ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ NO. 1: ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ-ΟΦΕΛΟΥΣ

Transcript

1 ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ NO. 1: ΟΔΗΓΟΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΟΣΤΟΥΣ-ΟΦΕΛΟΥΣ SIGMA Consultants Συντάκτης: Middlesex University Flood Hazard Research Centre Μετάφραση: SIGMA Consultants "Αυτό το πρόγραμμα έχει χρηματοδοτηθεί με τη συμβολή του χρηματοδοτικoύ μέσου πολιτικής προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η μοναδική ευθύνη αυτής της δημοσίευσης εναπόκειται στον συντάκτη. Η Επιτροπή δεν ευθύνεται για την πιθανή χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτή."

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή Η βάση της Ανάλυσης Κόστους Οφέλους πλημμυρών: προβλέποντας το μέλλον Οικονομική αποδοτικότητα: το μόνο κριτήριο Ανάλυση Κόστους - Οφέλους και διανομή πλούτου Τι κάνουμε ελλείψει δεδομένων Μερικές περαιτέρω προειδοποιήσεις... 7 Κεφάλαιο 2 Πλαίσια, αρχές και δεδομένα Τύποι ζημιών και απωλειών από φαινόμενα πλημμυρών Υπολογίζοντας τις μέσες ετήσιες ζημιές Προσθήκη έκτακτων δαπανών Εισαγωγές δεδομένων Καθορίζοντας την "ωφελούμενη περιοχή" Εισαγωγές δεδομένων: Αξιολογώντας την τρωτότητα σε πλημμύρα για τις χρήσεις γης στην ωφελούμενη περιοχή Εισαγωγές δεδομένων: Στοιχεία ζημιών πλημμυρών η γενική προσέγγιση Εισαγωγές δεδομένων: Τοπογραφικά δεδομένα, δεδομένα επιφάνειας πλημμύρας και πιθανότητας πλημμυρών Εισαγωγές δεδομένων: Ποιότητα δεδομένων και "φιλτράρισμα" Θέματα καμπύλης απώλειας - πιθανότητας Υπολειπόμενη πλημμύρα (residual flooding) και απώλειες Οφέλη των Ανώτερων Προτύπων Σχεδιασμού (Above Design Standard) Κανόνες αποφάσεων και εναλλακτικές επιλογές Υπόλοιπα ζητήματα Κεφάλαιο 3 Ζημιές πλημμυρών σε κατοικίες και σχετικές κοινωνικές επιπτώσεις Βασικές υποθέσεις

3 3.2 Οι "άυλες" επιπτώσεις των πλημμυρών Αξιολογήσεις προγράμματος στρατηγικού επιπέδου Μέσες Ετήσιες Σταθμισμένες Ζημιές (WAADs) Μέσες ζημιές τομέα Προκαταρκτικές εκτιμήσεις προγράμματος Γενικευμένα τυποποιημένα στοιχεία ύψους πλημμύρας/ζημιάς για κατοικίες Άυλα οφέλη και επίπεδο κινδύνου Ανάλυση τρωτότητας Εκτιμήσεις προγράμματος πλήρους σκοπιμότητας Λεπτομερή τυποποιημένα οικιστικά δεδομένα ύψους πλημμύρας/ζημιάς Καθορισμός ανώτατου ορίου τιμών Μέσης Ετήσιας Ζημιάς (ΜΕΖ) Προειδοποιήσεις για την υγεία Υπόλοιπα θέματα Κεφάλαιο 4 Ζημιές πλημμυρών σε μη οικιστικές ιδιοκτησίες (Non Residential Properties, NRPs) Διαφορετικοί τύποι αξιολόγησης Πώς να χρησιμοποιήσετε τα δεδομένα Μελέτες επισκόπησης Προκαταρκτικές μελέτες και μελέτες πραγματικής κλίμακας Αποτύπωση περιοχής Έμμεσες απώλειες πλημμυρών Μαθήματα από την εμπειρία ΑΝΑΦΟΡΕΣ Κεφάλαιο 5 Αξιολόγηση της διαχείρισης κινδύνων πλημμυρών για τη γεωργία Μέθοδος για την εκτίμηση των οφελών στον γεωργικό τομέα Σενάρια και η ανάπτυξή τους Απαιτήσεις για δεδομένα, πηγές και μεθόδους αξιολόγησης Μαθήματα από την εμπειρία Λοιπά ζητήματα

4 ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

5 Κεφάλαιο 1 Εισαγωγή Οι Οδηγίες αυτές προορίζονται να αποτελέσουν έναν ανεξάρτητο οδηγό για το πώς πρέπει να γίνεται η αξιολόγηση των οφελών στην διαχείριση κινδύνων πλημμυρών (FRM). Συνδυαζόμενα τα οφέλη με τα κόστη των διαφόρων σχεδίων διαχείρισης κινδύνων, ο χρήστης μπορεί να συγκρίνει το κόστος με το όφελος, να αξιολογήσει μία επένδυση και να οδηγηθεί σε μία απόφαση. Η σύγκριση αυτή θα επιτρέπει στους χρήστες να αναγνωρίσουν εκείνα τα προγράμματα και σχέδια διαχείρισης κινδύνων τα οποία μεγιστοποιούν το οικονομικό όφελος για τη χώρα τους και επομένως αντιπροσωπεύουν την "πλέον συμφέρουσα λύση" με το να είναι οικονομικά αποτελεσματικά. Ο όρος σχέδιο εδώ δεν συνεπάγεται ένα σχέδιο εφαρμοσμένης μηχανικής αλλά περιλαμβάνει τόσο κατασκευαστικούς τρόπους για τη μείωση κινδύνων πλημμυρών ή διάβρωσης όσο και μη κατασκευαστικούς εναλλακτικούς τρόπους (προαγγελία πλημμύρας; αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών; Χωροταξικός σχεδιασμός; κλπ). Ο όρος "σχέδιο" χρησιμοποιείται εφεξής για απλοποίηση. Ο Οδηγός αυτός έχοει σκοπό να επιτρέψει την πραγματοποίηση αξιολογήσεων σχεδίων διαχείρισης κινδύνων πλημμυρών και παράκτιας διάβρωσης με την λιγότερη δυνατή προσπάθεια. Μια σημαντική διάσταση αυτού είναι η εκτίμηση του χρόνου και των πόρων που κατανέμονται σε εκείνα τα μέρη της διεργασίας για την αξιολόγηση οφελών τα οποία είναι τα πιο σημαντικά. Η σημασία αυτή μετράται με δύο τρόπους: Επικεντρώνοντας σε εκείνα τα στοιχεία των ολικών οφελών που είναι και τα μεγαλύτερα συγκρινόμενα με την προσπάθεια που καταβάλλεται για την αξιολόγησή τους (π.χ. μη οικιστική ιδιοκτησία, για τις περιπτώσεις όπου υπάρχει ένα μίγμα μη οικιστικής και οικιστικής ιδιοκτησίας σε κίνδυνο, επειδή η μη οικιστική ζημιά ανά μονάδα επιφάνειας είναι γενικά υψηλότερη από τις ζημιές σε κατοικίες) Διασφαλίζοντας ότι τα δεδομένα από τα οποία εξαρτάται η αξιολόγηση οφελών είναι τα πιο ακριβή (ή τα λιγότερο ανακριβή), όπου αυτά έχουν την μεγαλύτερη επίδραση στα τελικά αποτελέσματα (π.χ. εξασφάλιση άμεσα της διαθεσιμότητας στοιχείων συχνότητας πλημμύρας υψηλής ποιότητας). 1.1 Η βάση της Ανάλυσης Κόστους Οφέλους πλημμυρών: προβλέποντας το μέλλον Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε το ότι η ανάλυση κόστους-οφέλους των μέτρων μείωσης κινδύνου πλημμυρών αφορά το μέλλον. Και είναι ευρέως γνωστό ότι η πρόβλεψη για το μέλλον είναι δύσκολη, ακόμη και με την πιο 4

6 εξελιγμένη επιστημονική ανάλυση. Επομένως η αβεβαιότητα είναι εγγενής σε αυτήν την διαδικασία και απαιτείται προσοχή. Ο λόγος που ενδιαφερόμαστε για το μέλλον είναι ότι οποιαδήποτε ανάλυση κόστους οφέλους επιδιώκει να εκτιμήσει την πιθανή μελλοντική κατεύθυνση των ζημιών πλημμυρών, και να χρησιμοποιηεί αυτό ως βάση για να προβλέπει το κατα πόσο αξίζει να μειωθούν ή να αποτραπούν εκείνες οι ζημιές αυτές. Το θέμα δεν είναι η μέτρηση απλά του επιπέδου επένδυσης βάσει των ζημιών που προκλήθηκαν από προηγούμενες πλημμύρες, επειδή αυτές θα έχουν διαφορετικές πιθανότητες επανεμφάνισης στο μέλλον. Αυτό που πρέπει να γίνει είναι να προσδιοριστούν οι πιθανές ετήσιες ζημιές μελλοντικών πλημμυρών, και να γίνει σύγκριση με το ετήσιο κόστος για την αποτροπή εμφάνισης αυτών των ζημιών (μετατρέποντάς το σε συνολικό κεφάλαιο). Οποιαδήποτε άλλη ανάλυση παρουσιάζει πολλές δυσκολίες και μπορεί να είναι εξαιρετικά παραπλανητική. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει πολιτική πίεση ώστε να αποτραπεί το είδος ζημιών που εμφανίστηκαν στην τελευταία σημαντική πλημμύρα. Σε αυτές οι πιέσεις πρέπει να προβληθεί αντίσταση, επειδή η μέτρηση των δαπανών βάσει των ζημιών που έχει εμφανιστεί στο παρελθόν σε μεμονωμένα περιστατικά είναι πιθανό να είναι λανθασμένη. 1.2 Οικονομική αποδοτικότητα: το μόνο κριτήριο Πρέπει επίσης να έχουμε υπόψη ότι η ανάλυση κόστους-οφέλους χρησιμοποιεί την οικονομική αποδοτικότητα ως το μόνο κριτήριο για την καθοδήγηση της λήψης αποφάσεων. Η οικονομική αποδοτικότητα μετράται ως το ισοζύγιο εκροών-εισροών, και μόνο όταν αυτή είναι στο μέγιστο απαντάται οικονομική απόδοση. Κατά συνέπεια, στο πλέον ακραίο παράδειγμα, είναι οικονομικά αποδοτικότερο να προστατευθούν από την πλημμύρα εκείνοι με τα μεγαλύτερα περιουσιακά στοιχεία (δηλ. εύπορες οικογένειες ή πολύτιμα εργοστάσια) από το να προστατευθούν εκείνοι που είναι φτωχοί και με πενιχρά περιουσιακά στοιχεία. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αποφάσεις που δεν φαίνονται "δίκαιες", αλλά η δικαιοσύνη δεν είναι μέρος της ανάλυσης κόστουςοφέλους. Πράγματι, η κατανομή των αποτελεσμάτων, ως οφέλη της προστασίας πλημμυρών, δεν είναι γενικά θέμα μόνο οικονομικών, τα οποία εξετάζουν απλά τα συνολικά κέρδη από συγκεκριμένες αποφάσεις παρά την κατανομή τους σε ολόκληρη την κοινωνία. Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτήν την πιθανή επίδραση "αδικίας" με δύο τρόπους,: Χρησιμοποιώντας σταθμίσεις μέσα στην Ανάλυση Κόστους - Οφέλους για να αυξηθούν τα φαινομενικά οφέλη για την προστασία των οικονομικά ασθενέστερων. Κατά συνέπεια η Ανάλυση Κόστους - Οφέλους αλλοιώνεται υπέρ ορισμένων εκβάσεων, όπως καθορίζονται πολιτικά. Επίσης 5

7 δεδομένου ότι οι περισσότερες αμυντικές δαπάνες πλημμυρών ανεβάζουν τη γενική φορολογία, θα μπορούσε να υποστηριχτεί ότι η κοινή γνώμη πρέπει να αποφασίζει πώς ξοδεύονται τα δημόσια χρήματα. Υιοθετώντας τη χωροταξία, εκτός της Ανάλυση Κόστους Οφέλους όπως για παράδειγμα στην Ισπανία, όπου ο χωροταξικός σχεδιασμός έχει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην κατανομή πλούτου και την κοινωνικοοικονομική ισορροπία των περιοχών. 1.3 Ανάλυση Κόστους - Οφέλους και διανομή πλούτου Σχετικά με τα ανωτέρω σημεία για τη χωροταξία και τους στόχους αποδοτικότητας μίας Ανάλυση Κόστους - Οφέλους, πρέπει να αναγνωριστεί ότι μια κρυφή παραδοχή στην ανάλυση κόστους-οφέλους είναι ότι η τρέχουσα κατανομή του πλούτου είναι η βέλτιστη, και ότι δεν θα επιτυγχανόταν κάποια βελτίωση με την ανακατανομή του πλούτου μεταξύ διαφορετικών μελών της κοινωνίας, συγκρίνοντας αυτήν την παρέμβαση με την επίπτωση ενός άλλου μέτρου (είτε πρόκειται για ένα σχέδιο διαχείρισης κινδύνου πλημμύρας ή ένα νοσοκομείο). Για παράδειγμα, μπορεί να είναι οικονομικά αποδοτικό να μειωθούν οι πλημμύρες που επηρεάζουν την πόλη της Βενετίας στην Ιταλία με την κατασκευή φραγμάτων για να αποτραπεί η εισβολή της θάλασσας στην λιμνοθάλασσα και η πλημμύρα του κέντρου της πόλης. Δηλαδή, τα οφέλη έτσι μπορεί να υπερβούν τις δαπάνες των απαραίτητων μέτρων. Αλλά ένα εναλλακτικό μέτρο για την πόλη θα ήταν να ανακατανείμει τον πλούτο μεταξύ του πληθυσμού της, παρέχοντας με αυτόν τον τρόπο σε εκείνους με μέσα εισοδήματα περισσότερους πόρους με τους οποίους μπορούν να αυξήσουν την ευημερία τους (αυξάνοντας κατ αυτόν τον τρόπο τη συνολική ευημερία). Επομένως πρέπει να έχουμε κατά νου ότι απομονώνοντας την απόφαση για τα μέτρα μείωσης πλημμυρών από το γενικό οικονομικό πλαίσιο του πληθυσμού της πόλης, κάποιος περιορίζει τεχνητά την επιλογή της επένδυσης μέτρων παρέμβασης σε αυτά ενός συγκεκριμένου τύπου (δηλ. εφαρμοσμένη μηχανική μείωσης κινδύνου πλημμυρών), από το να λαμβάνει υπόψη το σύνολο της οικονομίας της πόλης και των διαφορετικών στοιχείων και διαφορετικών μερών του πληθυσμού της και το πώς να αυξήσει την ευημερία ή την ευτυχία της. 6

8 1.4 Τι κάνουμε ελλείψει δεδομένων Σε πολλές περιπτώσεις, και σε πολλές χώρες, μπορεί να υπάρχει έλλειψη επαρκών και αξιόπιστων στοιχείων για την εφαρμογή μίας Ανάλυσης Κόστους - Οφέλους. Αυτό δεν πρέπει να αποτελεί λόγο για την μη πραγματοποίηση κάποιας μορφής οικονομικής ανάλυσης: Χρήση των καλύτερων διαθέσιμων στοιχείων Χρήση υποκαταστάτων (π.χ. ο αριθμός των ιδιοκτησιών που επηρεάζονται αν δεν μπορούν να βρεθούν στοιχεία αξίας ζημιών) Χρήση στοιχείων από άλλες περιοχές και χώρες (π.χ. από το Ηνωμένο Βασίλειο, όπου πληθώρα διαθέσιμων στοιχείων) Χρήση βάσιμων υποθέσεων και επαγγελματικών κρίσεων Ακόμη και η τελευταία προσέγγιση που απαριθμείται εδώ θα εκκινήσει τη "διαδικασία σκέψης" που ενσωματώνεται στην Ανάλυση Κόστους - Οφέλους, αν και δεν αποτελεί στην πραγματικότητα έναν από τους κύριους στόχους της. 1.5 Μερικές περαιτέρω προειδοποιήσεις Όπως αναφέρεται στο παραδοτέο Common Characterization Framework of flood Cost Benefit Analysis του έργου FLOOD CBA, είναι αναπόφευκτο ότι μερικοί παράγοντες δεν θα είναι δυνατό να συμπεριληφθούν σε μια παραδοσιακή οικονομική ανάλυση για μέτρα διαχείρισης κινδύνων πλημμυρών (οι εμπλεκόμενοι φορείς που συμμετείχαν σε σχετική έρευνα για την αποτύπωση των απόψεων και αναγκών τους στο πλαίσιο του έργου FLOOD CBA εμφανίστηκαν ιδιαιτέρως ανήσυχοι επάνω στο συγκεκριμένο θέμα). Η στρατηγική που υιοθετείται στη διαδικασία αξιολόγησης εδώ πρέπει να περιγράφει αυτούς τους παράγοντες με όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες, έτσι ώστε εκείνοι που που πάιρνουν την απόφαση να τους λάβουν υπόψη τους. Πολλές αποκαλούμενες "άυλες" επιπτώσεις μπορεί να ληφθούν υπόψη χρησιμοποιώντας μια προσέγγιση πολλαπλών κριτηρίων. Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει τη βαθμολόγηση κάθε στοιχείου που πρόκειται να ληφθεί υπόψη, και έπειτα στάθμιση των στοιχείων μέσα στον λογισμό ώστε να φθάσουμε στο αποτέλεσμα πολλαπλών κριτηρίων. Ουσιαστικά, αυτό περιλαμβάνει τη μετατροπή αυτών των "άυλων" επιπτώσεων σε νομισματικές αξίες χρησιμοποιώντας ως μονάδα αναφοράς έναν από τους παράγοντες που έχει ποσοτικοποιηθεί σε τρέχουσες τιμές κατά τη διάρκεια της οικονομικής ανάλυσης. 7

9 Άλλοι παράγοντες είναι ακόμη πιο δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν, όπως η διαταραχή, η ενόχληση και ο θόρυβος που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια κατασκευής σημαντικών έργων μηχανικής. Οι πλημμύρες με απώλειες ζωής είναι συχνά μια σημαντική εκτίμηση, ωστόσο υπάρχει ανησυχία για την ποσοτικοποίηση αυτής σε νομισματικούς όρους, παρόλο που αυτό ουσιαστικά γίνεται από τις εταιρείες ασφαλίσεων ζωής. Ορισμένα περιβαλλοντικά θέματα είναι επίσης δύσκολο να ποσοτικοποιηθούν σε οικονομικούς όρους. Στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να αρκεστούμε στη λεπτομερή περιγραφή τους. Ιδιαίτερα δύσκολη είναι η περίπτωση πλήρους απαλοιφής περιοχών επιστημονικής αξίας, ειδών, ή ιδιαίτερων συναθροίσεων βλάστησης. Αυτές μπορούν να εκτιμηθούν ως προς το κόστος αντικατάστασής τους είτε στην πληγείσα περιοχή είτε σε μια εναλλακτική θέση. Ωστόσο μία τέτοια λύση μεταβιβαζόμενων αξιών είναι εύκολα αμφισβητίσιμη και προκαλεί δυσπιστία στο κατά πόσο παρέχει λύση στο θέμα οικονομικής αποτύπωσης περιβαλλοντικών ζητημάτων. Όπως υποδεικνύεται παραπάνω, η καλύτερη προσέγγιση εδώ είναι να περιγραφούν πλήρως οι πιθανές επιπτώσεις του σχεδίου διαχείρισης κινδύνων πλημμυρών θετικές ή αρνητικές και να αφήσουμε τους υπευθύνους λήψης αποφάσεων να πάρουν την απόφαση, καθοδηγούμενοι από τις περιγραφές εκείνες και από την οικονομική ανάλυση που παρέχεται. Υπάρχει, φυσικά, ο κίνδυνος μία οικονομική ανάλυση να εξετάζει απλά εκείνα τα θέματα που είναι εύκολο να ποσοτικοποιηθούν, εξαιρώντας σημαντικές πτυχές. Δεν υπάρχει κανένας εύκολος τρόπος γύρω από αυτό το δίλημμα, εκτός από το να τονιστεί πάλι ότι η οικονομική ανάλυση είναι ένας οδηγός στην λήψη αποφάσεων, παρά ένα σύστημα που αποφασίζει "από μόνο του". Πρέπει επίσης να αναφερθεί, όπως τονίστηκε και από την σχετική έρευνα που έγινε στα πλαίσια του έργου FLOOD CBA, ότι η εμπλοκή των κατάλληλων ενδιαφερόμενων φορέων είναι ένας σημαντικός μηχανισμός με τον οποίο αυτές οι εκτιμήσεις μπορούν να προωθηθούν, παρά να αφήνονται στους ειδικούς ανάλυσης και υπευθύνους λήψης αποφάσεων. Κατά συνέπεια ένα σημαντικό μέρος του ρόλου των εμπλεκόμενων φορέων, από αυτή την άποψη, είναι να αναδεικνύουν τις πτυχές εκείνες που δεν μπορούν να ποσοτικοποιηθούν εύκολα, έτσι ώστε η ομάδα μελέτης και αξιολόγησης να μπορεί να τις λάβει υπόψη της στο πλαίσο μίας μελέτης Ανάλυσης Κόστους Οφέλους. 8

10 Κεφάλαιο 2 Πλαίσια, αρχές και δεδομένα Σε αυτό το κεφάλαιο παρέχονται δείκτες για το πώς πρέπει να πραγματοποιείται η αξιολόγηση των οφελών στο πλαίσιο μίας Ανάλυσης Κόστους - Οφέλους διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας. Περιλαμβάνεται η θεωρία που θα πρέπει να εφαρμόζεται ως οδηγός και οι πηγές των δεδομένων που θα απαιτηθούν. 2.1 Τύποι ζημιών και απωλειών από φαινόμενα πλημμυρών Τα οφέλη της μείωσης πλημμυρών περιλαμβάνουν τη ζημιά από πλημμύρες που αποτρέπεται στο μέλλον ως αποτέλεσμα των σχεδίων για τη μείωση της συχνότητας της πλημμύρας ή τη μείωση της επίπτωσης αυτής της πλημμύρας στην ιδιοκτησία και την οικονομική δραστηριότητα που επηρεάζονται, ή με συνδυασμό και των δύο. Άμεσες ζημιές προκύπτουν από τη φυσική επαφή του νερού πλημμύρας με την ιδιοκτησία που μπορεί να υποστεί ζημιά και το περιεχόμενο αυτής. Το μέγεθος της απώλειας είναι μια συνάρτηση της φύσης και της έκτασης της πλημμύρας, συμπεριλαμβανομένης της διάρκειάς της, της ταχύτητας και της μόλυνσης των νερών πλημμύρας από τα λύματα και άλλους μολυσματικούς παράγοντες. Επίσης το σημείο της πλημμύρας μπορεί να επηρεάσει συγκεκριμένα δίκτυα και κοινωνικές δραστηριότητες οι οποίες διαταρράσονται, προκαλώντας έμμεσες απώλειες. Αυτή η κατάσταση συνοψίζεται στον Πίνακα 2.1. Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι για τους σκοπούς της Ανάλυση Κόστους Οφέλους αξιολογούνται κανονικά μόνο οι εθνικές οικονομικές απώλειες που προκαλούνται από τις πλημμύρες και την παράκτια διάβρωση, και τις έμμεσες συνέπειές τους, παρά οι οικονομικές απώλειες σε μεμονωμένα άτομα και οργανισμούς που πιθανόν να επηρεάζονται (Πίνακας 2.2). Άμεσες, έμμεσες, υλικές και άυλες ζημιές πλημμυρών με παραδείγματα Πίνακας 2.1 Μέτρηση Υλική Άυλη Τύπος ζημιάς Άμεση Έμμεση Ζημιά σε κτίρια και περιέχομενα αυτών Απώλειες βιομηχανικής παραγωγής Απώλειες σε αρχαιολογικούς χώρους Ενόχληση από την αποκατάσταση μετά την πλημμύρα 9

11 Είναι επίσης σημαντικό να εξασφαλιστεί ότι τα οφέλη δεν μετρώνται δύο φορές, όπως ο υπολογισμός της απώλειας συναλλαγών ενός εργοστασίου που μπορεί να πλημμυρίσει καθώς επίσης και η μέτρηση της επακόλουθης απώλειας της δραστηριότητας των πρατηρίων του εργοστασίου. Πίνακας 2.2 Χρηματοικονομικές και οικονομικές ζημιές που σχετίζονται με τις απώλειες πλημμύρων νοικοκυριών Χρηματοοικονομικές Παίρνει τη θέση του ξεχωριστού νοικοκυριού που επηρεάζεται Χρησιμοποιεί την πραγματική μεταφορά χρημάτων σχετική για την αξιολόγηση της απώλειας ή του κέρδους (π.χ. εάν ένα νοικοκυριό, έχει ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο νέου έναντι παλαιού και αξιώνουν αποζημίωση για μια τηλεόραση δέκα χρόνων, η απώλεια μετριέται ως η τιμή αγοράς μιας νέας τηλεόρασης) ΦΠΑ περιλαμβάνεται καθώς υπάρχουν άλλοι έμμεσοι φόροι οι οποίοι επηρεάζουν τα ξεχωριστά νοικοκυριά που εμπλέκονται Οικονομικές Παίρνει τη θέση του κράτους συνολικά η απώλεια ενός ατόμου μπορεί να αποτελεί κέρδος ενός άλλου Διορθώνει την πραγματική μεταφορά χρημάτων προκειμένου να υπολογιστεί το πραγματικό κόστος ευκαιρίας (π.χ. στην περίπτωση της τηλεόρασης 10-χρόνων, η πραγματική απώλεια στη χώρα είναι μια τηλεόραση 10 χρόνων, η υποτιμημένη αξία εκείνης της τηλεόρασης 10-χρόνων λαμβάνεται ως απώλεια) Ο ΦΠΑ εξαιρείται, καθώς υπάρχουν άλλοι έμμεσοι φόροι, επειδή υπάρχουν μεταφορές χρημάτων εντός της οικονομίας παρά αληθινές απώλειες ή κέρδη 10

12 2.2 Υπολογίζοντας τις μέσες ετήσιες ζημιές Η μεθοδολογία για την αξιολόγηση των οφελών από τη μείωση των πλημμυρών συνδυάζει: Μια αξιολόγηση του κινδύνου, με όρους πιθανότητας εμφάνισης ή πιθανότητας να αποτραπεί μελλοντική πλημμύρα, και Μια αξιολόγηση τρωτότητας με όρους ζημιάς που θα προκαλούνταν από αυτές τις πλημμύρες και επομένως της εξοικονόμησης που επιτυγχάνεται από την μείωσή τους. Το διάγραμμα 2.1 (figure 2.1) απεικονίζει το κλασικό διάγραμμα 4-τμημάτων συνοψίζοντας τη συσχέτιση της υδρολογίας, υδραυλικής και οικονομικών ως βάση του υπολογισμού των οφελών από τη τη μείωση πλημμυρών. Η μέση ετήσια ζημιά πλημμυρών είναι η περιοχή κάτω από το γράφημα απωλειών πλημμύρας που σχεδιάζεται ενάντια στην πιθανότητα υπέρβασης (την αντιστροφή της περιόδου επαναφοράς σε έτη), συχνά αποκαλούμενη ως καμπύλη απώλειας - πιθανότητας. Αυτή είναι η καμπύλη στην κάτω δεξιά γωνία του διαγράμματος 2.1. Figure 2.1 The classic 4-part diagram summarizing the calculation of annual average flood losses average flood losses Το διάγραμμα 2.2 απεικονίζει ένα απλουστευμένο διάγραμμα ροής των σταδίων που πρέπει να ακολουθηθούν για τον υπολογισμό των οφελών της μείωσης πλημμυρών (ή αλλιώς, τα στάδια για τον υπολογισμό της 11

13 παρούσας αξίας των ζημιών/απωλειών πλημμυρών (PVD) που θα εμφανιστούν στο μέλλον εάν υιοθετηθεί η "μηδενική" λύση. Διάγραμμα 2.2 Τα στάδια που πρέπει να ακολουθηθούν για τον υπολογισμό των οφελών της μείωσης πλημμυρών και τη σύγκριση με τις δαπάνες του σχεδίου Καθορίστε τη μέγιστη έκταση της μελλοντικής πλημμύρας & αποφασίστε για την ωφελούμενη περιοχή αυτής της αξιολόγησης Συλλέξτε στοιχεία σχετικά με τη χρήση γης και άλλα χαρακτηριστικά της ωφελούμενης περιοχής Συγκεντρώστε υδρολογικά/υδρογραφικά και υδραυλικά δεδομένα καθορίζοντας το πρόβλημα πλημμυρών Συγκεντρώστε στοιχεία ύψους πλημμύρας/ζημιάς για τις ιδιοκτήσίες στην ωφελούμενη περιοχή Υπολογίστε την παρούσα αξία των μέσων ετήσιων ζημιών που αποφεύγονται από τις λύσεις του σχεδίου και την παρούσα αξία αυτών των ζημιών Συγκρίνετε τις δαπάνες και τα οφέλη και επιλέξτε ένα μελλοντικό σχέδιο 2.3 Προσθήκη έκτακτων δαπανών Έρευνα που διεξήχθηκε το 2002 για το Ηνωμένο Βασίλειο (Penning-Rowsell et al., 2002) έδειξε ότι τα περιστατικά πλημμυρών το 2000 συνοδεύτηκαν από σημαντικές έκτακτες δαπάνες: Δαπάνες υπηρεσίων αστυνομίας, πυρόσβεσης και ασθενοφόρων αυτοκινήτων Έξοδα τοπικών αρχών 12

14 Έξοδα Οργανισμού Περιβάλλοντος Αυτές οι δαπάνες ποσοτικοποιήθηκαν στο 10.7% των ζημιών ιδιοκτησίας. Σε οποιαδήποτε αξιολόγηση οφελών στην οποία αυτό μπορεί να εφαρμοστεί, όλες οι ζημιές ιδιοκτησίας θα μπορούσαν επομένως να πολλαπλασιαστούν επί με για να αφεθεί περιθώριο για αυτές τις δαπάνες. Οι έρευνες που ακολούθησαν την πλημμύρα στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2007 έδειξαν αναλογικά χαμηλότερες έκτακτες δαπάνες, με περισσότερο τοπικές παρά γεωγραφικά διασκορπισμένες πλημμύρες, καταλήγοντας σε έναν συντελεστή αύξησης 5.6% (βλέπε Chatterton et al. 2010). Το προηγούμενο ποσοστό μπορεί να εφαρμοστεί σε πλημμύρες περιφερειακής κλίμακας, το τελευταίο σε αστικές πλημμύρες. Δεν είναι γνωστό εάν αυτά τα ποσοστά ισχύουν εκτός του Ηνωμένου Βασιλείου, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μια πρώτη προσέγγιση προτού γίνουν διαθέσιμα καλύτερα στοιχεία. 2.4 Εισαγωγές δεδομένων Καθορίζοντας την "ωφελούμενη περιοχή" Η ωφελούμενη περιοχή είναι το σημείο εκκίνησης για την αξιολόγηση των οφελών της μείωσης πλημμυρών. Είναι η περιοχή που επηρεάζεται από το πρόβλημα πλημμυρών, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα. Συνήθως η ωφελούμενη περιοχή είναι η μέγιστη γνωστή έκταση της πλημμύρας στην σχετική περιοχή ή υδρολογική λεκάνη. Εντούτοις, μπορεί επίσης να είναι απαραίτητο να επεκταθεί η ωφελούμενη περιοχή πέρα από την κοίτη πλημμύρας όπως συμβατικά καθορίζεται από, για παράδειγμα, την πιθανότητα γεγονότος 1 τοις εκατό (1%). Και αυτό επειδή ο υπολογισμός των Ανωτέρω Σχεδιαστικών Προτύπων (Above Designed Standard) οφελών απαιτεί γενικά την αξιολόγηση των επιδράσεων της μείωσης περισσότερο ακραίων γεγονότων πλημμυρών πέρα από οποιοδήποτε προβλεπόμενο "σχεδιασμό πλημμύρας" (βλέπε παρακάτω). Οι έμμεσες επιπτώσεις των πλημμυρών μπορούν επίσης να επεκταθούν πολύ πέρα από την κοίτη της πλημμύρας. Διακοπή στις τηλεπικοινωνίες, στην κυκλοφορία δρόμων και σιδηροτροχών μπορούν να εμφανιστούν πολλά χιλιόμετρα από την κοίτη πλημμυρών, δεδομένου ότι μια πλημμύρα μπορεί να προκαλέσει διακοπή σε καποιους συνδέσμους επικοινωνίας και οικονομίας και αυτή η διαταραχή μπορεί να μεταδοθεί σε συνδέσεις επικοινωνίας που δεν πλημμύρισαν αυτές οι ίδιες. Το ίδιο μπορεί να ισχύσει για τη διακοπή των παροχών νερού, αερίου, τηλεπικοινωνιών και ηλεκτρισμού. Στις παράκτιες καταστάσεις θα είναι γενικά απαραίτητο να αξιολογηθεί η κοίτη πλημμυρών ως περιοχή υποκείμενη στην πλημμύρα εφόσον δημιουργηθεί ρήγμα στις παρούσες άμυνες ή αν αυτές υπερβληθούν. 13

15 2.4.2 Εισαγωγές δεδομένων: Αξιολογώντας την τρωτότητα σε πλημμύρα για τις χρήσεις γης στην ωφελούμενη περιοχή Η πιο διαδεδομένη προσέγγιση για την αξιολόγηση των οφελών από τη μείωση πλημμυρών είναι μέσω της έρευνας της πιθανής ζημιάς σε ένα πλήθος χρήσεων γης που επηρεάζονται. Είναι συνήθες στην Ανάλυση Κόστους Οφέλους μιας επένδυσης για την μείωση πλημμυρών να εξετάζεται μόνο η χρήση γης όπως γίνεται επί του παρόντος (εκτός όπου το μελλοντικό καθεστώς πλημμυρών είναι πιθανό να κάνει την τωρινή χρήση αβάσιμη και η ιδιοκτησία υποτίθεται ότι αχρηστεύεται ή υπόκειται σε αλλαγή χρήσης, ή όταν η αγροτική γη γίνεται κατάλληλη μόνο για λιγότερο παραγωγικές χρήσεις). Για μια πλήρως αναλυτική αξιολόγηση των οφελών είναι απαραίτητο να καθοριστούν: Η γεωαναφορά της κάθε ιδιοκτησίας (σύστημα αναφοράς) στην ωφελούμενη περιοχή Το υψόμετρο του κατώτατου ορίου πλημμύρας σε αυτή την ιδιοκτησία, και Η επιφάνεια της ιδιοκτησίας σε τ.μ. αν η ιδιοκτησία είναι μη αστική. Επίγειες αποτυπώσεις μπορούν να αναγνωρίσουν τις χρήσεις γης στην ωφελούμενη περιοχή. Διαφορετικά, οι εθνικές βάσεις δεδομένων (π.χ. στο Ηνωμένο Βασίλειο το Σύνολο Δεδομένων Ιδιοκτησίας του Οργανισμού Περιβάλλοντος) αποτελούν τις πρώτες πηγές δεδομένων που πρέπει να ανατρέχει κανείς. Ωστόσο επίγειες αποτυπώσεις μπορεί επίσης να είναι απαραίτητες για τον καθορισμό του τύπου μη οικιστικης ιδιοκτησίας στην περιοχή και την επιφάνεια αυτής. Έρευνες δείχνουν ότι η κοινωνική ομαδοποίηση των κατοίκων των οικιστικών ιδιοκτησιών είναι ένας καλός δείκτης της πιθανής ζημιάς και αυτές οι διαφορές αντικατοπτρίζονται, για παράδειγμα, στους πρότυπους πίνακες ζημιών που παρέχονται στα εγχειρίδια και σύνολα δεδομένων του πανεπιστημίου Middlesex (e.g. Penning-Rowsell et al., 2013; MCM-Online). Αυτά τα δεδομένα κοινωνικής ομαδοποίησης (ή κοινωνικής τάξης) επιτρέπουν στον αναλυτή να εκτιμήσει την επίδραση των αποφάσεων επένδυσης σε διαφορετικές ομάδες μέσα στην κοινωνία. Πράγματι, η τρέχουσα οδηγία του Ηνωμένου Βασιλείου (EA, 2010), ενθαρρύνει τώρα τις αξιολογήσεις για να επιδιώξει τον προσδιορισμό των κερδών και απωλειών στα άτομα και τους διαφορετικούς τομείς Εισαγωγές δεδομένων: Στοιχεία ζημιών πλημμυρών η γενική προσέγγιση Η γενική προσέγγιση εδώ για την αξιολόγηση των οφελών από την προστασία των ιδιοκτησιών από πλημμύρες εμπεριέχει τις ακόλουθες αρχές: 14

16 1. Στοιχεία στα σύνολα δεδομένων και Εγχειρίδια του πανεπιστημίου Middlesex (π.χ. MCM-Online ) αξιολογούν την πιθανή ζημιά στο μέλλον από ένα εύρος δριμύτητας πλημμυρών, ως αποτελέσμα του διαφορετικού ύψους των νερών πλημμύρας εντός της ιδιοκτησίας. Μόνο κατ αυτόν τον τρόπο, θα καθοριστεί με ακρίβεια η μορφή της καμπύλης «απώλεια-πιθανότητα». 2. Πολλά από τα δεδομένα ζημιών πλημμυρών που είναι διαθέσιμα στη βιβλιογραφία είναι "τεχνητά" (π.χ. από μια σύνθεση πολλών στοιχείων). Δεν προέρχονται επομένως άμεσα από την ανάλυση των ιδιοκτησιών που έχουν πλημμυρίσει στο πρόσφατο παρελθόν, ειδικά επειδή τα αποδεικτικά στοιχεία υποδηλώνουν ότι έρευνες μετά την πλημμύρα μπορεί να είναι πολύ ανακριβείς. 3. Οι απώλειες σε μεμονωμένες ιδιοκτησίες πρέπει να αντιπροσωπεύουν τις εθνικές οικονομικές απώλειες. Επομένως, οι συνιστώσες ζημιάς σε ιδιοκτησία, βασίζονται στην υποτιθέμενη αξία τους προ πλημμύρας - υποτιμημένη αξία παρά στο κόστος αντικατάστασή τους με νέα στοιχεία στις παρούσες τιμές αγοράς. 4. Οποιοδήποτε στοιχείο φορολόγησης σε πιθανές απώλειες πλημμυρών αφαιρείται, καθώς αυτά είναι μεταβιβαστικές πληρωμές εντός της οικονομίας παρά πραγματικές δαπάνες πόρων, π.χ. ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ) στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν προσμετράται. Για έμμεσες απώλειες πλημμυρών, είναι απαραίτητο να διαχωριστούν οι χρηματοοικονομικές και οικονομικές απώλειες εξαιρώντας π.χ. την απώλεια εισοδήματος 15 σε ένα συγκεκριμένο κατάστημα λιανικής, αν οι συναλλαγές αυτού είναι πιθανό να μετατεθούν χρονικά, ή να μεταφερθούν σε άλλο κατάστημα που δεν έχει πλημμυρίσει Εισαγωγές δεδομένων: Τοπογραφικά δεδομένα, δεδομένα επιφάνειας πλημμύρας και πιθανότητας πλημμυρών Η εμπειρία μεσα από πληθώρα αξιολόγησεων αντιπλημμυρικών μέτρων, έχει δείξει ότι μία σημαντική κατηγορία δεδομένων στις αξιολογήσεις των οφελών είναι τα τοπογραφικά στοιχεία που περιγράφουν την κοίτη πλημμύρας και την ακρίβεια των υδραυλικών προφίλ που διασταυρώνονται σε αυτή την επιφάνεια. Σε μερικές χώρες (π.χ. Βρετανία) πολλές πλημμύρες είναι σχετικά ρηχές, κινούνται αργά και αντιπροσωπεύουν τη συσσώρευση νερού προς το χαμηλότερο όριο των υδρολογικών λεκανών. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει σε όλες τις συμμετέχουσες χώρες του προγράμματος, όπου είναι συνήθεις άλλοι τύποι πλημμυρών (π.χ. ξαφνικές πλημμύρες). Εντούτοις, σε όλες αυτές τις περιστάσεις, τόσο η ακριβής χάραξη της εκτεθειμένης περιοχής όσο και το ακριβές βάθος των νερών πλημμύρας αξιολογήσεις των οφελών. σε εκείνη την κοίτη πλημμύρας είναι ουσιώδη για ακριβείς

17 Πηγές τοπογραφικών στοιχείων (και συνεπώς το κατώτατο όριο πλημμύρας για κάθε ιδιοκτησία στην ωφελούμενη περιοχή) είναι οι εξής: LiDAR ή SAR δεδομένα Υψομετρικά δεδομένα της περιοχής με χρήση παραδοσιακών μεθόδων αποτύπωσης ή GPS Ψηφιακά δεδομένα μοντέλων εδάφους Μέθοδοι απλούστευσης όπως απαιτείται (π.χ. τοπογραφικοί χάρτες) Η εκτίμηση της πιθανότητας ενός περιστατικού πλημμύρας που συμβάλλει στις αξιολογήσεις είναι επίσης κρίσιμη, ιδιαίτερα η πιθανότητα του κατώτατου ορίου πλημμύρας που μπρεί να προκαλέσει καταστροφή Εισαγωγές δεδομένων: Ποιότητα δεδομένων και "φιλτράρισμα" Η εμπειρία δείχνει επίσης ότι τα διάφορα στοιχεία των δεδομένων είναι διαφορετικής ποιότητας. Ο προτεινόμενος στόχος είναι να βελτιωθεί η ποιότητα των δεδομένων που έχουν την μεγαλύτερη συμβολή στον υπολογισμό των οφελών, χρησιμοποιώντας ένα σύστημα το οποίο είναι ξεκάθαρο και ελέγξιμο. Η περιγραφή παρακάτω είναι για τον υπολογισμό των οφελών της διαχείρισης κινδύνων πλημμυρών στο Ηνωμένο Βασίλειο ωστόσο οι ίδιες αρχές εφαρμόζονται και αλλού. A. Συλλογή στοιχείων και Βαθμολογία Ποιότητας Δεδομένων ( DQS ) Συγκεντρώνονται τα ακόλουθα στοιχεία για κάθε ιδιοκτησία στην ωφελούμενη περιοχή. 1. Κατηγορία χρήσης γης 2. Επιφάνεια (μόνο για μη αστικές ιδιοκτησίες: βλέπε Κεφ.4) 3. Οριακό ύψος της ιδιοκτησίας 4. Το πιο κατάλληλο επίπεδο λεπτομέρειας για δεδομένα ύψους πλημμύρας/ζημιάς 5. Στοιχεία υδρολογικού/υδραυλικού προφίλ (ή παρόμοια) για κάθε ανάλυση περιόδου επαναφοράς Έπειτα καθορίζονται Βαθμολογίες Ποιότητας Δεδομένων (DQS) για καθένα από τα 5 στοιχεία του παραπάνω συνόλου δεδομένων: 1 = καλό; 4 = φτωχό (Πίνακας 2.3). B. Διαδικασία 1. Υπολογίζεται η Παρούσα Αξία των ζημιών (PVd) για κάθε ιδιοκτησία και κατατάσσονται όλες οι ιδιοκτησίες με την Παρούσα Αξία των ζημιών; 16

18 2. Ορίζεται ένα ανώτατο όριο PVd στην αγοραία αξία κάθε ιδιοκτησίας. Διαφορετικές χώρες θα έχουν διαφορετικές πηγές δεδομένων για αυτό. Πηγές δεδομένων αγοραίων τιμών στο Ηνωμένο Βασίλειο περιλαμβάνουν: α) Οικιστικές: από τα δεδομένα της βάσης National Property Dataset version 3 ή από την ιστοσελίδα του κτηματολογίου ( με τον ταχυδρομικό κώδικα της ιδιοκτησίας; β) Μη-οικιστικές: από τα δεδομένα της βάσης National Property Dataset version 3 ή από τη ιστοσελίδα (αντικειμενική αξία πολλαπλασιασμένη επί 10) για την λήψη μιας παραπλήσιας στην αγοραία ή κεφαλαιακή αξία. 3. Λαμβάνονται υπόψη οι βαθμολογίες που ορίζονται για καθένα από τους πέντε τύπους στοιχείων. Αν οι βαθμολογίες είναι στα επίπεδα 2 ή 3, ή (ιδιαίτερα) στο επίπεδο 4, και υπάρχει απόδειξη που να υποδηλώνει ότι τα δεδομένα μπορούν να βελτιωθούν χωρίς δυσανάλογο κόστος, τότε σαφώς υπάρχει λόγος ανησυχίας με το υπάρχον σύνολο δεδομένων; 4. Γίνεται προσπάθεια να διερευνηθεί η επίπτωση της χαμηλής ποιότητας στοιχείων και αν η βελτίωση αυτών θα επηρεάσει την τελική απόφαση. Οι εκτιμητές πρέπει να εξετάσουν σε κάθε περίπτωση χωριστά, αν η βελτίωση των στοιχείων θα επηρεάσει τη λήψη αποφάσεων, χρησιμοποιώντας τυποποιημένες τεχνικές δοκιμών ευαισθησίας. Πίνακας 2.3 Το σύστημα της Βαθμολογίας Ποιότητας Δεδομένων (DQS) DQS Περιγραφή Εξήγηση 1 Τα καλύτερα της φυλής 2 Στοιχεία με γνωστές ελλείψεις Δεν υπάρχουν καλύτερα στοιχεία διαθέσιμα; απίθανο να βελτιωθεί αυτό στο εγγύς μέλλον Προς αντικατάσταση μόλις επανεκδοθούν από τρίτους 3 Προφανείς υποθέσεις Μη επινοηθείσες αλλά συναγόμενες από την ομάδα έργου λόγω εμπειρίας ή σχετικές πηγές βιβλιογραφίας/στοιχείων 4 Ηρωικές υποθέσεις Καμία πηγή δεδομένων διαθέσιμη ή που να έχει βρεθεί ακόμη; τα στοιχεία βασίζονται σε βάσιμες υποθέσεις 17

19 Δοκιμές ευαισθησίας είναι πιθανό να δείξουν ότι η βελτιωμένη ποιότητα στοιχείων δεν θα επηρεάσει την έκβαση της απόφασης αξιολόγησης. Για το εάν η βελτίωση στοιχείων επιτυγχάνεται ή όχι, αυτό θα φανεί κατά τη διαδικασία ελέγχου, με τεκμηριωμένες αναθεωρήσεις/ενέργειες για να υποστηρίξουν οποιαδήποτε απόφαση σχετικά με τα στοιχεία και τη χρήση τους. Η πορεία προς βελτίωση της ποιότητας των στοιχείων θα είναι διαφορετική για κάθε στοιχείο δεδομένων και σε κάθε χώρα. Για παράδειγμα, στο Ηνωμένο Βασίλειο καλύτερη ποιότητα δεδομένων επιφάνειας ιδιοκτησιών μπορεί να προέλθει από μετρήσεις με γεωγραφικά συστήματα πληροφοριών (GIS), από χάρτες ή από τη βάση δεδομένων Ordnance Survey Mastermap ή επιτόπιες έρευνες. 2.5 Θέματα καμπύλης απώλειας - πιθανότητας Υπολειπόμενη πλημμύρα (residual flooding) και απώλειες Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι κανόνες απόφασης της οδηγίας αξιολόγησης έργου του Οργανισμού Περιβάλλοντος (FCERM-AG (EA, 2010)) επιδιώκουν τα χαμηλότερα αποδεκτά μέτρα προστασίας, μεγιστοποιώντας αντιστοίχως τη διαφορά μεταξύ δαπανών και οφελών. Τα σχέδια επομένως είναι πιθανό να μην προστατεύσουν πλήρως ή ακόμα και ουσιωδώς από τις πιό σοβαρές πλημμύρες. Αυτό αφήνει μετά την εφαρμογή του σχεδίου ένα «υπόλοιπο» πλημμύρας, και αυτή η ζημιά από το υπόλοιπο πλημμύρας δεν θα πρέπει να μετράται προς όφελος του σχεδίου. Για την αξιολόγηση αυτών των υπολειπόμενων "απωλειών" απαιτείται η εκτίμηση των επιπτώσεων και ζημιών των σοβαρών πλημμυρών που δεν είναι δυνατό να αποφευχθούν. Τέτοιες αξιολογήσεις θα είναι συχνά χρονοβόρες, ιδιαίτερα για τις πλημμύρες πολύ χαμηλής πιθανότητας εμφάνισης που μπορεί να καλύψουν μεγάλες περιοχές Οφέλη των Ανώτερων Προτύπων Σχεδιασμού (Above Design Standard) Τα οφέλη των Ανώτερων Προτύπων Σχεδιασμού (ΑΠΣ) αυξάνονται όπου τα μέτρα μείωσης των επιπτώσεων πλημμυρών οδηγούν σε στάθμες νερών που αλλάζουν σε ολόκληρο το εύρος πλημμυρών που βιώνεται σε μια κοίτη πλημμύρας, και όχι μόνο για τα γεγονότα με ετήσιες πιθανότητες μέχρι και συμπεριλαμβανομένου ενός γεγονότος σχεδιασμού. Αυτά τα οφέλη των AΠΣ είναι πιο σημαντικά όπου υπάρχει μια σημαντική οικιστική ανάπτυξη στα εξωτερικά όρια της κοίτης πλημμύρας, που επηρεάζονται μόνο από τα πιο σοβαρά περιστατικά πλημμύρας, και όπου μέτρια σχέδια μπορούν να μειώσουν τα επίπεδα των νερών πλημμυρών, και επομένως επεκτάσεις σε αυτές τις περιοχές, ακόμα και αν συμβαίνει οριακά. 18

20 Εντούτοις μόνο ορισμένοι τύποι σχεδίων έχουν αυτήν την υδραυλική επίδραση;. Τα πιο προφανή σχέδια όπου τα οφέλη από AΠΣ αυξάνονται είναι κανάλια παράκαμψης και, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεξαμενές αποθήκευσης πλημμυρών. Αυτά τα οφέλη μπορεί να είναι μεγάλα. Για παράδειγμα, στην περίπτωση της γέφυρας Datchet προς Walton, τμήμα του Τάμεση, αποτελέσματα αξιολογήσεων έδειξαν ότι τα AΠΣ οφέλη θα μπορούσαν να ανέλθουν περίπου στο 31.5 τοις εκατό των συνολικών οφελών. 2.6 Κανόνες αποφάσεων και εναλλακτικές επιλογές Στο Ηνωμένο Βασίλειο οι οδηγίες αξιολόγησης (Ea, 2010) του Οργανισμού Περιβάλλοντος παρέχουν μια λογική προσέγγιση λήψης αποφάσεων αναφορικά με τα πρότυπα προστασίας πλημμυρών που εφαρμόζονται. Αυτή η προσέγγιση απαιτεί: 1. Αρχικά, τον προσδιορισμό του σχεδίου με το μεγαλύτερο λόγο κόστους-οφέλους. Αυτός μπορεί να είναι κάτω, εντός ή πάνω από τα επιθυμητά εθνικά ενδεικτικά πρότυπα προστασίας : δεν πρέπει να υπάρχει καμία εικασία ότι τα καλύτερα πρότυπα θα είναι απαραιτήτως εντός του επιθυμητού εύρους. 2. Δεύτερον, όπου το σχέδιο με τον μεγαλύτερο λόγο κόστους-οφέλους είναι κάτω ή εντός του επιθυμητού εύρους, οι Οδηγίες Αξιολόγησης για τη Διαχείριση Κινδύνων Πλημμυρών και Παράκτιας Διάβρωσης του Οργανισμού Περιβάλλοντος του Ηνωμένου Βασιλείου (FCERM-AG) διαθέτουν μια σειρά δοκιμών για τους οριακούς λόγους κόστους-οφέλους οι οποίες επιτρέπουν να εξεταστούν υψηλότερα πρότυπα, μέχρι το μέγιστο του επιθυμητού εύρους. Θα απαιτηθεί επαρκής ανάλυση ώστε να διασφαλιστεί ότι έχουν επιτευχθεί τα υψηλότερα δικαιολογήσιμα πρότυπα. Οι εναλλακτικές επιλογές διαχείρισης κινδύνων πλημμύρας θα πρέπει να αξιολογηθούν έναντι αυτών των κανόνων, ώστε να επιδιωχθεί η πιο συμφέρουσα τιμή για τα κρατικά κεφάλαια. Όταν αξιολογείται το σύνολο των στοιχείων μιας επιλογής, αυτό μπορεί να είναι μια σύνθετη διαδικασία. 2.7 Υπόλοιπα ζητήματα 1. Σε περιοχές όπου υπάρχει ένα αποδοτικό σύστημα προειδοποίησης πλημμυρών, ή τοπικά μέτρα ανθεκτικότητας και προστασίας ιδιοκτησιών τα οποία θα οδηγήσουν σε σημαντικά χαμηλότερες μελλοντικές αξίες ζημιών και απωλειών (π.χ. διαδικασίες με σάκους άμμου που είναι συνηθισμένες σε πολλές χώρες), η αξιολόγηση των ζημιών πλημμυρών πρέπει να αυτές τις χαμηλότερες τιμές. 19

21 2. Θα πρέπει να αξιολογούνται αρκετά σενάρια πιθανόν πλημμυρών ώστε να μπορεί να αναπτυχθεί μια πιο ακριβής εικόνα της μορφής της καμπύλης «απώλεια-πιθανότητα», συμπεριλαμβανομένων όπου απαιτείται, εκείνων των γεγονότων που χρειάζονται για τον προσδιορισμό και την ποσοτικοποίηση οποιωνδήποτε από τα οφέλη των ADS. Συνήθως αυτό σημαίνει ότι πρέπει να αξιολογηθούν τουλάχιστον 5 πλημμύρες (π.χ. 5, 10, 25, 75 και 100+ περίοδοι επαναφοράς πλημμύρας). Οι εκτιμητές δεν πρέπει να υποθέτουν ότι οι εμπλεκόμενοι φορείς εγκρίνουν απαραίτητα τα πρότυπα προστασίας πλημμυρών τα οποία έχουν προσδιοριστεί ως βέλτιστα για υλοποίηση από την ανάλυση κόστουςοφέλους (έτσι, απαιτείται μια διαδικασία διαβούλευσης για να εξακριβωθεί αν οι ενδιαφερόμενοι παράγοντες συμφωνούν τόσο με τα πρότυπα προστασίας πλημμυρών αλλά και με τα μέτρα τα οποία προτείνονται). 20

22 Κεφάλαιο 3 Ζημιές πλημμυρών σε κατοικίες και σχετικές κοινωνικές επιπτώσεις Οι ζημιές που προκαλούνται από τις πλημμύρες σε κατοικίες είναι σημαντικές σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις σοβαρών πλημμυρών, και παραμένει ένας τομέας δημοσίου και κυβερνητικού ενδιαφέροντος. Αυτές οι ζημιές περιλαμβάνουν τόσο άμεσες όσο και έμμεσες απώλειες, που μετρώνται ως υλικές ή άυλες σε κατοικίες και ενοίκους. Αυτό το κεφάλαιο εξετάζει την αξιολόγηση των άμεσων ζημιών και των υλικών επιτπώσεων των νερών πλημμύρας στα απογραφόμενα νοικοκυριά και τους φέροντες οργανισμούς των κτιρίων. Επιπλέον, και ως παράδειγμα μόνο, παρέχονται οι πληροφορίες για την ενσωμάτωση της οδηγίας της βρετανικής κυβέρνησης στην αξιολόγηση των έμμεσων και άυλων επιπτώσεων των πλημμυρών. Η εκτίμηση των άμεσων δυνητικών ζημιών πλημμυρών των οικιστικών ιδιοκτησιών στο Ηνωμένο Βασίλειο χρησιμοποιεί τα τυποποιημένα στοιχεία διαθέσιμα από το πανεπιστήμιο Middlesex (at MCM-Online )1. Τα πιο λεπτομερή τυποποιημένα στοιχεία ζημιών πλημμυρών που παρέχονται εκεί είναι για: Πέντε τύπους σπιτιών; Επτά ηλικίες κτιρίων; και Τέσσερις διαφορετικές κοινωνικές τάξεις /ομάδες των ενοίκων των κατοικιών Κάθε μια από αυτές τις μεταβλητές είναι γνωστό ότι επιδρά στις ζημιές πλημμυρών, και οι ζημιές πλημμυρών είναι η βάση της ΑΚΟ των μέτρων μείωσης κινδύνων πλημμυρών (βλέπε Κεφάλαιο 2). Άλλες χώρες της ΕΕ έχουν τα δικά τους στοιχεία ύψους πλημμύρας/ζημιών, και αυτά πρέπει να χρησιμοποιηθούν οπουδήποτε είναι αρμόζον να γίνει. 3.1 Βασικές υποθέσεις Τα στοιχεία πιθανών οικιστικών ζημιών του Ηνωμένου Βασιλείου για τα απογραφόμενα νοικοκυριά και τους φέροντες οργανισμούς των κτιρίων βασίζονται σε ζημιές ανά ιδιοκτησία (όχι ανά μονάδα επιφάνειας της έκτασης όπως m 2 ) και χρησιμοποιούν οικονομικές αξίες, όχι χρηματοοικονομικές αξίες (βλέπε Πίνακα 2.2). Η 1 μερικά από αυτά τα στοιχεία θα είναι διαθέσιμα δωρεάν από τον Ιούνιο του

23 υπόθεση εδώ είναι ότι πολλά σπίτια είναι πολύ παρόμοια το ένα με το άλλο, και μπορεί να αντιμετωπιστούν ως τέτοια στα πλαίσια της αξιολόγησης σχεδίων διαχείρισης κινδύνων πλημμυρών (Σχήμα 3.1). Άλλες χώρες της ΕΕ έχουν δικά τους στοιχεία ύψους πλημμύρας/ζημιάς και είναι απαραίτητο κατά τη χρήση τους να κατανοούνται καλά οι υποθέσεις πίσω από την κατάρτισή τους. Σχήμα 3.1 Πολλά σπίτια είναι εντυπωσιακά παρόμοια, και μπορούν να αντιμετωπιστούν ως τέτοια. Στην κατάρτιση των τυποποιημένων στοιχείων MCM-Online ζημιών πλημμυρών, η συνολική απογραφόμενη ζημιά εξαρτάται από τις μέσες υπολοιπόμενες αξίες (ARV - για την υποτίμηση των τιμών, τον τύπο του σπιτιού, την κοινωνική τάξη/ομάδα και την κυριότητα των αντικειμένων των νοικοκυριών για κάθε κοινωνική τάξη (Πίνακας 3.1 και 3.2). Αυτά τα δεδομένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε διάφορες κλίμακες, συμπεριλαμβανομένου (a) σχεδίων και (b) μελετών πλήρους σκοπιμότητας (βλέπε Πίνακα 3.3). Πίνακας 3.1 Κοινωνική τάξη AB Κοινωνική τάξη C1 Κοινωνική τάξη C2 Κοινωνική τάξη DE Κατηγοριοποίηση κοινωνικών τάξεων ως προς το επάγγελμα όπως χρησιμοποιείται στο Ηνωμένο Βασίλειο Ανώτερη μέση ή μέση τάξη: υψηλότερα και ενδιάμεσα διευθυντικά στελέχη, διοικητικό προσωπικό ή εξειδικευμένοι εργαζόμενοι Κατώτατη μέση τάξη: στελεχικό δυναμικό ή υπάλληλοι γραφείου και κατώτερα διευθυντικά στελέχη, διοικητικό προσωπικό ή εξειδικευμένοι εργαζόμενοι Εξειδικευμένη εργατική τάξη: ειδικευμένοι χειρονάκτες Εργατική τάξη και εκείνοι με το χαμηλότερο επίπεδο διαβίωσης: ημι-ειδικευμένοι και ανιδείκευτοι χειρονάκτες. Άνεργοι και εκείνοι χωρίς άλλες αποδοχές (π.χ. συνταξιούχοι κράτους) 22

24 Πίνακας 3.2 Έυρος πιθανών επιπτώσεων πλημμυρών σε νοικοκυριά Άμεσες υλικές απώλειες για πλημμυρισμένα νοικοκυριά Άυλες απώλειες για πλημμυρισμένα νοικοκυριά Έμμεσες απώλειες σε πλημμυρισμένα νοικοκυριά (σύνοψη) Έμμεσες απώλειες για μη πλημμυρισμένα νοικοκυριά Ζημιά στον φέροντα οργανισμό του κτιρίου Ανησυχία για μελλοντική πλημμύρα Μόνιμη εκκένωση από την περιοχή Αυξημένες δαπάνες μετακίνησης Ζημιά σε στοιχεία των απογραφόμενων νοικοκυριών Δαπάνες καθαρισμού Απώλεια αναμνηστικών και αναντικατάστατων στοιχείων και κατοικιδίων Ζημιά στη σωματική και/ή ψυχική υγεία, θάνατος ή τραυματισμός Απώλεια κοινότητας Απώλεια εμπιστοσύνης στις αρχές και τις υπηρεσίες Απώλεια εμπιστοσύνης στις αρχές και τις υπηρεσίες Διατάραξη των νοικοκυριών λόγω των ζημιών πλημμύρας Προσωρινές δαπάνες εκκένωσης Διατάραξη λόγω των προειδοποιήσεων ή των συναγερμών πλημμυρών Απώλεια υπηρεσιών κοινής ωφέλειας Απώλεια εισοδήματος / αποδοχών Απώλεια εισοδήματος / αποδοχών Απώλεια υπηρεσιών κοινής ωφέλειας Απώλεια άλλων υπηρεσιών Απώλεια ελεύθερου χρόνου αναψυχής Αυξημένο κόστος αγορών και δραστηριοτήτων αναψυχής Απώλεια εμπιστοσύνης στις αρχές και τις υπηρεσίες Απώλεια ελεύθερου χρόνου και αναψυχής Επιπρόσθετες δαπάνες επικοινωνίας Απώλεια υπηρεσιών Αυξημένες δαπάνες μετακίνησης Αυξημένο κόστος αγορών και δραστηριοτήτων αναψυχής 23

25 Έμμεση/μη αποτιμώμενη έθοδος εκτίμησης Άμεση/αποτιμώμεν η μέθοδος εκτίμησης Απαιτήσεις δεδομένων για την ωφελούμενη περιοχή Οδηγία Grant agreement nr. ECHO/SUB/2012/ Πίνακας 3.3 Κλίμακα ανάλυσης Μέθοδοι στρατηγικής, σχεδιασμού και πλήρους σκοπιμότητας Στρατηγική Σχέδιο Σκοπιμότητα Για γρήγορες αξιολογήσεις τύπου desktop : πρώτες προσεγγίσεις για τον προσδιορισμό των περιοχών όπου απαιτείται πιο λεπτομερής εργασία Για πιο λεπτομερείς αξιολογήσεις όπου δικαιολογέιται περαιτέρω αξιολόγηση της δυνητικής ζημιάς των νοικοκυριών Για τη λεπτομερή μελέτη των πιθανών οφελών χρησιμοποιώντας τα πιο λεπτομερή δεδομένα από τα τυποποιημένα σύνολα δεδομένων Αριθμός ιδιοκτησιών σε κίνδυνο Αριθμός, τύπος και παλαιότητα σπιτιού σε κίνδυνο Πρότυπα προστασίας (προ και μετά σχεδίου για άυλες αξίες ) Αριθμός, τύπος, παλαιότητα και κοινωνική τάξη σπιτιών και νοικοκυριών σε κίνδυνο Πρότυπα προστασίας (προ και μετά σχεδίου για άυλες αξίες ) Κυβερνητικοί σταθμιστικοί παράγοντες για την ανάλυση επιδράσεων κατανομής Μέσες ετήσιες άμεσες ζημιές: μέσος όρος τομέα Γενικευμένα τυποποιημένα στοιχεία βάθους/ζημιάς για τον τύπο και την παλαιότητα κατοικιών Λεπτομερή τυποποιημένα στοιχεία για τον τύπο, την παλαιότητα και την κοινωνική τάξη των ιδιοκτησιών και των ενοίκων Ανάλυση τρωτότητας όπου είναι εφικτή Υποκατάστατες αξίες για τις μέσες έμμεσες απώλειες Υγεία: 200 ανά ιδιοκτησία ανά έτος για άυλα περιουσιακά στοιχεία Υποκατάστατες αξίες για τις άμεσες απώλειες και Ανάλυση τρωτότητας όπου είναι εφικτή Υγεία: 200 ανά ιδιοκτησία ανά έτος για άυλα περιουσιακά στοιχεία Υποκατάστατες αξίες για τις άμεσες απώλειες Ανάλυση τρωτότητας όπου είναι εφικτή Υγεία: 200 ανά ιδιοκτησία ανά έτος για άυλα περιουσιακά στοιχεία 24

26 Έμμεση/μη αποτιμώμενη μέθοδος εκτίμησης Άμεση/αποτιμώμεν η μέθοδος εκτίμησης Απαιτήσεις δεδομένων για την ωφελούμενη περιοχή Οδηγία Grant agreement nr. ECHO/SUB/2012/ Για γρήγορες αξιολογήσεις τύπου desktop : πρώτες προσεγγίσεις για τον προσδιορισμό των περιοχών όπου απαιτείται πιο λεπτομερής εργασία Για πιο λεπτομερείς αξιολογήσεις όπου δικαιολογέιται περαιτέρω αξιολόγηση της δυνητικής ζημιάς των νοικοκυριών Για τη λεπτομερή μελέτη των πιθανών οφελών χρησιμοποιώντας τα πιο λεπτομερή δεδομένα από τα τυποποιημένα σύνολα δεδομένων Αριθμός ιδιοκτησιών σε κίνδυνο Αριθμός, τύπος και παλαιότητα of σπιτιού σε κίνδυνο Πρότυπα προστασίας (προ και μετά σχεδίου για άυλες αξίες ) Αριθμός, τύπος, παλαιότητα και κοινωνική τάξη σπιτιών και νοικοκυριών σε κίνδυνο Πρότυπα προστασίας (προ και μετά σχεδίου για άυλες αξίες ) Κυβερνητικοί σταθμιστικοί παράγοντες για την ανάλυση επιδράσεων κατανομής Μέσες ετήσιες άμεσες ζημιές: μέσος όρος τομέα Υποκατάστατες αξίες για τις μέσες έμμεσες απώλειες Υγεία: 200 ανά ιδιοκτησία ανά έτος για άυλα περιουσιακά στοιχεία Γενικευμένα τυποποιημένα στοιχεία βάθους/ζημιάς για τον τύπο και την παλαιότητα κατοικιών Υποκατάστατες αξίες για τις άμεσες απώλειες και Ανάλυση τρωτότητας όπου είναι εφικτή Υγεία: 200 ανά ιδιοκτησία ανά έτος για άυλα περιουσιακά στοιχεία Λεπτομερή τυποποιημένα στοιχεία για τον τύπο, την παλαιότητα και την κοινωνική τάξη των ιδιοκτησιών και των ενοίκων Ανάλυση τρωτότητας όπου είναι εφικτή Υποκατάστατες αξίες για τις άμεσες απώλειες Ανάλυση τρωτότητας όπου είναι εφικτή Υγεία: 200 ανά ιδιοκτησία ανά έτος για άυλα περιουσιακά στοιχεία 3.2 Οι "άυλες" επιπτώσεις των πλημμυρών Οι "άυλες" επιπτώσεις των πλημμυρών αναγνωρίζονται σήμερα ως σημαντικές, Πρόσφατα, έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο άρχισε να καθιερώνει μια οικονομική αξιολόγηση των άυλων επιπτώσεων των πλημμυρών στην υγεία. Αυτή η έρευνα επιβεβαίωσε τη σημασία των επιπτώσεων των πλημμυρών στην υγεία και οδήγησε στην δημοσίευση μιας προσωρινής κατευθυντήριας οδηγίας (Defra, 2004b). Το πρόγραμμα Floodsite συνέχισε αυτό το έργο εξετάζοντάς το σε ευρωπαϊκή κλίμακα (Ref). 25

27 3.3. Αξιολογήσεις προγράμματος στρατηγικού επιπέδου Μια ΑΚΟ πλημμύρας μπορεί να διεξαχθεί σε διάφορα επίπεδα λεπτομέρειας, ανάλογα με το ποια στοιχεία είναι διαθέσιμα και το σχετικό στάδιο της λήψης απόφασης (π.χ. προκαταρκτικές ιδέες "προσχέδιο", ή λεπτομερής αξιολόγηση επένδυσης). Όπου είναι γνωστός μόνο ο αριθμός ιδιοκτησιών στην ωφελούμενη περιοχή, τα κατά προσέγγιση οφέλη του μετριασμού των πλημμυρών μπορούν να προκύψουν κάνοντας μερικές υποθέσεις για το ύψος της πλημμύρας που αναμένεται. Στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι συνήθες να χρησιμοποιούνται τιμές Μέσων Ετήσιων Σταθμισμένων Ζημιών (WAAD) ως αρχικές εκτιμήσεις των πιθανών άμεσων ζημιών (Πίνακας 3.4). Πίνακας 3.4 Μέσες Ετήσιες Σταθμισμένες Ζημιές (WAAD) λαμβάνοντας υπόψη μεταβλητά όρια Προτύπων Προστασίας (SoP) (παράδειγμα από το Ηνωμένο Βασίλειο) Υπάρχοντα πρότυπα προστασίας Καμία προστασία Καμία προειδοποίηση ( ) έτη έτη έτη έτη έτη έτη έτη 39 Για να υιοθετήσει και αυτές τις ανωτέρω μεθόδους, ο εκτιμητής πρέπει να προσδιορίσει το μέγεθος της ωφελούμενης περιοχής, τον αριθμό ιδιοκτησιών σε κίνδυνο, όπου είναι διαθέσιμο, το μέγεθος της πιθανής πλημμύρας: 26

28 Το μέγεθος της ωφελούμενης περιοχής καθορίζεται από το πρόβλημα πλημμυρών το οποίο αξιολογείται. Ο αριθμός των ιδιοκτησιών μπορεί να ληφθεί στο Ηνωμένο Βασίλειο από το Εθνικό Σύνολο Δεδομένων Ιδιοκτησίας (NPD3), του Οργανισμό Περιβάλλοντος. Άλλες χώρες θα έχουν τις δικές τους πηγές δεδομένων όσον αφορά ιδιοκτησίες σε κίνδυνο, όπως οι χάρτες επικινδυνότητας οι οποίοι καταρτίζονται στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας για τις Πλημμύρες. Το βάθος της πλημμύρας προσδιορίζεται από στοιχεία της επιφάνειας εδάφους και τα αποτελέσματα της υδραυλικής μοντελοποίησης ή, πιθανότερα σε αυτό το διερευνητικό στάδιο, από εκτιμήσεις πεδίου ή ιστορικά αρχεία. 3.4 Μέσες Ετήσιες Σταθμισμένες Ζημιές (WAADs) Όπου ο εκτιμητής έχει μικρή ή καθόλου γνώση περί τα πιθανά ύψη πλημμυρών και τις περιόδους επαναφοράς, θα πρέπει να γίνεται χρήση της προσέγγισης της μέσης ετήσιας σταθμισμένης ζημιάς (WAAD), εφόσον είναι διαθέσιμη, αναλύοντας τη με βάση τον χρόνο προειδοποίησης και τα πρότυπα προστασίας (Πίνακας 3.4). Χρησιμοποιώντας τα δεδομένα του Ηνωμένου Βασιλείου σε άλλες χώρες, θα προκύψει πιθανώς ένα κατά προσέγγιση αποτέλεσμα το οποίο μπορεί να υποστεί επεξεργασία αργότερα. Σημειώστε ότι απαιτείται η μετατροπή από s σε s. Η μέση ετήσια ζημιά στο μέσο σπίτι στο Ηνωμένο Βασίλειο χωρίς προειδοποίηση πλημμυρών και καμία προστασία από πλημμύρες είναι 5,393. Ο πίνακας 3.4 παραθέτει τις μειωμένες τιμές ζημιών που προκύπτουν από διαφορετικά μέσα προστασίας και διαφορετικά επίπεδα προειδοποίησης πλημμυρών (στα οποία οι κάτοικοι υποτίθεται ότι ανταποκρίθηκαν αποτελεσματικά). Ωστόσο, όπου η τιμή αυτή χρησιμοποιείται σε προκαταρκτικές μελέτες ως η μέση ετήσια σταθμισμένη ζημιά ανά ιδιοκτησία εντός της ωφελούμενης περιοχής (π.χ. 1 στα 200 έτη στην κοίτη πλημμύρας ), ο αριθμός των ιδιοκτησιών που επηρεάζονται από τις διαδοχικά συχνότερες περιόδους επαναφοράς πλημμυρών θα πρέπει να μειωθεί (για το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως στον Πίνακα 3.5). Αυτή είναι μια πολύ χονδρική και άμεση διερευνητική μέθοδος, που πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή. 27

29 Πίνακας 3.5 Περίοδος Επαναφοράς Εκτίμηση του αριθμού των ιδιοκτησιών που επηρεάζονται από διαφορετικές πλημμύρες (Παράδειγμα Η. Βασιλείου) Αριθμός ιδιοκτησιών % 200 έτη Μέσες ζημιές τομέα Για να προκύψει μια πιο εξευγενισμένη εκτίμηση των άμεσων ζημιών, θα πρέπει να είναι γνωστό το ύψος της πλημμύρας σε όλο το εύρος των περιστατικών πλημμύρας. Ο απόλυτος ελάχιστος αριθμός περιστατικών πλημμύρας που θα πρέπει εξεταστεί είναι τρία: Το κατώτερο γεγονός πλημμύρας (το πιο ακραίο περιστατικό πλημμύρας το οποίο δεν προκαλεί οποιεσδήποτε απώλειες). Ένα γεγονός εντονότερο από τα πιθανά σχεδιασμένα μέτρα προστασίας. Μια ενδιάμεση πλημμύρα. Η χρήση λιγότερων από τρία σενάρια πλημμυρών θα δόσει υπερβάλλοντα και παραπλανητικά αποτελέσματα, και πρέπει να προτιμάται περισσότερο η χρήση πέντε γεγονότων. 3.6 Προκαταρκτικές εκτιμήσεις προγράμματος Αυτές οι εκτιμήσεις απαιτούν πληροφορίες για το ύψος πλημμύρας για κάθε γεγονός που εξετάζεται, και μια πιο λεπτομερή κατανόηση των ιδιοκτησιών στην ωφελούμενη περιοχή. Συγκεκριμένα, ο εκτιμητής θα πρέπει να γνωρίζει τα ακόλουθα: Το ύψος πλημμύρας για ένα εύρος περιστατικών. Τον τύπο και την παλαιότητα των σπιτιών στην ωφελούμενη περιοχή, που λαμβάνεται από μια πιο λεπτομερή αποτύπωση της περιοχής ή κάποια άλλη πηγή (εδώ Google maps/street View μπορούν να φανούν χρήσιμα). Με αυτές τις πληροφορίες, οι εκτιμητές θα πρέπει κατόπιν να χρησιμοποιήσουν τα στοιχεία ύψους πλημμύρας/ζημιάς τα οποία είναι διαθέσιμα στις χώρες τους. 28

30 Ωστόσο, αντίθετα με μια μελέτη στρατηγικής, σε κλίμακα προκαταρκτικής ανάλυσης απαιτείται μια πιο λεπτομερής ανάλυση των άυλων οφελών. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, προκειμένου να εφαρμοστεί το μέσο σταθμισμένο ποσό των 200 ανά ιδιοκτησία και ανά έτος, τα άυλα οφέλη πρέπει να καθοριστούν χρησιμοποιώντας τη μήτρα μείωσης κινδύνου της Defra ( 2004b). Επιπλέον, συνιστάται η διεξαγωγή μιας πιο λεπτομερούς ανάλυσης τρωτότητας (βλέπε παρακάτω). 3.7 Γενικευμένα τυποποιημένα στοιχεία ύψους πλημμύρας/ζημιάς για κατοικίες Ο προσδιορισμός των μεταβλητών που χρησιμοποιούνται για την ταξινόμηση των κατοικιών στην περιοχή θα έπρεπε να είναι μια διαδικασία ρουτίνας. Αρχικά, ο προσδιορισμός του τύπου κατοικίας μπορεί να γίνει από χάρτες (π.χ. στο Ηνωμένο Βασίλειο, με τα OS MasterMap) και από άμεση παρατήρηση. Δεύτερον, η αξιολόγηση της παλαιότητας οποιαδήποτε κατοικίας μπορεί να περιλαμβάνει ένα μικρό βαθμό υποκειμενικότητας εκτός αν τα Δημαρχεία και τα τμήματα χωροταξίας αυτών μπορούν να παρέχουν χαρτογραφημένες πληροφορίες. 3.8 Άυλα οφέλη και επίπεδο κινδύνου Οι κατευθυντήριες οδηγίες της βρετανικής κυβέρνησης απαιτούν επί του παρόντος, να λάβουν οι εκτιμητές υπόψη τους το πώς το επίπεδο έκθεσης των νοικοκυριών σε κίνδυνο πλημμυρών ποικίλει με ή χωρίς το προτεινόμενο σχέδιο. Αυτό απαιτεί τον καθορισμό από τον εκτιμητή του επιπέδου κινδύνου, έτσι ώστε: Για περιοχές ομοιόμορφου κινδύνου (όπως οι κατοικίες στο επίπεδο του εδάφους πίσω από μια άμυνα πλημμύρας ), οι ζημιές βασίζονται σε κοινά πρότυπα άμυνας μιας περιοχής. Για περιοχές όπου ο κίνδυνος ποικίλει πολύ (επικλινές έδαφος καθώς απομακρυνόμαστε από έναν ποταμό), οι ζημιές βασίζονται σε μεμονωμένα επίπεδα κινδύνου πλημμύρας ιδιοκτησίας. 3.9 Ανάλυση τρωτότητας Μια ανάλυση τρωτότητας για νοικοκυριά περιλαμβάνει μια μέθοδο που δείχνει την πιθανή επίπτωση πλημμυρών διαφορετικής δριμύτητας στα νοικοκυριά που επηρεάζονται. Συνιστάται στους εκτιμητές να λάβουν υπόψη τις μεταβλητές που χρησιμοποιούνται για τον υπολογισμό του Κοινωνικού Δείκτη Ευπάθειας Πλημμυρών (Social Flood Vulnerability Index από το FHRC) (Penning-Rowsell et al., 2013). Επιπρόσθετα, συνιστάται στους εκτιμητές να αξιολογήσουν τα ακόλουθα: Αριθμός κατοίκων στην υποκείμενη σε πλημμύρες περιοχή. 29