Μάθημα επιλογής 9 ου εξαμήνου Περιφερειακή Ανάπτυξη ΙΙ (και Πολεοδομία Χωροταξία): Θεωρίες και Εφαρμογές Προγραμματισμού Σχεδιασμού

Transcript

1 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Πολυτεχνική Σχολή Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, ΑΠΘ Τομέας Μεταφορών, Συγκοινωνιακής Υποδομής, Διαχείρισης Έργων και Ανάπτυξης (ΤΟ.ΜΕ.Σ.Υ.Δ.Ε.Α.Ν) Εργαστήριο Σχεδιασμού, Πολεοδομίας Χωροταξίας και Ανάπτυξης (ΣΠΟΧΑ) Διευθυντής: Αριστοτέλης Νανιόπουλος, καθηγητής Μάθημα επιλογής 9 ου εξαμήνου Περιφερειακή Ανάπτυξη ΙΙ (και Πολεοδομία Χωροταξία): Θεωρίες και Εφαρμογές Προγραμματισμού Σχεδιασμού Στόχοι Διαλέξεις Υποχρεωτική εργασία Εκπαιδευτικές εκδρομές Συνιστώμενη βιβλιογραφία Ομάδα: Αριστοτέλης Νανιόπουλος, καθηγητής ΑΠΘ, υπεύθυνος μαθήματος Αδαμάντιος Πασχαλίδης, Επισκέπτης μεταδιδακτορικός ερευνητής, Επίκουρος Καθηγητής τελών υπό αναμονή διορισμού Υποψήφιοι διδάκτορες: Ειρήνη Ναρασάνη, Μηχανικός Χωροταξίας και Ανάπτυξης, MSc Κωνσταντίνος Τσιόκανος, Περιβαντολλόγος, MSc Μιλτιάδης Λάζογλου, Μηχανικός Χωροταξίας και Ανάπτυξης, MSc, MSc Οκτώβριος

2 Περιεχόμενα 1. Κύριοι στόχοι του μαθήματος Οι διαλέξεις του μαθήματος Περιεχόμενο της εργασίας Πλαίσιο εκπόνησης Διαδικασίες εκπόνησης της εργασίας από τους φοιτητές: Παρουσίαση εργασιών Ενδεικτικά περιεχόμενα εργασίας Στοιχεία επικοινωνίας διδασκόντων Εκπαιδευτική εκδρομή Βαθμολογία Συνιστώμενη βιβλιογραφία Διδακτικά συγγράμματα: Βιβλία αναφοράς: Νομοθεσία και θεσμοθετημένα Χωροταξικά και Περιφερειακά Πλαίσια Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) : Συνιστώμενοι ιστότοποι

3 Περιφερειακή Ανάπτυξη ΙΙ (και Πολεοδομία Χωροταξία): Θεωρίες και Εφαρμογές Προγραμματισμού Σχεδιασμού Το μάθημα περιλαμβάνει: διαλέξεις, εκπόνηση θέματος, εκπαιδευτική εκδρομή 1. Κύριοι στόχοι του μαθήματος - Να κατανοήσουν οι φοιτητές βασικές έννοιες όπως: ανάπτυξη, σχεδιασμός, φυσικός σχεδιασμός, χωροταξία, πολεοδομία, προγραμματισμός, προσεγγίσεις στην επίτευξη του στόχου της ανάπτυξης. - Να ασκηθούν στη διατύπωση ενός τοπικού σχεδίου ανάπτυξης για ένα γεωγραφικό χώρο της επιλογής τους - Να ασκηθούν σε βασικούς, γενικά παραδεκτούς κανόνες διατύπωσης ενός επιστημονικού κειμένου καθώς επίσης και της παρουσίασής του σε κοινό, μέσω της χρήσης του προγράμματος PowerPoint - Να συγκεντρωθούν στοιχεία, αναπτυξιακές ιδέες, για διάφορες περιοχές της χώρας που σιγά, σιγά θα καλύψουν την επικράτειά της και θα είναι διαθέσιμα μέσω της ιστοσελίδας του εργαστηρίου - Να συνειδητοποιήσουν οι φοιτητές Πολιτικοί Μηχανικοί το ρόλο τους στο αναπτυξιακό γίγνεσθαι, ιδιαίτερα, μέσω της διαμόρφωσης του ανθρωπογένους περιβάλλοντος 2. Οι διαλέξεις του μαθήματος Θα γίνει μια σειρά από σεμιναριακές διαλέξεις που έχουν στόχο να εισαγάγουν τους φοιτητές σε βασικές έννοιες, να αναπτύξουν σχετικούς προβληματισμούς. Οι διαλέξεις θα γίνουν από την εκπαιδευτική ομάδα του μαθήματος και πιθανά ορισμένους εξωτερικούς προσκεκλημένους, ανάλογα με το ενδιαφέρον των φοιτητών. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΛΙΣΤΑ ΔΙΑΛΕΞΕΩΝ 1. Σχεδιασμός, Ανάπτυξη, Εισαγωγικές έννοιες, ορισμοί 2. Έννοια, χαρακτηριστικά του χώρου, καθορισμός περιφερειών, το περιφερειακό πρόβλημα, το πρόβλημα της ανάπτυξης 3. Μεθοδολογία διατύπωσης ενός σχεδίου ανάπτυξης σε μια γεωγραφική ενότητα, βασικές έννοιες, ορισμοι 4. Ένταξη της περιοχής στον ευρύτερο χώρο: Θεσμικό πλαίσιο και φορείς μέσα στο σύστημα Σχεδιασμού και Προγραμματισμού 5. Η έννοια της Υποδομής. Σχεδιασμός και Προγραμματισμός Υποδομών 6. Η αντίθεση πόλης και υπαίθρου 3

4 7. Η περιφερειακή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης 8. Η χωροταξική, περιφερειακή πολιτική της Ελλάδας 9. Ο ρόλος και οι επιπτώσεις των έργων υποδομής στην ανάπτυξη. Οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και λοιπές επιπτώσεις 10. Δυνατότητες χρηματοδότησης αναπτυξιακών προγραμμάτων από διεθνείς φορείς και την ΕΕ 11. Δυνατότητες χρηματοδότησης αναπτυξιακών προγραμμάτων από εθνικούς και τοπικούς πόρους 3. Περιεχόμενο της εργασίας 3.1 Πλαίσιο εκπόνησης Τα Σχέδια Τοπικής Ανάπτυξης έχουν πάρει διάφορες μορφές, ανάλογα με τη συγκυρία. Με το Α Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης ( ) ανατέθηκαν πολλά Τοπικά Αναπτυξιακά Προγράμματα (στις τότε Κοινότητες και Δήμους της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας) ενώ μια κατεξοχήν μορφή υπήρξε το LEADER («σύνδεση μεταξύ δράσεων της οικονομία της υπαίθρου». Στο τελευταίο Εθνικό Πλαίσιο Αναφοράς- ΕΣΠΑ εφαρμόζονται και στην Αλιεία). Σήμερα ανταποκρίνονται περισσότερο στα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια-ΓΠΣ και στα Σχέδια Χωρικής Οργάνωσης και Οικιστικής Ανάπτυξης-ΣΧΟΟΑΠ, τα οποία έχουν χωροταξικό-αναπτυξιακό και προγραμματικό προσανατολισμό και το αντίστοιχο θεσμικό πλαίσιο που εφαρμόζεται από τους Δήμους. Αν υλοποιηθούν μπορούν να δημιουργήσουν εναλλακτικέςαναπτυξιακές μορφές απασχόλησης νέων στη σημερινή κρίση, μέσα από την ενδογενή ανάπτυξη, δηλ. την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και των φυσικών-πολιτιστικών πόρων. Η εργασία στο πλαίσιο του παρόντος μαθήματος θα έχει το χαρακτήρα διατύπωσης ενός σχεδίου ανάπτυξης σε κάποιο επίπεδο γεωγραφικής ενότητας (χωριό, πόλη, Δήμος). Η πλήρης ανάλυση όλων των κοινωνικοοικονομικών δεδομένων των δραστηριοτήτων και των χρήσεων γης συμπεριλαμβανομένων των αλληλεξαρτήσεων που προξενούν μετακινήσεις και μεταφορές, συντίθεται προγραμματικά με τις αντίστοιχες παρεμβάσεις, ενώ μεθοδολογικά στα θέματα πολιτικής μεσολαβεί η ανάλυση SWOT. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στο πρόγραμμα των έργων υποδομών (πηγές χρηματοδότησης κτλ), καθώς και στις επιπτώσεις τους. 4

5 3.2 Διαδικασίες εκπόνησης της εργασίας από τους φοιτητές: -Κατά ομάδες, όπως και η επίβλεψη και οι διορθώσεις. Κάθε ομάδα μπορεί να αποτελείται από έναν έως τρεις φοιτητές. - Οι φοιτητές θα πρέπει να επισκεφθούν τους Δήμους (πιθανά στη διάρκεια των διακοπών) για τη συλλογή στοιχείων (αφετηρία η Δ/νση Προγραμματισμού και έργων και μετά τους υπεύθυνους του ΓΠΣ κτλ.). Θα έχει προηγηθεί η τεκμηρίωση των πηγών για την περιοχή με αφετηρία όλες τις στατιστικές από την ΕΛΣΤΑΤ και αλλού. - Το κείμενο της εργασίας θα διατυπωθεί σύμφωνα με τους κανόνες που περιγράφονται στο τεύχος «Οδηγίες για τη σύvταξη και παρoυσίαση σε κoιvό επιστημovικώv εργασιώv» - Θα παραδοθεί σε ηλεκτρονική μορφή - Για την παράδοση της εργασίας θα πρέπει να γίνουν προηγούμενα τουλάχιστον δυο διορθώσεις, ενώ η τελική παράδοση θα γίνει αφού δοθεί από τον επιβλέποντα το ΤΥΠΩΘΗΤΩ - Διορθώσεις θα γίνονται στη διάρκεια του μαθήματος ή, κατόπιν ραντεβού, με τους επιβλέποντες - Η παράδοση των εργασιών θα γίνει μια εβδομάδα πριν τις εξετάσεις 3.3 Παρουσίαση εργασιών Θα γίνει παρουσίαση της εργασίας σε PowerPoint, όπου η παρουσία όλων σε όλες είναι υποχρεωτική. Η παρουσίαση των εργασιών θα γίνει μια εβδομάδα μετά τις εξετάσεις. 3.4 Ενδεικτικά περιεχόμενα εργασίας Α. ΑΝΑΛΥΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Α.1 ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ Α. 1.1 Ένταξη της περιοχής μελέτης στον ευρύτερο χώρο Α. 1.2 Φυσική γεωγραφία και οριοθέτηση της περιοχής μελέτης Α.1.3 Ιστορική εξέλιξη της περιοχής Α.1.4 Ρόλος και επιρροή Α.2 ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Α.2.1 Πληθυσμιακή εξέλιξη (πίνακας και διάγραμμα) Α.2.2 Κοινωνική σύνθεση (οικογενειακή κατάσταση, μορφωτικό επίπεδο, κλπ.) (πίνακες και διαγράμματα) Α.3 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ 5

6 Α.3.1 Ενεργός πληθυσμός (απασχόληση) (πίνακας και διάγραμμα) Α.3.2 Ανεργία (πίνακας και διάγραμμα) Α.4 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Α.4.1 Τοπικός πολιτισμός Α.4.2. Πολιτιστικοί Σύλλογοι, Μνημεία, πολιτισμός Α.4.3 Δεδομένα του χώρου και του Περιβάλλοντος Α.4.1 Καταγραφή του φυσικού περιβάλλοντος Α.4.2 Προγράμματα Συνθήκες για την περιοχή Α.5 ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Α.5.1 Υφιστάμενη οικιστική ανάπτυξη Α.5.2 Χρήσεις γης (αστικός και εξωαστικός χώρος) Α.5.3 Οικοδόμηση Κατασκευές (οικοδομική δραστηριότητα, άδειες) (Εδώ μπορεί να μπει το κεφάλαιο που λέγαμε, για το πώς η οικονομική κρίση επηρέασε τις κατασκευές. Στην ΕΛΣΤΑΤ υπάρχουν στοιχεία για τον αριθμό των αδειών) Α.5.4 Δίκτυα υποδομών Α Μεταφορικό δίκτυο (οδικό, σιδηροδρομικό, εναέριο, κλπ.) Α Ύδρευση, αποχέτευση, ενέργεια, τηλεπικοινωνίες, απορρίμματα Α.5.5 Κοινωνικός εξοπλισμός (διοίκηση, εκπαίδευση, περίθαλψη, αθλητισμός, πολιτισμός) Α.6 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Α.6.1 Πρωτογενής τομέας (γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία, δασοκομία) Α.6.2 Δευτερογενής τομέας (βιομηχανία, βιοτεχνία) Α.6.3 Τριτογενής τομέας (τουρισμός, υπηρεσίες) Α.7 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΜΕΛΕΤΗΣ Β. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Β.1 Ευκαιρίες πλεονεκτήματα Β.2 Απειλές μειονεκτήματα (δημιουργία πίνακα SWOT) Β.3 Διατύπωση στρατηγικής ενίσχυσης των δυνατών σημείων, περιορισμού ή εξάλειψης αδυναμιών, αξιοποίησης των ευκαιριών, αποφυγής των απειλών Γ. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 6

7 Δ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ.1 Φωτογραφίες Δ.2 Χάρτες Δ.3 Πίνακες κ.λ.π. 7

8 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΤΑΞΚΗ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜ ΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 3.5 Στοιχεία επικοινωνίας διδασκόντων Οι φοιτητές μπορούν να επικοινωνούν τηλεφωνικά με τους διδάσκοντες σε κατάλληλες, εργάσιμες ώρες, προκειμένου να κλείνουν ραντεβού για τις εργασίες τους ή άλλα ζητήματα που τους απασχολούν. 1. Αριστοτέλης Νανιόπουλος, τηλ: , , 2. Αδαμάντιο Πασχαλίδης, τηλ: , 3. Ειρήνη Ναρασάνη, τηλ: , , 4. Κωνσταντίνος Τσίοκανος, τηλ: , , 5. Μιλτιάδης Λάζογλου, τηλ: , , 8

9 4. Εκπαιδευτική εκδρομή Ανάλογα με το ενδιαφέρον των φοιτητών, την εξέλιξη του εκπαιδευτικού προγράμματος και τις γενικότερες συνθήκες θα γίνουν κάποιες εκπαιδευτικές εκδρομές από τις παρακάτω προτεινόμενες: α) Το παράδειγμα της Ανάβρας Το αναπτυξιακό παράδειγμα ενός ημιορεινού οικισμού που αξιοποίησε τις δυνατότητες χρηματοδότησης από διάφορα προγράμματα στο πλαίσιο ενός σχεδίου αειφόρου ανάπτυξης β) Το παράδειγμα της Καρδίτσας Το παράδειγμα μιας μικρής ελληνικής επαρχιακής πόλης, γνωστής για το δίκτυο των πεζοδρόμων-ποδηλατοδρόμων της, καθώς επίσης για τις διάφορες υποδομές που ανέπτυξε και τις τοπικές παραγωγικές δραστηριότητες, σε συνδυασμό με τη Λίμνη Πλαστήρα γ) Το παράδειγμα της περιοχής του υγροβιότοπου Κερκίνης. Αναπτυξιακές δραστηριότητες σχετικές με την οικολογία, το περιβάλλον και τον πολιτισμό σε διάφορους οικισμούς γύρω από την λίμνη καθώς και στο σύνολο της περιοχής. δ) Το παράδειγμα του Μετσόβου. Η αξιοζήλευτη περίπτωση ανάπτυξης ενός ορεινού παραδοσιακού οικισμού και η καταλυτική επίδραση σ αυτήν τοπικών «ευπατρίδων» ε) Το παράδειγμα της Αρχαίας Ελληνικής Πόλης. Επίσκεψη στον «Ελληνικό κόσμο»/ίδρυμα μείζονος ελληνισμού και περιήγηση σε αρχαίες Ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας μέσω εικονικής πραγματικότητας. Επίσκεψη στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας. Βασικά στοιχεία δομής και χαρακτήρας ενός κορυφαίου παραδείγματος για την ανθρωπότητα. 9

10 5. Βαθμολογία Στη βαθμολογία θα συνεκτιμώνται: - Το επίπεδο της εργασίας σε κείμενο - Το επίπεδο της παρουσίασης (PowerPoint) - Η συμμετοχή στην εκπαιδευτική διαδικασία 6. Συνιστώμενη βιβλιογραφία ( πηγή: ) 6.1 Διδακτικά συγγράμματα: Οι φοιτητές μπορούν να επιλέξουν κάποιο από τα παρακάτω συγγράμματα, ανάλογα με το εξάμηνο στο οποίο φοιτούν, το οποίο σύγγραμμα η Πολιτεία τους παρέχει δωρεάν. Μάθημα: Περιφερειακή Ανάπτυξη και Πολεοδομία Χωροταξία, 2ο εξάμηνο (εαρινό): 1. Αραβαντινός, Α. (2007). Πολεοδομικός Σχεδιασμός (2η έκδ.). Αθήνα: Συμμετρία. 2. Αγγελίδης, Μ. (2004). Χωροταξικός σχεδιασμός. Αθήνα: Συμμετρία. Μάθημα: Περιφερειακή Ανάπτυξη ΙΙ: Θεωρίες και Εφαρμογές Προγραμματισμού Σχεδιασμού, 9ο εξάμηνο (χειμερινό): 1. Αγγελίδης, Μ. (2004). Χωροταξικός σχεδιασμός. Αθήνα: Συμμετρία. 2. Πολύζος, Σ. (2011). Περιφερειακή ανάπτυξη. Αθήνα: Κριτική. 6.2 Βιβλία αναφοράς: Επιπλέον, προτείνονται τα παρακάτω βιβλία αναφοράς, τα οποία υπάρχουν στις βιβλιοθήκες των τμημάτων της Πολυτεχνικής Σχολής (Πολιτικών, Τοπογράφων, Αρχιτεκτόνων, Χωροτακτών) καθώς επίσης και στο γραφείο του Εργαστηρίου ΣΠΟΧΑ στον 3ο όροφο του κτιρίου Έδρών. 1. Αγγελίδης, Μ. (2004). Χωροταξικός σχεδιασμός. Αθήνα: Συμμετρία. 2. Σκάγιαννης, Π. (1994). Πολιτική προγραμματισμού των υποδομών. Αθήνα: Σταμούλης. 3. Αραβαντινός, Α. (2007). Πολεοδομικός σχεδιασμός. Αθήνα: Συμμετρία. 10

11 4. Ροδολάκης, Ν. (1997). Από την πολεοδομία-χωροταξία στην περιφερειακή ανάπτυξη. Θεσσαλονίκη: Τομέας Συγκοινωνιών και Οργάνωσης, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών ΑΠΘ. 5. Κουρλιούρος, Η. (2001). Διαδρομές στις θεωρίες του χώρου (οικονομικές γεωγραφίες της παραγωγής και της ανάπτυξης). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 6. Πολύζος, Σ. (2011). Περιφερειακή ανάπτυξη. Αθήνα: Κριτική. 7. Δαουτόπουλος, Γ. (2005). Τοπική ανάπτυξη (5η έκδ). Θεσσαλονίκη: χ.ε. 8. Derruau, M. (2001). Ανθρωπογεωγραφία. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης. 9. Ανδρικοπούλου, Ε., Γιαννακού, Α., Καυκαλάς, Γ., & Πιτσιάβα- Λατινοπούλου, Μ. (2007). Πόλη και πολεοδομικές πρακτικές (για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη). Αθήνα: Κριτική. 10. Γιαουτζή, Μ., & Στρατηγέα, Α. (2011). Χωροταξικός σχεδιασμός (θεωρία και πράξη). Αθήνα: Κριτική. 11. Μαρμαράς, Ε. (2002). Σχεδιασμός και οικιστικός χώρος (θεωρητικές προσεγγίσεις και όψεις της ελληνικής αστικής γεωγραφίας). Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 12. Δούκας, Ι., Ροδολάκης, Ν., & Σαββαίδης, Π. (2007). Διαχείριση γης και εγκαταστάσεων [σημειώσεις ΠΜΣ «Διοίκηση και Διαχείριση Τεχνικών Έργων»]. Θεσσαλονίκη: χ.ε. 13. Μουρτσιάδης, Α. (2012). Βιομηχανικές και επιχειρηματικές περιοχές: χωροθέτηση πολεοδόμηση περιβαλλοντικός σχεδιασμός. Αθήνα: Σταμούλης. 14. Παπαδασκαλόπουλος, Α., & Χριστοφάκης, Μ. (2009). Περιφερειακός προγραμματισμός. Αθήνα: Παπαζήση. 15. Θεοδωρίδου, Λ., & Καριώτου, Γ. (2010). Αστικοί μετασχηματισμοί και πολεοδομικές εφαρμογές. Θεσσαλονίκη: Δίσιγμα. 16. Παναγιωτόπουλος, Ε, & Καριώτης, Γ. (2009). Πολεοδομικές εφαρμογές (πράξη εφαρμογής, πολεοδομική μελέτη, κτηματογράφηση). Αθήνα: Ίων. 17. Ίδρυμα Σάκη Καράγιωργα. (2010). Χώρος, πόλη και εξουσία στη νεωτερικότητα (Η. Γεωργαντάς και Θ. Γκιούρας, Μτφρ., Επιμ.). Αθήνα: Σαββάλας. 11

12 Συμπληρωματικές βιβλιογραφικές αναφορές: 18. Χριστοφάκης, Μ. (2001). Τοπική ανάπτυξη και περιφερειακή πολιτική. Αθήνα: Παπαζήση. 19. Προβατάς, Δ. (2003). Ολοκληρωμένη ανάπτυξη της υπαίθρου. Ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αθήνα: Παπαζήση. 20. Καραγκούνης, Β. Α. (2007). Κοινοτική εργασία και τοπική ανάπτυξη: μια πιλοτική παρέμβαση στο Δήμο Αιγείρου Θράκης [διδακτορική διατριβή]. Ξάνθη: ΔΠΘ. Σημειώσεις, παρουσιάσεις: Οι περισσότερες διαλέξεις που γίνονται στο πλαίσιο του μαθήματος, συνοδεύονται από παρουσιάσεις σε powerpoint και κάποιο έντυπο υλικό, που συνήθως διατίθεται στους φοιτητές. Ενδεικτικά αναφέρονται εδώ: 1. Νανιόπουλος, Α. (1987). Περιφερειακή ανάπτυξη. 2. Πασχαλίδης, Α. (1990). Χωροθετικές δραστηριότητες. 6.3 Νομοθεσία και θεσμοθετημένα Χωροταξικά και Περιφερειακά Πλαίσια 1. Νομοθεσία πολεοδομικού σχεδιασμού 2. Νομοθεσία χωροταξικού σχεδιασμού 3. Χωροταξικός σχεδιασμός περιφερειακού επιπέδου 4. Χωροταξικός σχεδιασμός κατωτέρου της περιφέρειας επιπέδου 5. Προστασία περιβάλλοντος 12

13 6.4 Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) : 1. Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ) 2. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον Αειφόρος Ανάπτυξη 3. Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας 4. Προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας 5. Αγροτική Ανάπτυξη 6. Νέα Προγραμματική Περίοδος για την Πολιτική της Συνοχής

14 6.5 Συνιστώμενοι ιστότοποι Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης ΕΕΤΑΑ Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης Πληροφόρηση-Επιμόρρωση-Αυτοδιοίκηση Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας Αυτοδιοίκηση Δημόσια δεδομένα, ανοικτά δεδομένα Οργανισμό Κτηματολογίου και Χαρτογραφήσεων Ελλάδας Κτηματολόγιο Α.Ε Εθνική Χαρτοθήκη Ελληνική Εταιρία Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος Ευρωπαϊκή Επιτροπή Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ελλάδα Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο Υπηρεσία Επίσημων Εκδόσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης Επιτροπή Περιφερειών Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων Θεσσαλία, Περιφερειακή Εταιρία Αγροτικής 14

15 city.gr/ goura.gr/ Ανάπτυξης Εταιρία προστασίας Πρεσπών Αναπτυξιακή Εταιρία Θεσσαλονίκης Αναπτυξιακή Δυτικής Μακεδονίας Αναπτυξιακή Ηρακλείου Αναπτυξιακή Καβάλας Αναπτυξιακή Καρδίτσας Αναπτυξιακή Τρικάλων Αναπτυξιακή Νότιου Ηπείρου Αμβρακικού Αναπτυξιακή Κιλκίς Δήμος Καρδίτσας Δήμος Ανάβρα Μαγνησίας 15