Άσκηση και ΣΔ. Καλλιόπη Κώτσα Επικ. Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας

Transcript

1 Άσκηση και ΣΔ Καλλιόπη Κώτσα Επικ. Καθηγήτρια Ενδοκρινολογίας

2 «ο διαβήτης είναι αναμφισβήτητα σπάνιος στα άτομα που ζουν μία κοπιαστική ζωή στην ύπαιθρο, ενώ κυριαρχεί σε όσους έχουν επιλέξει επαγγέλματα που προϋποθέτουν καθιστικό τρόπο ζωής» Robert Saundby Medical Annual 1897 «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο διαβήτης πρέπει να θεωρείται σαν μια τιμωρία του εξελιγμένου πολιτισμού»

3 Η άσκηση έχει...μαγικές ιδιότητες

4 Τι μπορεί η άσκηση να κάνει για σένα? Να σου δώσει ενέργεια

5 Τι μπορεί η άσκηση να κάνει για σένα? Να σε βοηθήσει να χάσεις βάρος

6 Τι μπορεί η άσκηση να κάνει για σένα? Να αυξήσει την ευελιξία και τη δύναμη Να μειώσει την οστική απώλεια Να προσφέρει καλύτερη ποιότητα ζωής

7 Τι μπορεί η άσκηση να κάνει για σένα? Να χτίσει μυική μάζα

8 Τι μπορεί η άσκηση να κάνει για σένα? Να βελτιώσει τη σχέση με το/τη σύντροφο

9 Τι μπορεί η άσκηση να κάνει για σένα? Να βελτιώσει τη διάθεση Να διώξει την κατάθλιψη

10 Τι μπορεί η άσκηση να κάνει για σένα? Να μειώσει το στρες και το άγχος

11 Πως λειτουργεί η άσκηση στο διαβήτη τύπου 2 Ως βοήθημα της δίαιτας για μείωση βάρους Ως βοήθημα για τη διατήρηση χαμηλού σωματικού βάρους Ελάττωση και αλλαγή της κατανομής του λίπους Θετική επίδραση στο γλυκαιμικό έλεγχο Αντιμετώπισης της υπέρτασης Αντιμετώπισης της δυσλιπιδαιμίας Βελτίωση της φυσικής κατάστασης

12 Τι μπορεί η άσκηση να κάνει για σένα? Να βελτιώσει τη ρύθμιση του διαβήτη (μειώνει A1C)

13 Η άσκηση μειώνει το σάκχαρο επειδή: Τα μυικά κύτταρα γίνονται πιο ευαίσθητα στην ινσουλίνη Εμποδίζει το ήπαρ από το να παράγει γλυκόζη Χτίζει μυική μάζα Ελαττώνει το βάρος

14 Τι μπορεί η άσκηση να κάνει για σένα? Να διατηρήσει την υγεία της καρδιάς

15 Η φυσική δραστηριότητα βοηθάει το καρδιαγγειακό επειδή: Δυναμώνει τον καρδιακό μυ Μειώνει το βασικό καρδιακό ρυθμό Μειώνει την Α.Π. Βελτιώνει τα λιπίδια Μειώνει τον κίνδυνο εμφράγματος και ΑΕΕ

16 Αντίθετα η καθιστική ζωή αυξάνει τον κίνδυνο : Στεφανιαίας νόσου Υπερχοληστερολαιμίας Υπέρτασης παχυσαρκίας ΣΔ2

17 Πρέπει με κάποιον τρόπο η άσκηση να γίνει τρόπος ζωής

18 Πριν ξεκινήσεις Απαιτείται ιατρικός έλεγχος αν: Εισαι >35 ετών Έχεις ΣΔ >10 χρόνια Πάσχεις από υπέρταση, στεφανιαία νόσο, αγγειακά προβλήματα ή άλλες επιπλοκές του ΣΔ

19 Έλεγχος πριν την έναρξη ενός προγράμματος άσκησης Εκτίμηση γλυκαιμικού ελέγχου Ο ασθενής μπορεί να χρειάζεται τροποποίηση της φαρμακευτικής αγωγής ή και της δίαιτας αν η υπογλυκαιμία είναι πρόβλημα Σοβαρή υπεργλυκαιμία μπορεί να επιδεινωθεί κατά την άσκηση Υπάρχουν επιπλοκές από το διαβήτη Πάσχει ο ασθενής από στεφανιαία νόσο (κινδυνεύει από αυτή) Πάσχει ο ασθενής από περιφερική ή αυτόνομη νευροπάθεια Πάσχει ο ασθενής από διαβητική νεφροπάθεια Πάσχει ο ασθενής από διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια

20 Δοκιμασία κόπωσης απαιτείται σε ασθενείς υψηλού κινδύνου για καρδιοαγγειακή νόσο που θα ακολουθήσουν ένα πρόγραμμα μέτριας έως έντονης άσκησης Ηλικία >35 ετών Σ/Δ τύπου 2 με διάρκεια >10 χρόνια Σ/Δ τύπου 1 με διάρκεια >15 χρόνια Παρουσία και άλλων παραγόντων κινδύνου για καρδιοαγγειακή νόσο Παρουσία μικροαγγειακών επιπλοκών Περιφερική αγγειακή νόσος Αυτόνομη νευροπάθεια

21 Τύπος άσκησης Το ιδανικό πρόγραμμα περιέχει δραστηριότητες που Προσφέρουν μέγιστο έλεγχο της έντασης Έχουν μικρές διαφορές στην κατανάλωση ενέργειας Υιοθετούνται εύκολα Δεν απαιτούν ειδικές ικανότητες Σε συνδυασμό με προσωπικά ενδιαφέροντα και στόχους πρέπει να παρακινεί τον ασθενή να ξεκινήσει αλλά και να συνεχίσει την άσκηση

22 Τύπος άσκησης Η ενέργεια που δαπανάται και η βελτίωση στην καρδιοαναπνευστική αντοχή επηρεάζονται άμεσα από Τη μυϊκή μάζα που χρησιμοποιείται Το ρυθμό και την αεροβική φύση της άσκηση Η άσκηση πρέπει να αυξάνει με ασφάλεια την κατανάλωση ενέργειας Το βάδισμα είναι ο συχνότερος και ανετότερος τύπος άσκησης

23 Τύπος άσκησης - Ασκήσεις αντίστασης Συνιστάται ένα πρόγραμμα άσκησης για διαβητικούς να περιέχει ασκήσεις αντίστασης τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα Οι ασκήσεις αντίστασης βελτιώνουν τη μυϊκή δύναμη και αντοχή, αυξάνουν την ευελιξία, βελτιώνουν τη σύσταση του σώματος και ελαττώνουν τους καρδιοαγγειακούς παράγοντες κινδύνου Απαιτείται προσεκτικός έλεγχος για επιπλοκές

24 Αεροβική άσκηση Γρήγορο περπάτημα Χορός Ποδηλασία Ελαφρύ τρέξιμο Ανέβασμα σκάλας Κολύμπι Ασήσεις στο νερό

25 Ασκήσεις αντίστασης Δραστηριότητες Σπρώξε, τράβα και σήκωσε Αυξάνουν τη μυική δύναμη Προλαμβάνουν τις πτώσεις Βελτιώνουν την κινητικότητα Βελτιώνουν το γλυκαιμικό έλεγχο

26 Εκτάσεις Αυξάνουν την ισορροπία και το συντονισμό των κινήσεων Αυξάνουν την ευελιξία Μειώνουν τη δυσκαμψία Μειώνουν τον κίνδυνο κάκωσης

27 Πως να ξεκινήσεις? Διάλεξε μια δραστηριότητα (π.χ. Γρήγορο περπάτημα) Βάλε ένα μακροπρόθεσμο στόχο - τουλάχιστον 30 λεπτά/μέρα, 3-5 μέρες/εβδομάδα Αγόρασε άνετα παπούτσια Βρες παρέα

28 Ξεκίνησε σταδιακά Βάλε ένα βραχυπρόθεσμο στόχο Μη φτάνεις στα όρια της αντοχής σου No Pain No Gain

29 Αύξησε σταδιακά τη δραστηριότητα Αρχάριοι: 1 η εβδομάδα- 3 φορές Πρωί: Περπάτημα 5-10 λεπτά Γεύμα: Περπάτημα 5-10 λεπτά Βράδυ: Περπάτημα 5-10 λεπτά Να καταγράφεις τη διάρκεια της άσκησης και την απόσταση που διανύεις

30 Μέτρα τα βήματά σου Χρησιμοποίησε ένα βηματόμετρο Κατέγραψε πόσα βήματα κάνεις καθημερινά Σταδιακά πρόσθεσε 500-1,000 βήματα την ημέρα Βάλε σα στόχο τουλάχιστον 3,000 έως 4,000 βήματα πάνω απο αυτό που έκανες ως τώρα

31 Αν μπορείς άλλαζε δραστηριότητα Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκ Περπάτη μα Κολύμπι Περπάτ ημα Κολύμπι Περπάτη μα Δευτέρα Τρίτη Τετάρτη Πέμπτη Παρασκ Ποδηλασ ία Χορός Ποδηλα σία Χορός Ποδηλασ ία

32 Κράτα ημερολόγιο φυσικής δραστηριότητας Πριν Σ Πρωινό Μεσημεριανό Activity Μετ Σ ΥΔ (g) Πριν Σ Μετ Σ Υδατ (g) Κυρ Περπατ 30 λεπ 10:00 π.μ. Δευ Κήπος 20 λεπ 4:00 μ.μ Τριτ Τίποτε

33 Να ανταμοίβεις τον εαυτό σου Όχι φυσικά με...φαγητό: Βιβλίο Θεατρική παράσταση Ρούχα ή παπούτσια Διακοπές το Σβκ

34 Πλάνο φυσικής δραστηριότητας Τύπος άσκησης Μακροπρόθεσμοι στόχοι Στόχοι πρώτης εβδομάδας

35 Η μείωση του σακχάρου στο αίμα Εξαρτάται από: Τα επίπεδα σακχάρου πριν την άσκηση Τα φάρμακα του διαβήτη Την ώρα και την ποσότητα του τελευταίου γεύματος Τη φυσική κατάσταση Τον τύπο της άσκησης

36 Μείωση σακχάρου με την άσκηση Ο έλεγχος της γλυκόζης πριν και μετά την άσκηση είναι το κλειδί

37 Μείωση σακχάρου με την άσκηση Η φυσική δραστηριότητα συνήθως μειώνει το σάκχαρο Η άσκηση μπορεί να αυξήσει το σάκχαρο αν : BG >250 mg/dl πριν την άσκηση + κετόνες Το πρόγραμμα της άσκησης είναι πολύ έντονο

38 Άσκηση και υπογλυκαιμία Κινδυνεύεις από υπογλυκαιμία αν χρησιμοποιείς: ινσουλίνη Κάποια αντιδιαβητικά δισκία σουλφονυλουρίες γλινίδες

39 Τι μπορεί να συμβεί? Αν κάνεις ινσουλίνη και ασκείσαι έντονα μπορεί να αισθανθείς τρόμο, αδυναμία, διαταραχές όρασης και αδυναμία συγκέντρωσης Τι πρέπει να κάνεις?

40 Αντιμετώπιση υπογλυκαιμίας Ισοδύναμα15 gr υδατανθράκων: ½ ποτήρι χυμό ½ ποτήρι αναψυκτικό 3 ταμπλέτες γλυκόζης Glucose Tablets

41 Άσκηση και υπογλυκαιμία Μπορεί να συμβεί μετά το τέλος της άσκησης Το σώμα αναπληρώνει τις απώλειες υδατανθράκων Να ελέγχεις το σάκχαρό σου και μετά το τέλος της άσκησης

42 Πως μπορείς να προλάβεις την υπογλυκαιμία? Προσάρμοσε τη δόση της ινσουλίνης Για την προγραμματισμένη φυσική δραστηριότητα Κατανάλωσε υδατάνθρακες Για μη προγραμματισμένη δραστηριότητα Όταν η άσκηση είναι παρατεταμένη Να μετράς το σάκχαρο πριν, κατά και μετά την άσκηση

43 Άσκηση κατανάλωση υδατανθράκων Ένταση Χρόνος Υδατάνθρακες (λεπτά) Ήπια <30 - Μέτρια gr Υψηλή > gr

44 Άσκηση κατανάλωση υδατανθράκων Παραδείγματα 15 gr υδατανθράκων 6 αλμυρά κράκερ 1 φλ γιαούρτι 2 μπαρ φρούτων 1 ποτήρι ενεργειακό ρόφημα- ιδανικά με < 8% υδατάνθρακες

45 Μην το παρακάνεις με τα σνακ Καλύτερα να τα αποφύγεις αν προσπαθείς να χάσεις βάρος Ρώτησε το γιατρό για την αλλαγή της δόσης Άλλαξε την ώρα της άσκησης

46 Άσκηση και Διαβητικές επιπλοκές Αν έχεις επιπλοκές από το διαβήτη: χρειάζεται δοκιμασία κόπωσης αλλά δεν χρειάζεται να αποφεύγεις την άσκηση Οι περισσότερες μετριας έντασης καθημερικές δραστηριότητες Κάποιες δραστηριότητες πρέπει να τροποποιηθούν

47 Άσκηση ναι καρδιακή νόσος Προσοχή σε: Πολύ εντατική άσκηση Άρση μεγάλων βαρών Άσκηση σε πολύ ψυχρό ή πολύ θερμό περιβάλλον Διάλεξε: Μέτριας έντασης δραστηριότητα όπως περπάτημα, κολύμπι, ποδηλασία, κηπουρική

48 Άσκηση και υπέρταση Προσοχή σε Πολύ εντατική άσκηση Άρση μεγάλων βαρών Διάλεξε Μέτριας έντασης δραστηριότητα όπως περπάτημα, κολύμπι, ελαφριά άρση βαρών, εκτάσεις Βεβαιώσου ότι η Α.Π. Δεν είναι αυξημένη

49 Άσκηση και αμφιβληστροειδοπάθεια Προσοχή σε: Πολύ εντατική άσκηση Άρση μεγάλων βαρών Μεγάλης έντασης αεροβική άσκηση ή τρέξιμο Επικύψεις απότομες πτώσεις της κεφαλής Διάλεξε Μέτριας έντασης δραστηριότητες: Περπάτημα Ποδηλασία ασκήσεις στο νερό

50 Άσκηση και νεφροπάθεια Προσοχή σε Πολύ έντονη άσκηση Διάλεξε Ελαφριάς έως μέτριας έντασης άσκηση, δουλειές στο σπίτι, κηπουρική, ασκήσεις στο νερό

51 Άσκηση με Νευροπάθεια Προσοχή σε Άρση βαρών και μεγάλης έντασης παρατεταμένη άσκηση: τρέξιμο στεπ άλματα άσκηση σε θερμό/ψυχρό περιβάλλον Διάλεξε Ηπιας έντασης δραστηριότητες: Ποδηλασία Κολύμβηση εκτάσεις ελαφριές καθημερινές δραστηριότητες Να ελέγχεις τα πόδια σου μετά την άσκηση

52 Να ασκείσαι με ασφάλεια Να ελέγχεις το σάκχαρο πριν και μετά την άσκηση Να αποφεύγεις την άσκηση αν το σάκχαρο είναι πολύ χαμηλό ή πολυ ψηλό Να έχεις μαζί σου σνακ υδατανθράκων

53 Να ασκείσαι με ασφάλεια Να σταματάς την άσκηση αν νιώσεις πόνο, θολούρα ή λαχάνιασμα Να αποφεύγεις την άσκηση σε πολύ ψυχρό, πολύ υγρό ή πολύ θερμό περιβάλλον Να επιλέγεις τα κατάλληλα παπούτσια

54 Να ασκείσαι με ασφάλεια Να έχεις μια διαβητική ταυτότητα Να διακόπτεις την άσκηση για ξεκούραση Να καταναλώνεις αρκετά υγρά

55 Διαβήτης Τύπου 2 Ένα στα τρία παιδιά που γεννήθηκε στις ΗΠΑ το 2000 θα γίνει διαβητικός CDC ~ 2003

56 6 από τα 10 παιδιά ηλικίας 9-13 δεν συμμετέχουν σε καμιά αθλητική δραστηριότητα εκτός του σχολείου. Σχεδόν 23% δεν έχουν καμία απολύτως φυσική δραστηριότητα στον ελεύθερο χρόνο τους.

57 Τα παιδιά περνούν κατά μέσο όρο περίπου 44.5 ώρες την εβδομάδα μπροστά σε τηλεόραση και υπολογιστές.

58 Τα παιδιά περνούν κατά μέσο όρο περίπου 44.5 ώρες την εβδομάδα μπροστά σε τηλεόραση και υπολογιστές.

59 Η άσκηση πρέπει να γίνει συνήθεια από την παιδική ηλικία

60

61 Ένας καλός τρόπος άσκησης είναι και το παιχνίδι. Χρειαζόμαστε περισσότερα πάρκα, παιδικές χαρές και χώρους άθλησης και κυρίως περισσότερο χρόνο.

62 «Θα πρέπει να σταματήσουμε την έρευνα γύρω από τις λεπτομέρειες της γενετικής και να επενδύσουμε όλα τα χρήματα στην προληπτική ιατρική και τη δημόσια υγεία» Thomas McKeown : The origins of human disease