕΥΣΕΙΣ-ΓΕΩΡΓΙΚΗ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων, Εδαφολογίας και Γεωργικής Μηχανικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Εξάμηνο Διδασκαλίας: Ε (Βασικές έννοιες

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Εδαφολογία. Εδαφική υγρασία

Δασική Εδαφολογία. Εδαφική υγρασία Δασική Εδαφολογία Εδαφική υγρασία Εδαφικό νερό Το νερό αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα συστατικά του εδάφους Επηρεάζει την χημική και φυσική συμπεριφορά του: Τη θερμοκρασία και τον αερισμό του εδάφους

Διαβάστε περισσότερα

Τα κύρια συστατικά του εδάφους

Τα κύρια συστατικά του εδάφους Τα κύρια συστατικά του εδάφους Στερεά φάση Αέρια φάση Υγρή φάση Ιδανική σύσταση εδάφους κατάλληλου για την ανάπτυξη φυτών Μηχανική Σύσταση (Υφή) Εδάφους Το ποσοστό του εδάφους σε Μηχανική Σύσταση Εδάφους

Διαβάστε περισσότερα

Εξάτμιση και Διαπνοή

Εξάτμιση και Διαπνοή Εξάτμιση και Διαπνοή Εξάτμιση, Διαπνοή Πραγματική και δυνητική εξατμισοδιαπνοή Μέθοδοι εκτίμησης της εξάτμισης από υδάτινες επιφάνειες Μέθοδοι εκτίμησης της δυνητικής και πραγματικής εξατμισοδιαπνοής (ΕΤ)

Διαβάστε περισσότερα

Ατομικά Δίκτυα Αρδεύσεων

Ατομικά Δίκτυα Αρδεύσεων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 3 : Εξατμισοδιαπνοή Ευαγγελίδης Χρήστος Τμήμα Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

1 m x 1 m x m = 0.01 m 3 ή 10. Χ= 300m 3

1 m x 1 m x m = 0.01 m 3 ή 10. Χ= 300m 3 9 Ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΣΕ ΝΕΡΟ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ 1. Προέλευση του νερού που διατίθεται στο φυτό Βροχή Υγρασία εδάφους Υπόγειο νερό 2. Ύψος βροχής Σε μια επιφάνεια στο ύπαιθρο τοποθετούμε ανοικτό δοχείο

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΔΕΥΣΕΙΣ-ΓΕΩΡΓΙΚΗ-ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ

ΑΡΔΕΥΣΕΙΣ-ΓΕΩΡΓΙΚΗ-ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ ΑΡΔΕΥΣΕΙΣ-ΓΕΩΡΓΙΚΗ-ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων, Εδαφολογίας και Γεωργικής Μηχανικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Εξάμηνο Διδασκαλίας: Ε (Δίκτυα αρδεύσεων-μέθοδοι

Διαβάστε περισσότερα

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά Ε ΑΦΟΣ Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά ρ. Ε. Λυκούδη Αθήνα 2005 Έδαφος Το έδαφος σχηµατίζεται από τα προϊόντα της αποσάθρωσης των πετρωµάτων του υποβάθρου (µητρικό πέτρωµα) ή των πετρωµάτων τω γειτονικών

Διαβάστε περισσότερα

Υδατικό ισοζύγιο. d n. Τριχοειδής ανύψωση(cr) Βαθιά διήθηση (DP)

Υδατικό ισοζύγιο. d n. Τριχοειδής ανύψωση(cr) Βαθιά διήθηση (DP) Υδατικό ισοζύγιο d n Τριχοειδής ανύψωση(cr) Βαθιά διήθηση (DP) Αρδευτικές ανάγκες Εισροές νερού = κατανάλωση/απώλειες νερού (στον όγκο ριζοστρώματος) SM + d n + P + CR = ET c + A + DP ( ) SM CR d n = ET

Διαβάστε περισσότερα

Επιφανειακές Μέθοδοι Άρδευσης

Επιφανειακές Μέθοδοι Άρδευσης Επιφανειακές Μέθοδοι Άρδευσης Διήθηση με παραμονή ή με ροή νερού Διήθηση στατική ή Οριζόντια άρδευση Διήθηση με κίνηση ή Κεκλιμένη άρδευση 1. Κατάκλυση ή ΛΕΚΑΝΕΣ 2. Περιορ. διάχυση ή ΛΩΡΙΔΕΣ 3. ΑΥΛΑΚΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΑΤΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΔΕΥΣΗΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΓΡΟΥ

ΥΔΑΤΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΔΕΥΣΗΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΓΡΟΥ ΥΔΑΤΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΕΞΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΔΕΥΣΗΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΑΡΔΕΥΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΣΕ ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΓΡΟΥ Δρ. Βασίλειος Σαμαράς Γεωπόνος-Εδαφολόγος Πρώην Τακτικός Ερευνητής ΕΘΙΑΓΕ/ΙΧΤΕΛ 1

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 3: Εξατμισοδιαπνοή

Άσκηση 3: Εξατμισοδιαπνοή Άσκηση 3: Εξατμισοδιαπνοή Ο υδρολογικός κύκλος ξεκινά με την προσφορά νερού από την ατμόσφαιρα στην επιφάνεια της γης υπό τη μορφή υδρομετεώρων που καταλήγουν μέσω της επιφανειακής απορροής και της κίνησης

Διαβάστε περισσότερα

Διαχείριση Υδατικών Πόρων

Διαχείριση Υδατικών Πόρων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4 : Υδρολογικός κύκλος Ευαγγελίδης Χρήστος Τμήμα Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

Meionekt ata tensio trwn Suskeu V hlektrik V ant stashv P nakav 2: Ep drash thv periektik thtav thv ugras av sthn eidik ant stash

Meionekt ata tensio trwn Suskeu V hlektrik V ant stashv P nakav 2: Ep drash thv periektik thtav thv ugras av sthn eidik ant stash ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 6 Ο Ενότητα: Εδαφική Υγρασία Εισαγωγικά Γιατί να μετρούμε την εδαφική υγρασία; Προσδιορισμό ανάγκης για άρδευση Μελέτη & προσδιορισμό των συνθηκών ανάπτυξης για των διαφόρων καλλιεργούμενων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΣΚΗΣΗ ΥΔΑΤΟΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ Τα στάδια ανάπτυξης μιας καλλιέργειας έχουν διάρκεια: Αρχικό 35 ημέρες, ανάπτυξης 42 ημέρες, πλήρους ανάπτυξης 43 ημέρες και της ωρίμανσης 23 ημέρες. Οι τιμές των φυτικών συντελεστών

Διαβάστε περισσότερα

Σχέσεις εδάφους νερού Σχέσεις μάζας όγκου των συστατικών του εδάφους Εδαφική ή υγρασία, τρόποι έκφρασης

Σχέσεις εδάφους νερού Σχέσεις μάζας όγκου των συστατικών του εδάφους Εδαφική ή υγρασία, τρόποι έκφρασης Γεωργική Υδραυλική Αρδεύσεις Σ. Αλεξανδρής Περιγραφή Μαθήματος Σχέσεις εδάφους νερού Σχέσεις μάζας όγκου των συστατικών του εδάφους Εδαφική ή υγρασία, τρόποι έκφρασης Χαρακτηριστική Χ ή καμπύλη υγρασίας

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογισμός Εξατμισοδιαπνοής της καλλιέργειας αναφοράς Μέθοδος Penman-Monteith FAO 56 (τροποποιημένη)

Υπολογισμός Εξατμισοδιαπνοής της καλλιέργειας αναφοράς Μέθοδος Penman-Monteith FAO 56 (τροποποιημένη) Υπολογισμός Εξατμισοδιαπνοής της καλλιέργειας αναφοράς Μέθοδος Penman-Monteith FAO 56 (τροποποιημένη) Ο υπολογισμός της εξατμισοδιαπνοής μπορεί να γίνει από μια εξίσωση της ακόλουθης μορφής: ETa ks kc

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ 3. ΕΞΑΤΜΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΠΝΟΗ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ 3. ΕΞΑΤΜΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΠΝΟΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΑ 3. ΕΞΑΤΜΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΠΝΟΗ 3.1 ΓΕΝΙΚΑ Εξάτμιση, διαπνοή, πραγματική και δυνητική εξατμισοδιαπνοή, μέθοδοι εκτίμησης της εξάτμισης από

Διαβάστε περισσότερα

Λύση 1 n. t (min) Ι (mm) ,5 8 18, , , , , , ,5

Λύση 1 n. t (min) Ι (mm) ,5 8 18, , , , , , ,5 Ασκηση 1 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΕΞΙΣΩΣΗΣ ostiakov Οι τιμές της αθροιστικής διήθησης (I) στους αντίστοιχους χρόνους δίνονται στον παρακάτω Πίνακα. Να προσδιοριστούν οι συντελεστές b και n της εξίσωσης

Διαβάστε περισσότερα

Μελέτη και κατανόηση των διαφόρων φάσεων του υδρολογικού κύκλου.

Μελέτη και κατανόηση των διαφόρων φάσεων του υδρολογικού κύκλου. Ζαΐμης Γεώργιος Κλάδος της Υδρολογίας. Μελέτη και κατανόηση των διαφόρων φάσεων του υδρολογικού κύκλου. Η απόκτηση βασικών γνώσεων της ατμόσφαιρας και των μετεωρολογικών παραμέτρων που διαμορφώνουν το

Διαβάστε περισσότερα

Μέθοδοι άρδευσης στο αγροτεμάχιο

Μέθοδοι άρδευσης στο αγροτεμάχιο Υδραυλικά Έργα ΙI [ΠΟΜ 451] Μέθοδοι άρδευσης στο αγροτεμάχιο Ανδρέας Χριστοφή / ειδικός επιστήμονας Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Γεωπληροφορικής ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΥΠΡΟΥ Email: andreas.christofe@cut.ac.cy

Διαβάστε περισσότερα

Έδαφος. Οι ιδιότητες και η σημασία του

Έδαφος. Οι ιδιότητες και η σημασία του Έδαφος Οι ιδιότητες και η σημασία του ΕΔΑΦΟΣ : Είναι το χαλαρό επιφανειακό στρώμα του στερεού φλοιού της γης. ΕΔΑΦΟΓΕΝΕΣΗ: Το έδαφος σχηματίζεται από την αποσάθρωση των μητρικών πετρωμάτων με την επίδραση

Διαβάστε περισσότερα

Πίνακας 1. Βάθος ριζοστρώματος καλλιεργειών που αναπτύσσονται σε αρδευόμενα, βαθιά, ομοιογενή, μέσης σύστασης εδάφη

Πίνακας 1. Βάθος ριζοστρώματος καλλιεργειών που αναπτύσσονται σε αρδευόμενα, βαθιά, ομοιογενή, μέσης σύστασης εδάφη Πίνακας 1. Βάθος ριζοστρώματος καλλιεργειών που αναπτύσσονται σε αρδευόμενα, βαθιά, ομοιογενή, μέσης σύστασης εδάφη Βάθος ριζοστρώματος, m α/α Καλλιέργεια κανονικό μέγιστο 1. Καλαμπόκι 0.90 1.80 2. Σιτηρά

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΥΓΡΑΣΙΑ Δρ.Ι. Λυκοσκούφης ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ 1 Η ΥΓΡΑΣΙΑ Ο ατμοσφαιρικός αέρας στη φυσική του κατάσταση είναι μίγμα αερίων, οξυγόνου, αζώτου, διοξειδίου του άνθρακα, αργού,

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου. Αρδεύσεις (Θεωρία) Ενότητα 11 : H υπόγεια άρδευση Δρ.

Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου. Αρδεύσεις (Θεωρία) Ενότητα 11 : H υπόγεια άρδευση Δρ. Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Αρδεύσεις (Θεωρία) Ενότητα 11 : H υπόγεια άρδευση Δρ. Μενέλαος Θεοχάρης 11. H υπόγεια άρδευση 11.1. Γενικά. Η υπόγεια άρδευση ή υπάρδευση συνίσταται

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΕΔΑΦΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ

ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΕΔΑΦΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΕΔΑΦΙΚΟΥ ΝΕΡΟΥ Η διαθεσιμότητα του εδαφικού νερού αναφέρεται στην ικανότητα ενός εδάφους να διατηρεί το νερό διαθέσιμο στις καλλιέργειες. Μετά από έντονες βροχοπτώσεις ή μετά από άρδευση,

Διαβάστε περισσότερα

Ε ΑΦΙΚΗ ΥΓΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΙΗΘΗΣΗ

Ε ΑΦΙΚΗ ΥΓΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΙΗΘΗΣΗ Ε ΑΦΙΚΗ ΥΓΡΑΣΙΑ ΚΑΙ ΙΗΘΗΣΗ Η εξέλιξη του υδρολογικού κύκλου που αρχίζει με τη δημιουργία υδρατμών, τη συμπύκνωσή τους και συνεχίζεται με τα κατακρημνίσματα, ακολουθείται από μερική ή ολική συγκράτηση της

Διαβάστε περισσότερα

2.3 Άρδευση με σταγόνες Γενικά

2.3 Άρδευση με σταγόνες Γενικά 2.3 Άρδευση με σταγόνες 2.3.1 Γενικά Με τη μέθοδο αυτή, γνωστή και ως στάγδην άρδευση, το αρδευτικό νερό χορηγείται κατά σταγόνες στην περιοχή του κύριου ριζοστρώματος τρων φυτών και μόνο σ αυτή με τη

Διαβάστε περισσότερα

Σημερινές και μελλοντικές υδατικές ανάγκες των καλλιεργειών της δελταϊκής πεδιάδας του Πηνειού

Σημερινές και μελλοντικές υδατικές ανάγκες των καλλιεργειών της δελταϊκής πεδιάδας του Πηνειού Σημερινές και μελλοντικές υδατικές ανάγκες των καλλιεργειών της δελταϊκής πεδιάδας του Πηνειού Σπυρίδων Κωτσόπουλος Καθηγητής, Διαχείριση Υδατικών Πόρων Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Τ.Ε. ΤΕΙ Θεσσαλίας AGROCLIMA

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου. Αρδεύσεις (Θεωρία) Ενότητα 2 : Το έδαφος Δρ. Μενέλαος Θεοχάρης

Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου. Αρδεύσεις (Θεωρία) Ενότητα 2 : Το έδαφος Δρ. Μενέλαος Θεοχάρης Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Αρδεύσεις (Θεωρία) Ενότητα 2 : Το έδαφος Δρ. Μενέλαος Θεοχάρης 2. Το έδαφος 2.1. Γενικά. Έδαφος είναι ένα πολύπλοκο σύστημα αποτελούμενο από

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ. Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων, Εδαφολογίας και Γεωργικής Μηχανικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ. Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων, Εδαφολογίας και Γεωργικής Μηχανικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης ΠΑΝΤΕΛΑΚΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Δρ. Γεωπόνος Εγγείων Βελτιώσεων, Εδαφολογίας και Γεωργικής Μηχανικής Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Εξάμηνο Διδασκαλίας: Ε (Βασικές έννοιες για το έδαφος) Τμήμα Τεχνολόγων

Διαβάστε περισσότερα

ΡΟΥΣΣΟΣ ΠΕΤΡΟΣ. Άρδευση

ΡΟΥΣΣΟΣ ΠΕΤΡΟΣ. Άρδευση Άρδευση Δένδρο ανθεκτικό σε ξηρασία και άλατα Ανταποκρίνεται στην άρδευση με αυξημένη παραγωγή και ποιότητα προϊόντων Μέθοδος άρδευσης κυρίως με σταγόνες και εκτοξευτήρες Σε περιοχές με ετήσιο ύψος βροχόπτωσης

Διαβάστε περισσότερα

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος Δολαπτσόγλου Χριστίνα ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΟΤΩΝ ΔΡΑΜΑ 2019 Chr. Dolaptsoglou Οργανική ουσία είναι όλα τα οργανικά υπολείμματα

Διαβάστε περισσότερα

Το απαιτούµενο για την ανάπτυξη των καλλιεργειών νερό εκφράζεται µε τον όρο υδατοκατανάλωση καλλιεργειών ή ανάγκες σε νερό των καλλιεργειών

Το απαιτούµενο για την ανάπτυξη των καλλιεργειών νερό εκφράζεται µε τον όρο υδατοκατανάλωση καλλιεργειών ή ανάγκες σε νερό των καλλιεργειών Εξατµισοδιαπνοή καλλιέργειας (EΤ c ) Το απαιτούµενο για την ανάπτυξη των καλλιεργειών νερό εκφράζεται µε τον όρο υδατοκατανάλωση καλλιεργειών ή ανάγκες σε νερό των καλλιεργειών Καιαντιπροσωπεύεταιαπότην

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ 1 ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1. ΠΑΡΑΔΟΤΕΑ 1 ης ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1 Η ενότητα εργασίας απέβλεπε στην δημιουργία ενός πλήρως αξιολογημένου και λειτουργικού συστήματος προσδιορισμού του υδατικού μετώπου. Ως γνωστό οι αισθητήρες υδατικού μετώπου παρεμβαλλόμενοι

Διαβάστε περισσότερα

Η δυναμική της κίνησης του Καλίου στο έδαφος

Η δυναμική της κίνησης του Καλίου στο έδαφος Η δυναμική της του στο κίνησης Καλίου έδαφος 1. Δείκτες διαθέσιμου καλίου στο έδαφος Πρόσληψη Κ από τα φυτά (kg/ha) Πρόσληψη Κ από τα φυτά (kg/ha) Εναλλάξιμο Κ (mg/100g εδάφους) Συγκέντρωση Κ (me/l εδαφ.

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΓΕΙΑ ΣΤΑΓΔΗΝ ΑΡΔΕΥΣΗ

ΥΠΟΓΕΙΑ ΣΤΑΓΔΗΝ ΑΡΔΕΥΣΗ ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΥΠΟΓΕΙΑ ΣΤΑΓΔΗΝ ΑΡΔΕΥΣΗ ΜΠΑΤΣΟΥΚΑΠΑΡΑΣΚΕΥΗ- ΜΑΡΙΑ ΞΑΝΘΗ 2010 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το νερό είναι ζωτικής σημασίας για το μέλλον της ανθρωπότητας.

Διαβάστε περισσότερα

Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου. Αρδεύσεις (Θεωρία) Ενότητα 2 : Το έδαφος Δρ. Μενέλαος Θεοχάρης

Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου. Αρδεύσεις (Θεωρία) Ενότητα 2 : Το έδαφος Δρ. Μενέλαος Θεοχάρης Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Αρδεύσεις (Θεωρία) Ενότητα 2 : Το έδαφος Δρ. Μενέλαος Θεοχάρης 2. Το έδαφος 2.1. Γενικά. Έδαφος είναι ένα πολύπλοκο σύστημα αποτελούμενο από

Διαβάστε περισσότερα

Ατομικά Δίκτυα Αρδεύσεων

Ατομικά Δίκτυα Αρδεύσεων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 1 : Εισαγωγή Ευαγγελίδης Χρήστος Τμήμα Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε

Διαβάστε περισσότερα

ΜΙΚΡΟΑΡΔΕΥΣΗ. Π. Σιδηρόπουλος. Δρ. Πολιτικός Μηχανικός Εργαστήριο Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Π.Θ.

ΜΙΚΡΟΑΡΔΕΥΣΗ. Π. Σιδηρόπουλος. Δρ. Πολιτικός Μηχανικός Εργαστήριο Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Π.Θ. ΜΙΚΡΟΑΡΔΕΥΣΗ Π. Σιδηρόπουλος Δρ. Πολιτικός Μηχανικός Εργαστήριο Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών Π.Θ. E-mail: psidirp@teilar.gr ΕΓΓΕΙΟΒΕΛΤΙΩΤΙΚΑ ΕΡΓΑ 5 Ο ΕΞΑΜΗΝΟ Μικροάρδευση

Διαβάστε περισσότερα

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ. Δρ. Λυκοσκούφης Ιωάννης

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ. Δρ. Λυκοσκούφης Ιωάννης ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ Δρ. Λυκοσκούφης Ιωάννης 1 Ισόθερμες καμπύλες τον Ιανουάριο 1 Κλιματικές ζώνες Τα διάφορα μήκη κύματος της θερμικής ακτινοβολίας

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΗΠΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Σκοπιμότητα άρδευσης Η άρδευση αποσκοπεί κυρίως στην τροφοδότηση της κόμης του φυτού με νερό. Μόνο το 1% του νερού που φτάνει στην κόμη των φυτών παραμένει στους φυτικούς

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΧΛΩΡΟΥ ΣΚΟΡΔΟΥ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΧΛΩΡΟΥ ΣΚΟΡΔΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΧΛΩΡΟΥ ΣΚΟΡΔΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΒΟΛΒΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Ατομικά Δίκτυα Αρδεύσεων

Ατομικά Δίκτυα Αρδεύσεων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 7 : Στάγδην Άρδευση Ευαγγελίδης Χρήστος Τμήμα Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται

Διαβάστε περισσότερα

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΔΑΦΟΛΟΓΙΑΣ Κεφάλαιο 1 ο ΟΡΥΚΤΟΛΟΓΙΚΗ ΣΥΣΤΑΣΗ ΕΔΑΦΟΥΣ 1. Κυριότερες ιδιότητες της αργίλου 2. Ποια είναι τα ποιο κοινά ορυκτά της αργίλου. Ποιο θεωρείτε σημαντικότερο. 3. Κατατάξτε τα

Διαβάστε περισσότερα

Ατομικά Δίκτυα Αρδεύσεων

Ατομικά Δίκτυα Αρδεύσεων ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Ενότητα 4 : Μέθοδοι Penman, Thornwaite και Blaney-Criddle Ευαγγελίδης Χρήστος Τμήμα Αγρονόμων & Τοπογράφων Μηχανικών Άδειες Χρήσης Το

Διαβάστε περισσότερα

Εδαφοκλιµατικό Σύστηµα και Άµπελος

Εδαφοκλιµατικό Σύστηµα και Άµπελος Εδαφοκλιµατικό Σύστηµα και Άµπελος Δολαπτσόγλου Χριστίνα ΤΕΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΤΜΗΜΑ ΟΙΝΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΟΤΩΝ Chr. Dolaptsoglou ΔΡΑΜΑ 2019 1 2 κ 3 η Διδακτική Φυσικές Ιδιότητες του

Διαβάστε περισσότερα

Υπολογισμός Διαπερατότητας Εδαφών

Υπολογισμός Διαπερατότητας Εδαφών ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΔΟΚΙΜΗΣ: Υπολογισμός Διαπερατότητας Εδαφών Επιστημονικός Συνεργάτης: Δρ. Αλέξανδρος Βαλσαμής, Πολιτικός Μηχανικός Εργαστηριακός Υπεύθυνος: Παναγιώτης Καλαντζάκης, Καθηγητής

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Η λειτουργικότητα του νερού στο φυτό

Η λειτουργικότητα του νερού στο φυτό Η λειτουργικότητα του νερού στο φυτό Φυσιολογία Φυτών 3 ου Εξαμήνου Δ. Μπουράνης, Σ. Χωριανοπούλου 1 Το φυτό είναι αντλία νερού: παραλαμβάνει νερό από το εδαφικό διάλυμα σε υγρή μορφή και το μεταφέρει

Διαβάστε περισσότερα

Ενεργειακές καλλιέργειες και προστασία εδάφους από διάβρωση.

Ενεργειακές καλλιέργειες και προστασία εδάφους από διάβρωση. «ΘΑΛΗΣ» Λάρισα, ΓΕΩΤΕΕ, 4.02.14 Ενεργειακές καλλιέργειες και προστασία εδάφους από διάβρωση. Π. Βύρλας Γενικότητες Με τον όρο ενεργειακή καλλιέργεια εννοούμε καλλιέργειες που η παραγωγή τους χρησιμοποιείται

Διαβάστε περισσότερα

[ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΦΥΛΛΩΝ] Για φυλλοδιαγνωστική ανάλυση

[ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΦΥΛΛΩΝ] Για φυλλοδιαγνωστική ανάλυση Agroeco [ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ ΦΥΛΛΩΝ] Για φυλλοδιαγνωστική ανάλυση Γενικά Για τη λήψη αντιπροσωπευτικού δείγματος είναι απαραίτητο να τηρούνται τα εξής: Συλλέγουμε πλήρως ανεπτυγμένα φύλλα από κύριους

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Εδαφολογία. Φυσικές ιδιότητες του εδάφους

Δασική Εδαφολογία. Φυσικές ιδιότητες του εδάφους Δασική Εδαφολογία Φυσικές ιδιότητες του εδάφους Φυσικές ιδιότητες εδάφους Υφή (μηχανική σύσταση) Δομή Πορώδες Αερισμός Εδαφική υγρασία Χρώμα Θερμοκρασία Βάθος Έδαφος Λεπτή γη «Το λεπτόκοκκο ανώτερο στρώμα

Διαβάστε περισσότερα

Αλατότητα Η αλατότητα είναι ένα κοινό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί που αρδεύουν σε ξηρά κλίματα. Αυτό συμβαίνει γιατί: Όλα τα νερά άρδευση

Αλατότητα Η αλατότητα είναι ένα κοινό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί που αρδεύουν σε ξηρά κλίματα. Αυτό συμβαίνει γιατί: Όλα τα νερά άρδευση Τελική επανάληψη Αλατότητα Η αλατότητα είναι ένα κοινό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί που αρδεύουν σε ξηρά κλίματα. Αυτό συμβαίνει γιατί: Όλα τα νερά άρδευσης περιέχουν διαλυτά άλατα Οι βροχοπτώσεις

Διαβάστε περισσότερα

Προσδιορισµός της εξάτµισης. Εργαστήριο 5

Προσδιορισµός της εξάτµισης. Εργαστήριο 5 Προσδιορισµός της εξάτµισης Εργαστήριο 5 ΓΕΝΙΚΑ Το νερό που βρίσκεται στην ατµόσφαιρα και στις τρεις φάσεις εξαρτάται: Την εξάτµιση του νερού από τις διάφορες επιφάνειες. Τα ατµοσφαιρικά κατακρηµνίσµατα

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΔΕΥΣΗ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ

ΑΡΔΕΥΣΗ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΑΡΔΕΥΣΗ ΥΔΡΟΠΟΝΙΚΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Εισαγωγικές έννοιες Η άρδευση συνδέεται με την λίπανση (θρεπτικό διάλυμα) Στις υδροκαλλιέργειες η παροχή θρεπτικού διαλύματος είναι συνεχής Στις καλλιέργειες σε υποστρώματα

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΞΕΡΟΥ ΚΡΕΜΜΥΔΙΟΥ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΞΕΡΟΥ ΚΡΕΜΜΥΔΙΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΞΕΡΟΥ ΚΡΕΜΜΥΔΙΟΥ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΒΟΛΒΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

ΔΡΟΣΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Σύστημα με δυναμικό εξαερισμό και υγρό τοίχωμα

ΔΡΟΣΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Σύστημα με δυναμικό εξαερισμό και υγρό τοίχωμα ΤΕΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΩΝ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Δρ. Ι. Λυκοσκούφης ΔΡΟΣΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΟΥ Σύστημα με δυναμικό εξαερισμό και υγρό τοίχωμα Ο εξαερισμός του θερμοκηπίου, ακόμη και όταν

Διαβάστε περισσότερα

Βασίλειος Μαχαιράς Πολιτικός Μηχανικός Ph.D.

Βασίλειος Μαχαιράς Πολιτικός Μηχανικός Ph.D. Βασίλειος Μαχαιράς Πολιτικός Μηχανικός Ph.D. Υγροπροστασία κτιρίου Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Πολυτεχνική Σχολή ΤμήμαΠολιτικών Μηχανικών Διάλεξη 10 η /2016 Υγροπροστασία κτιρίων Η υγρασία δημιουργεί σοβαρά

Διαβάστε περισσότερα

Ανθοκομία (Εργαστήριο)

Ανθοκομία (Εργαστήριο) Ανθοκομία (Εργαστήριο) Α. Λιόπα-Τσακαλίδη ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΩΝ ΓΕΩΠΟΝΩΝ 1 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 4 2 Υπάρχουν διάφορα συστήματα άρδευσης των

Διαβάστε περισσότερα

Τεχνική Υδρολογία (Ασκήσεις)

Τεχνική Υδρολογία (Ασκήσεις) Τμήμα Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων Εργαστήριο Διευθέτησης Ορεινών Υδάτων και Διαχείρισης Κινδύνου Προπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών Τεχνική Υδρολογία (Ασκήσεις) Κεφάλαιο 3 ο : Εξάτμιση

Διαβάστε περισσότερα

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο

4. γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο 4. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟ γεωγραφικό/γεωλογικό πλαίσιο /Ελληνικός χώρος Τα ελληνικά βουνά (και γενικότερα οι ορεινοί όγκοι της

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΙΠΕΡΙΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΠΙΠΕΡΙΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΠΙΠΕΡΙΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

Στραγγίσεις (Θεωρία)

Στραγγίσεις (Θεωρία) Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Στραγγίσεις (Θεωρία) Ενότητα 11 : Τα κριτήρια στράγγισης των εδαφών Δρ. Μενέλαος Θεοχάρης 7.1 Γενικά Οι περισσότερες καλλιέργειες των φυτών έχουν

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Εδαφολογία. Εδαφογένεση

Δασική Εδαφολογία. Εδαφογένεση Δασική Εδαφολογία Εδαφογένεση Σχηματισμός της στερεάς φάσης του εδάφους Η στερεά φάση του εδάφους σχηματίζεται από τα προϊόντα της αποσύνθεσης των φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων μαζί με τα προϊόντα της

Διαβάστε περισσότερα

ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ

ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΣΤΟ ΕΔΑΦΟΣ Το νερό των κατακρημνισμάτων ακολουθεί διάφορες διαδρομές στη πορεία του προς την επιφάνεια της γης. Αρχικά συναντά επιφάνειες που αναχαιτίζουν την πορεία του όπως είναι

Διαβάστε περισσότερα

Αγρομετεωρολογία - Κλιματολογία

Αγρομετεωρολογία - Κλιματολογία Αγρομετεωρολογία - Κλιματολογία 5 ο Μάθημα 4.1 Εξάτμιση Η ατμόσφαιρα, κυρίως στο κατώτερο τμήμα της, περιέχει πάντοτε μια μεταβλητή ποσότητα νερού. Η ποσότητα αυτή παρουσιάζεται σε αέρια κατάσταση (υδρατμοί),

Διαβάστε περισσότερα

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ):

Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μετεωρολογία Κλιματολογία (ΘΕΩΡΙΑ): Μιχάλης Βραχνάκης Αναπληρωτής Καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 6 ΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η ΓΗ ΚΑΙ Η ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 7 η : Εγκατάσταση Καλλιέργειας. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ

ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ. Ενότητα 7 η : Εγκατάσταση Καλλιέργειας. ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Τμήμα: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ ΓΕΝΙΚΗ ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ Ενότητα 7 η : Εγκατάσταση Καλλιέργειας Τμήμα: ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Διδάσκοντες: Δ. ΣΑΒΒΑΣ, Χ. ΠΑΣΣΑΜ Εγκατάσταση νέας λαχανοκομικής καλλιέργειας Απευθείας σπορά Μεταφύτευση σποροφύτων

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΕΝΕΛΑΟΣ E. ΘΕΟΧΑΡΗΣ

ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΕΝΕΛΑΟΣ E. ΘΕΟΧΑΡΗΣ ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΜΕΝΕΛΑΟΣ E. ΘΕΟΧΑΡΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ Ε.Μ.Π. M.Sc. ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΠΑΝ. ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΔΙΔΑΚΤΟΡΑΣ Α.Π.Θ. ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΑΡΔΕΥΣΕΙΣ ΑΡΤΑ 2015 ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ ΤΜΗΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Προστασίας & Συντήρησης Πολιτισμικής Κληρονομιάς ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑΣ. ΧΡΥΣΟΧΟΟΥ ΗΡΑ Συντηρήτρια Αρχαιοτήτων & Έργων Τέχνης

ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Προστασίας & Συντήρησης Πολιτισμικής Κληρονομιάς ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑΣ. ΧΡΥΣΟΧΟΟΥ ΗΡΑ Συντηρήτρια Αρχαιοτήτων & Έργων Τέχνης ΤΕΙ Ιονίων Νήσων Τμήμα Προστασίας & Συντήρησης Πολιτισμικής Κληρονομιάς ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑΣ ΧΡΥΣΟΧΟΟΥ ΗΡΑ Συντηρήτρια Αρχαιοτήτων & Έργων Τέχνης Υγρασία Όλα σχεδόν τα υλικά που χρησιμοποιούνται για

Διαβάστε περισσότερα

Δασική Εδαφολογία. Γεωχημικός, Βιοχημικός, Υδρολογικός κύκλος

Δασική Εδαφολογία. Γεωχημικός, Βιοχημικός, Υδρολογικός κύκλος Δασική Εδαφολογία Γεωχημικός, Βιοχημικός, Υδρολογικός κύκλος Μέρος 1 ο ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ Η μεταφορά του νερού από την ατμόσφαιρα στην επιφάνεια της γης, η κίνησή του σ αυτή και η επιστροφή

Διαβάστε περισσότερα

Η κίνηση του νερού εντός των φυτών (Soil-Plant-Atmosphere Continuum) Δημήτρης Κύρκας

Η κίνηση του νερού εντός των φυτών (Soil-Plant-Atmosphere Continuum) Δημήτρης Κύρκας Η κίνηση του νερού εντός των φυτών (Soil-Plant-Atmosphere Continuum) Δημήτρης Κύρκας Η Σεκόγια (Sequoia) «Redwood» είναι το ψηλότερο δέντρο στο κόσμο και βρίσκεται στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ 130 μέτρα ύψος

Διαβάστε περισσότερα

Γεωργικά Μηχανήματα (Θεωρία)

Γεωργικά Μηχανήματα (Θεωρία) Ελληνική Δημοκρατία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ηπείρου Γεωργικά Μηχανήματα (Θεωρία) Ενότητα 11 : Γεωργικά Μηχανήματα Μηχανήματα σποράς και φύτευσης Δρ. Δημήτριος Κατέρης ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΣΠΟΡΑ - ΦΥΤΕΥΣΗ-ΛΙΠΑΝΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

Άρδευση µε περιορισµένη διάχυση ή λωρίδες

Άρδευση µε περιορισµένη διάχυση ή λωρίδες Άρδευση µε περιορισµένη διάχυση ή λωρίδες Λωρίδες µεταξύ αναχωµάτων Κλίση προς τη διεύθυνση άρδευσης Άρδευση στο άνω µέρος της λωρίδας Που εφαρµόζεται Σε καλλιέργειες: χορτοδετικές, µηδική, δηµητριακά

Διαβάστε περισσότερα

Υγρασία Θερμοκρασία Άνεμος Ηλιακή Ακτινοβολία. Κατακρημνίσματα

Υγρασία Θερμοκρασία Άνεμος Ηλιακή Ακτινοβολία. Κατακρημνίσματα Ζαΐμης Γεώργιος Υγρασία Θερμοκρασία Άνεμος Ηλιακή Ακτινοβολία Κατακρημνίσματα ΝΕΡΟ - Τρεις μορφές Υγρασία στην Ατμόσφαιρα Εξάτμιση και Διαπνοή Ελλάδα που περισσότερες βροχοπτώσεις και γιατί; Υγρασία

Διαβάστε περισσότερα

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1

econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet Χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση econtentplus programme ΜΕΛΙΤΖΑΝΑΣ 1 econteplusproject Organic.Edunet ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΣΟΛΑΝΩΔΩΝ ΛΑΧΑΝΙΚΩΝ Χαράλαμπος

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΘΟΚΟΜΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΘΟΚΟΜΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΑΝΘΟΚΟΜΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ Α. ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ Η επιτυχία μιας ανθοκομικής καλλιέργειας στην ύπαιθρο εξασφαλίζεται όταν οι συνθήκες είναι οι κατάλληλες για ένα συγκεκριμένο είδος.

Διαβάστε περισσότερα

ηλεκτρικό ρεύμα ampere

ηλεκτρικό ρεύμα ampere Ηλεκτρικό ρεύμα Το ηλεκτρικό ρεύμα είναι ο ρυθμός με τον οποίο διέρχεται ηλεκτρικό φορτίο από μια περιοχή του χώρου. Η μονάδα μέτρησης του ηλεκτρικού ρεύματος στο σύστημα SI είναι το ampere (A). 1 A =

Διαβάστε περισσότερα

ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ ΟΡΙΣΜΟΙ ΦΥΣΙΚΗΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ ΟΡΙΣΜΟΙ ΦΥΣΙΚΗΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΥΠΟΛΟΓΙΟ ΟΡΙΣΜΟΙ ΦΥΣΙΚΗΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Τα σημαντικότερα στοιχεία της επιστημονικής μεθόδου είναι η παρατήρηση, η υπόθεση, το πείραμα, η γενίκευση και η πρόβλεψη νέων φαινομένων. Για να μελετήσουμε πλήρως

Διαβάστε περισσότερα

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΔΑΦΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ

ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΔΑΦΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΕΔΑΦΟΚΛΙΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΣΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΤΗΣ ΑΜΠΕΛΟΥ ΕΔΑΦΟΣ Φυσικές ιδιότητες Δομή και σύσταση Χρώμα Βάθος Διαπερατότητα Διαθέσιμη υγρασία Θερμοκρασία Χημικές ιδιότητες ph Αλατότητα Γονιμότητα

Διαβάστε περισσότερα

Ε. Μ. ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ - ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗΣ

Ε. Μ. ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ - ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗΣ Ε. Μ. ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ - ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ : ΕΔΑΦΟΜΗΧΑΝΙΚΗ Ι (5 ο Εξαμ. ΠΟΛ. ΜΗΧ) 2 η ΣΕΙΡΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ (Φυσικά Χαρακτηριστικά Εδαφών) 1. (α) Να εκφρασθεί το πορώδες (n) συναρτήσει

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ο Κεφάλαιο: Στατιστική ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ ΣΤΗ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Πληθυσμός: Λέγεται ένα σύνολο στοιχείων που θέλουμε να εξετάσουμε με ένα ή περισσότερα χαρακτηριστικά. Μεταβλητές X: Ονομάζονται

Διαβάστε περισσότερα

ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα Μετεωρολογίας-Κλιματολογίας Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου

ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα Μετεωρολογίας-Κλιματολογίας Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΕΡΑ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΥΣ ΤΕΙ Καβάλας, Τμήμα Δασοπονίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος Μάθημα Μετεωρολογίας-Κλιματολογίας Υπεύθυνη : Δρ Μάρθα Λαζαρίδου Αθανασιάδου 3. ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΑΕΡΑ ΚΑΙ ΕΔΑΦΟΥΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΣΕ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΒΑΜΒΑΚΟΣ ΜΕ ΤΗΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ HYDROSENSE

ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΣΕ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΒΑΜΒΑΚΟΣ ΜΕ ΤΗΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ HYDROSENSE ΑΡΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΣΕ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΒΑΜΒΑΚΟΣ ΜΕ ΤΗΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΑΣ ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ HYDROSENSE ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ ΕΔΑΦΩΝ

Διαβάστε περισσότερα

Από πού προέρχεται η θερμότητα που μεταφέρεται από τον αντιστάτη στο περιβάλλον;

Από πού προέρχεται η θερμότητα που μεταφέρεται από τον αντιστάτη στο περιβάλλον; 3. ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Ένα ανοικτό ηλεκτρικό κύκλωμα μετατρέπεται σε κλειστό, οπότε διέρχεται από αυτό ηλεκτρικό ρεύμα που μεταφέρει ενέργεια. Τα σπουδαιότερα χαρακτηριστικά της ηλεκτρικής ενέργειας είναι

Διαβάστε περισσότερα

Ο.Ε.Φ. / Α.Σ. ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ

Ο.Ε.Φ. / Α.Σ. ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ Ο.Ε.Φ. / Α.Σ. ΤΥΜΠΑΚΙΟΥ ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΕΔΑΦΟΥΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: ΤΡΙΤΗ 22 ΜΑΡΤΙΟΥ 2016 1 ο έτος υλοποίησης Πρόγραμμα συγχρηματοδοτούμενο από την Ε.Ε. και την Ελλάδα Καν.(ΕΚ) 611/2014

Διαβάστε περισσότερα

«γεωλογικοί σχηματισμοί» - «γεωϋλικά» όρια εδάφους και βράχου

«γεωλογικοί σχηματισμοί» - «γεωϋλικά» όρια εδάφους και βράχου «γεωλογικοί σχηματισμοί» - «γεωϋλικά» έδαφος (soil) είναι ένα φυσικό σύνολο ορυκτών κόκκων που μπορούν να διαχωριστούν με απλές μηχανικές μεθόδους (π.χ. ανακίνηση μέσα στο νερό) όλα τα υπόλοιπα φυσικά

Διαβάστε περισσότερα

Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα.

Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα. Το νερό στο φυσικό περιβάλλον συνθέτει την υδρόσφαιρα. Αυτή θα μελετήσουμε στα επόμενα μαθήματα. 1 Είναι η σταθερή και αδιάκοπη κίνηση του νερού από την ατμόσφαιρα στην επιφάνεια της Γης, στο υπέδαφος

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΛΕΠΤΟΤΗΤΑΣ ΑΛΕΣΗΣ ΤΟΥ ΤΣΙΜΕΝΤΟΥ

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΛΕΠΤΟΤΗΤΑΣ ΑΛΕΣΗΣ ΤΟΥ ΤΣΙΜΕΝΤΟΥ Άσκηση 1 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΛΕΠΤΟΤΗΤΑΣ ΑΛΕΣΗΣ ΤΟΥ ΤΣΙΜΕΝΤΟΥ 1.1 Εισαγωγή αρχή της μεθόδου 1.2 Συσκευή Blaine 1.3 Βαθμονόμηση συσκευής 1.4 Πειραματική διαδικασία 1.1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ Η λεπτότητα άλεσης

Διαβάστε περισσότερα