ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΙΑΧΡΟΝΙΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΩΝ ΘΑΝΑΤΩΝ ΑΠΟ ΚΑΚΟΗΘΗ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ ΣΤΟ Ν. ΣΕΡΡΩΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο

Transcript

1 ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΙΑΧΡΟΝΙΚΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΩΝ ΘΑΝΑΤΩΝ ΑΠΟ ΚΑΚΟΗΘΗ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ ΣΤΟ Ν. ΣΕΡΡΩΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο Παπαδάκης Ν, Γεωργιανός Π, Χαραλαµπίδης, Παπαδάκης Γ, Τσαχουρίδου Ο, Μπένος Α Εργαστήριο Υγιεινής, Ιατρική Σχολή Α.Π.Θ. Π Ε Ρ Ι Λ Η Ψ Η Σκοπός αυτής της µελέτης ήταν η επιδηµιολογική διερεύνηση της διαχρονικής εξέλιξης της θνησιµότητας από κακοήθη νεοπλάσµατα στο την περίοδο και η συγκριτική αξιολόγησή της µε την εθνική θνησιµότητα την αντίστοιχη περίοδο. Για τη µελέτη αξιοποιήθηκαν στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε. Η διαχρονική εξέλιξη των θανάτων αξιολογήθηκε µε τον υπολογισµό των ετήσιων ειδικών συντελεστών θνησιµότητας (ΕΣΘ) από κακοήθη νεοπλάσµατα στις ηλικιακές οµάδες 25-54, και άνω των 75 ετών στον ανδρικό και γυναικείο πληθυσµό του νοµού. Η συγκριτική αξιολόγηση της θνησιµότητας του µε την αντίστοιχη εθνική θνησιµότητα για τη δεκαετία πραγµατοποιήθηκε µε τη µέθοδο της έµµεσης προτυποποίησης. ιαχρονικά ο ΕΣΘ από κακοήθη νεοπλάσµατα στο εµφανίζει πτωτικές τάσεις στις ηλικιακές οµάδες και 55-74, ενώ παρουσιάζει ανοδική τάση στις ηλικίες άνω των 75 ετών. Η θνησιµότητα στο βρέθηκε σταθερά υψηλότερη από τη θνησιµότητα της χώρας σε όλη τη διάρκεια της υπό µελέτη περιόδου, ένα εύρηµα το οποίο χρήζει περεταίρω διερεύνησης µε προοπτικές µελέτες κοόρτης στο µέλλον. DIACHRONIC EVALUATION OF CANCER MORTALITY IN THE PREFECTURE OF SERRES DURING Papadakis N, Georgianos P, Charalambidis D, Papadakis G, Tsachouridou O, Benos A. Hygiene Laboratory, Faculty of Medicine, Aristotelian University of Thessaloniki A B S T R A C T The aim of this study is to examine the cancer mortality in the prefecture of Serres during the period and compare it with the national cancer mortality rate for the same period of time. Data from the Greek National Statistical Service were analyzed. The diachronic trends of cancer moertality were evaluated using the annual specific mortality rates for the age groups 25-54, and 75+ for both men and women. The method of indirect standardisation was used to make a comparison between the cancer mortality in the prefecture of Serres and the corresponding national rate. According to the results of the study, the specific mortality rate of cancer in the prefecture of Serres present lowering trends in the age groups of and years, whereas an increasing trend in the total cancer mortality rate was observed in the group of above 75 years of age. In addition, the specific cancer mortality rate in the prefecture of Serres was shown to be consistently higher than the national one during the whole period under study. These results require further investigation with prospective cohort studies in the future.

2 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Μελέτες θνησιµότητας που πραγµατοποιήθηκαν τα τελευταία χρόνια σε πολλές χώρες της δυτικής Ευρώπης και στις Η.Π.Α. κατέδειξαν τις σηµαντικές µεταβολές που παρατηρήθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες στο νοσολογικό φάσµα των οικονοµικά αναπτυγµένων χωρών. Ειδικότερα παρατηρήθηκε σηµαντική µείωση της θνησιµότητας από λοιµώδη και παρασιτικά νοσήµατα και επικράτηση των λεγόµενων νοσηµάτων φθοράς, ένα φαινόµενο που έχει περιγραφεί στη διεθνή βιβλιογραφία µε τον όρο «επιδηµιολογική ή δηµογραφική µετάβαση». Σύµφωνα µε δεδοµένα της Παγκόσµιας Οργάνωσης Υγείας (Π.Ο.Υ.), στην Ευρώπη το 2005 πάνω από το 50% των καταγεγραµµένων θανάτων οφείλεται σε καρδιαγγειακά νοσήµατα και περίπου ένα επιπλέον 20% των θανάτων οφείλεται σε κακοήθη νεοπλάσµατα. Αντίστοιχη πορεία ακολούθησαν διαχρονικά και οι τάσεις της θνησιµότητας του ελληνικού πληθυσµού, µε αποτέλεσµα σήµερα στην µείζονες αιτίες θανάτου να αποτελούν τα καρδιαγγειακά νοσήµατα και τα κακοήθη νεοπλάσµατα. Στην συστηµατική καταγραφή της θνησιµότητας πραγµατοποιείται από την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία Ελλάδος (ΕΣΥΕ) µε την έκδοση των ετήσιων τόµων της φυσικής κίνησης του πληθυσµού. Τα τελευταία χρόνια πραγµατοποιήθηκαν, επίσης, περιγραφικές µελέτες οι οποίες είχαν ως κύριο στόχο την αξιολόγηση της διαχρονικής εξέλιξης των δεικτών θνησιµότητας από κακοήθη νεοπλάσµατα στον ελληνικό πληθυσµό. Επιπλέον, πραγµατοποιήθηκαν και µελέτες οι οποίες κατέδειξαν την παρουσία διαφορών στη θνησιµότητα από κακοήθη νεοπλάσµατα µεταξύ των διάφορων γεωγραφικών διαµερισµάτων της ελληνικής επικράτειας. Από τις µελέτες αυτές προέκυψε ότι η οι καταγεγραµµένοι θάνατοι από κακοήθη νεοπλάσµατα στις περιοχές της βόρειας ς ήταν υψηλότεροι από τους θεωρητικά αναµενόµενους θανάτους µε βάση τη µέση κατά ηλικιακή οµάδα θνησιµότητα του ελληνικού πληθυσµού. Σε αυτό το πλαίσιο, σκοπός της παρούσας µελέτης ήταν η περιγραφή και η αποτύπωση της θνησιµότητας από κακοήθη νεοπλάσµατα την περίοδο -2007, στο νοµό Σερρών, ο οποίος αποτελεί µια ευαίσθητη περιοχή της Μακεδονίας µε ιδιαίτερα περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά χαρακτηριστικά, καθώς παρουσιάζει έντονη αγροτική δραστηριότητα, ενώ είναι επίσης δέκτης διασυνοριακής ρύπανσης εξαιτίας της γειτνίασής του µε τη Βουλγαρία. 2. ΥΛΙΚΟ ΜΕΘΟ ΟΙ Στη µελέτη αυτή αξιοποιήθηκαν στοιχεία της Ε.Σ.Υ.Ε. που αφορούν την ετήσια καταγραφή των θανάτων από κακοήθη νεοπλάσµατα στην και το για την περίοδο Η διαχρονική εξέλιξη των θανάτων από κακοήθη νεοπλάσµατα σε αυτή την περίοδο αξιολογήθηκε µε τον υπολογισµό των ετήσιων ειδικών συντελεστών θνησιµότητας (ΕΣΘ) για το σύνολο των κακοήθων νεοπλασµάτων στις ηλικιακές οµάδες 25-54, και άνω των 75 ετών για τον ανδρικό και για το γυναικείο πληθυσµό. Συγκριτική αξιολόγηση της θνησιµότητας από κακοήθη νεοπλάσµατα του µε την αντίστοιχη εθνική θνησιµότητα για τη δεκαετία πραγµατοποιήθηκε µε τη µέθοδο της έµµεσης προτυποποίησης και τον υπολογισµό των Προτυποποιηµένων Πηλίκων Θνησιµότητας (Standardized Mortality Ratio, SMR). Τα SMR υπολογίσθηκαν από το πηλίκο του πραγµατικού αριθµού θανάτων από κάθε τύπο καρκίνου που παρατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας στο προς τον αριθµό των θανάτων που θα αναµενόταν να παρατηρηθούν µε βάση τη θνησιµότητα του εθνικού πληθυσµού. Επίσης, υπολογίσθηκαν τα 95% διαστήµατα αξιοπιστίας των SMR για να αξιολογηθεί η ύπαρξη στατιστικώς σηµαντικών διαφορών µεταξύ των καταγεγραµµένων και των αναµενόµενων θανάτων στον υπό µελέτη πληθυσµό.

3 3. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 3.1. ιαχρονική εξέλιξη του Ε.Σ.Θ. από κακοήθη νεοπλάσµατα στην και το Ν. Σερρών την περίοδο Στην ηλικιακή οµάδα των ετών παρατηρείται µια σταθερά πτωτική πορεία του ΕΣΘ από κακοήθη νεοπλάσµατα στον ανδρικό πληθυσµό στο σύνολο της χώρας. Στην ίδια ηλικιακή οµάδα η θνησιµότητα από κακοήθη νεοπλάσµατα στον ανδρικό πληθυσµό του Ν. Σερρών είναι σταθερά υψηλότερη από τη θνησιµότητα της χώρας σε όλη τη διάρκεια της 25ετίας, παρουσιάζοντας µικρές διακυµάνσεις. ιαχρονικά ο ΕΣΘ από κακοήθη νεοπλάσµατα στον ανδρικό πληθυσµό του εµφανίζει επίσης σταθερή πτωτική τάση µετά το ( ιάγραµµα 1). Στην ηλικιακή οµάδα παρατηρείται µια σταθερή πορεία του ΕΣΘ από κακοήθη νεοπλάσµατα στον ανδρικό πληθυσµό στο σύνολο της χώρας, χωρίς σηµεία πτωτικής τάσης. Και σε αυτήν την ηλικιακή οµάδα η θνησιµότητα από κακοήθη νεοπλάσµατα του ανδρικού πληθυσµού είναι υψηλότερη στο σταθερά σε όλη τη διάρκεια της περιόδου ιαχρονικά ο ΕΣΘ στο παρουσιάζει σηµαντικές διακυµάνσεις έως και το, ενώ έκτοτε παρατηρείται µια σηµαντική πτωτική τάση έως και το 2005 ( ιάγραµµα 2). Στην ηλικιακή οµάδα 75+ παρατηρείται µια σαφής ανοδική τάση του ΕΣΘ από κακοήθη νεοπλάσµατα στον ανδρικό πληθυσµό στο σύνολο της χώρας µεταξύ και Αντίστοιχη είναι και η διαχρονική εξέλιξη στην περίοδο αυτή του ΕΣΘ από κακοήθη νεοπλάσµατα και στον ανδρικό πληθυσµό του Ν. Σρρών. Αξίζει να σηµειωθεί µια σηµαντική απόκλιση στις δύο καµπύλες ς και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του, µε σαφή υπεροχή της θνησιµότητας στο, καθώς και κατά τα τελευταία 5 χρόνια, µε µεγαλύτερη ανοδική τάση του ΕΣΘ στον ανδρικό πληθυσµό στο. Θάνατοι/ κατοίκους ιάγραµµα 1: ιαχρονική εξέλιξη του Ε.Σ.Θ. από κακοήθη νεοπλάσµατα στον ανδρικό πληθυσµό στην και το στην ηλικιακή οµάδα κατά την περίοδο

4 Θάνατοι / κστοίκους ιάγραµµα 2 ιαχρονική εξέλιξη του Ε.Σ.Θ από κακοήθη νεοπλάσµατα στον ανδρικό πληθυσµό στην και το στην ηλικιακή οµάδα κατά την περίοδο Θάνατοι/ κατοίκους , ιάγραµµα 3: ιαχρονική εξέλιξη του Ε.Σ.Θ από κακοήθη νεοπλάσµατα στον ανδρικό πληθυσµό στην και το στην ηλικιακή οµάδα 75+ κατά την περίοδο Στην ηλικιακή οµάδα των ετών παρατηρείται µια σταθερά πτωτική πορεία του ΕΣΘ από κακοήθη νεοπλάσµατα στο γυναικείο πληθυσµό στο σύνολο της χώρας. Στην ίδια ηλικιακή οµάδα η θνησιµότητα από κακοήθη νεοπλάσµατα στο γυναικείο πληθυσµό του Ν. Σερρών παρουσιάζει αντίστοιχη πορεία µε µικρές διακυµάνσεις, αλλά η τάση του ΕΣΘ στην περίοδο είναι σαφώς πτωτική και στο ( ιάγραµµα 4). Στην ηλικιακή οµάδα παρατηρείται µια σταθερή πορεία του ΕΣΘ από κακοήθη νεοπλάσµατα στο γυναικείο πληθυσµό στο σύνολο της χώρας, χωρίς σηµεία πτωτικής τάσης. Και σε αυτήν την ηλικιακή οµάδα η θνησιµότητα από κακοήθη νεοπλάσµατα του γυναικείου πληθυσµού εµφανίζει παράλληλη σταθερή πορεία και στο σε όλη τη διάρκεια της περιόδου ( ιάγραµµα 5). Στην ηλικιακή οµάδα 75+ παρατηρείται µια µικρή αλλά ανοδική τάση του ΕΣΘ από κακοήθη νεοπλάσµατα στο γυναικείο πληθυσµό στο σύνολο της χώρας µεταξύ και Αντίστοιχη είναι και η διαχρονική εξέλιξη στην περίοδο αυτή του ΕΣΘ από κακοήθη νεοπλάσµατα και στο γυναικείο πληθυσµό του, έως και το όπου οι δύο καµπύλες αρχίζουν να αποκλίνουν µεταξύ τους, καθώς έκτοτε και έως το 2007 παρατηρείται µια σαφώς µεγαλύτερη ανοδική τάση του ΕΣΘ από κακοήθη νεοπλάσµατα στο γυναικείο πληθυσµό στο ( ιάγραµµα 6).

5 Θάνατοι / κατοίκους ιάγραµµα 4: ιαχρονική εξέλιξη του Ε.Σ.Θ. από κακοήθη νεοπλάσµατα στο γυναικείο πληθυσµό στην και το στην ηλικιακή οµάδα κατά την περίοδο Θάνατοι/ κατοίκους ιάγραµµα 5 ιαχρονική εξέλιξη του Ε.Σ.Θ από κακοήθη νεοπλάσµατα στο γυναικείο πληθυσµό στην και το στην ηλικιακή οµάδα κατά την περίοδο Θάνατοι / κατοίκους , ιάγραµµα 6 ιαχρονική εξέλιξη του Ε.Σ.Θ από κακοήθη νεοπλάσµατα στο γυναικείο πληθυσµό στην και το στην ηλικιακή οµάδα 75+ κατά την περίοδο

6 3.2. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΘΝΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ ΑΠΟ ΚΑΚΟΗΘΗ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ ΣΕ ΕΛΛΑ Α ΚΑΙ ΣΕΡΡΕΣ ΤΗ ΕΚΑΕΤΙΑ Στον πίνακα 1 παρουσιάζονται τα SMR για τα κακοήθη νεοπλάσµατα που αφορούν τον ανδρικό πληθυσµό του νοµού. Σερρών τη δεκαετία Από τη µελέτη προκύπτει ότι οι θάνατοι που παρατηρήθηκαν τη δεκαετία 2005 στον ανδρικό πληθυσµό του νοµού Σερρών, από καρκίνο του πνεύµονα, του στοµάχου, του λάρυγγα και του παχέος εντέρου είναι υψηλότεροι από τους αναµενόµενους σε στατιστικώς σηµαντικά επίπεδα. Αντίθετα οι θάνατοι που παρατηρήθηκαν στη δεκαετία αυτή στον ανδρικό πληθυσµό του Ν. Σερρών από κακόηθες µελάνωµα και από τη νόσο του Hodgin είναι χαµηλότεροι από τους αναµενόµενους σε στατιστικά σηµαντικά επίπεδα. Πίνακας 1: SMR για κακοήθη νεοπλάσµατα τη δεκαετία στο νοµό Σερρών (Ανδρικός πληθυσµός) 95% ιαστήµατα Αξιοπιστίας Νεοπλάσµατα SMR Κατώτερο όριο Ανώτερο όριο P Value Οισοφάγου 127,4 87, , p>0,05 Πνεύµονα 115,2 108, , p<0,05 Στοµάχου 179,9 160, , p<0,05 Ήπατος 111,9 73, , p>0,05 Παγκρέατος 98,7 82, , p>0,05 Λάρυγγος 149,1 119, , p<0,05 Μελάνωµα 58,2 17, , p<0,05 Ουροδόχου κύστεως 98,8 83, , p>0,05 Νόσος Hodgin 62,7 31, , p<0,05 Λευχαιµία 97,5 80, , p>0,05 Παχέος εντέρου 113,1 101, , p<0,05 Προστάτη 111,2 85, , p>0,05 Στον πίνακα 2 παρουσιάζονται τα SMR για τα κακοήθη νεοπλάσµατα που αφορούν το γυναικείο πληθυσµό του νοµού. Σερρών τη δεκαετία Η µελέτη έδειξε ότι οι θάνατοι που παρατηρήθηκαν τη δεκαετία 2005 στον γυναικείο πληθυσµό του νοµού Σερρών, από τον καρκίνο του στοµάχου, του παχέος εντέρου και των ωοθηκών είναι υψηλότεροι από τους αναµενόµενους σε στατιστικά σηµαντικά επίπεδα, ενώ οι θάνατοι από µελάνωµα του δέρµατος, νόσο του Hodgkin και καρκίνο του τραχήλου της µήτρας είναι χαµηλότεροι από τους αναµενόµενους σε στατιστικά σηµαντικά επίπεδα. Πίνακας 2: SMR για κακοήθη νεοπλάσµατα τη δεκαετία στο νοµό Σερρών (Γυναικείος πληθυσµός) 95% ιαστήµατα Αξιοπιστίας Νεοπλάσµατα SMR Κατώτερο όριο Ανώτερο όριο P Value Οισοφάγος 138,6 59, , p>0,05 Πνεύµονας 84,3 70, , p>0,05 Στοµάχου 183,5 157, , p<0,05 Ήπατος 71,9 14, , p>0,05 Παγκρέατος 109,2 89, , p>0,05 Λάρυγγος 96,4 12, , p>0,05 Μελάνωµα 50,6 9, , p<0,05 Ουροδόχου κύστεως 88,9 56, , p>0,05 Νόσος Hodgκin 51,4 17,8 85 p<0,05

7 Λευχαιµία 105,6 83, , p>0,05 Παχέος εντέρου 126,7 110, , p<0,05 Μαστού 102,1 91, , p>0,05 Τραχήλου µήτρας 51,7 18, , p<0,05 Σώµατος µήτρας 125,6 76, , p>0,05 Ωοθηκών 132,5 102, , p<0,05 4. ΣΥΖΗΤΗΣΗ Η µελέτη αυτή είχε ως κύριο στόχο τη λεπτοµερή αξιολόγηση της διαχρονικής εξέλιξης των θανάτων από κακοήθη νεοπλάσµατα στην περιοχή του την περίοδο Το βασικό εύρηµα αυτής της περιγραφικής µελέτης ήταν ότι η θνησιµότητα από κακοήθη νεοπλάσµατα στο εµφανίζει πτωτικές τάσεις στις ηλικιακές οµάδες των και ετών, ενώ παρουσιάζει διαχρονικά αυξητικές τάσεις στις µεγαλύτερες ηλικίες (άνω των 75 ετών). Σηµαντικό σηµείο είναι ότι η θνησιµότητα στο από κακοήθη νεοπλάσµατα βρέθηκε ακολουθεί διαχρονικά τις αντίστοιχες τάσεις του συνολικού ελληνικού πληθυσµού, αν και στις περισσότερες ηλικιακές οµάδες ο ΕΣΘ για το εµφάνιζε σταθερά υψηλότερες τιµές από εκείνες της εθνικού δείκτη. Η ανάλυση των επιµέρους τύπων καρκίνου µε τη µέθοδο της έµµεσης προτυποποίησης έδειξε ότι οι καταγεγραµµένοι θάνατοι από τον καρκίνο του στοµάχου, του πνεύµονα, του λάρυγγα και του παχέος εντέρου στο τη δεκαετία ήταν στατιστικά σηµαντικά υψηλότεροι από τους θεωρητικά αναµενόµενους τόσο στον ανδρικό όσο και στο γυναικείο πληθυσµό του νοµού. Προηγούµενες µελέτες οι οποίες αξιολόγησαν τη θνησιµότητα του ελληνικού πληθυσµού κατέδειξαν την παρουσία διαφορών στην ένταση της θνησιµότητας µεταξύ των γεωγραφικών διαµερισµάτων της χώρας. Σε αυτήν την κατεύθυνση, µία πρόσφατη µελέτη η οποία αξιολόγησε τη γενική θνησιµότητα στα 10 γεωγραφικά διαµερίσµατα της χώρας για την 20ετία - έδειξε ότι η γενική θνησιµότητα ήταν υψηλότερη στην περιοχή της βόρειας ς και ειδικότερα στο γεωγραφικό διαµέρισµα της Θράκης.. Από τη µελέτη αυτή προέκυψε µία σηµαντική στατιστική συσχέτιση µεταξύ της γενικής θνησιµότητας και του µέσου κατά κεφαλή εισοδήµατος και του λόγου νοσοκοµειακών κλινών ανά κάτοικο. Μία ακόµη µελέτη η οποία αξιολόγησε την ειδική θνησιµότητα από καοήθη νεοπλάσµατα στις 13 περιφέρειες της ς τη δεκαετία έδειξε ότι η προτυποποιηµένη θνησιµότητα από κακοήθη νεοπλάσµατα την παραπάνω δεκαετία ήταν στατιστικά σηµαντικά υψηλότερη στις περιφέρειες της Μακεδονίας και της Θράκης. Σε µία ακόµη µελέτη από το εργαστήριό µας, η οποία είχε ως στόχο να διερευνήσει τη θνησιµότητα από καρκίνο του πνεύµονα στους 13 νοµούς της Μακεδονίας, φάνηκε ότι οι καταγεγραµµένοι θάνατοι από καρκίνο του πνεύµονα ήταν στατιστικά σηµαντικά υψηλότεροι από τους θεωρητικά αναµενόµενους στους περισσότερους νοµούς της Μακεδονίας, συµπεριλαµβανοµένου και του, ένα εύρηµα που έρχεται σε απόλυτη αντιστοιχία µε τα ευρήµατα και της παρούσας µελέτης. Τα ευρήµατα των παραπάνω µελετών υπέρ της παρουσίας γεωγραφικών διαφοροποιήσεων στη θνησιµότητα από καοήθη νεοπλάσµατα στην µπορούν να ερµηνευθούν από την ισχυρή επιδηµιολογική συσχέτιση των νεοπλασιών µε µια σειρά παραγόντων κινδύνου που είτε άµεσα είτε έµµεσα αφορούν το περιβάλλον. Σειρά προοπτικών µελετών παρακολούθησης έχουν καταδείξει το ρόλο της διατροφής, του καπνίσµατος, αλλά και µιας πληθώρας περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως η ατµοσφαιρική ρύπανση, η ρύπανση των υπόγειων υδάτων από νιτρικά, φυτοφάρµακα και βαρέα µέταλλα, η ιονίζουσα ακτινοβολία, µε την αιτιοπαθογένεια πολλών τύπων καρκίνου. Παρότι τα νοσήµατα αυτά είναι πολυπαραγοντικά και η ανάδειξη του ρόλου µεµονωµένων παραγόντων

8 κινδύνου δύσκολη, ο ρόλος του περιβάλλοντος είναι σηµαντικός. Σε αυτό το πλαίσιο, αξίζει να σηµειωθεί ότι µία πιθανή ερµηνεία της υψηλής θνησιµότητας από κακοήθη νεοπλάσµατα στο, όπως φάνηκε στην παρούσα µελέτη, θα µπορούσε να είναι τα ιδιαίτερα περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά χαρακτηριστικά του νοµού τα τελευταία χρόνια. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι οι θάνατοι από κακοήθη νεοπλάσµατα που καταγράφηκαν στο στην υπό µελέτη χρονική περίοδο αντανακλούν σε µεγάλο βαθµό τις συνθήκες ζωής και διατροφής του τοπικού πληθυσµού αρκετά χρόνια πριν. Εποµένως, είναι δόκιµη της παρατηρούµενης θνησιµότητας τα τελευταία χρόνια θα πρέπει βασισθεί στους παράγοντες κινδύνου στους οποίους εκτέθηκε ο υπό µελέτη πληθυσµός στο πρόσφατο παρελθόν. Η µελέτη αυτή πραγµατοποιήθηκε µε ιδιαίτερη προσοχή ως προς τη µεθοδολογία µε τη χρήση της µεθόδου της έµµεσης προτυποποίησης για τη σύγκριση των καταγεγραµµένων θανάτων στο µε τους θεωρητικά αναµενόµενους θανάτους µε βάση την εθνική ανά ηλικιακή οµάδα θνησιµότητα. Ωστόσο, παρά την άρτια µεθοδολογία που ακολουθήθηκε υπάρχουν κάποιοι περιορισµοί οι οποίοι πρέπει να αναγνωρισθούν. Πρώτον, η µελέτη αυτή βασίσθηκε στα δεδοµένα της ΕΣΥΕ για τη θνησιµότητα του ελληνικού πληθυσµού και όχι σε πρωτογενές υλικό. Συνεπώς, πιθανά σφάλµατα στην καταγραφή της θνησιµότητας µπορεί να έχουν επηρεάσει τα αποτελέσµατα της µελέτης. Ωστόσο, τα δεδοµένα αυτά αποτελούν την τη µόνη αξιόπιστη και συστηµατική καταγραφή της φυσικής κίνησης του πληθυσµού πάνω στα οποία βασίσθηκαν και όλες οι προηγούµενες µελέτες θνησιµότητας που έχουν πραγµατοποιηθεί στην. εύτερον, η µελέτη αυτή αποτελεί µια περιγραφική επιδηµιολογική έρευνα που ως κύριο στόχο είχε την αποτύπωση και την κατάδειξη της διαχρονικής εξέλιξης της θνησιµότητας από κακοήθη νεοπλάσµατα στο. Τα ευρήµατα αυτής της µελέτης γεννούν ερευνητικά ερωτήµατα σχετικά µε την υποκείµενη αιτιολογία τους, αλλά ο περιγραφικός χαρακτήρας αυτής της µελέτης δεν επιτρέπει την εξαγωγή τέτοιων συµπερασµάτων. Συµπερασµατικά, η θνησιµότητα από κακοήθη νεοπλάσµατα στο την περίοδο ακολουθεί τις διαχρονικές πτωτικές τάσεις της θνησιµότητας του ελληνικού πληθυσµού. Οι θάνατοι από κακοήθη νεοπλάσµατα στο κυµαίνονται σταθερά σε στατικά σηµαντικά υψηλότερα επίπεδα από τους θεωρητικά αναµενόµενους θανάτους, ένα εύρηµα το οποίο χρήζει περεταίρω διερεύνησης µε προοπτικές επιδηµιολογικές µελέτες στο µέλλον. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Τριχόπουλος, Καλαποθάκη Β, Πετρίδου Ε. Προληπτική ιατρική και δηµόσια υγεία. Αθήνα: Ζήτα Ιατρικές Εκδόσεις. 2. WHO (Regional office for Europe). The European health report public health action for healthier children and populations ( 3. WHO (Regional office for Europe). Atlas of health in Europe - 2nd edition 2008 ( 4. Nikolaidis G, Zavras D, Bonikos D, Kyriopoulos J.Trends of mortality rates during the last thirty years in Greece. J Med Syst. ; 28: Chimonas T, Fanouraki I, Liberopoulos EN, Chimonas E, Elisaf M. Diverging trends in cardiovascular morbidity and mortality in a low risk population. Eur J Epidemiol. 2009; 24: Llongueras Sde S, Kogevinas M, Roman E. Regional differences in maternal mortality in Greece, Int J Epidemiol. ; 17: Papastergiou P, Rachiotis G, Polyzou K, Zilidis C, Hadjichristodoulou C. Regional differences in mortality in Greece (-): the case of Thrace. BMC Public Health. 2008; 8: 297.

9 8. Mostratos Z, Domeyer PR, Michalis D. Cancer mortality in Greece: where are we heading? A 20-year comparative study in four Greek counties. Cent Eur J Public Health. 2006; 14: Γαλάνης Π, Σπάρος Λ. Προτυποποίηση. Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής 2007, 24: Παπαδάκης N, Γεωργιανός Π, Γρηγοράκη Ε, Χαραλαµπίδης, Τσαχουρίδου Ο, Παπαδάκης Γ, Μπένος Α. ιαχρονικές τάσεις της θνησιµότητας από τους κύριους τύπους καρκίνου στον ελληνικό πληθυσµό (-2005). Ελλ. Ιατρική 2009, 75: Παυλίδου Ε, Γεωργιανός Π, Χαραλαµπίδης, Παπαδάκης Ν, Μπένος Α. Σύγκριση της θνησιµότητας από διάφορες αιτίες στις 13 γεωγρσφικές περιφέρειες της ς τη δεκαετία ο Βορειοελλαδικό Ιατρικό Συνέδριο, Θεσσαλονίκη Μαρτίου 2010, Τόµος περιλήψεων σελ 54.