ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΣΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ

Transcript

1 1 ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΣΟ ΠΑΝΕΠΙΣΗΜΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΞ ΑΠΟΣΑΕΩ ΕΚΠΑΙΔΕΤΗ ΣΕΛΕΧΩΝ ΔΗΜΟΙΑ ΔΙΟΙΚΗΗ Ε ΘΕΜΑΣΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Ζργο του Άξονα Ρροτεραιότθτασ 11- Τεχνικι υποςτιριξθ εφαρμογισ ςτισ 3 περιφζρειεσ εξόδου του Επιχειρθςιακοφ Ρρογράμματοσ «Διοικθτικι Μεταρρφκμιςθ ». ΦΑΗ 3 ΠΑΡΑΔΟΣΕΟ 3.1 Εκπαιδευτικό υλικό υντάκτεσ: Μανϊλθσ Κουτοφηθσ, Μάνοσ Ραυλάκθσ Ημερομθνία Παράδοςθσ: Ρζντε μινεσ από τθν υπογραφι τθσ ςφμβαςθσ

2 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΒΑΣΛΚΕΣ ΔΕΞΛΟΤΘΤΕΣ ΣΤΛΣ ΤΡΕ ΚΑΛ ΤΘ ΧΘΣΘ ΤΘΣ ΡΛΑΤΦΟΜΑΣ ΤΟ ΝΕΟ ΔΛΟΛΚΘΤΛΚΟ ΡΛΑΛΣΛΟ ΕΛΣΑΓΩΓΘ ΣΤΘ ΔΛΑΧΕΛΛΣΘ ΑΝΚΩΡΛΝΟΥ ΔΥΝΑΜΛΚΟΥ ΟΓΑΝΩΣΛΑΚΘ ΣΥΜΡΕΛΦΟΑ ΡΟΓΑΜΜΑΤΛΣΜΟΣ ΚΑΛ ΥΡΟΔΟΧΘ ΡΑΑΚΛΝΘΣΘ ΕΡΛΜΟΦΩΣΘ ΚΑΛ ΑΝΑΡΤΥΞΘ ΑΝΚΩΡΛΝΟΥ ΔΥΝΑΜΛΚΟΥ ΑΞΛΟΛΟΓΘΣΘ ΤΘΣ ΑΡΟΔΟΣΘΣ ΘΓΕΣΛΑ ΕΡΛΚΟΛΝΩΝΛΑ ΣΤΟΥΣ ΟΓΑΝΛΣΜΟΥΣ ΣΥΝΑΛΣΚΘΜΑΤΛΚΘ ΝΟΘΜΟΣΥΝΘ ΔΛΑΧΕΛΛΣΘ ΑΛΛΑΓΘΣ

3 3 1. ΒΑΙΚΕ ΔΕΞΙΟΣΗΣΕ ΣΙ ΣΠΕ ΚΑΙ ΣΗ ΧΡΗΗ ΣΗ ΠΛΑΣΦΟΡΜΑ Θ Ενότθτα αυτι ζχει ιδθ παρουςιαςτεί ςτο παραδοτζο 2.1

4 4 2. ΣΟ ΝΕΟ ΔΙΟΙΚΗΣΙΚΟ ΠΛΑΙΙΟ κοπόσ Σκοπόσ αυτισ τθσ ενότθτασ είναι θ ανάδειξθ των διοικθτικϊν μεταρρυκμίςεων που ζχουν ςυντελεςτεί κυρίωσ τθν τελευταία τετραετία ςτθν Ελλάδα για τθν βελτίωςθ των παρεχόμενων υπθρεςιϊν τθσ δθμόςιασ διοίκθςθσ και ζχουν ςυμβάλει ςτθ διαμόρφωςθ ενόσ νζου διοικθτικοφ πλαιςίου. Μζςω μιασ ςυνεχοφσ προςπάκειασ για ανάπτυξθ και αναηιτθςθ τθσ ποιότθτασ ςτθ ςχζςθ Διοίκθςθσ και Ρολιτϊν, μια ςειρά νομοκετικϊν πρωτοβουλιϊν ζχει ςυμβάλει ςτο μεταςχθματιςμό τθσ δθμόςιασ διοίκθςθσ ςε περιςςότερο αντικειμενικι, αξιοκρατικι, ςφγχρονθ και διαφανισ προσ τον πολίτθ. Προςδοκϊμενα αποτελζςματα Ολοκλθρϊνοντασ τθ μελζτθ τθσ ενότθτασ αυτισ, κα είςτε ςε κζςθ να: αναγνωρίηετε τουσ βαςικοφσ ςτόχουσ τθσ διοικθτικισ μεταρρφκμιςθσ ςτθν Ελλάδα, αναγνωρίηετε τισ ουςιαςτικζσ αλλαγζσ που ζχουν επζλκει ςτο διοικθτικό πλαίςιο, γνωρίηετε τισ νομοκετικζσ πρωτοβουλίεσ που ζχουν ςυμβάλει ςτον εκςυγχρονιςμό τθσ δθμόςιασ διοίκθςθσ. Ζννοιεσ Κλειδιά - Αποτελεςματικότθτα - Εκςυγχρονιςμόσ - Αποδοτικότθτα - Ανταγωνιςτικότθτα - Ραραγωγικότθτα - Μεταρρφκμιςθ - Διαφάνεια - Απλοφςτευςθ

5 5 Ειςαγωγικζσ Παρατθριςεισ Το ςφγχρονο οικονομικό περιβάλλον ςε ςυνδυαςμό με τθν όξυνςθ και τθν πολυπλοκότθτα των κοινωνικϊν προβλθμάτων τόςο ςτθν Ελλάδα όςο και διεκνϊσ ζχουν επιβάλει τθ διαμόρφωςθ ενόσ νζου διοικθτικοφ πλαιςίου. Μζςω τθσ νζασ μορφισ τθσ δθμόςιασ διοίκθςθσ προςδοκάται να αντιμετωπιςτοφν οι βαςικζσ δυςλειτουργίεσ του ςυςτιματοσ και επιπλζον να προχωριςει θ δθμόςια διοίκθςθ ςτθν υιοκζτθςθ νζων μορφϊν οργάνωςθσ και λειτουργίασ που κα ςυμβάλουν ςτθν αφξθςθ τθσ αποδοτικότθτασ και παραγωγικότθτασ με τθ χριςθ λιγότερων πόρων. Αναμφίβολα θ Ελλάδα βιϊνει τθ μεγαλφτερθ ανάγκθ ςτον ευρωπαϊκό χϊρο για τθ δθμιουργία ενόσ νζου διοικθτικοφ πλαιςίου, αφοφ θ εξυγίανςθ αποτελεί μονόδρομο. Θ ζνταξθ τθσ Ελλάδασ ςτον Ευρωπαϊκό Μθχανιςμό Στιριξθσ μζςω του Μνθμονίου Οικονομικισ και Χρθματοπιςτωτικισ Ρολιτικισ το Μάιο του 2010, το οποίο ςυμπλθρϊκθκε τον Φεβρουάριο του 2012 με το Μνθμόνιο Συνεννόθςθσ ςτισ ςυγκεκριμζνεσ Ρροχποκζςεισ Οικονομικισ Ρολιτικισ, επζβαλε τθν άμεςθ ανάγκθ για διοικθτικζσ μεταρρυκμίςεισ. Στο πλαίςιο του εκςυγχρονιςμοφ των δθμοςίων μθχανιςμϊν λειτουργίασ ζχουν ςχεδιαςτεί μεταρρυκμιςτικά προγράμματα, προκειμζνου να ςυμβάλουν ςτθ βελτίωςθ του ρυκμιςτικοφ πλαιςίου. Άλλωςτε, θ εκ νζου οργάνωςθ και λειτουργία τθσ δθμόςιασ διοίκθςθσ ςυνιςτά ςθμαντικό παράγοντα ςτθν επίτευξθ του ςτόχου για μείωςθ του δθμοςίου ελλείμματοσ και χρζουσ με παράλλθλθ αφξθςθ τθσ ελλθνικισ ανταγωνιςτικότθτασ. Οι περιςςότερεσ διαρκρωτικζσ αλλαγζσ που ζχουν επζλκει ζωσ ςιμερα επθρεάηουν άμεςα το κυρίαρχο διοικθτικό πλαίςιο. Κεμελιϊδθσ ςτόχοσ των μεταρρυκμίςεων είναι θ οικονομικι ανάπτυξθ μζςω τθσ οποίασ κα επιτευχκεί θ ενίςχυςθ τθσ απαςχόλθςθσ και τθσ ανταγωνιςτικότθτασ και κα βελτιωκοφν οι επενδφςεισ. Συνεπϊσ, κα υπάρξει μία γενικι αναμόρφωςθ τθσ ελλθνικισ διοικθτικισ μθχανισ, θ οποία μζςω πολιτικϊν πρωτοβουλιϊν κα προβεί

6 6 ςτο ςχεδιαςμό, ςυντονιςμό, εφαρμογι και παρακολοφκθςθ μιασ ςειράσ διαρκρωτικϊν μεταρρυκμίςεων. Ρροαπαιτοφμενο τθσ βιωςιμότθτασ των διαρκρωτικϊν μεταρρυκμίςεων είναι θ εγκακίδρυςθ ςυςτθμάτων που ςυντελοφν ςτθ δθμιουργία ενόσ μοντζλου αποτελεςματικισ και λειτουργικά εφρυκμθσ δθμόςιασ διοίκθςθσ. Οι βαςικοί ςτόχοι Οι βαςικοί ςτόχοι τθσ διοικθτικισ μεταρρφκμιςθσ ςτθν Ελλάδα 1 είναι: Θ βελτίωςθ τθσ αποτελεςματικότθτασ, τθσ λογοδοςίασ και τθσ ακεραιότθτασ τθσ διοίκθςθσ και θ απλοφςτευςθ των διαδικαςιϊν λιψθσ αποφάςεων. Θ φπαρξθ ενόσ ιςχυροφ κζντρου λιψθσ αποφάςεων με ουςιαςτικό διυπουργικό ςυντονιςμό. Θ δθμιουργία των απαραίτθτων δομϊν ςε κάκε αρμόδιο υπουργείο για τθν αποτελεςματικι παρακολοφκθςθ των διαδικαςιϊν ςυμπεριλαμβανομζνων των δαπανϊν, του εςωτερικοφ ελζγχου και του λογιςτικοφ ελζγχου, τθσ διαχείριςθσ των ανκρϊπινων πόρων και τθσ ΤΡΕ. Οι βαςικοί ςτόχοι τθσ Ελλάδασ ςυμβαδίηουν με το Εκνικό Ρρόγραμμα Μεταρρυκμίςεων τθσ Δθμόςιασ Διοίκθςθσ για τθ Στρατθγικι τθσ Λιςςαβόνασ και εντάςςονται ςτισ εξισ ενότθτεσ 2 : Βελτίωςθ τθσ εκπαίδευςθσ του προςωπικοφ τθσ Δθμόςιασ Διοίκθςθσ. Αναμόρφωςθ του κεςμικοφ πλαιςίου ρφκμιςθσ των κεμάτων υπθρεςιακισ κατάςταςθσ του προςωπικοφ και τθσ διοικθτικισ οργάνωςθσ τθσ Δθμόςιασ Διοίκθςθσ. Αναμόρφωςθ του κανονιςτικοφ πλαιςίου που ρυκμίηει τθ δθμόςια δράςθ. 1 Στόχοι ςφμφωνα με τθν Ευρωπαϊκι Επιτροπι, Ομάδα Δράςθσ για τθν Ελλάδα, Δεφτερθ Τριμθνιαία Ζκκεςθ, Μάρτιοσ 2012, ςελ Υπουργείο Οικονομίασ και Οικονομικϊν, Εκνικό Ρρόγραμμα Μεταρρυκμίςεων για τθ Στρατθγικι τθσ Λιςςαβόνασ , Ακινα, 2006.

7 7 Εκςυγχρονιςμόσ των δομϊν και των διαδικαςιϊν τθσ Δθμόςιασ Διοίκθςθσ. Αναβάκμιςθ τθσ ποιότθτασ και τθσ αποτελεςματικότθτασ εφαρμογισ των δθμόςιων πολιτικϊν. Ενίςχυςθ τθσ ανοιχτισ διοίκθςθσ. Ανάπτυξθ τθσ θλεκτρονικισ διακυβζρνθςθσ. Δθμιουργία δομϊν τεχνικισ και πολιτικισ υποςτιριξθσ τθσ μεταρρφκμιςθσ και αξιοποίθςθ τθσ ξζνθσ εμπειρίασ. Οι νομοκετικζσ πρωτοβουλίεσ Στο πλαίςιο τθσ επίτευξθσ των βαςικϊν ςτόχων για μία δθμόςια διοίκθςθ περιςςότερο αντικειμενικι, διαφανι, ςφγχρονθ, αξιοκρατικι, ποιοτικι ςτθν εφαρμογι των νόμων και ευαίςκθτθ ςτθν τιρθςθ τθσ νομιμότθτασ οι ςθμαντικότερεσ αλλαγζσ και μεταρρυκμίςεισ ςτθ Δθμόςια Διοίκθςθ που ζχουν ςυντελεςτεί κυρίωσ κατά τθν τελευταία τριετία ζχουν ωσ ακολοφκωσ: 1. Αναδιοργάνωςθ των διαδικαςιϊν πρόςλθψθσ και προαγωγϊν: Στο πλαίςιο τθσ διαχείριςθσ και αξιοποίθςθσ του ανκρϊπινου δυναμικοφ με το ν. 3812/2009 αναμορφϊκθκε το ςφςτθμα των προςλιψεων ςτο δθμόςιο τομζα και με το ν. 3839/2010 ςυςτικθκε Ειδικό Συμβοφλιο Επιλογισ Ρροϊςταμζνων, ϊςτε θ επιλογι προϊςταμζνων να πραγματοποιείται με αντικειμενικά και αξιοκρατικά κριτιρια, ϊςτε να επιτευχκεί θ αξιοποίθςθ του προςωπικοφ με βάςθ τισ γνϊςεισ και τισ δεξιότθτεσ του και να διευκολυνκεί θ κινθτικότθτα μεταξφ των δθμοςίων υπθρεςιϊν. Επιπλζον, όλεσ οι προςλιψεισ του Δθμοςίου υπαχκικαν ςτο ΑΣΕΡ προκειμζνου να εξορκολογιςτεί ο αρικμόσ των δθμοςίων υπαλλιλων με τθν αναςτολι και τον περιοριςμό των προςλιψεων. Θ υπαγωγι των ανωτζρω αρμοδιοτιτων για τθ διαχείριςθ του ανκρϊπινου δυναμικοφ του δθμοςίου τομζα ςε ζνα φορζα, το ΑΣΕΡ, αναμζνεται να ςυμβάλει ςτον αναςχεδιαςμό των αναγκϊν

8 8 ςτελζχωςθσ των υπθρεςιϊν, ςτθ διευκόλυνςθ τθσ κινθτικότθτασ και ςτθν αντικειμενικότθτα κατά τθ διαδικαςία πρόςλθψθσ, επιλογισ και προαγωγισ των δθμοςίων υπαλλιλων. 2. Ενιαία Αρχι Ρλθρωμισ & απλοφςτευςθ του ςυςτιματοσ αποδοχϊν: Με το ν. 3845/2010 (ΦΕΚ 65/Α ), όπωσ τροποποιικθκε με το ν. 3870/2010 (ΦΕΚ 138/A ) και τθν κατ εξουςιοδότθςθ αυτοφ εκδοκείςα αρικμ. 2/37345/0004/2010 (ΦΕΚ 784/Β ) Απόφαςθ Υπουργϊν Εςωτερικϊν, Αποκζντρωςθσ και Θλεκτρονικισ Διακυβζρνθςθσ Οικονομικϊν, όπωσ τροποποιικθκε με τθν αρικμ. 2/49931/0004/ (ΦΕΚ 1135/B ), ςυνιςτάται θ Ενιαία Αρχι Ρλθρωμισ (ΕΑΡ). Μζςω τθσ Ενιαίασ Αρχισ Ρλθρωμισ, υιοκετικθκε ζνα ολοκλθρωμζνο ςφςτθμα μιςκοδοςίασ, το οποίο ςυμπεριλαμβάνει τουσ μιςκοφσ και τα επιδόματα όλων των δθμοςίων υπαλλιλων υπό τθ μορφι του ενιαίου μιςκολογίου το οποίο αναμζνεται να αντανακλά τισ αρμοδιότθτεσ και τθν παραγωγικότθτα του κάκε υπαλλιλου. 3. Μιςκολόγιο - Βακμολόγιο: Με το ν.3801/2009 και εν ςυνεχεία με το ν.4024/2011 κεςπίηεται ζνα νζο και πιο αξιοκρατικό ςφςτθμα βακμολογικισ κατάταξθσ, βακμολογικϊν προαγωγϊν, μιςκολογικισ εξζλιξθσ και αποδοχϊν των δθμοςίων υπαλλιλων και των υπαλλιλων που υπθρετοφν με ςχζςθ ιδιωτικοφ δικαίου αορίςτου χρόνου. Επιπλζον, ειςάγονται τα κζματα τθσ εργαςιακισ εφεδρείασ και τθσ προςυνταξιοδοτικισ διακεςιμότθτασ, ϊςτε να επιτευχκεί μείωςθ του αρικμοφ των δθμοςίων υπαλλιλων και παράλλθλα να ενιςχυκεί θ κινθτικότθτα των δθμοςίων υπαλλιλων, να επαναςχεδιαςτεί θ ςτελζχωςθ των τμθμάτων με τθν κατάργθςθ κενϊν οργανικϊν κζςεων και να ςυντελεςτεί ανακατανομι με εςωτερικζσ μετάταξθσ. 4. Ρεικαρχικό Δίκαιο: Θ ανάγκθ για τθ δθμιουργία μια δθμόςιασ διοίκθςθσ περιςςότερο ευαίςκθτθσ ςτθν τιρθςθ τθσ νομιμότθτασ με το νόμο εκφράςτθκε μζςω τθσ αναμόρφωςθσ του Ρεικαρχικοφ Δικαίου των Δθμοςίων Ρολιτικϊν Διοικθτικϊν Υπαλλιλων και των Υπαλλιλων των Νομικϊν Ρροςϊπων Δθμοςίου Δικαίου. Ο ν.4057/2012 ειςιγαγε ςθμαντικζσ

9 9 αλλαγζσ και καινοτομίεσ απαραίτθτεσ για τθν ανάκτθςθ τθσ χαμζνθσ εμπιςτοςφνθσ προσ το μθχανιςμό τθσ δθμόςιασ διοίκθςθσ και τον εκςυγχρονιςμό και τθν ποιοτικι αναβάκμιςθ των υπθρεςιϊν των δθμοςίων υπαλλιλων και λειτουργϊν. 5. Διαφάνεια ςτα Δθμόςια Ζξοδα: Βαςικόσ ςτόχοσ του Ρρογράμματοσ το οποίο ειςιγαγε ο ν.3861/2010 είναι θ διαςφάλιςθ τθσ διαφάνειασ, θ ενίςχυςθ του ςυναιςκιματοσ τθσ εμπιςτοςφνθσ του πολίτθ προσ τθ δθμόςια διοίκθςθ και θ εμπζδωςθ τθσ υπευκυνότθτασ και τθσ λογοδοςίασ από τθν πλευρά των φορζων άςκθςθσ τθσ δθμόςιασ εξουςίασ. Με τθ Διαφγεια υποχρεϊκθκαν όλεσ οι δθμόςιεσ υπθρεςίεσ να αναρτοφν όλεσ τισ αποφάςεισ που χαρακτθρίηονται ωσ υποχρεωτικζσ προκειμζνου να μποροφν να τισ υλοποιιςουν. Μζςω τθσ ανάρτθςθσ θ ελλθνικι κοινωνία απζκτθςε πρόςβαςθ ςε πάςθσ φφςθσ πλθροφορίεσ ςχετικζσ με τθ λειτουργία τθσ δθμόςιασ διοίκθςθσ και όχι μόνο αυτζσ που αφοροφν ςτισ δαπάνεσ, όπωσ αρχικά είχε ςχεδιαςτεί. 6. Βελτίωςθ των πρακτικϊν των δθμοςίων προμθκειϊν: Για τθν παρακολοφκθςθ των δθμοςίων προμθκειϊν ςυςτικθκε θ Ενιαία Ανεξάρτθτθ Αρχι Δθμοςίων Συμβάςεων με το ν.4013/2011 προκειμζνου να αναπτφξει και να προαγάγει τθν εκνικι ςτρατθγικι ςτον τομζα των δθμοςίων ςυμβάςεων, να διαςφαλίςει τθ διαφάνεια, τθν αποτελεςματικότθτα, τθ ςυνοχι και επιπλζον να επιτευχκεί θ εναρμόνιςθ των διαδικαςιϊν ανάκεςθσ και εκτζλεςθσ των δθμοςίων ςυμβάςεων προσ το εκνικό και ευρωπαϊκό δίκαιο και για τον ζλεγχο τθσ τιρθςισ του από τα δθμόςια όργανα και τισ ανακζτουςεσ αρχζσ. 7. Αναδιοργάνωςθ τθσ Τοπικισ Αυτοδιοίκθςθσ: Θ μεταρρυκμιςτικι πολιτικι για τον περιοριςμό τθσ ζκταςθσ τθσ τοπικισ αυτοδιοίκθςθσ που ονομάςτθκε Καλλικράτθσ και ειςιχκθ με το ν.3852/2010 ενςωμάτωςε τισ Νομαρχίεσ ςτισ Ρεριφζρειεσ και ταυτόχρονα περιόριςε τον αρικμό των Διμων και των Δθμοτικϊν Επιχειριςεων. Άμεςο αποτζλεςμα τθσ εφαρμογισ του

10 10 Καλλικράτθ ιταν να επιτευχκεί ςυνολικά μία εξοικονόμθςθ πόρων με τον ςυνολικό περιοριςμό των δομϊν. Ραρόλα αυτά μελετοφνται ακόμα οι ςυνζπειεσ τθσ μεταρρφκμιςθσ αυτισ, κακϊσ θ μεταφορά των αρμοδιοτιτων ζχει πραγματοποιθκεί κάτω από αντίξοεσ ςυνκικεσ και βρίςκεται ακόμα ςε εξζλιξθ. 8. Αναδιοργάνωςθ των Λδρυμάτων τθσ Ανωτάτθσ Εκπαίδευςθσ: Οι νζεσ εκπαιδευτικζσ αλλαγζσ που ζχουν επζλκει με το ν.4009/2011 ςτθν Τριτοβάκμια Εκπαίδευςθ, όπωσ τροποποιικθκε και ςυμπλθρϊκθκε από το άρκρο 47 του ν. 4025/2011, το ν.4076/2012 και το άρκρο 34 του ν.4115/2013 βαςικό ςτόχο ζχουν τον εκςυγχρονιςμό των δομϊν και τθσ λειτουργίασ τθσ Ανωτάτθσ Εκπαίδευςθσ για τθν αναβάκμιςθ τθσ ποιότθτασ των ςπουδϊν και τθ διεκνοποίθςθ των εκπαιδευτικϊν ιδρυμάτων. Το νζο κεςμικό κακεςτϊσ αναμζνεται να αξιολογθκεί ωσ προσ τισ ςυνζπειεσ και τα αποτελζςματά του μακροχρόνια, κακϊσ βρίςκεται ακόμα ςε μεταβατικό ςτάδιο εφαρμογισ. 9. Θ πολιτικι τθσ καλισ νομοκζτθςθσ: Βαςικόσ ςτόχοσ αυτισ τθσ μεταρρφκμιςθσ που ειςιχκθ με το ν.4048/2012 αποτελεί θ δθμιουργία περιςςότερο ποιοτικισ δθμόςιασ διοίκθςθσ ςτθν εφαρμογι των πολιτικϊν που εκφράηονται μζςω των νόμων, με παράλλθλθ μείωςθ των διοικθτικϊν βαρϊν για τουσ πολίτεσ και τισ επιχειριςεισ και ςε κάκε τομζα πολιτικισ. Θ πρωτοβουλία αυτι περιλαμβάνει τθν κωδικοποίθςθ τθσ νομοκεςίασ και τθν επιτάχυνςθ τθσ επίλυςθσ των προβλθμάτων που ανακφπτουν με μεγαλφτερθ ταχφτθτα. Με ςκοπό τθ βιωςιμότθτα των ρυκμίςεων που απλουςτεφονται και προκειμζνου να αποφευχκοφν επικαλφψεισ και ςυγχφςεισ με διατάξεισ επόμενων ςχετικϊν ρυκμίςεων, κάκε νζα ρφκμιςθ υποβάλλεται ςε ανάλυςθ επιπτϊςεων, ςτθν οποία εκτιμϊνται κόςτθ, οφζλθ και διακινδυνεφςεισ. Θ βελτίωςθ τθσ ποιότθτασ των νόμων αποτελοφςε κεντρικι προτεραιότθτα για τθν επίτευξθ των ςτόχων τθσ Λιςςαβόνασ και ζχει ενςωματωκεί ςτθν ατηζντα EU2020 που αποτελεί το επόμενο ορόςθμο.

11 Θλεκτρονικι Διακυβζρνθςθ: Με το ν.3979/2011 για τθν Θλεκτρονικι Διακυβζρνθςθ ζγινε προςπάκεια ςφηευξθσ για τθν επίτευξθ τθσ επικοινωνίασ των δθμοςίων υπθρεςιϊν και αποτελεί ζνα ακόμα επαναςτατικό μζςο που αναδιαμόρφωςε τθν δθμόςια διοίκθςθ. Θ νζεσ ψθφιακζσ υπθρεςίεσ με τθ δθμιουργία ολοκλθρωμζνθσ κυβερνθτικισ πλατφόρμασ παροχισ ψθφιακϊν υπθρεςιϊν e-κερ/ερμισ και ο ςχεδιαςμόσ και θ εφαρμογι τθσ θλεκτρονικισ διακίνθςθσ εγγράφων ςτισ εςωτερικζσ διαδικαςίεσ και ςτθν επικοινωνία μεταξφ των φορζων του δθμοςίων, κακϊσ και θ διαςφνδεςθ βαςικϊν Μθτρϊων και θ Ανοικτι Διακυβζρνθςθ που υλοποιείται αποτελεί μία ςθμαντικι τομι του δθμοςίου τομζα, κακϊσ ςυμβάλει ςτθν ταχφτθτα και ςτθν ευελιξία παροχισ υπθρεςιϊν από το δθμόςιο τομζα ςυντελϊντασ ταυτόχρονα ςτθν εξοικονόμθςθ πόρων. Μζςω τθσ χριςθσ των ΤΡΕ, εξορκολογίηονται και επιταχφνονται οι διοικθτικζσ διαδικαςίεσ και ενιςχφεται θ διαφάνεια. φνοψθ - ςυμπζραςμα Ο ρόλοσ τθσ δθμόςιασ διοίκθςθσ αναδεικνφεται κακοριςτικόσ για τθν επιτάχυνςθ των διαδικαςιϊν εξυγίανςθσ τθσ ελλθνικισ οικονομίασ και τθσ αφξθςθσ τθσ ανταγωνιςτικότθτασ. Οι μεταρρυκμίςεισ που αφοροφν ςτθν οργάνωςθ και ςτθ λειτουργία τθσ δθμόςιασ διοίκθςθσ υπαγορεφονται επιτακτικά ςτο πλαίςιο του ευρφτερου μεταρρυκμιςτικοφ ςχεδίου για τθν ζξοδο τθσ Ελλάδασ από τθν κρίςθ. Άλλωςτε, και το Μνθμόνιο περιείχε ωσ δικλείδα αςφαλείασ για τθν παρακολοφκθςθ των μεταρρυκμίςεων τθν αξιολόγθςθ τθσ λειτουργίασ και τθσ οργάνωςθσ τθσ κεντρικισ κυβζρνθςθσ. Θ αξιολόγθςθ τθσ κεντρικισ κυβζρνθςθσ αποτελεί ζνα μζςο που κα αναδείξει τθν αποτελεςματικότθτα τθσ λειτουργίασ των μζτρων ςτθ δθμόςια διοίκθςθ ενόψει και των μεταρρυκμίςεων και των μζτρων που εφαρμόηονται για τον εξορκολογιςμό των πόρων.

12 12 Το νζο διοικθτικό πλαίςιο, που αναμζνεται να διαμορφωκεί, κφριο ςτόχο ζχει να προςφζρει λφςεισ ςυςτθμικοφ χαρακτιρα και όχι επιλεκτικζσ και ςυμπτωματικζσ μεταρρυκμίςεισ, γιϋ αυτό το λόγο θ επιτυχία του κα κρικεί από τθ ςτοχοκεςία κάκε μεταρρφκμιςθσ και τθν μελζτθ, εφαρμογι, παρακολοφκθςθ και αξιολόγθςθ των αποτελεςμάτων κάκε μεταρρφκμιςθσ. Θ αξιοποίθςθ και θ υιοκζτθςθ καλϊν πρακτικϊν μεταρρφκμιςθσ που εφαρμόςτθκαν από πολλά ευρωπαϊκά διοικθτικά ςυςτιματα προςδοκάται να αποτελζςουν φάρο ςτον εκςυγχρονιςμό του ελλθνικοφ διοικθτικοφ πλαιςίου.

13 13 Βιβλιογραφία Ευρωπαϊκι Επιτροπι, Ομάδα Δράςθσ για τθν Ελλάδα (Μάρτιοσ 2012). Στόχοι ςφμφωνα με τθν Ευρωπαϊκι Επιτροπι: Δεφτερθ Τριμθνιαία Ζκκεςθ. NOMOΣ ΥΡ ΑΛΚ. 4115, Αρ. Φφλλου 24, τ. Α, 30 Λανουαρίου 2013, Οργάνωςθ και λειτουργία Λδρφματοσ Νεολαίασ και Δια Βίου Μάκθςθσ και Εκνικοφ Οργανιςμοφ Ριςτοποίθςθσ Ρροςόντων και Επαγγελματικοφ Ρροςανατολιςμοφ και άλλεσ διατάξεισ. ΝΟΜΟΣ ΥΡ ΑΛΚ. 4076, Αρ. Φφλλου 159, τ. Α, 10 Αυγοφςτου 2012, υκμίςεισ κεμάτων Ανωτάτων Εκπαιδευτικϊν Λδρυμάτων και άλλεσ διατάξεισ. NOMOΣ ΥΡ ΑΛΚ. 4057, Αρ. Φφλλου 54, τ. Α, 14 Μαρτίου 2012, Ρεικαρχικό Δίκαιο Δθμοςίων Ρολιτικϊν Διοικθτικϊν Υπαλλιλων και Υπαλλιλων Νομικϊν Ρροςϊπων Δθμοςίου Δικαίου. ΝΟΜΟΣ ΥΡ ΑΛΚ. 4048, Αρ. Φφλλου 34, τ. Α, 23 Φεβρουαρίου 2012, υκμιςτικι Διακυβζρνθςθ: Αρχζσ, Διαδικαςίεσ και Μζςα Καλισ Νομοκζτθςθσ. ΝΟΜΟΣ ΥΡ ΑΛΚ. 4025, Αρ. Φφλλου 228, τ. Α, 2 Νοεμβρίου 2011, Αναςυγκρότθςθ Φορζων Κοινωνικισ Αλλθλεγγφθσ, Κζντρα Αποκατάςταςθσ, Αναδιάρκρωςθ Ε.Σ.Υ. και άλλεσ διατάξεισ. NOMOΣ ΥΡ ΑΛΚΜ. 4024, Αρ. Φφλλου 226, τ. Α, 27 Οκτωβρίου 2011, Συνταξιοδοτικζσ ρυκμίςεισ, ενιαίο μιςκολόγιο βακμολόγιο, εργαςιακι εφεδρεία και άλλεσ διατάξεισ εφαρμογισ του μεςοπρόκεςμου πλαιςίου δθμοςιονομικισ ςτρατθγικισ NOMOΣ ΥΡ ΑΛΚ. 4013, Αρ. Φφλλου 204, τ. Α, 15 Σεπτεμβρίου 2011, Σφςταςθ ενιαίασ Ανεξάρτθτθσ Αρχισ Δθμοςίων Συμβάςεων και Κεντρικοφ Θλεκτρονικοφ Μθτρϊου Δθμοςίων Συμβάςεων Αντικατάςταςθ του ζκτου κεφαλαίου του ν. 3588/2007 (πτωχευτικόσ κϊδικασ) Ρροπτωχευτικι διαδικαςία εξυγίανςθσ και άλλεσ διατάξεισ. NOMOΣ ΥΡ ΑΛΚ. 4009, Αρ. Φφλλου 195, τ. Α, 6 Σεπτεμβρίου 2011, Δομι, λειτουργία, διαςφάλιςθ τθσ ποιότθτασ των ςπουδϊν και διεκνοποίθςθ των ανωτάτων εκπαιδευτικϊν ιδρυμάτων. NOMOΣ ΥΡ ΑΛΚ. 3979, Αρ. Φφλλου 138, τ. Α, 16 Λουνίου 2011, Για τθν θλεκτρονικι διακυβζρνθςθ και λοιπζσ διατάξεισ.

14 14 NOMOΣ ΥΡ ΑΛΚ. 3870, Αρ. Φφλλου 138, τ. Α, 9 Αυγοφςτου 2010, Εκλογικζσ δαπάνεσ ςυνδυαςμϊν και υποψθφίων και ζλεγχοσ αυτϊν, κατά τισ περιφερειακζσ και δθμοτικζσ εκλογζσ. NOMOΣ ΥΡ ΑΛΚ. 3861, Αρ. Φφλλου 112, τ. Α, 13 Λουλίου 2010, Ενίςχυςθ τθσ διαφάνειασ με τθν υποχρεωτικι ανάρτθςθ νόμων και πράξεων των κυβερνθτικϊν, διοικθτικϊν και αυτοδιοικθτικϊν οργάνων ςτο διαδίκτυο «Ρρόγραμμα Διαφγεια» και άλλεσ διατάξεισ. NOMOΣ ΥΡ ΑΛΚ. 3852, Αρ. Φφλλου 87, τ. Α. 7 Λουνίου Νζα Αρχιτεκτονικι τθσ Αυτοδιοίκθςθσ και τθσ Αποκεντρωμζνθσ Διοίκθςθσ Ρρόγραμμα Καλλικράτθσ. NOMOΣ ΥΡ ΑΛΚ. 3845, Αρ. Φφλλου 65, τ. Α, 6 Μαΐου 2010, Μζτρα για τθν εφαρμογι του μθχανιςμοφ ςτιριξθσ τθσ ελλθνικισ οικονομίασ από τα κράτθ μζλθ τθσ Ηϊνθσ του ευρϊ και το Διεκνζσ Νομιςματικό Ταμείο. ΝΟΜΟΣ ΥΡ ΑΛΚ. 3839, Αρ. Φφλλου 51, τ. Α, 29 Μαρτίου 2010, Σφςτθμα επιλογισ προϊςταμζνων οργανικϊν μονάδων με αντικειμενικά και αξιοκρατικά κριτιρια Σφςταςθ Ειδικοφ Συμβουλίου Επιλογισ Ρροϊςταμζνων (ΕΛ.Σ.Ε.Ρ.) και λοιπζσ διατάξεισ. NOMOΣ ΥΡ ΑΛΚ. 3812, Αρ. Φφλλου 234, τ. Α, 28 Δεκεμβρίου 2009, Αναμόρφωςθ ςυςτιματοσ προςλιψεων ςτο δθμόςιο τομζα και άλλεσ διατάξεισ. ΝΟΜΟΣ ΥΡ ΑΛΚ. 3801, Αρ. Φφλλου 163, τ. Α, 4 Σεπτεμβρίου 2009, υκμίςεισ κεμάτων προςωπικοφ με ςφμβαςθ εργαςίασ ιδιωτικοφ δικαίου αορίςτου χρόνου και άλλεσ διατάξεισ οργάνωςθσ και λειτουργίασ τθσ Δθμόςιασ Διοίκθςθσ. Υπουργείο Οικονομίασ και Οικονομικϊν (2006). Εκνικό Ρρόγραμμα Μεταρρυκμίςεων για τθ Στρατθγικι τθσ Λιςςαβόνασ : Ακινα.

15 15 3. ΕΙΑΓΩΓΗ ΣΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ κοπόσ Ο ςκοπόσ μασ ςτθν ενότθτα αυτι είναι διπλόσ: α) Κα προςπακιςουμε να τεκμθριϊςουμε τθ ςθμαςία τθσ διοίκθςθσ ανκρϊπινου δυναμικοφ ςε ζναν οργανιςμό και β) κα ςυηθτιςουμε ςθμαντικότερεσ πτυχζσ που ςχετίηονται με τθ διαδικαςία αυτι. Προςδοκϊμενα αποτελζςματα Ολοκλθρϊνοντασ τθ μελζτθ τθσ ενότθτασ αυτισ, κα είςτε ςε κζςθ να: εξθγείτε τθ ςθμαςία τθσ διαχείριςθσ του ανκρϊπινου δυναμικοφ για ζναν οργανιςμό, δίνετε ζναν οριςμό για τθ διοίκθςθ του ανκρϊπινου δυναμικοφ, αναγνωρίηετε τα πεδία αξιοποίθςθσ τθσ διαχείριςθσ ανκρωπινοφ δυναμικοφ, ςυνδζετε τα παραπάνω πεδία με τθν πραγματικότθτα τθσ δικισ ςασ εργαςιακισ εμπειρίασ. Ζννοιεσ Κλειδιά - Ρροςζλκυςθ Ρροςωπικοφ - Επαγγελματικι Ανάπτυξθ - Αποτελεςματικότθτα - Νομιμότθτα - Αξιοποίθςθ Ρροςωπικοφ - Κίνθτρα - Αυτονομία

16 16 Ειςαγωγικζσ Παρατθριςεισ Θ διοίκθςθ του ανκρϊπινου δυναμικοφ ι διοίκθςθ προςωπικοφ όπωσ επίςθσ αναφζρεται ςτθ χϊρα μασ είναι ζνασ από τουσ τομείσ που τα τελευταία χρόνια ζχει απαςχολιςει ιδιαίτερα το χϊρο του management και ςε κεωρθτικό αλλά και ςε πρακτικό επίπεδο. Ο μεγάλοσ όγκοσ πρόςφατθσ ςχετικισ βιβλιογραφίασ (Dessler, 1997), αλλά και θ αναβάκμιςθ και κατάλλθλθ ςτελζχωςθ των διευκφνςεων προςωπικοφ ςε πολλοφσ οργανιςμοφσ είναι μάρτυρεσ τθσ νζασ αυτισ πραγματικότθτασ. Ζχει γίνει πλζον ςυνείδθςθ ότι θ ςυγκεκριμζνθ παράμετροσ τθσ διαδικαςίασ τθσ διοίκθςθσ είναι κρίςιμθ για τθ ςυνολικι πορεία και ανάπτυξθ του οργανιςμοφ. Θ ενότθτα αυτι ξεκινάει με τθν προςπάκεια τεκμθρίωςθσ τθσ ςθμαςίασ τθσ διοίκθςθσ ανκρϊπινου δυναμικοφ ςτουσ ςφγχρονουσ οργανιςμοφσ. Στθ ςυνζχεια αφοφ δοκεί ζνασ οριςμόσ, παρουςιάηονται οι ςτόχοι, θ αποςτολι και οι δραςτθριότθτεσ ςτισ οποίεσ επικεντρϊνεται θ διοίκθςθ ανκρϊπινου δυναμικοφ.

17 17 Η ςθμαςία Το κζμα τθσ διαχείριςθσ ανκρϊπινου δυναμικοφ είναι ζνα ιδιαίτερα κρίςιμο αλλά ταυτόχρονα πολφπλοκο κζμα. Θ ςφγχρονθ βιβλιογραφία που αςχολείται αποκλειςτικά με τθν πτυχι αυτι τθσ διοίκθςθσ είναι εντυπωςιακι, ενϊ ςτα ςφγχρονα προπτυχιακά αλλά και μεταπτυχιακά προγράμματα ςτα διάφορα πανεπιςτιμια του κόςμου, θ διοίκθςθ ανκρϊπινων δυναμικοφ (human resource management) προςφζρεται ςαν ξεχωριςτό μάκθμα. Σκεφτείτε τθν εξισ απλι περίπτωςθ. Μια ποδοςφαιρικι ομάδα ζχει πάρα πολφ καλζσ εγκαταςτάςεισ για προπόνθςθ, διακζτει ικανότατο προπονθτι και ιατρικό επιτελείο, κακϊσ και όλα τα απαραίτθτα για ζναν ποδοςφαιριςτι (οικονομικι αποηθμίωςθ, αςφάλιςθ, φόρμεσ, παποφτςια, κλπ.). Θ οργάνωςθ τθσ ομάδασ είναι τζτοια που να εξαςφαλίηει μια ομαλι λειτουργία, καλζσ δθμόςιεσ ςχζςεισ και γενικότερα οι ςυνκικεσ είναι ιδανικζσ. Ραρόλα αυτά, θ ομάδα δεν ζχει επιδείξει ουςιαςτικζσ επιτυχίεσ γιατί απλά δεν διακζτει τουσ κατάλλθλουσ παίκτεσ! ΑΣΚΘΣΘ 1 / ΣΘΜΑΣΛΑ ΤΘΣ ΔΛΟΛΚΘΣΘΣ ΑΝΚΩΡΛΝΟΥ ΔΥΝΑΜΛΚΟΥ Ρριν ξεκινιςουμε τθ ςυηιτθςθ μπορείτε με βάςθ το παραπάνω παράδειγμα να εξθγιςετε τθ ςθμαςία τθσ διαχείριςθσ ανκρϊπινου δυναμικοφ για τθν αποτελεςματικι λειτουργία ενόσ οργανιςμοφ; Στο παράρτθμα απαντιςεων κα βρείτε και τθ δικι μασ απάντθςθ. Το παραπάνω παράδειγμα είναι ενδεικτικό τθσ ςθμαςίασ του ανκρϊπινου παράγοντα για ζναν οργανιςμό. Πςο καλά και να ζχει οργανωκεί ο οργανιςμόσ αυτόσ, δεν μπορεί να είναι επιτυχθμζνοσ και αποτελεςματικόσ αν δεν υπάρχει το κατάλλθλο ανκρϊπινο δυναμικό. Για να ζχει κάποια αποτελζςματα θ "οργάνωςθ" αυτι, κα πρζπει να υπάρχει το κατάλλθλο προςωπικό. Το ίδιο μποροφμε να ποφμε

18 18 και για άλλεσ πτυχζσ τθσ διοίκθςθσ, όπωσ θ υποκίνθςθ, θ λιψθ αποφάςεων και θ επικοινωνία. Πςο αποτελεςματικά κι αν εφαρμόηονται οι διάφορεσ λειτουργίεσ και διαδικαςίεσ τθσ διοίκθςθσ, δεν μποροφν να αντικαταςτιςουν τθν ζλλειψθ κατάλλθλων ανκρϊπων. Θ ςθμαςία τθσ διαχείριςθσ ανκρϊπινου δυναμικοφ ζγκειται ςε αυτό ακριβϊσ το ςθμείο. Στθν εξαςφάλιςθ δθλαδι, των κατάλλθλων ανκρϊπων για τθν αποτελεςματικι λειτουργία (Κανελλόπουλοσ, 2002). Μπορεί αυτό να ςασ φαίνεται αρκετά απλό. Κα μποροφςατε να ςκεφτείτε ότι μποροφμε να επιλζξουμε (ανάλογα βζβαια και με τισ οικονομικζσ δυνατότθτεσ του οργανιςμοφ) τουσ καλφτερουσ εργαηόμενουσ από αυτοφσ που είναι ςιμερα διακζςιμοι και να ςτελεχϊςουμε με αυτοφσ τον οργανιςμό μασ. Τα πράγματα όμωσ δεν είναι τόςο απλά. Για να ξαναγυρίςουμε ςτο παράδειγμα τθσ ποδοςφαιρικισ ομάδασ, μπορεί οι καλφτεροι παίχτεσ να μθν μποροφν να λειτουργιςουν μζςα ςτθν ίδια ομάδα. Σκεφτείτε ακόμα τθν περίπτωςθ που θ "πρϊτθ" ενδεκάδα αποφαςίςει λόγω θλικίασ να ςταματιςει το ποδόςφαιρο ςτο τζλοσ τθσ περιόδου. Το ενδεικτικό -και ςίγουρα ακραίο- αυτό παράδειγμα εντοπίηει διαφορετικζσ παραμζτρουσ ςτθ διοίκθςθ του ανκρϊπινου δυναμικοφ, όπωσ θ ςυνεχισ διαςφάλιςθ μιασ ομαλισ "ροισ" και ανανζωςθσ ςτο προςωπικό ενόσ οργανιςμοφ αλλά και θ δθμιουργία ενόσ "μίγματοσ" εργαηομζνων που κα μπορεί να (ςυν)εργάηεται αποτελεςματικά ςτα πλαίςια του οργανιςμοφ. Τα προβλιματα δεν ςταματοφν εδϊ. Τα κζματα προαγωγισ, ανάπτυξθσ, εκπαίδευςθσ και αποηθμίωςθσ του προςωπικοφ, οι παραιτιςεισ, οι απολφςεισ και οι εργαςιακζσ διαφορζσ μζςα ςτον οργανιςμό είναι επίςθσ πλευρζσ τθσ Διαχείριςθσ Ανκρϊπινου Δυναμικοφ. Τζλοσ, οι ςχζςεισ του οργανιςμοφ με το ςυνδικαλιςμό, το εργατικό δίκαιο, θ ιςότθτα των δφο φφλων, τα δικαιϊματα των μεταναςτϊν είναι

19 19 μερικά από τα κζματα που κατά απαςχολοφν τουσ υπεφκυνουσ για το Ανκρϊπινο Δυναμικό των διάφορων οργανιςμϊν (Κουτοφηθσ, 1999). Βλζπετε λοιπόν ότι θ διοίκθςθ του ανκρϊπινου δυναμικοφ είναι ιδιαίτερα ςοβαρι, κρίςιμθ, αλλά και πολφπλοκθ διαδικαςία και δίκαια ζχει χαρακτθριςκεί ςαν ζνα από τα ςθμεία κλειδιά για τθν αποτελεςματικι διοίκθςθ. Είναι περιςςότερο από προφανζσ ότι θ γνϊςθ βαςικϊν αρχϊν και διαδικαςιϊν που ςχετίηονται με τθ διοίκθςθ του ανκρϊπινου δυναμικοφ είναι απολφτωσ απαραίτθτθ προχπόκεςθ για ςτελζχθ τα οποία ζχουν κζςεισ ευκφνθσ τουσ ςφγχρονουσ οργανιςμοφσ Οριςμόσ Με βάςθ τα παραπάνω μποροφμε να δϊςουμε τον παρακάτω οριςμό για τθ Διαχείριςθ του Ανκρϊπινου Δυναμικοφ ι τθσ Διοίκθςθσ Ανκρϊπινων Ρόρων όπωσ ίςωσ τθν ζχετε ςυναντιςει. Η Διαχείριςθ του Ανκρϊπινου Δυναμικοφ είναι ζνα ςφνολο ενεργειϊν που αποςκοποφν ςτθν προςζλκυςθ, τθ διατιρθςθ, τθν ανάπτυξθ και τθν αξιοποίθςθ κατάλλθλου ανκρϊπινου δυναμικοφ (προςωπικοφ) από ζναν οργανιςμό με ςκοπό τθν αποτελεςματικότερθ λειτουργία του. Συμπλθρωματικά με τα παραπάνω κα πρζπει να τονίςουμε ότι θ Διοίκθςθ του Ανκρϊπινου Δυναμικοφ διαπερνά το ςφνολο τθσ λειτουργίασ ενόσ οργανιςμοφ και ζτςι χαρακτθρίηει τθ φυςιογνωμία και τθν κουλτοφρα του οργανιςμοφ αυτοφ (Dessler, 1997). ΑΣΚΘΣΘ 2 / ΔΑΣΤΘΛΟΤΘΤΕΣ ΕΝΟΣ ΤΜΘΜΑΤΟΣ ΑΝΚΩΡΛΝΟΥ ΔΥΝΑΜΛΚΟΥ Ρριν διαβάςετε παρακάτω και ζχοντασ ωσ βάςθ αναφοράσ τθν υπθρεςία ςασ μπορείτε να αναφζρετε πεδία δραςτθριότθτασ του Τμιματοσ Ανκρϊπινου Δυναμικοφ; Στθ ςυνζχεια του κειμζνου μπορεί να εμπλουτίςετε τα πεδία αυτά.

20 20 Πεδία Δραςτθριοποίθςθσ Σε γενικζσ γραμμζσ, θ διοίκθςθ ανκρϊπινου δυναμικοφ ςε ζναν οργανιςμό ζχει ωσ αποςτολι: Τθ διαμόρφωςθ τθσ πολιτικισ του οργανιςμοφ για το προςωπικό (προςλιψεισ, αμοιβζσ, απολφςεισ, προαγωγζσ, άδειεσ κ.ά.) Τθν παροχι ςυμβουλευτικϊν υπθρεςιϊν ςτουσ εργαηόμενουσ για κζματα που τουσ αφοροφν (ςτα πλαίςια τθσ εργαςίασ τουσ) Τθν παροχι υπθρεςιϊν ςτθ διοίκθςθ (διαδικαςίεσ πρόςλθψθσ) Τθν παροχι προγραμμάτων επιμόρφωςθσ και επαγγελματικισ ανάπτυξθσ (Torrington and Hall, 1995) Οι επιμζρουσ ςτόχοι τθσ είναι Αφξθςθ ανταγωνιςτικότθτασ αποτελεςματικότθτασ Βελτίωςθ ποιότθτασ & παραγωγικότθτασ Τιρθςθ νομικϊν & κοινωνικϊν υποχρεϊςεων Εργαςιακι ικανοποίθςθ & ανάπτυξθ προςωπικοφ Ζτςι ςε όλουσ τουσ οργανιςμοφσ οι επιμζρουσ δραςτθριότθτεσ που αφοροφν τθ διοίκθςθ ανκρϊπινου δυναμικοφ είναι: Ρρογραμματιςμόσ ανκρωπίνων πόρων. Ανάλυςθ κζςεων εργαςίασ. Ρροςζλκυςθ και επιλογι υποψθφίων. Εκπαίδευςθ και ανάπτυξθ ανκρωπίνων πόρων. Ραροχι κινιτρων Αξιολόγθςθ τθσ απόδοςθσ. Ανταμοιβι εργαηομζνων. Εργαςιακζσ ςχζςεισ. Ρροςταςία εργαηομζνων - υγιεινι και αςφάλεια (Price, 2000)

21 21 Για αρκετζσ από αυτζσ τισ δραςτθριότθτεσ υπάρχουν αντίςτοιχεσ ενότθτεσ ςτο παρόν εκπαιδευτικό υλικό. Κάτι το οποίο ζχει ιδιαίτερθ ςθμαςία για εςάσ είναι ότι ςε ςυγκεντρωτικά ςυςτιματα διοίκθςθσ (όπωσ το ελλθνικό) το περιεχόμενο αρκετϊν δραςτθριοτιτων αποφαςίηεται ι περιορίηεται από τθν κεντρικι εξουςία. Με πιο απλά λόγια θ ςχετικι αυτονομία των οργανιςμϊν και των υπθρεςιϊν περιορίηεται ωσ ζνα βακμό και από το γεγονόσ ότι δεν ζχουν τθν απόλυτθ ευκφνθ για το ςφνολο των δραςτθριοτιτων που αφοροφν τθ διοίκθςθ του ανκρϊπινου δυναμικοφ. ΑΣΚΘΣΘ 3 / ΔΛΟΛΚΘΣΘ ΑΝΚΩΡΛΝΟΥ ΔΥΝΑΜΛΚΟΥ ΣΤΘΝ ΥΡΘΕΣΛΑ ΜΟΥ Από τον παραπάνω κατάλογο δραςτθριοτιτων ποιεσ κεωρείτε ότι αποφαςίηονται και υλοποιοφνται με ευκφνθ τθσ υπθρεςίασ ςασ; Σε ποιο ποςοςτό θ υπθρεςία ζχει αυτονομία ςτθν υλοποίθςι τουσ; Δοκιμάςτε να γράψετε ζνα κείμενο ζωσ 150 λζξεισ, ςτο οποίο μπορείτε να επανζλκετε μετά τθ λιξθ του επιμορφωτικοφ προγράμματοσ. φνοψθ Σε αυτι τθν ειςαγωγικι ενότθτα αναλφςαμε τθν ζννοια τθσ διοίκθςθσ του ανκρϊπινου δυναμικοφ και τεκμθριϊςαμε τθ ςθμαςία τθσ για τθν αποτελεςματικι λειτουργία των οργανιςμϊν. Ραρά τισ διαφορζσ που μπορεί να υπάρχουν μεταξφ των οργανιςμϊν, θ ςθμαςία αυτι παραμζνει ιδιαίτερα ςθμαντικι. Τζλοσ αναφερκικαμε κωδικοποιθμζνα ςτουσ ςτόχουσ και τισ δραςτθριότθτεσ τθσ διοίκθςθσ του ανκρϊπινου δυναμικοφ. Στισ ενότθτεσ που ακολουκοφν, κάποιεσ από τισ ζννοιεσ που παρουςιάςτθκαν, αναλφονται με πιο διεξοδικό τρόπο και, όπωσ κα δείτε, κάνουν πιο κατανοθτά όςα ςυηθτιςαμε ςτθν ενότθτα αυτι.

22 22 Παράρτθμα ΑΝΑΤΟΦΟΔΟΤΘΣΘ ΣΤΘΝ ΑΣΚΘΣΘ 1 / ΣΘΜΑΣΛΑ ΤΘΣ ΔΛΟΛΚΘΣΘΣ ΑΝΚΩΡΛΝΟΥ ΔΥΝΑΜΛΚΟΥ Θ ςθμαςία τθσ διαχείριςθσ του ανκρϊπινου δυναμικοφ ζγκειται ςτθν εξαςφάλιςθ των κατάλλθλων ανκρϊπων για τθν αποτελεςματικι λειτουργία του οργανιςμοφ. Ρρόκειται για μια ιδιαίτερα δφςκολθ αλλά και αναγκαία πτυχι του ςφγχρονου management αφοφ επικεντρϊνεται ςτο βαςικότερο ςυςτατικό ςτοιχείο ενόσ οργανιςμοφ, τουσ ανκρϊπουσ. Θ δικι ςασ απάντθςθ βζβαια δεν πρζπει να είναι ακριβϊσ θ ίδια. Αν όμωσ εντοπίςατε τα παραπάνω ςθμεία αυτό ςθμαίνει ότι ζχετε ςυνειδθτοποιιςει από τθν αρχι τθ ςθμαςία τθσ ςυγκεκριμζνθσ πτυχισ τθσ διοίκθςθσ!

23 23 Βιβλιογραφία Dessler, G. (1997). Human Resource Management International Edition, New Jersey: Prentice Hall. Κουτοφηθσ, Μ. (1999). Βαςικζσ Αρχζσ Διοίκθςθσ, Ράτρα: ΕΑΡ Κανελλόπουλοσ Χ., (2002). Διοίκθςθ Προςωπικοφ - Ανκρωπίνου Δυναμικοφ: Θεωρία και Πράξθ, Ακινα. Price A., (2000). Principles of Human Resources Management - An Active Learning Approach, Blackwell Publishers Inc, Oxford, UK. Torrington, D., and Hall L., (1995). Personnel Management, HRM in action, Prentice Hall.

24 24 4. ΟΡΓΑΝΩΙΑΚΗ ΤΜΠΕΡΙΦΟΡΑ κοπόσ Σκοπόσ τθσ τρζχουςασ ενότθτασ είναι να δϊςει ςτουσ εκπαιδευόμενουσ μια ολοκλθρωμζνθ διάςταςθ τθσ ζννοιασ τθσ Οργανωςιακισ Συμπεριφοράσ και τθσ ςθμαςίασ που ζχει ςτο ςφγχρονο εργαςιακό περιβάλλον. Επίςθσ, ςθμαντικό ηιτθμα που πραγματεφεται θ ενότθτα είναι θ ςυμπεριφορά που διαμορφϊνεται ςε ςυλλογικό επίπεδο και πϊσ αυτι επθρεάηει άτομα και ομάδεσ ςε ζνα οργανιςμό. Προςδοκϊμενα αποτελζςματα Ολοκλθρϊνοντασ τθ μελζτθ τθσ ενότθτασ αυτισ, κα είςτε ςε κζςθ να: κατανοείτε τθ ςθμαςία που ζχει θ ςυμπεριφορά αναφορικά με τθν απόδοςθ ςτον εργαςιακό χϊρο, διακρίνετε διάφορεσ διαςτάςεισ και πεδία εφαρμογισ τθσ Οργανωςιακισ Συμπεριφοράσ, αντιλαμβάνεςτε τρόπουσ με τουσ οποίουσ διαμορφϊνεται θ ςυμπεριφορά - ατομικι και ςυλλογικι- ςτουσ ςφγχρονουσ οργανιςμοφσ. Ζννοιεσ Κλειδιά - Ατομικι Συμπεριφορά - Συλλογικι Συμπεριφορά - Ρροςωπικά Χαρακτθριςτικά - Δεξιότθτεσ - Αποτελεςματικότθτα - Απόδοςθ - Επίδοςθ

25 25 Ειςαγωγικζσ Παρατθριςεισ Στθν ενότθτα αυτι παρουςιάηουμε τθν ζννοια τθσ Οργανωςιακισ Συμπεριφοράσ και τθ ςθμαςία που ζχει ςτθ ςφγχρονθ επιχείρθςθ. Ρολλά από τα κζματα που περιζχονται ςτθ κεματικι αυτι ενότθτα καλφπτονται, όπωσ κα εξθγθκεί και παρακάτω, από ενότθτεσ που περιλαμβάνονται ιδθ ςτο παρόν εκπαιδευτικό υλικό. Επιλζχκθκε δθλαδι κάποια κζματα τθσ Οργανωςιακισ Συμπεριφοράσ, τα οποία κεωρικθκαν ιδιαίτερα ςθμαντικά, όπωσ θ παρακίνθςθ ι θ θγεςία, να παρουςιαςτοφν ςε αυτόνομεσ ενότθτεσ, ακριβϊσ για να τουσ αποδϊςουμε τθν απαιτοφμενθ βαρφτθτα και προςοχι που απαιτείται. Ωςτόςο, κρίκθκε απαραίτθτθ θ δθμιουργία τθσ παροφςασ ενότθτασ κυρίωσ για να δϊςει ζνα ςυνολικό περίγραμμα για όλεσ τισ διαςτάςεισ τθσ ανκρϊπινθσ ςυμπεριφοράσ ςτον εργαςιακό χϊρο. Στο πλαίςιο αυτό, θ ενότθτα μετά από μερικζσ εννοιολογικζσ επιςθμάνςεισ και αναφορζσ ςε κεωρθτικζσ προςεγγίςεισ, κα εςτιάςει ςτθν ατομικι και τθ ςυλλογικι διάςταςθ τθσ ανκρϊπινθσ ςυμπεριφοράσ και πϊσ αυτζσ οι διαςτάςεισ επθρεάηουν τισ εργαςιακζσ ςχζςεισ και τθν απόδοςθ.

26 26 Η ζννοια τθσ Οργανωςιακισ υμπεριφοράσ ΑΣΚΘΣΘ 1 / ΟΛΣΜΟΣ Ρροτοφ προχωριςετε ςτθ μελζτθ τθσ ενότθτασ παρακάτω, προςπακιςτε να δϊςετε ςε ζνα κείμενο γραμμϊν ζνα δικό ςασ οριςμό για τον τρόπο που αντιλαμβάνεςτε τθν ζννοια τθσ Οργανωςιακισ Συμπεριφοράσ. Στθ ςυνζχεια επαλθκεφςετε τθν απάντθςι ςασ με το κείμενο παρακάτω. Τι είναι, λοιπόν, θ Οργανωςιακι Συμπεριφορά και πϊσ ςυνδζεται με τον χϊρο εργαςίασ; Γενικά θ Οργανωςιακι Συμπεριφορά (Organizational Behavior) μπορεί να κεωρθκεί διακριτό επιςτθμονικό πεδίο τθσ Οργανωςιακισ Ψυχολογίασ (Organizational Psychology), που βρίςκει εφαρμογζσ ςτισ επιςτιμεσ τθσ Ψυχολογίασ, Κοινωνιολογίασ, Ανκρωπολογίασ και βζβαια τθσ Διοίκθςθσ Επιχειριςεων. Μάλιςτα, οι διοικθτικοί Επιςτιμονεσ που αςχολοφνται με το κζμα, εςτιάηουν ςτθν ζννοια τθσ οργανωςιακισ, παρά ςε εκείνθ τθσ ςυμπεριφοράσ, όπωσ κάνουν οι ψυχολόγοι και κοινωνιολόγοι ςυνάδελφοί τουσ, κυρίωσ για να επιςθμάνουν τθν ζμφαςι τουσ ςτο εργαςιακό πλαίςιο (Jewell, 1998). Για να ορίςουμε τθν Οργανωςιακι Συμπεριφορά, μποροφμε να λάβουμε υπόψθ τρεισ απαραίτθτουσ παράγοντεσ: α) τθν ανκρϊπινθ ςυμπεριφορά ςε εργαςιακά περιβάλλοντα, β) τθ διαςφνδεςθ τθσ ανκρϊπινθσ ςυμπεριφοράσ και του οργανιςμοφ και γ) τον ίδιο τον οργανιςμό. Θ γνϊςθ και κατανόθςθ του πεδίου και των τριϊν αυτϊν παραγόντων κεωρείται ότι ςυμβάλει ςτθ μελζτθ τθσ Οργανωςιακισ Συμπεριφοράσ, κακϊσ κάκε άτομο φζρνει ςτον οργανιςμό εμπειρίεσ και γνϊςεισ που ζχει αποκτιςει από άλλουσ εργαςιακοφσ χϊρουσ, κακϊσ και τα ατομικά του χαρακτθριςτικά, τα οποία θ Διεφκυνςθ του νζου οργανιςμοφ πρζπει να αξιολογιςει και αξιοποιιςει (Moorhead and Griffin, 1998). Το παρακάτω ςχιμα απεικονίηει αυτι τθ ςχζςθ και αλλθλεπίδραςθ.

27 27 χιμα 4.1: θ φφςθ τθσ Οργανωςιακισ υμπεριφοράσ Θ Ανκρϊπινθ Συμπεριφορά ςε εργαςιακά περιβάλλοντα Ανκρϊπινθ υμπεριφορά & Οργανιςμόσ Ο Οργανιςμόσ ΑΣΚΘΣΘ 2 / ΟΓΑΝΩΣΛΑΚΘ ΣΥΜΡΕΛΦΟΑ: ΓΛΑΤΛ ΕΛΝΑΛ ΣΘΜΑΝΤΛΚΘ; Στο ςθμείο αυτό και προτοφ προχωριςετε τθ μελζτθ, μπορείτε να ςκεφτείτε για ποιουσ λόγουσ θ Οργανωςιακι Συμπεριφορά μπορεί να αποτελζςει ζνα χριςιμο εργαλείο ςτα χζρια των διευκυντικϊν ςτελεχϊν ενόσ οργανιςμοφ; Σε ποιεσ περιπτϊςεισ κα βλζπατε εφαρμογζσ τθσ; Σθμειϊςτε τισ ςκζψεισ ςασ και δείτε το κείμενο παρακάτω. Αφοφ δϊςαμε τα πρϊτα ςτοιχεία για τθν ζννοια τθσ Οργανωςιακισ Συμπεριφοράσ, ασ δοφμε τϊρα γιατί παρουςιάηει ενδιαφζρον για Managers και Διευκυντζσ οργανιςμϊν και επιχειριςεων, ωσ επιςτθμονικό πεδίο. Κακϊσ πρόκειται ουςιαςτικά για τθ μελζτθ τθσ ανκρϊπινθσ ςυμπεριφοράσ ςε εργαςιακό περιβάλλον, ςυνδζεται άμεςα με κακετί που απαιτεί επικοινωνία, ςυνεργαςία και αλλθλεπίδραςθ παραπάνω του ενόσ ατόμου. Ωσ αποτζλεςμα, θ γνϊςθ των αρχϊν τθσ Οργανωςιακισ Συμπεριφοράσ μπορεί να είναι πολφ ςθμαντικι για κζματα που ςχετίηονται με:

28 28 - κατανομι αρμοδιοτιτων - ανακζςεισ ομαδικϊν εργαςιϊν, - διαπραγματεφςεισ και διαδικαςίεσ λιψθσ αποφάςεων, - καταςτάςεισ διαχείριςθσ και επίλυςθσ ςυγκροφςεων - τρόπουσ παρακίνθςθσ και επιβράβευςθσ των εργαηομζνων - άςκθςθ επιρροισ ι θγεςίασ - ςτοχοκεςίεσ - εκπαιδεφςεισ - αξιολογιςεισ κ.ά. χιμα 4.2: Σο πλαίςιο τθσ Οργανωςιακισ υμπεριφοράσ (προςαρμογι: Moorhead & Griffin, 1998) Οργανωςιακι υμπεριφορά Ατομικζσ διεργαςίεσ (άτομο) - Ραρακίνθςθ - Ενίςχυςθ τθσ απόδοςθσ - Διαχείριςθ του Άγχουσ Διαπροςωπικζσ Διεργαςίεσ (ομάδα) - Επικοινωνία - Ομαδικι εργαςία - Θγεςία - Λιψθ αποφάςεων / Διαπραγματεφςεισ Οργανωςιακζσ διεργαςίεσ (οργανιςμόσ) - Οργανωςιακι δομι - Οργανωςιακόσ ςχεδιαςμόσ - Εταιρικι κουλτοφρα / Καινοτομία - Διαχείριςθ Αλλαγισ Ατομικά αποτελζςματα Ομαδικά αποτελζςματα Οργανωςιακά αποτελζςματα - Ραραγωγικότθτα - Αποδοτικότθτα - Απουςίεσ - Τηίροσ (επίτευξθ ςτόχων) - Στάςεισ - Άγχοσ - Ραραγωγικότθτα - Αποδοτικότθτα - Ρρότυπα (νόρμεσ) - Συνοχι - Συλλογικι ικανοποίθςθ - Συλλογικι ταυτότθτα - Ραραγωγικότθτα - Αποδοτικότθτα - Τηίροσ - Επιβίωςθ / διατιρθςθ κζςθσ - Συςτατικι ικανοποίθςθ Οργανωςιακι Αποτελεςματικότθτα

29 29 Ππωσ κα είδατε και ςτο παραπάνω ςχιμα, κζματα τθσ Οργανωςιακισ Συμπεριφοράσ καλφπτουν ςχεδόν όλεσ τισ λειτουργίεσ τθσ Διοίκθςθσ, πολλζσ από τισ οποίεσ τισ μελετάμε αυτόνομα ςε ενότθτεσ του παρόντοσ εκπαιδευτικοφ υλικοφ. Στο ςθμείο αυτό κα προχωριςουμε ζχοντασ ςτο μυαλό μασ τισ δφο διαςτάςεισ, τθν ατομικι και τθ ςυλλογικι ςυμπεριφορά, όπωσ διαμορφϊνονται εντόσ του εργαςιακοφ πλαιςίου. Σο άτομο ςτον εργαςιακό χϊρο Στθν ενότθτα 6 (Ραρακίνθςθ) κα δοφμε ότι θ ατομικι απόδοςθ ορίηεται ςαν μια ςυνάρτθςθ τθσ μορφισ Ε = Κ + Δ + Ρ, όπου Ε = επίδοςθ, Κ = κίνθτρα, Δ = δυνατότθτα και Ρ = περιβάλλον. Σε μια άλλθ εκδοχι, θ ίδια ςχζςθ μπορεί να αποτυπωκεί, ωσ Ε = ΑΧ + ΕΡ + ΟΥ, όπου Ε και πάλι = επίδοςθ, ΑΧ = ατομικά χαρακτθριςτικά, ΕΡ = εργαςιακι προςπάκεια και ΟΥ = οργανωςιακι υποςτιριξθ. Και ςτισ δφο ςυναρτιςεισ ο ρόλοσ τθσ προςωπικότθτασ κάκε ατόμου, όπωσ εκφράηεται ωσ Δυνατότθτα ι Ατομικά Χαρακτθριςτικά, είναι ζνασ απαραίτθτοσ κρίκοσ ςτθν αλυςίδα τθσ επίτευξθσ αποτελεςμάτων ςτον εργαςιακό χϊρο. Ροια είναι, λοιπόν, αυτά τα ατομικά χαρακτθριςτικά που διαμορφϊνουν τθ ςυμπεριφορά ςτον χϊρο εργαςίασ; Μιλάμε για τισ ςτάςεισ, τισ γνϊςεισ και τισ δεξιότθτεσ ενόσ ατόμου. Με τον όρο γνϊςεισ αναφερόμαςτε ςτθ κεωρθτικι και πρακτικι κατανόθςθ ενόσ κζματοσ, ενϊ όταν κάνουμε λόγο για ςτάςεισ, μποροφμε να ςυμπεριλάβουμε τθ γενικότερθ φιλοςοφία ηωισ ενόσ ατόμου, που περιλαμβάνει χαρακτθριςτικά γνωρίςματα, όπωσ πεποικιςεισ, αρχζσ, αξίεσ, προδιακζςεισ κ.ά. Στεκόμαςτε λίγο παραπάνω ςτθν ζννοια των δεξιοτιτων, των δυνατοτιτων δθλαδι που ζχει το άτομο να επιτυγχάνει αποτελζςματα, αξιοποιϊντασ γνϊςεισ και εμπειρίεσ που ζχει αποκτιςει.

30 30 Μια κατθγοριοποίθςθ των δεξιοτιτων ςτο εργαςιακό περιβάλλον οδθγεί ςε τζςςερεισ διακριτζσ ομάδεσ δεξιοτιτων: o Σεχνικζσ (technical) δεξιότθτεσ Είναι οι δεξιότθτεσ που απαιτοφνται για εξειδικευμζνεσ εργαςίεσ ςε ζνα οργανιςμό (π.χ. προγραμματιςμόσ υπολογιςτϊν). o Διαπροςωπικζσ (interpersonal) δεξιότθτεσ Είναι δεξιότθτεσ που χρθςιμοποιεί ζνασ Manager για να επικοινωνιςει, να κατανοιςει και να υποκινιςει άτομα και ομάδεσ. o Εννοιολογικζσ (conceptual) δεξιότθτεσ Αναφζρονται ςε δυνατότθτεσ ενόσ Διευκυντι να βλζπει το ςφνολο και τα επιμζρουσ ενόσ κζματοσ. o Διαγνωςτικζσ (diagnostic) δεξιότθτεσ Είναι οι δεξιότθτεσ όςων αντιλαμβάνονται τθ ςχζςθ αιτίασ και αποτελζςματοσ και εντοπίηουν τισ κατάλλθλεσ λφςεισ ςε κάκε πρόβλθμα. ΑΣΚΘΣΘ 3 / ΡΟΛΕΣ ΕΛΝΑΛ ΟΛ ΔΛΚΕΣ ΣΟΥ ΔΕΞΛΟΤΘΤΕΣ; Ρροςαρμογι από Moorhead and Griffin, Οι παρακάτω ερωτιςεισ ζχουν ςχεδιαςτεί για να καταλάβει κανείσ ςε ποια κατθγορία δεξιοτιτων βρίςκεται πιο κοντά. Απαντιςτε ςε κάκε ερϊτθςθ ςφμφωνα με τθν κλίμακα 1 = δεν ςυμφωνϊ, 2 = οφτε ςυμφωνϊ, οφτε διαφωνϊ, 3 = ςυμφωνϊ και μετά ανατρζξτε ςτο παράρτθμα ςτο τζλοσ τθσ ενότθτασ για ανατροφοδότθςθ. Α/Α Ερϊτθςθ 1 Γενικά, τα καταφζρνω καλά ςε ποςοτικά προγράμματα μάκθςθσ, όπωσ μακθματικά, ςτατιςτικι, λογιςτικι και οικονομικά 2 Τα πθγαίνω καλά με τουσ περιςςότερουσ ανκρϊπουσ Βακμόσ 3 Είναι εφκολο για μζνα να καταλάβω πϊσ το περιεχόμενο μιασ ενότθτασ ςε αυτό το εκπαιδευτικό πρόγραμμα ςχετίηεται με το περιεχόμενο μιασ άλλθσ ενότθτασ 4 Συνικωσ καταλαβαίνω γιατί ζνα πρόβλθμα προκφπτει

31 31 5 Πταν μου ηθτείται να κάνω μια εργαςία, ςυνικωσ γνωρίηω πϊσ να τθν κάνω ι το καταλαβαίνω πολφ γριγορα (πϊσ να τθν κάνω) 6 Συνικωσ κατανοϊ γιατί οι άνκρωποι ςυμπεριφζρονται, όπωσ ςυμπεριφζρονται 7 Μου αρζςει να παρακολουκϊ εκπαιδευτικά προγράμματα ςχετικά με κεωρίεσ και ζννοιεσ 8 Συνικωσ κατανοϊ γιατί διάφορα πράγματα ςυμβαίνουν όπωσ ςυμβαίνουν 9 Μου αρζςει να ςυμμετζχω ςε προγράμματα που απαιτοφν να κάνω πράγματα: να γράφω αναφορζσ, να λφνω προβλιματα, να κάνω ζρευνεσ κ.τ.λ. 10 Πταν δουλεφω ςε ομάδεσ, ςυνικωσ μπορϊ να κάνω τουσ άλλουσ να δεχτοφν τισ απόψεισ και τισ ιδζεσ μου 11 Συνικωσ ενδιαφζρομαι περιςςότερο να κατανοιςω τθ ςυνολικι εικόνα, παρά να αςχολθκϊ με ςυγκεκριμζνα πράγματα 12 Πταν ξζρω τι πρζπει να κάνω, ςυνικωσ καταλαβαίνω αμζςωσ πϊσ να το κάνω Οι ομάδεσ ςτον εργαςιακό χϊρο ΑΣΚΘΣΘ 4 / ΤΛ ΕΛΝΑΛ ΟΜΑΔΑ Ροια κοινά ςτοιχεία ζχει ζνα παηλ με τθ ςφνκεςθ και λειτουργία μιασ ομάδασ; Καταγράψτε τισ ςκζψεισ ςασ ςε μια λίςτα και μετά επαλθκεφςτε τισ απαντιςεισ ςασ με το κείμενο παρακάτω.

32 32 Πλοι κατά καιροφσ ζχουμε βρεκεί ςε διάφορεσ ομάδεσ, είτε ςτο εργαςιακό είτε ςτο κοινωνικό μασ πλαίςιο. Ανεξάρτθτα από τθ φφςθ, τθ μορφι, το μζγεκοσ ι τον ςκοπό, δφο ςτοιχεία βρίςκονται απαραίτθτα ςε κάκε ομάδα: α) το περιεχόμενο ι αλλιϊσ το κζμα εργαςίασ και β) θ διαδικαςία. Το περιεχόμενο αναφζρεται ςτο τι του κζματοσ, ενϊ θ διαδικαςία ςτο πϊσ. Ρολλζσ φορζσ ομάδεσ που δυςκολεφονται να προςεγγίςουν το περιεχόμενο απευκείασ, ςπαταλοφν πολφ χρόνο ςυηθτϊντασ κζματα διαδικαςίασ, τα οποία μπορεί και να ζχουν ελάχιςτθ ςχζςθ με το κζμα κακαυτό (Kolb et al., 1991). Αυτι θ διαπίςτωςθ μάσ κυμίηει, τθ δυςκολία που αντιμετωπίηουμε μόλισ ξεκινιςουμε να φτιάξουμε ζνα παηλ. Ππωσ τα κομμάτια ςε κάκε παηλ, ζτςι και τα μζλθ μιασ ομάδασ ζχουν ςυγκεκριμζνα χαρακτθριςτικά. Μερικά κοινά από αυτά είναι τα εξισ: 1. Υπάρχουν όρια (τα κομμάτια με τισ ίςιεσ πλευρζσ / τα ανκρϊπινα όρια). 2. Κάκε κομμάτι ζχει ςυγκεκριμζνο ρόλο και κζςθ ςτθ λφςθ. 3. Τα κομμάτια είναι αλλθλοεξαρτϊμενα ιδίωσ όταν ςυμπλζκονται (αποδίδουν). 4. Κάκε κομμάτι είναι μοναδικό (όπωσ και κάκε άνκρωποσ) 5. Θ λφςθ είναι εφκραυςτθ (εφκολα χαλάει). 6. Το ςφνολο είναι περιςςότερο από το άκροιςμα των μερϊν του. 7. Μερικά κομμάτια ζχουν κεντρικό ρόλο, ενϊ άλλα ζχουν περιφερειακό ρόλο. 8. Τα κομμάτια ομαδοποιοφνται εςωτερικά με βάςθ κάποια χαρακτθριςτικά (χρϊματα, ςχιματα, κλπ, όπωσ και οι άνκρωποι) 9. Τα κομμάτια χρειάηονται κάποιον να τα μετακινιςει (οι άνκρωποι κζλουν κίνθτρα). 10. Θ λφςθ επιτυγχάνεται γρθγορότερα όταν ςυνειςφζρει κάποιοσ που ζχει μια ςυνολικότερθ αντίλθψθ του κζματοσ (ο ρόλοσ τθσ θγεςίασ). Είναι κατανοθτό, επομζνωσ, ότι τα άτομα μζςα ςτισ ομάδεσ ζχουν διαφορετικοφσ ρόλουσ. Ειδικά ςτο εργαςιακό περιβάλλον, ρόλοσ μπορεί είναι ζνα οργανωμζνο ςφνολο ςυμπεριφορϊν που αναφζρεται ςε μια ςυγκεκριμζνθ αποςτολι που ζχει

33 33 αναλάβει κάκε εργαηόμενοσ. Είναι ςθμαντικό, επομζνωσ, μια ιςορροπθμζνθ και αποτελεςματικι ομάδα να αποτελείται από μζλθ που το κακζνα ζχει ςυμπλθρωματικό ρόλο. Με αυτόν τον τρόπο κα είναι δυνατό κακζνασ να δίνει το μζγιςτο των δυνατοτιτων του και ταυτόχρονα να παίρνει από τθ ςυνειςφορά των άλλων μελϊν. ΑΣΚΘΣΘ 5 / ΛΚΑΝΟΡΟΛΘΣΘ ΣΤΟΝ ΕΓΑΣΛΑΚΟ ΧΩΟ Κυμθκείτε ζνα περιςτατικό, κατά το οποίο υποχρεωκικατε να εργαςτείτε ςτο πλαίςιο ομάδασ ςτον εργαςιακό ςασ χϊρο και ςασ ζδωςε μεγάλθ ικανοποίθςθ και ςασ ζκανε να αιςκάνεςτε ότι είςτε καλόσ (-ι) ςτθ δουλειά ςασ. Σε ζνα κείμενο ζωσ 150 λζξεισ γράψτε: 1. Ρότε και ποφ ςυνζβθ το περιςτατικό. 2. Τι ακριβϊσ ςυνζβθ, ποια πρόςωπα ςυμμετείχαν (ςυμπεριλαμβανομζνου του εαυτοφ ςασ), ποια ιταν τα χαρακτθριςτικά τουσ, πϊσ ζδραςαν. 3. Ροιεσ ςυγκεκριμζνεσ ςυμπεριφορζσ ςασ προςζφεραν αυτι τθν ικανοποίθςθ. Κλείνουμε τθν αναφορά μασ αυτι ςτθν ζννοια τθσ ομάδασ ςτον εργαςιακό χϊρο με μια επιςιμανςθ για τθ δυναμικι που αναπτφςςεται και πϊσ αυτι επθρεάηει τθν επικοινωνία των μελϊν τθσ. Στον όρο δυναμικι τθσ ομάδασ μποροφμε να ςυμπεριλάβουμε κανόνεσ και ςυμφωνθμζνα πλαίςια που επθρεάηουν τθν εξζλιξι τθσ, ςχζςεισ που αναπτφςςονται μεταξφ των μελϊν τθσ, ρόλουσ που εμφανίηονται και ό,τι γενικά ςυμβαίνει κατά τθ διάρκεια τθσ λειτουργίασ τθσ ομάδασ. Στο πλαίςιο αυτό, όπωσ καταλαβαίνετε, θ διαδικαςία τθσ επικοινωνίασ και ςυνεργαςίασ γίνεται δυςκολότερθ όςο μεγαλφτερθ ανομοιογζνεια υπάρχει μεταξφ των μελϊν τθσ ομάδασ και όςο μεγαλφτεροσ είναι ο αρικμόσ τουσ. Ζνα χαρακτθριςτικό παράδειγμα των καναλιϊν επικοινωνίασ που απαιτοφνται ςε ομάδεσ των δφο, των τεςςάρων, των 10 και των 20 ατόμων, αποτυπϊνεται ςτο παρακάτω ςχιμα.

34 34 χιμα 4.3: Επικοινωνιακό πλζγμα ομάδασ (Πολζμθ-Σοδοφλου, 2005) φνοψθ Ππωσ δείξαμε ςτθν ενότθτα αυτι, θ Οργανωςιακι Συμπεριφορά ζχει να κάνει κατά βάςθ με τον τρόπο με τον οποίο τα άτομα ςε ζνα εργαςιακό περιβάλλον δρουν και αλλθλεπιδροφν μεταξφ τουσ για τθν επίτευξθ ατομικϊν και ςυλλογικϊν ςτόχων. Επομζνωσ, πρόκειται για μια πολυςφνκετθ διαδικαςία, θ οποία βρίςκει εφαρμογζσ ςε όλεσ τισ λειτουργίεσ τθσ διοίκθςθσ ενόσ οργανιςμοφ και κυρίωσ ςε όςεσ απαιτοφν τθν ανάπτυξθ διαπροςωπικϊν ςχζςεων. Στο πλαίςιο αυτό, θ μελζτθ τθσ Οργανωςιακισ Συμπεριφοράσ μπορεί να γίνει ζνα πολφ χριςιμο εργαλείο για τα διευκυντικά ςτελζχθ ενόσ οργανιςμοφ, ςτθν προςπάκειά τουσ να βρίςκουν απαντιςεισ ςε ηθτιματα όπωσ λιψθ αποφάςεων, διαχείριςθ ςυγκροφςεων, επίλυςθ προβλθμάτων, ςυγκρότθςθ ομάδων, ανάκεςθ αρμοδιοτιτων.

35 35 Παράρτθμα ΑΝΑΤΟΦΟΔΟΤΘΣΘ ΣΤΘΝ ΑΣΚΘΣΘ 3 / ΡΟΛΕΣ ΕΛΝΑΛ ΟΛ ΔΛΚΕΣ ΣΟΥ ΔΕΞΛΟΤΘΤΕΣ; Στον πίνακα παρακάτω βλζπετε ομαδοποιθμζνεσ τισ ερωτιςεισ 1, 5 και 9 (αναφζρονται ςτισ τεχνικζσ δεξιότθτεσ), τισ ερωτιςεισ 2, 6 και 10 (διαπροςωπικζσ), τισ ερωτιςεισ 3, 7 και 11 (εννοιολογικζσ) και τισ ερωτιςεισ 4, 8 και 12 (διαγνωςτικζσ). Ρροςκζςτε τουσ βακμοφσ που ζχετε για κάκε ομάδα (τριϊν) ερωτιςεων και γράψτε το ςυνολικό βακμό δίπλα. Συνολικόσ βακμόσ πάνω από 6 ςε κάκε ομάδα ερωτιςεων υποδθλϊνει αυξθμζνο ενδιαφζρον και κλίςθ για τισ ςυγκεκριμζνεσ δεξιότθτεσ. Ερϊτθςθ Βακμόσ ερϊτθςθσ υνολικόσ βακμόσ των τριϊν ερωτιςεων Δεξιότθτεσ Τεχνικζσ Διαπροςωπικζσ Εννοιολογικζσ Διαγνωςτικζσ

36 36 Βιβλιογραφία Jewel, L.N. (1998). Contemporary Industrial / Organizational Psychology (3d edn), USA: Brooks and Cole, chapter 10. Kolb D., Rubin I.M., and Osland J.M. (1991). Organizational Behavior, an experiential approach (5 th edn), New Jersey: Prentice Hall. Moorhead G. and Griffin R. (1998). Organizational Behavior, USA: Houghton Mifflin Company. Ρολζμθ-Τοδοφλου, Μ. (2005). Η Αξιοποίθςθ τθσ Ομάδασ ςτθν Εκπαίδευςθ Ενθλίκων. Ράτρα: Ελλθνικό Ανοιχτό Ρανεπιςτιμιο.

37 37 5. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΙΜΟ ΚΑΙ ΤΠΟΔΟΧΗ κοπόσ Ο ςκοπόσ τθσ ενότθτασ αυτισ είναι να ςυηθτθκοφν οι βαςικζσ πτυχζσ τθσ λειτουργίασ του προγραμματιςμοφ του ανκρϊπινου δυναμικοφ και να γίνει μια προςπάκεια τεκμθρίωςθσ τθσ ςθμαςίασ τθσ ςτουσ ςφγχρονουσ οργανιςμοφσ. Προςδοκϊμενα αποτελζςματα Ολοκλθρϊνοντασ τθ μελζτθ τθσ ενότθτασ αυτισ, κα είςτε ςε κζςθ να: δίνετε ζναν οριςμό για τον προγραμματιςμό του ανκρϊπινου δυναμικοφ, εξθγείτε τθ ςφνδεςθ του προγραμματιςμοφ του ανκρϊπινου δυναμικοφ με τον ςτρατθγικό προγραμματιςμό, αναγνωρίηετε τρεισ (3) τουλάχιςτον παράγοντεσ που επθρεάηουν τθ διαδικαςία προγραμματιςμοφ του ανκρϊπινου δυναμικοφ, αναφζρετε τα ζξι (6) ςτοιχεία που περιλαμβάνει θ ανάλυςθ εργαςίασ, αναφζρετε τισ βαςικζσ δραςτθριότθτεσ υποδοχισ του προςωπικοφ ςε ζναν οργανιςμό, διαμορφϊνετε ζνα πρόγραμμα υποδοχισ για τθν υπθρεςία ςασ. Ζννοιεσ Κλειδιά - Αποτίμθςθ - Ανάλυςθ τάςεων - Ανάλυςθ Εργαςίασ - Ρρόβλεψθ - Υποδοχι - Ομαλι Εξζλιξθ

38 38 Ειςαγωγικζσ Παρατθριςεισ Ππωσ αναφζρκθκε ςτθν προθγοφμενθ ενότθτα, θ Διοίκθςθ Ανκρϊπινου Δυναμικοφ περιλαμβάνει μια ςειρά λειτουργιϊν. Θ πρϊτθ από αυτζσ είναι ο προγραμματιςμόσ του ανκρϊπινου δυναμικοφ. Στθν ενότθτα αυτι κα ςυνδζςουμε τθ λειτουργία αυτι με τον ςτρατθγικό προγραμματιςμό του οργανιςμοφ κα αναλφςουμε το περιεχόμενό τθσ κακϊσ και τα επιμζρουσ ςτάδια. Είναι προφανζσ, βζβαια, ότι αναφερόμαςτε ςε οργανιςμοφσ οι οποίοι ιδθ λειτουργοφν και όχι ςε οργανιςμοφσ υπό ίδρυςθ. Θ ςυηιτθςθ κα ςυνεχιςτεί με τθν παρουςίαςθ κάποιων βαςικϊν πτυχϊν που αφοροφν τθν υποδοχι των νζων εργαηομζνων, ζχοντασ ωσ ςτόχο τθν ανάδειξθ τθσ ςθμαςίασ τθσ διαδικαςίασ αυτισ τόςο για τουσ νζουσ εργαηόμενουσ, κακϊσ επθρεάηει ςε μεγάλο βακμό και τθν πορεία τουσ μζςα ςτον οργανιςμό, όςο και για τθν αποτελεςματικι λειτουργία του ίδιου του οργανιςμοφ. Θ ςυγκεκριμζνθ ενότθτα αποτελεί ςυνζχεια τθσ ενότθτασ Ειςαγωγι ςτθ Διαχείριςθ Ανκρϊπινου Δυναμικοφ, οπότε χριςιμο κα ιταν να ζχετε κατανοιςει τα βαςικά ςθμεία τθσ.

39 39 Οριςμόσ και παράγοντεσ Ππωσ ακριβϊσ ο προγραμματιςμόσ αποτελεί τθν αρχι τθσ διαδικαςίασ τθσ διοίκθςθσ, ζτςι και προγραμματιςμόσ του ανκρϊπινου δυναμικοφ είναι θ βάςθ τθσ Διοίκθςθσ Ανκρϊπινου Δυναμικοφ! Ρεριλαμβάνει τθν πρόβλεψθ των μελλοντικϊν αναγκϊν ςε ανκρϊπινο δυναμικό του οργανιςμοφ, τθν εξειδίκευςθ των αναγκϊν αυτϊν και των προςδιοριςμό των προδιαγραφϊν του δυναμικοφ που κα ςτελεχϊςει τελικά τον οργανιςμό. Μια τζτοια προςπάκεια εγγυάται και τθν ομαλι εξζλιξθ τθσ πορείασ του οργανιςμοφ. Μςωσ ζχετε καταλάβει ότι αυτι θ λειτουργία δεν είναι μια απλι διαδικαςία. Κα επιχειριςουμε να τθν αναλφςουμε λίγο περιςςότερο ςτθ ςυνζχεια. Ρροθγουμζνωσ προςπακιςτε να κάνετε κάποιεσ ςκζψεισ για τθν επόμενθ δραςτθριότθτα ΑΣΚΘΣΘ 1 / ΡΟΓΑΜΜΑΤΛΣΜΟΣ ΑΝΚΩΡΛΝΟΥ ΔΥΝΑΜΛΚΟΥ Ροιεσ παραμζτρουσ κα λαμβάνατε υπόψθ ςε μια διαδικαςία προγραμματιςμοφ του ανκρϊπινου δυναμικοφ ςτθν υπθρεςία ςασ; Διαβάηοντασ τισ επόμενεσ ςειρζσ μπορεί να εμπλουτίςετε τον κατάλογό ςασ 1. Θ βαςικότερθ παράμετροσ είναι ο ςτρατθγικόσ προγραμματιςμόσ του οργανιςμοφ. Ο ςτρατθγικόσ προγραμματιςμόσ ςε ζναν οργανιςμό κακορίηει τουσ μακροπρόκεςμοφσ ςτόχουσ του οργανιςμοφ (ςε βάκοσ μιασ τριετίασ τουλάχιςτον), ουςιαςτικά προδιαγράφει τθν πορεία ςτο μζλλον. Βζβαια, ο ςτρατθγικόσ προγραμματιςμόσ κα πρζπει να λαμβάνει υπόψθ του τισ δυνατότθτεσ του οργανιςμοφ, τισ οικονομικζσ, κοινωνικζσ ςυγκυρίεσ ϊςτε να είναι αποτελεςματικόσ. Μπορεί να προβλζπει ανάπτυξθ, ςταςιμότθτα, ςυγχϊνευςθ, ι ςυρρίκνωςθ του οργανιςμοφ. Είναι όμωσ απόλυτα λογικό ο

40 40 προγραμματιςμόσ του ανκρϊπινου δυναμικοφ να επθρεάηεται από τον ςτρατθγικό προγραμματιςμό (Κουτοφηθσ, 1999). 2. Μια δεφτερθ παράμετροσ είναι θ οικονομικι κατάςταςθ και δυνατότθτεσ του οργανιςμοφ ςε ςυνδυαςμό με τθν ευρφτερθ οικονομικι ςυγκυρία. Με τον ςτρατθγικό προγραμματιςμό κακορίηονται οι ανάγκεσ αλλά είναι απαραίτθτο να ξζρει κάποιοσ και τθ ρεαλιςτικι δυνατότθτα να καλυφκοφν οι ανάγκεσ αυτζσ! Θ ςθμερινι εποχι θ οποία χαρακτθρίηεται από πολφ μεγάλθ ρευςτότθτα ςυνκθκϊν κακιςτά ιδιαίτερα κρίςιμθ τθν παράμετρο αυτι. 3. Μια άλλθ παράμετροσ (και αυτι ςυνδεδεμζνθ με τον ςτρατθγικό προγραμματιςμό) είναι θ πικανι αξιοποίθςθ νζων τεχνολογιϊν (αυτοματιςμοί, μείωςθ διαδικαςιϊν) θ οποία μπορεί να επιφζρει μείωςθ προςωπικοφ, αλλά και πρόςλθψθ εξειδικευμζνου προςωπικοφ. 4. Τζλοσ, κα πρζπει να λθφκεί υπόψθ και ο αρικμόσ και ο ρυκμόσ αποχωριςεων και ςυνταξιοδοτιςεων. Δεν κα πρζπει βζβαια να ξεχνάμε ότι όλα τα παραπάνω ςε μεγάλο βακμό είναι εκτιμιςεισ και όςο περιςςότερεσ πλθροφορίεσ υπάρχουν (ςτατιςτικά δεδομζνα για τθν θλικιακι και υπθρεςιακι κατάςταςθ του προςωπικοφ, ςυγκριτικά δεδομζνα κ.ά.), τόςο μεγαλφτερεσ είναι οι πικανότθτεσ οι εκτιμιςεισ αυτζσ να είναι ακριβείσ. Ζχοντασ λάβει υπόψθ αυτά τα ηθτιματα, και αφοφ κάνουμε αποτίμθςθ τθσ υπάρχουςασ κατάςταςθσ ςε προςωπικό κατά τθ διαδικαςία του προγραμματιςμοφ ανκρϊπινου δυναμικοφ επιχειροφμε τθν πρόβλεψθ των αναγκϊν. Οι ανάγκεσ αυτζσ δεν αφοροφν μόνο το πόςουσ ανκρϊπουσ κα χρειαςτεί ο οργανιςμόσ για να μπορζςει να ςυνεχίςει να λειτουργεί ομαλά, αλλά και ποια χαρακτθριςτικά κα πρζπει να ζχουν. Σθμαντικόσ παράγοντασ διευκόλυνςθσ τθσ πρόβλεψθσ των αναγκϊν αλλά και ςθμαντικό εργαλείο αποτελεςματικισ διοίκθςθσ αποτελεί θ ανάλυςθ περιγραφι τθσ εργαςίασ (Job analysis job description).

41 41 Ανάλυςθ εργαςίασ Θ ανάλυςθ εργαςίασ ςε όλουσ τουσ αποτελεςματικά διοικοφμενουσ οργανιςμοφσ προθγείται τθσ πρόςλθψθσ προςωπικοφ. Είναι μια διαδικαςία με τθν οποία κακορίηονται οι αρμοδιότθτεσ των διάφορων κζςεων εργαςίασ ςτον οργανιςμό κακϊσ και τα απαραίτθτα χαρακτθριςτικά των εργαηομζνων που μποροφν να αναλάβουν αυτζσ τισ κζςεισ (Dessler, 1997) Τι περιλαμβάνει, λοιπόν, θ ανάλυςθ εργαςίασ; o Δραςτθριότθτεσ και ςκοπόσ τθσ ςυγκεκριμζνθσ εργαςίασ (κζςθσ) o Το πλαίςιο εργαςίασ (ωράριο, ςυνκικεσ) o Γνϊςεισ και εμπειρία που απαιτοφνται για τθ κζςθ o Άλλεσ δεξιότθτεσ και χαρακτθριςτικά (π.χ. ικανότθτα επικοινωνίασ, ικανότθτα χειριςμοφ Θ/Υ, ικανότθτα ςε παρουςιάςεισ) o Απαιτιςεισ απόδοςθσ o Σχζςεισ με άλλα μζλθ του οργανιςμοφ, όπωσ λογοδοςία, εξουςία, ςυνεργαςία (αρκετζσ από αυτζσ τισ πλθροφορίεσ αποτυπϊνονται ςτα οργανογράμματα) (Beardwell & Holden L, 1994) ΑΣΚΘΣΘ 2 / ΑΝΑΛΥΣΘ ΤΘΣ ΚΕΣΘΣ ΕΓΑΣΛΑΣ ΜΟΥ Με βάςθ τα παραπάνω: Αν υπάρχει ανάλυςθ εργαςίασ για τθ δικι ςασ κζςθ αξιολογιςτε τθν ωσ προσ τθν πλθρότθτά τθσ. Αν δεν υπάρχει, προςπακιςτε να διαμορφϊςετε μια ανάλυςθ που να περιλαμβάνει όλα τα απαραίτθτα κατά τθ γνϊμθ ςασ ςχετικά ςτοιχεία. Αν χρειαςτείτε βοικεια, μπορείτε να ακολουκιςετε ζνα ενδεικτικό μοντζλο που βρίςκεται ςτο παράρτθμα ςτο τζλοσ τθσ ενότθτασ. Ζνα ερϊτθμα που προκφπτει είναι αν ο υπεφκυνοσ προγραμματιςμοφ ανκρϊπινου δυναμικοφ ζχει όλεσ τισ πλθροφορίεσ που χρειάηονται προκειμζνου να ολοκλθρϊςει