ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ. Γαλήνη Σαπουντζάκη Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ. Γαλήνη Σαπουντζάκη Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας"

Θεόδουλος Κυπραίος
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΣΕΜΙΝΑΡΙΑ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ Γαλήνη Σαπουντζάκη Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας

2 Αναδυόμενος γραμματισμός και κωφό παιδί: Αρχή: Τα κωφά παιδιά έχουν την ίδια γλωσσική ικανότητα με τα ακούοντα.

3 Βάσεις ανάπτυξης εγγραμματισμού: Η ουσιαστική επικοινωνία με το παιδί στο σπίτι Η έκθεση σε όσο το δυνατόν περισσότερες πραγματικές δραστηριότητες Οι θετικές αλληλεπιδράσεις με άλλους ανθρώπους, χρησιμοποιώντας διάφορες μορφές γλωσσικής επικοινωνίας

4 της χρήσης συμβόλων Αναδυόμενος γραμματισμός Σταδιακή κατανόηση: της διαφοράς των εικόνων από τα σύμβολα Της σχέσης μεταξύ του προφορικού και του γραπτού λόγου Των περιστάσεων όπου χρησιμοποιείται η γραφή και η ανάγνωση

5 Αναδυόμενος γραμματισμός και κωφό παιδί: απλές αρχικές τεχνικές χρήση των εκφράσεων του προσώπου (ως αντιστάθμιση του επιτονισμού της φωνής, ως έκφραση ερώτησης, άρνησης, θαυμασμού ως οπτική αναπαράσταση σημείων στίξης) ορθολογική χρήση οπτικών υλικών δυνατότητα να επιλέγει το παιδί τα υλικά που θα χρησιμοποιήσει δυνατότητα να υπαγορεύει το παιδί τα πρώτα του κείμενα στο γονέα ή δάσκαλο στη νοηματική γλώσσα. διηγήσεις ιστοριών με πλοκή, τις οποίες το παιδί αγαπά

6 Έναρξη της ανάγνωσης συστάσεις: Οι κωφοί αναγνώστες, όπως όλοι οι αναγνώστες πρέπει να είναι σε θέση να: Διαβάζουν όλα τα είδη κειμένων Καταλαβαίνουν και θυμούνται ό,τι διάβασαν. Εντάσσουν τη νέα γνώση με τις δικές τους γνώσεις / εμπειρίες. Χρησιμοποιούν τις κοινές στρατηγικές ελέγχου γνώσης και κατανόησης ώστε να ελέγξουν την αξιοπιστία της πληροφορίας. Μπορούν να μεταδώσουν και σε άλλους αυτό που έχουν διαβάσει. Πηγή: Εθνική Επιτροπή Ανάγνωσης Η.Π.Α.

7 Διαθεματικά είδη ασκήσεων κατανόησης κειμένου: Σε όλα τα αντικείμενα του Αναλυτικού Προγράμματος για Κωφούς Μαθητές μπορούμε να εφαρμόσουμε ασκήσεις των εξής τεσσάρων ειδών: Μεταγνωστικές ασκήσεις Ανάπτυξη λεξιλογίου Ασκήσεις πρόβλεψης περιεχομένου Απομνημόνευση

8 Μετα-γνώση Στην πιο απλουστευμένη ερμηνεία της, η μετα-γνώση είναι το να σκέφτεσαι ότι σκέφτεσαι, το να ξέρεις πως ξέρεις. Υπόβαθρο του κωφού μαθητή: εγρήγορση ως προς το κείμενο που είναι απέναντί του, επίγνωση της προηγούμενης γνώσης, πάνω στην οποία ξέρει ότι θα κληθεί να χτίσει.

9 Μετα-γνώση 2 Στόχος μας είναι οι κωφοί μαθητές σχολικής ηλικίας να μπoρούν να χειρίζονται και να αυξάνουν τις γνώσεις τους, μαθαίνοντας με συγκεκριμένους τρόπους να ξεχωρίζουν ποιες πληροφορίες είναι ουσιαστικές, ποια μέρη ενός κειμένου μπορούν να παραλειφθούν, ποια μέρη πρέπει και ποια δεν πρέπει να απομνημονευθούν, με τι σειρά να συνδεθούν τα μέρη κάθε πληροφορίας ώστε να τη συγκρατήσουν στη μνήμη τους κ.ο.κ.

10 Μεταγνώση και ανάγνωση Σημαντικό να κατανοήσει ο μαθητής Ποιος και γιατί του ζήτησε να διαβάσει κάτι Εάν ο ίδιος ζήτησε να μάθει, γιατί Τι είδους κείμενο είναι (αφήγηση, σχολικό μάθημα, λίστα με κανόνες, φυλλάδιο οδηγιών κλπ) Τι πρέπει να ξέρει με το τέλος της ανάγνωσης

11 Στρατηγικές πριν από την Ανάγνωση: Γνώση του δασκάλου σχετικά με το γνωστικό υπόβαθρο των μαθητών. Λίστες με γεγονότα ή με ιδέες Σημασιολογικοί χάρτες Ανάλυση των σημασιολογικών στοιχείων

12 Ενεργοποίηση προηγούμενης γνώσης Δείχνουμε, δεν λέμε. Χρησιμοποιούμε: - Παραδείγματα - Οπτικά / ακουστικά μέσα - Εικόνες Εξασκούμε τους μαθητές να θέτουν ερωτήματα τέτοια που να συνδέουν κάθε νέο θέμα με προσωπικές τους εμπειρίες (Τι ξέρω Τι Θέλω να ξέρω Τι έμαθα) Χρησιμοποιούμε οδηγούς πρόβλεψης περιεχομένου.

13 Ενεργοποίηση προηγούμενης γνώσης 2 Ζητούμε από τους μαθητές να ανατρέξουν σε εξωσχολικά υλικά ή πρόσωπα το θέμα του κειμένου. Διαθέτουμε σε εμφανή σημεία αυθεντικά υλικά ανάγνωσης στην τάξη (σχετικά βιβλία, χάρτες, CD, φυλλάδια οδηγιών κλπ). Χρησιμοποιούμε πηγές αναφοράς και έξω από την τάξη (εκδρομές, ομιλητές). Μιλούμε για ένα θέμα από τη δική μας εμπειρία Συνδυάζουμε όλα τα παραπάνω!

Με την έναρξη της ανάγνωσης: Οι μαθητές διαβάζουν το κείμενο στα γρήγορα ώστε να επισημάνουν τις λέξεις που δεν γνωρίζουν Ζητούμε να δείξουν τις λιγότερο

14 Με την έναρξη της ανάγνωσης: Οι μαθητές διαβάζουν το κείμενο στα γρήγορα ώστε να επισημάνουν τις λέξεις που δεν γνωρίζουν Ζητούμε να δείξουν τις λιγότερο σημαντικές πληροφορίες στην παράγραφο. Διδάσκουμε στους μαθητές να φιλτράρουν τις πληροφορίες κατά την ανάγνωση, ώστε να μην υπερφορτώνονται από πληροφορίες.

15 Οπτικές αναπαραστάσεις λέξεων για αρχάριους αναγνώστες:

16 ΔΕΝ ΔΕΝ ΔΕΝ..! 1. Δεν αρχίζουμε την ανάγνωση πριν να αναστοχαστούμε σχετικά με το θέμα. 2. Δεν αρχίζουμε πριν να κατανοήσουμε για ποιο λόγο διαβάζουμε. 3. Δεν αγνοούμε τις εικόνες, τους τίτλους, τις λεζάντες και όλους τους οπτικούς δείκτες γύρω από το κείμενο.

17 Ενεργός μαθητής

18 Μεταγνωστικές δραστηριότητες κατά την ανάγνωση: Γνωρίζω τι δεν γνωρίζω : Σημαντικό συστατικό της μεταγνώσης το να συνειδητοποιήσουν οι κωφοί μαθητές ότι δεν καταλαβαίνουν κάποια πράγματα από την ύλη, ή ότι ενώ (νομίζουν ότι) τα γνωρίζουν, δεν μπορούν να τα χειριστούν,

19 Μεταγνώση & πορεία σκέψης Σχετική εξάσκηση μπορεί να γίνει με το να ζητούν οι δάσκαλοι από τους μαθητές να εκφωνούν ή να νοηματίζουν τι σκέφτονται προκειμένου να λύσουν μια άσκηση ή ένα πείραμα. Με αυτόν τον τρόπο τόσο οι ίδιοι, όσο και οι συμμαθητές τους παρακολουθούν την πορεία της σκέψης τους και αυξάνουν τη μεταγνώση τους, προσεγγίζοντας παράλληλα τη λύση του προβλήματος.

20 Ερωτήσεις κατανόησης στο τέλος του μαθήματος τέτοιες ώστε να ελέγχουν την κατανόηση της γλώσσας του κειμένου την κατανόηση του περιεχομένου του κειμένου όχι το γλωσσικό επίπεδο του μαθητή καθεαυτό.

21 Ανάπτυξη λεξιλογίου: Επιτυγχάνεται άριστα και στα εξωγλωσσικά μαθήματα, τους προσδίδει μάλιστα περισσότερο ενδιαφέρον. Έμφαση πρέπει να δίνεται ιδιαίτερα σε λέξεις με πολλαπλές σημασίες, ανάλογα με το θεματικό αντικείμενο. Έτσι οι κωφοί μαθητές θα μπορούν ενσυνείδητα να ανατρέχουν στην προηγηθείσα γνώση τους όσον αφορά όρους, και να αυξάνουν τη μακρόχρονη μνήμη τους ανάλογα.

22 Σημασιολογική μνήμη Με αυτού του είδους τη μνήμη ενισχύεται η απομνημόνευση εννοιών σε συνδυασμό με γεγονότα και εμπειρίες. Απλά παιχνίδια μνήμης και σκέψης βοηθούν τους κωφούς μαθητές να ανακαλούν στη μνήμη τους, σε ορισμένο χρόνο, τα όσα γνωρίζουν.

23 Η παραγνωρισμένη απομνημόνευση όσο περισσότερες δραστηριότητες απομνημόνευσης δίνονται χωρίς να αποβαίνουν σε βάρος της διδασκαλίας νέων εννοιών- τόσο το καλύτερο. Παραδείγματα δραστηριότητας για μικρούς μαθητές: Κάνετε μια λίστα με: τα αντικείμενα που υπάρχουν στο δωμάτιο όλα τα είδη δέντρων που ξέρετε όλα τα χρώματα που υπάρχουν στην αίθουσα

24 Απομνημόνευση 2 Η απομνημόνευση σε μεγαλύτερους κωφούς μαθητές πρέπει να περιλαμβάνει περισσότερες από μία παράμετρο ανά κατηγορία. Παραδείγματα ασκήσεων για μαθητές μέσου γλωσσικού επιπέδου Βρείτε τέσσερα μέρη του σώματος που να βρίσκονται πάνω από το λαιμό μας, και που να αρχίζουν με το γράμμα Μ / να είναι ουδέτερα στο γένος / κ.ο.κ Καταγράψετε τα δέκα μεγαλύτερα πράγματα που αγγίξατε τις τελευταίες δύο εβδομάδες. Γράψτε όσα ζώα ξέρετε με γούνα, των οποίων το όνομα να αρχίζει από φωνήεν.

25 Πρόβλεψη Σημαντικότατη διαδικασία, με την οποία ο μαθητής μπορεί να βασιστεί στην προϋπάρχουσα γνώση του και να προβλέψει ή να ενσωματώσει ευκολότερα - τη νέα πληροφορία. Δεδομένα με μορφή διαγραμμάτων και αριθμητικών πινάκων ή σχεδιαγραμμάτων είναι πολύ βοηθητικά για ανάπτυξη αυτής της πλευράς ενεργής γνώσης.

26 Οδηγοί Πρόβλεψης περιεχομένου (χρησιμοποιούνται συνήθως για περιγραφικά κείμενα) Κουίζ με ερωτήσεις έμμεσα σχετικές με το περιεχόμενο του κειμένου ώστε να συνδέσουν οι μαθητές σχετική προηγούμενη γνώση τους με την πορεία του κειμένου. Α) ερωτήσεις τύπου σωστό ή λάθος Β) ερωτήσεις τύπου θα ακολουθήσει το α ή το β γεγονός / θέμα. Η τάξη συζητά τις απαντήσεις που έδωσε ο καθένας, πριν την ανάγνωση. Μετά την ανάγνωση οι μαθητές ξανασυζητούν τις απαντήσεις που είχαν δώσει στην αρχή και εξετάζουν την πορεία των σκέψεών τους.

27 Δραστηριότητες για εξάσκηση στην πρόβλεψη νέας λέξης (πρόγραμμα Cloze Pro)

28 Πρόβλεψη περιεχομένου με ενεργοποίηση προηγούμενης γνώσης: Πρόβλεψη Απλή υπόθεση Βασίζεται σε στοιχεία που μας δίνονται από την ιστορία (π.χ. η Χρυσομαλλούσα πεινάει, και γι αυτό θα δοκιμάσει το φαγητό της αρκούδας.) Σχετίζεται σε διάφορα στοιχεία, αλλά όχι μέσα από την ιστορία. (Η Χρυσομαλλούσα έχει περπατήσει πολύ, γι αυτό υποθέτουμε ότι κουράστηκε και ότι θα τηλεφωνήσει στη μητέρα της.) Βασίζονται σε κάποια λογική σειρά ή ακολουθία. (Π.χ. έχει ήδη δοκιμάσει τις δύο άλλες καρέκλες, και γι αυτό πιθανότατα θα καθήσει στην καρέκλα της μικρής αρκούδας.) Δε σχετίζονται με λογική σειρά μεταξύ τους. (Δεν αρέσει το φαγητό των αρκούδων στη Χρυσομαλλούσα, γι αυτό θα πάει στο ψυγείο.)

29 Παραλλαγές ασκήσεων πρόβλεψης περιεχομένου Α) Τοποθέτηση έτοιμων καρτών από το μαθητή: Σε αυτήν την περίπτωση, ο δάσκαλος φτιάχνει τις κάρτες περίληψης και τις δίνει από πριν στο μαθητή ως οδηγό κατά τη διαδικασία της ανάγνωσης. Β) Κάρτες που πρέπει να διαλέξει και να σειροθετήσει ο μαθητής με τρόπο λογικό, αφήνοντας έξω τις κάρτες εκείνες που δε σχηματίζουν λογική σειρά.

30 Εκ των προτέρων περίληψη κειμένου ( ποιο νομίζετε ότι θα είναι το θέμα αυτής της ιστορίας ;) 1. Ρωτούμε πιθανές ιδέες των μαθητών. Παρουσιάζουμε επί τόπου τις ιδέες τους οπτικά, με κάρτες, ή σε προτάσεις στον πίνακα. 2. Ταξινομούμε τις κάρτες ή τις προτάσεις όπου φαίνεται να ταιριάζουν στο κείμενο της ιστορίας. 3. Σε κάθε ενότητα βάζουμε πρώτες τις περισσότερο σημαντικές ιδέες. 4. Τοποθετούμε στη σειρά τις σημαντικές ιδέες των ενοτήτων μεταξύ τους.

31 Ασκήσεις για πρόβλεψη περιεχομένου από κωφούς μαθητές:

32 Πηγές: Moores, D. (2007) Εκπαίδευση και Κώφωση Γκανά, Ε. (2007-8) «Διδασκαλία γραπτού λόγου», Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Μακαρώνα, Α. (2006) «Επικοινωνία και Γλωσσική Ανάπτυξη Κωφού Παιδιού», Πανεπιστήμιο Πατρών Susan R. Easterbrooks (Georgia State University) Harry G. Lang (National Technical Institute for the Deaf) & Rachel C. Lewis (Rochester Institute of Technology)

Σχετικά έγγραφα

Γραμματισμός Κωφού Παιδιού:

Γραμματισμός Κωφού Παιδιού: Μοντέλα διδασκαλίας από κάτω προς τα επάνω Επιμέλεια: Βουλγαρίδου Μαρία, Εκπαιδευτικός Ειδικής Αγωγής Εισηγήτρια Πανεπιστημιακών Φροντιστηρίων Κολλίντζα 1 Σημασιολογικές δραστηριότητες