Γεώργιος Ακροπολίτης, "Χρονική Συγγραφή"

Transcript

1 Μπάνεβ Γκέντσο,, Περίληψη : Η Χρονική συγγραφή κατατάσσεται στα σημαντικότερα βυζαντινά ιστοριογραφικά έργα. Καλύπτοντας την περίοδο , αποτελεί βασική πηγή για την ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας Νικαίας. Έργο του ανώτατου αξιωματούχου (μέγα λογοθέτη) και ενεργού παράγοντα στον πολιτικό στίβο Γεώργιου Ακροπολίτη, διακρίνεται για την αντικειμενική εξιστόρηση των γεγονότων, τις αξιόπιστες πληροφορίες και τη σαφήνεια της έκφρασης, κατέστη δε σημείο αναφοράς για τους μετέπειτα Bυζαντινούς ιστοριογράφους και χρονογράφους. Διασκευάστηκε από τον ίδιο συγγραφέα σε επίτομη μορφή με τον τίτλο Ποίημα Χρονικόν. Χρονολόγηση μετά το 1261 Γεωγραφικός εντοπισμός Βυζαντινή Αυτοκρατορία Νικαίας 1. Γενικά Η Χρονική συγγραφή (Annales) αποτελεί το σημαντικότερο και πλέον αντιπροσωπευτικό έργο του λόγιου και ανώτατου αξιωματούχου (μέγα λογοθέτη) Γεώργιου Ακροπολίτη. Καταδεικνύει δε την κύρια ιδιότητα του συγγραφέα, αυτή του ιστορικού. Γράφτηκε μετά την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους και την αποκατάσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το Καλύπτοντας την περίοδο , εμφανίζεται ως συνέχεια του ιστορικού έργου Χρονική Διήγηση του Νικήτα Χωνιάτη και θεωρείται η κατεξοχήν πηγή για την ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας Νικαίας. Διακρίνεται για την αντικειμενική εξιστόρηση των γεγονότων, τις αξιόπιστες πληροφορίες και τη σαφήνεια της έκφρασης. Η Χρονική συγγραφή αποτέλεσε σημείο αναφοράς για τα γεγονότα της εποχής και χρησιμοποιήθηκε ως πηγή από τον Θεόδωρο Σκουταριώτη, 1 τον μοναχό-χρονικογράφο Εφραίμ, 2 τον Νικηφόρο Γρηγορά (Ρωμαϊκή Ιστορία) και τον Γεώργιο Σφραντζή. Συνεχιστής του Γεώργιου Ακροπολίτη για την περίοδο υπήρξε ο Γεώργιος Παχυμέρης (Συγγραφικαί ιστορίαι). Στη σύγχρονη ιστορική επιστήμη, πρώτος ο Krumbacher στάθηκε στο ιστοριογραφικό έργο του Ακροπολίτη. 3 Το ενδιαφέρον των μελετητών αυξήθηκε μετά την κριτική έκδοση της Χρονικής Συγγραφής από τον Heisenberg το Ως σημαντικότερες έχουν διακριθεί οι μελέτες των Λάμπρου, 4 Prachter, 5 Jorga, 6 Andreeva 7 και Zhavornikov. 8 Τελευταία η έρευνα έχει στραφεί προς τη μετάφραση και την ερμηνεία, ενώ εξακολουθούν να μελετώνται τα στοιχεία που υποδεικνύουν την κοσμοθεωρία και την πολιτική στάση του Ακροπολίτη, και παράλληλα βοηθούν στην κατανόηση του ευρύτερου πολιτιστικού και ιδεολογικού πλαισίου του 13 αιώνα. Η Χρονική συγγραφή έχει διασωθεί σε τρία χειρόγραφα. Τα δύο παρουσιάζουν το έργο στην πρωτότυπή του μορφή (Annales). 9 Το τρίτο, γνωστό με τον τίτλο «Ποίημα Χρονικόν Ημιτελές» (Historia in brevius redacta), αποτελεί επίτομη έκδοση που την επιμελήθηκε ο ίδιος ο Ακροπολίτης και εκτιμάται περισσότερο ως φιλολογική παρά ως ιστορική πηγή Δομή και εξιστόρηση Η Χρονική Συγγραφή συντάχτηκε κατά πάσα πιθανότητα ως ενιαίο βιβλίο 11 και είχε σκοπό τη διήγηση της πολιτικής ιστορίας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας της Νίκαιας. Στο προοίμιο ο Ακροπολίτης εξηγεί τα κίνητρα που τον οδήγησαν στη συγγραφή, σχολιάζοντας «το της ιστορίας χρήσιμο». Ο ιστοριογράφος αρκείται να τονίσει ότι δεν συμφωνεί με τη συγγραφή ιστορίας από κτίσεως κόσμου, ενώ επιφυλάσσεται γενικά να μεταχειρίζεται κοινούς τόπους σχετικά με τη χρησιμότητα της ιστορίας, ξεχωρίζοντας κατ αυτό τον τρόπο από τους λοιπούς ομοτέχνους του (π.χ. τον Προκόπιο Καισαρείας, τον Μιχαήλ Ατταλειάτη, τον Γεώργιο Παχυμέρη κ.ά.). Στη συνέχεια δηλώνει τη διάθεσή του να μην παραχαράξει τα πράγματα και διατυπώνει τη βασική αρχή που ακολούθησε, γράφοντας «ούτε γουν προς χάριν ούτε προς φθόνον, αλλ ουδέ προς μίσος ή και προς εύνοιαν συγγράφειν χρεών εστι τον συγγράφοντα, αλλ ιστορίας μόνον χάριν και του μη λήθης βυθώ».το χωρίο Δημιουργήθηκε στις 2/2/2017 Σελίδα 1/5

2 Μπάνεβ Γκέντσο,, αυτό παραπέμπει στη ρήση του Τάκιτου «sine ira et studio», 12 που συνιστά κοινό τόπο στη βυζαντινή ιστοριογραφία. Δεδομένου ότι ως μέγας λογοθέτης είχε εμπλακεί ενεργά στις πολιτικές και τις στρατιωτικές εξελίξεις, ο Ακροπολίτης επικεντρώνει το ενδιαφέρον του στην εξωτερική πολιτική. Δεν παραλείπει να τονίσει τον προσωπικό του ρόλο και την παρουσία του σε γεγονότα στα οποία έλαβε μέρος. Γίνεται φανερή η προσπάθειά του να θέσει ως κύριο άξονα την πορεία προς την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Ελάχιστα θίγονται θέματα σχετικά με την εσωτερική πολιτική. Φαινόμενα κοινωνικών ζυμώσεων, όπως η συγκρότηση παράταξης αναδυόμενων εκπροσώπων των κατώτερων στρωμάτων γύρω από το πρόσωπο του αυτοκράτορα (Ιωάννη Γ' Βατάτζη και αργότερα Θεοδώρου Β' Λασκάρεως) και η συσπείρωση των αριστοκρατικών κύκλων σε αντίπαλο στρατόπεδο, καλύπτονται ανεπαρκώς. Σποραδικά μόνο αναφέρονται κάποια γεγονότα που οδήγησαν σε ανοιχτές συγκρούσεις. Ως πολύτιμες εκτιμώνται οι πληροφορίες που αφορούν τα αξιώματα και την οργάνωση της διοίκησης. Η εξιστόρηση ακολουθεί τη χρονολογική ροή των γεγονότων. Με ανάγλυφο τρόπο παρουσιάζονται οι ελιγμοί στην πολιτική των Λασκάρεων. Φαίνεται ότι ο Ακροπολίτης είχε πλήρη εποπτεία των εξελίξεων, καθώς ο ίδιος είχε συμμετάσχει ενεργά στα περισσότερα γεγονότα, ενώ είχε πρόσβαση και σε επίσημες πηγές. Εντύπωση προξενεί η ικανότητα του συγγραφέα να διακρίνει τους ιστορικούς συσχετισμούς. Πέρα από αναγωγές και αναφορές στο παρελθόν, με χαρακτηριστικότερη την ερμηνεία της λεηλασίας της Μακεδονίας από τον Βούλγαρο τσάρο Καλογιάννη ( ), τον οποίο αποκαλεί «Ρωμαιοκτόνο» κατ' αναλογία προς τον Βασίλειο Β' Βουλγαροκτόνο, ο Ακροπολίτης προβαίνει και σε γενικότερες εκτιμήσεις. Αναφερόμενος στην Δ' Σταυροφορία τη χαρακτηρίζει «πρόφασις εις ελευθερία της Ιερουσαλήμ». Με επιτυχή τρόπο ο ιστορικός επιχειρεί την τοποθέτηση της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας στον ευρύτερο πολιτικό χάρτη. Πραγματεύεται διεξοδικά τις σχέσεις με λαούς και κράτη και αναλύει τις διπλωματικές προσεγγίσεις και τις στρατιωτικές συγκρούσεις με τις υπόλοιπες πολιτικές δυνάμεις (Λατίνους Κωνσταντινουπόλεως, δυτικά κράτη, Βούλγαρους, Σελτζούκους, Αρμένιους, Κουμάνους κ.λπ.). Παρότι ο Ακροπολίτης κατά κανόνα προσπαθεί να είναι αντικειμενικός, γίνεται αντιληπτή η περιφρονητική στάση προς το αντίζηλο βυζαντινό κράτος της Ηπείρου και η συστηματική παρασιώπηση σχετικά με τους Μεγάλους Κομνηνούς της Τραπεζούντας. Χαρακτηριστικές είναι οι προσωπογραφίες των αυτοκρατόρων, όπου ο Ακροπολίτης εμφανίζεται περισσότερο μεροληπτικός. Στο πρόσωπο του Θεοδώρου Α' Λασκάρεως αναγνωρίζεται ο θεμελιωτής της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας και υπογραμμίζονται οι στρατιωτικές του αρετές, η ανδρεία και η γενναιοδωρία του. Οι αναφορές στον Ιωάννη Γ' Βατάτζη έχουν περισσότερο εγκωμιαστικό χαρακτήρα. Ο Βατάτζης σκιαγραφείται ως ικανότατος και ανδρείος στρατηλάτης, γενναιόδωρος προστάτης των γραμμάτων, ευσπλαχνικός και σεμνός. Αξιοσημείωτο είναι ότι επί Βατάτζη ο Ακροπολίτης ανήλθε σε υψηλά αξιώματα, καθώς επίσης και ότι σημειώθηκε μια περισσότερο ήπια στάση από μέρους του αυτοκράτορα απέναντι στους εξεγερθέντες αριστοκράτες. Ο διάδοχος Θεόδωρος Β' Λάσκαρις προέβη σε ανοιχτή σύγκρουση με τους διαφωνούντες κύκλους των αριστοκρατών, πολλοί εκ των οποίων εξαναγκάστηκαν σε εξορία. Παρότι στον Επιτάφιο τω αοιδίμω βασιλεί κυρώ Ιωάννη Δούκα το πρόσωπο του Θεοδώρου Β' Λασκάρεως περιγράφεται με σεβασμό, ενώ τονίζονται οι αρετές και η μόρφωσή του, στη Χρονική Συγγραφή γίνεται αισθητή η εχθρική στάση του Ακροπολίτη απέναντι στον αυτοκράτορα και μαθητή του. Ο δε αυτοκράτορας Μιχαήλ Η' Παλαιολόγος παρουσιάζεται ως ηγεμόνας σταλμένος από τη Θεία Πρόνοια και φαίνεται να συγκεντρώνει όλη τη συμπάθεια του συγγραφέα. Ο σφετερισμός του θρόνου και ο βίαιος παραμερισμός του νόμιμου διαδόχου Ιωάννη Δ' Λασκάρεως δεν αναφέρονται καθόλου. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Ακροπολίτης, παρότι εμφανίζεται ενίοτε μεροληπτικός και αποσιωπά τα θετικά χαρακτηριστικά των αντιπάλων του, δεν αναφέρεται σε αυτούς με συκοφαντίες ούτε επιχειρεί να τους διαβάλει. Βασικό προτέρημα της Χρονικής Συγγραφής είναι οι αξιόπιστες πληροφορίες και η αντικειμενική αφήγηση. Καλά πληροφορημένος για τα γεγονότα, ο Ακροπολίτης κατονομάζει τις πηγές στις οποίες στηρίχτηκε. 3. Εκφραστικά μέσα Η Χρονική Συγγραφή διακρίνεται για τη σαφήνεια της έκφρασης και την εγκατάλειψη της γλωσσικής επιτήδευσης που χαρακτήριζε εν γένει τους παλαιότερους ιστοριογράφους και χρονικούς. Η αφήγηση είναι σύντομη και νηφάλια. Εντυπωσιάζει η προσπάθεια για δικαιοκρισία και αμεροληψία, όπου ασφαλώς η προβολή της ίδιας προσωπικότητας δεν εξασθενεί το προσόν αυτό. Η γλώσσα είναι απλή και περιεκτική. Αποφεύγονται τα ρητορικά σχήματα και οι κοινοί τόποι. Ο συγγραφέας κρατά απόσταση από τα πρόσωπα του έργου. Χαρακτηριστικά είναι τα σύντομα αλλά καθόλου τυποποιημένα σωματοψυχογραφήματα. Η χρήση ενός πλούσιου λεξιλογίου που περιλαμβάνει από ομηρικές λέξεις μέχρι και εκφράσεις της καθομιλουμένης της εποχής φανερώνει την κατάρτιση και την εποπτεία του συγγραφέα σε όλη την ελληνική γραμματεία. Τα εθνικά ονόματα κατά κανόνα δίνονται με τους αρχαϊκούς τύπους (Πέρσαι = Τούρκοι, Σκύθοι = Κουμάνοι κ.ά.), όπως Δημιουργήθηκε στις 2/2/2017 Σελίδα 2/5

3 Μπάνεβ Γκέντσο,, ήταν η κοινή πρακτική των ιστοριογράφων της εποχής. Στη ζωντάνια της διήγησης συμβάλλουν οι ρεαλιστικά δοσμένες σκηνές, ενώ συχνά παρατηρούνται και χιουμοριστικά στοιχεία. 4. Πολιτική στάση Η Χρονική Συγγραφή επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στη διήγηση πολιτικών γεγονότων, ενώ λείπουν παντελώς αναπτύξεις και διατυπώσεις γενικής φύσης. Η έρευνα αποκομίζει εικόνα σχετικά με τις πολιτικές και ιδεολογικές απόψεις του Ακροπολίτη από τα συμφραζόμενα, καθώς επίσης από κάποια στοιχεία στα ρητορικά έργα, όπως τον Επιτάφιο τω αοιδίμω βασιλεί κυρώ Ιωάννη Δούκα. Από τις προσωπογραφίες των αυτοκρατόρων διαγράφεται το ιδεώδες του συγγραφέα για το πρόσωπο του αυτοκράτορα, ο οποίος πρέπει να είναι κατά κύριο λόγο ικανός στρατηγός και πολεμιστής, διπλωμάτης, γενναιόδωρος προστάτης των γραμμάτων, μορφωμένος, εύσπλαχνος, ελεήμων και συγκρατημένος. Η αντιπαραβολή του προσώπου και της πολιτικής του Θεόδωρου Β' Λασκάρεως με του Μιχαήλ Η' Παλαιολόγου υποδεικνύει τη στάση και τα «ιδεολογία» ενός αριστοκράτη που εναντιωνόταν στην άνοδο των κατώτερων στρωμάτων στην εξουσία. 1. Ο Θεόδωρος Σκουταριώτης, ιστοριογράφος από την Κύζικο, μετά το 1282 συνέγραψε χρονογραφία με τίτλο Σύνοψις χρονική. Έργο συμπιληματικού χαρακτήρα, πραγματεύεται τα γεγονότα από κτίσεως κόσμου έως το Κατά κύριο μέρος αποτελεί αντιγραφή από το Χωνιάτη και τον Ακροπολίτη. Εκδόθηκε πρώτη φορά ως ανεξάρτητο και αυτόνομο έργο από τον Κων. Σάθα (Μεσαιωνική βιβλ. VII (1894) 1-556), εξ ου και έγινε γνωστό ως Σύνοψις Σάθα. Ο Heisenberg, A., Analekta, Mitteilungen aus italienischen Handschriftent byzantinischer Chronographen (München1901), ταύτισε το συγγραφέα με το Θεόδωρο Σκουταριώτη και διέκρινε τις προσθήκες που αφορούσαν το έργο του Ακροπολίτη. 2. Ο Εφραίμ υπήρξε ιστοριογράφος και ποιητής του 14ου αιώνα. Στο μεγάλο έμμετρο χρονικό που συνέγραψε επεξεργάστηκε το κείμενο του Ακροπολίτη. 3. Krumbacher, K., Geschichte der byzantinischen Literatur von Justinian bis zum Ende des ostromischen Reiches ( ) (München 1897) ελλ. έκδ. Ιστορία της Βυζαντινής Λογοτεχνίας, μτφ. Γ. Σωτηριάδου, Αθήναι 1900/2), σελ Λάμπρος, Σπ., «Ακροπολίτης όνομα παραγνωρισθέν», στο ΝΕ 2 (1905), σελ Prachter, K., "Zur Geschichte des Georgios Akropolites", στο BZ 14 (1905), σελ Jorga, N., "Medaillons d histoire litteraire byzantine", στο Byz. 2 (1925), σελ Andreeva, M.A., Ocerki po klul ture vizantijskogo dvore v XIII veko [Δοκίμια περί του πολιτισμού της βυζαντινής αυλής το 13 αι.] (Prague 1927), σελ Zhavornikov, P., "Nekatorye aspekty mirovozrenija Georgija Akropolita" [Ορισμένες Πτυχές της Κοσμοθεωρίας του Γ.Α.], VizVrem 47 (1986), σελ Ο κώδικας Vatic. Barber. 163 κυκλοφόρησε πρώτη φορά το 1651 στο corpus Migne (Leo Allatius & Theodorus Dousa εκδ., «Γεωργίου του Ακροπολίτου του Μεγάλου Λογοθέτου, Χρονική Συγγραφή», στο MPG 140 (Paris 1651), σελ ), και αργότερα στο corpus της Βόννης («Georgius Acropolites, Annales», εκδ. Immanuel Bekker, CSHB (Bonn: Weber, 1836). Στην έγκυρη έκδοση του 1903, ο Heisenberg εξέδωσε τον κώδικα Vatic. Graec. 163, τον οποίο και θεώρησε ως αρχέτυπο καθώς χρονολογείται το 14 αιώνα. 10. Το χειρόγραφο της επίτομης έκδοσης γνώρισε και την πρώτη έκδοση το 1614, στα νεότερα χρόνια. Georgius Logotheta Acropolita, Chronicon Constantinopolitanum... Nunc primum Graece et Latine editum, Notisque illustratum (Ex Bibliotheca Theodori Dousae, Leiden, Govert Basson, 1614). Επανεκδόθηκε το 1903 με υπομνηματισμό από τον A. Heisenberg (Georgius Acropolites, Historia in brevius redacta, Georgii Acropolitae opera, τόμ. 1, σελ (Leipzig: Teubner, 1903, ανατύπωση Stuttgart: 1978, 1η αναθεωρ. έκδοση P. Wirth). 11. Στην κριτική του έκδοση το έργο χωρίστηκε σε κεφάλαια. Ο εκδότης A. Heisenberg, Georgii Acropolitae opera, τόμ. i-ii (Leipzig: Teubner, 1903, ανατύπωση Stuttgart: 1978, αναθεωρημένο από τον P. Wirth), στην έκδοση των έργων του Ακροπολίτη, υιοθέτησε ως προς τη Χρονική Συγγραφή τη διαίρεση σε κεφάλαια, όπως είχε κάνει στην πρώτη έκδοση ο Λέοντας Αλλάτιος (Allatius, Leo & Theodorus Douza εκδ., Γεωργίου του Ακροπολίτου Δημιουργήθηκε στις 2/2/2017 Σελίδα 3/5

4 Μπάνεβ Γκέντσο,, του Μεγάλου Λογοθέτου, Χρονική Συγγραφή (Annales e capta anno Cristi MCCIV a Latinis Cpoli usque ad eamdem anno MCCLXI a Michaele Paleologo recupertatem) (Paris 1651). 12. Τάκιτος, Γάιος Κορνήλιος: Λατίνος ιστορικός ( μ.χ.), Cornelii Taciti, Annalium Ab Excessu Divi Augusti Libri, εκδ. C.D. Fisher, 1906, βιβλ. 1, 1: 15. Βιβλιογραφία : Hunger H., Βυζαντινή λογοτεχνία. H λόγια κοσμική γραμματεία των Βυζαντινών, 2: Ιστοριογραφία, Φιλολογία, Ποίηση, Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα 1992, Κόλιας, Τ. Συνελλή, Κ. Μακρής, Γ.Χ. Βάσσης, Ι. (μτφρ.) Constantinides C.N., Higher Education in Byzantium in the Thirteenth and Early Fourteenth Centuries (1204-ca. 1310), Nicosia 1982 Angold M., A Byzantine Government in Exile. Government and Society under the Lascarids of Nicaea ( ), Oxford 1975 Андреева М.А., Очерки по культуре византийского двора в XIII веке, Прага 1927 Τωμαδάκη Ν., Σύλλαβος βυζαντινών μελετών και κειμένων, Αθήνα 1961 Heisenberg A., Studie zur Textgeschichte der Georgios Akropolites, Landau 1894 Κρουμπάχερ Κ., Ιστορία της βυζαντινής λογοτεχνίας 2, Αθήνα 1964, Σωτηριάδου, Γ. (μτφρ.) Jorga N., "Medaillons d' histoire litteraire byzantine", Byzantion, 2, 1925, Macrides R., "George Acropolites", The Oxford Dictionary of Byzantium 1, New York-Oxford 1991, 49 Prachter K., "Zur Geschichte des Georgios Akropolites", BZ, 14, 1905, Richter G.M.A., "Des Georgios Akropolites Gedenken über Theologie, Kirche und Kircheneinheit", BZ, 54, 1984, П. И. Жаворонков П.И., "Некоторые аспекты мировоззрения Георгия Акрополита.", Византийский Временник, 47, 1986, Λάμπρος Σπυρίδων, "Ακροπολίτης όνομα παραγνωρισθέν", Νέος Ελληνομνήμων, 2, 1905, 159 Σαββίδης Α., "Ακροπολίτης, Γεώργιος", Εγκυκλοπαιδικό Προσωπογραφικό Λεξικό Βυζαντινής Ιστορίας και Πολιτισμού 1, 1998, Δικτυογραφία : Acropolites Georgios Ελληνική ιστορία, Ύστερη Βυζαντινή Περίοδος. Πολιτική. Ιωάννης Γ Βατάτζης ГЕОРГИЙ АКРОПОЛИТ, ЕДИНОБОРСТВО СУЛТАНА С ИМПЕРАТОРОМ: РАССКАЗ ГЕОРГИЯ Δημιουργήθηκε στις 2/2/2017 Σελίδα 4/5

5 Μπάνεβ Γκέντσο,, АКРОПОЛИТА В СВЕТЕ СЕЛЬДЖУКСКИХ ХРОНИК ГЕОРГИЙ АКРОПОЛИТ, ХРОНИКА Γλωσσάριo : μέγας λογοθέτης, ο Ο μέγας λογοθέτης ήταν ο επικεφαλής της πολιτικής διοίκησης του βυζαντινού κράτους. Το αξίωμα του μεγάλου λογοθέτη εμφανίστηκε την περίοδο της βασιλείας του Ισαάκ Β Αγγέλου ( ) και αντικατέστησε εκείνο του λογοθέτη των σεκρέτων, το οποίο δημιουργήθηκε στα χρόνια του Aλεξίου A Kομνηνού ( ) για τον έλεγχο όλων των πολιτικών υπηρεσιών από ένα πρόσωπο. Πηγές Ephraem, Chronicon, εκδ. I. Bekker, Ephraemius (Corpus scriptorum historiae Byzantinae. Bonn: Weber, 1840). Georgius Pachymeres, Relations historiques (Συγγραφικαί Ιστορίαι, Libri VI. de Michaele Paleopogo), (επιμ.) A. Failler, (γαλλ. μτφ.) V. Laurent (CFHB αρ. 24/1 2, Paris 1984). Georgius Sphrantzes, Chronicon sive Minus [Sp.], ed. V. Grecu, Georgios Sphrantzes. Memorii (Scriptores Byzantini 5. Bucharest: Academie Republicii Socialiste Romania, 1966), Joannes VI Cantacuzenus, Historiae, εκδ. L. Schopen, Ioannis Cantacuzeni eximperatoris historiarum libri iv, 1, 68 (Corpus scriptorum historiae Byzantinae. Bonn: Weber, 1828). Constantine Akropolites, Diatheke, εκδ. M. Treu, DIEE 4, 48 (xx1892). Μαρκόπουλος Α. Φ.,«Θεοδώρου Βʹ Λασκάρεως, Ανέκδοτον εγκώμιον προς τον Γεώργιον Ακροπολίτην», Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών 36 (1968), σελ Παραθέματα Σφραγίδα του μεγάλου λογοθέτου Γεώργιου Ακροπολίτη επιγραφή στην εμπρόσθια όψη: Ο άγιος Γ[ε]ώργιος οπίσθια όψη: Ακροπολίτου τας γρα[φ]άς, Μάρτυς, κύρου ομωνυμούντος μεγάλου λογοθέτου Oikonomides, N., A Collection of Dated Byzantine Lead Seals (Washington D.C. 1986), σελ. 128, αρ. 136 Δημιουργήθηκε στις 2/2/2017 Σελίδα 5/5