Τα σημαντικότερα πλατανοδάση της Ευρώπης σε άμεσο κίνδυνο: η ραγδαία εξάπλωση του μύκητα Ceratocystis platani στην περιοχή Ιωαννίνων

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Τα σημαντικότερα πλατανοδάση της Ευρώπης σε άμεσο κίνδυνο: η ραγδαία εξάπλωση του μύκητα Ceratocystis platani στην περιοχή Ιωαννίνων"

Ναθάμ Ζωγράφος
7 χρόνια πριν
Προβολές:

ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΗΠΕΙΡΟΥ - ΔΥΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΔΑΣΩΝ & ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Δ/ΝΣΗ ΔΑΣΩΝ Π.Ε. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΔΑΣΑΡΧΕΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Τα σημαντικότερα πλατανοδάση της Ευρώπης σε άμεσο κίνδυνο: η ραγδαία εξάπλωση του μύκητα Ceratocystis platani στην περιοχή Ιωαννίνων Δρ.

1 ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΗΠΕΙΡΟΥ - ΔΥΤ. ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΔΑΣΩΝ & ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ Δ/ΝΣΗ ΔΑΣΩΝ Π.Ε. ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΔΑΣΑΡΧΕΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ Τα σημαντικότερα πλατανοδάση της Ευρώπης σε άμεσο κίνδυνο: η ραγδαία εξάπλωση του μύκητα Ceratocystis platani στην περιοχή Ιωαννίνων Δρ. Ρήγας Τσιακίρης, Σπυριδούλα Ζώη M.Sc., Γεώργιος Λεοντάρης, Σταυρούλα Σέλη & Χρήστος Λαγός 7 ο Πανελλήνιο Οικολογικό Συνέδριο: «Οικολογία: συνδέοντας συστήματα, κλίμακες και ερευνητικά πεδία» Μυτιλήνη, 9-12 Οκτωβρίου 2014

2 Εισαγωγή Platanus orientalis : ένα είδος με περιορισμένη εξάπλωση στην Ε. Ε. Χάρτης από: Βοratynski, A., Browicz, K. & Zieliński, J Η χώρα μας υπεύθυνη για τη διατήρηση του οικοτόπου στην Ε. Ε. ( 92C0)

3 Εισαγωγή Tα πλατάνια και τα πλατανοδάση της Ελλάδας έχουν ξεχωριστή σημασία: 1. Ιστορική 2. Κοινωνική 3. Θρησκευτική 4. Περιβαλλοντική 5. Οικονομική 6. Τουριστική 7. Βιοποικιλότητα 8. Αισθητική

4 Εισαγωγή Πολλά πλατάνια, κατέχοντας ξεχωριστή θέση στην ζωή μας, προστατεύονται επιπλέον με ειδικό καθεστώς από την πολιτεία

5 Εισαγωγή Ο μύκητας του μεταχρωματικού έλκους του πλατάνου Είναι ασκομύκητας Ενδημικός της Β. Αμερικής (Ceratocystis platani) Είναι «τραυματοπαράσιτο» Ήρθε στην Ευρώπη με πολεμικό υλικό το Β παγκόσμιο πόλεμο Είναι θανατηφόρος για τον ανατολικό πλάτανο Μεταφέρεται κυρίως με τον άνθρωπο

6 Εισαγωγή Τρόποι μετάδοσης της ασθένειας 1. Ο άνθρωπος : ο κύριος φορέας 2. Συνάψεις στο ριζικό σύστημα 3. μεταφορά με το νερό στα φυσικά οικοσυστήματα και με έντομα

7 Εισαγωγή Πιθανές αιτίες προσβολής 13% 9% 11% 40% 13% 14% Χωματουργικές εργασίες Παρόδιο Κλάδεμα Εργασίες Εξωραϊσμού Γειτνίαση με άρρωστα Τυχαία πλήγωση Άγνωστο

8 Χωρικός Χωρικόςεντοπισμός εντοπισμός Αποτελέσματα: Χωρικός εντοπισμός της ασθένειας και εξέλιξη της εξάπλωσης ανά έτος Εντοπισμός 2014 & στην Αλβανία

9 Η κατάσταση στην Αλβανία δείχνει εκτός ελέγχου!

Η κατάσταση στα Γιάννενα και την Ήπειρο Στην περιοχή του Δασαρχείου Ιωαννίνων έχει μέχρι σήμερα εντοπισθεί: Και στα δύο (2) Εθνικά Πάρκα: Σε πέντε (5) υδρολογικές λεκάνες: 1. Λούρος, 2. Άραχθος 3.

10 Η κατάσταση στα Γιάννενα και την Ήπειρο Στην περιοχή του Δασαρχείου Ιωαννίνων έχει μέχρι σήμερα εντοπισθεί: Και στα δύο (2) Εθνικά Πάρκα: Σε πέντε (5) υδρολογικές λεκάνες: 1. Λούρος, 2. Άραχθος 3. Καλαμάς, 4. Παμβώτιδα, 5. Δρύνος, (& Αώος, Αχέροντας) & στην Αλβανία. 1. Ε.Π. Βόρειας Πίνδου, 2. Ε.Π. Τζουμέρκων, Περιστερίου και χαράδρας Αράχθου & στην περιοχή Οικοανάπτυξης Λίμνης Παμβώτιδας Στενά και Εκβολές Προστ. περιοχής Καλαμά και Αχέροντα

11 Τι μέτρα έχουν ληφθεί μέχρι τώρα: Α. Εκτενής & συνεχής ενημέρωση του δασικού προσωπικού, υπηρεσιακών παραγόντων, επιστημονικής κοινότητας & τοπικής κοινωνίας με Σύγκλιση ενημερωτικών συναντήσεων και από κοινού επισκοπήσεις με υπαλλήλους από το φυτο/κό εργαστήριο του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Διοργάνωση 4 ημερίδων για την ενημέρωση κοινού, δασικών συνεταιρισμών και την ευαισθητοποίησή τους σε θέματα φυτοϋγείας (έκδοση μητρώων & φυτοϋγειονομικών διαβατηρίων, κλπ.) Εκτενής ενημέρωση εμπλεκόμενων φορέων σε δύο συσκέψεις (Περιφέρεια, ΟΤΑ, Δήμοι, Τοπικές Κοινότητες, ΔΕΔΗΕ, Εργολάβοι, Κατασκευαστικές εταιρείες, Φορείς Προστατευόμενων Περιοχών κλπ.) Δημιουργία ενημερωτικού ιστότοπου σε κεντρική θέση στη ιστοσελίδα της Αποκ. Διοίκησης Ηπείρου Δυτικής Μακεδονίας Ενημέρωση του κοινού με επάλληλα άρθρα & συνεντεύξεις στα τοπικά και εθνικά ΜΜΕ καθώς και στην τοπική τηλεόραση Σήμανση με πινακίδες ενημέρωσης των δέντρων στις περιοχές με μολυσμένα άτομα πλατάνου

12 Β. Λήψη μέτρων για τον περιορισμό της εξάπλωσης της ασθένειας: Έκδοση της με αριθ. 38/2010 ΔΑΔ σχετικά με τη ρύθμιση υλοτομίας πλατάνων Σύνταξη θεματικών χαρτών με τις εστίες προσβολής, τις εστιακές ζώνες (ακτίνας 100μ.) και τις ζώνες ασφαλείας (ακτίνας 1.000μ.) Σύνταξη και εκτέλεση μελέτης εργασιών αντιμετώπισης της ασθένειας σε επιλεγμένες περιοχές προϋπολογισμού το με ,00 ( & το 2014 με ) Διατύπωση συγκεκριμένων περ/κών όρων & περιορισμών κατά τη διαδικασία γνωμοδότησης της υπηρεσίας μας στις Α.Ε.Π.Ο. έργων που αδειοδοτούνται σε μολυσμένες περιοχές εξάπλωσης του πλατάνου Συνεργασία με εμπλεκόμενες υπηρεσίες για την παρακολούθηση της ασθένειας, με έμφαση στις απαλλοτριωμένες ζώνες επαρχιακού και εθνικού οδικού δικτύου και σε κοινόχρηστους χώρους (π.χ. πάρκα αναψυχής, προαύλια εκκλησιών, πλατείες κτλ.) Συνεχείς επισκοπήσεις, διενέργεια μακροσκοπικών ελέγχων σε πλατανοδάση του νομού αλλά και σε μεμονωμένα άτομα πλατάνου με συλλογή και ταχύτατη αποστολή δειγμάτων για εργαστηριακό έλεγχο

13 Καθορισμός «ζωνών» έτους 2013 Α.Π. 4581/181/2013 (ΑΔΑ: ΒΕΤΨΟΡ1Γ-ΘΕΠ) Παράδειγμα: θέση «Ράϊκο Δερβένια & Πάρκο Αγρότισσας» Δήμου Ζίτσας Εστίες προσβολής & ζώνες: Θέσεις: 7, Εστιακές ζώνες = 100μ. Ζώνες ασφαλείας = 1χλμ.

14 Γ. Άμεσα προληπτικά μέτρα αναχαίτισης της εξάπλωσης με επεμβάσεις: 1. Ξηράνσεις μολυσμένων δέντρων με χρήση ζιζανιοκτόνων 2. Κοπή και επιτόπου καύση των νεκρών δέντρων 3. Απολύμανση περιοχής επέμβασης και εργαλείων/μηχανημάτων 4. Παρακολούθηση απονεκρωμένων δέντρων & περιοχών «καραντίνας»

15 Πρώτα συμπεράσματα : Η ασθένεια εξαπλώνεται με εντυπωσιακά ραγδαίο ρυθμό Αποτελεί τη μεγαλύτερη σύγχρονη απειλή για τους δασικούς πόρους της Ηπείρου, τα παραποτάμια οικοσυστήματά της και τα 5 Εθνικά Πάρκα της Η σοβαρότητα των επιπτώσεων (π.χ. οικονομικών, περιβαλλοντικών κ.α.) έχει υποεκτιμηθεί σοβαρά μέχρι σήμερα από τις διάφορες εμπλεκόμενες υπηρεσίες (κυρίως ΟΤΑ) Η ελληνική πολιτεία φαίνεται να κωλυσιεργεί, ενώ χρειάζεται άμεση κινητοποίηση και συντονισμένη δράση Οι πιλοτικές προσπάθειες περιορισμού είχαν μεγάλη επιτυχία, υπάρχει πλέον πολύτιμη εμπειρία στην εφαρμογή μέτρων περιορισμού, ενώ υπάρχει δυνατότητα αυτοχρηματοδότησης των δράσεων Ο έγκαιρος εντοπισμός είναι η σημαντικότερη παράμετρος επιτυχίας, χρειάζονται όμως άμεσες ενέργειες πριν η ασθένεια πάρει εκρηκτικές διαστάσεις και η εξάπλωσή της γίνει ανεξέλεγκτη (π.χ. παραποτάμια δάση)

16 Προτάσεις 1. Άμεση Σύνταξη Εθνικού και Ευρωπαϊκού Σχεδίου Δράσης (συμμετοχή ΥΠΕΚΑ, Α.Δ.Η.-Δ.Μ., Αλβανικών αρχών εντός του 2014 στα Ιωάννινα) με: Ευρεία σύσκεψη όλων των συναρμόδιων φορέων &αλληλοενημέρωση, διακρατική συνεργασία σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για συντονισμό δράσεων, επίσκεψη σε κατεστραμμένα πλατανοδάση της γείτονας χώρας για άμεση καταγραφή της σοβαρότητας της κατάστασης εκεί 2. Χαρακτηρισμό του παθογόνου ως Εισβολικού Οργανισμού, πανευρωπαϊκή δράση Χρηματοδότηση από το περιφερειακό ταμείο ανάπτυξης με μέσα, υλικά και προσωπικό (ευρωπαϊκά & εθνικά κονδύλια, υπάρχουν δυνατότητες τοπικά ακόμη και για αυτοχρηματοδότηση!) 3. Εκστρατεία ενημέρωσης (εθνικής και διακρατικής εμβέλειας) με: Δημιουργία τηλεοπτικού ενημερωτικού υλικού (ΓΕΩΤΕΕ), Χρήση των εθνικών και τοπικών ΜΜΕ (συνεντεύξεις κτλ) Έκδοση ενημερωτικού υλικού (φυλλάδια, αφίσες, αυτοκόλλητα κτλ.) Δημιουργία ειδικού λογότυπου Αρθογραφία, συνεντεύξεις, διαδίκτυο Σήμανση προσβεβλημένων δέντρων και περιοχών 4. Ερευνητικές προτεραιότητες,: Αναζήτηση γενετικά ανθεκτικών ατόμων, πληθυσμιακή ανάλυση ευπάθειας, εντοπισμός περιοχών προτεραιότητας διατήρησης, σποροπαραγωγοί κήποι, ex situ managment Εργαστηριακή δημιουργία ανθεκτικών φυτών, κατάλληλου μυκητοκτόνου, υποπαθογόνο; Γενετική χαρτογράφηση, εντοπισμός πυρήνα εξάπλωσης, κοινωνικο-οικονομική μελέτη Πειραματικές παρεμβάσεις νέου τύπου όπου η ασθένεια έχει πάρει διαστάσεις

17 Η εργασία αυτή αποτελεί προϊόν συλλογικής προσπάθειας Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλουμε: Τους Δρ. Π. Τσόπελα και Νικολέτα Σουλιώτη, ερευνητές του ΕΛΓΟ- «ΔΗΜΗΤΡΑ» Τον Γεώργιο Κοράκη, Επίκουρο Καθηγητή Δασικής Βοτανικής στο Τμήμα Δασολογίας και Διαχείρισης Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης για την παροχή του χάρτη εξάπλωσης του είδους στην Ελλάδα Τους Τουφίδη Πανταζή, συνάδελφο γεωπόνο του Τμ. Αγροτικών Υποθέσεων της Α.Δ.Η.Δ.Μ. και τον Χαριτάκη Παπαϊωάννου, Βιολόγο για τις πληροφορίες και τις εικόνες που μας παρείχαν σχετικά με την εξάπλωση της ασθένειας στην Αλβανία Ευχαριστούμε πολύ

Σχετικά έγγραφα

ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΡΟΚΑΤΑΡΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ - ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΟ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΡΗΤΗΣ ΠΡΟΚΑΤΑΡΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ - ΓΕΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΜΕΤΡΩΝ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΕΞΑΠΛΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟΥ ΡΥΓΧΩΤΟΥ ΣΚΑΘΑΡΙΟΥ ΤΩΝ