ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΑΥΤΙΣΜΟΥ

Transcript

1 ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΒΑΣΙΣΜΕΝΗ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΑΥΤΙΣΜΟΥ Κατευθυντήριες Γραμμές Πρακτικής για Αρχές που Χρηματοδοτούν και Διαχειρίζονται την Υγειονομική Περίθαλψη Ελληνική µετάφραση (Ιανουάριος 2017): Κατερίνα ούναβη, PhD, BCBA-D, Bασισµένη στο πρωτότυπο (εκδ. 2.0, 2014) Προειδοποίηση : Αυτή η µετάφραση προσφέρεται ως γενική κατευθυντήρια γραµµή. Λεπτές διαφορές στις αποχρώσεις εννοιών µπορεί να έχουν επίπτωση στην επιλογή των όρων. Η ΕΠΑΣ δεν υποστηρίζει ούτε εγγυάται την ακρίβεια των µεταφρασµένων εκδόσεων των εγγράφων της ΕΠΑΣ. Disclaimer: This translation is offered as a general reference. Nuances in translation may impact the selection of terminology. The BACB does not warrant or guarantee the accuracy of translated versions of BACB documents. ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ

2 Αυτά τα κριτήρια παρέχονται μόνο για σκοπούς πληροφόρησης και δε συνιστούν επαγγελματική ή νομική συμβουλή. Υπάρχουν πολλές μεταβλητές που επηρεάζουν και κατευθύνουν την επαγγελματική παροχή υπηρεσιών Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς (ΕΑΣ). Η ΕΠΑΣ και οι συγγραφείς αυτών των κριτηρίων δεν αποδέχονται καμία υποχρέωση ή ευθύνη για την εφαρμογή αυτών των κριτηρίων στην παροχή υπηρεσιών ΕΑΣ. Τα κριτήρια που παρουσιάζονται σε αυτό το έγγραφο αντανακλούν την κοινή αποδοχή ενός αριθμού ειδικών επί του αντικειμένου αλλά δεν αποτελούν τη μόνη αποδεκτή πρακτική. Αυτά τα κριτήρια επίσης δεν εκφράζουν ή δημιουργούν οποιαδήποτε σχέση μεταξύ εκείνων που συμμετείχαν στην ανάπτυξή τους. Η ΕΠΑΣ δε διαβεβαιώνει ούτε εγγυάται ότι αυτά τα κριτήρια θα εφαρμοστούν ή ότι θα έπρεπε να εφαρμοστούν σε όλα τα πλαίσια. Αντ αυτού, αυτά τα κριτήρια προσφέρονται σαν μία πηγή πληροφόρησης που θα έπρεπε να λαμβάνεται υπόψη σε συνεργασία με τους γονείς, με αναλυτές συμπεριφοράς, ρυθμιστικούς φορείς και αρχές που χρηματοδοτούν και διαχειρίζονται την υγειονομική περίθαλψη. Πνευματική ιδιοκτησία 2014 της Επιτροπής Πιστοποίησης Αναλυτών Συμπεριφοράς, ΕΠΕ. ( ΕΠΑΣ ), έκδ. 2.0 Ηλεκτρονικά και/ή έντυπα αντίγραφα μέρους ή του συνόλου αυτού του έργου μπορούν να παραχθούν για προσωπικούς, επιμορφωτικούς ή δημόσιας πολιτικής σκοπούς, με την προϋπόθεση αυτά τα αντίγραφα να μη γίνονται ή διανέμονται για όφελος ή εμπορικό κέρδος. Όλα τα αντίγραφα, ανεξάρτητα από το μέσο, πρέπει να περιλαμβάνουν αυτήν την παρατήρηση στην πρώτη σελίδα. Περικοπές που περιλαμβάνουν την πρέπουσα αναφορά επιτρέπονται, εφόσον η αναφορά περιλαμβάνει Πνευματική ιδιοκτησία 2014 από την Επιτροπή Πιστοποίησης Αναλυτών Συμπεριφοράς, ΕΠΕ. ( ΕΠΑΣ ) με επιφύλαξη παντός δικαιώματος. Όλες οι άλλες χρήσεις και/ή διανομές με οποιοδήποτε μέσο απαιτούν προηγούμενη γραπτή άδεια της ΕΠΑΣ, διαθέσιμη από το info@bacb.com. 2

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΜΕΡΟΣ 1: Επισκόπηση Ενότητα 1: Σύνοψη 3 Ενότητα 2: Διαταραχή Φάσματος Αυτισμού και Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς. 5 Ενότητα 3: Εκτιμήσεις..6 ΜΕΡΟΣ 2: Μοναδικά χαρακτηριστικά Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς Ενότητα 1: Εκπαίδευση και Πιστοποίηση Αναλυτών Συμπεριφοράς. 7 Ενότητα 2: Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς στη Θεραπεία της Διαταραχής Φάσματος Αυτισμού.. 11 Ενότητα 3: Αξιολόγηση, Διατύπωση Στόχων Θεραπείας και Μέτρηση της Προόδου του Πελάτη.18 Ενότητα 4: Έγκριση Υπηρεσιών και Δοσολογία..21 Ενότητα 5: Κλιμακωτά Μοντέλα Παροχής Υπηρεσιών και Τεχνικοί Συμπεριφοράς...25 Ενότητα 6: Εποπτεία Περιστατικών...29 Ενότητα 7: Δουλεύοντας με τα Άτομα που Παρέχουν Φροντίδα και Άλλους Επαγγελματίες..34 Ενότητα 8: Ολοκλήρωση, Σχεδιασμός Μετάβασης και Συνέχιση της Περίθαλψης..37 ΜΕΡΟΣ 3: Παραρτήματα ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: Απαιτήσεις Επιλεξιμότητας για Πιστοποίηση από την ΕΠΑΣ.. 38 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β: Επιλεγμένη Βιβλιογραφία ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ: Υποσημειώσεις

4 ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΣΥΝΟΨΗ ΜΕΡΟΣ Ι: Επισκόπηση Ο σκοπός αυτού του εγγράφου είναι ενημερωτικός ως προς τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τη χρήση της Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς (ΕΑΣ) στην αντιμετώπιση ιατρικά αναγκαίων συνθηκών, έτσι ώστε να αναπτύξουμε, διατηρήσουμε ή αποκαταστήσουμε στο μεγαλύτερο εφαρμόσιμο βαθμό, τη λειτουργία των ατόμων με Διαταραχή Φάσματος Αυτισμού (ΔΦΑ) με τρόπους που να είναι αποτελεσματικοί αλλά επίσης και οικονομικά αποδοτικοί. 1 Το έγγραφο βασίζεται στα καλύτερα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία και την κλινική εκτίμηση ειδικών αναφορικά με τη χρήση της ΕΑΣ σαν μια συμπεριφορική θεραπεία για την προαγωγή της υγείας των ατόμων που έχουν διαγνωστεί με ΔΦΑ. Οι κατευθυντήριες γραμμές έχουν στόχο να είναι μία σύντομη και φιλική στο χρήστη εισαγωγή στην παροχή υπηρεσιών ΕΑΣ για τη ΔΦΑ. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές έχουν συνταχθεί για τις αρχές που χρηματοδοτούν και διαχειρίζονται την περίθαλψη, όπως μεταξύ άλλων ασφαλιστικές εταιρείες, κυβερνητικά προγράμματα υγείας, εργαζόμενους. Οι κατευθυντήριες γραμμές μπορούν επίσης να φανούν χρήσιμες σε καταναλωτές, παρόχους υπηρεσιών και ρυθμιστικούς φορείς. Αυτό το έγγραφο παρέχει κλινικές κατευθυντήριες γραμμές και άλλες πληροφορίες σχετικά με την ΕΑΣ σαν θεραπεία για τη ΔΦΑ. Σαν μια συμπεριφορική θεραπεία για την προαγωγή της υγείας, η ΕΑΣ περιλαμβάνει έναν αριθμό από μοναδικά κλινικά και πρακτικά συστατικά. Συνεπώς, είναι σημαντικό αυτοί που επιφορτίζονται με την κατασκευή ενός δικτύου παρόχων να κατανοούν αυτά τα μοναδικά χαρακτηριστικά της ΕΑΣ. Αυτή είναι η δεύτερη έκδοση αυτού του εγχειριδίου υποστήριξης και θα συνεχίσει να επικαιροποιείται περιοδικά για να αντανακλά τις αλλαγές στην κλινική πρακτική και στα ερευνητικά ευρήματα. Επιπρόσθετες αναφορές και πληροφορίες μπορούν να βρεθούν στα παραρτήματα. 4

5 ΕΝΟΤΗΤΑ 2: ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΑΥΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ 1 Τι είναι η ΔΦΑ; Η ΔΦΑ χαρακτηρίζεται από ποικίλους βαθμούς δυσκολίας στην κοινωνική αλληλεπίδραση και τη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία και την παρουσία επαναλαμβανόμενης συμπεριφοράς και/ή περιορισμένων ενδιαφερόντων. 2 Λόγω της μεταβλητότητας και της φύσης της διαταραχής, δύο άτομα με διάγνωση ΔΦΑ δεν είναι τα ίδια σε σχέση με το πώς εκδηλώνεται η διαταραχή και με την επίδρασή της στην οικογένεια. Εξαιτίας της φύσης της διαταραχή, οι άνθρωποι με ΔΦΑ συχνά δεν αποκτούν την ικανότητα να λειτουργούν ανεξάρτητα χωρίς την κατάλληλη ιατρικά απαραίτητη αντιμετώπιση. 2 Τι είναι η ΕΑΣ; Η ΕΑΣ είναι ένας καλά ανεπτυγμένος επιστημονικός κλάδος μεταξύ των ανθρωπιστικών επαγγελμάτων που εστιάζεται στην ανάλυση, σχεδιασμό, εφαρμογή και αξιολόγηση των κοινωνικών και άλλων περιβαλλοντικών τροποποιήσεων για την παραγωγή σημαντικών αλλαγών στην ανθρώπινη συμπεριφορά. Η ΕΑΣ περιλαμβάνει τη χρήση άμεσης παρατήρησης, μέτρησης και λειτουργικής ανάλυσης των σχέσεων μεταξύ περιβάλλοντος και συμπεριφοράς. Η ΕΑΣ χρησιμοποιεί αλλαγές στα περιβαλλοντικά γεγονότα, συμπεριλαμβανομένων του πρότερου ερεθίσματος και των συνεπειών για να παράγει πρακτικές και αξιοσημείωτες αλλαγές στη συμπεριφορά. Αυτά τα σχετικά περιβαλλοντικά γεγονότα αναγνωρίζονται συχνά μέσω μιας ποικιλίας ειδικών μεθόδων αξιολόγησης. Η ΕΑΣ βασίζεται στο γεγονός ότι η συμπεριφορά ενός ατόμου καθορίζεται από παρελθόντα και τρέχοντα περιβαλλοντικά γεγονότα από κοινού με οργανικές μεταβλητές όπως η γενετική τους κληρονομιά και μεταβλητές φυσιολογίας. Συνεπώς, όταν εφαρμόζεται στη ΔΦΑ, η ΕΑΣ εστιάζεται στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της διαταραχής μεταβάλλοντας τα κοινωνικά και μαθησιακά περιβάλλοντα του ατόμου. Οι τρέχουσες κατευθυντήριες γραμμές καθορίζουν την ΕΑΣ σαν μία συμπεριφορική αντιμετώπιση για την προαγωγή της υγείας στη ΔΦΑ. Παρόλα αυτά, η ΕΑΣ έχει επίσης αποδειχθεί αποτελεσματική στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων μιας ποικιλίας καταστάσεων, συμπεριλαμβανομένων μεταξύ άλλων της οξείας καταστροφικής συμπεριφοράς, της χρήσης ουσιών, της άνοιας, των παιδιατρικών διαταραχών σίτισης και της τραυματικής εγκεφαλικής βλάβης. Η επιτυχής αντιμετώπιση των πυρηνικών ελλειμμάτων της ΔΦΑ και η ανάπτυξη ή αποκατάσταση των ικανοτήτων, τεκμηριωμένες σε εκατοντάδες προσεκτικά θεωρημένες μελέτες που δημοσιεύθηκαν τα 50 τελευταία χρόνια, έκαναν την ΕΑΣ το πρότυπο της περίθαλψης για την αντιμετώπιση των ΔΦΑ (δείτε Παράρτημα Β). 5

6 ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ Αυτό το έγγραφο περιέχει κατευθυντήριες γραμμές και συστάσεις που αντικατοπτρίζουν εδραιωμένα ερευνητικά ευρήματα και τις καλύτερες κλινικές πρακτικές. Ωστόσο, η εξατομικευμένη θεραπεία είναι ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό και αναπόσπαστο συστατικό της ΕΑΣ, το οποίο είναι ένας λόγος για τον οποίο έχει γίνει τόσο επιτυχής η αντιμετώπιση αυτής της ετερογενούς διαταραχής. Μερικά άτομα διαγνωσθέντα με ΔΦΑ έχουν συνυπάρχουσες παθήσεις, όπως μεταξύ άλλων πνευματική αναπηρία, επιληψία, ψυχιατρικές διαταραχές, χρωμοσωμικές ανωμαλίες, διαταραχές σίτισης, διαταραχές ύπνου, διαταραχές αφόδευσης, καταστροφική συμπεριφορά (για παράδειγμα, αυτοτραυματισμός, επιθετικότητα) και μία ποικιλία από άλλες παθήσεις που απαιτούν πρόσθετη ιατρική αντιμετώπιση. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές εφαρμόζονται σε άτομα διαγνωσθέντα με ΔΦΑ με αυτές τις συνυπάρχουσες παθήσεις, καθώς η έρευνα έχει εγκαθιδρύσει την ΕΑΣ ως αποτελεσματική και για αυτούς τους πληθυσμούς. Οι κατευθυντήριες γραμμές σε αυτό το έγγραφο αναφέρονται στη χρήση της ΕΑΣ σαν μία συμπεριφορική θεραπεία για την προαγωγή της υγείας που αποσκοπεί στο να αναπτύξει, διατηρήσει ή αποκαταστήσει, στο μεγαλύτερο πρακτικά βαθμό, τη λειτουργία ενός ατόμου με ΔΦΑ. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές δε θα έπρεπε να χρησιμοποιούνται για να μειώσουν τη διαθεσιμότητα, ποιότητα ή συχνότητα των τρεχόντων διαθεσίμων υπηρεσιών αντιμετώπισης που βασίζονται στην ΕΑΣ. Η κάλυψη της θεραπείας που βασίζεται στην ΕΑΣ για ΔΦΑ από αρχές που χρηματοδοτούν και διαχειρίζονται την υγειονομική περίθαλψη δε θα έπρεπε να υποσκελίζει τις ευθύνες εκπαιδευτικών ή κυβερνητικών οντοτήτων. Ο καθορισμός της ΕΑΣ σε ένα εκπαιδευτικό ή κυβερνητικό προγράμμα δε θα έπρεπε να υποσκελίζει την κάλυψη της ΕΑΣ από αρχές που χρηματοδοτούν και διαχειρίζονται την υγειονομική περίθαλψη. Η θεραπεία που βασίζεται στην ΕΑΣ δεν πρέπει να περιορίζεται εκ των προτέρων σε ειδικά πλαίσια αλλά αντ αυτού θα έπρεπε να παρέχεται σε εκείνα τα πλαίσια που αυξάνουν στο μέγιστο τα αποτελέσματα της θεραπείας για κάθε πελάτη ξεχωριστά. Αυτό το έγγραφο παρέχει κατευθυντήριες γραμμές μόνο σχετικά με τη θεραπεία που βασίζεται στην ΕΑΣ δεν καλύπτονται άλλες συμπεριφορικές θεραπείες υγείας. 6

7 ΜΕΡΟΣ ΙΙ: Μοναδικά χαρακτηριστικά Εφαρμοσμένης Ανάλυσης Συμπεριφοράς ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΑΛΥΤΩΝ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Η ΕΑΣ είναι μία ειδικευμένη συμπεριφορική θεραπεία υγείας και τα περισσότερα προπτυχιακά ή μεταπτυχιακά εκπαιδευτικά προγράμματα στην ψυχολογία, συμβουλευτική, κοινωνική εργασία ή άλλους τομείς της κλινικής άσκησης δεν παρέχουν σε βάθος εκπαίδευση σε αυτήν την επιστήμη. Συνεπώς, μία κατανόηση της διαδικασίας πιστοποίησης των Αναλυτών Συμπεριφοράς από την Επιτροπή Πιστοποίησης Αναλυτών Συμπεριφοράς (ΕΠΑΣ) μπορεί να βοηθήσει τα προγράμματα υγείας και τους συνδρομητές τους να αναγνωρίσουν εκείνους τους παρόχους που ανταποκρίνονται στις βασικές ικανότητες άσκησης της ΕΑΣ. Η επίσημη εκπαίδευση των επαγγελματιών πιστοποιημένων από την ΕΠΑΣ είναι παρόμοια με εκείνη άλλων ιατρικών και συμπεριφορικών επαγγελματιών υγείας. Δηλαδή, αρχικά εκπαιδεύονται ακαδημαϊκά και κατόπιν αρχίζουν να εργάζονται σε ένα εποπτευόμενο κλινικό πλαίσιο με πελάτες. Καθώς σταδιακά επιδεικνύουν τις απαραίτητες ικανότητες να διαχειριστούν σύνθετα κλινικά προβλήματα σε μία ποικιλία πελατών και ιατρικών πλαισίων γίνονται ανεξάρτητοι επαγγελματίες. Συνοπτικά, οι Αναλυτές Συμπεριφοράς υφίστανται μία αυστηρή σειρά εκπαίδευσης και επιμόρφωσης, που περιλαμβάνει μία ενδιάμεση περίοδο κατά την οποία εργάζονται κάτω από την άμεση εποπτεία ενός έμπειρου Αναλυτή Συμπεριφοράς. Πρέπει να σημειωθεί ότι άλλοι εγκεκριμένοι επαγγελματίες μπορεί να συμπεριλαμβάνουν την ΕΑΣ στην ιδιαίτερη δράση εκπαίδευσης και ικανότητάς τους. Επιπροσθέτως, ένα μικρό κομμάτι κλινικών μπορεί να έχουν αποκτήσει άδεια από άλλο επάγγελμα και επιπλέον να κατέχουν πιστοποίηση από την ΕΠΑΣ παρέχοντας πρόσθετη ένδειξη της φύσης και του βάθους της εκπαίδευσής τους στην ΕΑΣ. Αν και η χρηματοδότηση υγειονομικής περίθαλψης και η διαχείριση συμπεριφορικών θεραπειών υγείας εποπτευομένων από Αναλυτές Συμπεριφοράς είναι σχετικά πρόσφατη, οι Αναλυτές Συμπεριφοράς-όπως άλλοι πάροχοι ιατρικής και συμπεριφορικής περίθαλψης-βασίζονται σε στρατηγικές και διαδικασίες τεκμηριωμένες στη βιβλιογραφία που έχει αξιολογηθεί από ομοίους αναγνωρισμένα πρωτόκολλα θεραπείας και κλινικά πλαίσια λήψης αποφάσεων. Εκτιμούν συνεχώς την τρέχουσα κατάσταση του πελάτη και αναπροσαρμόζουν τις θεραπευτικές επιλογές βασιζόμενοι στα αποτελέσματα της άμεσης παρατήρησης και τα δεδομένα από μία σειρά άλλων εκτιμήσεων. Οι Αναλυτές Συμπεριφοράς επίσης ζητούν και ενσωματώνουν πληροφορίες από τον πελάτη και τα μέλη της οικογένειας και συντονίζουν τη θεραπεία με άλλους επαγγελματίες. Η Επιτροπή Πιστοποίησης Αναλυτών Συμπεριφοράς Η ΕΠΑΣ είναι ένα μη κερδοσκοπικό σωματείο που ιδρύθηκε για να ανταποκριθεί στις επαγγελματικές ανάγκες πιστοποίησης που αναγνωρίζονται από Αναλυτές Συμπεριφοράς, κυβερνήσεις και καταναλωτές υπηρεσιών ανάλυσης συμπεριφοράς. Η αποστολή της ΕΠΑΣ είναι να προστατεύσει τους καταναλωτές υπηρεσιών ανάλυσης συμπεριφοράς παγκοσμίως με τη 7

8 συστηματική εισαγωγή, προώθηση και διάδοση επαγγελματικών προτύπων. Η ΕΠΑΣ έχει εισαγάγει ομοιόμορφο περιεχόμενο, πρότυπα και κριτήρια για τη διαδικασία πιστοποίησης τα οποία είναι σχεδιασμένα για να ανταποκρίνονται: Στα νόμιμα πρότυπα που αναγνωρίζονται μέσω κρατικών, εθνικών και κατά περίπτωση νόμων Στα αποδεκτά πρότυπα για προγράμματα πιστοποίησης και Στην άριστη πρακτική και τα ηθικά πρότυπα του επαγγέλματος του αναλυτή συμπεριφοράς. Τα προγράμματα πιστοποίησης για ΠΑΣ και ΠβΑΣ είναι αυτή τη στιγμή επικυρωμένα από την Εθνική Επιτροπή για Πιστοποίηση Υπηρεσιών (National Commission for Certifying Agencies-NCCA), το διαπιστευμένο τμήμα του Ινστιτούτου για την Πιστοποίηση της Αριστείας (Institute for Credentialing Excellence). H NCCA επιθεωρεί και επιβλέπει όλες τις πλευρές που σχετίζονται με τη διασφάλιση της ανάπτυξης και εφαρμογής των κατάλληλων διαδικασιών πιστοποίησης. Η ΕΠΑΣ πιστοποιεί και αναγνωρίζει επαγγελματίες σε τέσσερα επίπεδα: ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Εγγεγραμμένος Τεχνικός Συμπεριφοράς ΠΡΟΠΤΥΧΙΑΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Πιστοποιημένος βοηθός Αναλυτής Συμπεριφοράς ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Πιστοποιημένος Αναλυτής Συμπεριφοράς ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Πιστοποιημένος Αναλυτής Συμπεριφοράς- Διδακτορικού επιπέδου ΕΤΣ ΠβΑΣ ΠΑΣ ΠΑΣ-Δ Επαγγελματίες διαπιστευμένοι στα επίπεδα ΠΑΣ-Δ και ΠΑΣ ορίζονται ως Αναλυτές Συμπεριφοράς. Η ΕΠΑΣ απαιτεί οι ΠβΑΣ, ή Βοηθοί Αναλυτές Συμπεριφοράς, να εργάζονται υπό την εποπτεία ενός ΠΑΣ-Δ ή ΠΑΣ. Οι ΕΤΣ πρέπει να εργάζονται υπό την εποπτεία ενός ΠΑΣ-Δ, ΠΑΣ ή ΠβΑΣ. Σημείωση: Οι απαιτήσεις για την πιστοποίηση ΕΤΣ περιγράφονται στο Τμήμα 5 (Κλιμακωτά Μοντέλα Παροχής Υπηρεσιών και Τεχνικοί Συμπεριφοράς). Απαιτήσεις Καταλληλότητας για Αναλυτές Συμπεριφοράς και Βοηθούς Αναλυτές Συμπεριφοράς Οι υποψήφιοι που ανταποκρίνονται στο πτυχίο, τη θεωρητική κατάρτιση και τις απαιτήσεις καταλληλότητας εποπτευόμενης εμπειρίας που περιγράφονται στο επόμενο τμήμα επιτρέπεται να πάρουν μέρος στις εξετάσεις για ΠΑΣ ή ΠβΑΣ (δείτε την παρακάτω απεικόνιση). Κάθε εξέταση αναπτύσσεται επαγγελματικά για να ανταποκρίνεται στα αποδεκτά πρότυπα εξέτασης και βασίζεται στα αποτελέσματα μίας επίσημης ανάλυσης και επισκόπησης της εργασίας. Επιπροσθέτως, όλες οι εξετάσεις της ΕΠΑΣ προσφέρονται κάτω από συνθήκες ασφαλούς εξέτασης και διαχειρίζονται και βαθμολογούνται επαγγελματικά. 8

9 ΠΤΥΧΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΗ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΕΠΟΠΤΕΥΟΜΕΝΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Βασικές απαιτήσεις για πιστοποίηση από την ΕΠΑΣ Συνέχιση Εκπαίδευσης και Διατήρηση Πιστοποίησης Οι πιστοποιημένοι από την ΕΠΑΣ απαιτείται να επιβεβαιώνουν τη συμμόρφωσή τους με τους ηθικούς κα πειθαρχικούς κανόνες του οργανισμού (δες παρακάτω) σε διετή βάση και να παρέχουν 20 (ΠβΑΣ) ή 32 (ΠΑΣ, ΠΑΣ-Δ) ώρες συνεχούς εκπαίδευσης κάθε δύο χρόνια, εκ των οποίων 4 ώρες πρέπει να σχετίζονται με ηθικούς κανόνες. Οι οργανισμοί που απασχολούν Αναλυτές Συμπεριφοράς και βοηθούς Αναλυτές Συμπεριφοράς πρέπει να υποστηρίζουν και να παρέχουν αυτή την εκπαίδευση ανάλογα με τις ανάγκες. ΠβΑΣ ΠΑΣ ΠΑΣ-Δ 20 hours* 32 hours* *μονάδες συνεχούς εκπαίδευσης ανά 2 έτη Πειθαρχικές Διαδικασίες Όλοι οι πιστοποιημένοι πρέπει τακτικά να αναφέρουν οποιοδήποτε ζήτημα θα μπορούσε να επιδράσει στην ηθική τους συμμόρφωση. Οι ηθικές απαιτήσεις της ΕΠΑΣ βρίσκονται στο 9

10 Η ΕΠΑΣ χρησιμοποιεί ένα διαδικτυακό σύστημα παραπόνων μέσω του οποίου ο οργανισμός ειδοποιείται για πιθανές πειθαρχικές παραβιάσεις. Κάθε παράπονο εκτιμάται από το νομικό τμήμα της ΕΠΑΣ και κατόπιν, με βάση την αξιολόγησή του, προωθείται σε μία επιτροπή για επιθεώρηση και επεξεργασία. Τα μέλη της επιτροπής είναι ανώτεροι ΠΑΣ και ΠΑΣ-Δ που έχουν επιλεγεί για τη γνώση και την ανεξαρτησία τους και όταν είναι σκόπιμο περιλαμβάνει ένα μέλος από τον τόπο του πιστοποιημένου. Οι πειθαρχικές πράξεις για πιστοποιημένους περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων συμβουλευτική εποπτεία, υποχρεωτική συνεχή εκπαίδευση, διακοπή πιστοποίησης ή ανάκληση πιστοποίησης. Οι πειθαρχικές πράξεις που αποφασίζονται αναφέρονται δημόσια στο διαδίκτυο. Αδειοδότηση Αναλυτών Συμπεριφοράς Τα διαπιστευτήρια ή πρότυπα πιστοποίησης της ΕΠΑΣ είναι η υφιστάμενη βάση αδειοδότησης σε εκείνες της Πολιτείες των ΗΠΑ όπου οι αναλυτές συμπεριφοράς έχουν άδεια ασκήσεως του επαγγέλματος. Η θεμελίωση της αδειοδότησης στα διαπιστευτήρια της ΕΠΑΣ είναι αποδοτική και διασφαλίζει ότι κρίσιμες ικανότητες σχετικά με την πρακτική και την έρευνα επανεξετάζονται περιοδικά και επικαιροποιούνται από επαγγελματίες και ερευνητές. Άσχετα από το εάν χρησιμοποιούνται ως βάση για αδειοδότηση ή ως ανεξάρτητο διαπιστευτήριο, οι πιστοποιήσεις της ΕΠΑΣ αναγνωρίζονται σε εκείνες τις Πολιτείες στις οποίες έχουν θεσπιστεί νόμοι ασφαλιστικής μεταρρύθμισης καθώς επίσης και σε άλλες Πολιτείες. 10

11 ΕΝΟΤΗΤΑ 2: Η ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ ΤΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΑΥΤΙΣΜΟΥ Η Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς είναι μία καλά ανεπτυγμένη επιστήμη μεταξύ των επαγγελμάτων πρόνοιας με έναν ώριμο κορμό επιστημονικής γνώσης, εδραιωμένα κριτήρια επιστημονικά τεκμηριωμένης πρακτικής, σαφείς μεθόδους παροχής υπηρεσιών, αναγνωρισμένη εμπειρία και εκπαιδευτικές απαιτήσεις για πρακτική και αναγνωρισμένες πηγές προαπαιτούμενης εκπαίδευσης στα Πανεπιστήμια. Οι επαγγελματίες στην ΕΑΣ προσηλώνονται στην ειδική και περιεκτική χρήση των αρχών της μάθησης, συμπεριλαμβανομένης της κλασσικής και συντελεστικής μάθησης, για να κατευθύνουν τις ανάγκες των ατόμων με ΔΦΑ σε διάφορα πλαίσια. Οι υπηρεσίες παρέχονται και εποπτεύονται από Αναλυτές Συμπεριφοράς με ειδικότητα και επίσημη εκπαίδευση στην ΕΑΣ για την ειδική αντιμετώπιση των ΔΦΑ. 1 Αναγνωρίζοντας την ΕΑΣ Οι αρχές που χρηματοδοτούν και συντονίζουν την υγειονομική περίθαλψη πρέπει να είναι ικανές να αναγνωρίζουν τα ακόλουθα κεντρικά χαρακτηριστικά της ΕΑΣ: 1. Μία αντικειμενική αξιολόγηση και ανάλυση της κατάστασης του πελάτη παρατηρώντας πώς το περιβάλλον επηρεάζει τη συμπεριφορά του πελάτη, όπως καταδεικνύεται μέσω κατάλληλης συλλογής δεδομένων. 2. Τη σημασία που δίνεται στην κατανόηση του πλαισίου της συμπεριφοράς και την αξία αυτής για το άτομο, την οικογένεια και την κοινότητα. 3. Τη χρήση των αρχών και διαδικασιών της ανάλυσης συμπεριφοράς έτσι ώστε η υγεία, ανεξαρτησία και ποιότητα ζωής του πελάτη να βελτιώνονται. 4. Τη συνεπή, συνεχή και αντικειμενική αξιολόγηση και ανάλυση δεδομένων με σκοπό την ενημερωμένη λήψη κλινικών αποφάσεων. 2 Βασικά Στοιχεία Πρακτικής στην ΕΑΣ Τα τέσσερα κεντρικά χαρακτηριστικά που καταγράφονται παραπάνω πρέπει να είναι εμφανή κατά τη διάρκεια όλων των φάσεων αξιολόγησης και αντιμετώπισης με τη μορφή των εξής βασικών στοιχείων πρακτικής: 1. Περιεκτική αξιολόγηση που περιγράφει ειδικά επίπεδα συμπεριφοράς στη βασική επίδοση και κατευθύνει την επακόλουθη εγκαθίδρυση στόχων παρέμβασης 2. Έμφαση στην κατανόηση της παρούσας και μελλοντικής αξίας (ή κοινωνικής εγκυρότητας) των συμπεριφορών που αποτελούν στόχο της παρέμβασης 3. Πρακτική επικέντρωση στην εγκαθίδρυση μικρών μονάδων συμπεριφοράς οι οποίες συνεισφέρουν στην οικοδόμηση μεγαλύτερων, πιο αξιοσημείωτων αλλαγών στη λειτουργία που σχετίζονται με βελτιωμένη υγεία και επίπεδα ανεξαρτησίας 4. Συλλογή, ποσοτικοποίηση και ανάλυση δεδομένων άμεσης παρατήρησης των συμπεριφορικών στόχων κατά τη διάρκεια της παρέμβασης και της επαναληπτικής αξιολόγησης για μεγιστοποίηση και διατήρηση της προόδου σύμφωνα με τους στόχους της 11

12 παρέμβασης 5. Προσπάθειες να σχεδιαστεί, εγκαθιδρυθεί και διαχειριστεί το κοινωνικό και εκπαιδευτικό περιβάλλον έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι προβληματικές συμπεριφορές και να μεγιστοποιηθεί ο βαθμός προόδου σε όλους τους στόχους 6. Προσέγγιση της αντιμετώπισης προβληματικών συμπεριφορών που συνδέει τη λειτουργία (ή αιτία) της συμπεριφοράς με τις προγραμματισμένες στρατηγικές παρέμβασης 7. Χρήση ενός προσεκτικά δομημένου, εξατομικευμένου και λεπτομερούς συμπεριφορικοαναλυτικού προγράμματος παρέμβασης που χρησιμοποιεί την ενίσχυση και άλλες αρχές συμπεριφοράς και αποκλείει τη χρήση μεθόδων ή τεχνικών που στερούνται γενικής αποδοχής της αποτελεσματικότητάς τους με βάση τα στοιχεία που προκύπτουν από επιστημονικές δημοσιεύσεις σε άρθρα με αξιολόγηση από ομοίους 8. Χρήση πρωτοκόλλων παρέμβασης που εφαρμόζονται επανειλημμένα, συχνά και με συνέπεια σε όλα τα περιβάλλοντα μέχρι την πλήρωση των κριτηρίων ολοκλήρωσης της παρέμβασης 9. Έμφαση στη συνεχή και συχνή άμεση αξιολόγηση, ανάλυση και προσαρμογή του πλάνου παρέμβασης (από τον Αναλυτή Συμπεριφοράς) με βάση την πρόοδο του πελάτη όπως αυτή καθορίζεται από παρατηρήσεις και αντικειμενική ανάλυση δεδομένων 10. Άμεση υποστήριξη και εκπαίδευση των μελών της οικογένειας και άλλων εμπλεκομένων επαγγελματιών για την προαγωγή βέλτιστης λειτουργίας, γενίκευσης και διατήρησης των βελτιώσεων στη συμπεριφορά 11. Περιεκτική υποδομή για εποπτεία όλων των αξιολογήσεων και παρεμβάσεων από Αναλυτή Συμπεριφοράς 3 Μοντέλα Παρέμβασης Τα προγράμματα παρέμβασης που βασίζονται στην ΕΑΣ για τις ΔΦΑ ενσωματώνουν ευρήματα από εκατοντάδες εφαρμοσμένες μελέτες που εστιάζουν στην κατανόηση και αντιμετώπιση των ΔΦΑ και έχουν δημοσιευθεί σε περιδικά με αξιολόγηση από ομοίους σε μία περίοδο 50 ετών. Η παρέμβαση μπορεί να ποικίλει σε ένταση και διάρκεια, πολυπλοκότητα και έκταση των στόχων παρέμβασης και σε έκταση της άμεσης παρέμβασης που παρέχεται. Πολλές μεταβλητές, μεταξύ άλλων ο αριθμός, η πολυπλοκότητα και η ένταση των συμπεριφορικών στόχων και η ίδια η ανταπόκριση του πελάτη στην παρέμβαση, βοηθούν να καθορίσουμε ποιο μοντέλο είναι το πιο κατάλληλο. Παρότι υπάρχουν σε ένα συνεχές, αυτές οι διαφορές μπορούν σε γενικές γραμμές να κατηγοριοποιηθούν σε ένα από τα εξής δύο μοντέλα παρέμβασης: Εστιασμένη ή Περιεκτική Παρέμβαση βασισμένη στην ΕΑΣ. 3 Εστιασμένη Παρέμβαση ΕΑΣ Περιγραφή Υπηρεσιών Η εστιασμένη ΕΑΣ αναφέρεται στην παρέμβαση που παρέχεται απευθείας στον πελάτη για έναν περιορισμένο αριθμό συμπεριφορικών στόχων. Δεν περιορίζεται από ηλικία, γνωστικό επίπεδο ή συνυπάρχουσες συνθήκες. 12

13 Η εστιασμένη παρέμβαση ΕΑΣ μπορεί να περιλαμβάνει αύξηση κοινωνικά κατάλληλης συμπεριφοράς (για παράδειγμα, την αύξηση των κοινωνικών πρωτοβουλιών) ή Η εστιασμένη παρέμβαση μείωση προβληματικής συμπεριφοράς (για παράδειγμα, ΕΑΣ μπορεί να επιθετικότητας) ως πρωταρχικό στόχο. Ακόμα και όταν η περιλαμβάνει την αύξηση μείωση της προβληματικής συμπεριφοράς είναι ο πρωταρχικός στόχος, είναι κρίσιμο να στοχεύουμε επίσης κοινωνικά κατάλληλης στην αύξηση κατάλληλης εναλλακτικής συμπεριφοράς, συμπεριφοράς...ή τη επειδή η απουσία κατάλληλης συμπεριφοράς είναι συχνά μείωση προβληματικής ο προάγγελος σοβαρών διαταραχών συμπεριφοράς. Επομένως, τα άτομα που χρειάζονται να αποκτήσουν συμπεριφοράς. δεξιότητες (για παράδειγμα, επικοινωνία, ανεκτικότητα στην αλλαγή περιβάλλοντος και δραστηριοτήτων, αυτοεξυπηρέτηση, κοινωνικές δεξιότητες) είναι επίσης κατάλληλα για Εστιασμένη ΕΑΣ. Τα εστιασμένα προγράμματα ΕΑΣ είναι κατάλληλα για άτομα που α) χρειάζονται παρέμβαση μόνο για έναν περιορισμένο αριθμό σημαντικών λειτουργικών δεξιοτήτων ή β) έχουν τόσο οξεία προβλήματα συμπεριφοράς που η παρέμβαση σε αυτά θα έπρεπε να είναι προτεραιότητα. Παραδείγματα σημαντικών λειτουργικών δεξιοτήτων περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την εγκαθίδρυση ακολουθίας οδηγιών, τις δεξιότητες κοινωνικής επικοινωνίας, τη συμμόρφωση με ιατρικές και οδοντιατρικές διαδικασίες, τις υγιείς συνήθειες ύπνου, τις δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης, τις δεξιότητες ασφάλειας και τις δεξιότητες ανεξάρτητης ψυχαγωγίας (για παράδειγμα, κατάλληλη συμμετοχή σε οικογενειακές και κοινοτικές δραστηριότητες). Παραδείγματα σοβαρών προβλημάτων συμπεριφοράς που απαιτούν εστιασμένη παρέμβαση περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αυτοτραυματισμό, επιθετικότητα, απειλές, κατανάλωση μη βρώσιμων, φυγή, διαταραχές σίτισης, στερεοτυπική κινητική ή λεκτική συμπεριφορά, καταστροφή περιουσίας, συμπεριφορά εναντίωσης και αποδιοργανωτική ή δυσλειτουργική κοινωνική συμπεριφορά. Όταν ιεραρχείται η σειρά με την οποία θα αντιμετωπιστούν πολλαπλοί στόχοι της παρέμβασης, πρέπει να εξετάζονται τα παρακάτω: Συμπεριφορές που απειλούν την υγεία ή ασφάλεια του πελάτη ή άλλων ή που αποτελούν εμπόδιο στην ποιότητα ζωής (για παράδειγμα, σοβαρή επιθετικότητα, αυτοτραυματισμός, καταστροφή περιουσίας ή εναντίωση) Απουσία αναπτυξιακά κατάλληλων προσαρμοστικών, κοινωνικών ή λειτουργικών δεξιοτήτων που είναι θεμελιώδεις για τη διατήρηση υγείας, κοινωνικής ένταξης και αυξημένης ανεξαρτησίας (για παράδειγμα, χρήση τουαλέτας, ένδυση, σίτιση και συμμόρφωση με ιατρικές διαδικασίες). Όταν ο στόχος της παρέμβασης περιλαμβάνει την αύξηση κοινωνικά κατάλληλων συμπεριφορών, η παρέμβαση πρέπει να πραγματοποιείται είτε ατομικά ή σε μικρές ομάδες. Όταν πραγματοποιείται σε μικρές ομάδες, οι συνομήλικοι τυπικής ανάπτυξης ή τα άτομα με παρόμοια διάγνωση μπορούν να συμμετάσχουν στις συνεδρίες. Τα μέλη της αναλυτικο-συμπεριφορικής ομάδας μπορούν να καθοδηγήσουν τους πελάτες στις δοκιμές και την εξάσκηση συμπεριφορικών στόχων μεταξύ τους. Όπως συμβαίνει με κάθε παρέμβαση, ο προγραμματισμός της γενίκευσης των δεξιοτήτων εκτός της 13

14 συνεδρίας είναι σημαντικός. Όταν ο στόχος της παρέμβασης περιλαμβάνει τη μείωση σοβαρών προβληματικών συμπεριφορών, ο Αναλυτής Συμπεριφοράς θα καθορίσει ποιες καταστάσεις είναι πιθανότερο να προκαλέσουν προβληματική συμπεριφορά και, βασιζόμενος σε αυτήν την πληροφορία, θα αρχίσει να αναγνωρίζει τον πιθανό σκοπό αυτής (ή λειτουργία ). Αυτό ίσως απαιτεί τη διεξαγωγή διαδικασίας λειτουργικής ανάλυσης, έτσι ώστε να αποδειχθεί εμπειρικά η λειτουργία της προβληματικής συμπεριφοράς. Τα αποτελέσματα επιτρέπουν στον Αναλυτή Συμπεριφοράς να αναπτύξει το πιο αποτελεσματικό πρωτόκολλο παρέμβασης. Αφού αναγνωριστεί η λειτουργία της προβληματικής συμπεριφοράς, ο Αναλυτής Συμπεριφοράς θα σχεδιάσει ένα πρόγραμμα παρέμβασης που θα αλλοιώνει το περιβάλλον έτσι ώστε να μειωθεί το κίνητρο για την εκδήλωση προβληματικής συμπεριφοράς και/ή θα εγκαθιδρύσει μία νέα και πιο κατάλληλη συμπεριφορά που θα εξυπηρετεί την ίδια λειτουργία και κατά συνέπεια θα αντικαταστήσει την προβληματική συμπεριφορά. Σε μερικές περιπτώσεις, τα άτομα με ΔΦΑ επιδεικνύουν συνυπάρχουσες σοβαρές καταστροφικές διαταραχές συμπεριφοράς που χρήζουν εστιασμένης παρέμβασης σε πιο εντατικό περιβάλλον, όπως σε ειδικευμένα εντατικά εξωτερικά ιατρεία, κέντρα ημέρας, ιδρύματα ή νοσοκομειακά προγράμματα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, αυτές οι διαταραχές συμπεριφοράς λαμβάνουν ξεχωριστές και διαφορετικές διαγνώσεις (όπως, Διαταραχή Στερεοτυπικής Κίνησης με σοβαρή αυτοτραυματιστική συμπεριφορά). Οι υπηρεσίες ΕΑΣ που παρέχονται σε αυτά τα πλαίσια συνήθως απαιτούν υψηλότερη αναλογία προσωπικού ανά πελάτη (για παράδειγμα, 2 με 3 μέλη προσωπικού για κάθε πελάτη) και συνεχή καθοδήγηση από τον Αναλυτή Συμπεριφοράς. Επίσης, τέτοια προγράμματα παρέμβασης συχνά έχουν ειδικευμένους χώρους παρέμβασης (για παράδειγμα, δωμάτια παρέμβασης σχεδιασμένα για παρατήρηση και για την προστασία της ασφάλειας του πελάτη και του προσωπικού στο βαθμό του δυνατού). Περιεκτική Παρέμβαση ΕΑΣ Περιγραφή Υπηρεσιών Η Περιεκτική ΕΑΣ αναφέρεται στην παρέμβαση που στοχεύει πολλαπλούς εξελικτικούς τομείς που έχουν επηρεαστεί, όπως τον γνωστικό, επικοινωνιακό, κοινωνικό, συναισθηματικό και αυτόν της προσαρμοστικής λειτουργίας. Οι δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές, όπως η εναντίωση, ο παράφορος θυμός και η στερεοτυπία επίσης αποτελούν συνήθως στόχο της παρέμβασης. Παρότι υπάρχουν διαφορετικοί τύποι περιεκτικής παρέμβασης, ένα παράδειγμα είναι η πρώιμη εντατική συμπεριφορική παρέμβαση στην οποία ο πρωταρχικός στόχος είναι να γεφυρωθεί το κενό μεταξύ του επιπέδου λειτουργίας του πελάτη και αυτού των τυπικά αναπτυσσόμενων συνομηλίκων. Αυτά τα προγράμματα τείνουν να κυμαίνονται μεταξύ 30 και 40 ωρών παρέμβασης ανά εβδομάδα (συν την άμεση και έμμεση εποπτεία και την εκπαίδευση των ατόμων που παρέχουν φροντίδα). Αρχικά, αυτό το μοντέλο παρέμβασης συνήθως περιλαμβάνει 1 επαγγελματία ανά 1 πελάτη και σταδιακά συμπεριλαμβάνει μικρές ομάδες ανάλογα με τις ανάγκες. Η περιεκτική παρέμβαση μπορεί επίσης να είναι κατάλληλη για μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα με διάγνωση ΔΦΑ, ειδικά εάν αυτά επιδεικνύουν σοβαρές ή επικίνδυνες συμπεριφορές σε διάφορα πλαίσια. Αρχικά, η παρέμβαση προσφέρεται συνήθως σε δομημένες θεραπευτικές συνεδρίες, οι οποίες είναι ενσωματωμένες με πιο νατουραλιστικές μεθόδους ανάλογα με τις ανάγκες. Καθώς ο πελάτης κάνει πρόοδο και πληροί τα κριτήρια για να συμμετάσχει σε ευρύτερα ή διαφορετικά πλαίσια, πρέπει να 14

15 παρέχεται η παρέμβαση σε αυτά τα πλαίσια και στην ευρύτερη κοινότητα. Η εκπαίδευση των μελών της οικογένειας και άλλων ατόμων που παρέχουν φροντίδα στη διαχείριση των προβλημάτων συμπεριφοράς και στην αλληλεπίδραση με το άτομο με ΔΦΑ με θεραπευτικό τρόπο είναι κρίσιμο συστατικό αυτού του μοντέλου παρέμβασης. Συνήθη Συστατικά Προγράμματος Τα συστατικά της παρέμβασης πρέπει γενικά να εξάγονται από τους παρακάτω τομείς (σε αλφαβητική σειρά) δεξιότητες προσαρμογής και αυτοεξυπηρέτησης προσοχή και κοινωνική αναφορά γνωστική λειτουργία συμμετοχή στην κοινότητα δεξιότητες αντιμετώπισης και ανοχής καταστάσεων συναισθηματική ανάπτυξη οικογενειακές σχέσεις λόγος και επικοινωνία δεξιότητες παιχνιδιού και αναψυχής προ-ακαδημαϊκές δεξιότητες μείωση παρεμβατικών ή ακατάλληλων συμπεριφορών δεξιότητες ασφάλειας αυτοϋπεράσπιση και ανεξαρτησία αυτοδιαχείριση κοινωνικές σχέσεις επαγγελματικές δεξιότητες Για πληροφορίες σχετικά με την ένταση και διάρκεια της παρέμβασης για διάφορα είδη Περιεκτικών και Εστιασμένων παρεμβάσεων, δείτε την Ενότητα 4 (Επιτρεπτές Υπηρεσίες και Δοσολογία). 4 Παραλλαγές μέσα σε αυτά τα Μοντέλα Τα προγράμματα παρέμβασης μέσα σε αυτά τα μοντέλα ποικίλουν σε διάφορες προγραμματικές διαστάσεις, μεταξύ άλλων στο βαθμό στον οποίο είναι πρωταρχικά κατευθυνόμενα από τον πάροχο υπηρεσιών ή τον πελάτη (συχνά περιγράφονται ως δομημένα έναντι νατουραλιστικών ). Άλλες παραλλαγές περιλαμβάνουν το βαθμό στον οποίο οι συνομήλικοι ή οι γονείς συμπεριλαμβάνονται στην παροχή της παρέμβασης. Τέλος, κάποια διαφέρουν στο βαθμό στον οποίο θεωρούνται εμπορικό σήμα και διατίθενται εμπορικά. Οι αποφάσεις για το πώς να εφαρμοστούν αυτές οι διαφορετικές διστάσεις στα ατομικά προγράμματα παρέμβασης πρέπει να αντικατοπτρίζουν πολλές μεταβλητές, μεταξύ άλλων την υπάρχουσα ερευνητική βάση, την ηλικία του πελάτη, συγκεκριμένες πτυχές των συμπεριφορικών στόχων, το ρυθμό προόδου του πελάτη, την ύπαρξη προαπαιτούμενων δεξιοτήτων, και την ανάγκη πόρων για να υποστηριχθεί ή εφαρμογή του προγράμματος παρέμβασης σε διαφορετικά πλαίσια. 15

16 5 Χρησιμοποιούμενες Διαδικασίες ΕΑΣ σε αυτά τα Μοντέλα Ένας μεγάλος αριθμός διαδικασιών ΕΑΣ χρησιμοποιείται τακτικά στα μοντέλα που περιγράφηκαν προηγουμένως. Αυτές διαφέρουν μεταξύ τους στην πολυπλοκότητά τους, την ειδίκευση και το βαθμό στον οποίο σχεδιάστηκαν αρχικά για χρήση με άτομα που έχουν διαγνωσθεί με ΔΦΑ. Όλες βασίζονται στις αρχές της ΕΑΣ και χρησιμοποιούνται με ευελιξία ανάλογα με το συγκεκριμένο πρόγραμμα παρέμβασης του ατόμου και την ανταπόκριση αυτού στην παρέμβαση. Εάν μία διαδικασία ΕΑΣ ή συνδυασμός διαδικασιών ΕΑΣ δεν παράγει τα επιθυμητά αποτελέσματα, μία διαφορετική διαδικασία μπορεί να εφαρμοστεί συστηματικά και να αξιολογηθεί για την αποτελεσματικότητά της. Αυτές οι διαδικασίες περιλαμβάνουν διαφορετικούς τύπους ενίσχυσης και προγράμματα ενίσχυσης, διαφορική ενίσχυση, διαμόρφωση δράσης, δημιουργία συντελεστικής αλυσίδας, αντίσταση αλλαγών συνθηκών, υποβολές και βαθμιαία εμφάνιση ή εξαφάνιση αυτών, εκπαίδευση σε συμπεριφορικές δεξιότητες, απόσβεση, εκπαίδευση λειτουργικής επικοινωνίας, διαδικασία ξεχωριστών δοκιμών, συμπτωματική διδασκαλία, αυτοδιαχείριση, λειτουργική αξιολόγηση, αξιολόγηση προτιμήσεων, προγράμματα δραστηριοτήτων, διαδικασίες γενίκευσης και συντήρησης και πολλά άλλα (δείτε την Τέταρτη Έκδοση της Λίστας Δεξιοτήτων της ΕΠΑΣ). Ο κλάδος της Ανάλυσης Συμπεριφοράς αναπτύσσεται και αξιολογεί συνεχώς τις εφαρμοσμένες διαδικασίες αλλαγής της συμπεριφοράς. 6 Πλαίσια στα οποία εφαρμόζεται η Παρέμβαση Τα πρότυπα περίθαλψης απαιτούν η παρέμβαση να παρέχεται με συνέπεια σε πολλαπλά πλαίσια ώστε να προάγεται η γενίκευση και συντήρηση του θεραπευτικού οφέλους. Κανένα μοντέλο ΕΑΣ δεν εφαρμόζεται αποκλειστικά σε ένα συγκεκριμένο μέρος και όλα μπορούν να εφαρμοστούν σε ποικίλα πλαίσια, όπως μεταξύ άλλων σε ιδρύματα, εξωτερικά ιατρεία και κέντρα ημέρας, στο σπίτι, το σχολείο, τα μέσα μεταφοράς αλλά και σε μέρη στην κοινότητα. Η παρέμβαση σε διάφορα πλαίσια με πολλαπλούς ενήλικες, αδέρφια και/ή τυπικά αναπτυσσόμενους συνομηλίκους, υπό την εποπτεία Αναλυτή Συμπεριφοράς, υποστηρίζει τη γενίκευση και τη συντήρηση του θεραπευτικού οφέλους. Πρέπει να σημειωθεί ότι η παρέμβαση μπορεί να λάβει χώρα σε πολλαπλά πλαίσια (για παράδειγμα, στο σπίτι, την κοινότητα και τα μέσα μεταφοράς) την ίδια μέρα. Η παρέμβαση δεν πρέπει να αναχαιτίζεται ή να διακόπτεται επειδή το άτομο που παρέχει τη φροντίδα δεν μπορεί να προσέλθει με συνέπεια στην τοποθεσία που παρέχεται η παρέμβαση. Για να εξασφαλιστεί η συνέχεια της περίθαλψης, πρέπει να παρέχεται επαρκής παρέμβαση και συμβουλευτική ΕΑΣ σε αλλεπάλληλα εκπαιδευτικά και θεραπευτικά πλαίσια (για παράδειγμα, από το ίδρυμα στο σχολείο και από το νοσοκομείο στο σπίτι) για την υποστήριξη και μετάβαση των ατόμων. 16

17 ΣΠΙΤΙ ΣΧΟΛΕΙΟ/ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΠΙΘΑΝΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗ/ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΙΔΡΥΜΑ ΙΑΤΡΕΙΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ/ ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ ΜΟΝΤΕΛΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΕΣΤΙΑΣΜΕΝΗ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ 7 Ηλικία Πελάτη Η παρέμβαση πρέπει να βασίζεται στις κλινικές ανάγκες του ατόμου και να μην περιορίζεται από την ηλικία. Η συνεπής παρέμβαση ΕΑΣ πρέπει να παρέχεται το συντομότερο δυνατό μετά τη διάγνωση, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις οι υπηρεσίες χρειάζονται πριν τη διάγνωση. Υπάρχουν ενδείξεις για το ότι όσο νωρίτερα ξεκινήσει η παρέμβαση τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα θετικών μακροχρόνιων αποτελεσμάτων. Επίσης, η ΕΑΣ είναι αποτελεσματική σε όλη τη διάρκεια της ζωής. Η έρευνα δεν έχει καθορίσει ένα ηλικιακό όριο μετά το οποίο η ΕΑΣ είναι αναποτελεσματική. Υπάρχουν ενδείξεις για το ότι όσο νωρίτερα ξεκινήσει η παρέμβαση τόσο μεγαλύτερη η πιθανότητα θετικών μακροχρόνιων αποτελεσμάτων. 8 Συνδυάζοντας την ΕΑΣ με Άλλες Μορφές Παρέμβασης Ευρήματα από πολυάριθμες μελέτες δείχνουν ότι ένα εκλεκτικό μοντέλο, στο οποίο η ΕΑΣ συνδυάζεται με παρεμβάσεις χωρίς επιστημονική τεκμηρίωση, είναι λιγότερο αποτελεσματικό από ό,τι η ΕΑΣ μόνη της. Κατά συνέπεια, τα προγράμματα παρέμβασης που συνδυάζουν την ΕΑΣ με επιπρόσθετες διαδικασίες που δεν έχουν επιστημονική βάση, όπως αυτή ορίζεται από έγκριτες δημοσιεύσεις, πρέπει να θεωρούνται εκλεκτικά και αυτά δεν αποτελούν παρέμβαση ΕΑΣ. 17

18 ΕΝΟΤΗΤΑ 3: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ, ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΣΤΟΧΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΤΡΗΣΗ ΠΡΟΟΔΟΥ ΠΕΛΑΤΗ 1 Η Διαδικασία Αξιολόγησης Μία αναπτυξιακά κατάλληλη διαδικασία αξιολόγησης βασισμένη στην ΕΑΣ πρέπει να αναγνωρίζει τα δυνατά και αδύναμα σημεία σε όλους τους τομείς καθώς και τα πιθανά εμπόδια στην πρόοδο. Οι πληροφορίες από αυτή τη διαδικασία αποτελούν τη βάση για την ανάπτυξη του εξατομικευμένου προγράμματος παρέμβασης ΕΑΣ. Μία αξιολόγηση βασισμένη στην ΕΑΣ συνήθως χρησιμοποιεί πληροφορίες προερχόμενες από πολλαπλές μεθόδους και πολλαπλούς πληροφοριοδότες, μεταξύ άλλων. Ανασκόπηση των Αρχείων Πληροφορίες για την ιατρική κατάσταση, αποτελέσματα από προηγούμενες αξιολογήσεις, η ανταπόκριση σε προηγούμενες παρεμβάσεις και άλλες σχετικές πληροφορίες μπορούν να ληφθούν μέσω της ανασκόπησης των αρχείων και να ενσωματωθούν στην ανάπτυξη των θεραπευτικών στόχων και της παρέμβασης. Παραδείγματα αξιολογήσεων που θα έπρεπε να εξεταστούν περιλαμβάνουν δοκιμασίες νοητικής λειτουργίας και γενικής ικανότητας, αναπτυξιακές αξιολογήσεις, αξιολογήσεις συννοσηρότητας διαταραχών ψυχικής υγείας και αξιολογήσεις της λειτουργίας και των αναγκών της οικογένειας. Σε κάποιες περιπτώσεις, εάν οι πληροφορίες της αξιολόγησης είναι ατελείς, ο Αναλυτής Συμπεριφοράς πρέπει να παραπέμπει τον πελάτη σε άλλους επαγγελματίες για τις αναγκαίες αξιολογήσεις. Κλίμακες Συνέντευξης και Αξιολόγησης Οι πελάτες, τα άτομα που τους παρέχουν φροντίδα και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη καλούνται να συμμετάσχουν, όπως αρμόζει, όταν επιλέγονται στόχοι παρέμβασης, όταν αναπτύσσονται πρωτόκολλα και όταν αξιολογείται η πρόοδος. Οι Αναλυτές Συμπεριφοράς χρησιμοποιούν συνεντεύξεις, κλίμακες αξιολόγησης και μετρήσεις κοινωνικής εγκυρότητας για να αξιολογήσουν τις συμπεριφορές που είναι ελλειμματικές καθώς και αυτές που εμφανίζονται σε υπερβολικό βαθμό και τον βαθμό στον οποίο αυτά τα ελλείμματα και υπερβολές παρεμποδίζουν τη ζωή του ατόμου και της οικογένειας. Παραδείγματα κλιμάκων αξιολόγησης περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αξιολογήσεις προσαρμοστικής συμπεριφοράς και λειτουργικές αξιολογήσεις. Άμεση Αξιολόγηση και Παρατήρηση Η άμεση παρατήρηση και η συλλογή και ανάλυση δεδομένων είναι καθοριστικά χαρακτηριστικά της ΕΑΣ. Η ανάλυση αυτών των δεδομένων χρησιμεύει ως η κύρια βάση για τον προσδιορισμό του επιπέδου λειτουργίας πριν την παρέμβαση, την ανάπτυξη και προσαρμογή πρωτοκόλλων παρέμβασης σε συνεχή βάση και την αξιολόγηση της ανταπόκρισης στην παρέμβαση και της προόδου στους στόχους. Η συμπεριφορά πρέπει να παρατηρείται άμεσα σε ποικιλία σχετικών φυσικών πλαισίων και δομημένων αλληλεπιδράσεων. Παραδείγματα δομημένων άμεσων αξιολογήσεων περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, αξιολογήσεις των διδακτικών προγραμμάτων και 18

19 δομημένες παρατηρήσεις κοινωνικών αλληλεπιδράσεων. Αξιολόγηση από Άλλους Επαγγελματίες Περιοδικές αξιολογήσεις από άλλους επαγγελματίες μπορεί να είναι βοηθητικές στην καθοδήγηση της παρέμβασης ή την αξιολόγηση της προόδου. Παραδείγματα μπορεί να περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων την αξιολόγηση της γενικής διανοητικής λειτουργίας, της ιατρικής κατάστασης ή της ακαδημαϊκής επίδοσης. 2 Επιλογή και Παρακολούθηση Προόδου σε Σχέση με τους Στόχους Παρέμβασης Οι στόχοι ιεραρχούνται με βάση τις επιπτώσεις τους στην υγεία και ευεξία του πελάτη, το αντίκτυπο στην ασφάλεια του πελάτη, της οικογένειας και της κοινότητας και τη συμβολή στη λειτουργική ανεξαρτηρία. Οι στόχοι της παρέμβασης ΕΑΣ αναγνωρίζονται με βάση τη διαδικασία αξιολόγησης που αναφέρθηκε προηγουμένως. Κάθε στόχος πρέπει να ορίζεται με τρόπο συγκεκριμένο και μετρήσιμο που να επιτρέπει τη συχνή αξιολόγηση της προόδου σε σύγκριση με ένα συγκεκριμένο κριτήριο μαεστρίας. Ο αριθμός και η πολυπλοκότητα των στόχων πρέπει να συνάδουν με την ένταση και το πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών. Η καταλληλότητα υπαρχόντων και νέω στόχων πρέπει να εξετάζεται σε τακτική βάση. Το σύστημα μέτρησης για την παρακολούθηση της προόδου στους στόχους πρέπει να εξατομικεύεται στον πελάτη, το πλαίσιο παρέμβασης, τα κρίσιμα χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς και τους διαθέσιμους πόρους του πλαισίου παρέμβασης. Συγκεκριμένες, παρατηρήσιμες και ποσοτικοποιήσιμες μετρήσεις πρέπει να λαμβάνονται για κάθε στόχο, οι οποίες πρέπει επίσης να είναι αρκετά ευαίσθητες για να συλλάβουν σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά σε σύγκριση με τους τελικούς στόχους της παρέμβασης. Τα αποτελέσματα σταθμισμένων αξιολογήσεων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παρακολούθηση της προόδου σε σχέση με τους μακροπρόθεσμους στόχους της παρέμβασης. Ωστόσο, τα τεστ νοημοσύνης και άλλες σφαιρικές εκτιμήσεις δεν είναι κατάλληλα ως οι μόνοι καθοριστικοί παράγοντες της ανταπόκρισης ή μη ενός ατόμου στην παρέμβαση ΕΑΣ. Πολλά άτομα μπορεί να δείξουν σημαντική πρόοδο σε ουσιώδη χαρακτηριστικά της διαταραχής (για παράδειγμα, γλωσσική λειτουργία, κοινωνική λειτουργία, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, προσαρμοστική συμπεριφορά, ασφάλεια και ευεξία, και συνυπάρχουσες νόσους ψυχικής υγείας) χωρίς ουσιώδη αλλαγή στις μετρήσεις νοητικής λειτουργίας. Έτσι, η βαθμολογία σε τέτοιες αξιολογήσεις δε θα έπρεπε να χρησιμοποιείται για την άρνηση της πρόσβασης ή τη διακοπή της παρέμβασης ΕΑΣ. 3 Λειτουργική Αξιολόγηση Προβληματικής Συμπεριφοράς Όταν ένας πελάτης επιδεικνύει προβληματική συμπεριφορά σε ένα επίπεδο που προκαλεί αναστάτωση στο περιβάλλον ή είναι επικίνδυνο για τον ίδιο ή άλλους, χρειάζεται λειτουργική αξιολόγηση. Η λειτουργική αξιολόγηση αναφέρεται στη συνολική διαδικασία ταυτοποίησης των 19

20 πτυχών του περιβάλλοντος που μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη και συνεχή εμφάνιση της προβληματικής συμπεριφοράς. Δηλαδή, η λειτουργική αξιολόγηση έχει σχεδιαστεί για να προσδιορίζει πού, πότε και τους πιθανούς λόγους για τους οποίους εμφανίζεται μία προβληματική συμπεριφορά. Κατόπιν, αυτή η πληροφορία ενσωματώνεται άμεσα στο πλάνο παρέμβασης της προβληματικής συμπεριφοράς στη μορφή μιας παρέμβασης που βασίζεται στη λειτουργία. Η διαδικασία λειτουργικής αξιολόγησης συνήθως περιλαμβάνει πολλαπλές πηγές πληροφοριών όπως συνεντεύξεις με τα άτομα που παρέχουν φροντίδα, δομημένες κλίμακες βαθμολόγησης και συλλογή δεδομένων που βασίζονται στην άμεση παρατήρηση καθώς και εξέταση πιθανών ιατρικών ζητημάτων που μπορεί να επηρεάζουν την προβληματική συμπεριφορά. Η άμεση παρατήρηση μπορεί να πραγματοποιηθεί με τη μορφή αξιολόγησης των ζωντανών αλληλεπιδράσεων στο φυσικό περιβάλλον ή με τη μορφή λειτουργικής ανάλυσης. Η λειτουργική ανάλυση αναφέρεται στην άμεση αλλαγή των περιβαλλοντικών συμβάντων και την αξιολόγηση της επίδρασης αυτών των αλλαγών στο επίπεδο της προβληματικής συμπεριφοράς μέσω άμεσης παρατήρησης. Οι λειτουργικές αναλύσεις μπορεί να είναι πολύπλοκες και να απαιτούν υψηλότερες αναλογίες προσωπικού πελατών καθώς και περισσότερη καθοδήγηση από τον Αναλυτή Συμπεριφοράς. 4 Διάρκεια και Συχνότητα Αξιολόγησης Η διαδικασία αξιολόγησης που απαιτείται για την αρχική ανάπτυξη ενός προγράμματος ολοκληρωμένης παρέμβασης μπορεί να διαρκέσει 20 ώρες ή και περισσότερο. Μεταγενέστερες εκτιμήσεις και αξιολογήσεις για Εστιασμένες παρεμβάσεις που περιλαμβάνουν ένα μικρό αριθμό απλών στόχων συχνά απαιτούν λιγότερες ώρες. Η διαδικασία λειτουργικής αξιολόγησης για σοβαρές προβληματικές συμπεριφορές είναι συχνά πολύπλοκη και μπορεί να διαρκέσει πολύ περισσότερο χρόνο. Η αξιολόγηση της συνολικής προόδου σε σχέση με τους στόχους της ολοκληρωμένης παρέμβασης πρέπει να συνοψίζεται σε τακτά χρονικά διαστήματα (για παράδειγμα, σε εξαμηνιαία βάση). 20

21 ΕΝΟΤΗΤΑ 4: ΕΓΚΡΙΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΔΟΣΟΛΟΓΙΑ 1 Έγκριση Υπηρεσιών Η έγκριση δεν πρέπει να δίνεται για περιόδους μικρότερες των 6 μηνών και μπορεί να περιλαμβάνει κάποιες ή όλες από τις ακόλουθες υπηρεσίες. Εάν υπάρχει αμφιβολία ως προς την καταλληλότητα ή την αποτελεσματικότητα της ΕΑΣ για κάποιο συγκεκριμένο πελάτη, μπορεί να πραγματοποιηθεί εξέταση των δεδομένων της παρέμβασης πιο συχνά (για παράδειγμα, μετά από 3 μήνες παρέμβασης). Επίσης, εάν η αρχή που χρηματοδοτεί ή διαχειρίζεται την υγειονομική περίθαλψη απαιτεί εξέταση από τρίτους (γνωστή ως κρίση από ομοίους), ο κριτής πρέπει να είναι Αναλυτής Συμπεριφοράς με εμπειρία στην παρέμβαση βασισμένη στην ΕΑΣ για τις ΔΦΑ. Η ακόλουθη λίστα αντιπροσωπεύει κοινές υπηρεσίες* που πρέπει να εγκριθούν για βέλτιστα αποτελέσματα παρέμβασης. Άλλες μπορεί να είναι κατάλληλες. 1. Αναλυτικο-συμπεριφορική Αξιολόγηση 2. Ανάπτυξη και Τροποποίηση Σχεδίου Παρέμβασης 3. Άμεση Παρέμβαση σε Άτομα ή Ομάδες με Εφαρμογή από Αναλυτή Συμπεριφοράς και/ή Εγγεγραμμένους Τεχνικούς Συμπεριφοράς 4. Εποπτεία (τόσο άμεση όσο και έμμεση) από Αναλυτές Συμπεριφοράς 5. Μετακίνηση που Διασφαλίζει Ισότιμη Πρόσβαση σε Υπηρεσίες (για παράδειγμα, για αγροτικές και υποεξυπηρετούμενες περιοχές) 6. Εκπαίδευση Γονέων και Ατόμων που Παρέχουν Φροντίδα στην Κοινότητα σε Άτομα ή Ομάδες 7. Συμβουλευτική για την Εξασφάλιση και/ή το Συντονισμό της Φροντίδας 8. Προγραμματισμός Τερματισμού *Αυτές οι Υπηρεσίες μπορεί να παρέχονται αποτελεσματικά μέσω τηλεϋγείας σε νομικά πλαίσια που επιτρέπουν τέτοια συστήματα παροχής. Σημαντικά Χαρακτηριστικά Προγράμματος Παρέμβασης για την Έγκριση Υπηρεσιών I. Πληροφορίες Πελάτη II. Λόγος Παραπομπής III. Σύντομο Ιστορικό α. Δημογραφικά στοιχεία (όνομα, ηλικία, φύλο, διάγνωση) β. Κατάσταση διαβίωσης γ. Πληροφορίες για σπίτι/σχολείο/εργασία IV. Κλινική Συνέντευξη α. Συλλογή πληροφοριών για τις προβληματικές συμπεριφορές, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης λειτουργικών ορισμών για τους πρωταρχικούς τομείς ανησυχίας και τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με την πιθανή λειτουργία της συμπεριφοράς 21

22 V. Εξέταση Πρόσφατων Αξιολογήσεων/Εκθέσεων (από το αρχείο) α. Οποιαδήποτε πρόσφατη λειτουργική αξιολόγηση, γνωστική δοκιμασία και/ή εκθέσεις προόδου VI. Διαδικασίες Αξιολόγησης & Αποτελέσματα α. Σύντομη περιγραφή αξιολογήσεων, συμπεριλαμβανομένου του σκοπού τους ΕΜΜΕΣΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΙΣ: Παροχή περίληψης πορισμάτων για κάθε αξιολόγηση (γραφήματα, πίνακες ή σχήματα κατηγοριοποίησης) ΑΜΕΣΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΕΙΣ: Παροχή περίληψης πορισμάτων για κάθε αξιολόγηση (γραφήματα, πίνακες ή σχήματα κατηγοριοποίησης) β. Οι συμπεριφορές στόχοι ορίζονται λειτουργικά, συμπεριλαμβανομένων των επιπέδων βασικής επίδοσης VII. Πρόγραμμα Παρέμβασης (Εστιασμένη ΕΑΣ) α. Πλαίσιο Παρέμβασης β. Λειτουργικός ορισμός για κάθε συμπεριφορά και στόχο γ. Προσδιορισμός διαδικασιών διαχείρισης συμπεριφοράς (δηλαδή, μείωση και/ή απόκτηση συμπεριφοράς): Παρεμβάσεις βασισμένες στις πρότερες συνθήκες Παρεμβάσεις βασισμένες στις επακόλουθες συνθήκες (συνέπειες) δ. Περιγραφή διαδικασιών συλλογής δεδομένων ε. Προτεινόμενοι στόχοι* VIII. Πρόγραμμα Παρέμβασης (Απόκτηση Δεξιοτήτων Περιεκτική ΕΑΣ) α. Πλαίσιο παρέμβασης β. Μέθοδος διδασκαλίας που θα χρησιμοποιηθεί γ. Λειτουργικός ορισμός για κάθε δεξιότητα δ. Περιγραφή διαδικασιών συλλογής δεδομένων ε. Προτεινόμενοι στόχοι* IX. Εκπαίδευση Γονέων/Ατόμων που Παρέχουν Φροντίδα α. Προσδιορισμός διαδικασιών εκπαίδευσης β. Περιγραφή διαδικασιών συλλογής δεδομένων γ. Προτεινόμενοι στόχοι* X. Αριθμός Ωρών που Ζητούνται α. Αριθμός ωρών που χρειάζονται για κάθε υπηρεσία β. Κλινική περίληψη που δικαιολογεί τις ώρες που ζητούνται γ. Κωδικοί τιμολόγησης που ζητούνται (για παράδειγμα, CPT, HCPCS) XI. Συντονισμός Περίθαλψης XII. Σχέδιο Μετάβασης XIII. Σχέδιο Ολοκλήρωσης 22

23 XIV. Σχέδιο Κρίσης * Κάθε στόχος πρέπει να περιλαμβάνει: Τρέχον επίπεδο (βασική επίδοση) Συμπεριφορά που αναμένεται να επιδείξει ο γονέας/άτομο που παρέχει φροντίδα, συμπεριλαμβανομένης της συνθήκης κάτω από την οποία πρέπει να επιδειχθεί και τα κριτήρια μαεστρίας (τον στόχο) Ημερομηνία εισαγωγής Εκτιμώμενη ημερομηνία μαεστρίας Προσδιορισμός σχεδίου για γενίκευση Αναφορά στόχου ως κατεκτημένου, μη κατεκτημένου, τροποποιημένου (συμπεριλαμβάνει εξήγηση) 2 Δοσολογία Παρέμβασης Η δοσολογία της παρέμβασης, η οποία συχνά αναφέρεται στη σχετική με την παρέμβαση βιβλιογραφία ως ένταση, ποικίλει με κάθε πελάτη και πρέπει να αντικατοπτρίζει τους στόχους της παρέμβασης, τις συγκεκριμένες ανάγκες του πελάτη, και την ανταπόκριση στην παρέμβαση. Η δοσολογία της παρέμβασης πρέπει να εξετάζεται με βάση δύο κατηγορίες: ένταση και διάρκεια. Ένταση Η ένταση συνήθως μετριέται με βάση τον αριθμό ωρών ανά εβδομάδα άμεσης παρέμβασης. Η ένταση συχνά καθορίζει το εάν η παρέμβαση εμπίπτει στην κατηγορία Εστιασμένης ή Περιεκτικής. Εστιασμένη Παρέμβαση ΕΑΣ Η εστιασμένη ΕΑΣ κυμαίνεται σε γενικές γραμμές μεταξύ ωρών εβδομαδιαίας άμεσης παρέμβασης (συν την άμεση και έμμεση εποπτεία και εκπαίδευση τον ατόμων που παρέχουν τη φροντίδα). Ωστόσο, κάποια προγράμματα για σοβαρές καταστροφικές συμπεριφορές μπορεί να απαιτούν περισσότερες από 25 ώρες την εβδομάδα άμεσης παρέμβασης (για παράδειγμα, προγράμματα ημέρας ή ενδονοσοκομειακή θεραπεία για σοβαρές αυτοτραυματιστικές συμπεριφορές). Περιεκτικη Παρέμβαση ΕΑΣ Η παρέμβαση συχνά περιλαμβάνει ένα επίπεδο έντασης ωρών την εβδομάδα άμεσης παρέμβασης 1:1 με τον πελάτη, εκτός από την εκπαίδευση των ατόμων που παρέχουν τη φροντίδα, την εποπτεία και άλλες απαραίτητες υπηρεσίες. Ωστόσο, πολύ μικρά παιδιά μπορεί να ξεκινήσουν με λιγότερες ώρες θεραπείας την ημέρα με σκοπό να αυξηθεί η ένταση της θεραπείας όσο αυξάνεται η αντοχή και συμμετοχή τους. Επακόλουθα, οι ώρες της παρέμβασης αυξάνονται ή μειώνονται με βάση την ανταπόκριση του πελάτη στην παρέμβαση και τις τρέχουσες ανάγκες. Οι ώρες μπορεί να αυξηθούν ώστε να επιτευχθούν πιο γρήγορα οι στόχοι της παρέμβασης. Μειώσεις στις εβδομαδιαίες ώρες συνήθως γίνονται όταν ένας πελάτης έχει κατακτήσει τους περισσότερους στόχους και κατευθύνεται προς ολοκλήρωση. Παρότι οι προτεινόμενες ώρες θεραπείας μπορεί να φαίνονται υψηλές, αυτές βασίζονται σε 23

24 ερευνητικά πορίσματα σχετικά με την απαιτούμενη ένταση για την επίτευξη καλών αποτελεσμάτων. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι ο χρόνος που το άτομο δαπανά εκτός θεραπείας μπορεί να το οδηγήσει στο να μείνει ακόμα πιο πίσω σε σχέση με την τυπική αναπτυξιακή πορεία. Αυτή η καθυστέρηση είναι πιθανό να οδηγήσει σε αύξηση του κόστους και μεγαλύτερη εξάρτηση από πιο εντατικές υπηρεσίες κατά τη διάρκεια της ζωής. Διάρκεια Η διάρκεια της παρέμβασης καθορίζεται αποτελεσματικά αξιολογώντας την ανταπόκριση του πελάτη στην παρέμβαση. Αυτή η αξιολόγηση μπορεί να διεξαχθεί πριν την ολοκλήρωση μιας περιόδου έγκρισης. Κάποια άτομα θα συνεχίσουν να επιδεικνύουν ιατρικές ανάγκες απαιτώντας τη συνέχιση της παρέμβασης για πολλαπλές περιόδους έγκρισης. Δείτε την Ενότητα 8 για πληροφορίες για το σχεδιασμό της ολοκλήρωσης. 24

25 ΕΝΟΤΗΤΑ 5: ΚΛΙΜΑΚΩΤΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΟΙ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Τα περισσότερα προγράμματα παρέμβασης ΕΑΣ περιλαμβάνουν ένα κλιμακωτό μοντέλο παροχής υπηρεσιών στο οποίο ο Αναλυτής Συμπεριφοράς σχεδιάζει και εποπτεύει ένα πρόγραμμα παρέμβασης που παρέχεται από βοηθούς Αναλυτές Συμπεριφοράς και Τεχνικούς Συμπεριφοράς. 1 Περιγραφή Κλιμακωτού Μοντέλου Παροχής Υπηρεσιών Οι δραστηριότητες κλινικής πράξης, εποπτείας και διαχείρισης περιστατικών ενός Αναλυτή Συμπεριφοράς συχνά υποστηρίζονται από άλλους επαγγελματίες όπως βοηθούς Αναλυτές Συμπεριφοράς που εργάζονται μέσα στα πλαίσια της εκπαίδευσης, εμπειρίας και ικανότητάς τους. Ακολουθούν δύο παραδείγματα κλιμακωτών μοντέλων παροχής υπηρεσιών (μεταξύ άλλων), μία οργανωτική προσέγγιση στην παροχή παρέμβασης που θεωρείται αποδοτική στην παροχή των επιθυμητών αποτελεσμάτων. Στο πρώτο παράδειγμα (παρακάτω), ο Αναλυτής Συμπεριφοράς επιβλέπει μία ομάδα παρέμβασης Τεχνικών Συμπεριφοράς. ΠΑΣ ΠΑΣ-Δ ΕΤΣ ΕΤΣ ΕΤΣ ΕΤΣ 25

26 Στο δεύτερο παράδειγμα (παρακάτω), ο Αναλυτής Συμπεριφοράς υποστηρίζεται από έναν Βοηθό Αναλυτή Συμπεριφοράς και οι δύο μαζί επιβλέπουν μία ομάδα παρέμβασης Τεχνικών Συμπεριφοράς. ΠΑΣ ΠΑΣ-Δ ΠβΑΣ ΕΤΣ ΕΤΣ ΕΤΣ ΕΤΣ ΕΤΣ ΕΤΣ 26

27 Τέτοια μοντέλα προϋποθέτουν τα εξής: Ο ΠΑΣ ή ΠΑΣ-Δ είναι υπεύθυνος για όλες τις πτυχές της κλινικής κατεύθυνσης, εποπτείας και διαχείρισης περιστατικών, συμπεριλαμβανομένων των δραστηριοτήτων του βοηθητικού προσωπικού (για παράδειγμα, του ΠβΑΣ) και των Τεχνικών Συμπεριφοράς. Ο ΠΑΣ ή ΠΑΣ-Δ πρέπει να γνωρίζει την ικανότητα εκτέλεσης αποτελεσματικών κλινικών δραστηριοτήτων κάθε μέλους της ομάδας παρέμβασης πριν ορίσει ποιος κάνει τι. Ο ΠΑΣ και ΠΑΣ-Δ πρέπει να είναι εξοικειωμένος με τις ανάγκες του πελάτη και το σχέδιο παρέμβασης και να παρατηρεί τακτικά τον Τεχνικό Συμπεριφοράς να εφαρμόζει το σχέδιο, ανεξάρτητα από το εάν υπάρχει ή όχι κλινική υποστήριξη από έναν ΠβΑΣ. 2 Λογική Κλιμακωτού Μοντέλου Παροχής Υπηρεσιών Τα κλιμακωτά μοντέλα παροχής υπηρεσιών που βασίζονται στη χρήση Βοηθών Αναλυτών Συμπεριφοράς και Τεχνικών Συμπεριφοράς έχουν αποτελέσει τον πρωταρχικό μηχανισμό για την επίτευξη πολλών από τις σημαντικές βελτιώσεις που έχουν τεκμηριωθεί στην επιστημονική βιβλιογραφία στο γνωστικό, γλωσσικό, κοινωνικό, συμπεριφορικό και προσαρμοστικό τομέα. 4 Η χρήση επιμελώς εκπαιδευμένων και καλά εποπτευμένων Βοηθών Αναλυτών Συμπεριφοράς και Τεχνικών Συμπεριφοράς είναι κοινή πρακτική στην παρέμβαση ΕΑΣ. 5,6 Η χρήση τους παράγει πιο αποδοτικά επίπεδα υπηρεσιών κατά τη διάρκεια της παρέμβασης. Η χρήση κλιμακωτών μοντέλων παροχής υπηρεσιών επιτρέπει στις αρχές χρηματοδότησης και διαχείρισης υγειονομικής περίθαλψης να εξασφαλίσουν επαρκή δίκτυα παρόχων και να παρέχουν ιατρικά απαραίτητη παρέμβαση. Επιπρόσθετα επιτρέπει την παροχή αρκετής εμπειρογνωμοσύνης σε κάθε πελάτη στο επίπεδο που χρειάζεται για να επιτευχθούν οι στόχοι της παρέμβασης. Αυτό είναι κρίσιμο καθώς το επίπεδο εποπτείας που απαιτείται μπορεί να αλλάξει γρήγορα ως απάντηση στην πρόοδο ή ανάγκη του πελάτη. Τα κλιμακωτά μοντέλα παροχής υπηρεσιών μπορούν επίσης να βοηθήσουν με την παροχή της παρέμβασης σε οικογένειες σε αγροτικές και υποεξυπηρετούμενες περιοχές, καθώς επίσης και σε πελάτες και οικογένειες που έχουν πολύπλοκες ανάγκες. 3 Επιλογή, Εκπαίδευση και Εποπτεία Τεχνικών Συμπεριφοράς Οι Τεχνικοί Συμπεριφοράς πρέπει να λαμβάνουν συγκεκριμένη, επίσημη εκπαίδευση πριν την παροχή παρέμβασης. Ένας τρόπος να εξασφαλιστεί αυτή η εκπαίδευση είναι μέσω της πιστοποίησης Εγγεγραμμένου Τεχνικού Συμπεριφοράς 7 (δείτε σελίδα 28). Η αντιστοίχιση περιστατικών πρέπει να ταιριάζει τις ανάγκες του πελάτη με το επίπεδο δεξιοτήτων και την εμπειρία του Τεχνικού Συμπεριφοράς. Πριν εργαστεί με έναν πελάτη, ο Τεχνικός Συμπεριφοράς πρέπει να είναι επαρκώς προετοιμασμένος για την παροχή των πρωτοκόλλων παρέμβασης. Αυτά περιλαμβάνουν μια αναθεώρηση από τον Αναλυτή Συμπεριφοράς του ιστορικού του πελάτη, των τρεχόντων προγραμμάτων παρέμβασης, των πρωτοκόλλων μείωσης συμπεριφοράς, των διαδικασιών συλλογής δεδομένων κτλ. 27

28 Ο αριθμός περιστατικών για τον Τεχνικό Συμπεριφοράς καθορίζεται από: την πολυπλοκότητα των περιστατικών την εμπειρία και τις δεξιότητες του Τεχνικού Συμπεριφοράς τον αριθμό ωρών ανά εβδομάδα που εργάζεται ο Τεχνικός Συμπεριφοράς την ένταση των ωρών θεραπείας που λαμβάνει ο πελάτης Η ποιότητα εφαρμογής (έλεγχοι ακεραιότητας της παρέμβασης) πρέπει να παρακολουθείται σε συνεχή βάση. Αυτό πρέπει να είναι συχνότερο για το νέο προσωπικό, όταν ανατίθεται ένας νέος πελάτης ή όταν ένας πελάτης παρουσιάζει δύσκολες συμπεριφορές ή όταν εμπλέκονται πολύπλοκα πρωτόκολλα παρέμβασης. Οι Τεχνικοί Συμπεριφοράς πρέπει να λαμβάνουν εποπτεία και κλινική κατεύθυνση για τα πρωτόκολλα παρέμβασης σε εβδομαδιαία βάση για πολύπλοκα περιστατικά ή μηνιαία για περιστατικά ρουτίνας. Αυτή η δραστηριότητα μπορεί να πραγματοποιείται για τον πελάτη μέσω ενημερωτικών συναντήσεων με άλλα μέλη της ομάδας παρέμβασης συμπεριλαμβανομένου του Αναλυτή Συμπεριφοράς ή ατομικά και με την παρουσία ή μη του πελάτη. Η συχνότητα και μορφή πρέπει να υπαγορεύονται από την ανάλυση των αναγκών της παρέμβασης του πελάτη για να έχει βέλτιστη πρόοδο. Παρόλο που τα προσόντα για την πρόσληψη και η αρχική εκπαίδευση είναι σημαντικά, πρέπει να υπάρχει συνεχής παρακολούθηση, εκπαίδευση και κατεύθυνση για τη συντήρηση και βελτίωση των δεξιοτήτων του Τεχνικού Συμπεριφοράς ενώ εφαρμόζεται η παρέμβαση που βασίζεται στην ΕΑΣ. Απαιτήσεις για την Πιστοποίηση του Εγγεγραμμένου Τεχνικού Συμπεριφοράς (ΕΤΣ) Απαιτήσεις Επιλεξιμότητας Οι υποψήφιοι για την πιστοποίηση ΕΤΣ πρέπει να: Είναι τουλάχιστον 18 ετών Έχουν τουλάχιστον απολυτήριο γενικού λυκείου ή το αντίστοιχο σε εθνικό επίπεδο Περάσουν επιτυχώς τον έλεγχο του ποινικού μητρώου τη στιγμή της αίτησης Ολοκληρώσουν ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα 40 ωρών (διεξάγεται από άτομο πιστοποιημένο από την ΕΠΑΣ) που βασίζεται στη Λίστα Δεξιοτήτων ΕΤΣ Περάσουν την Αξιολόγηση Ικανοτήτων ΕΤΣ που διεξάγεται από ΠΑΣ Απαιτήσεις Συνεχούς Πρακτικής Οι ΕΤΣ πρέπει να: Λαμβάνουν συνεχή εποπτεία από έναν ΠΑΣ για τουλάχιστον 5% των ωρών που δαπανούνται στην παροχή εφαρμοσμένων αναλυτικο-συμπεριφορικών υπηρεσιών τον μήνα (συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 2 πρόσωπο με πρόσωπο, σύγχρονων εποπτικών επαφών). Συμμορφώνονται με ένα υποσύνολο του Επαγγελματικού και Δεοντολογικού Κώδικα Συμμόρφωσης για Αναλυτές Συμπεριφορά της ΕΠΑΣ που έχει αναγνωριστεί ως σχετικός για τους ΕΤΣ. 28

29 ΕΝΟΤΗΤΑ 6: ΕΠΟΠΤΕΙΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ Η παρέμβαση ΕΑΣ συχνά χαρακτηρίζεται από τον αριθμό ωρών άμεσης παρέμβασης την εβδομάδα. Ωστόσο, είναι επίσης σημαντικό να ληφθούν υπόψη τα απαιτούμενα επίπεδα ωρών επιπρόσθετης εποπτείας περιστατικών (γνωστής και ως κλινικής κατεύθυνσης) από τον Αναλυτή Συμπεριφοράς. Η εποπτεία περιστατικών ξεκινά με την αξιολόγηση και συνεχίζει μέχρι τον τερματισμό των υπηρεσιών προς τον πελάτη. Η παρέμβαση ΕΑΣ απαιτεί σχετικά υψηλά επίπεδα εποπτείας περιστατικού για την εξασφάλιση θετικών αποτελεσμάτων εξαιτίας (α) της εξατομικευμένης φύσης της παρέμβασης, (β) της χρήσης ενός κλιμακωτού μοντέλου παροχής υπηρεσιών, (γ) της εξάρτησης από τη συχνή συλλογή και ανάλυση των δεδομένων των πελατών, και (δ) την ανάγκη για προσαρμογές στο σχέδιο παρέμβασης. Σε αυτήν την ενότητα περιγράφονται οι δραστηριότητες εποπτείας περιστατικών που είναι εξατομικευμένες για τον πελάτη και ιατρικά απαραίτητες για την επίτευξη των στόχων της παρέμβασης. Οργανωτικές δραστηριότητες ρουτίνας (για παράδειγμα, μεταξύ άλλων τήρηση ωραρίων, αξιολογήσεις εργαζομένων) που δεν εμπλέκονται στην εξατομικευμένη κλινική παρέμβαση δεν περιλαμβάνονται εδώ. 1 Δραστηριότητες Εποπτείας Περιστατικών Οι δραστηριότητες εποπτείας περιστατικών μπορούν να περιγραφούν ως αυτές που συνεπάγονται επαφή με τον πελάτη ή τα άτομα που του παρέχουν φροντίδα (άμεση εποπτεία, επίσης γνωστή ως κλινική κατεύθυνση) και αυτές που δε συνεπάγονται άμεση επαφή (έμμεση εποπτεία). Τόσο οι δραστηριότηες άμεσης όσο και αυτές έμμεσης εποπτείας περιστατικών είναι σημαντικές για την παραγωγή θετικών αποτελεσμάτων από την παρέμβαση και πρέπει να περιλαμβάνονται στην έγκριση υπηρεσιών. Πρέπει να σημειωθεί ότι η άμεση εποπτεία περιστατικών λαμβάνει χώρα ταυτόχρονα με την παροχή άμεσης παρέμβασης στον πελάτη. Κατά μέσο όρο, ο χρόνος άμεσης εποπτείας καταλαμβάνει το 50% ή περισσότερο του συνολικού χρόνου εποπτείας του περιστατικού. 29

30 Η παρακάτω λίστα, παρότι δεν είναι εξαντλητική, προσδιορίζει κάποιες από τις πιο συχνές δραστηριότητες εποπτείας περιστατικών: Δραστηριότητες Άμεσης Εποπτείας ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Άμεση παρατήρηση εφαρμογής παρέμβασης για πιθανή αναθεώρηση προγράμματος Παρακολούθηση ακεραιότητας παρέμβασης για τη διασφάλιση ικανοποιητικής εφαρμογής των πρωτοκόλλων παρέμβασης Κατεύθυνση προσωπικού και/ή ατόμων που παρέχουν φροντίδα στην εφαρμογή νέων ή αναθεωρημένων πρωτοκόλλων παρέμβασης (παρουσία πελάτη) Δραστηριότητες Έμμεσης Εποπτείας Ανάπτυξη στόχων παρέμβασης και συστημάτων ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ συλλογής δεδομένων Περίληψη και ανάλυση δεδομένων 8 Αξιολόγηση προόδου πελάτη σε σχέση με τους στόχους παρέμβασης Προσαρμογή πρωτοκόλλων παρέμβασης με βάση δεδομένα Συντονισμός περίθαλψης με άλλους επαγγελματίες Παρέμβαση σε κρίση Αναφορά προόδου σε σχέση με στόχους παρέμβασης Ανάπτυξη και εποπτεία πλάνου μετάβασης/ ολοκλήρωσης Αναθεώρηση προόδου πελάτη με το προσωπικό χωρίς την παρουσία του πελάτη για τη βελτίωση των πρωτοκόλλων θεραπείας Κατεύθυνση προσωπικού και/ή ατόμων που παρέχουν φροντίδα στην εφαρμογή νέων ή αναθεωρημένων πρωτοκόλλων παρέμβασης (απουσία πελάτη) 30

31 Προσόντα Εποπτικού Προσωπικού: ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Προσόντα ΠΑΣ-Δ/ΠΑΣ ή Άδεια Ασκήσεως Επαγγέλματος σε σχετικό κλάδο Ικανότητα εποπτείας και ανάπτυξης προγραμμάτων παρέμβασης ΕΑΣ για πελάτες με ΔΦΑ 9 Ευθύνες Περίληψη και ανάλυση δεδομένων Αξιολόγηση προόδου πελάτη σε σχέση με τους στόχους παρέμβασης Εποπτεία εφαρμογής παρέμβασης Προσαρμογή πρωτοκόλλων παρέμβασης με βάση τα δεδομένα Παρακολούθηση ακεραιότητας παρέμβασης Εκπαίδευση και συμβουλευτική ατόμων που παρέχουν φροντίδα και άλλων επαγγελματιών Αξιολόγηση διαχείρισης κινδύνου και διαχείρισης κρίσης Διασφάλιση ικανοποιητικής εφαρμογής πρωτοκόλλων παρέμβασης Αναφορά προόδου σε σχέση με στόχους παρέμβασης Ανάπτυξη και εποπτεία πλάνου μετάβασης/ολοκλήρωσης ΒΟΗΘΟΣ ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ Προσόντα ΠβΑΣ (κατά προτίμηση) Ευθύνες Διάφορα εποπτικά καθήκοντα που έχουν ανατεθεί και εποπτεύονται από τον Αναλυτή Συμπεριφοράς 31

32 2 Μορφή Κάποιες δραστηριότητες εποπτείας περιστατικών λαμβάνουν χώρα δια ζώσης άλλες μπορεί να διεξαχθούν από απόσταση (για παράδειγμα μέσω ασφαλών τεχνολογιών τηλεϊατρικής ή εικονικών τεχνολογιών). Ωστόσο, η τηλεϊατρική πρέπει να συνδυάζεται με ζωντανή εποπτεία. Επίσης, κάποιες δραστηριότητες εποπτείας περιστατικών είναι κατάλληλες για μικρές ομάδες. Κάποιες δραστηριότητες έμμεσης εποπτείας περιστατικών διεξάγονται πιο αποτελεσματικά εκτός του πλαισίου παρέμβασης. 3 Δοσολογία Εποπτείας Περιστατικών Παρότι η ποσότητα εποπτείας για κάθε περιστατικό πρέπει να ανταποκρίνεται στις ατομικές ανάγκες του πελάτη, 2 ώρες για κάθε 10 ώρες άμεσης παρέμβασης είναι το γενικό πρότυπο περίθαλψης. Όταν η άμεση παρέμβαση παρέχεται 10 ώρες την εβδομάδα ή λιγότερες, σε γενικές γραμμές απαιταίτει ένα ελάχιστο 2 ωρών εποπτείας περιστατικού την εβδομάδα. Η εποπτεία περιστατικών μπορεί να χρειαστεί να αυξηθεί προσωρινά για να ανταποκριθεί στις ανάγκες κάθε πελάτη ατομικά σε συγκεκριμένες χρονικές περιόδους της παρέμβασης (για παράδειγμα, αρχική αξιολόγηση, σημαντική αλλαγή στην ανταπόκριση στη θεραπεία). 2 ΩΡΕΣ ΕΠΟΠΤΕΙΑΣ για κάθε 10 ΩΡΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ Αυτή η αναλογία των ωρών εποπτείας περιστατικού με τις ώρες άμεσης παρέμβασης αντανακλά την πολυπλοκότητα των συμπτωμάτων της ΔΦΑ του πελάτη αλλά και την ανταποκρινόμενη, εξατομικευμένη και βασισμένη σε δεδομένα λήψη αποφάσεων που χαρακτηρίζει την παρέμβαση ΕΑΣ. Μια σειρά παραγόντων αυξάνουν ή μειώνουν τις ανάγκες για εποπτεία περιστατικών σε βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση. Αυτοί περιλαμβάνουν: δοσολογία/ένταση παρέμβασης εμπόδια προόδου ζητήματα υγείας και ασφάλειας πελάτη (για παράδειγμα, ορισμένα ελλείμματα σε δεξιότητες, επικίνδυνες προβληματικές συμπεριφορές) δυσκολία ή πολυπλοκότητα πρωτοκόλλων παρέμβασης δυναμική της οικογένειας ή περιβάλλον κοινότητας έλλειψη προόδου ή αυξημένος ρυθμός προόδου αλλαγές στα πρωτόκολλα παρέμβασης μεταβάσεις με συνέπειες για τη συνέχιση της περίθαλψης 32

33 4 Όγκος Αριθμού Περιστατικών Οι Αναλυτές Συμπεριφοράς πρέπει να έχουν έναν αριθμό περιστατικών που τους επιτρέπει να παρέχουν κατάλληλη εποπτεία περιστατικών που διευκολύνει την αποτελεσματική παροχή παρέμβασης και διασφαλίζει την προστασία των καταναλωτών. Ο όγκος του αριθμού περιστατικών για τον Αναλυτή Συμπεριφοράς συνήθως καθορίζεται από τους ακόλουθους παράγοντες: πολυπλοκότητα και ανάγκες υπαρχόντων περιστατικών σύνολο ωρών που παρέχονται στα υπάρχοντα περιστατικά σύνολο εποπτείας περιστατικών και κλινικής κατεύθυνσης που απαιτείται από τον υπάρχοντα αριθμό περιστατικών τεχνογνωσία και ικανότητες του Αναλυτή Συμπεριφοράς πλαίσιο και μορφή εποπτείας και παρέμβασης (για παράδειγμα, κέντρο ή σπίτι, ατομική ή ομαδική, τηλεϋγεία ή δια ζώσης) ύπαρξη υποστηρικτικού προσωπικού για τον Αναλυτή Συμπεριφοράς (για παράδειγμα, ΠβΑΣ) Το συνιστώμενο εύρος αριθμού περιστατικών για έναν (1) Αναλυτή Συμπεριφοράς που εποπτεύει Εστιασμένη παρέμβαση χωρίς την υποστήριξη ΠβΑΣ είναι * με την υποστήριξη ενός (1) ΠβΑΣ είναι * Επιπρόσθετοι ΠβΑΣ επιτρέπουν περιορισμένη αύξηση στον αριθμό περιστατικών. Το συνιστώμενο εύρος αριθμού περιστατικών για έναν (1) Αναλυτή Συμπεριφοράς που εποπτεύει Περιεκτική παρέμβαση χωρίς την υποστήριξη ΠβΑΣ είναι 6-12.* με την υποστήριξη ενός (1) ΠβΑΣ είναι * Επιπρόσθετοι ΠβΑΣ επιτρέπουν περιορισμένη αύξηση στον αριθμό περιστατικών. * Η εστιασμένη παρέμβαση για σοβαρές προβληματικές συμπεριφορές είναι πολύπλοκη και απαιτεί σημαντικά υψηλότερα επίπεδα εποπτείας περιστατικού, το οποίο θα επιβάλει μικρότερο αριθμό περιστατικών. 33

34 ΕΝΟΤΗΤΑ 7: ΔΟΥΛΕΥΟΝΤΑΣ ΜΕ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΠΑΡΕΧΟΝ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ 1 Μέλη Οικογένειας/Άλλοι ως Σημαντικοί Συντελεστές στα Αποτελέσματα Τα μέλη της οικογένειας, μεταξύ αυτών τα αδέρφια, και άλλα άτομα που παρέχουν φροντίδα στην κοινότητα πρέπει να περιλαμβάνονται με διάφορες ιδιότητες και σε διαφορετικά χρονικά σημεία τόσο στα Εστιασμένα όσο και στα Περιεκτικά προγράμματα παρέμβασης ΕΑΣ. Εκτός από το ότι παρέχουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με το ιστορικό και το πλαίσιο, τα άτομα που παρέχουν φροντίδα πρέπει να λαμβάνουν εκπαίδευση και συμβουλευτική κατά τη διάρκεια της παρέμβασης, της ολοκλήρωσης και της επακόλουθης παρακολούθησης (follow-up). Η δυναμική μιας οικογένειας και το πώς επηρεάζεται από την ΔΦΑ πρέπει να αντανακλάται στο πώς εφαρμόζεται η παρέμβαση. Επιπλέον, η πρόοδος του πελάτη μπορεί να επηρεαστεί από το βαθμό στον οποίο τα άτομα που τον φροντίζουν υποστηρίζουν τους στόχους της παρέμβασης εκτός των ωρών θεραπείας. Η ικανότητά τους να το κάνουν αυτό καθορίζεται εν μέρει από το πόσο καλά έχουν ταιριάξει τα πρωτόκολλα παρέμβασης στις αξίες της ίδιας της οικογένειας, τις ανάγκες, προτεραιότητες και τους πόρους της. Η ανάγκη για συμμετοχή, εκπαίδευση και υποστήριξη της οικογένειας αντανακλά τα παρακάτω: Οι γονείς συχνά έχουν μοναδική διορατικότητα και άποψη για τη λειτουργία του πελάτη, πληροφορίες για τις προτιμήσεις του και το ιστορικό συμπεριφορών. Οι γονείς μπορεί να είναι υπεύθυνοι για την παροχή περίθαλψης και εποπτείας αλλά και για την ενασχόληση με τις δύσκολες συμπεριφορές κατά τη διάρκεια όλων των ωρών που ο πελάτης είναι ξύπνιος εκτός σχολείου ή θεραπευτικού προγράμματος ημέρας. Ένα σημαντικό ποσοστό ατόμων με ΔΦΑ παρουσιάζουν ακανόνιστες συνήθειες ύπνου. Για αυτόν το λόγο, κάποιοι γονείς μπορεί να είναι υπεύθυνοι για την ασφάλεια των παιδιών τους και/ή για την εφαρμογή διαδικασιών τη νύχτα και μπορεί οι ίδιοι να είναι σε κίνδυνο να εμφανίσουν προβλήματα που σχετίζονται με την έλλειψη ύπνου. Η φροντίδα ενός ατόμου με ΔΦΑ παρουσιάζει πολλές δυσκολίες στα άτομα που το φροντίζουν και στην οικογένεια. Μελέτες έχουν τεκμηριώσει το γεγονός ότι οι γονείς παιδιών και ενηλίκων με ΔΦΑ βιώνουν υψηλότερα επίπεδα άγχους σε σχέση με τους γονείς παιδιών τυπικής ανάπτυξης ή γονείς παιδιών με άλλες ειδικές ανάγκες. Τα προβλήματα συμπεριφοράς που συνήθως συναντώνται στα άτομα με διάγνωση ΔΦΑ (για παράδειγμα, στερεοτυπία, επιθετικότητα, ξεσπάσματα), δευτερεύοντα των κοινωνικών και γλωσσικών ελλειμμάτων που συνδέονται με τις ΔΦΑ, συχνά παρουσιάζουν ιδιαίτερες δυσκολίες για τους γονείς καθώς προσπαθούν να διαχειριστούν τα προβλήματα συμπεριφοράς. Οι συνηθισμένες στρατηγικές των γονέων είναι συχνά ανεπαρκείς για τη βελτίωση ή διαχείριση της συμπεριφοράς του παιδιού, το οποίο μπορεί να εμποδίσει την πρόοδο του παιδιού προς βελτιωμένα επίπεδα λειτουργίας και ανεξαρτησίας. Σημειώστε ότι ενώ η εκπαίδευση οικογένειας είναι υποστηρικτική του συνολικού σχεδίου παρέμβασης, δεν αποτελεί αντικατάσταση της παρέμβασης που κατευθύνεται και εφαρμόζεται από επαγγελματίες. 34

35 2 Εκπαίδευση Γονέων και Ατόμων που Παρέχουν Φροντίδα Η εκπαίδευση αποτελεί μέρος τόσο των Εστιασμένων όσο και των Περιεκτικών μοντέλων παρέμβασης ΕΑΣ. Παρότι η εκπαίδευση των γονέων και των ατόμων που παρέχουν φροντίδα συχνά παρέχεται ως ανεξάρτητη θεραπεία, αυτό συνιστάται για σχετικά λίγους πελάτες ως η μόνη ή κύρια μορφή παρέμβασης. Αυτό οφείλεται στη σοβαρότητα και πολυπλοκότητα των προβλημάτων συμπεριφοράς και τα ελλείμματα δεξιοτήτων που μπορεί να συνοδεύουν τη διάγνωση ΔΦΑ. Η εκπαίδευση γονέων και άλλων ατόμων που παρέχουν φροντίδα συνήθως περιλαμβάνει ένα συστηματικό, εξατομικευμένο πρόγραμμα για τις βασικές αρχές της ΕΑΣ. Είναι κοινό το σχέδιο παρέμβασης να περιλαμβάνει αρκετούς αντικειμενικούς και μετρήσιμους στόχους για τους γονείς και τα υπόλοιπα άτομα. Η εκπαίδευση δίνει έμφαση στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και την υποστήριξη ώστε τα άτομα που παρέχουν φροντίδα να είναι ικανά να εφαρμόσουν τα πρωτόκολλα παρέμβασης σε όλα τα Η εκπαίδευση γονέων και σημαντικά περιβάλλοντα. Η εκπαίδευση συνήθως περιλαμβάνει μια άλλων ατόμων που εξατομικευμένη συμπεριφορική αξιολόγηση και ανάπτυξη του περιστατικού παρέχουν φροντίδα και κατόπιν εξατομικευμένες διδακτικές παρουσιάσεις, επίδειξη της συμπεριφοράς/δεξιότητας προς μίμηση και εξάσκηση με ταυτόχρονη συνήθως περιλαμβάνει υποστήριξη για κάθε συγκεκριμένη δεξιότητα. Οι δραστηριότητες σε εξέλιξη ένα συστηματικό, περιλαμβάνουν εποπτεία και καθοδήγηση κατά τη διάρκεια της εφαρμογής, εξατομικευμένο επίλυση προβλημάτων καθώς προκύπτουν ζητήματα και υποστήριξη για την εφαρμογή των στρατηγικών σε νέα περιβάλλοντα για τη διασφάλιση πρόγραμμα για τις βέλτιστων αποτελεσμάτων και την προώθηση της γενίκευσης και συντήρησης βασικές αρχές της ΕΑΣ. των θεραπευτικών αλλαγών. Παρακαλώ σημειώστε ότι αυτή η εκπαίδευση δεν επιτυγχάνεται απλά με την παρουσία του γονέα ή κηδεμόνα κατά τη διάρκεια της εφαρμογής της παρέμβασης από έναν Τεχνικό Συμπεριφοράς. Οι παρακάτω είναι τομείς για τους οποίους οι γονείς συχνά ζητούν βοήθεια. Αυτοί συνήθως αντιμετωπίζονται σε συνδυασμό με ένα Εστιασμένο ή Περιεκτικό πρόγραμμα παρέμβασης. Γενίκευση δεξιοτήτων που αποκτήθηκαν σε πλαίσια παρέμβασης στο σπίτι και την κοινότητα Αντιμετώπιση συνυπαρχουσών διαταραχών συμπεριφοράς που θέτουν σε κίνδυνο την υγεία και ασφάλεια του παιδιού ή των άλλων στο σπίτι ή την κοινότητα, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης αυτο-τραυματιστικών ή επιθετικών συμπεριφορών, συμπεριφορών εναντίον των αδερφών, των γονέων ή άλλων δημιουργία συμπεριφορών αντικατάστασης που είναι πιο αποτελεσματικές, προσαρμοστικές και κατάλληλες Εκπαίδευση προσαρμοστικών δεξιοτήτων όπως λειτουργικής επικοινωνίας, συμμετοχής σε ρουτίνες που βοηθούν τη διατήρηση καλής υγείας (για παράδειγμα, συμμετοχή σε οδοντιατρικές και ιατρικές εξετάσεις, σίτιση, ύπνος) συμπεριλαμβάνοντας στοχευμένα πλαίσια στα οποία είναι σημαντικό να εμφανίζονται Διαχείριση συνεπειών για τη μείωση στερεοτυπικών, τελετουργικών ή επίμονων συμπεριφορών και αντικατάσταση με λειτουργικές συμπεριφορές όπως περιγράφηκε 35

36 προηγουμένως Σχέσεις με μέλη της οικογένειας, όπως η ανάπτυξη κατάλληλου παιχνιδιού με τα αδέρφια 3 Συντονισμός με Άλλους Επαγγελματίες Η διαβούλευση με άλλους επαγγελματίες βοηθά στην εξασφάλιση της προόδου του πελάτη μέσω της προσπάθειας να συντονιστεί η φροντίδα και να εξασφαλιστεί η συνοχή και κατά τη διάρκεια των περιόδων μετάβασης και της ολοκλήρωσης. Οι θεραπευτικοί στόχοι είναι πιθανότερο να επιτευχθούν όταν υπάρχει κοινή αντίληψη και συντονισμός μεταξύ όλων των παρόχων υπηρεσιών υγείας και των επαγγελματιών. Παραδείγματα περιλαμβάνουν συνεργασίες μεταξύ του θεράποντος ιατρού και του Αναλυτή Συμπεριφοράς για τον καθορισμό της επίδρασης των φαρμάκων στους στόχους της παρέμβασης. Ένα άλλο παράδειγμα περιλαμβάνει μια συνεπή προσέγγιση μεταξύ όλων των επαγγελματιών από διαφορετικούς κλάδους ως προς τη διαχείριση των συμπεριφορών σε διαφορετικά πλαίσια. Η επαγγελματική συνεργασία που οδηγεί στη συνοχή θα παράγει τα καλύτερα αποτελέσματα για τον πελάτη και την οικογένειά του. Οι διαφορές στη θεωρητική κατεύθυνση ή το επαγγελματικό στυλ μπορεί μερικές φορές να κάνουν δύσκολο το συντονισμό. Εάν υπάρχουν πρωτόκολλα παρέμβασης που μετριάζουν την αποτελεσματικότητα της παρέμβασης ΕΑΣ, αυτές οι διαφορές πρέπει να επιλυθούν για να επιτευχθούν τα προσδοκώμενα οφέλη στον πελάτη. Οι κώδικες δεοντολογίας της ΕΠΑΣ (οι ισχύουσες Κατευθυντήριες Γραμμές για Υπεύθυνη Συμπεριφορά για Αναλυτές Συμπεριφοράς και ο επικείμενος Επαγγελματικός και Δεοντολογικός Κώδικας Συμμόρφωσης για Αναλυτές Συμπεριφοράς) απαιτούν ο Αναλυτής Συμπεριφοράς να συστήνει την πιο αποτελεσματική και επιστημονικά τεκμηριωμένη παρέμβαση για κάθε πελάτη. Ο Αναλυτής Συμπεριφοράς πρέπει επίσης να εξετάζει και να αξιολογεί τις πιθανές επιπτώσεις εναλλακτικών παρεμβάσεων, συμπεριλαμβανομένων αυτών που παρέχονται από άλλους κλάδους καθώς και την απουσία παρέμβασης. Επιπλέον, οι Αναλυτές Συμπεριφοράς παραπέμπουν σε επαγγελματίες από άλλους κλάδους όταν συντρέχουν προϋποθέσεις με τον πελάτη που είναι πέρα από την εκπαίδευση και την αρμοδιότητα του Αναλυτή Συμπεριφοράς ή όταν ο συντονισμός της περίθαλψης με αυτούς τους επαγγελματίες είναι κατάλληλος. Πραδείγματα συμπεριλαμβάνουν μεταξύ άλλων υπόνοια για ιατρική πάθηση ή ψυχολογικές ανησυχίες που σχετίζονται με διαταραχή άγχους ή διάθεσης. 36

37 ΕΝΟΤΗΤΑ 8: ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ, ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ Τα επιθυμητά αποτελέσματα για την ολοκλήρωση πρέπει να διευκρινίζονται κατά την εκκίνηση των υπηρεσιών και να επανελέγχονται κατά τη διάρκεια της θεραπευτικής διαδικασίας. Ο προγραμματισμός της μετάβασης και ολοκλήρωσης του θεραπευτικού προγράμματος πρέπει να περιλαμβάνει ένα γραπτό σχέδιο που να καθορίζει τις λεπτομέρειες για τον απαραίτητο έλεγχο και παρακολούθηση του ατόμου και της οικογένειας. Η γνώμη των γονιών, των ατόμων που προσφέρουν φροντίδα στην κοινότητα αλλά και άλλων εμπλεκόμενων επαγγελματιών πρέπει να ζητείται καθώς η διαδικασία σχεδιασμού επιταχύνεται και 3-6 μήνες πριν την πρώτη αλλαγή στις υπηρεσίες. Η περιγραφή των ρόλων και ευθυνών όλων των παρόχων και οι ημερομηνίες στις οποίες οι συμπεριφορικοί στόχοι πρέπει να επιτευχθούν πριν την επόμενη φάση πρέπει να καθορίζονται και να συντονίζονται με όλους τους παρόχους, τον πελάτη και τα μέλη της οικογένειας. Ο σχεδιασμός της ολοκλήρωσης και της μετάβασης από όλα τα θεραπευτικά προγράμματα πρέπει σε γενικές γραμμές να περιλαμβάνει μία σταδιακή μείωση των υπηρεσιών. Η ολοκλήρωση ενός προγράμματος Περιεκτικής παρέμβασης ΕΑΣ συνήθως απαιτεί 6 μήνες ή περισσότερο. Για παράδειγμα, ένας πελάτης σε ένα Περιεκτικό πρόγραμμα παρέμβασης μπορεί να περάσει σε ένα Εστιασμένο μοντέλο για να πετύχει λίγους εναπομείναντες στόχους πριν την ολοκλήρωση της παρέμβασης. Ολοκλήρωση Οι υπηρεσίες πρέπει να επανεξετάζονται και να αξιολογούνται και ο σχεδιασμός της ολοκλήρωσης να ξεκινά όταν: Ο πελάτης έχει πετύχει τους στόχους της παρέμβασης Ή Ο πελάτης δεν πληροί πλέον τα διαγνωστικά κριτήρια για ΔΦΑ (όπως μετριούνται από κατάλληλα σταθμισμένα πρωτόκολλα) Ή Ο πελάτης δε δείχνει πρόοδο στους στόχους για διαδοχικές περιόδους έγκρισης Ή Η οικογένεια επιθυμεί να διακόψει τις υπηρεσίες Ή Η οικογένεια και ο πάροχος δεν είναι σε θέση να συμφωνήσουν σε σημαντικά ζητήματα σχετικά με το σχεδιασμό και την εφαρμογή της παρέμβασης. Όταν τίθενται ερωτήματα σχετικά με την καταλληλότητα ή την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών για κάποιο ατομικό περιστατικό, συμπεριλαμβανομένων εσωτερικών ή εξωτερικών προσφυγών σχετικών με ασφαλιστικές παροχές, ο ελεγκτικός φορέας πρέπει να περιλαμβάνει έναν Αναλυτή Συμπεριφοράς με εμπειρία στην παρέμβαση ΕΑΣ για τις ΔΦΑ. 37

38 ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ: Παραρτήματα ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α: ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΣ Απαιτήσεις Επιλεξιμότητας ΠΑΣ Α. Ακαδημαϊκές Απαιτήσεις (σε ισχύ από το 2016) Κατοχή τουλάχιστον μεταπτυχιακού τίτλου από διαπιστευμένο πανεπιστήμιο (α) που απονεμήθηκε στην ανάλυση συμπεριφοράς, εκπαίδευση ή ψυχολογία ή (β) που απονεμήθηκε σε πρόγραμμα σπουδών στο οποίο ο υποψήφιος ολοκλήρωσε μία σειρά μαθημάτων εγκεκριμένη από την ΕΠΑΣ. B. Απαιτήσεις Σπουδών και Εμπειρίας 1. Σπουδές: Ο υποψήφιος πρέπει να συμπληρώσει 270 ώρες διδασκαλίας μεταπτυχιακού επιπέδου στους ακόλουθους τομείς περιεχομένων και για τον αριθμό ωρών που ορίζονται: α. Ηθική και Επαγγελματική Συμπεριφορά 45 ώρες Το περιεχόμενο πρέπει να διδαχθεί σε 1 ή περισσότερα ανεξάρτητα μαθήματα αφιερωμένα στην ηθική και επαγγελματική συμπεριφορά. β. Έννοιες και Αρχές Ανάλυσης Συμπεριφοράς 45 ώρες Το περιεχόμενο πρέπει να βασίζεται στη Λίστα Θεμελιωδών Γνώσεων της ΕΠΑΣ. γ. Ερευνητικές Μέθοδοι στην Ανάλυση Συμπεριφοράς Μέτρηση (συμπεριλαμβανομένης Ανάλυσης Δεδομένων) 25 ώρες Πειραματικός Σχεδιασμός 20 ώρες δ. Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς Θεμελιώδη Στοιχεία Αλλαγής Συμπεριφοράς & Ειδικές Διαδικασίες Αλλαγής Συμπεριφοράς 45 ώρες Αναγνώριση Προβλήματος & Αξιολόγηση 30 ώρες Παρέμβαση & Παράγοντες προς Εξέταση για την Αλλαγή Συμπεριφοράς 10 ώρες Συστήματα Αλλαγής Συμπεριφοράς 10 ώρες Εφαρμογή, Διαχείριση και Εποπτεία 10 ώρες ε. Επιλογής 30 ώρες (ένας ή περισσότεροι από τους παραπάνω τομείς περιεχομένων Ή οποιαδήποτε εφαρμογή ανάλυσης συμπεριφοράς) 2: Εμπειρία: 1500 ώρες Εποπτευόμενη Ανεξάρτητη Εργασία (δεν εδρεύει στο πανεπιστήμιο) απαιτείται 1 εποπτεία/2 εβδομάδες Ή 1000 ώρες Πρακτική Άσκηση (εδρεύει στο πανεπιστήμιο) απαιτείται 1 εποπτεία/εβδομάδα 750 ώρες Εναντική Πρακτική Άσκηση (εδρεύει στο πανεπιστήμιο) απαιτούνται 2 εποπτείες/εβδομάδα Υπάρχουν δύο επιπρόσθετες οδοί για την πιστοποίηση ΠΑΣ για το πανεπιστημιακό προσωπικό και τους πιο έμπειρους επαγγελματίες διδακτορικού επιπέδου. Λεπτομέρειες για αυτές τις οδούς είναι διαθέσιμες στο Ή 38

39 Απαιτήσεις Επιλεξιμότητας ΠΑΣ-Δ Ο ΠΑΣ-Δ είναι ένας προσδιορισμός που αναγνωρίζει τους ΠΑΣ διδακτορικού επιπέδου που: 1. Είναι ενεργά πιστοποιημένοι ως ΠΑΣ ΚΑΙ 2. Έχουν εξασφαλίσει διδακτορικό τίτλο από μεταπτυχιακό πρόγραμμα διαπιστευμένο από τον Διεθνή Σύλλογο για την Ανάλυση Συμπεριφοράς Ή 3. Έχουν εξασφαλίσει διδακτορικό τίτλο από διαπιστευμένο πανεπιστήμιο στο οποίο διεξήγαγαν αναλυτικο-συμπεριφορική διατριβή (συμπεριλαμβανομένου τουλάχιστον 1 πειράματος) ΚΑΙ πέρασαν τουλάχιστον 2 μαθήματα ανάλυσης συμπεριφοράς ως μέρος του διδακτορικού προγράμματος σπουδών ΚΑΙ πληρούσαν όλα τα ακαδημαϊκά κριτήρια ΠΑΣ πριν λάβουν το διδακτορικό δίπλωμα. Απαιτήσεις Επιλεξιμότητας ΠβΑΣ Α. Ακαδημαϊκές Απαιτήσεις Κατοχή τουλάχιστον βασικού πτυχίου από διαπιστευμένο πανεπιστήμιο. B. Απαιτήσεις Σπουδών και Εμπειρίας 1. Σπουδές: Ο υποψήφιος πρέπει να συμπληρώσει 180 ώρες διδασκαλίας στους ακόλουθους τομείς περιεχομένων και για τον αριθμό ωρών που ορίζονται: α. Ηθική και Επαγγελματική Συμπεριφορά 15 ώρες β. Έννοιες και Αρχές Ανάλυσης Συμπεριφοράς 45 ώρες Το περιεχόμενο πρέπει να βασίζεται στη Λίστα Θεμελιωδών Γνώσεων της ΕΠΑΣ. γ. Ερευνητικές Μέθοδοι στην Ανάλυση Συμπεριφοράς Μέτρηση (συμπεριλαμβανομένης Ανάλυσης Δεδομένων) 10 ώρες Πειραματικός Σχεδιασμός 5 ώρες δ. Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς Θεμελιώδη Στοιχεία Αλλαγής Συμπεριφοράς & Ειδικές Διαδικασίες Αλλαγής Συμπεριφοράς 45 ώρες Αναγνώριση Προβλήματος & Αξιολόγηση 30 ώρες Παρέμβαση & Παράγοντες προς Εξέταση για την Αλλαγή Συμπεριφοράς 5 ώρες Συστήματα Αλλαγής Συμπεριφοράς 5 ώρες Εφαρμογή, Διαχείριση και Εποπτεία 5 ώρες ε. Επιλογής 15 ώρες (ένας ή περισσότεροι από τους παραπάνω τομείς περιεχομένων Ή οποιαδήποτε εφαρμογή ανάλυσης συμπεριφοράς) 2: Εμπειρία: 1000 ώρες Εποπτευόμενη Ανεξάρτητη Εργασία (δεν εδρεύει στο πανεπιστήμιο) απαιτείται 1 εποπτεία/2 εβδομάδες Ή 670 ώρες Πρακτική Άσκηση (εδρεύει στο πανεπιστήμιο) απαιτείται 1 εποπτεία/εβδομάδα Ή 500 ώρες Εναντική Πρακτική Άσκηση (εδρεύει στο πανεπιστήμιο) απαιτούνται 2 εποπτείες/εβδομάδα 39

40 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ B: ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Cohen, H., Amerine-Dickens, M., & Smith, T. (2006). Early intensive behavioral treatment: Replication of the UCLA model in a community setting. Developmental and Behavioral Pediatrics, 27, S145-S155. Eikeseth, S. (2009). Outcome of comprehensive psycho-educational interventions for young children with autism. Research in Developmental Disabilities, 30, Eikeseth, S., Smith, T., Jahr, E., & Eldevik, S. (2002). Intensive behavioral treatment at school for 4- to 7-year-old children with autism: A 1-year comparison controlled study. Behavior Modification, 26, Eldevik, S., Hastings, R. P., Hughes, J. C., Jahr, E., Eikeseth, S., & Cross, S. (2010). Using participant data to extend evidence base for intensive behavioral intervention for children with autism. American Journal on Intellectual and Developmental Disabilities, 115, Eldevik, S., Hastings, R. P., Hughes, J. C., Jahr, E., Eikeseth, S., & Cross, S. (2009). Analysis of early intensive behavior intervention for children with autism. Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology, 38, Foxx, R. M. (2008). Applied behavior analysis treatment of autism: The state of the art. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 17, Green, G., Brennan, L. C., & Fein, D. (2002). Intensive behavioral treatment for a toddler at high risk for autism. Behavior Modification, 26, Hanley, G. P., Iwata, B. A., & McCord, B. E. (2003). Functional analysis of problem behavior: A review. Journal of Applied Behavior Analysis, 36, Howard, J. S., Sparkman, C. R., Cohen, H. G., Green, G., & Stanislaw, H. (2005). A comparison of intensive behavior analytic and eclectic treatments for young children with autism. Research in Developmental Disabilities, 26, Lovaas, O. I. (1987). Behavioral treatmentand normal educational and intellectual functioning in young autistic children. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 55, 3-9. Matson, J. L., Benavidez, D. A., Compton, L. S., Paclawskyj, T., & Baglio, C. (1996). Behavioral treatment of autistic persons: A review of research from 1980 to the present. Research in Developmental Disabilities, 17, McEachin, J. J., Smith, T., & Lovaas, O. I. (1993). Long-term outcome for children with autism who received early intensive behavioral treatment. American Journal on Mental Retardation, 97, Sallows, G. O., & Graupner, T. D. (2005). Intensive behavioral treatment for children with autism: Four-year outcome and predictors. American Journal on Mental Retardation, 110, Virués-Ortega, J. (2010). Applied behavior analytic intervention for autism in early childhood: Meta-analysis, meta regression and dose-response meta-analysis of multiple outcomes. Clinical Psychology Review, 30, Wong, C., Odom, S. L., Hume, K., Cox, A. W., Fettig, A., Kucharczyk, S. et al. (2013). Evidence-based practices for children, youth, and young adults with autism spectrum disorder. Chapel Hill, NC: The University of North Carolina, Frank Porter Graham Child Development Institute, Autism Evidence-Based Practice Review Group. 40

41 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ: ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 1 Στο παρόν έγγραφο ό όρος Διαταραχή του Φάσματος του Αυτισμού (ΔΦΑ) χρησιμοποιείται αναφερόμενος σε μία ομάδα πολύπλοκων νευρολογικών διαταραχών που μερικές φορές αναφέρονται μεταξύ άλλων ως Αυτιστική Διαταραχή, Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς, Σύνδρομο Άσπεργκερ, Αυτισμός Υψηλής Λειτουργικότητας. 2 Συστήματα ICD και DSM για Αυτιστική Διαταραχή και Διαταραχή του Φάσματος του Αυτισμού. 3 Η Εστιασμένη και Περιεκτική ΕΑΣ υπάρχουν σε ένα συνεχές που αντικατοπτρίζει τον αριθμό συμπεριφορών στόχων και τις ώρες άμεσης παρέμβασης και εποπτείας. 4 Αυτοί οι επαγγελματίες είναι αρμόδιοι για τη χρήση των πρωτοκόλλων παρέμβασης και συχνά αποκαλούνται με διάφορους όρους όπως θεραπευτές ΕΑΣ, έμπειροι θεραπευτές, βοηθοί διδασκαλίας ή προσωπικό πρώτης γραμμής. 5 Η εκπαίδευση και οι ευθύνες των Τεχνικών Συμπεριφοράς που εφαρμόζουν πρωτόκολλα παρέμβασης είναι σαφώς διαφορετικές από αυτές των εργαζομένων που είναι υπεύθυνοι για την παροχή φροντίδας. 6 Όταν είναι δυνατόν, εργάζονται συχνά διάφοροι Τεχνικοί Συμπεριφοράς σε κάθε περίπτωση για να προωθήσουν γενικευμένα και διαρκή οφέλη για τον πελάτη. Αυτό επίσης βοηθάει στην πρόληψη κενού στις ώρες παρέμβασης εξαιτίας ασθένειας του προσωπικού, μη διαθεσιμότητας, απουσίας, κτλ. Τα εντατικά, περιεκτικά προγράμματα παρέμβασης μπορεί να έχουν αναθέσει 4-5 Τεχνικούς Συμπεριφοράς σε μία μόνο περίπτωση. Κάθε Τεχνικός Συμπεριφοράς μπορεί επίσης να εργάζεται με διάφορους πελάτες κατά τη διάρκεια της εβδομάδας. 7 Ανάλογα με τις ατομικές ανάγκες κάθε πελάτη, οι Τεχνικοί Συμπεριφοράς μπορεί επίσης να χρειάζονται εκπαίδευση σε εμπορικά διαθέσιμα προγράμματα διαχείρισης κινδύνου για επιθετικότητα και βίαιη συμπεριφορά. Άλλα είδη εκπαίδευσης μπορεί να σχετίζονται με την ενημέρωση των εργαζομένων για τις πολιτικές και διαδικασίες που χρησιμοποιούνται στον οργανισμό, την πολιτεία και σε εθνικό επίπεδο. 8 Με βάση την ένταση του προγράμματος, χρειάζονται συχνές επανεξετάσεις των δεδομένων και του προγράμματος παρέμβασης. Ο Αναλυτής Συμπεριφοράς πρέπει γενικά να εξετάζει δεδομένα που προέρχονται από την άμεση παρατήρηση τουλάχιστον σε εβδομαδιαία βάση. 9 Δείτε επίσης τις κατευθυντήριες γραμμές για καταναλωτές για την αναγνώριση Αναλυτών Συμπεριφοράς με επάρκεια στη θεραπεία των ΔΦΑ στην Ομάδα με Ειδικό Ενδιαφέρον τον Αυτισμό της Διεθνούς Εταιρίας Ανάλυσης Συμπεριφοράς: 41

42 Ανάπτυξη Κατευθυντήριων Γραμμών Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΠΑΣ ενέκρινε την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών πρακτικής για τη θεραπεία ΕΑΣ των ΔΦΑ στις αρχές του Οι ακόλουθες διαδικασίες ακολουθήθηκαν για την ανάπτυξη των αρχικών και αναθεωρημένων εκδόσεων των κατευθυντήριων γραμμών. Έκδοση 1.0: Ορίστηκε ένας συντονιστής ο οποίος μετά δημιούργησε μία πενταμελή επιβλέπουσα επιτροπή η οποία σχεδίασε τη γενική διαδικασία ανάπτυξης και το προσχέδιο του περιεχομένου. Η επιβλέπουσα επιτροπή μετά ζήτησε επιπρόσθετους επικεφαλής για κάθε τομέα περιεχομένου και συγγραφείς από μία δεξαμενή ειδικών εθνικού επιπέδου που συμπεριελάμβανε ερευνητές και ασκούντες το επάγγελμα για να παρουσιάσουν ένα πρώτο σχέδιο των κατευθυντήριων γραμμών. Ο συντονιστής, η επιβλέπουσα επιτροπή και το προσωπικό της ΕΠΑΣ μετά δημιούργησε ένα δεύτερο σχέδιο που επανεξετάστηκε από δεκάδες επιπρόσθετους αναθεωρητές, το οποίο πέρα από το ότι συγκροτήθηκε από ειδικούς στην ΕΑΣ, επιπλέον περιελάμβανε καταναλωτές και ειδικούς στη δημόσια πολιτική. Αυτό το δεύτερο σχέδιο εστάλη επίσης στη διοίκηση της ΕΠΑΣ για περαιτέρω εισηγήσεις. Ο συντονιστής του έργου και το προσωπικό της ΕΠΑΣ κατόπιν χρησιμοποίησαν αυτό το υλικό για να δημιουργήσουν το τελικό έγγραφο, το οποίο εγκρίθηκε από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΠΑΣ. Οι επαγγελματίες που εκτέλεσαν χρέη συντονιστή, τα μέλη της επιβλέπουσας επιτροπής, οι επικεφαλής των τομέων περιεχομένου και οι επιθεωρητές ήταν όλοι ειδικοί στο αντικείμενο της ΕΑΣ όπως τεκμηριώνεται από πρακτικά δημοσιεύσεων, την ύπαρξη ουσιαστικής εμπειρίας παροχής υπηρεσιών ΕΑΣ και την κατοχή ηγετικών θέσεων εντός της επιστήμης. Έκδοση 2.0: Ο συντονιστής του αρχικού σχεδίου και η ηγεσία της ΕΠΑΣ καθόρισαν μία ομάδα από αναλυτές συμπεριφοράς διδακτορικού επιπέδου, οι οποίοι ήταν όλοι ειδικοί στην παρέμβαση ΕΑΣ για τις ΔΦΑ. Η ομάδα επανεξέτασε προσεκτικά τις αρχικές κατευθυντήριες γραμμές και χρησιμοποιώντας μία κοινά αποδεκτή μέθοδο πρότεινε αναθεωρήσεις και προσθήκες στο έγγραφο για να επαυξήσει τη σαφήνεια και να συμπληρώσει τις υπάρχουσες οδηγίες. Το προσωπικό της ΕΠΑΣ κατόπιν δημιούργησε ένα αναθεωρημένο προσχέδιο το οποίο εστάλη στο συντονιστή του έργου, στα μέλη της ομάδας αναθεώρησης και στους ειδικούς στη δημόσια πολιτική για επιπρόσθετο εμπλουτισμό, μετά τον οποίο οι κατευθυντήριες γραμμές ολοκληρώθηκαν. 42

43 Επιτροπή Πιστοποίησης Αναλυτών Συμπεριφοράς, ΕΠΕ 8051 Shaffer Parkway Littleton, CO ΗΠΑ Τηλ.: Φαξ: