Κ Ι Ν Υ Ν Ο Σ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ. ! Εκτίµηση κινδύνου ανάπτυξης νόσου! Παράγοντες κινδύνου! Τρόποι σύγκρισης των παραµέτρων κινδύνου

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Κ Ι Ν Υ Ν Ο Σ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ. ! Εκτίµηση κινδύνου ανάπτυξης νόσου! Παράγοντες κινδύνου! Τρόποι σύγκρισης των παραµέτρων κινδύνου"

Ματταθίας Φλέσσας
6 χρόνια πριν
Προβολές:

1 ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ Epidemiology and Public Health Dept of Epidemiology and Public Health N. TZANAKIS M.D. Consultant in Respiratory Medicine Assistant Professor in Epidemiology P.O. Box 1352, Heraklion CRETE, GREECE Tel: (+30) , , Fax: (+30) Tzanakis N, Risk Studies 1 Tzanakis N, Risk Studies 2 Κ Ι Ν Υ Ν Ο Σ! Εκτίµηση κινδύνου ανάπτυξης νόσου! Παράγοντες κινδύνου! Τρόποι σύγκρισης των παραµέτρων κινδύνου Tzanakis N, Risk Studies 3 1

2 Παράγοντες κινδύνου! Κάθε παράγοντας που δυνατόν να αυξήσει την πιθανότητα για ανάπτυξη νοσήµατος Φυσικοί/περιβαλλοντολογικοί παράγοντες Κοινωνικοί παράγοντες Παράγοντες συµπεριφοράς Τρόπος ζωής Γενετικοί/κληρονοµικοί παράγοντες! Έκθεση στον παράγοντα κινδύνου Σε µια χρονική περίοδο Βρίσκεται συνεχώς υπό την επίδραση του κινδύνου Tzanakis N, Risk Studies 4 Παράγοντες κινδύνου: πληροφορίες! Μεγάλος και προφανής παράγοντας κινδύνου εύκολα ανευρίσκεται και ενοχοποιείται: π.χ ηλιακό έγκαυµα, έκθεση στον ιό της ερυθράς! Συχνότερη η µη προφανής σχέση του παράγοντα κινδύνου µε τη νόσο Tzanakis N, Risk Studies 5 Παράγοντες κινδύνου: πληροφορίες Μη προφανής σχέση παράγοντα κινδύνου - νόσου Μεγάλη χρονική περίοδος µεταξύ έκθεσης και νόσου έκθεση στον αµίαντο και Μεσοθηλίωµα Πολύ συχνή έκθεση στον παράγοντα που ελαχιστοποιεί στην σκέψη την επικινδυνότητα του κάπνισµα & καρκίνος πνεύµονος Πολύ χαµηλή συχνότητα της νόσου Καρκίνος πνεύµονα <2/1000 στους βαρείς καπνιστές Μικρή η συµβολή του παράγοντα στην ανάπτυξη νόσου καφές/κάπνισµα/διαβήτης & Ca παγκρέατος Συχνή/σπάνια νόσος Πολλαπλές αιτίες αλλεργιογόνα και άσθµα Υπέρταση και Συµφορητική καρδιοπάθεια Tzanakis N, Risk Studies 6 2

3 Χρησιµότητα:! Πρόβλεψη! ιάγνωση! Αιτία! Πρόληψη Tzanakis N, Risk Studies 7 Χρησιµότητα:! Πρόβλεψη! ιάγνωση! Αιτία! Πρόληψη Tzanakis N, Risk Studies 8 Πρόβλεψη! Μελλοντική πρόβλεψη επίπτωσης! Οµοιότητα των πληθυσµιακών οµάδων! Μελέτες κινδύνου ισχαιµικής νόσου (Framingham, Massachusetts)! Η πρόβλεψη µπορεί να µη είναι επιτυχής για κάθε άτοµο Tzanakis N, Risk Studies 9 3

4 Χρησιµότητα:! Πρόβλεψη! ιάγνωση! Αιτία! Πρόληψη Tzanakis N, Risk Studies 10 ιάγνωση! Βελτίωση της διαγνωστικής αξίας µιας εξέτασης! Παρουσία κινδύνου & επιπολασµός νόσου (αποκλεισµός νόσου) π.χ. λεµφαγγειολυωµυωµάτωση φύλο! Προγράµµατα screening Ετησίως α/α Θώρακος σε εργάτες αµιάντου Tzanakis N, Risk Studies 11 Αιτιολογία! Απόδοση αιτιολογικής σχέσης στον παράγοντα κινδύνου π.χ. κάπνισµα και COPD! Έµµεση σχέση παράγοντα κινδύνου και νόσου π.χ αλλεργικό βρογχικό άσθµα Tzanakis N, Risk Studies 12 4

5 Πρόληψη! Αποµάκρυνση κινδύνου=πρόληψη! "Snow classic" (cholera epidemic)! Μεσογειακή δίαιτα και χρόνια νοσήµατα φθοράς! Αποφυγή αλλεργιογόνων και εκδήλωση βρογχικού άσθµατος Tzanakis N, Risk Studies 13 Χρησιµότητα Αιτιολογία Πρόβλεψη ιάγνωση Πρόληψη Tzanakis N, Risk Studies 14 Μελέτες εκτίµησης κινδύνου (Risk studies)! Μελέτες παρατήρησης (observation( studies)! Μελέτες κοορτών (Cohort( Studies) Tzanakis N, Risk Studies 15 5

6 Risk studies (Μελέτες παρατήρησης)! Συγκέντρωση στοιχείων µε απλή παρατήρηση ενός φαινοµένου χωρίς να επεµβαίνουµε στην εξέλιξη του. Π.χ παιδιά που ακτινοβολήθηκαν λόγω διογκωµένου θύµου συγκρίθηκαν µε 5055 που δεν πήραν τέτοια θεραπεία (αδερφοί και αδερφές αυτών που έλαβαν θεραπεία). Μελετήθηκε ο κίνδυνος ανάπτυξης των κακοήθων νεοπλασιών του Θυρεοειδούς) Tzanakis N, Risk Studies 16 Risk studies (Μελέτες παρατήρησης)! Πλεονεκτήµατα Ευκολία! Μειονεκτήµατα Συνύπαρξη πολλών παραγόντων που µπορεί να σχετίζονται µε την υποτιθέµενη διαφορά Tzanakis N, Risk Studies 17 Risk studies (Cohort studies)! Κοόρτης: Μια οµάδα ατόµων µε κοινά χαρακτηριστικά, η οποία τίθεται υπό παρακολούθηση για να δούµε τι θα συµβεί σε αυτούς " Χαρακτηριστικό οµάδος " Ερώτηµα µελέτης " Επαρκής χρόνος παρακολούθησης Tzanakis N, Risk Studies 18 6

7 Cohort studies Παραδείγµατα κοορτών Κοινό Χαρακτηριστικό Ερώτηµα Παράδειγµα Ηλικία Ηλικία Προσδόκιµο επιβίωσης (>70 ετών) Ηµερµηνία Χρονολογία ΤΒ σε άτοµα γεννηθέντα Γέννησης το 1910 Έκθεση Παράγοντας Ca πνεύµονα σε κινδύνου καπνιστές Νόσος Πρόγνωση Επιβίωση σε ασθενείς µε Ca µαστού Θεραπεία Παρέµβαση Ακτινοβολία - επιβίωση σε ασθενείς µε νόσο Hodgkin Tzanakis N, Risk Studies 19 Cohort studies! Χρόνος παρακολούθησης Ο απαραίτητος χρόνος για να εκφραστεί ο κίνδυνος! Παρακολούθηση όλων των ατόµων ιακοπή παρακολούθησης πολλών ατόµων της (dropping out) µπορεί να επηρεάσει τα αποτελέσµατα Tzanakis N, Risk Studies 20 Cohort studies Design Άτοµα χωρίς νόσο Έκθεση ΧΡΟΝΟΣ Μη Έκθεση ιάγνωση Tzanakis N, Risk Studies 21 7

8 Cohort studies (Framingham study)! Έναρξη Σκοπός: Η ανεύρεση παραγόντων ανάπτυξης CHD.. Παρακολούθηση δείγµατος 5209 ατόµων ετών από άτοµα. Εξέταση 2 φορές/έτος για ενδείξεις CHD επί 30 χρόνια.! Παράγοντες κινδύνου που ελέγχθηκαν ήταν: ΑΠ, καπνιστική συνήθεια, χοληστερόλη ορρού, καµπύλη ανοχής γλυκόζης & υπερτροφία αριστερής κοιλίας.! Βρέθηκαν µεγάλες διαφορές στην επίπτωση CHD µεταξύ εκείνων που είχαν µε µερικούς ή όλους τους παράγοντες και εκείνων που δεν τους είχαν Tzanakis N, Risk Studies 22 Cohort studies (Είδη) Past Cohort Historical Present Follow-up Future Concurrent Cohort Follow-up Tzanakis N, Risk Studies 23 Cohort studies (Είδη)! Survival cohort Έναρξη παρακολούθησης σε διαφορετικά χρονικά σηµεία Λόγοι πρακτικοί να γίνει αυτό Πολλές φορές καταλήγουν σε εσφαλµένα συµπεράσµατα Tzanakis N, Risk Studies 24 8

9 Cohort studies (Πλεονεκτήµατα)! Ο µόνος τρόπος να µετρηθεί η επίπτωση απευθείας! Το µοντέλο της ακολουθεί την κλινική λογική (έκθεση στον κίνδυνο=νόσος)! εν υφίσταται το λάθος προκατάληψης (bias) να είναι γνωστή η έκβαση! Είναι δυνατή η διερεύνηση της σχέσης του παράγοντα κινδύνου µε περισσότερα από ένα νοσήµατα Tzanakis N, Risk Studies 25 Cohort studies (Μειονεκτήµατα)! Αναποτελεσµατική σε σπάνια νοσήµατα (πρέπει να παρακολουθηθούν χιλιάδες άτοµα)! Οικονοµικά πολύ δαπανηρή! Τα αποτελέσµατα της δεν είναι γνωστά για πολύ µεγάλο διάστηµα! ύσκολη η καταγραφή πολλών παραγόντων µαζί Tzanakis N, Risk Studies 26 Σύγκριση κινδύνων Comparing Risks Risk Factors Cohort A Cohort B Incidence I E Incidence I Ε Tzanakis N, Risk Studies 27 9

10 Σύγκριση κινδύνων Attributable Risk! Αποδιδόµενος κίνδυνος - Attributable Risk! Ερώτηση: Ποια είναι η επίπτωση της νόσου που µπορεί να αποδοθεί στον παράγοντα κινδύνου! Ορισµός: AR = I E -I E Tzanakis N, Risk Studies 28 Σύγκριση κινδύνων Relative risk (Risk ratio)! Σχετικός κίνδυνος - Relative Risk - Risk ratio! Ερώτηση: Πόσες φορές κινδυνεύουν να νοσήσουν οι εκτεθέντες σε σχέση µε τους µη εκτεθέντες! Ορισµός: RR = Ι Ε Ι Ε Tzanakis N, Risk Studies 29 Σύγκριση κινδύνων Population attributable risk AR P! Αποδιδόµενος κίνδυνος στον πληθυσµό - Population attributable risk AR Population attributable risk AR P! Ερώτηση: Ποια είναι η επίπτωση της νόσου σε ένα πληθυσµό που σχετίζεται µε την ύπαρξη του παράγοντα κινδύνου! Ορισµός: ΑR P = AR x P of risk factor Tzanakis N, Risk Studies 30 10

11 Σύγκριση κινδύνων Population attributable Fraction AF P! Αποδιδόµενη αναλογία κινδύνου στον πληθυσµό - Population attributable Fraction AF P! Ερώτηση: Ποια αναλογία επίπτωσης της νόσου σε ένα πληθυσµό οφείλεται στην ύπαρξη του παράγοντα κινδύνου! Ορισµός: ΑF P = AR P : R T "R T :Ολική επίπτωση της νόσου στον πληθυσµό Tzanakis N, Risk Studies 31 11

Σχετικά έγγραφα

ΚΙ Ν Υ Ν Ο Σ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ. Εκτίµηση κινδύνου ανάπτυξης νόσου Παράγοντες κινδύνου Τρόποι σύγκρισης των παραµέτρων κινδύνου

ΚΙ Ν Υ Ν Ο Σ ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ. Εκτίµηση κινδύνου ανάπτυξης νόσου Παράγοντες κινδύνου Τρόποι σύγκρισης των παραµέτρων κινδύνου ΜΑΘΗΜΑ ΕΠΙ ΗΜΙΟΛΟΓΙΑΣ Epidemiology and Public Health Dept of Epidemiology and Public Health N. TZANAKIS M.D. Consultant in Respiratory Medicine Assistant Professor in Epidemiology P.O. Box 1352, 71110