ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ

Transcript

1 ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΡΑΝΑΣΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Κοσμίδου Κυριακή ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 2010

2 Στην Οικογένειά μου

3 Περιεχόμενα Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη Περίληψη Κεφάλαιο 1. Εισαγωγή σελ.6 σελ.7 Κεφάλαιο 2. Η παρουσία των Ελληνικών επιχειρήσεων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στη Βαλκανική χερσόνησο σελ Η εξάπλωση των Ελληνικών τραπεζών στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη σελ Λόγοι επένδυσης των Ελληνικών Τραπεζών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στη Βαλκανική χερσόνησο σελ Προβλήματα των Ελληνικών επιχειρήσεων κατά το παρελθόν και το παρόν σελ Θετικές προοπτικές επενδύσεων σελ.15 Κεφάλαιο 3. Μελέτες Διασυνοριακής Επέκτασης Τραπεζών σελ Δομή και Ολοκλήρωση του Ευρωπαϊκού Τραπεζικού Συστήματος σελ Οικονομίες των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης σελ Χώρες Επενδυτικής Δραστηριότητας σελ α. Σερβία σελ β. Σκόπια σελ γ. Τουρκία σελ δ. Ρουμανία σελ ε. Ουκρανία σελ ζ. Αλβανία σελ η. Βουλγαρία σελ θ. Κύπρος σελ

4 Κεφάλαιο 4. Συγχωνεύσεις Εξαγορές και Υποκαταστήματα - Θυγατρικές σελ Συγχωνεύσεις και εξαγορές σε διεθνές επίπεδο σελ Λόγοι Συγχωνεύσεων και Εξαγορών στον Τραπεζικό κλάδο σελ Κατηγορίες Συγχωνεύσεων και Εξαγορών σελ α. Συγχωνεύσεις σελ β. Εξαγορές σελ Νομικό πλαίσιο Συγχωνεύσεων και Εξαγορών σελ i Νομοθετικά όργανα και Νομοθετικές ρυθμίσεις σελ Εξαγορές και συγχωνεύσεις βάσει Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης σελ Τραπεζικά υποκαταστήματα και θυγατρικές τραπεζών σελ.37 Κεφάλαιο 5. Βιβλιογραφική ανασκόπηση Κεφάλαιο 6. Ιστορικό Τραπεζών σελ.39 σελ Alpha Bank σελ Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος σελ Τράπεζα Πειραιώς σελ.48 Κεφάλαιο 7. Ανάλυση Χρηματοοικονομικών Δεικτών σελ α Σερβία σελ β Σκόπια σελ γ Τουρκία σελ δ Ρουμανία σελ ε Ουκρανία σελ ζ Αλβανία σελ η Βουλγαρία σελ θ Κύπρος σελ.116 Κεφάλαιο 7. Συμπεράσματα σελ

5 Βιβλιογραφία Παράρτημα σελ.127 σελ.131 Ισολογισμοί και Αποτελέσματα Χρήσεως Τραπεζών Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, Τράπεζα Πειραιώς σελ.131 Ευχαριστήριο - 5 -

6 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη Η παρούσα διπλωματική εργασία εξετάζει τις προοπτικές ανάπτυξης των ελληνικών τραπεζών στην περιοχή της χερσονήσου του Αίμου και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Αρχικά, γίνεται μια αναφορά σχετικά με την παρουσία των ελληνικών επιχειρήσεων στη Βαλκανική χερσόνησο και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη αναφέροντας τους λόγους για τους οποίους επένδυσαν και εξακολουθούν να επενδύουν οι Έλληνες επιχειρηματίες εκεί, καθώς και τις ευκαιρίες που υπάρχουν, αλλά και τους κινδύνους που εγκυμονούν οι εκεί επενδύσεις. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται και για τις ευοίωνες μελλοντικές προοπτικές. Αξίζει να σημειωθεί η ιδιαίτερη αναφορά στη θεωρία της διαμεσολάβησης με άξονες τόσο το ρυθμιστικό πλαίσιο του Τραπεζικού συστήματος, όσο και τους κινδύνους διαμεσολάβησης. Εν συνεχεία, η μελέτη επικεντρώνεται στη δομή και ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος καθώς και στην ανάλυση της οικονομίας κάθε χώρας της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων. Η έρευνα συνεχίζει με την ανάλυση του νομικού πλαισίου που διέπει τις συγχωνεύσεις και τις εξαγορές καθώς και τους λόγους για τους οποίους ευδοκιμούν ή μη τέτοιες ενέργειες στον τραπεζικό κλάδο. Προχωρώντας η εργασία μας επικεντρώθηκε στην ιστορική ανάδρομή τριών μεγάλων Ελληνικών τραπεζών και στην πορεία τους τόσο στο εσωτερικό όσο και στο διεθνές περιβάλλον. Ολοκληρώνοντας, το πρακτικό μέρος της εργασίας επικεντρώθηκε στην ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων για τη διετία και και μέσω αριθμοδεικτών επιδιώχθηκε να εξαχθούν συμπεράσματα ως προς την πορεία τριών ελληνικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων (ΕΤΕ, Alpha Bank, Τράπεζα Πειραιώς) στις αγορές αυτές. Αποδεικνύεται, λοιπόν, ότι οι τράπεζες αυτές έχουν ισχυρή παρουσία στο χώρο των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και παρουσιάζουν ανοδική πορεία καθώς εξαπλώνονται συνεχώς, τόσο αυξάνοντας το μερίδιο αγοράς τους όσο και παρέχοντας καινοτόμες τραπεζικές υπηρεσίες

7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη Οι προσδοκίες των ελληνικών τραπεζών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στα Βαλκάνια υλοποιήθηκαν είτε με την ίδρυση νέων τραπεζών είτε με τη συμμετοχή τους σε ήδη υπάρχουσες τράπεζες ή ακόμη και με την ίδρυση υποκαταστημάτων ή γραφείων αντιπροσωπείας για τη διενέργεια έρευνας αγοράς. Αρχικά, η επέκταση είχε τη μορφή της ίδρυσης τοπικών υποκαταστημάτων ή γραφείων αντιπροσωπείας. Μετά τα τέλη της δεκαετίας του 1990, οι ελληνικές τράπεζες κινήθηκαν πιο αποφασιστικά στην περιοχή, ιδρύοντας θυγατρικές ή και εξαγοράζοντας τοπικές τράπεζες. Η ίδρυση νέων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, που θα προέκυπταν από συνεργασίες ελληνικών και ξένων τραπεζών, είχε ως στόχο τη δημιουργία δικτύου και τη διεκδίκηση κάποιου μεριδίου στην αναπτυσσόμενη τραπεζική αγορά των γειτονικών χωρών. Τα πρώτα δείγματα τέτοιων τραπεζών στη γειτονική Αλβανία και Ρουμανία έχουν δείξει θετικά αποτελέσματα και οι προοπτικές είναι ευοίωνες. Από την άλλη πλευρά όμως, τα δείγματα γραφής από τη λειτουργία υποκαταστημάτων και γραφείων αντιπροσωπείας κάθε άλλο παρά ικανοποιητικά ήταν, αφού οι προσφερόμενες υπηρεσίες τους περιορίστηκαν στην παροχή υπηρεσιών προς ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνταν εκεί, καθώς και σε επενδύσεις ρευστών διαθεσίμων σε κρατικούς τίτλους με σίγουρες αποδόσεις, χωρίς όμως να επιτευχθεί το ζητούμενο, δηλαδή η προσέλκυση σημαντικού μεριδίου της εγχώριας αγοράς. (Κουνιάκης Σπ. (Σεπτέμβριος 1997), Πατάκος Γ. (Ιούνιος 1996)) Σκόπιμο θα ήταν να δώσουμε κάποιους ορισμούς σχετικά με τα μοντέλα επέκτασης που ακολούθησαν και εφάρμοσαν οι ελληνικές τράπεζες στις χώρες της Βαλκανικής και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε λοιπόν τα εξής δύο : Το Συντηρητικό μοντέλο κατά το οποίο μία τράπεζα ανοίγει ένα κατάστημα ή ένα γραφείο αντιπροσωπείας παρέχοντας στο κοινό περιορισμένες τραπεζικές υπηρεσίες. Ουσιαστικά η ενδεχόμενη κερδοφορία προέρχεται μέσω τοποθετήσεως χρηματικών διαθεσίμων σε κρατικούς τίτλους που αποφέρουν σίγουρη απόδοση. Αξίζει βέβαια να σημειωθεί ότι η κερδοφορία και τα οικονομικά αποτελέσματα των τραπεζών που κινήθηκαν βάσει αυτού του μοντέλου δεν ικανοποίησαν πλήρως τις διοικήσεις, καθώς δεν απέφεραν τα αναμενόμενα κέρδη. Το έτερο μοντέλο που ακολουθήθηκε είναι το Δυναμικό μοντέλο όπου επιδιώκεται η ίδρυση τράπεζας με σεβαστό αριθμό υποκαταστημάτων, και στην οποία τράπεζα μέτοχοι θα είναι ελληνικές και ξένες τράπεζες καθώς και επιχειρηματικοί όμιλοι. Μέσω αυτού του μοντέλου επιδιώκεται η νεοϊδρυθείσα τράπεζα να εισχωρήσει στην τραπεζική αγορά και να κερδίσει ολοένα και μεγαλύτερο μερίδιο αγοράς. Έτσι, το μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας διευρύνεται όχι μόνο με κεφάλαια ελλήνων ιδιωτών αλλά και ιδιωτών της εκάστοτε χώρας. Βάσει οικονομικών αποτελεσμάτων και - 7 -

8 κερδοφορίας, το δυναμικό μοντέλο θεωρείται πιο αποτελεσματικό και προτιμητέο. (Ιονική Τράπεζα, Οι Τράπεζες στα Βαλκάνια) Ο πρώτος τραπεζικός όμιλος που οραματίστηκε την επέκτασή του στην Βαλκανική περιοχή ήταν η Xiosbank [( κύριοι μέτοχοι της οποίας ήταν η οικογένεια Βαρδινογιάννη), σήμερα Τράπεζα Πειραιώς κατόπιν εξαγοράς της Xiosbank], η οποία στράφηκε προς την αγορά της Βουλγαρίας. Ως βάση για την επέκταση της Xiosbank στη γειτονική χώρα ήταν η είσοδος του ομίλου στην αγορά των πετρελαιοειδών και η Τράπεζα αποτελούσε ένα δυναμικό εφαλτήριο για την χρηματική υποστήριξη του εγχειρήματος αυτού. Για την είσοδο όμως στην Βουλγαρία χρειάστηκε αναμονή τουλάχιστον 2 ετών, καθότι επρόκειτο για άδεια λειτουργίας ξένης Τράπεζας στην εγχώρια τραπεζική αγορά. Η Τράπεζα Πειραιώς (Xiosbank) λειτουργεί στη Σόφια από τις αρχές του 1994 με ένα μεγάλο υποκατάστημα που προσφέρει ολοκληρωμένη υποστήριξη σε όλο το εύρος των Τραπεζικών εργασιών. Εν συνεχεία, η εν λόγω Τράπεζα ίδρυσε το 1996 την πρώτη ιδιωτική τράπεζα στην Αλβανία, την Tirana Bank και ακολούθησαν και οι υπόλοιπες θυγατρικές της. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι εκτός από τα μέλη της διοίκησης που ως επί το πλείστον είναι επιφανείς Έλληνες οικονομολόγοι σε κάθε χώρα το προσωπικό συναποτελείται και από γηγενείς συναδέλφους. (Η Ναυτεμπορική (Φεβρουάριος 1996), (Η Ναυτεμπορική, Σεπτέμβριος (1999) ) Μία άλλη ιδιωτική τράπεζα με προοπτική όμως μακροπρόθεσμη και όχι βραχυπρόθεσμη είναι αυτή της Alpha Bank στην περιοχή αυτή τη φορά της Ρουμανίας. Ο πρόεδρος της και πατριάρχης των τραπεζιτών Ι. Κωστόπουλος σε συνέντευξη του είχε δηλώσει ότι η στρατηγική της τράπεζας για τα επόμενα χρόνια είναι να αποτελέσει σημαντική περιφερειακή δύναμη στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Η τράπεζα ακολούθησε μία πιο διαφορετική μορφή εισόδου απ αυτή που ακολούθησε η Xiosbank στη Σόφια. Η Alpha έχοντας ως στόχο τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη επέλεξε την αγορά της Ρουμανίας λόγω του μεγαλύτερου μεγέθους καθώς και της εγγύτητας στις αγορές της Κεντρικής και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ίδρυσε την Bucharest Bank σε συνεργασία πάντα με την EBRD έχοντας ως στόχο να διαδραματίσει σημαντικότατο ρόλο στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης. Επιπροσθέτως, η συμμαχία με την EBRD εκτός του γεγονότος ότι περιόρισε την κεφαλαιακή εκροή της Alpha, θωράκισε και την επένδυσή της από πιθανούς πολιτικούς κινδύνους. Το αρχικά επενδυθέν κεφάλαιο της τράπεζας ανήλθε σε πέντε εκατομμύρια δολάρια και αυτό κατανεμήθηκε μεταξύ της Alpha Συμμετοχών Ρουμανίας με ποσοστό της τάξεως του 50% και της EBRD με το αντίστοιχο 50%. Στην Alpha Συμμετοχών Ρουμανίας, μέλος του ομίλου της Alpha Bank συμμετέχουν μερικοί από τους επιφανέστερους ελληνικούς επιχειρηματικούς ομίλους που δραστηριοποιούνται στη Ρουμανική αγορά, όπως ο όμιλος Τιτάν Α.Ε, ο όμιλος Λεβέντη 3Ε και η άλλοτε κραταιά βιομηχανία Παπαστράτος ( νυν Philip Morris). Η επένδυση της τράπεζας είχε από την αρχή μακροπρόθεσμη προοπτική, αποσκοπώντας στη δημιουργία ενός χρηματοπιστωτικού οργανισμού που θα αναπτυσσόταν παράλληλα και ομαλά με την οικονομία της χώρας, συμβάλλοντας σε - 8 -

9 μεγάλο βαθμό στη σύσφιξη των οικονομικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών, Ελλάδος και Ρουμανίας. Λόγω του ότι η παρούσα επένδυση επρόκειτο για μεγαλόπνοο σχέδιο του ομίλου, δόθηκε μεγάλη βαρύτητα τόσο από απόψεως άρτιου ανθρώπινου δυναμικού όσο και υποδομών, εξοπλισμού και συστημάτων πληροφορικής. Σήμερα το δίκτυο της Banca Bucuresti αποτελείται από δεκαέξι καταστήματα, πέντε εκ των οποίων βρίσκονται στη πρωτεύουσα και τα άλλα στις πόλεις Arad, Baia mare, Cluj, Costanta, Iasi, Sibiu και Timisoara (Δόγα Α., Κρυσταλάκος Π. (Σεπτέμβριος 1999)). Το έτος 1998 διπλασίασε τα κεφάλαια της, γεγονός που συνέβαλλε στην περαιτέρω ανάπτυξη και διεύρυνση των εργασιών της. Το προσωπικό της αποτελείται από 435 εργαζομένους, ενώ άξιο αναφοράς είναι ότι τα τελευταία χρόνια η κερδοφορία παρουσιάζει σημαντική άνοδο. Ακολούθησε η επέκταση της Τράπεζας στην Αλβανία, στη Βουλγαρία, στα Σκόπια και στη Σερβία. Όσον αφορά τη δραστηριότητα της Εθνικής Τράπεζας στην περιοχή των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ο τέως και αείμνηστος διοικητής της Θ. Καρατζάς αναγνωρίζοντας ότι είναι ουσιαστικής και ζωτικής σημασίας εξέλιξη για τις ελληνικές επιχειρήσεις να επεκτείνουν τις δραστηριότητες τους στις νέες αναπτυσσόμενες αγορές, σε αυτές δηλαδή που έχουν την δυνατότητα να εκμεταλλευτούν επιτυχώς τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που τους προσδίδει η πολύχρονη οργάνωση και η αποκτηθείσα δυναμικότητα τους, αλλά και οι «ρίζες» τους στην αγορά της ενιαίας Ευρώπης, δήλωσε ότι οι μελλοντικές κινήσεις της Ε.Τ.Ε θα γίνουν έχοντας ως γνώμονα τη διατήρηση της ηγετικής της θέσης τόσο στην ελληνική αγορά όσο και την ισχυροποίηση της παρουσίας της στη διεθνή αγορά. Το όραμά του ήταν η δημιουργία μιας ισχυρής περιφερειακής τράπεζας, με άξονα την περιοχή των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Η υλοποίηση του οράματος αυτού, σύμφωνα με τον κ. Καρατζά εξαρτάται κατά κύριο λόγο από τις εξελίξεις στις οικονομίες των γειτονικών μας χωρών και η οικοδόμησή του θα γίνει παράλληλα με την οικοδόμηση των οικονομιών αυτών (Τριήρης Γιάννης, (Μάρτιος 1999) ). Όπως επισήμανε στην ετήσια γενική συνέλευση του έτους 1999, τα νέα κεφάλαια από την αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της ύψους 500 εκατ. ευρώ θα χρησιμοποιούνταν για την αναβάθμιση της παρουσίας της στο εξωτερικό και ιδιαίτερα στα Βαλκάνια και τη Ν.Α Ευρώπη. Ο όμιλος της Ε.Τ.Ε στόχευε και εξακολουθεί να στοχεύει σε αυτόνομη ανάπτυξη στην περιοχή των Βαλκανίων χωρίς όμως να αποκλείει και τη δυνατότητα απόκτησης υφιστάμενων δικτύων. (Τριήρης Γιάννης, (Μάρτιος 1999), Η Ναυτεμπορική (Σεπτέμβριος 1999) Η τράπεζα έχει δίκτυο καταστημάτων στις γειτονικές χώρες Αλβανία, Βουλγαρία, Ρουμάνια, Σκόπια αλλά και στη Σερβία, μετά την άρση των πολιτικών εμποδίων. Κύρια όμως πηγή κερδοφορίας για τον όμιλο της Εθνικής είναι η αγορά της Τουρκίας μέσω της Finansbank. Στόχος είναι η ανάδειξη της τράπεζας σε περιφερειακή διεθνή τράπεζα, αλλά και η όσο το δυνατό καλύτερη εξυπηρέτηση των Ελλήνων επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή. Το μακροπρόθεσμο πρόγραμμα της Ε.Τ.Ε στην περιοχή οδήγησε σε ικανοποιητικά αποτελέσματα. Άξιο αναφοράς είναι ότι στην Αλβανία η Ε.Τ.Ε διαχειρίζεται το μεγαλύτερο όγκο των - 9 -

10 αποταμιεύσεων των Αλβανών εργαζομένων που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα καθότι διακινεί τα εμβάσματα τους προς την πατρίδα τους, γεγονός που της προσφέρει μεγάλη ρευστότητα. (Η Ναυτεμπορική (1999), Κλαυδιανού Π. (1998), (Επενδυτής (Σεπτέμβριος 1999) Η Ε.Τ.Ε προσβλέπει στη μελλοντική βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των χωρών της Βαλκανικής. Πάντως κύρια επιδίωξη της τράπεζας είναι η ανάδειξη της σε έναν από τους σημαντικότερους εξειδικευμένους φορείς διαχείρισης και προσφοράς Βαλκανικών τίτλων στη διεθνή κεφαλαιαγορά. Επιπροσθέτως η Εμπορική Τράπεζα, του ομίλου Credit Agricole, έχει επεκτείνει τις δραστηριότητές της σε περιοχές εκτός των ελληνικών συνόρων. Δραστηριότητες έχει αναπτύξει από το 1996 στη Βουλγαρία μέσω της Bulgarian Investment Bank, ενώ δραστηριότητες επίσης έχει και στη Ρουμανία από το 1996 μέσω της εξαγοράς του πλειοψηφικού πακέτου της International Commercial Black Sea Bank Romania την οποία και μετέπειτα μετονόμασε σε Emporiki Bank Romania S.A. Τέλος, από το 1998 εμφανίστηκε και στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της Αλβανίας μέσω ίδρυσης της θυγατρικής της International Commercial Black Sea Bank την οποία και μετονόμασε το 2001 σε Emporiki Bank Albania S.A. (Εμπορική Τράπεζα (1999), (Η Ναυτεμπορική (1999) ) Τέλος, αξιοσημείωτη παρουσία στην περιοχή της Βαλκανικής Χερσονήσου και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης εμφανίζει και ο όμιλος Λάτση μέσω της Eurobank. Η πρώτη χώρα στην οποία η τράπεζα προσπάθησε να αποκτήσει παρουσία ήταν η Βουλγαρία μέσω της εξαγοράς της δεύτερης μεγαλύτερης τοπικής τράπεζας, της Bulgarian Postbank. Η διαδικασία εξαγοράς ξεκίνησε το 1998 και ολοκληρώθηκε περί τα τέλη του έτους. Η τράπεζα έδωσε και δίνει πολύ μεγάλη βαρύτητα στη χρηματοδότηση τόσο ελληνικών επιχειρήσεων όσο και άλλων τοπικών, αλλά μεγάλη προσοχή δόθηκε και στον τομέα των εξαγωγών. Εν συνεχεία, ο όμιλος έστρεψε την προσοχή του στην γειτονική Ρουμανία και το 1999 απέκτησε το 19,25% της Bank Post Romania S.A. ποσοστό συμμετοχής το οποίο και διεύρυνε το 2004 σε 58,6%. Μέσω αυτών των κινήσεων ο όμιλος θέλει να αναδειχθεί σε τράπεζα διεθνών προδιαγραφών. Άμεσα κινήθηκε και στις αγορές της Σερβίας, Πολωνίας, Τουρκίας και Ουκρανίας μέσω δυναμικών εξαγορών άλλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων αλλά και ιδίας ανάπτυξης. Στη Σερβία εξαγόρασε την Post Banka A.D κατέχοντας ποσοστό 97,5%, στην Τουρκία εξαγόρασε την χρηματιστηριακή εταιρία HC Istanbul, στην Πολωνία αναπτύχθηκε μέσω της Polbank EFG, ενώ στην Ουκρανία εξαγόρασε την Universal Bank κατέχοντας ποσοστό της τάξης του 99,3%. (Η Ναυτεμπορική (1999) ), (Ημερησία (2003) ) Εύκολα εξάγεται το συμπέρασμα ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν στρέψει το βλέμμα τους στις πολλά υποσχόμενες αγορές της Νοτιοανατολικής Ευρώπης από τις αρχές του Οι προοπτικές φαντάζουν ευοίωνες και αναμένεται ένα μεγάλο μέρος των εσόδων των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων να προέρχεται από αυτά τα κράτη

11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη ΔΙΕΘΝΗΣ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΣΤΗ NΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΣΤH ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟ 2.1 Η ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΟΚΗ ΕΥΡΩΠΗ Το μεγάλο κύμα εξαγορών και συγχωνεύσεων στον Τραπεζικό κλάδο στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης καθώς και στα Βαλκάνια άρχισε περί τα μέσα του 1990 και συνεχίστηκε με τους ίδιους πυρετώδεις ρυθμούς μέχρι και το. Ένας από τους λόγους για τους οποίους οι ελληνικές τράπεζες έστρεψαν το βλέμμα τους και προς τις γείτονες χώρες είναι και οι φορολογικές διευκολύνσεις και ελαφρύνσεις που απολαμβάνουν στα κράτη αυτά. Οι φορολογικοί συντελεστές που βαραίνουν τα κέρδη των επιχειρήσεων είναι αρκετά πιο χαμηλοί από τους αντίστοιχους στην Ελλάδα. Συνέπεια αυτού είναι οι επενδύσεις να αποδίδουν κέρδη άμεσα και μάλιστα υψηλά. Επιπροσθέτως, η επέκταση των τραπεζών στις χώρες αυτές έχει σκοπό να υποστηρίξει την επιχειρηματική δραστηριότητα και των ελληνικών επιχειρήσεων που δρουν εκεί. Με την πάροδο όμως των ετών διεύρυναν τις δραστηριότητες τους διαβλέποντας ευκαιρίες υπεραπόδοσης των χρημάτων τους στην κατασκευή εμπορικών κέντρων καθώς και στην αγορά μεγάλων εκτάσεων. Ο ολοένα αυξανόμενος ανταγωνισμός στον τραπεζικό κλάδο κάνει επιτακτική την επέκταση των ελληνικών τραπεζών ούτως ώστε να αποκτήσουν μεγαλύτερο μέρος της πίττας που διεκδικείται από όλους. Η απόκτηση ολοένα και μεγαλύτερου μεριδίου της αγοράς θα διατηρήσει τις τράπεζες κερδοφόρες ενώ ταυτοχρόνως θα προστατευτούν και θα ενισχυθούν τα συμφέροντα των μετόχων τους, βρίσκοντας νέες δυνητικές πηγές εσόδων. Η παρουσία βεβαίως των ελληνικών τραπεζών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στα Βαλκάνια ενισχύθηκε και λόγω της ισχυρής και μεγάλης κεφαλαιοποίησης που έχουν οι ελληνικές τράπεζες εν συγκρίσει με αυτές των ήδη δραστηριοποιούμενων στις χώρες αυτές. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι σύμφωνα με στοιχεία του Δεκεμβρίου οι ελληνικές τράπεζες κατέχουν, σε σχέση με το συνολικό ενεργητικό, μερίδιο αγοράς ύψους 28,7% στη Βουλγαρία, 26,2% στη Ρουμανία, 27,7% στην Αλβανία, 26,9% στη Σερβία, 38,6% στην ΠΓΔΜ, 10% στην Ουκρανία, στην Κύπρο 13,2% και 4% στην Τουρκία. (

12 2.2 ΛΟΓΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΡΑΠΕΖΩΝ ΣΤΗ ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΣΤΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟ Οι λόγοι για τους οποίους οι ελληνικές τράπεζες έστρεψαν το ενδιαφέρον τους προς τα Βαλκάνια και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη είναι οι ακόλουθοι : Η Νοτιοανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια είναι εντελώς παρθένες αγορές για την Ελλάδα. Η εγγύτητα της απόστασης. Οι κυβερνήσεις των χωρών της Βαλκανικής επιχείρησαν αναδιάρθρωση του τραπεζικού τους τομέα, εφαρμόζοντας ποικίλα μέτρα εξυγίανσης και ιδιωτικοποιήσεων τραπεζών. Αυτές οι συνθήκες προσέλκυσαν όλες τις μεγάλες ελληνικές τράπεζες προς τις βαλκανικές αγορές. Στις αγορές αυτές ο ανταγωνισμός από τις ήδη υπάρχουσες τράπεζες ήταν σχεδόν ανύπαρκτος. Το φτηνό εργατικό δυναμικό των χωρών αυτών. Οι πολύ χαμηλοί φορολογικοί συντελεστές (15% επί των εταιρικών κερδών στις Ρουμανία, Βουλγαρία και Αλβανία) καθώς επίσης και οι πολύ ευνοϊκές εμπορικές συμφωνίες που έχουν υπογραφεί μεταξύ Ελλάδος και των χωρών αυτών ( λ.χ απουσία ποσοστώσεων καθώς και φορολογικές απαλλαγές). Είναι εξοικειωμένες με τη διαφθορά, τη δωροδοκία και την γραφειοκρατία. Οι χώρες της Βαλκανικής και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, λόγω των πολιτικών καθεστώτων από τα οποία και βγήκαν χαρακτηρίζονται από αυτούς τους παράγοντες, οι οποίοι ενώ δρουν αποτρεπτικά για επίδοξους επενδυτές από αναπτυγμένα κράτη, για τους Έλληνες είναι συνηθισμένοι και νιώθουν εξοικειωμένοι με αυτούς. Λόγω της κατάρρευσης των ολοκληρωτικών καθεστώτων στις χώρες αυτές, υπήρξε μια ευκαιρία και ταυτοχρόνως ανάγκη από αγαθά και υπηρεσίες που ασφαλώς και θα απέφεραν εύκολα, γρήγορα και μεγάλα κέρδη σε αυτούς που θα τους τα προσέφεραν, δηλαδή στις ελληνικές τράπεζες. Επιπροσθέτως θα πρέπει να γίνει και ιδιαίτερη μνεία στους χιλιάδες Έλληνες φοιτητές που σπούδαζαν στη Γιουγκοσλαβία, στη Βουλγαρία, στη Ρουμανία και τα υπόλοιπα κράτη και οι οποίοι αποτελούσαν τη «πρώτη μαγιά» πελατολογίου. Η πώληση κρατικών επιχειρήσεων (φιλέτων) σε ιδιώτες και η δημιουργία τεράστιων κοινοπραξιών αποτέλεσε εφαλτήριο για τις ελληνικές τράπεζες να επεκταθούν στις χώρες αυτές και να διεκδικήσουν ένα άξιο λόγου μερίδιο αγοράς. Εν κατακλείδι, οι προοπτικές ανάπτυξης ήταν εξαιρετικές, δεδομένου του χαμηλού ύψους της τραπεζικής διαμεσολάβησης και της αναμενόμενης μακροοικονομικής

13 σταθερότητας που πρόσφερε η προοπτική ένταξης των χωρών αυτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 2.3 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΑΡΟΝ Το χρηματοπιστωτικό σύστημα στα κράτη της χερσονήσου του Αίμου βρίσκεται ακόμη σε σχετικά υποανάπτυκτη βάση εν συγκρίσει με τα δυτικά πρότυπα, παρόλο που κάποια πρόοδος έχει σημειωθεί την πρώτη δεκαετία του 21 ου αιώνα. Παρά το γεγονός ότι πολλές τράπεζες έχουν επεκτείνει τις δραστηριότητές τους στα κράτη αυτά εδώ και τουλάχιστον μία δεκαπενταετία, η λιανική τραπεζική βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Τα προβλήματα των ελληνικών επιχειρήσεων στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης καθώς και στα Βαλκάνια συνοψίζονται ως εξής: (Macro-Accessibility 2007) 1. Η Διαφθορά και η δωροδοκία. Λόγω του χαμηλού βιοτικού επιπέδου αλλά και της απότομης μετάβασης από πρώην ολοκληρωτικά καθεστώτα σε ελεύθερες οικονομίες, τα κράτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Βαλκανικής Χερσονήσου χαρακτηρίζονται από έντονη διαφθορά, η οποία και παρατηρείται σε όλους τους τομείς και τα επίπεδα της κοινωνίας. Λογικό επακόλουθο της διαφθοράς είναι η δωροδοκία που αποτελεί αποθαρρυντικό παράγοντα και μεγάλο εμπόδιο για τους δυτικούς επενδυτές, οι οποίοι δεν είναι συνηθισμένοι σε παρόμοιες καταστάσεις στις χώρες τους. 2. Παρωχημένη εργατική νομοθεσία και πολιτική απασχόληση. Ιδιαίτερες δυσχέρειες παρατηρούνται σε περιπτώσεις απόλυσης εργαζομένων κατά τις οποίες τα εργατικά συνδικάτα οργανώνουν συχνά απεργιακές κινητοποιήσεις. Γίνονται προσπάθειες από τις κυβερνήσεις των κρατών ώστε να εφαρμόσουν τις στρατηγικές απασχόλησης και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας με ταυτόχρονη εξασφάλιση των συμφερόντων των ξένων επενδυτών (λ.χ απολύσεις υπεράριθμου προσωπικού). 3. Ασάφεια στο ιδιοκτησιακό καθεστώς. Παρά την θέσπιση ειδικών νόμων περί μεταφοράς της ιδιοκτησίας (γης, ακινήτων κλπ) από το κράτος σε ιδιώτες, υπάρχουν πολλές ασάφειες σχετικά με τους όρους κτήσης ιδιοκτησίας, οι οποίες σε συνδυασμό και με τις καθυστερήσεις έκδοσης δικαστικών αποφάσεων (έως και τρία έτη σε Βουλγαρία, Π.Γ.Δ.Μ) δημιουργούν

14 προβλήματα στους ξένους επενδυτές. Τα προβλήματα αυτά αφορούν κυρίως άγνωστους τίτλους ιδιοκτησίας και διεκδικήσεις από ιδιώτες. 4. Ασταθές επενδυτικό πλαίσιο για τους μεγάλους επενδυτές. Λόγω των παλαιών καθεστώτων τα κράτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης ταλανίζονται από έντονη αστάθεια στο νομοθετικό τους πλαίσιο. Λόγω των συχνών μεταβολών στο περιεχόμενο των νομοθετικών διαταγμάτων αλλά και της ελλιπούς εφαρμογής της νομοθεσίας αναστέλλονται όλες οι προσπάθειες προσέλκυσης ξένων επενδύσεων. 5. Απουσία νομικών διασφαλίσεων. Παρά την υπογραφή των συμβολαίων από το κράτος και ειδικούς δημόσιους οργανισμούς, όπως για παράδειγμα του Οργανισμού Ιδιωτικοποιήσεων, πολλές φορές δεν υπάρχουν νομικές διασφαλίσεις. Η δικαστική εξουσία δεν είναι αδέκαστη γιατί επηρεάζεται συχνά από πελατειακές σχέσεις τόσο με την τοπική αυτοδιοίκηση όσο και με την κεντρική διοίκηση. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την ελλιπή εφαρμογή των συμβατικών υποχρεώσεων. Η πλημμελής λειτουργία των δικαστηρίων καθιστά αδύνατη την προσφυγή των ξένων επενδυτών για την προάσπιση των δικαιωμάτων τους. Επί τούτου, κρίνεται απαραίτητη η σύσταση ειδικών διαιτητικών οργάνων καθώς και η ίδρυση ειδικής Σχολής για την κατάρτιση δικαστικών υπαλλήλων, εισαγγελέων και ανώτερων δικαστικών λειτουργών με άρτια νομική ειδίκευση σε θέματα ποινικού, διεθνούς και κοινοτικού δικαίου, διεθνούς ιδιωτικού και εμπορικού δικαίου, προστασίας πνευματικής ιδιοκτησίας και άλλων. 6. Γραφειοκρατία. Η σύνθετη και ενίοτε χρονοβόρος διαδικασία που απαιτείται για την ίδρυση εταιρείας και η πληθώρα τόσο των δικαιολογητικών όσο και των παραστατικών που πρέπει να υποβληθούν στις αρμόδιες αρχές της χώρας αποτρέπουν την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Για αυτόν τον λόγο οι διεθνείς οργανισμοί έχουν τονίσει επανειλημμένως την αναγκαιότητα περιορισμού της γραφειοκρατίας της δημόσιας διοίκησης. Σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση της Π.Γ.Δ.Μ ίδρυσε την ειδική υπηρεσία μίας στάσης και το γραφείο ξένων επενδύσεων (Agency for Attracting Foreign Investments)

15 7. Περιορισμένη λειτουργία της Κεντρικής Τράπεζας. Η ελλιπής εφαρμογή των ενιαίων κανόνων και πρακτικών από την Κεντρική Τράπεζα του εκάστοτε κράτους για την αξιολόγηση και τον έλεγχο των εμπορικών τραπεζών ήταν χαρακτηριστικό γνώρισμα όλων των κρατών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Παρά όλα αυτά τα τελευταία 5 χρόνια το φαινόμενο αυτό έχει περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό τόσο στην Βουλγαρία όσο και στη Ρουμανία λόγω της προσχώρησης τους στην Ε.Ε. 8. Ασαφές νομοθετικό πλαίσιο κρατικών προμηθειών. Απαιτείται η εναρμόνιση του νομοθετικού πλαισίου κρατικών προμηθειών με την αντίστοιχη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με στόχο τη διενέργεια αξιοκρατικών διαγωνισμών. Οι διαγωνισμοί δεν διεξάγονται πάντα σύμφωνα με τη νομοθεσία περί δημόσιων προμηθειών, ενώ πολλές φορές, παρά τις διατάξεις των προκηρύξεών τους, οι κατακυρώσεις γίνονται με αυθαίρετα κριτήρια. 9. Φτωχό δίκτυο μεταφορών. Οι ελλείψεις στις παραγωγικές υποδομές, η δυσκολία στο δίκτυο μεταφορών και η πενία των τηλεπικοινωνιών θεωρούνται τα κυριότερα εμπόδια για τις επενδύσεις στις χώρες αυτές. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα τελωνεία που σύμφωνα με καταγγελίες, γίνεται λόγος για αδικαιολόγητη καθυστέρηση των ελληνικών φορτηγών στα σύνορα των χωρών αυτών, καθώς και για κακομεταχείριση των οδηγών τους, είτε λόγω εθνικών διακρίσεων είτε λόγω απαιτήσεων δωροδοκίας. 10. Άνιση κατανομή πλούτου. Υπάρχει έντονη ανισοκατανομή του πλούτου στα κράτη αυτά λόγω της απότομης μετάβασης από κομμουνιστικά καθεστώτα σε φιλελεύθερες οικονομίες. Αυτή την ευφορία από την κατάρρευση των καθεστώτων και την ανάγκη για αγαθά και υπηρεσίες την εκμεταλλεύτηκαν κάποιοι αποσκοπώντας στο εύκολο και γρήγορο κέρδος. Επομένως, αυτή η συγκέντρωση πλούτου αμβλύνει τις κοινωνικές αντιθέσεις μέσα στα κράτη. (Macro-Accessibility 2007), (Γραφείο Ο.Ε.Υ. Κιέβου Εβδομαδιαίο Οικονομικό Δελτίο Ουκρανίας), (Iammarino και Pitelis, 2000) 2.4 ΘΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Η τραπεζική αγορά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων παρουσιάζει τον μεγαλύτερο βαθμό καθυστέρησης σε σχέση με τις ώριμες τραπεζικές αγορές των περισσότερο ανεπτυγμένων χωρών της Δύσης, των χωρών της Νοτιοανατολικής Ασίας, της Άπω Ανατολής και της Λατινικής Αμερικής. Συγχρόνως, η βαλκανική τραπεζική αγορά υστερεί και έναντι αυτής που δημιούργησαν οι χώρες της Κεντρικής

16 Ευρώπης που πέρασαν από την κεντρικά σχεδιασμένη στην οικονομία της ανοιχτής αγοράς. Οι τράπεζες στις βαλκανικές αγορές λειτουργούν σε πολύ δυσμενές οικονομικό περιβάλλον, το οποίο αναστέλλει μεσομακροπρόθεσμα την ομαλή επέκταση και αναβάθμιση των τραπεζικών εργασιών. Ωστόσο, έχουν ήδη υιοθετηθεί κεντρικές οικονομικές και νομισματοπιστωτικές πολιτικές που διευκολύνουν τη λειτουργία τραπεζών προσανατολισμένων στην επέκταση μέσω της κερδοφορίας και της αύξησης της κεφαλαιακής βάσης τους. Από την εποχή της κατάρρευσης των κεντρικά σχεδιασμένων και κρατικοποιημένων τομέων στις οικονομίες των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης ξεκίνησε μία σειρά από αποφασιστικές τραπεζικές μεταρρυθμίσεις, ενώ το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των τραπεζών δημιουργήθηκε με βάση τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα. Οι μεγάλες τομές που έγιναν για να προωθηθεί ο εκσυγχρονισμός στον τραπεζικό τομέα ήταν οι ακόλουθες: Δημιουργία ενός δυαδικού συστήματος που αποτελείται από την κεντρική τράπεζα αφενός και τις εμπορικές τράπεζες και ειδικούς πιστωτικούς οργανισμούς αφετέρου. Η Κεντρική τράπεζα ασκεί τη νομισματική και συναλλαγματική πολιτική, φέροντας επιτυχώς εις πέρας το τεράστιο έργο καταπολέμησης του υπερπληθωρισμού, ενώ έχει την πλήρη ευθύνη για τον έλεγχο των τραπεζών. Οι τράπεζες λειτουργούν με αποκλειστικά δική τους οικονομική ευθύνη με στόχο την επίτευξη κερδών. Έκδοση μιας σειράς αποφάσεων και νόμων από τις Κεντρικές Τράπεζες που υποχρεώνουν τις τράπεζες να μεριμνούν όλο και περισσότερο για την εξασφάλιση της φερεγγυότητας που θα διασφαλίζει τα συμφέροντα των συναλλασσομένων με αυτές. Εξασφάλιση στις ξένες τράπεζες ίδιων όρων ανταγωνισμού με τις ντόπιες και ενθάρρυνση της προσέλκυσης ξένων τραπεζών με προηγμένη τραπεζική τεχνογνωσία. Υποχρέωση των τραπεζών να μην εκτίθενται σε μεγάλους κινδύνους από υπερδανειοδοτήσεις θυγατρικών, συγγενικών επιχειρήσεων ή μητρικών ομίλων. Προώθηση των ιδιωτικοποιήσεων στον χώρο των τραπεζών. Μέτρα για την αποτελεσματικότερη διοίκηση και οργάνωση των κρατικών τραπεζών, για την αύξηση της παραγωγικότητας των τραπεζοϋπαλλήλων, την εισαγωγή νέων τεχνολογιών και άλλα. Αναδιοργάνωση των ταχυδρομικών ταμιευτηρίων και ίδρυση εξειδικευμένων πιστωτικών ιδρυμάτων για τη χρηματοδότηση της αγροτικής οικονομίας και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Υποστήριξη της ανάπτυξης της χρηματιστηριακής αγοράς και της ενεργοποίησης των τραπεζών στον χώρο αυτό. Διευκόλυνση των τραπεζών εφόσον δεν εμφανίζουν οικονομικά προβλήματα και δεν εκτίθενται σε συναλλαγματικούς κινδύνους να αντλούν κεφάλαια από τη διεθνή αγορά. ( Νένα Μαλλιάρα)

17 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. ΜΕΛΕΤΕΣ ΔΙΑΣΥΝΟΡΙΑΚΗΣ ΕΠΕΚΤΑΣΗΣ ΤΡΑΠΕΖΩΝ 3.1 ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Οι δύο τελευταίες δεκαετίες του 20 ου αιώνα καθώς και η πρώτη του 21ου σημαδεύτηκαν από μεγάλες αλλαγές που συντελέστηκαν στον τραπεζικό κλάδο σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ενώ ο συνολικός αριθμός των τραπεζών μειώθηκε από σε 7.300, εντούτοις παρουσιάστηκε τεράστια αύξηση του συνόλου του ενεργητικού τους. Στις μεγαλύτερες μάλιστα χώρες της Ε.Ε. (Γερμανία, Γαλλία, Ηνωμένο Βασίλειο, Ισπανία και Ιταλία) το ενεργητικό των τραπεζών αυξήθηκε έως και 340% με παράλληλη αύξηση και του αριθμού των υποκαταστημάτων τους. Προκειμένου οι τράπεζες να αυξήσουν τα κέρδη τους, από πολύ νωρίς στράφηκαν και στην ανάπτυξη δραστηριοτήτων σε γειτονικές ήδη αναπτυγμένες χώρες αλλά και σε υπό ανάπτυξη χώρες που υπόσχονταν μελλοντικά υψηλές αποδόσεις. Η αλλαγή αυτή της στρατηγικής τους απαιτούσε είτε τη συνεργασία τους με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα άλλων χωρών είτε την ίδρυση δικών τους υποκαταστημάτων εκεί. Την ενοποίηση του Ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος μπορούμε να τη μετρήσουμε με τους εξής δείκτες : i. Τον όγκο των τραπεζικών εργασιών που διενεργούνται σε άλλα κράτη, ii. Τις άμεσες επενδύσεις από το εξωτερικό και το μερίδιο αγοράς των ξένων τραπεζών, και iii. Το εύρος της εφαρμογής του νόμου της μίας τιμής στη λιανική τραπεζική. (Dermine, J. & de Carvalho, C. Neto, 2006) Βάσει του νόμου περί μίας τιμής στη λιανική τραπεζική, παρατηρείται αξιοσημείωτη διαφορά στα περιθώρια επιτοκίου αποδεικνύοντας με αυτό τον τρόπο ότι δεν έχει πραγματοποιηθεί πλήρης ενοποίηση στον τραπεζικό κλάδο. Επίσης, όπως αποδεικνύεται από τα ετήσια οικονομικά αποτελέσματα των τραπεζικών ιδρυμάτων, παρατηρείται μία συνεχής αύξηση των δραστηριοτήτων των υποκαταστημάτων τους σε άλλα κράτη, και αυτό αποδίδεται στο πολύ χαμηλό επίπεδο τραπεζικών υπηρεσιών που υπήρχε προ της εκεί δραστηριοποίησης τους. Τέλος, σεβαστή ποσοστιαία αύξηση παρατηρήθηκε και στο ενεργητικό των τραπεζών, κυρίως αυτών της Γαλλίας και της Γερμανίας. Εκτός όμως από τις μεθόδους ομαλής επέκτασης των ευρωπαϊκών τραπεζών σε άλλα κράτη αυτό που απασχολεί είναι το εποπτικό πλαίσιο κάτω από την σκέπη του οποίου

18 θα λειτουργούν οι ξένες τράπεζες. Δεν υπάρχουν όμως σαφείς κανόνες για το αν την επίβλεψη στις διεθνείς τράπεζες θα την ασκεί η Κεντρική τράπεζα της εκάστοτε χώρας στην οποία και φιλοξενούνται ή αν θα την ασκεί η Κεντρική τράπεζα της μητρικής χώρας στην οποία και ανήκουν. Λόγω της ενοποίησης του τραπεζικού συστήματος οι περισσότερες και οι μεγαλύτερες ευρωπαϊκές τράπεζες διέγνωσαν εγκαίρως τις αλλαγές που έρχονταν και προχώρησαν στην εξάπλωση τους στην διεθνή αγορά είτε μέσω ανάπτυξης εκ των έσω (ίδρυση υποκαταστημάτων σε άλλες αγορές) είτε μέσω συγκεντρώσεων (συγχωνεύσεων και εξαγορών). Η επέκταση αυτή τους επέτρεψε να βρουν νέες πηγές άντλησης κερδών, να αποσυμφορήσουν τον ήδη αυξημένο ανταγωνισμό στις επί χρόνια κορεσμένες αγορές και να εκμεταλλευτούν τις δημιουργούμενες οικονομίες κλίμακας. Τέλος, η υψηλή συγκέντρωση έχει σαν συνέπεια χαμηλά επιτόκια στις καταθέσεις, υψηλά επιτόκια στη χορήγηση δανείων και υψηλές συνδρομές (βάσει της θεωρίας συνωμοσίας). Είναι μάλιστα απολύτως φυσιολογικό οι μεγάλες τράπεζες που δραστηριοποιούνται σε συγκεντρωτικές αγορές να παρουσιάζουν υψηλότερη κερδοφορία εν συγκρίσει με τις μικρότερες τράπεζες λόγω της δυνατότητας των μεγάλων να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά (βάσει της θεωρίας της αποτελεσματικότητας). 3.2 ΟΙΚΟΝΟΜΙΕΣ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ ΚΑΙ ΤΗΣ Ν.Α ΕΥΡΩΠΗΣ Η κατάλυση των κομμουνιστικών καθεστώτων που επήλθε με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου σήμανε και την προσπάθεια αλλαγής των πρώην κομμουνιστικών χωρών της χερσονήσου του Αίμου και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης με στόχο την ένταξή τους στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Για να γίνει όμως αυτό όφειλαν να τηρήσουν τις προϋποθέσεις οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές που όριζαν τα νομοθετικά όργανα της Ευρώπης. Το ερώτημα, όμως, που ανακύπτει είναι το ακόλουθο : «ποιες είναι οι χώρες που ανήκουν στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη;». Ο χάρτης της παγκόσμιας Τράπεζας δέχεται την Αλβανία, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, τη Βουλγαρία, την Κροατία, την Π.Γ.Δ.Μ, τη Ρουμανία, την Πολωνία, την Τσεχία, την Σλοβακία, την Ουκρανία, και τη Σερβία-Μαυροβούνιο ως χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Απεναντίας, οι ελληνικοί τραπεζικοί όμιλοι περιλαμβάνουν στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και την Τουρκία, τη Σλοβενία όπως και την ίδια την Ελλάδα. Αυτό οφείλεται στην ανάγκη συνεργασίας κυρίως με την Τουρκία μεταξύ των υπολοίπων χωρών. Άλλες πηγές αναφέρουν και την Κύπρο στον ευρύτερο χώρο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης

19 Η μεταβατική φάση την οποία διανύουμε κατά την οποία οι χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης δέχονται σωρεία ξένων άμεσων επενδύσεων ίσως να διαμορφώνει την οριστική εικόνα των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Το «τσουνάμι» των αποκρατικοποιήσεων σε όλους τους κλάδους της οικονομίας, που σάρωσε τις χώρες αυτές στο πέρασμά τους από τον κρατικό έλεγχο των προηγούμενων καθεστώτων στην ελεύθερη αγορά, είχε ως συνέπεια να περάσει ο έλεγχος των τραπεζικών τους συστημάτων σε χώρες του εξωτερικού. Οι χώρες με τη μεγαλύτερη παρουσία στα τραπεζικά συστήματα των χωρών αυτών είναι η Αυστρία, η Ιταλία και η Ελλάδα. (Μπιτζένης Α. (2003) )

20 3.3 ΧΩΡΕΣ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ α. ΣΕΡΒΙΑ Η Σερβία αποτελεί τη μία εκ των δημοκρατιών που προέκυψαν μετά τη διάλυση της Σοσιαλιστικής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Η χώρα βίωσε κατά την περίοδο υπερπληθωρισμούς ύψους έως και 9.000%, ενώ περιορίστηκε σε 23% έως το Σήμερα δε, παραμένει στα όρια του 10% λόγω της ισχυρής εγχώριας ζήτησης και της αδυναμίας της νομισματικής πολιτικής να εξουδετερώσει την επίδραση των εισροών ξένων κεφαλαίων. Το υπολογίστηκε στο 9,9%. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία το ονομαστικό ΑΕΠ της Σερβίας το ήταν 42,10 δις δολάρια, και η αύξηση για το 2010 προβλέπεται να είναι μόλις 0,2%. Η χώρα δοκιμάστηκε έντονα από τον εμφύλιο πόλεμο, ενώ και μεταπολεμικά λόγω της άθλιας κατάστασης στην οποία περιήλθε άργησε να δείξει σημάδια ανάκαμψης. Τα πρώτα φάνηκαν το 2003 με τη μείωση του αριθμού των φόρων, την αύξηση των προστίμων για την πάταξη της φοροδιαφυγής, καθώς και με την επιβολή ενιαίου Φ.Π.Α. Ο μεγάλος αριθμός κρατικών επιχειρήσεων αποτελούσε βαρίδιο για την ανάπτυξη της χώρας και για αυτό τον λόγο την τριετία η κυβέρνηση προχώρησε σε ιδιωτικοποίηση των περισσοτέρων, συμπεριλαμβανομένων και αρκετών κρατικών τραπεζών. Συνέπεια αυτών ήταν η ραγδαία αύξηση των ξένων επενδύσεων από 165 εκατ. δολάρια το 2000 να φτάσουν το 1,9 δις δολάρια το. Επιπροσθέτως και ο Δείκτης Τιμών του Καταναλωτή το ήταν στο 7,6% από 10,4% το Οι χώρες με την μεγαλύτερη διείσδυση στην τραπεζική αγορά της Σερβίας είναι η Ιταλία με μερίδιο 28%, η Αυστρία και η Ελλάδα με μερίδια 27% η κάθε μία. Σημαντική παρουσία έχουν και οι 5 μεγάλες ελληνικές τράπεζες. ( Πίνακας 3.3 α. Οι μεγαλύτερες τράπεζες στη Σερβία Ονομασία Τράπεζας Pro credit Bank Serbia Raiffeisen Bank AD Banka Intesa Beograd Komercijalna Banka Hypo Alpe Adria Bank HVB Bank Vojvodjanska Banka Alpha Bank SRBIJA Piraeus Bank Beοgrade Χώρα Προέλευσης Η.Π.Α, Γερμανία, Ολλανδία, Βρετανία Αυστρία Ιταλία Σερβία Αυστρία Ιταλία Ελλάδα Ελλάδα Ελλάδα

21 β. Π.Γ.Δ.Μ (ΣΚΟΠΙΑ) Η πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (Π.Γ.Δ.Μ.), έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1991 κατόπιν του διαμελισμού της πρώην Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας. Έχει συνολικό πληθυσμό κατοίκους και από τον Δεκέμβριο του 2005 είναι υποψήφια προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Α.Ε.Π. της συρρικνώθηκε κατά 0.7% στα 18,59 δισεκατομμύρια δολάρια έναντι 19,05 που ήταν το. Το εξωτερικό χρέος υπολογίζεται περίπου στα 4 δις. ευρώ, την ίδια στιγμή που η ανεργία αγγίζει το 32,2%. Την πρώτη θέση μεταξύ των ξένων επενδυτών κατέχει η Ελλάδα μέσω των επιχειρήσεων ελληνικών συμφερόντων που δραστηριοποιούνται τα τελευταία δέκα χρόνια. Οι συνολικές επενδύσεις των ελληνικών επιχειρήσεων στην ΠΓΔΜ τα τελευταία δέκα χρόνια διαμορφώνονται στα 985 εκατ. ευρώ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της Ελλάδας στα Σκόπια, στην ΠΓΔΜ δραστηριοποιούνται σήμερα περίπου 280 ελληνικές επιχειρήσεις οι οποίες έχουν επενδύσεις συνολικά 800 εκατ. ευρώ. Οι κύριοι τομείς όπου δραστηριοποιούνται οι ελληνικές επενδύσεις είναι οι τράπεζες με ένα ποσοστό περίπου 28% επί του συνόλου των ελληνικών επενδύσεων, η ενέργεια με ποσοστό 25%, οι τηλεπικοινωνίες με ποσοστό 17%, η βιομηχανία με ποσοστό 15%, το εμπόριο τροφίμων και ποτών με ποσοστό 10% καθώς και σε διάφορους άλλους τομείς της οικονομίας με ποσοστό 5%. Άξιο μνείας είναι και το γεγονός ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις προσφέρουν εργασία σε περισσότερους από εργαζομένους. ( ( ( Πίνακας 3.3 β. Οι μεγαλύτερες τράπεζες στην Π.Γ.Δ.Μ Ονομασία Τράπεζας Χώρα Προέλευσης Stopanska Banka Tutunska Banka Alpha Bank Skopje Investbanka A.D Internacionalna Privanta Banka A.D Ohridska Banka Ελλάδα Σλοβενία Ελλάδα Π.Γ.Δ.Μ Π.Γ.Δ.Μ Π.Γ.Δ.Μ

22 γ. ΤΟΥΡΚΙΑ Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη Εδώ και τουλάχιστον μια δεκαετία είναι σε εξέλιξη οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την Ε.Ε. Τόσο λόγω της γεωγραφικής της θέσης όσο και των ιδιαίτερων πολιτικών και κοινωνικών καταστάσεων που επικρατούν στο εσωτερικό της, η γείτονος εξακολουθεί να θεωρείται υπό διαπραγμάτευση χώρα μέλος. Παρά τα όποια σημαντικά προβλήματα η χώρα τα τελευταία χρόνια έχει κάνει σημαντικά βήματα προόδου και σύγκλισης προς τον δυτικό τρόπο ζωής. Ο πληθυσμός της αποτελεί μια τεράστια δεξαμενή άντλησης πελατών και καταναλωτών, των οποίων το εισόδημα μπορεί να αντιστοιχεί στο 30% περίπου του μέσου όρου της Ε.Ε., πάραυτα παρουσιάζει αυξητικές τάσεις. Παρά την παγκόσμια οικονομική κρίση και ύφεση που μαστίζει τις περισσότερες οικονομίες, η Τουρκία τα τελευταία 3 χρόνια γνωρίζει τεράστια οικονομική άνθηση. Αφού και η ίδια χρειάστηκε επί μια δεκαετία να στηριχτεί στα δεκανίκια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, η χώρα αναδιοργανώθηκε σε βάθος και πλέον γνωρίζει μέρες ευημερίας, τόσο στον τομέα των κατασκευών όσο και στον μεταποιητικό κλάδο και στη βαριά βιομηχανία. Ο πληθωρισμός υπολογίστηκε για το στο 5,5% ενώ οι προβλέψεις για το 2010 είναι ακόμη πιο αισιόδοξες. Η ανεργία υπολογίζεται περί του 13,9% μειωμένη κατά 2,2% εν συγκρίσει με προηγούμενα έτη, ενώ το Α.Ε.Π της στα 869 δις δολάρια από 500 δις μερικά χρόνια νωρίτερα, την ίδια στιγμή που το μερίδιο της στην ευρωπαϊκή οικονομία αυξάνεται με γοργούς ρυθμούς και σύμφωνα με σχετική έκθεση του ΔΝΤ, αναμένεται να φτάσει στο 5%, περίπου στα επόμενα 4 χρόνια. Το δε χρέος της ως ποσοστό του ΑΕΠ τοποθετείται στο 49% το 2010, με στόχο να έχει μειωθεί στο 47,8% μέχρι το ( Πίνακας 3.3 γ. Οι μεγαλύτερες τράπεζες στην Τουρκία Ονομασία Τράπεζας Χώρα Προέλευσης Akbank Isbank Ziraat Bank Alternatifbank Demirbank HSBC Garanti Bankasi Denizbank Finansbank Τουρκία Τουρκία Τουρκία Τουρκία Τουρκία Ηνωμένο Βασίλειο Τουρκία Τουρκία Ελλάδα

23 δ. ΡΟΥΜΑΝΙΑ Το 2007 ήταν έτος σταθμός για την ιστορία της Ρουμανίας. Η ένταξη της στην οικογένεια της Ε.Ε. σηματοδοτεί για αυτήν το πέρασμα σε μια νέα εποχή οικονομικής άνθησης. Προκειμένου να επιτευχθεί η ένταξή της, η Ρουμανία χρειάστηκε να προχωρήσει σε σημαντικές τομές στο εσωτερικό της. Η χώρα μαστίζονταν από γραφειοκρατία, διαφθορά καθώς και πολιτική αστάθεια. Αυτά ήταν κατάλοιπα του πολιτικού καθεστώτος, του οποίου και τα χαρακτηριστικά έπρεπε να αποβάλλουν οι πολίτες. Οι επιταγές της Ε.Ε έπρεπε να ικανοποιηθούν στο απόλυτο: πάταξη της διαφθοράς σε όλο τον δημόσιο τομέα, μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση, προστασία των μειονοτήτων και πρόοδος στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η Ρουμανία κατάφερε να αυξήσει το Α.Ε.Π της κατά 5,7% το 2007, ενώ την ίδια περίοδο ο πληθωρισμός κυμαίνονταν στα επίπεδα του 6,7%. Αντιστοίχως, το το Α.Ε.Π. παρουσίασε πτωτική τάση κατά 7,1% ως συνέπεια της παγκόσμιας οικονομικής ύφεσης, ενώ και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε στο 7,5% από 12,6% επί του Α.Ε.Π. που ήταν το. Αυτό που είναι πρωτίστης σημασίας για την κυβέρνηση της Ρουμανίας είναι η προσέλκυση ξένων επενδύσεων προκειμένου να διατηρηθεί σε υψηλά επίπεδα ο ρυθμός ανάπτυξης, να ενισχυθεί η επιχειρηματική δραστηριότητα, όπως και να βελτιωθεί το εμπορικό ισοζύγιο εισαγωγών εξαγωγών. Ένας παράγοντας που λειτουργεί ανασταλτικά ως προς τις ξένες επενδύσεις είναι το δυσάρεστο επιχειρησιακό περιβάλλον που επικρατεί στο εσωτερικό της χώρας, παράγοντας όμως που αναμένεται να αλλάξει με την αναδιάρθρωση όλου του κρατικού μηχανισμού. Βάσει στοιχείων, η Ελλάδα είναι μεταξύ των πέντε πρώτων επενδυτριών χωρών με επενδύσεις που ξεπερνούν κατά πολύ τα 4 δις. ευρώ. Οι επενδύσεις της αφορούν τομείς όπως ο τραπεζικός, ο τηλεπικοινωνιακός, ο κατασκευαστικός, ο μεταποιητικός καθώς και των ασφαλειών και της μακροχρόνιας μίσθωσης. Συνολικά υπολογίζεται ότι ο αριθμός των επιχειρήσεων ελληνικών συμφερόντων είναι περίπου Η Ρουμανική κυβέρνηση στα άμεσα σχέδια της έχει την ιδιωτικοποίηση λιμένων, αεροδρομίων καθώς επίσης και των ταχυδρομείων προκειμένου να ενισχύσει τα κρατικά έσοδα και να περιορίσει όσο το δυνατόν το έλλειμμα. ( ( (

24 Πίνακας 3.3 δ. Οι μεγαλύτερες Τράπεζες στην Ρουμανία Ονομασία Τράπεζας Χώρα προέλευσης BRD - Groupe Societe Generale Γαλλία Banca Tiriac Commercial Bank lon Tiriac Banca CR Firenze Romania Romanian Commercial Bank ING Bank Romaneasca Bank CEC Savings Bank Bank Post Eurobank Alpha Bank Romania Piraeus Bank Romania Αυστρία Ιταλία Αυστρία Ολλανδία Ελλάδα Ρουμανία Ελλάδα Ελλάδα Ελλάδα

25 ε. ΟΥΚΡΑΝΙΑ Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη Η Ουκρανία αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες δημοκρατίες της πρώην Ε.Σ.Σ.Δ. Η χώρα μαστίζεται από έντονα οικονομικά προβλήματα τα οποία και επιδεινώθηκαν το 2006 μετά τη σημαντική άνοδο της τιμής του φυσικού αερίου. Το Α.Ε.Π. το μειώθηκε κατά 15,1%, την ίδια στιγμή που ο πληθωρισμός έφτασε το 13,8%. Το δημόσιο χρέος αποτελεί το 36,7% του Α.Ε.Π., ενώ οι εκτιμήσεις για το 2010 είναι ακόμη πιο δυσοίωνες. Το έλλειμμα στο Ισοζύγιο πληρωμών αυξήθηκε κατά 330% σε 13,727 δις. δολάρια, ενώ και το έλλειμμα Τρεχουσών συναλλαγών μειώθηκε σε 1,94 δις. δολάρια, ποσοστό 1,7% του Α.Ε.Π. Παρά τα όποια οικονομικά προβλήματα όμως, η Ουκρανία στον Τραπεζικό κλάδο προσέλκυσε επενδύσεις από το εξωτερικό συνολικού ποσού περί τα 8,9 δις. δολάρια. Υπολογίζεται ότι τα ξένα επενδυμένα κεφάλαια στα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της χώρας αποτελούν πάνω από το 1/3 του συνόλου (35,7 δις. δολάρια). Λόγω της εισόδου πολλών ξένων τραπεζικών ομίλων στην αγορά οι παρεχόμενες υπηρεσίες έχουν αναβαθμιστεί και αναμένονται ακόμη μεγαλύτερες βελτιώσεις στο άμεσο μέλλον. Οι χώρες με τα μεγαλύτερα ποσοστά επενδύσεων είναι η Κύπρος, η Γερμανία, η Ολλανδία και η Αυστρία. Οι ελληνικές επενδύσεις ανέρχονται περί τα 280 εκατ. ευρώ. Στον Τραπεζικό τομέα δραστηριότητα έχουν αναπτύξει μεγάλοι ελληνικοί τραπεζικοί όμιλοι όπως οι Άλφα, Πειραιώς, Eurobank. Η αγορά της Ουκρανίας θα μπορούσε να θεωρηθεί και ως ένα πολύ καλό πάτημα για τη μελλοντική είσοδο των ελληνικών τραπεζών και στην τεράστια αγορά της Ρωσίας. ( ( Πίνακας 3.3 ε. Οι μεγαλύτερες τράπεζες στην Ουκρανία Ονομασία Τράπεζας Χώρα Προέλευσης CIB Credit Agricole, PJSC OTP Bank Ukraine S.A First Ukrainian International Bank, CJSC Raiffeisen Bank Aval S.A Subsidiary Bank Sberbank of Russia S.A OJSC ASTRA BANK, Alpha Bank S.A Piraeus Bank ICB Ukraine S.A Γαλλία Ουγγαρία Ουκρανία Αυστρία Ρωσία Ελλάδα Ελλάδα

26 ζ. ΑΛΒΑΝΙΑ Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη Η Αλβανία, σύμφωνα με στοιχεία του ΔΝΤ, ήταν για το η χώρα με τον υψηλότερο δείκτη οικονομικής ανάπτυξης στην Ευρώπη. Ενώ σχεδόν σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη υπήρξε συρρίκνωση ή απόλυτη στασιμότητα στους οικονομικούς δείκτες, το 4% που κατέγραψε ο δείκτης ανάπτυξης στην Αλβανία αποτελεί ρεκόρ. Οι προβλέψεις για το 2010, ωστόσο, πέφτουν στο 2,5%. Ο πληθωρισμός το υποχώρησε στο 2,2% έναντι 3,4% που ήταν το, ενώ και το Α.Ε.Π αυξήθηκε κατά 2,8% εν συγκρίσει με το. Συνάγεται, λοιπόν, το συμπέρασμα ότι η παγκόσμια κρίση δεν έχει ακόμη τουλάχιστον συμπαρασύρει την γείτονα χώρα. Αυτό εν μέρει οφείλεται και στη σφιχτή δανειακή πολιτική που ακολούθησαν όλες οι εμπορικές Τράπεζες ακολουθώντας τις κατευθύνσεις της Κεντρικής Τράπεζας. Οι Ελληνικές τράπεζες έχουν ισχυρή παρουσία στην Αλβανία και το ποσοστό τους υπολογίζεται στο 28%. Εκτός όμως από τον τραπεζικό κλάδο, σημαντικές επενδύσεις έχουν γίνει και σε άλλους τομείς της οικονομίας όπως των κατασκευών, της εμπορίας καπνού, της εμπορίας και διακίνησης πετρελαίου, της κλωστοϋφαντουργίας, των τροφίμων και των ειδών ένδυσης υπόδησης. Συνολικά δραστηριοποιούνται 270 ελληνικών συμφερόντων εταιρίες στη χώρα. ( ( Πίνακας 3.3 ζ. Οι μεγαλύτερες τράπεζες στην Αλβανία Ονομασία Τράπεζας Χώρα Προέλευσης American Bank of Albania S.A Raiffeisen Bank S.A Banco Italo Albanese S.A Tirana Bank Piraeus S.A National Bank of Greece S.A National Commercial Bank Banka S.A Alpha Bank S.A Procredit S.A Η.Π.Α Αυστρία Ιταλία Ελλάδα Ελλάδα Τουρκία Ελλάδα Γερμανία

27 η. ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη Ημερομηνία σταθμός για την Βουλγαρία αποτελεί η 25 η Απριλίου του 2005 οπότε και υπεγράφη η συνθήκη προσχώρησης της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ η ένταξή της σαν πλήρες μέλος έγινε την 1 η Ιανουαρίου Η Βουλγαρία κατέβαλλε μεγάλες προσπάθειες για σημαντικές τομές σε τομείς της δημόσιας διοίκησης και της δικαιοσύνης, ενώ ταυτόχρονα προσπάθησε να προωθήσει τις ιδιωτικοποιήσεις βάσει της κοινοτικής νομοθεσίας προκειμένου να καταργηθούν τα κρατικά μονοπώλια και η διαφθορά. Η διαδικασία αυτή ήταν ιδιαίτερα επίπονη τόσο για την κυβέρνηση της χώρας όσο και για τους πολίτες της. Συνέπεια αυτών των μέτρων ήταν επί πολλά έτη το Α.Ε.Π της χώρας να έχει αυξητική τάση μέχρι και το, οπότε και ο ρυθμός του ήταν 6,2%, ενώ οι ρυθμοί ανάπτυξης για το ίδιο διάστημα υπολογίζονται κατά Μ.Ο. σε 6%. Το υποχώρησε κατά 5% επηρεασμένο από το διεθνές κλίμα. Ο πληθωρισμός δε για το ίδιο έτος υπολογίστηκε σε 2,5% μειωμένος κατά δέκα ποσοστιαίες μονάδες συγκριτικά με το προηγούμενο. Επιπλέον, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών ως ποσοστό επί του Α.Ε.Π. μειώθηκε από 24% το σε 9,5%. Η Βουλγαρία από το 1989 έως και σήμερα έχει περάσει από διάφορες οικονομικές φάσεις. Η πιο έντονη οικονομική κρίση που βίωσε ήταν το 1996 οπότε και αναγκάστηκε να στραφεί προς τη βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου [ΔΝΤ] για τη χορήγηση δανείων αλλά δεσμευόμενη να ακολουθήσει ιδιαίτερα σκληρή δημοσιονομική πολιτική. Οι επιχειρηματικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδος και Βουλγαρίας πέρασαν μία μακρά περίοδο στασιμότητας έως και το 1992 οπότε οι Έλληνες επιχειρηματίες αποφάσισαν την επενδυτική τους επαναδραστηριοποίηση. Από τότε μέχρι και σήμερα περισσότερες από επιχειρήσεις έχουν δραστηριότητες στην γείτονα χώρα. Κύριος λόγος της εκεί εγκατάστασής τους ήταν το φθηνό κόστος εργασίας καθώς και οι μεγάλες φορολογικές ελαφρύνσεις και απαλλαγές που παρείχε το κράτος προκειμένου να προσελκύσει επιχειρηματίες. Η Ελλάδα, καταλαμβάνει τη τρίτη θέση από άποψη επενδύσεων στην χώρα αμέσως μετά την Τουρκία και την Ρωσία ενώ έπονται η Ιταλία, η Αυστρία, η Ολλανδία, το Βέλγιο και η Γερμανία. Συνολικά οι ελληνικές επενδύσεις στη Βουλγαρία για την περίοδο ανέρχονται πάνω από 1,7 δις ευρώ. Έτερος λόγος πέραν των φορολογικών ελαφρύνσεων αλλά και του χαμηλού εργατικού κόστους είναι και η γειτνίαση της Ελλάδος με την Βουλγαρία. Η μεγαλύτερη συσσώρευση των επιχειρήσεων, ανεξαρτήτου χώρας προέλευσης, εμφανίζεται στην πρωτεύουσα, τη Σόφια, καθώς και στις μεγαλύτερες πληθυσμιακά πόλεις της Βουλγαρίας που έχουν καλύτερες υποδομές και ανάπτυξη όπως η Φιλιππούπολη (Plovdiv), ο Πύργος (Bourgas) και η Βάρνα (Varna). Επίσης, η ύπαρξη λιμανιού σε μία πόλη, ή η γειτνίαση της πόλης με τη Μαύρη Θάλασσα ή με τη χώρα προέλευσης της πολυεθνικής, αποτελούν σημαντικά κριτήρια με βάση τα οποία επιλέγουν οι επενδύτριες πολυεθνικές την πόλη εγκατάστασης ενός επενδυτικού σχεδίου (π.χ. το

28 Blagoevgard βρίσκεται μόλις λίγα χιλιόμετρα από τα Ελληνοβουλγαρικά σύνορα και πάνω από 700 εγγεγραμμένες ελληνικές επιχειρήσεις εδρεύουν στην περιοχή). Οι άμεσες ξένες επενδύσεις στη Βουλγαρία από τις χώρες της Ε.Ε. υπολογίζονται πάνω από 4,5 δις. ευρώ. Όσον αφορά τις ελληνικές επενδύσεις, οι μεγαλύτερες έχουν πραγματοποιηθεί στον τραπεζικό κλάδο από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, την Άλφα Τράπεζα, την Eurobank, την Τράπεζα Πειραιώς και την Εμπορική Τράπεζα. ( Πίνακας 3.3 η. Οι μεγαλύτερες τράπεζες στη Βουλγαρία Ονομασία Τράπεζας Χώρα προέλευσης OPT Bank S.A United Bulgarian Bank S.A Raiffeisen Bank Bulgaria S.A ING Bank NV Union Bank Commercial Bank A.D HVB Bank Biochim S.A Piraeus Bank Commercial Bank Allianz Bulgaria A.D Post Bank S.A D Commerce Bank A.D Bulbank A.D Alpha Bank Bulgaria S.A Αυστρία Ελλάδα Αυστρία Ολλανδία Ουγγαρία Αυστρία Ελλάδα Δανία Ελλάδα Τουρκία Ιταλία Ελλάδα

29 θ. ΚΥΠΡΟΣ Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη Η Κύπρος αποτελεί από το 2004 πλήρες και ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι το ανατολικό άκρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ολόκληρης της Ευρώπης. Την τελευταία πεντηκονταετία γνωρίζει τεράστια οικονομική άνθηση, στηριζόμενη κυρίως στους τομείς της ναυτιλίας, του τουρισμού και των χρηματοοικονομικών. Από την 1/1/2007 η Κύπρος μετέβη στη ζώνη του ευρώ, περνώντας στην ιστορία την κυπριακή λίρα που μέχρι τότε αποτελούσε το νόμισμά της. Ο συνολικός της πληθυσμός υπολογίζεται περίπου σε , ενώ πάρα πολλοί Κύπριοι λόγω της φύσης του επαγγέλματός τους ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Κύπρος έχει να επιδείξει την αλματώδη οικονομική πρόοδο που ασφαλώς και την βοήθησε να ενταχθεί στην ζώνη του ευρώ, καθώς επίσης και ένα άρτια οργανωμένο και διοικούμενο κράτος που αποτελεί παρακαταθήκη για την πορεία της στο μέλλον. Όσον αφορά το Α.Ε.Π. της, μέχρι και το είχε συνεχή ανοδική πορεία ενώ το εμφάνισε μείωση κατά 1,7%. Από 17,248 δισ. ευρώ το σε 16,947 δισ. ευρώ το. Πρόκειται για σχετικά μικρή μείωση, αναλογούντος της παγκόσμιας ύφεσης και κάμψης. Το δημόσιο χρέος δε της Κύπρου αυξήθηκε από το 48,4% του ΑΕΠ το σε 56,2% του ΑΕΠ το, ενώ και οι δημόσιες δαπάνες αυξήθηκαν στο 46,4% του ΑΕΠ το από 42,6% που ήταν το. Ιδιαίτερη αναφορά πρέπει να γίνει ότι το η Κύπρος είχε εμφανίσει πλεόνασμα 158 εκατ. ευρώ. Όσον αφορά τις επενδύσεις στην Κύπρο, αυτές βρίσκονται σε πολύ καλό επίπεδο και προέρχονται κυρίως από Ρωσία, Ουκρανία, Κατάρ καθώς και από άλλους κοινοτικούς εταίρους. Οι βασικοί λόγοι που προσελκύονται πολλά ξένα κεφάλαια είναι λόγω της ελεύθερης οικονομίας της, της στρατηγικής της θέσης, του ευρέος φάσματος τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών με περισσότερες από 200 χώρες, του εκσυγχρονισμένου ελεγκτικού συστήματος που βασίζεται στην αγγλική πρακτική, του άρτια οργανωμένου τραπεζικού συστήματος, του χαμηλότατου και πολύ ευνοϊκού φορολογικού καθεστώτος (10% εταιρικός φόρος), των διακρατικών συμφωνιών με περισσότερα από σαράντα κράτη προκειμένου να αποφευχθεί διπλή φορολογία καθώς και του πολύ καλά εκπαιδευμένου εργατικού και επιστημονικού προσωπικού. Όλα αυτά συντελούν στο γεγονός ότι η Κύπρος τα επόμενα χρόνια θα συνεχίσει την ανοδική της πορεία. ( (

30 Πίνακας 3.3 θ. Οι μεγαλύτερες τράπεζες στην Κύπρο Ονομασία Τράπεζας Χώρα προέλευσης Τράπεζα Κύπρου Εθνική Τράπεζα Alpha Bank Τράπεζα Πειραιώς Ελληνική Τράπεζα Marfin Popular Bank Eurobank E.F.G BNP Paribas Societe Generale Κύπρος Ελλάδα Ελλάδα Ελλάδα Κύπρος Κύπρος Ελλάδα Γαλλία Γαλλία

31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΗΣ - ΕΞΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ - ΘΥΓΑΤΡΙΚΕΣ 4.1 ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΞΑΓΟΡΕΣ ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΠΕΔΟ Η διεθνής οικονομία διανύει μία φάση συγκεντρώσεων τραπεζών που δεν αναμένεται να περατωθεί σύντομα. Τις περισσότερες φορές η επιδίωξη της εκάστοτε τράπεζας που προβαίνει σε εξαγορά ή συγχώνευση είναι η ανάπτυξή της, γεγονός που αποδεικνύει τον οπτιμισμό της διοίκησης για την πορεία της οικονομίας. Επιπροσθέτως, η διεύρυνση του πελατολογίου και η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα - παραγωγικότητα αποτελούν κύριους στόχους της. Ενίοτε μία συγκέντρωση στοχεύει στην απόθεση της πλεονάζουσας ρευστότητας ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος σε μια επένδυση με μεγάλη απόδοση. Τέτοιες ενέργειες έλαβαν χώρα τη δεκαετία του 90, την περίοδο υπερβολικής ενίσχυσης των αγορών και της επιτακτικής στρατηγικής των τραπεζών. Τα ιδιαίτερα γνωρίσματα που οφείλουν να λάβουν υπόψη οι τράπεζες που θα επενδύσουν στο εξωτερικό με τη μορφή συγχώνευσης ή εξαγοράς είναι τα ακόλουθα: Οι παράγοντες της αγοράς, που αφορούν τόσο στη διατήρηση του μεριδίου της αγοράς, όσο και στις δυνατότητες μεγέθυνσης αυτού. Οι φυσικοί και βιομηχανικοί πόροι της αγοράς. Οι παράγοντες κόστους και συγκεκριμένα το κόστος παραγωγής, εργασίας και ενέργειας. Η υποδομή της χώρας που αναφέρεται στις πιστωτικές, νομικές και εκπαιδευτικές δομές της. Οι μεταφορικές και επικοινωνιακές υποδομές της χώρας. Οι δασμοί και οι έλεγχοι εισαγωγών- παρεμποδίζουν τις επενδύσεις. Το επενδυτικό κλίμα της χώρας σε σχέση με την πολιτική σταθερότητα και τη νοοτροπία των πολιτικών της. Η πολιτισμική ομοιογένεια ή μη μεταξύ των δύο χωρών. Όταν δύο ή περισσότερα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα προχωρούν σε συγκέντρωση ούτως ώστε να διατηρηθεί αλλά και να ενισχυθεί ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, είναι φρόνιμο να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη μεταφορά γνώσεων από τη μια τράπεζα στην άλλη. Η διοίκηση και η διαχείριση της γνώσης των εκάστοτε χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων παίζει πρωτεύον ρόλο όταν οδηγούνται οι τράπεζες σε συγκέντρωση. (Grotenhuis D.J Frits και Weggeman P. Mathieu (2002) )

32 4.2 ΛΟΓΟΙ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΞΑΓΟΡΩΝ ΣΤΟΝ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΚΛΑΔΟ Το σύγχρονο τραπεζικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από έντονο ανταγωνισμό. Μάλιστα, η παγκοσμιοποίηση που οδήγησε σε ένωση των αγορών ανάγκασε τις τράπεζες από πολύ νωρίς να κατανοήσουν την ανάγκη συνεχούς ανάπτυξης και εξέλιξης προκειμένου να παραμείνουν ανταγωνιστικές. Έτσι και οι ελληνικές τράπεζες ακολούθησαν αυτήν την τάση επέκτασης διεισδύοντας σε αναπτυγμένες και υπό ανάπτυξη τραπεζικές αγορές, στρεφόμενες κυρίως σε γειτονικές χώρες των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Τα βασικότερα κίνητρα που επιτάσσουν τις εξαγορές και συγχωνεύσεις στον τραπεζικό κλάδο είναι: 1. Η δυνατότητα εκμετάλλευσης οικονομιών κλίμακας. Οι οικονομίες κλίμακας προκύπτουν από το αυξημένο μέγεθος της νέας τράπεζας και τα διαφοροποιημένα προϊόντα που δύναται αυτή να παρέχει. 2. Η δυνατότητα αξιοποίησης, συμπλήρωσης και συνδυασμού των πόρων (όπως η γνώση, η πληροφόρηση, η αξιοποίηση του διοικητικού προσωπικού, το knowhow) που διαθέτουν οι δύο τράπεζες (εξαγοραζόμενη και μητρική). 3. Η αύξηση του μεριδίου αγοράς και της δύναμης της τράπεζας όπως αυτά προκύπτουν από τη συνένωση των δύο τραπεζών. 4. Η δυνατότητα ήπιας διείσδυσης της μητρικής τράπεζας στη νέα αγορά με την εξαγορά μίας τράπεζας που ήδη δραστηριοποιείται στο χώρο αυτό. Έτσι, η εξαγοράστρια τράπεζα δεν αντιμετωπίζει προβλήματα όπως το κόστος πρώτης εγκατάστασης, διαφήμισης και προώθησης των προϊόντων της. 5. Η δυνατότητα της τράπεζας να αξιοποιήσει τα προϊόντα της εξαγοραζόμενης τράπεζας, ειδικά αν αυτά είναι καινοτόμα για την τραπεζική αγορά της μητρικής. 6. Η δυνατότητα της εξαγοράστριας τράπεζας να μειώσει την εξάρτησή της από την αρχική αγορά και να δραστηριοποιηθεί σε μία νέα αγορά διεκδικώντας ένα σημαντικό μερίδιο αγοράς εκεί. 7. Η αντιμετώπιση μειωμένου ανταγωνισμού δεδομένου ότι, λόγω της συγκέντρωσης, οι αγορές καθίστανται ολιγοπωλιακές. 8. Η χρησιμοποίηση της τεχνολογίας και της ρευστότητας της μητρικής τράπεζας σε συνδυασμό με την αντικατάσταση μιας, πιθανώς, αναποτελεσματικής διοίκησης μπορεί να αυξήσει την αποδοτικότητα της εξαγοραζόμενης τράπεζας. 9. Η αύξηση του λόγου τιμή ανά μετοχή (P/E), δηλαδή αύξηση κερδών ανά μετοχή. 10. Η μητρική τράπεζα μπορεί να προβεί στην εξαγορά με σκοπό τη μείωση της υπερβάλλουσας ρευστότητάς της και με δεδομένη την πίστη της ότι θα οδηγήσει σε αύξηση της αποδοτικότητάς της

33 Παρά όλα αυτά, μία εξαγορά μπορεί να αποτύχει λόγω ορισμένων παραγόντων, οι κυριότεροι από τους οποίους είναι: i. Η ανεπαρκής αξιολόγηση της απόδοσης της τράπεζας-στόχου. Σε αυτήν την περίπτωση, η μητρική τράπεζα λόγω της υπερβάλλουσας επιθυμίας της να εξαγοράσει την τράπεζα-στόχο ή να συγχωνευτεί με αυτή μπορεί να υπερτιμήσει τα οφέλη που θα προκύψουν ή/και να υποτιμήσει το κόστος που συνοδεύει τέτοιες επιχειρηματικές κινήσεις. ii. Οι δυσκολίες ενοποίησης που μπορεί να προκύψουν κατά τη συνένωση των δύο τραπεζών. Αυτό συμβαίνει όταν δεν επιτυγχάνεται ικανοποιητικός βαθμός συνέργειας μεταξύ των τραπεζών. Ως αποτέλεσμα, δεν αξιοποιούνται σωστά τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και επιτυγχάνονται χαμηλού βαθμού οικονομίες κλίμακας. Οι δυσκολίες ενοποίησης μπορεί να προκύψουν και από τις διαφορετικές εταιρικές κουλτούρες, τα διαφορετικά χρηματοοικονομικά και ελεγκτικά συστήματα, καθώς και από την αδυναμία συνεργασίας των διοικητικών στελεχών των δύο τραπεζών. iii. Το υπερβολικό χρέος που συνδέεται με μια συγχώνευση ή εξαγορά. Στην περίπτωση αυτή, τα στελέχη της αρχικής τράπεζας είτε λόγω ελλιπούς πληροφόρησης είτε λόγω υπερβολικής αυτοπεποίθησης δεν αποτιμούν σωστά την αξία της εταιρείας-στόχου, με αποτέλεσμα να πληρώνει μεγάλα έξοδα που καλύπτονται συνήθως με δανεισμό. Έτσι, οδηγούμαστε σε ένα διογκωμένο χρέος που ζημιώνει την αρχική τράπεζα. iv. Ο τελευταίος σημαντικός παράγοντας που μπορεί να οδηγήσει στην αποτυχία μιας συγχώνευσης ή εξαγοράς είναι ο ρόλος των στελεχών. Συγκεκριμένα, τα στελέχη της διοίκησης της τράπεζας-στόχου μπορεί να μη συνεργάζονται αποτελεσματικά με τη διοίκηση της αρχικής τράπεζας ή να είναι απρόθυμα να συμβάλλουν στην επιτυχία των στόχων μιας τέτοιας επιχειρηματικής συνέργειας. Προκειμένου, λοιπόν, μια συγχώνευση ή εξαγορά να έχει τις περισσότερες πιθανότητες επιτυχίας πρέπει να πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις. Αυτές είναι : η ύπαρξη στελεχών που με τις γνώσεις τους θα συμβάλλουν στην όσο το δυνατόν πιο ομαλή συγκέντρωση των εταιριών, η ύπαρξη κοινών στοιχείων ως προς την εταιρική τους κουλτούρα, οι προς εξαγορά εταιρίες να είναι συμπληρωματικές των μητρικών ή έστω εταιρίες με σεβαστό μερίδιο αγοράς, καθώς και η δυνατότητα από μέρους των αγοραστριών εταιριών να αναλάβουν και τυχόν χρέη της εξαγοραζόμενης χωρίς όμως να κλονιστεί η οικονομική κατάσταση της πρώτης. Όσον αφορά τον ελληνικό τραπεζικό κλάδο, την δεκαετία του 90 λόγω των προκλήσεων και των εξελίξεων σε διεθνές επίπεδο οι ελληνικές τράπεζες αναπροσάρμοσαν την στρατηγική τους και προχώρησαν σε μεγάλες συγχωνεύσεις, εξαγορές ή και στρατηγικές συμμαχίες στο εσωτερικό της Ελλάδας με άλλους τραπεζικούς ομίλους ούτως ώστε να ενισχύσουν τη θέση τους στο εσωτερικό της χώρας. Από τη δεκαετία του 90 έως και σήμερα λοιπόν, συνεχίζονται ανάλογες ενέργειες των ελληνικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στην Νοτιοανατολική

34 Ευρώπη και στη χερσόνησο του Αίμου προκειμένου είτε να εγκατασταθούν στις εκεί αγορές είτε να ισχυροποιήσουν την εκεί θέση τους. (Γερ. Ρομποτής (2007)), ( ( ) 4.3 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΞΑΓΟΡΩΝ α. ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ Αρχικά θα επιδιώξουμε να δώσουμε έναν ορισμό της έννοιας συγχώνευση. Πρόκειται για τη συνένωση δύο ή περισσοτέρων εταιριών σε μία νέα εταιρία. Η συγχώνευση λαμβάνει χώρα όταν μία εταιρία αγοράζει μία άλλη ( ή και περισσότερες ) και την απορροφά σε μία ενιαία επιχειρησιακή δομή, συνήθως διατηρώντας την αρχική εταιρική ταυτότητα της εξαγοράζουσας εταιρίας-τράπεζας. Υπάρχουν τέσσερα είδη συγχώνευσης : Η συνενωτική συγχώνευση, με την οποία δύο ή και περισσότερες εταιρίες συγχωνεύονται, χωρίς όμως να έχουν καμία σχέση από πριν. Η ομοιογενής συγχώνευση, στην οποία δύο ή περισσότερες εταιρίες συγχωνεύονται προκειμένου να πετύχουν τον ίδιο στόχο, δίχως όμως να εξαρτώνται άμεσα η μια από την άλλη. Η οριζόντια συγχώνευση, στην οποία οι εταιρίες που συγχωνεύονται ανήκουν στον ίδιο κλάδο, και τέλος Η κάθετη συγχώνευση, που αφορά τη συγχώνευση εταιριών που μέχρι σήμερα είχαν σχέση πελάτη-προμηθευτή. Οι δύο τελευταίες αποφέρουν μεγάλα οφέλη συνέργειας. Δυστυχώς όμως, ευθύνονται και για την αύξηση των μονοπωλίων. (Κυριαζόπουλος-Ζησσόπουλος-Σαρηγιαννίδης () ) β. ΕΞΑΓΟΡΕΣ Οι εξαγορές αφορούν στη μεταβίβαση του συνόλου ή πλειοψηφικού μέρους της ιδιοκτησίας μιας επιχείρησης (εξαγοραζόμενη) σε μία άλλη (εξαγοράζουσα) που καταβάλλει το αντίστοιχο αντίτιμο. Η μεταβίβαση γίνεται συνήθως με καταβολή

35 μετρητών ή με ανταλλαγή μετοχών, μέσω του χρηματιστηρίου. Σε πολλές περιπτώσεις, ακόμη και η απόκτηση μειοψηφικού πακέτου μετοχών ή ανάλογου ποσοστού επί της συνολικής ιδιοκτησίας, μπορεί να εξασφαλίζει στην εξαγοράζουσα ουσιαστικό έλεγχο, εάν με τη μεταβίβαση μπορεί να επηρεάσει κρίσιμες επιλογές της διοίκησης και της στρατηγικής της εξαγοραζόμενης ή εάν τα υπόλοιπα μερίδια ιδιοκτησίας αυτής είναι κατακερματισμένα (Κυριαζόπουλος-Ζησσόπουλος- Σαρηγιαννίδης ()). Στις περισσότερες περιπτώσεις μία μεγάλη εταιρία αποφασίζει την εξαγορά μίας μικρότερης. Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις κατά τις οποίες μία εταιρία ζητά την εξαγορά της λόγω δυσκολιών ρευστότητας ή ανάγκης νέων κεφαλαίων ή διοικητικών δυσχερειών. Δύο τύποι εξαγορών υπάρχουν: η φιλική και η εχθρική. Στην πρώτη, η διοίκηση της εξαγοραζόμενης εταιρίας συμφωνεί με την εξαγορά με αποτέλεσμα να βοηθήσει την αγοράστρια εταιρία να την απορροφήσει. Απεναντίας, στην εχθρική εξαγορά η διοίκηση της εξαγοραζόμενης εταιρίας αντιτίθεται με τη διαδικασία ενώ η αγοράστρια εταιρία απευθύνεται απευθείας στους μετόχους για ανταλλαγή μετοχών. Οι εχθρικές εξαγορές συνήθως δεν πετυχαίνουν με εξαίρεση αυτές που δίνουν στους μετόχους μετρητά ως αντάλλαγμα αντί για μετοχές και ομολογίες. 4.4 ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΕΞΑΓΟΡΩΝ i. ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ ΚΑΙ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Βάσει νομοθεσίας, οποιαδήποτε συνεργασία μεταξύ εταιριών ( εν προκειμένω τραπεζών ) η οποία και θα απειλούσε τον υγιή ανταγωνισμό απαγορεύεται. Στόχος των νέων νομοθετικών ρυθμίσεων είναι η περεταίρω ενοποίηση της ευρωπαϊκής αγοράς των 27 κρατών - μελών και η όσο το δυνατόν πιο ομαλή λειτουργία της, καθορίζοντας παράλληλα ένα σαφές πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούν να κινηθούν οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές των εταιριών. Ο σχεδιασμός του πλαισίου αυτού ολοκληρώθηκε προς τα τέλη του 1989 με τη Νομοθεσία Συγχωνεύσεων Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (European Communities Merger Regulation). Τέθηκε δε σε εφαρμογή τον επόμενο χρόνο. Ο νόμος αυτός βέβαια αφορά όχι μόνο συγχωνεύσεις και εξαγορές εντός της Ε.Ε., αλλά επίσης και εταιρίες που δραστηριοποιούνται εκτός της Ε.Ε. αλλά εμπορεύονται σε χώρες εντός αυτής. Το άρθρο 2 της νομοθεσίας ορίζει σαφώς ότι οποιαδήποτε συγχώνευση ή εξαγορά, η οποία μπορεί να έχει ως συνέπεια την δημιουργία κυρίαρχης θέσης της εν λόγω εταιρίας ή περιορισμό του ανταγωνισμού, θα κρίνεται ασύμβατη με την κοινή ευρωπαϊκή αγορά. Αυτό ονομάζεται Τεστ κυριαρχίας (Dominance test). Επιδίωξη της νομοθεσίας είναι η ολοκλήρωση και η ομαλή ενοποίηση και των 27 κοινοτικών αγορών, στόχος που μέχρι και σήμερα δεν έχει επιτευχθεί

36 Η ευθύνη για την επιβολή ανταγωνιστικής πολιτικής ανήκει στη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού, της οποίας πρόεδρος είναι ένας Ευρωπαίος επίτροπος. Το αρμόδιο τμήμα που εξειδικεύεται στα θέματα περί συγχωνεύσεων και εξαγορών είναι η Ομάδα Εφαρμογών Συγχώνευσης [ Marudget Udget Force (MUF) ]. Η νομοθεσία σχετικά με τις συγκεντρώσεις εταιριών στα πλαίσια της Ευρωπαϊκής Ένωσης τέθηκε εν ισχύ την 01/01/2002. Κύρια αρμοδιότητά της είναι να εξετάζει και να ελέγχει συγχωνεύσεις και εξαγορές που διενεργούνται στην αγορά. Η εμπειρία της δε, είναι πολύ μεγάλη λόγω των πολλών συγκεντρώσεων που έχουν λάβει χώρα. (Lyons B. R. (2004) ) Η ευρωπαϊκή νομοθεσία θέλοντας να προστατεύσει τις εξαγοραζόμενες εταιρίες - τράπεζες τις δίνει το δικαίωμα να αναζητήσουν πιο συμφέρουσες προσφορές από άλλες εταιρίες. Τις παρέχει δηλαδή το δικαίωμα της άμυνας σε περίπτωση που δεχθούν επιθετική εξαγορά. (F.A Schmid, Mark W (2002) ) 4.5 ΕΞΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΝΕΥΣΕΙΣ ΒΑΣΕΙ ΔΙΕΘΝΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ Από την 01/01/2004 και εξής όλες οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές που πραγματοποιούν εισηγμένες εταιρίες στο χρηματιστήριο, δημοσιοποιούνται στις οικονομικές τους καταστάσεις βάσει των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης. Αυτό, σε συνδυασμό με την εφαρμογή κυρίως του Διεθνούς Λογιστικού Προτύπου, συντελείται με σκοπό τη διαφάνεια τόσο στις συγχωνεύσεις όσο και στις εξαγορές. Η εφαρμογή βέβαια των Διεθνών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Πληροφόρησης έχει τις ακόλουθες συνέπειες : Την αναγνωρισιμότητα του αγοραστή σε όλες τις επιχειρηματικές συγκεντρώσεις που θα καταγράφονται ως εξαγορές. Τη διαπίστωση και τον ιδιαίτερο υπολογισμό των άυλων περιουσιακών στοιχείων της αγορασθείσας εταιρίας (λ.χ πελατολόγιο, άδειες, εμπορικά σήματα). Την εκτίμηση των πιθανών υποχρεώσεων της εξαγορασθείσας εταιρίας στην αντικειμενική αξία τους. Την αλλαγή στον υπολογισμό της υπεραξίας της εταιρίας, η οποία υπολογίζεται ως η διαφορά μεταξύ της αντικειμενικής αξίας του τμήματος της εξαγοράς και της αντικειμενικής αξίας των περιουσιακών στοιχείων που αποκτώνται

37 Τον τερματισμό της πρακτικής απόσβεσης και την εξάλειψη της υπεραξίας που υπόκειται μόνο σε ετήσιο έλεγχο απομείωσης. Τη δημοσίευση αναλυτικών δεδομένων στις οικονομικές καταστάσεις που αφορούν τις εξαγορές, την υπεραξία και τους ελέγχους απομείωσης. Την ενοποίηση στις οικονομικές καταστάσεις της μητρικής εταιρίας όλων των εταιριών που έχει υπό έλεγχο, ακόμη και αν δεν έχουν σαφές αντικείμενο. Όλες αυτές οι αλλαγές καθιστούν δυσχερή την πρόβλεψη αποτελεσμάτων. Επί παραδείγματι, η κατάργηση της απόσβεσης της υπεραξίας πιθανόν να επηρεάσει θετικά τα αποτελέσματα, ενώ τα άυλα στοιχεία θα αυξήσουν τις αποσβέσεις. Ταυτόχρονα, η παύση της αρνητικής υπεραξίας αυξάνει τον κίνδυνο μελλοντικής αιφνίδιας απομείωσης. Συνεπώς, οι τράπεζες θα έχουν αυξημένα έξοδα αλλά και όγκο εργασίας για να υπολογίσουν τη δίκαιη αξία του τμήματος, των ασώματων και ενσώματων υλικών στοιχείων του ενεργητικού που θα αποκτήσουν, καθώς και των υποχρεώσεων που θα αναλάβουν. Επιπρόσθετα, θα αυξηθεί και το κόστος προετοιμασίας των δημοσιευμένων πληροφοριών. Επομένως, οι μαζικές χρηματοοικονομικές ενασχολήσεις που συμβαίνουν σε υπερτιμημένες αγορές οδηγούνται με μαθηματική ακρίβεια στην αποτυχία, εφόσον οι δράστες αντιληφθούν τη μικρότερη αξία των συνεργειών. Συμπερασματικά, οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές προϋπάρχουν των οικονομικών υφέσεων χωρίς να είναι μία ασφαλής μέθοδος πρόγνωσης της οικονομικής ύφεσης μίας αγοράς. Αξίζει να τονισθεί ότι με την ένταξη της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας στην Ε.Ε. αλλά και των υπολοίπων χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, αυξήθηκαν οι ξένες επενδύσεις που εγκαινιάζουν ένα κύμα εξαγορών στις συγκεκριμένες χώρες. (Μπιτζένης Α. (2003)) 4.6 ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΥΓΑΤΡΙΚΕΣ ΤΡΑΠΕΖΩΝ Η απελευθέρωση του ιδιαίτερα προστατευμένου από τον ανταγωνισμό τραπεζικού συστήματος κατά τις δυο τελευταίες δεκαετίες του 20 ου αιώνα επέφερε ριζικές αλλαγές στο τραπεζικό σύστημα των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων. Συνέπεια της απελευθέρωσης ήταν η δημιουργία δικτύων τραπεζικών ομίλων καθώς και γραφείων αντιπροσώπευσης από τις αναπτυγμένες χώρες της Δύσης προκειμένου να κερδίσουν μερίδιο από την πίττα της αγοράς. Τα δίκτυα αυτά των ξένων ομίλων είναι πιθανό να αλλάξουν τις ισορροπίες του εγχώριου τραπεζικού συστήματος θέτοντας σε κίνδυνο τα κέρδη του. Ταυτόχρονα

38 εισάγουν καινοτομικά προϊόντα και νέες υπηρεσίες στην τοπική αγορά που μεταβάλλουν τις καταναλωτικές τους συνήθειες. Για παράδειγμα, οι θυγατρικές τράπεζες αποσκοπούν στην απόκτηση μεριδίου από την λιανική τραπεζική ενώ τα γραφεία αντιπροσώπευσης στοχεύουν στη διενέργεια επενδυτικών πράξεων. Σύμφωνα με αποτελέσματα έρευνας (Cerutti Eugenio, Dell Ariccia Giovanni, Soledad Martinez Peria Maria, 2007) : Η οργάνωση των τραπεζών επηρεάζεται πρωτίστως από το αντίστοιχο ρυθμιστικό πλαίσιο. Μάλιστα, σε αρκετές χώρες της Βαλκανικής Χερσονήσου και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης το ρυθμιστικό πλαίσιο δυσκόλευε ή και απαγόρευε μέχρι πρόσφατα την ίδρυση νέων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και περιόριζε τις λειτουργίες των υποκαταστημάτων ξένων τραπεζών που λειτουργούσαν στη χώρα. Η οργανωτική δομή των τραπεζών καθορίζεται βάσει της φορολογίας. Υποκαταστήματα ιδρύονται συχνότερα σε χώρες με υψηλή εταιρική φορολογία λόγω των ωφελειών που προκύπτουν από αυτή τη δομή στην ανταλλαγή κερδών μεταξύ κρατών. Αρκετά σύνηθες είναι οι ξένες τράπεζες να ασκούν τις λειτουργίες και να αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους σε μία οργανωτική δομή που μπορεί και να διαφέρει από το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο της εκάστοτε χώρας στην οποία εδρεύει η τράπεζα. Η διαφορετικότητα στην οργάνωση έχει άμεση σχέση με τον βαθμό διείσδυσης στην τοπική αγορά. Επομένως σε χώρες με μακροοικονομικά περιβάλλοντα που ενέχουν κινδύνους δεν υπάρχουν υποκαταστήματα, αλλά θυγατρικές, λόγω της υψηλής προστασίας που αυτές προσφέρουν. Επίσης, οι θυγατρικές έχουν μεγαλύτερα μετοχικά κεφάλαια, ρευστά διαθέσιμα και πάγια ενεργητικά στοιχεία σε σχέση με τα υποκαταστήματα γεγονός που τις καθιστά προτιμότερες. Είναι όμως γενικά αποδεκτό ότι η γλώσσα, το νόμισμα, ο πολιτισμός και οι ρυθμιστικοί κανονισμοί κάθε χώρας θέτουν φραγμούς στην απρόσκοπτη λειτουργία των ξένων τραπεζών σε σύγκριση με τις αντίστοιχες εγχώριες. Ακόμη, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ενδέχεται να έχουν μεγάλη απόσταση μεταξύ τους με αποτέλεσμα τη δυσκολία ελέγχου αλλά και της ίδιας της λειτουργίας τους. Άρα όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι ικανοί να περιορίσουν την αποτελεσματικότητα των ξένων τραπεζών στα κράτη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και των Βαλκανίων. Συγχρόνως μπορούν να εμποδίσουν και την παγκόσμια ολοκλήρωση. Είναι σαφές ότι η πολιτική που ακολουθεί η εκάστοτε χώρα οφείλει να εξαλείψει τα εμπόδια αυτά. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη διασυνοριακή συγκέντρωση στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω ρυθμίσεων για την κατάργηση των νόμων που εναντιώνονται στην είσοδο ξένων ανταγωνιστικών τραπεζών που εδρεύουν σε κράτη εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Άλλωστε στη διασυνοριακή συγκέντρωση οφείλεται η κατακόρυφη άνοδος της αποτελεσματικότητας των εσόδων μέσω της διαφοροποίησης κινδύνου

39 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ Από την περίοδο που οι ελληνικές τράπεζες έστρεψαν την προσοχή τους επενδύοντας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στα Βαλκάνια πραγματοποιήθηκαν πολλές επιστημονικές έρευνες με κύριο θέμα ανάλυσης τόσο τις επενδύσεις στις χώρες αυτές όσο και τα αποτελέσματα αυτών. Έρευνες ανάλογου περιεχομένου έχουν γίνει κατά το παρελθόν και από άλλους ερευνητές. Αρχικά, o William L. Megginson, το 2005, ερεύνησε τους λόγους για τους οποίους οι κυβερνήσεις προχωρούν σε αποκρατικοποιήσεις τραπεζών. Το εμπειρικό μέρος της έρευνας του αποδείκνυε ότι οι κρατικές τράπεζες είναι λιγότερο αποτελεσματικές από τις ιδιωτικές. Εστίασε την έρευνά του στις αναπτυσσόμενες χώρες καθώς και στις χώρες που είναι σε μεταβατικό στάδιο από προηγούμενα ολοκληρωτικά καθεστώτα. Εν συνεχεία, το 2006, οι Ralph de Haas και Van Iman Lelyveld, εξέτασαν κατά πόσο ξένες και εγχώριες τράπεζες αντιδρούν διαφορετικά σε οικονομικούς κύκλους και τραπεζικές κρίσεις. Συνολικά περιλαμβάνει στοιχεία για 250 τράπεζες για την περίοδο Στην ανάλυση των αποτελεσμάτων της έρευνάς τους διαπίστωσαν ότι υπάρχει σημαντική αρνητική σχέση μεταξύ της χώρας στην οποία εδρεύει η τράπεζα και των χωρών στις οποίες και λειτουργούν. Τέλος καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν αναξιόπιστες ζώνες στην «εξωτερική» αγορά και ότι η πιστωτική επέκταση μιας τράπεζας επηρεάζεται και από την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η οικονομία στην οποία εδρεύει. Ακολούθως, το, ο Γκιόκας Δημήτριος ερεύνησε τις επιδόσεις των καταστημάτων ως προς την αποτελεσματικότητα τους στη διαχείριση των οικονομικών μεγεθών, την αποτελεσματικότητα τους ως προς την κάλυψη της ζήτησης για τις συναλλαγές με τους πελάτες και ως προς την ικανότητα τους να δημιουργούν κέρδη. Επιπροσθέτως, το 2010, oι Συριόπουλος Κωνσταντίνος και Τζιογκίδης Παναγιώτης, ερεύνησαν το πώς αντιδρούν τα ελληνικά τραπεζικά ιδρύματα μετά από σημαντικά γεγονότα. Το εμπειρικό μέρος εστιάζεται στο πως αντιδρούν τα ιδρύματα μετά από συγχωνεύσεις, εξαγορές που συντελέστηκαν καθώς και μετά την κρίση του χρηματιστηρίου το Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστημα λειτουργεί και αντιδρά καλά μετά από περιόδους αποσταθεροποίησης. Το καινοτομικό στοιχείο της έρευνας είναι ότι για πρώτη φορά εξετάζεται εμπειρικά η συμπεριφορά των επιδόσεων των τραπεζών στο πεδίο εφαρμογής της θεωρίας της διαχείρισης της αλλαγής. Εν κατακλείδι, το 2010 οι Sheng Hung Chen και Chien-Chan Liao, χρησιμοποιώντας στοιχεία από 70 χώρες και για τη χρονική περίοδο διερεύνησαν τις επιπτώσεις που έχουν η διάρθρωση της τραπεζικής αγοράς, η μακροοικονομική κατάσταση καθώς και λοιπές αλλαγές στην εποπτεία των τραπεζών, όσον αφορά την ομαλή λειτουργία εγχώριων και ξένων τραπεζικών ιδρυμάτων που δραστηριοποιούνται τόσο στη χώρα υποδοχής τους όσο και στην χώρα όπου οι

40 συγκεκριμένες τράπεζες εδρεύουν. Κατέληξαν σε συμπεράσματα ότι οι ξένες τράπεζες είναι πιο επικερδείς από τις εγχώριες στην περίπτωση που λειτουργούν σε χώρα υποδοχής όπου ο τραπεζικός τομέας είναι λιγότερο ανταγωνιστικός

41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΡΑΠΕΖΩΝ Στην ελληνική επικράτεια, σήμερα, δραστηριοποιούνται 18 ελληνικές τράπεζες και αρκετές ξένων συμφερόντων. Ως αποτέλεσμα, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα αποτελεί ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον στο οποίο πρέπει να ανταποκριθούν οι τράπεζες αυτές προκειμένου να διατηρήσουν και να αυξήσουν το μερίδιο αγοράς τους. Τρεις από τις σημαντικότερες ελληνικές τράπεζες που παρουσιάζουν πολυετή επιτυχημένη πορεία στον ελληνικό τραπεζικό κλάδο είναι η Εθνική Τράπεζα, η Τράπεζα Πειραιώς και η Alpha Bank. Παρακάτω, ακολουθεί μια σύντομη παρουσίαση των τραπεζών αυτών, της ιστορίας τους και του ρόλου που έχουν διαδραματίσει στο ελληνικό τραπεζικό γίγνεσθαι. 6.1 Η Alpha Bank ιδρύθηκε το 1879 από τον Ιωάννη Φ. Κωστόπουλο στην Καλαμάτα ως μια μικρή εμπορική επιχείρηση (εμπορίας ελαιόλαδου). Το 1918, το τραπεζικό τμήμα της εταιρίας του Κωστόπουλου άλλαξε το όνομά της σε Τράπεζα Καλαμάτας. Το 1924, η τράπεζα μετακίνησε την έδρα της στην Αθήνα και άλλαξε το όνομά της αρχικά σε Banque de Crédit Commercial Hellenique (Ελληνική Τράπεζα Εμπορικής Πίστεως) ενώ το 1947, η τράπεζα μετονομάστηκε σε Εμπορική Τράπεζα Πίστεως μέχρι το 1972, οπότε και άλλαξε ξανά το όνομά της σε Τράπεζα Πίστεως. Τελικά, το 1994, η Τράπεζα Πίστεως μετονομάστηκε σε Άλφα Τράπεζα Πίστεως που ήταν και το όνομα της τράπεζας μέχρι το έτος Γεγονός σταθμός στην ιστορία της αποτελεί η εξαγορά του 51% των μετοχών της Ιονικής Λαϊκής Τράπεζας που πραγματοποιήθηκε το 1999 και αποτελούσε προσωπικό στοίχημα του κ. Ιωάννη Κωστόπουλου. Η νέα διευρυμένη Τράπεζα που προέκυψε από την συγχώνευση αυτή κατέχει σήμερα τη δεύτερη θέση ανάμεσα στις μεγαλύτερες εμπορικές τράπεζες στην Ελλάδα. Το 2000, η Άλφα Τράπεζα Πίστεως απορρόφησε την Ιονική Λαϊκή. Το ίδιο έτος άλλαξε το όνομά της σε Alpha Bank. Τέλος, το 2002 η προσπάθεια για συγχώνευση με την Εθνική Τράπεζα δεν τελεσφόρησε παρά τις επίμονες προσπάθειες των κ.κ. Θ. Καρατζά και Ι. Κωστόπουλου. Ταυτόχρονα με την εξέλιξή της στην Ελλάδα, η Alpha Bank φρόντισε να επεκταθεί και στο εξωτερικό με εξαγορές, συγχωνεύσεις και ιδρύσεις νέων τραπεζών. Συγκεκριμένα, στις αρχές της δεκαετίας του 90, η τράπεζα άρχισε ένα πρόγραμμα διεθνούς επέκτασης, ειδικά στα Βαλκάνια

42 Το 1993, η (τότε) Τράπεζα Πίστεως και η EBRD ίδρυσαν την Banca Bucureşti στη Ρουμανία, η οποία άρχισε τις εργασίες το επόμενο έτος. Η Τράπεζα Πίστεως κατείχε το 50% περίπου. Το 1994, η Άλφα Τράπεζα Πίστεως εξαγόρασε την Commercial Bank of London (από την Εμπορική Τράπεζα της Ελλάδας) και την μετονόμασε σε Alpha Credit Bank London. Το 1996, η Άλφα Τράπεζα Πίστεως ίδρυσε ένα υποκατάστημα στα Τίρανα, στην Αλβανία, το οποίο ακολούθησαν τρία ακόμη υποκαταστήματα και τον επόμενο χρόνο ίδρυσε την Alpha Credit Bank Jersey για να προωθήσει τις ιδιωτικές τραπεζικές υπηρεσίες. Το 1998, η Άλφα Τράπεζα Πίστεως εξαγόρασε το 82,5% της Lombard NatWest Bank στην Κύπρο και τη μετονόμασε σε Alpha Bank Ltd. Σήμερα, η Alpha Bank Cyprus Ltd δραστηριοποιείται στους τομείς του retail και του corporate banking, προσφέροντας κάθε είδους τραπεζικές εργασίες. Μέσω των θυγατρικών της καλύπτει ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών του χρηματοοικονομικού και του ασφαλιστικού τομέα και διαθέτει ένα δίκτυο 38 καταστημάτων στις σημαντικότερες πόλεις της Κύπρου. Το 1999 η Άλφα Τράπεζα Πίστεως εξαγόρασε το 65% της Kreditna Banka στα Σκόπια, Π.Γ.Δ.Μ. Σήμερα κατέχει το 100%. Το 2000 η Banca Bucureşti άλλαξε την ονομασία της σε Alpha Bank Romania (ABR). Η Monte dei Paschi di Siena απόκτησε μερίδιο 5% των μετοχών. Το μερίδιο της Alpha Bank έγινε 63%. Η Alpha Bank Romania με τη σειρά της εξαγόρασε ένα μερίδιο 12,5% της Victoria Bank (έτος ίδρυσης 1989), της μεγαλύτερης ιδιωτικής τράπεζας στη Μολδαβία. Σήμερα, η Alpha Bank Romania δραστηριοποιείται στην παροχή τραπεζικών υπηρεσιών στις επιχειρήσεις, εγχώριες και διεθνείς καθώς και υπηρεσιών λιανικής τραπεζικής σε ιδιώτες και μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Μέσω των θυγατρικών της επεκτείνει τις εργασίες της και στους τομείς των χρηματιστηριακών πράξεων, investment banking και leasing καθώς και στην παροχή συμβουλευτικών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Το δίκτυό της αριθμεί 179 Καταστήματα. Το 2002 η Άλφα Τράπεζα Πίστεως απέκτησε το πλειοψηφικό μερίδιο και έγινε ο μοναδικός μέτοχος της Alpha Bank Skopje, που αντιπροσωπεύουν το 100% του μετοχικού της κεφαλαίου. Σήμερα, η Alpha Bank Skopje διαθέτει ένα δίκτυο 25 καταστημάτων. Αργότερα, στις αρχές του 2005, η Alpha Bank απέκτησε 88,64% των μετοχών της σερβικής Jubanka και τη μετονόμασε σε Alpha Bank Beograd (Σήμερα, ονομάζεται Alpha Bank Srbija A.D.). Η Alpha Bank διαθέτει επίσης ένα εκτεταμένο δίκτυο καταστημάτων στη Βουλγαρία, το οποίο κληρονόμησε από την Ιονική Λαϊκή Τράπεζα. Το δίκτυο αυτό ξεκίνησε το 1994 από ένα γραφείο αντιπροσωπείας στη Σόφια. Στις 24 Νοεμβρίου 2006, η Alpha Bank ανακοίνωσε ότι είχε επιτευχθεί συμφωνία με το Anadolu Group για να δημιουργήσουν ένα ισχυρό franchise στον τούρκικο χρηματοπιστωτικό τομέα. Σύμφωνα με ένα δελτίο τύπου, μέσω της συνεργασίας αυτής, «η Alpha Bank εισήλθε σε ένα ταχέως αναπτυσσόμενο κλάδο μίας μεγάλης και ταχέως αναπτυσσόμενης αγοράς». Ο Όμιλος Anadolu είναι από τους

43 σημαντικότερους ομίλους στην Τουρκία και κατέχει, επίσης, την πλειοψηφία του μετοχικού κεφαλαίου της Abank (Alternatifbank). Η συναλλαγή αποτιμήθηκε σε 492,5 εκατ. USD (384,3 εκατ. ). Η Alpha Bank, τελικώς, κατέβαλε τίμημα ίσο με το ήμισυ του παραπάνω ποσού. Οι δύο πλευρές δημιούργησαν από κοινού (50-50) μία εταιρία χαρτοφυλακίου της οποίας το ενεργητικό αποτελείται από τις μετοχές που έχει σήμερα στην κατοχή της το Anadolu Group στις Abank και Alease (Alternatiflease), δηλαδή περιλαμβάνει το 94% και το 95% του μετοχικού κεφαλαίου των δύο τραπεζών αντιστοίχως. Η εταιρία συμμετοχών κατέχει επίσης εμμέσως το 100% της χρηματιστηριακής εταιρίας Alternatif Yatirim, το 45% της εισηγμένης στο χρηματιστήριο εταιρίας επενδυτικών κεφαλαίων Alternatif Yatirim Ortkaligi, καθώς και τα κεντρικά γραφεία της τράπεζας και της χρηματιστηριακής εταιρίας, που βρίσκονται σε περιοχές υψηλής εμπορικότητας στην Κωνσταντινούπολη (όπως ανέφερε το δελτίο τύπου). Τέλος, στις 27 Μαρτίου του, η Alpha Bank πέτυχε συμφωνία για την αγορά του πλειοψηφικού πακέτου μετοχών στη νεοσυσταθείσα OJSC Astra Bank στην Ουκρανία, ως μέρος των σχεδίων της τράπεζας για την επέκταση στην περιοχή. Η Alpha Bank συμφώνησε να αγοράσει το 90% της Astra Bank για 9 εκατομμύρια. Επιπλέον, η Alpha Bank έχει ένα υποκατάστημα στο Λονδίνο και μια εταιρία χρηματοδοτήσεως, την Alpha Finance US, στη Νέα Υόρκη. Ως αποτέλεσμα της διεύρυνσης της Τράπεζας, αλλά και της αδιάκοπης ανοδικής της πορείας, το δίκτυο καταστημάτων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό αριθμεί σήμερα περισσότερα από 700 καταστήματα σε 9 χώρες. Η εδραίωση της παρουσίας του Ομίλου στις διεθνείς αγορές προωθείται συστηματικά μέσα από ένα δυναμικό και συντονισμένο πρόγραμμα, που στόχο έχει την περαιτέρω ανάπτυξη των Τραπεζών του Ομίλου στο εξωτερικό. Ταυτόχρονα, λειτουργεί και ένα ευρύτατο δίκτυο ανταποκριτών με τραπεζικά ιδρύματα εσωτερικού και εξωτερικού. Η Alpha Bank προσφέρει όλο το φάσμα των τραπεζικών υπηρεσιών και μέσα από τις εταιρίες του Ομίλου της καλύπτει το σύνολο του χρηματοοικονομικού τομέα, παρέχοντας ολοκληρωμένες υπηρεσίες ως ακολούθως: Χρηματοδοτικές Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών Επενδύσεων Παροχής Υπηρεσιών Κτηματικές Ξενοδοχειακές Ασφαλίσεων Επίσης, αναγνωρίζεται ως πρωτοπόρος στην εισαγωγή νέων ηλεκτρονικών υπηρεσιών, καθώς και στη δημιουργία νέων πολυδιάστατων λογαριασμών καταθέσεων και σύγχρονων λογαριασμών χορηγήσεων. ( ( (

44 Πίνακας 6.1 Συνοπτική παρουσία της επεκτατικής πολιτικής της Alpha Bank στη Ν.Α Ευρώπη Χρονολογία Χώρα Όνομα τράπεζας 1994 Ρουμανία Alpha Bank Romania 1996 Αλβανία Alpha Bank 1998 Κύπρος Alpha Bank Cyprus 1999 Βουλγαρία Alpha Bank (Ιονική Τράπεζα) 1999 Π.Γ.Δ.Μ Alpha Bank Skopje 2005 Σερβία Alpha Bank Srbija Ουκρανία OJSC Astra Bank,

45 6.2 Η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος Α.Ε. ιδρύθηκε το 1841 και εισήχθη στο Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών (Χ.Α.Α.) το Με 170 πλέον χρόνια επιτυχούς και αδιάλειπτης λειτουργίας στον οικονομικό βίο της χώρας, η Τράπεζα έχει εξελιχθεί σε ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο όμιλο εταιρειών παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, καλύπτοντας έτσι τις συνεχώς διευρυνόμενες ανάγκες των πελατών της. Στο πλαίσιο αυτό, η Τράπεζα ίδρυσε το 1927 την Εθνική Κτηματική Τράπεζα. Μέχρι την ίδρυση της Τράπεζας της Ελλάδος το 1928, η Τράπεζα είχε το εκδοτικό προνόμιο στην Ελλάδα και ήταν υπεύθυνη για την κοπή και έκδοση του φοίνικα και κατόπιν της δραχμής. Το 1953, η Τράπεζα συγχωνεύτηκε με την «Τράπεζα Αθηνών», που είχε ιδρυθεί το Το 1998, η Τράπεζα προέβη στη συγχώνευση μέσω απορρόφησης της θυγατρικής της «Εθνικής Κτηματικής Τράπεζας της Ελλάδος Α.Ε.», η οποία είχε προέλθει από τη συγχώνευση δύο πρώην θυγατρικών της εταιρειών, της «Εθνικής Κτηματικής Τράπεζας της Ελλάδος Α.Ε.» και της «Εθνικής Στεγαστικής Τράπεζας της Ελλάδος Α.Ε.», με σκοπό την αρτιότερη εξυπηρέτηση των πελατών της στον τομέα της στεγαστικής και κτηματικής πίστης. Από τον Οκτώβριο 1999, η μετοχή της Τράπεζας εισήλθε και άρχισε να διαπραγματεύεται στο Χρηματιστήριο Dow Jones της Νέας Υόρκης. Στα τέλη του 2002, η Εθνική Τράπεζα προχώρησε στη συγχώνευση διά απορροφήσεως της θυγατρικής της "Εθνικής Τράπεζας Επενδύσεων Βιομηχανικής Αναπτύξεως ΑΕ", ΕΤΕΒΑ Α.Ε. Στο πλαίσιο του στρατηγικού της προσανατολισμού στην αγορά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας εξαγόρασε, εντός του 2006, τη Finansbank στην Τουρκία και τη Vojvodjanska Banka στη Σερβία. Στις μέρες μας η Εθνική Τράπεζα αποτελεί τη μεγαλύτερη εμπορική τράπεζα της Ελλάδας κατέχοντας ηγετική θέση στον χώρο της λιανικής και της επιχειρηματικής τραπεζικής, ασφαλειών, και διαχείρισης ενεργητικού με περισσότερα από 600 σημεία εξυπηρέτησης και πάνω από 1000 ΑΤΜs καλύπτοντας έτσι όλη την γεωγραφική έκταση της Ελλάδας. Επιπλέον, παρέχει υπηρεσίες mobile και internet banking και απασχολεί περίπου εργαζόμενους. Εκτός Ελληνικών συνόρων διαθέτει περισσότερα από 200 σημεία εξυπηρέτησης σε 4 διαφορετικές ηπείρους. Η εταιρία διαθέτει θυγατρικές σε περισσότερες από 18 χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Βουλγαρίας, της Κύπρου, της Π.Γ.Δ.Μ., της Ρουμανίας, της Ρωσίας, της Σερβίας, της Νότιας Αφρικής, της Ελβετίας και της Τουρκίας. Από πολύ νωρίς, το 1907 κιόλας, η Εθνική Τράπεζα επέλεξε την Κύπρο για την ίδρυση του πρώτου της υποκαταστήματος. Το 1930 η ΕΤΕ και η Τράπεζα Αθηνών ίδρυσαν από κοινού μια θυγατρική εταιρία στην Αίγυπτο, τη Banque Nationale de

46 Grèce et d'athènes. Το 1932 η ΕΤΕ απέκτησε την NBG Banque d'orient (Τράπεζα Ανατολής). Κατόπιν, το 1939 ίδρυσε θυγατρική στη Νέα Υόρκη, τη Hellenic Bank Trust Company. Κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, η Deutsche Bank ήταν υπεύθυνη για τη διαχείριση της ΕΤΕ για λογαριασμό της γερμανικής κατοχής. Το 1953 η Ελληνική κυβέρνηση αναγκάστηκε να προβεί σε συγχώνευση της Εθνικής Τράπεζας με την Τράπεζα της Αθήνας για να σχηματίσουν την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας και της Αθήνας, που αργότερα χάριν συντομίας ονομάστηκε Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας. Η συγχώνευση έδωσε στην ΕΤΕ τον έλεγχο των διαφόρων θυγατρικών της Τράπεζας της Αθήνας, συμπεριλαμβανομένης της Τράπεζας Αθηνών Νότιας Αφρικής (που ιδρύθηκε το 1947) και την οποία συνεχίζει να κατέχει η ΕΤΕ ακόμα και σήμερα. Το 1960 η Αίγυπτος προχώρησε σε εθνικοποίηση όλων των τραπεζών στην Αίγυπτο, συμπεριλαμβανομένης της Banque Nationale de Grèce et d'athènes, η οποία συγχωνεύτηκε με την Εθνική Τράπεζα της Αιγύπτου. Το 1965 η ΕΤΕ εξαγόρασε την Τράπεζα Επαγγελματικής Πίστης και το 1978 άνοιξε ένα υποκατάστημα στο Κάιρο. Αργότερα, το 1996, η τράπεζα επεκτάθηκε στην αγορά της γειτονικής Αλβανίας με ίδρυση πολυάριθμων υποκαταστημάτων που σήμερα απαριθμούνται σε 24. Το 1998 η ΕΤΕ συγχωνεύθηκε με την Εθνική Κτηματική Τράπεζα της Ελλάδας και τον Απρίλιο του 2000, σε κοινή συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ) και το IFC, η ΕΤΕ εξαγόρασε το πλειοψηφικό μερίδιο στην Stopanska Banka ( Π.Γ.Δ.Μ.). Τον Ιούλιο του 2000 απέκτησε το 89,9% της Βουλγαρικής United Bank (UBB). Το 2002 συγχωνεύθηκε με την ΕΤΕΒΑ - Εθνική Τράπεζα Επενδύσεων Βιομηχανικής Αναπτύξεως. Το 2003 η Εθνική Τράπεζα εξαγόρασε τη Banca Romaneasca, μια ρουμανική τράπεζα, και σήμερα κατέχει το 88,7% του συνόλου των μετοχών της. Η Banca Romaneasca διαθέτει 90 υποκαταστήματα. Το 2005, η Bank of Nova Scotia, απέκτησε το σύνολο των εργασιών της Εθνικής Τράπεζας στην Ελλάδα. Το ίδιο έτος, ως μέρος της συνεχιζόμενης προσπάθειάς του Ομίλου της Εθνικής Τράπεζας για τη βελτίωση της δομής του χαρτοφυλακίου της και της αποτελεσματικής ανταπόκρισής της στις μεταβολές της εγχώριας και διεθνούς αγοράς, τα Διοικητικά Συμβούλια της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας Α.Ε. και της Εθνικής Εταιρείας Επενδύσεων Α.Ε. αποφάσισαν τη συγχώνευση των δύο εταιρειών μέσω απορρόφησης της δεύτερης από την Τράπεζα. Το 2006 η Εθνική Τράπεζα απέκτησε το 46% των μετοχών της Finansbank στην Τουρκία και την ίδια χρονιά ξεκίνησε διαδικασίες εξαγοράς του 99,44% της σερβικής Vojvodjanska Bank έναντι 385 εκ. (η εξαγορά ολοκληρώθηκε το 2007). Την ίδια χρονιά, 2006, πούλησε τον βραχίονα των ΗΠΑ, Atlantic Bank of New York, στη New York Community Bancorp για $400 εκ. (331 εκ. ) σε μετρητά. Τα έσοδα από την πώληση αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση περαιτέρω εξαγορών στη Νοτιοανατολική Ευρώπη

47 Στις 9 Ιανουαρίου 2007, η Τράπεζα ανακοίνωσε ότι αύξησε το μερίδιό της στην Finansbank στο 80,4% και 16 μέρες μετά ανακοίνωσε τη συγχώνευσή της με την Εθνική Διοίκηση & Οργάνωση Co (ΕΘΝΟΚΑΡΤΑ). Δεδομένου ότι η ΕΤΕ κατείχε το 100% των μετοχών της Εθνικής Διοίκησης & Οργάνωσης Co (ΕΘΝΟΚΑΡΤΑ), το μετοχικό κεφάλαιο της Εθνικής Τράπεζας δεν αυξήθηκε μετά την ολοκλήρωση της συγχώνευσης. Σε ορισμένες από τις χώρες των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης η Εθνική Τράπεζα κατέχει σημαντικά μερίδια αγοράς με βάση το ενεργητικό. Ειδικότερα, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Ελληνικής Ένωσης Τραπεζών (ΕΕΤ), η Εθνική Τράπεζα στη Βουλγαρία κατέχει μερίδιο άνω του 11,50% στην τοπική αγορά και στην ΠΓΔΜ μερίδιο που προσεγγίζει το 25%. Τα καθαρά κέρδη στην περιοχή ανήλθαν το πρώτο εξάμηνο του 2010 σε 50 εκατ. ευρώ, έναντι 56 εκατ. ευρώ την αντίστοιχη περίοδο του, επιβαρημένα από υψηλές προβλέψεις που ανήλθαν σε 96 εκατ. ευρώ. Τα οργανικά κέρδη προ προβλέψεων ανήλθαν σε 150 εκ. για το πρώτο εξάμηνο του 2010 έναντι 134 εκ. για το αντίστοιχο διάστημα του. Το συνολικό ύψος χορηγήσεων στη ΝΑ Ευρώπη ανέρχεται σε 7,8 δισ., καταγράφοντας μικρή κάμψη της τάξης του 4% έναντι του πρώτου εξαμήνου του (8,2 δισ. ευρώ) Το συνολικό ύψος των καταθέσεων διαμορφώθηκε σε 4,5 δισ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 4% έναντι του πρώτου εξαμήνου του, εξέλιξη ενθαρρυντική καθώς ο Όμιλος διευρύνει έτσι τις πηγές χρηματοδότησής του, με αποτέλεσμα να βελτιώνεται περαιτέρω ο δείκτης δανείων προς καταθέσεις στη ΝΑ Ευρώπη, κατά 17 ποσοστιαίες μονάδες μέσα σε ένα έτος. Η επίδοση αυτή, αναφέρει η διοίκηση της Εθνικής, επαληθεύει την εκτίμηση ότι μεσοπρόθεσμα οι θυγατρικές της στην περιοχή θα καταστούν πρακτικά αυτοχρηματοδοτούμενες. ( ( ( ) Πίνακας 6.2 Συνοπτική παρουσία της επεκτατικής πολιτικής της Εθνικής Τράπεζας στη Ν.Α Ευρώπη Χρονολογία Χώρα Όνομα τράπεζας 1907 Κύπρος Εθνική Τράπεζα 1996 Αλβανία Εθνική Τράπεζα 2000 Π.Γ.Δ.Μ Stopanska Banka 2000 Βουλγαρία United Bulgarian Bank 2003 Ρουμανία Romaneasca Banka 2006 Τουρκία Finansbank 2007 Σερβία Vojvodjanska Banka

48 6.3 Η Τράπεζα Πειραιώς ιδρύθηκε το 1916 με την επωνυμία «Banque du Piree». Το 1918, εισήλθε στο Χ.Α.Α. Πέρασε από μία μακρά περίοδο κρατικής ιδιοκτησίας και διαχείρισης ( ) πριν ιδιωτικοποιηθεί τον Δεκέμβριο του Από τότε, παρουσιάζει συνεχή αύξηση σε μέγεθος και δραστηριότητες. Το 1998 η Τράπεζα Πειραιώς απορρόφησε τις δραστηριότητες της τράπεζας Chase Manhattan (2 υποκαταστήματα) και της τράπεζας Crédit Lyonnais στην Ελλάδα. Τον ίδιο χρόνο, απέκτησε επίσης και το 37% της Τράπεζας Μακεδονίας-Θράκης από την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος σε μια ιδιωτικοποίηση που ουσιαστικά σηματοδότησε και την απαρχή της ίδρυσης του Ομίλου. Επί προσθέτως προχώρησε σε συμφωνία εξαγοράς του 56% της Marathon Bank N.Y, διαδικασία η οποία ολοκληρώθηκε το Σήμερα, η Marathon Bank N.Y. διαθέτει ένα δίκτυο 14 καταστημάτων με 609 εκ. ενεργητικό. Ταυτόχρονα, το 1999, η Διοίκηση της Τράπεζας αποφάσισε να προχωρήσει στην απόκτηση του 35% της Τράπεζας Χίου (συμφερόντων της οικογένειας Βαρδινογιάννη). Πέραν αυτού, η τράπεζα απορρόφησε και τις δραστηριότητες της National Westminster Bank στην Ελλάδα. Η ολοκλήρωση της συγχώνευσης με τις Τράπεζες Μακεδονίας Θράκης και Xiosbank έγινε κατά την διάρκεια του Ήταν μια μακροχρόνια και πρωτόγνωρη διαδικασία για μια τέτοιου μεγέθους τράπεζα. Μετά από 2 χρόνια αφλογιστίας, το 2002, η Τράπεζα απέκτησε το 58% της ETBA (Ελληνική Τράπεζα Βιομηχανικής Ανάπτυξης) από την Ελληνική κυβέρνηση με την οποία και κατάφερε να συγχωνευτεί πολύ ομαλά και χωρίς ιδιαίτερους κραδασμούς. Επίσης το 2002 προχώρησε σε μια στρατηγική συμμαχία με την ING Group, η οποία απέκτησε το 5% των μετοχών της Τράπεζας Πειραιώς. Παρά όλα αυτά, η Τράπεζα επαναγόρασε από την ING τις μετοχές που είχε ο Ασφαλιστικός οργανισμός υπό την κατοχή του. Εντούτοις, συνεργασίες με την ασφαλιστική συνεχίζονται μέσω της ασφαλιστικής εταιρείας (ING - Πειραιώς). Το 2003 ολοκληρώθηκε η συγχώνευση με απορρόφηση της ETBA Bank από την Τράπεζα Πειραιώς και της ΕΤΒΑ Leasing από την Πειραιώς Leasing. Ταυτόχρονα με την ανάπτυξη της τράπεζας στην Ελλάδα, ξεκίνησε και η επέκτασή της στο εξωτερικό. Το Σεπτέμβριο του 1996 η Τράπεζα Πειραιώς ίδρυσε την Tirana Bank, η οποία αποτέλεσε την πρώτη ιδιωτική τράπεζα που ιδρύθηκε στην Αλβανία. Η τράπεζα εδρεύει στα Τίρανα και διαθέτει σήμερα ένα δίκτυο 53 καταστημάτων και 57 ATMs. Το 1999 προέβη σε συμφωνία εξαγοράς της Pater Credit Bank στη Ρουμανία (η οποία και εντάχθηκε στον Όμιλο τον Απρίλιο 2000). Μετονομάστηκε σε Piraeus Bank Romania και ουσιαστικά αποτέλεσε την αρχή της επέκτασης της Τράπεζας στα

49 Βαλκάνια. Σήμερα, η Piraeus Bank Romania αριθμεί 187 καταστήματα και ενεργητικό εκ. Τον ίδιο χρόνο ίδρυσε και το πρώτο της υποκατάστημα στο Λονδίνο που σήμερα διαθέτει 480 εκ. ενεργητικό. Καταλυτικό έτος για την πορεία της Τράπεζας στα Βαλκάνια και στη Ν.Α Ευρώπη ήταν το Πρωτίστως εξαγόρασε τη βουλγαρική Τράπεζα Eurobank και τη μετονόμασε σε Piraeus Bank Bulgaria. Έκτοτε, δημιουργήθηκε στη Βουλγαρία ένα δίκτυο 72 καταστημάτων με ενεργητικό της Piraeus Bank Bulgaria εκ. Το ίδιο έτος, η Τράπεζα εξαγόρασε τη σέρβικη Τράπεζα Atlas Banka, νυν Piraeus Bank Beograd, που σήμερα διαθέτει 38 καταστήματα και ενεργητικό 695 εκ. και την αιγυπτιακή Τράπεζα Egyptian Commercial Bank, νυν ονομασία Piraeus Bank Egypt με 40 καταστήματα και εκ. ενεργητικό. Το 2007 ο όμιλος προχώρησε σε δυναμική εξαγορά της Ουκρανικής τράπεζας International Commerce Bank (τωρινή ονομασία Piraeus Bank ICB, με 133 καταστήματα και ενεργητικό 295 εκ.) καθώς επίσης και σε συμφωνία εξαγοράς του τοπικού δικτύου της Arab Bank στην Κύπρο. Με τις παρούσες ενέργειες η Τράπεζα απέκτησε ισχυρή παρουσία τόσο στην Ουκρανία όσο και στην Κύπρο. Το δημιουργήθηκε η Τράπεζα Πειραιώς (Κύπρου) Ltd που λειτουργεί σήμερα με 15 καταστήματα και ενεργητικό εκ. Το ίδιο έτος η τράπεζα σύναψε στρατηγική συνεργασία στον τομέα του wealth management με τη BNP Paribas Wealth Management. Τα στοιχεία του Μαρτίου 2010 δείχνουν ότι ο όμιλος απασχολεί άτομα, διαθέτει ένα δίκτυο 876 καταστημάτων (359 στην Ελλάδα και 517 στο εξωτερικό) και ίδια κεφάλαια που διαμορφώνονται σε εκ. καταθέσεις, εκ. repos των πελατών και ομόλογα, εκ. καθαρά δάνεια ενώ το σύνολο του ενεργητικού ανέρχεται σε εκ. Η Τράπεζα Πειραιώς προσφέρει υπηρεσίες στους ακόλουθους τομείς: τραπεζικές υπηρεσίες απευθείας προς τον καταναλωτή, μικρές και μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις, αγορές κεφαλαίου, μισθώσεις (leasing), κτηματομεσιτικές υπηρεσίες και χρηματοδοτήσεις του ναυτιλιακού τομέα. Ταυτόχρονα, η Τράπεζα Πειραιώς διαθέτει ένα ηλεκτρονικό δίκτυο τραπεζικής, τη winbank που δημιουργήθηκε στις αρχές του 2000 και αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη υπηρεσία ηλεκτρονικής τραπεζικής στην Ελλάδα, προσφέροντας ένα πλήρες σύνολο υπηρεσιών μέσω τεσσάρων διαφορετικών κυκλωμάτων διανομής (διαδίκτυο, κινητό τηλέφωνο, call center και ATM). ( ( (

50 Πίνακας 6.3 Συνοπτική παρουσία της επεκτατικής πολιτικής της Τράπεζας Πειραιώς στη Ν.Α Ευρώπη Χρονολογία Χώρα Όνομα τράπεζας 1994 Βουλγαρία Piraeus Bank Bulgaria 1996 Αλβανία Tirana Bank 1999 Ρουμανία Piraeus Bank Romania 2005 Βουλγαρία Piraeus Bank Bulgaria 2005 Σερβία Piraeus Bank Belgrade 2007 Ουκρανία Piraeus Bank ICB 2007 Κύπρος Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου

51 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΔΕΙΚΤΩΝ Στόχος της παρούσας εργασίας είναι η διεξοδική μελέτη της εξάπλωσης τριών ελληνικών τραπεζών (της Εθνικής Τράπεζας, της Τράπεζας Πειραιώς και της Alpha Bank) στις χώρες των Βαλκανίων και της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Για το λόγο αυτό, κρίνεται απαραίτητο να ακολουθήσει μια ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων των θυγατρικών και υποκαταστημάτων της καθεμίας από τις τρεις τράπεζες και μάλιστα, ανά χώρα στην οποία δραστηριοποιούνται. Έτσι, στη μελέτη που έπεται υπολογίστηκαν δείκτες κερδοφορίας, κεφαλαιακής επάρκειας, ποιότητας ενεργητικού και ρευστότητας. Οι αριθμοδείκτες που θα χρησιμοποιηθούν είναι οι ακόλουθοι: Κερδοφορία-Αποδοτικότητα ROA=Καθαρά Κέρδη / Σύνολο ενεργητικού ROE = Καθαρά Κέρδη / Ίδια Κεφάλαια Καθαρό περιθώριο επιτοκίου = (κερδοφόρο) ενεργητικό καθαρό εισόδημα από τόκους / κυκλοφορούν Δείκτης κόστους εσόδων = έξοδα εκτός τόκων / (Καθαρό εισόδημα από τόκους + έσοδα εκτός τόκων) Ποιότητα ενεργητικού Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού Κεφαλαιακή επάρκεια Σύνολο Ιδίων Κεφαλαίων / Σύνολο Ενεργητικού Ρευστότητα Χορηγήσεις / Καταθέσεις

52 7.1.α. ΣΕΡΒΙΑ Η Σερβία είναι μία από τις δημοκρατίες που προέκυψαν μετά την διάλυση της ενωμένης Γιουγκοσλαβίας. Οι ελληνικές τράπεζες επέκτειναν τις δραστηριότητές τους στη χώρα μετά το «άνοιγμα» της αγοράς στις αρχές του Παρουσία στη χώρα έχουν οι μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες. Ακολουθεί η ανάλυση των αριθμοδεικτών βάσει των οικονομικών καταστάσεων. Αριθμοδείκτες Αποδοτικότητας Αριθμοδείκτης ROA ( ROA = ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ) Ο δείκτης ROA εκφράζει την αποδοτικότητα ενεργητικού μιας επιχείρησης, δηλαδή αντανακλά την ικανότητα της διοίκησης να χρησιμοποιεί τους χρηματοοικονομικούς πόρους της για να δημιουργεί καθαρά κέρδη. Με άλλα λόγια, ο δείκτης αυτός μετρά την αποδοτικότητα όλων των επενδυμένων κεφαλαίων (ιδίων και ξένων) μιας επιχείρησης. Συνήθως, η αποδοτικότητα ενεργητικού ποικίλει από κλάδο σε κλάδο, αλλά και από επιχείρηση σε επιχείρηση του ίδιου κλάδου. Πίνακας 7.1.α. Αποτελέσματα ROA - Alpha Bank Srbija / = - 0, / = 0,0149 Vojvodjanska Banka / = 0, / = 0,0074 Piraeus Bank Belgrade / = - 0, / = 0,

53 Piraeus Bank Belgrade Vojvodjanska Banka Alpha Bank Srbija -0,05-0,04-0,03-0,02-0,01 0 0,01 0,02 Γράφημα 7.1.α i Αποτελέσματα ROA - Από τη μελέτη που διεξήγαμε παραπάνω προκύπτει ότι για το έτος η θυγατρική της Alpha Bank (Alpha Bank Serbia) είχε την καλύτερη τιμή του δείκτη ROA, άρα πέτυχε τη μεγαλύτερη αποδοτικότητα επενδυμένων κεφαλαίων. Ωστόσο, για το έτος η εικόνα άλλαξε άρδην, καθότι παρουσίασε σημαντικές ζημίες όπως επίσης και η θυγατρική της Τράπεζας Πειραιώς (Piraeus Bank Belgrade). Για το την πιο υψηλή αποδοτικότητα κεφαλαίων πέτυχε η θυγατρική της Ε.Τ.Ε. (Vojvodjanska Banka), αν και υπέστη μείωση των καθαρών κερδών, αποκομίζοντας κέρδη από τη χρησιμοποίηση των χρηματοοικονομικών πόρων παρά ότι το είχε υψηλότερη απόδοση - μεγαλύτερη κερδοφορία

54 Αριθμοδείκτης ROE Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (ROE = ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ) Ο δείκτης ROE δείχνει την αποτελεσματικότητα με την οποία μια επιχείρηση χρησιμοποιεί τα κεφάλαια των ιδιοκτητών της, καθώς παρουσιάζει το μέγεθος των κερδών που δημιουργήθηκαν από τα κεφάλαια που έχουν επενδύσει οι μέτοχοι στην επιχείρηση. Ουσιαστικά, μετρά τη χρηματοοικονομική κερδοφορία από την πλευρά των μετόχων και το επιτόκιο απόδοσής τους, ενώ, παράλληλα, υπολογίζει σε γενικές γραμμές το καθαρό κέρδος που αυτοί λαμβάνουν μέσα από την επένδυση των κεφαλαίων τους. Οι επιχειρήσεις που ανήκουν σε ορισμένους κλάδους (όπως, για παράδειγμα, ο τραπεζικός κλάδος) έχουν συνήθως χαμηλότερη αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων από ότι οι επιχειρήσεις άλλων κλάδων. Οι επιχειρήσεις αυτές χρησιμοποιούν μεγάλη χρηματοοικονομική μόχλευση, έτσι ώστε να είναι σε θέση να προσφέρουν στους μετόχους τους αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων η οποία να κυμαίνεται σε επίπεδα ανάλογα των άλλων επιχειρήσεων. Όταν όμως χρησιμοποιείται μεγάλη χρηματοοοικονομική μόχλευση στις δραστηριότητες μιας επιχείρησης, τότε διάφορες μεταβολές στα καθαρά λειτουργικά της κέρδη επιφέρουν μεγαλύτερες μεταβολές στα κέρδη προς διάθεση ανά μετοχή και επομένως στην αποδοτικότητα των ιδίων κεφαλαίων. Εάν θεωρήσουμε την αύξηση αυτής της μεταβλητότητας της αποδοτικότητας την οποία απολαμβάνουν οι ιδιοκτήτες της επιχείρησης ως μία έκφραση του χρηματοοικονομικού της κινδύνου, τότε γίνεται φανερός ο λόγος που η χρηματοοικονομική μόχλευση θεωρείται δίκοπο μαχαίρι. Πίνακας 7.1.α. Αποτελέσματα ROE - Alpha Bank Srbija / = - 0, / = 0,0575 Vojvodjanska Banka / = 0, / = 0,0283 Piraeus Bank Belgrade / = - 0, / = 0,

55 Piraeus Bank Belgrade Vojvodjanska Banka Alpha Bank Srbija -0,25-0,2-0,15-0,1-0,05 0 0,05 0,1 Γράφημα 7.1.α. ii Αποτελέσματα ROE - Με βάση τα στοιχεία του πίνακα και του γραφήματος που παρουσιάσαμε παραπάνω παρατηρούμε ότι για το η Alpha Bank πέτυχε την καλύτερη τιμή του δείκτη ROE και άρα απέφερε στους μετόχους της την καλύτερη αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων. Παρά όλα αυτά, για το η θυγατρική της Alpha Bank παρουσίασε σημαντικές ζημίες πράγμα που δείχνει ότι δεν έγινε σωστή διαχείριση των χρηματοοικονομικών της πόρων. Ανάλογη πορεία και για τα δύο έτη παρουσιάζει και η θυγατρική της Τράπεζας Πειραιώς, αφού το είχε κάποια κέρδη ενώ το παρουσίασε σημαντικές ζημίες. Από την άλλη πλευρά, η θυγατρική της Ε.Τ.Ε. κατάφερε να έχει κέρδη και τα δύο έτη

56 Αριθμοδείκτης ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΣΟΔΩΝ ( Δείκτης Κόστους Εσόδων = Έξοδα εκτός τόκων / (Καθαρό εισόδημα από τόκους + έσοδα εκτός τόκων ) Ο δείκτης Κόστους Εσόδων δείχνει τη σχέση των εξόδων και του όγκου των τραπεζικών εργασιών (εσόδων). Υψηλότερα έξοδα συγκριτικά με τα έσοδα ενός πιστωτικού ιδρύματος, ως εκ τούτου, μία υψηλή τιμή του δείκτη, φανερώνει χαμηλή κερδοφορία για το συγκεκριμένο πιστωτικό ίδρυμα. Πίνακας 7.1.α. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Alpha Bank Srbija / = 1, / = 0,7837 Vojvodjanska Banka / = 0, / = 0,9474 Piraeus Bank Belgrade / = 0, / = 0,

57 Piraeus Bank Belgrade Vojvodjanska Banka Alpha Bank Srbija 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 1,2 1,4 1,6 Γράφημα 7.1.α. iii Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Όπως απεικονίζεται στο παραπάνω διάγραμμα η Vojvodjanska Banka είχε την υψηλότερη τιμή του δείκτη για το αλλά το κατάφερε να τη μειώσει και άρα να μειώσει σημαντικά τα έξοδά της έναντι του κύκλου εργασιών της. Η Alpha Bank παρουσιάζει την υψηλότερη μεταβολή του δείκτη κυρίως λόγω της μείωσης του κύκλου εργασιών της που ήταν της τάξεως του 41,25%. Τέλος, η Piraeus Bank Belgrade το είχε τη χαμηλότερη τιμή του δείκτη και άρα ήταν αποτελεσματικότερη σε σχέση με τις άλλες τράπεζες στην πραγματοποίηση κερδών. Όμως το εμφανίζει μία σημαντική αύξηση της τιμής του δείκτη εξαιτίας της αύξησης των εξόδων κατά 90,65% (σχεδόν διπλασίασε τα έξοδά της) και της ταυτόχρονης μείωσης των εσόδων της κατά 30,40%. Οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης στην χώρα άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους περί τα τέλη του, με συνέπεια να πληγεί ο τραπεζικός κλάδος και κατά συνέπεια τα κέρδη αυτού

58 Αριθμοδείκτης ΚΑΘΑΡΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ ( Καθαρό Περιθώριο Επιτοκίου = Καθαρό εισόδημα από τόκους / κυκλοφορούν ενεργητικό ) Ο δείκτης Καθαρό Περιθώριο Επιτοκίου μετρά το τραπεζικό καθαρό εισόδημα από τόκους αναλογικά με το κερδοφόρο Ενεργητικό. Ο δείκτης αντανακλά το πώς επιδρά το κερδοφόρο ενεργητικό, δηλαδή οι λειτουργικές δραστηριότητες της τράπεζας (επενδύσεις), στη δημιουργία εισοδήματος από τόκους. Οι αυξητικοί ρυθμοί του δείκτη αποτελούν ένδειξη τόσο για την πολιτική τιμών της τράπεζας όσο και για την ικανότητα δημιουργίας κερδών από λειτουργικές δραστηριότητες. Όσο μεγαλύτερος είναι αυτός ο δείκτης, τόσο περισσότερα έσοδα παράγονται από τα κερδοφόρα στοιχεία του ενεργητικού. Σύμφωνα με τη μελέτη του Viverita (), ο δείκτης αυτός για μια υγιή τράπεζα πρέπει να είναι τουλάχιστον 4%. Πίνακας 7.1.α. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Alpha Bank Srbija / = 0, / = 0,0611 Vojvodjanska Banka / = 0, / = 0,0491 Piraeus Bank Belgrade / = 0, / = 0,

59 0,07 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0 Alpha Bank Srbija Vojvodjanska Banka Piraeus Bank Belgrade Γράφημα 7.1.α. iv Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Η θυγατρική της Τράπεζας Πειραιώς εμφανίζει τις υψηλότερες τιμές του δείκτη και για τα δύο έτη. Αυτό δείχνει ότι αξιοποιεί σωστά το κυκλοφορούν ενεργητικό της για την επίτευξη εσόδων από τόκους. Η Vojvodjanska Banka έχει τιμές του δείκτη γύρω στο 4% και για τα δύο έτη. Αυτό καταδεικνύει ότι διαχειρίζεται ικανοποιητικά καλά το κυκλοφορούν ενεργητικό της με στόχο την εισροή εσόδων από τόκους. Τέλος, η Alpha Bank Srbija παρουσιάζει μεγάλη διακύμανση του δείκτη για τα δύο αυτά έτη και εμφανίζει σημαντική συρρίκνωση των εσόδων από τόκους αφού από το 6,11% το η τιμή του δείκτη πέφτει στο 1,95% για το συνέπεια των ζημιών που είχε το συγκεκριμένο έτος

60 Αριθμοδείκτες Ποιότητας Ενεργητικού Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ( Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού ) Μια υψηλή τιμή του δείκτη σημαίνει κακή ποιότητα Ενεργητικού. Το γεγονός αυτό έχει επίπτωση στην αποδοτικότητα, εφόσον, υπάρχει μείωση των εσόδων από τόκους, επιβολή υψηλότερων προβλέψεων και μείωση των καθαρών κερδών. Πίνακας 7.1.α. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Alpha Bank Srbija / = 0, / = 0,0051 Vojvodjanska Banka / = 0, / = 0,0103 Piraeus Bank Belgrade / = 0, / = 0,

61 0,012 0,01 0,008 0,006 0,004 0,002 0 Alpha Bank Srbija Vojvodjanska Banka Piraeus Bank Belgrade Γράφημα 7.1.α. v. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Όπως φαίνεται από το διάγραμμα που προηγείται, και οι τρεις τράπεζες παρουσίασαν μεταβολές στις τιμές του δείκτη κατά την εξεταζόμενη διετία. Συγκεκριμένα, η θυγατρική της Τράπεζας Πειραιώς εμφάνισε τις χαμηλότερες τιμές του δείκτη και για τα δύο έτη, και συνεπώς είχε την καλύτερη ποιότητα ενεργητικού. Αντίθετα η θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας καταγράφει υψηλές τιμές του δείκτη και για τα δύο έτη πράγμα που συμβαίνει κυρίως λόγω του σχηματισμού υψηλών προβλέψεων. Η τράπεζα ανέμενε ότι θα αντιμετώπιζε κινδύνους από ενδεχόμενες επισφάλειες. Τέλος η Alpha Bank Srbija το, λόγω της οικονομικής κρίσης που άρχισε να πλήττει τη χώρα, σημειώνει μία αύξηση της τιμής του δείκτη της τάξεως του 57,55% ( / ), γεγονός που δείχνει ότι αναγκάστηκε να σχηματίσει σημαντικά υψηλότερες προβλέψεις το προσμένοντας κινδύνους και άρα να χειροτερεύσει την ποιότητα του ενεργητικού της κυρίως λόγω της αύξησης των επισφαλειών της

62 Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Ο αριθμοδείκτης αυτός δείχνει το ποσό των λειτουργικών εσόδων που μπορούν να προβλεφθούν. Όσο υψηλότερες τιμές εμφανίζει ο δείκτης τόσο πιο κακή ποιότητα ενεργητικού αντανακλά. Το γεγονός αυτό επηρεάζει την αποδοτικότητα, από τη στιγμή που υπάρχει επιβολή υψηλότερων προβλέψεων, μείωση των εσόδων από τόκους καθώς και μείωση των καθαρών κερδών. Πίνακας 7.1.α. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Alpha Bank Srbija / = 0, / = 0,0431 Vojvodjanska Banka / = 0, / = 0,1042 Piraeus Bank Belgrade / = 0, / = 0,

63 Piraeus Bank Belgrade Vojvodjanska Banka Alpha Bank Srbija 0 0,02 0,04 0,06 0,08 0,1 0,12 Γράφημα 7.1.α. vi Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Όπως παρατηρούμε παραπάνω η τράπεζα με την υψηλότερη τιμή του δείκτη για το είναι η θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας. Επίσης, βλέπουμε ότι η Vojvodjanska Banka διατηρεί σχεδόν αμετάβλητη την τιμή αυτή και για τα δύο έτη. Η συμπεριφορά αυτή δείχνει ότι γενικά η θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας διατηρεί μία σταθερή πολιτική και δεν παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις όσον αφορά τον σχηματισμό προβλέψεων. Προσπαθεί να θωρακιστεί από ενδεχόμενους κινδύνους που θα προκύψουν, εξού και σχηματίζει υψηλές προβλέψεις. Παρά όλα αυτά, ο δείκτης θεωρείται σχετικά υψηλός και άρα δείχνει σχετικά κακή ποιότητα ενεργητικού. Η θυγατρική δε της Τράπεζας Πειραιώς εμφανίζει την χαμηλότερη τιμή του δείκτη για το γεγονός που καταδεικνύει καλή ποιότητα ενεργητικού και αποτελεσματικότητα στην εισροή των λειτουργικών εσόδων. Το, όμως, η τιμή του δείκτη εκτοξεύεται εξαιτίας της αύξησης του σχηματισμού των προβλέψεων κατά 77,14 % και της ταυτόχρονης μείωσης των λειτουργικών εσόδων κατά 50,79 %. Η τιμή του δείκτη καταδεικνύει κακής ποιότητας ενεργητικό. Ανάλογα συμπεριφέρεται και η τιμή του δείκτη της Alpha Bank Srbija που παρουσιάζει μια αντίστοιχη αύξηση λόγω της μεγέθυνσης των προβλέψεων κατά 57,55 % και της συρρίκνωσης των λειτουργικών εσόδων κατά 27,71 %

64 Αριθμοδείκτης Κεφαλαιακής Επάρκειας (Σύνολο Ιδίων Κεφαλαίων / Σύνολο Ενεργητικού ) Ο δείκτης Ίδια Κεφάλαια προς Ενεργητικό δείχνει τι ποσοστό του συνόλου των κεφαλαίων αποτελούν τα Ίδια Κεφάλαια. Μια υψηλή τιμή του δείκτη αποτελεί ένδειξη ότι η ανάγκη του Πιστωτικού Ιδρύματος για εξωτερική χρηματοδότηση είναι χαμηλή και ότι η τράπεζα έχει ισχυρή κεφαλαιακή βάση. Παράλληλα, μία υψηλή τιμή του δείκτη αυξάνει και την αποδοτικότητα του συνόλου των κεφαλαίων. Πίνακας 7.1.α. Αποτελέσματα Κεφαλαιακής επάρκειας - Alpha Bank Srbija / = 0, / = 0,2590 Vojvodjanska Banka / = 0, / = 0,2597 Piraeus Bank Belgrade / = 0, / = 0,

65 0,4 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 0 Alpha Bank Srbija Vojvodjanska Banka Piraeus Bank Belgrade Γράφημα 7.1.α. vii Αποτελέσματα Κεφαλαιακής επάρκειας - Από τον πίνακα και το διάγραμμα προκύπτει ότι την υψηλότερη τιμή του δείκτη για το εμφανίζει η Piraeus Bank Belgrade. Όμως το η τιμή του δείκτη πέφτει σημαντικά για αυτή την τράπεζα πράγμα που αποδεικνύει ότι δεν έγινε πολύ σωστή διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων της. Ανάλογη συμπεριφορά του δείκτη παρουσιάζει η Alpha Bank Srbija καθώς πετυχαίνει μία υψηλότερη τιμή για το και κατόπιν σημειώνει σημαντική συρρίκνωση για το. Ο δείκτης της Vojvodjanska Banka εμφανίζει την καλύτερη συμπεριφορά στην εξεταζόμενη διετία αφού μεταβάλλεται ελάχιστα σε αυτό το χρονικό διάστημα αποδεικνύοντας ότι η τράπεζα ακολουθεί πιο σταθερή πολιτική. Άξιο μνείας είναι το γεγονός ότι και οι τρεις τράπεζες έχουν ισχυρή κεφαλαιακή βάση και ότι δεν έχουν ανάγκη από εξωτερική χρηματοδότηση

66 Αριθμοδείκτης Ρευστότητας Αριθμοδείκτης ΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ / ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ( Χορηγήσεις / Καταθέσεις ) Ο δείκτης Χορηγήσεις προς Καταθέσεις είναι ενδεικτικός του πόσο καλά χρησιμοποιήθηκαν οι καταθέσεις από την πλευρά της τράπεζας. Όσο αυξάνεται η σχέση των χορηγήσεων προς τις καταθέσεις, τόσο μειώνεται η ρευστότητα της τράπεζας. Αντίθετα, όσο μειώνεται η σχέση αυτή, τόσο αυξάνεται η ρευστότητά της και τόσο περισσότερο χρησιμοποιεί τα διαθέσιμά της. Πίνακας 7.1.α. Αποτελέσματα Χορηγήσεις / Καταθέσεις - Alpha Bank Srbija / = 0, / = 0,9857 Vojvodjanska Banka / = 0, / = 1,1486 Piraeus Bank Belgrade / = 1, / = 2,

67 3 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Alpha Bank Srbija Vojvodjanska Banka Piraeus Bank Belgrade Γράφημα 7.1.α. viii Αποτελέσματα Χορηγήσεις / Καταθέσεις - Η Piraeus Bank Belgrade παρουσιάζει την υψηλότερη τιμή του δείκτη και για τα δύο έτη. Αυτό καταδεικνύει ότι χορήγησε περισσότερα δάνεια σε σχέση με τις καταθέσεις που δέχθηκε, και συνεπώς διέθετε τη χαμηλότερη ρευστότητα. Όμως το, επηρεασμένη και από την οικονομική κρίση, περιόρισε την τιμή του δείκτη μετριάζοντας τα χορηγούμενα δάνεια όμως και πάλι δεν κατάφερε να ρίξει την τιμή του δείκτη κάτω της μονάδας. Την υψηλότερη ρευστότητα παρουσιάζει η θυγατρική της Alpha Bank που διατήρησε σε σχετικά χαμηλά επίπεδα τις τιμές του δείκτη και για τα δύο έτη, σε σχέση με τις άλλες δύο τράπεζες. Τέλος, η Vojvodjanska Banka παρουσίασε σημαντική μείωση της τιμής του δείκτη για το, ενισχύοντας την ρευστότητα της, κυρίως μετριάζοντας τα χορηγούμενα δάνεια αλλά και ενισχύοντας τις καταθέσεις της

68 7.1.β. ΣΚΟΠΙΑ ( Π.Γ.Δ.Μ ) Στην Π.Γ.Δ.Μ την πρώτη θέση μεταξύ των επενδυτριών χωρών κατέχει η Ελλάδα. Τόσο η Alpha Bank όσο και η Εθνική Τράπεζα έχουν παρουσία στη χώρα. Ακολουθεί η ανάλυση των αριθμοδεικτών βάσει των οικονομικών καταστάσεων. Αριθμοδείκτες Αποδοτικότητας Αριθμοδείκτης ROA ( ROA = ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ) Πίνακας 7.1.β. Αποτελέσματα ROA - Alpha Bank Skopje Stopanska Banka / = - 0, / = 0, / = - 0, / = 0,0224 Stopanska Banka Alpha Bank Skopje -0,03-0,02-0,01 0 0,01 0,02 0,03 Γράφημα 7.1.β.i. Αποτελέσματα ROA - Όπως φαίνεται από το παραπάνω διάγραμμα, η Alpha Bank Skopje εμφάνισε ζημίες και για τις δύο χρήσεις. Συνέπεια αυτού ήταν η τράπεζα κατά τη διετία να μην είναι αποδοτική. Από την άλλη, η Stopanska Banka εμφανίζει αποδοτικότητα κεφαλαίων της τάξεως του 2,24% για το ενώ το παρουσιάζει μείωση της τιμής του αριθμοδείκτη ROA εξαιτίας του υποδιπλασιασμού των καθαρών κερδών της. Οι συνέπειες της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης άρχισαν να φαίνονται από τα τέλη του στην οικονομία της Π.Γ.Δ.Μ

69 Αριθμοδείκτης ROE Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (ROE = ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ) Πίνακας 7.1.β. Αποτελέσματα ROΕ - Alpha Bank Skopje / = - 0, / = - 0,0613 Stopanska Banka / = 0, / = 0,1952 Stopanska Banka Alpha Bank Skopje -0,2-0,1 0 0,1 0,2 Γράφημα 7.1.β.ii. Αποτελέσματα ROΕ - Η Alpha Bank Skopje εμφανίζει αρνητικές τιμές του αριθμοδείκτη ROE και για τα δύο έτη διότι εμφάνισε ζημίες και για τις δύο χρήσεις. Συμπεραίνουμε λοιπόν ότι η τράπεζα παρουσιάζει αρνητική αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων. Η Stopanska Banka σημείωσε ικανοποιητική αποδοτικότητα για λογαριασμό των μετόχων της το, όμως για το η τιμή μειώθηκε σημαντικά λόγω της κατακόρυφης μείωσης των καθαρών κερδών της, αποδίδοντας με αυτό τον τρόπο χαμηλότερο επιτόκιο απόδοσης στους μετόχους της. Παρά όλα αυτά διατήρησε την κερδοφορία της, έστω και μικρή

70 Αριθμοδείκτης ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΣΟΔΩΝ ( Δείκτης Κόστους Εσόδων = Έξοδα εκτός τόκων / (Καθαρό εισόδημα από τόκους + έσοδα εκτός τόκων) ) Πίνακας 7.1.β. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Alpha Bank Skopje / = 1, / = 1,225 Stopanska Banka / = 0, / = 0,5497 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 Alpha Bank Skopje Stopanska Banka Γράφημα 7.1.β. iii. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Η Alpha Bank Skopje εμφανίζει υψηλές τιμές του δείκτη και για τα δύο έτη και μάλιστα μεγαλύτερες της μονάδας. Αυτό δείχνει ότι τα έξοδα είναι περισσότερα από τα έσοδα της τράπεζας και για τις δύο χρήσεις και κατά συνέπεια η τράπεζα έχει ζημίες και για τα δύο έτη. Αντιθέτως, η Stopanska Banka εμφανίζει μια χαμηλή τιμή για το ενώ το η τιμή του δείκτη αυξάνεται και προσεγγίζει το 0,84. Άγεται το συμπέρασμα λοιπόν ότι, η Stopanska είναι κερδοφόρα και τις δύο χρήσεις, έστω και με συρρικνωμένο κέρδος το

71 Αριθμοδείκτης ΚΑΘΑΡΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ ( Καθαρό Περιθώριο Επιτοκίου = Καθαρό εισόδημα από τόκους / κυκλοφορούν ενεργητικό ) Πίνακας 7.1.β. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Alpha Bank Skopje / = 0, / = 0,0302 Stopanska Banka / = 0, / = 0,0524 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0 Alpha Bank Skopje Stopanska Banka Πίνακας 7.1.β. iv. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Σχετικά με το καθαρό περιθώριο επιτοκίου, παρατηρούμε ότι η Alpha Bank Skopje εμφάνισε χαμηλή τιμή του δείκτη το κοντά στο 3%. Το όμως, η τιμή του δείκτη αυξάνεται αρκετά και πλησιάζει το 6%, ποσοστό που θεωρείται πολύ ικανοποιητικό για τον τραπεζικό κλάδο. Η Stopanska Banka, ωστόσο, εμφανίζει μείωση στην τιμή του δείκτη από το στο αλλά εξακολουθεί να παραμένει πάνω από το 4%, ποσοστό που είναι ικανοποιητικό για την αποδοτικότητα και την κερδοφορία της τράπεζας αποδεικνύοντας ότι το κερδοφόρο ενεργητικό επιδρά με τον καλύτερο δυνατό τρόπο στη δημιουργία εισοδήματος από τόκους

72 Αριθμοδείκτες Ποιότητας Ενεργητικού Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Πίνακας 7.1.β. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Alpha Bank Skopje / = 0,0680 Stopanska Banka / = 0, / = 0,3991 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 Alpha Bank Skopje Stopanska Banka Γράφημα 7.1.β. v. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Η Alpha Bank Skopje βάσει των οικονομικών της καταστάσεων δεν σχημάτισε προβλέψεις κατά το παρά μόνο κατά το και αυτές ήταν μικρού ύψους. Η Stopanska Banka από μεριάς της σχημάτισε προβλέψεις και για τις δύο χρήσεις. Η τιμή του δείκτη σχεδόν διπλασιάζεται το γεγονός που οφείλεται στον υποδιπλασιασμό των λειτουργικών της εσόδων, στοιχείο που μπορεί να αποδοθεί και στην οικονομική κρίση που πλήττει την οικονομία. Η υψηλή τιμή του δείκτη επηρεάζει την αποδοτικότητα της τράπεζας

73 Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ Πίνακας 7.1.β. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Alpha Bank Skopje / = 0,0003 Stopanska Banka / = 0, / = 0,0032 0,0035 0,003 0,0025 0,002 0,0015 0,001 0, Alpha Bank Skopje Stopanska Banka Γράφημα 7.1.β. vi. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Όπως φαίνεται και στο παραπάνω διάγραμμα, η Stopanska Banka εμφανίζει τις υψηλότερες τιμές του δείκτη και για τα δύο έτη. Αυτό οφείλεται στο σχηματισμό προβλέψεων και καταδεικνύει ότι η τράπεζα προβλέπει πως θα αντιμετωπίσει κάποιους κινδύνους κατά τη διάρκεια της χρήσης. Τόσο μικρές τιμές του δείκτη δεν επηρεάζουν την ποιότητα του ενεργητικού της τράπεζας. Αντιθέτως, η Alpha Bank Skopje σχημάτισε ένα μικρό ποσό προβλέψεων για το (στοιχείο που δεν επηρεάζει την ποιότητα του ενεργητικού της), ενώ σύμφωνα με τις οικονομικές τις καταστάσεις δε σχημάτισε προβλέψεις για τη χρήση

74 Αριθμοδείκτης Κεφαλαιακής Επάρκειας ΣΥΝΟΛΟ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ Πίνακας 7.1.β. Αποτελέσματα Κεφαλαιακής επάρκειας - Alpha Bank Skopje / = 0, / = 0,1347 Stopanska Banka / = 0, / = 0,115 0,16 0,14 0,12 0,1 0,08 0,06 0,04 0,02 0 Alpha Bank Skopje Stopanska Banka Γράφημα 7.1.β. vii. Αποτελέσματα Κεφαλαιακής επάρκειας - Όπως φαίνεται και από την ανωτέρω διαγραμματική απεικόνιση, η Alpha Bank Skopje εμφανίζει τις υψηλότερες τιμές του αριθμοδείκτη κεφαλαιακής επάρκειας και για τα δύο έτη αποδεικνύοντας ότι η τράπεζα διαθέτει ισχυρή κεφαλαιακή βάση. Συνέπεια αυτού είναι η τράπεζα να μην έχει ανάγκη για εξωτερική χρηματοδότηση. Ωστόσο, υψηλές τιμές του δείκτη έχει και η Stopanska Banka, ελαφρώς μικρότερες από της Alpha Bank Skopje, αποδεικνύοντας ότι η τράπεζα έχει ικανοποιητική κεφαλαιακή επάρκεια

75 Αριθμοδείκτης Ρευστότητας Αριθμοδείκτης ΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ / ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ Πίνακας 7.1.β. Αποτελέσματα Χορηγήσεις / Καταθέσεις - Alpha Bank Skopje / = 1, / = 1,1335 Stopanska Banka / = 0, / = 0,8542 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 Alpha Bank Skopje Stopanska Banka Γράφημα 7.1.β. viii. Αποτελέσματα Χορηγήσεις / Καταθέσεις - Όπως απεικονίζεται και στο παραπάνω διάγραμμα, η Alpha Bank Skopje εμφανίζει τιμές του αριθμοδείκτη χορηγήσεις / καταθέσεις οι οποίες είναι μεγαλύτερες από τη μονάδα. Η τράπεζα αυτή χορήγησε και για τις δύο χρήσεις περισσότερα δάνεια από το ποσό των καταθέσεων που δέχτηκε με άμεση συνέπεια να αντιμετωπίσει πρόβλημα ρευστότητας. Η Stopanska Banka ωστόσο, παρουσιάζει τιμές του δείκτη που κυμαίνονται από 0,76 έως 0,85. Αυτές οι τιμές θεωρούνται ικανοποιητικές καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό των καταθέσεων που πραγματοποιήθηκαν χορηγήθηκαν σε πελάτες με τη μορφή δανείων αλλά ταυτόχρονα διατηρήθηκε ικανοποιητικό το επίπεδο ρευστότητας

76 7.1.γ. ΤΟΥΡΚΙΑ Αριθμοδείκτες Αποδοτικότητας Αριθμοδείκτης ROA ( ROA = ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ) Πίνακας 7.1.γ. Αποτελέσματα ROA - Finansbank / = 0, / = 0,0121 0,025 0,02 0,015 0,01 0,005 0 Finansbank Γράφημα 7.1.γ. i. Αποτελέσματα ROA - Όπως φαίνεται και από την παραπάνω ανάλυση η Finansbank εμφάνισε αύξηση της τιμής του δείκτη από το στο. Με δεδομένο, λοιπόν, ότι ο αριθμοδείκτης αντανακλά την αποδοτικότητα του συνόλου των επενδυμένων κεφαλαίων συνάγεται το συμπέρασμα ότι η τράπεζα κατάφερε το να αξιοποιήσει ακόμα καλύτερα τους χρηματοοικονομικούς της πόρους για τη δημιουργία καθαρών κερδών, με αποτέλεσμα η Finansbank να λειτουργήσει ακόμη πιο αποτελεσματικά το. Η κερδοφορία της τράπεζας ενισχύεται και λόγω της οικονομικής ανάπτυξης που γνωρίζει η χώρα

77 Αριθμοδείκτης ROE Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (ROE = ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ) Πίνακας 7.1.γ. Αποτελέσματα RΟΕ - Finansbank / = 0, / = 0,1111 Finansbank 0 0,05 0,1 0,15 0,2 Γράφημα 7.1.γ. ii. Αποτελέσματα ROΕ - Στην τιμή αυτού του αριθμοδείκτη η Finansbank εμφάνισε αύξηση για το σε σχέση με το, αποδίδοντας στους μετόχους της επιτόκιο απόδοσης της τάξεως του 16,69%. Πολύ υψηλή τιμή για τον τραπεζικό κλάδο. Αυτό οφείλεται στην αύξηση των καθαρών κερδών κατά 79,26%. Η τράπεζα λοιπόν κατάφερε να αυξήσει κατά πολύ την κερδοφορία της ενώ και τα ίδια κεφάλαια της δε μεταβλήθηκαν σημαντικά. Πρόκειται για μία άκρως κερδοφόρα τράπεζα

78 Αριθμοδείκτης ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΣΟΔΩΝ ( Δείκτης Κόστους Εσόδων = Έξοδα εκτός τόκων / (Καθαρό εισόδημα από τόκους + έσοδα εκτός τόκων) ) Πίνακας 7.1.γ. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Finansbank / = 0, / = 0,5212 0,54 0,52 0,5 0,48 0,46 0,44 0,42 Finansbank Γράφημα 7.1.γ. iii. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Όπως φαίνεται και στο παραπάνω διάγραμμα η Finansbank είχε χαμηλότερη τιμή του δείκτη το σε σχέση με αυτή του. Αυτό αποδεικνύει ότι κατάφερε να αυξήσει την κερδοφορία της το, γεγονός που οφείλεται στην αύξηση των εσόδων της κατά 20,16%. Αξίζει να επισημανθεί ότι η αύξηση των εσόδων προέρχεται κυρίως από την αύξηση του καθαρού εισοδήματος από τόκους

79 Αριθμοδείκτης ΚΑΘΑΡΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ ( Καθαρό Περιθώριο Επιτοκίου = Καθαρό εισόδημα από τόκους / κυκλοφορούν ενεργητικό ) Πίνακας 7.1.γ. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Finansbank / = 0, / = 0,0587 0,09 0,08 0,07 0,06 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0 Finansbank Γράφημα 7.1.γ. iv. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Όπως καθίσταται σαφές και από το παραπάνω διάγραμμα, η τιμή του αριθμοδείκτη καθαρού περιθωρίου επιτοκίου ήταν κοντά στο 6 % για το και περίπου 8 % για το. Αυτό δείχνει ότι η Finansbank είναι μία υγιής και κερδοφόρα τράπεζα αφού ο δείκτης ξεπερνά κατά πολύ το 4% που θεωρείται ικανοποιητικό για μία υγιή τράπεζα. Συνεπώς, η τράπεζα έχει την ικανότητα να χρησιμοποιεί το κερδοφόρο ενεργητικό της για την δημιουργία εσόδων και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που αύξησε κατά 30% τα εισοδήματα της από τόκους

80 Αριθμοδείκτες Ποιότητας Ενεργητικού Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ Πίνακας 7.1.γ. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Finansbank / = 0, / = 0,0172 0,0174 0, ,0173 0, ,0172 0, ,0171 Finansbank Γράφημα 7.1.γ. v. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Όπως προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση η θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας διατήρησε την τιμή αυτού του αριθμοδείκτη σε σχετικά σταθερά επίπεδα τα δύο αυτά έτη. Επίσης, οι σχηματιζόμενες προβλέψεις κυμαίνονται και τις δύο χρήσεις γύρω στο 1,7 % του συνόλου του ενεργητικού, ποσοστό που θεωρείται χαμηλό και άρα αποδεκτό αφού δεν επηρεάζει την ποιότητα του ενεργητικού της τράπεζας. Η τράπεζα ακολουθεί μία σταθερή πολιτική σχετικά με τις σχηματιζόμενες προβλέψεις αποδεικνύοντας ότι θέλει να θωρακιστεί από ενδεχόμενους κινδύνους που μπορεί να ανακύψουν και λόγω της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, αν και η χώρα δεν επλήγη από αυτή

81 Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Πίνακας 7.1.γ. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Finansbank / = 0, / = 0,1080 0,13 0,125 0,12 0,115 0,11 0,105 0,1 0,095 Finansbank Γράφημα 7.1.γ. vi. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Όπως παρατηρούμε παραπάνω η Finansbank παρουσίασε υψηλότερη τιμή του δείκτη το σε σχέση με την αντίστοιχη τιμή του. Αυτή η εξέλιξη θεωρείται εν μέρει δυσμενής, καθώς αυξήθηκαν οι σχηματιζόμενες προβλέψεις και άρα η ποιότητα του ενεργητικού της τράπεζας «χειροτέρεψε», έστω και κατά το ελάχιστο. Οι προβλέψεις όμως αυξήθηκαν σε πολύ μικρό βαθμό αναλογιζόμενοι την οικονομική συγκυρία που βιώνει η παγκόσμια οικονομία, η οποία όμως δεν έχει πλήξει σε μεγάλο βαθμό την οικονομία της Τουρκίας. Η αύξηση αυτή των προβλέψεων επηρεάζει έστω και σε μικρό βαθμό την αποδοτικότητα της τράπεζας

82 Αριθμοδείκτης ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (ΣΥΝΟΛΟ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ) Πίνακας 7.1.γ. Αποτελέσματα Κεφαλαιακής επάρκειας - Finansbank / = 0, / = 0,0855 0,105 0,1 0,095 0,09 0,085 0,08 0,075 Finansbank Γράφημα 7.1.γ. vii. Αποτελέσματα Κεφαλαιακής επάρκειας - Για το η τιμή του αριθμοδείκτη κεφαλαιακής επάρκειας ήταν 0,0855 και για το 0,1004. Παρατηρούμε ότι, η τράπεζα καταφέρνει να επιτύχει την επιθυμητή τιμή του δείκτη (>10%) έχοντας ισχυρή κεφαλαιακή βάση και μη έχοντας ανάγκη από εξωτερική χρηματοδότηση. Προκειταί για μία υγιή τράπεζα με επαρκή ίδια κεφάλαια

83 Αριθμοδείκτης Ρευστότητας Αριθμοδείκτης ΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ / ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ Πίνακας 7.1.γ. Αποτελέσματα Χορηγήσεις / Καταθέσεις - Finansbank / = 0, / = 0,9293 0,94 0,92 0,9 0,88 0,86 0,84 Finansbank Γράφημα 7.1.γ. viii. Αποτελέσματα Χορηγήσεις / Καταθέσεις - Όπως φαίνεται και στον παραπάνω πίνακα, η Finansbank προχώρησε σε μια μικρή μείωση των χορηγήσεων το, η οποία και συνοδεύτηκε από αύξηση των καταθέσεων που δέχτηκε η εν λόγω τράπεζα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση της τιμής του αριθμοδείκτη το και συνεπώς την περεταίρω βελτίωσή της ρευστότητας του ιδρύματος. Πάντως, η τιμή του αριθμοδείκτη θεωρείται ικανοποιητική για την τράπεζα αφού το μεγαλύτερο ποσοστό των καταθέσεων χορηγήθηκε με τη μορφή δανείων αλλά ταυτόχρονα η τράπεζα κατάφερε να διατηρήσει τη ρευστότητά της σε ικανοποιητικό επίπεδο

84 7.1. δ. ΡΟΥΜΑΝΙΑ Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη Μία από τις μεγαλύτερες και πολυπληθέστερες οικονομίες των Βαλκανίων είναι η Ρουμανία. Ακολουθεί η ανάλυση των αριθμοδεικτών. Αριθμοδείκτες Αποδοτικότητας Αριθμοδείκτης ROA Πίνακας 7.1.δ. Αποτελέσματα ROA - Alpha Bank Romania Romaneasca Banka Piraeus Bank Romania / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,0075 0,008 0,006 0,004 0,002 0 Alpha Bank Romania Romaneasca Banka Piraeus Bank Romania Γράφημα 7.1.δ. i. Αποτελέσματα ROA - Σύμφωνα με το διάγραμμα που προηγήθηκε, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι το την υψηλότερη τιμή του δείκτη εμφάνισε η Alpha Bank Romania και πως για το έτος αυτό και οι τρεις τράπεζες σημείωσαν περίπου την ίδια αποδοτικότητα κεφαλαίων. Το, όμως, οι μεταβολές ήταν σημαντικές και παρουσιάστηκε μείωση των καθαρών κερδών και για τις τρεις τράπεζες συνέπεια της οικονομικής κρίσης που έπληξε την οικονομία της χώρας. Τη μεγαλύτερη, ωστόσο, διακύμανση εμφάνισε η Romaneasca Banka αφού η τιμή του δείκτη κατρακύλησε κατά 87,73%. Την υψηλότερη τιμή για το πέτυχε η Piraeus Bank Romania, αν και μειώθηκαν τα καθαρά κέρδη της

85 Αριθμοδείκτης ROE (ROE = ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ) Πίνακας 7.1.δ. Αποτελέσματα ROΕ - Alpha Bank Romania Romaneasca Banka Piraeus Bank Romania / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,0711 Piraeus Bank Romania Romaneasca Banka Alpha Bank Romania 0 0,05 0,1 0,15 Γράφημα 7.1.δ. ii. Αποτελέσματα ROΕ - Η Alpha Bank Romania σημείωσε τις υψηλότερες τιμές του αριθμοδείκτη ROE και για τα δύο έτη. Αυτό δείχνει ότι πέτυχε αυξημένη αποδοτικότητα για λογαριασμό των μετόχων της και δημιούργησε κέρδη από τα επενδυμένα κεφάλαια αυτών. Όμως, το η τιμή του δείκτη μειώθηκε κατά 54% γεγονός που απορρέει από τη μείωση των κερδών της. Ακόμα μεγαλύτερη μείωση της τιμής του δείκτη (κατά 87,73%) για το σημείωσε η Romaneasca Bank που κατέδειξε την αδυναμία της να πραγματοποιήσει ικανοποιητικά κέρδη στη διάρκεια της συγκεκριμένης χρήσης. Τέλος, και η Piraeus Bank Romania παρά την ικανοποιητική της κερδοφορία το υπέστη μείωση των καθαρών κερδών της κατά 36,46% το με συνέπεια την χειροτέρευση της τιμής του δείκτη

86 Αριθμοδείκτης ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΣΟΔΩΝ ( Δείκτης Κόστους Εσόδων = Έξοδα εκτός τόκων / (Καθαρό εισόδημα από τόκους + έσοδα εκτός τόκων) ) Πίνακας 7.1.δ. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Alpha Bank Romania Romaneasca Banka Piraeus Bank Romania / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, ,5 0 Alpha Bank Romania Romaneasca Banka Piraeus Bank Romania Γράφημα 7.1.δ. iii. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Σύμφωνα με τα δεδομένα που αναλύσαμε ανωτέρω, η Piraeus Bank Romania εμφανίζει τη χαμηλότερη τιμή του αριθμοδείκτη κόστους εσόδων και για τα δύο έτη και μάλιστα, το καταφέρνει να τη μειώσει ακόμη περισσότερο, κατά 25,6% (μείωση των εξόδων της). Αυτό δείχνει ότι τα έξοδά της είναι σημαντικά λιγότερα από τα έσοδα της, γεγονός που αποδεικνύει ότι είναι μια κερδοφόρα τράπεζα. Αντίθετα, οι άλλες δύο τράπεζες εμφανίζουν σημαντικά υψηλότερες τιμές του δείκτη και ειδικά η Romaneasca Bank για την οποία ο δείκτης προσεγγίζει τη μονάδα για το και την καθιστά μια τράπεζα χαμηλής κερδοφορίας. Η Alpha Bank Romania από την άλλη, παρουσιάζει αύξηση των εξόδων της το, με άμεση συνέπεια την χειροτέρευση της αποδοτικότητάς της (μείωση κερδών)

87 Αριθμοδείκτης ΚΑΘΑΡΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ ( Καθαρό Περιθώριο Επιτοκίου = Καθαρό εισόδημα από τόκους / κυκλοφορούν ενεργητικό ) Πίνακας 7.1.δ. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Alpha Bank Romania / = 0, / = 0,0223 Romaneasca Banka / = 0, / = 0,0249 Piraeus Bank Romania / = 0, / = 0,0244 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0 Alpha Bank Romania Romaneasca Banka Piraeus Bank Romania Γράφημα 7.1.δ. iv. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Τόσο για το όσο και για το η Romaneasca Bank (θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας) εμφάνισε τις υψηλότερες τιμές του δείκτη σε σύγκριση με τις άλλες δύο τράπεζες και για τα δύο έτη. Ειδικά για το, η τράπεζα αύξησε την τιμή της με αποτέλεσμα να ξεπεράσει και το 4% που θεωρείται ικανοποιητικό για μια υγιή τράπεζα. Από την άλλη, η Piraeus Bank Romania σημείωσε το σημαντική αύξηση της τιμής του δείκτη και πλησίασε το 4% αλλά το η τιμή ήταν αρκετά χαμηλότερη του 4%. Τέλος, η Alpha Bank Romania εμφάνισε τις χαμηλότερες τιμές του δείκτη και για τα δύο έτη επιτυγχάνοντας πολύ χαμηλό εισόδημα από τόκους

88 Αριθμοδείκτες Ποιότητας Ενεργητικού Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ Πίνακας 7.1.δ. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Alpha Bank Romania - - Romaneasca Banka - - Piraeus Bank Romania / = 0, / = 0,0022 0,0025 0,002 0,0015 0,001 0, Alpha Bank Romania Romaneasca Banka Piraeus Bank Romania Γράφημα 7.1.δ. v. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Όπως φαίνεται από το παραπάνω διάγραμμα τόσο η Alpha Bank Romania όσο και η Romaneasca Banca βάσει των οικονομικών τους καταστάσεων δε σχημάτισαν προβλέψεις για κανένα από τα δύο έτη. Αυτό δείχνει ότι η αποδοτικότητα των δύο αυτών τραπεζών δεν επηρεάζεται από την τιμή αυτού του αριθμοδείκτη καθώς επίσης και ότι η ποιότητα ενεργητικού των ιδρυμάτων είναι ικανοποιητική. Όσο για την Piraeus Bank Romania είναι μία τράπεζα που το σχημάτισε προβλέψεις (πολύ μικρές-ανεπαίσθητες) αναμένοντας ότι θα αντιμετωπίσει κάποιους μικρούς κινδύνους από επισφάλειες, ενώ το οι σχηματιζόμενες προβλέψεις μειώθηκαν σημαντικά, ήταν σχεδόν ανύπαρκτες

89 Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Πίνακας 7.1.δ. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Alpha Bank Romania - - Romaneasca Banka - - Piraeus Bank Romania / = 0, / = 0,0167 0,02 0,015 0,01 0,005 0 Alpha Bank Romania Romaneasca Banka Piraeus Bank Romania Γράφημα 7.1.δ. vi. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Η Alpha Bank Romania και η Romaneasca Bank βάσει των οικονομικών τους καταστάσεων δε σχημάτισαν προβλέψεις για καμία από τις χρήσεις. Αυτό δείχνει ότι λειτουργούν σε περιβάλλον προβλέψιμο και ασφαλές και συνεπώς οι προβλέψεις δεν επηρεάζουν την αποδοτικότητά αυτών. Αντιθέτως, η Piraeus Bank Romania σχημάτισε προβλέψεις και για τα δύο έτη. Ο σχηματισμός τους αποδεικνύει ότι η τράπεζα ανέμενε ότι θα αντιμετώπιζε κάποιους κινδύνους κατά τη διάρκεια των ετών. Η οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα ουσιαστικά επέβαλε τον σχηματισμό αυτών για την εξασφάλιση της τράπεζας και την προάσπιση της σε ενδεχόμενες επισφάλειες που θα ανέκυπταν

90 Αριθμοδείκτης Κεφαλαιακής Επάρκειας ( ΣΥΝΟΛΟ ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ) Πίνακας 7.1.δ. Αποτελέσματα Κεφαλαιακής επάρκειας - Alpha Bank Romania Romaneasca Banka Piraeus Bank Romania / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,1059 0,12 0,1 0,08 0,06 0,04 0,02 0 Alpha Bank Romania Romaneasca Banka Piraeus Bank Romania Γράφημα 7.1.δ. vii. Αποτελέσματα Κεφαλαιακής επάρκειας - Την υψηλότερη τιμή του αριθμοδείκτη αυτού και για τα δύο έτη εμφανίζει η Romaneasca Banka, και μάλιστα για το είναι κοντά στο 3. Αυτό σημαίνει ότι η τράπεζα έχει χορηγήσει πολλά περισσότερα δάνεια από τις καταθέσεις που δέχτηκε στη διάρκεια του έτους και ότι αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα ρευστότητας. Η Piraeus Bank Romania παρουσιάζει και για τα δύο έτη τιμές του δείκτη κοντά στο 1 όπως επίσης και η Alpha Bank Romania. Βέβαια, και αυτές οι τιμές του δείκτη δείχνουν επίσης αρκετά χαμηλή ρευστότητα των τραπεζών αυτών και η πολιτική που θα έπρεπε να ακολουθηθεί θα έπρεπε να είναι πιο συντηρητική ελέω και της χρηματοπιστωτικής κρίσης

91 Αριθμοδείκτης Ρευστότητας Αριθμοδείκτης ΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ / ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ Alpha Bank Romania Romaneasca Banka / = 1, / = 2, / = 1, / = 1,8942 Piraeus Bank Romania / = 1, / = 1,1172 Πίνακας 7.1.δ. Αποτελέσματα Χορηγήσεις / Καταθέσεις Alpha Bank Romania Romaneasca Banka Piraeus Bank Romania Γράφημα 7.1.δ. viii. Αποτελέσματα Χορηγήσεις / Καταθέσεις - Την υψηλότερη τιμή του αριθμοδείκτη αυτού και για τα δύο έτη εμφανίζει η Romaneasca Banka, και μάλιστα για το είναι κοντά στο 3. Αυτό σημαίνει ότι η τράπεζα έχει χορηγήσει πολλά περισσότερα δάνεια από τις καταθέσεις που δέχτηκε στη διάρκεια του έτους και ότι αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα ρευστότητας. Η Piraeus Bank Romania παρουσιάζει και για τα δύο έτη τιμές του δείκτη κοντά στο 1 όπως επίσης και η Alpha Bank Romania. Βέβαια, και αυτές οι τιμές του δείκτη δείχνουν επίσης αρκετά χαμηλή ρευστότητα των τραπεζών αυτών και η πολιτική που θα έπρεπε να ακολουθηθεί θα έπρεπε να είναι πιο συντηρητική

92 7.1.ε. ΟΥΚΡΑΝΙΑ Η Ουκρανία είναι μία από τις μεγαλύτερες δημοκρατίες που προέκυψαν μετά τη διάλυση της Ε.Σ.Σ.Δ. Ακολουθεί η ανάλυση των αριθμοδεικτών βάσει των οικονομικών καταστάσεων των τραπεζών. Αριθμοδείκτης ROA ( ROA = ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ) Πίνακας 7.1.ε. Αποτελέσματα ROA - Astra Bank OJSC Piraeus Bank ICB / = 0, / = - 0, / = 0, / = - 0,0273 0,04 0,02 0-0,02 Astra Bank OJSC Piraeus Bank ICB -0,04-0,06-0,08-0,1 Γράφημα 7.1.ε. i. Αποτελέσματα ROA - Η τιμή του αριθμοδείκτη ROA εμφανίζει σημαντική αύξηση (υπερτριπλασιάστηκε) από το στο κυρίως λόγω της αύξησης των καθαρών κερδών της Astra Bank OJSC, γεγονός που δείχνει τη βελτίωση της αποδοτικότητας του ενεργητικού της. Αντίθετα, η Piraeus Bank ICB εμφάνισε ζημίες και τις δύο χρήσεις και μάλιστα οι ζημίες του ήταν σημαντικά υψηλότερες από αυτές του. Αυτό καταδεικνύει την αδυναμία της τράπεζας αυτής να δημιουργήσει κέρδη αξιοποιώντας τους χρηματοοικονομικούς της πόρους

93 Αριθμοδείκτης ROE Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (ROE = ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ) Πίνακας 7.1.ε. Αποτελέσματα ROΕ - Astra Bank OJSC / = 0, / = 0,0092 Piraeus Bank ICB / = - 0, / = - 0,1549 0,1 0-0,1-0,2-0,3 Astra Bank OJSC Piraeus Bank ICB -0,4-0,5-0,6-0,7 Γράφημα 7.1.ε. ii. Αποτελέσματα ROΕ - Σύμφωνα με τα παραπάνω στοιχεία, η Piraeus Bank ICB ήταν ζημιογόνα και για τις δύο χρήσεις, οπότε συμπεραίνουμε ότι δεν κατάφερε να αποκομίσει και να αποφέρει κέρδη στους μετόχους της από τη χρησιμοποίηση των επενδεδυμένων κεφαλαίων τους. Αντίθετα, η Astra Bank OJSC ήταν κερδοφόρα τόσο για το όσο και για το και μάλιστα, το υπερδιπλασίασε τα πραγματοποιηθέντα κέρδη. Λογική συνέπεια αυτού είναι ότι η θυγατρική της Alpha Bank αξιοποίησε με πιο σωστό τρόπο τα επενδυμένα από τους μετόχους της κεφάλαια και τους απέδωσε αξιόλογο επιτόκιο απόδοσης

94 Αριθμοδείκτης ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΣΟΔΩΝ ( Δείκτης Κόστους Εσόδων = Έξοδα εκτός τόκων / (Καθαρό εισόδημα από τόκους + έσοδα εκτός τόκων) ) Πίνακας 7.1.ε. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Astra Bank OJSC Piraeus Bank ICB / = 0, / = 1, / = 0, / = 0,5899 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 Astra Bank OJSC Piraeus Bank ICB Γράφημα 7.1.ε. iii. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Όπως προκύπτει και από την παρατήρηση του παραπάνω διαγράμματος, το η Piraeus Bank ICB εμφάνισε χαμηλότερη τιμή του αριθμοδείκτη κόστους εσόδων σε σχέση με την Astra Bank OJSC. Όμως, το η Piraeus Bank ICB δεν κατάφερε να διατηρήσει την τιμή του δείκτη σε χαμηλά επίπεδα εξαιτίας κυρίως της αύξησης των εξόδων κατά 68,54%, που δε συνοδεύτηκε από αντίστοιχη αύξηση των εσόδων της. Αντίθετα, η Astra Bank OJSC κατάφερε να διατηρήσει την τιμή του δείκτη σε πιο χαμηλά επίπεδα και να αυξήσει τα έσοδά από τραπεζικές εργασίες, ως εκ τούτου ήταν πιο αποτελεσματική ως προς τη διατήρηση της κερδοφορίας της

95 Αριθμοδείκτης ΚΑΘΑΡΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ ( Καθαρό Περιθώριο Επιτοκίου = Καθαρό εισόδημα από τόκους / κυκλοφορούν ενεργητικό ) Πίνακας 7.1.ε. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Astra Bank OJSC / = 0, / = 0,0616 Piraeus Bank ICB / = 0, / = 0,0576 0,14 0,12 0,1 0,08 0,06 0,04 0,02 0 Astra Bank OJSC Piraeus Bank ICB Γράφημα 7.1.ε. iv. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Για το η Astra Bank OJSC εμφάνισε υψηλότερη τιμή του αριθμοδείκτη καθαρού περιθωρίου επιτοκίου σε σχέση με την Piraeus Bank ICB. Αυτό σημαίνει ότι η θυγατρική της Alpha Bank OJSC αξιοποίησε με καλύτερο τρόπο το κυκλοφορούν ενεργητικό της για την πραγματοποίηση κερδών. Όσον αφορά το, η Astra Bank OJSC εμφάνισε και πάλι υψηλότερη τιμή στον αριθμοδείκτη αυτόν, 13%, κυρίως λόγω της αύξησης των εισοδημάτων από τόκους που πραγματοποίησε, αξιοποιώντας με τον καλύτερο τρόπο το κερδοφόρο ενεργητικό της

96 Αριθμοδείκτες Ποιότητας Ενεργητικού Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ Πίνακας 7.1.ε. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Astra Bank OJSC / = 0, / = 0,0233 Piraeus Bank ICB / = 0, / = 0,0692 0,1 0,08 0,06 0,04 0,02 0 Astra Bank OJSC Piraeus Bank ICB Γράφημα 7.1.ε. v. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζονται στον πίνακα, η Piraeus Bank ICB σχημάτισε υψηλότερες προβλέψεις και για τα 2 έτη, και μάλιστα σαν ποσοστό του ενεργητικού της είναι πολύ υψηλό. Αυτό αποκαλύπτει ότι το ενεργητικό της είναι σχετικά κακής ποιότητας, επηρεάζοντας περεταίρω την αποδοτικότητα της τράπεζας (ζημιογόνες χρήσεις για τη διετία). Όσον αφορά την Astra Bank OJSC σχημάτισε προβλέψεις αλλά χαμηλότερου μεγέθους αποδεικνύοντας με αυτό τον τρόπο ότι έχει πολύ καλύτερη ποιότητα ενεργητικού και ότι δεν ανέμενε ιδιαίτερους κινδύνους

97 Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Πίνακας 7.1.ε. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Astra Bank OJSC / = 0, / = 0,2699 Piraeus Bank ICB / = 0, / = 0,5483 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 Astra Bank OJSC Piraeus Bank ICB Γράφημα 7.1.ε. vi. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν παραπάνω, η Piraeus Bank ICB σχημάτισε υψηλότερες προβλέψεις από την Astra Bank OJSC τόσο το όσο και το. Λόγω των υψηλών προβλέψεων που σχηματίζει η τράπεζα, επηρεάζεται δυσμενώς η αποδοτικότητα της αλλά και η ποιότητα του ενεργητικού της. Το μερίδιο αγοράς της, εκτός του ότι είναι μικρό, δεν αποφέρει και τα αναμενόμενα έσοδα αλλά η τράπεζα φαίνεται πως έχει πληγεί και από την οικονομική κρίση που πλήττει την χώρα

98 Αριθμοδείκτης Κεφαλαιακής Επάρκειας (ΣΥΝΟΛΟ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ) Πίνακας 7.1.ε. Αποτελέσματα Κεφαλαιακής επάρκειας - Astra Bank OJSC / = 0, / = 0,894 Piraeus Bank ICB / = 0, / = 0, ,8 0,6 0,4 0,2 0 Astra Bank OJSC Piraeus Bank ICB Γράφημα 7.1.ε. vii. Αποτελέσματα Κεφαλαιακής επάρκειας - Όπως φαίνεται και από την παραπάνω ανάλυση η Astra Bank OJSC και για τις δύο χρήσεις εμφάνισε υψηλότερη τιμή στον αριθμοδείκτη κεφαλαιακής επάρκειας. Οι τιμές μάλιστα είναι τόσο υψηλές, καταδεικνύοντας ότι τα ίδια κεφάλαια αποτελούν μεγάλο ποσοστό του συνόλου του ενεργητικού της, αλλά και ότι η τράπεζα και τα δύο έτη δεν είχε ανάγκη από εξωτερική χρηματοδότηση. Υψηλές τιμές του δείκτη εμφάνισε και Piraeus Bank ICB, αφού τα ίδια κεφάλαιά της κάλυψαν μεγαλύτερο μέρος του συνόλου του ενεργητικού της, καλύπτοντας την τράπεζα και μη έχοντας ανάγκη από εξωτερική χρηματοδότηση

99 Αριθμοδείκτες Ρευστότητας Αριθμοδείκτης ΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ / ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ Πίνακας 7.1.ε. Αποτελέσματα Χορηγήσεις / Καταθέσεις - Astra Bank OJSC / = 2, / = 11,641 Piraeus Bank ICB / = 0, / = 1, Astra Bank OJSC Piraeus Bank ICB Γράφημα 7.1.ε. viii. Αποτελέσματα Χορηγήσεις / Καταθέσεις - Όπως απεικονίζεται και παραπάνω, η Astra Bank OJSC το χορήγησε πολύ μεγάλο όγκο δανείων σε σχέση με τις καταθέσεις που δέχτηκε με αποτέλεσμα η τιμή του δείκτη αυτού να είναι δυσανάλογα υψηλή. Αυτή η τιμή δείχνει ότι η τράπεζα αντιμετώπισε προβλήματα ρευστότητας για τη χρήση αυτή. Το όμως, η τιμή του αριθμοδείκτη μειώθηκε δραστικά αλλά και πάλι οι χορηγήσεις ήταν διπλάσιες από τις καταθέσεις που πραγματοποιήθηκαν αποδεικνύοντας ότι το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα ταλανίζεται από προβλήματα ρευστότητας. Η Piraeus Bank ICB χορήγησε το περισσότερα δάνεια από το ύψος των καταθέσεων που δέχτηκε (τιμή 1,0303), ενώ το πέτυχε τιμή του δείκτη κάτω από τη μονάδα, γεγονός που δείχνει ότι το η τράπεζα προσπάθησε να μετριάσει τα χορηγούμενα δάνεια, επηρεασμένη και από την χρηματοπιστωτική κρίση, προκειμένου να ενισχύσει την ρευστότητά της

100 7.1.ζ. ΑΛΒΑΝΙΑ Μία από τις οικονομίες των Βαλκανίων στην οποία έστρεψαν το επενδυτικό τους ενδιαφέρον οι ελληνικές τράπεζες είναι η Αλβανία. Οι επενδύσεις στον τραπεζικό κλάδο έγιναν όχι μόνο λόγω της γειτνίασης αλλά και λόγω του πλήθους των οικονομικών μεταναστών που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα. Αριθμοδείκτες Κερδοφορίας - Αποδοτικότητας Αριθμοδείκτης ROA Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) Ε.Τ.Ε. (ενοποιημένες καταστάσεις) Tirana Bank / = 0, / = / = 0,0212 Πίνακας 7.1.ζ. Αποτελέσματα ROA / = 0, / = 0, / = 0,0174 0,025 0,02 0,015 0,01 0,005 0 Alpha Bank Ε.Τ.Ε. Tirana Bank Γράφημα 7.1.ζ. i. Αποτελέσματα ROA - Από τη μελέτη που διεξήγαμε προκύπτει ότι για τη διετία - η θυγατρική της Τράπεζας Πειραιώς είχε την καλύτερη απόδοση του δείκτη ROA, καταφέρνοντας μάλιστα να αυξήσει την τιμή του δείκτη του αυξάνοντας τα καθαρά της κέρδη. Συνέπεια αυτού είναι ότι πέτυχε τη μεγαλύτερη αποδοτικότητα επενδυμένων κεφαλαίων. Οι άλλες δύο τράπεζες εμφανίζουν μείωση στην τιμή του δείκτη για το εξαιτίας κυρίως της συρρίκνωσης των κερδών τους

101 Αριθμοδείκτης ROE Οι Ελληνικές Τράπεζες στα Βαλκάνια και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη (ROE = ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ) Πίνακας 7.1.ζ. Αποτελέσματα ROΕ - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) Ε.Τ.Ε. (ενοποιημένες καταστάσεις) Tirana Bank / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,1432 Tirana Bank Ε.Τ.Ε. Alpha Bank 0 0,05 0,1 0,15 0,2 0,25 0,3 Γράφημα 7.1.ζ. ii. Αποτελέσματα ROΕ - Με βάση τα στοιχεία του πίνακα και του γραφήματος που παρουσιάσαμε παραπάνω παρατηρούμε ότι για το η Εθνική Τράπεζα πέτυχε την καλύτερη τιμή του δείκτη ROE και άρα απέφερε στους μετόχους της την καλύτερη αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων. Παρά όλα αυτά, για το η Εθνική Τράπεζα παρουσίασε σημαντική μείωση των κερδών της, γεγονός που οδήγησε στον υποδιπλασιασμό της τιμής του δείκτη. Από την άλλη πλευρά, η Tirana Bank παρέμεινε κερδοφόρα και το αυξάνοντας μάλιστα τα κέρδη της και αποφέροντας στους ιδιοκτήτες της ακόμη μεγαλύτερη κερδοφορία. Τέλος, η Alpha Bank, παρά ότι το πέτυχε ικανοποιητική τιμή για το δείκτη, το εμφάνισε κάθετη πτώση οφειλόμενη όχι μόνο στη μείωση των κερδών αλλά και στην αύξηση των ιδίων κεφαλαίων της

102 Αριθμοδείκτης ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΣΟΔΩΝ ( Δείκτης Κόστους Εσόδων = Έξοδα εκτός τόκων / (Καθαρό εισόδημα από τόκους + έσοδα εκτός τόκων) ) Πίνακας 7.1.ζ. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) Ε.Τ.Ε. (ενοποιημένες καταστάσεις) Tirana Bank / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,3822 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0 Alpha Bank Ε.Τ.Ε. Tirana Bank Γράφημα 7.1.ζ. iii. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Σύμφωνα με το παραπάνω διάγραμμα η Εθνική Τράπεζα εμφάνισε τις υψηλότερες τιμές του αριθμοδείκτη κόστους εσόδων και για τα δύο έτη, γεγονός που φανερώνει ότι είχε τη χαμηλότερη κερδοφορία σε σχέση με τις άλλες δύο τράπεζες. Αντίθετα, τις χαμηλότερες τιμές του δείκτη και άρα την ευνοϊκότερη για την κερδοφορία της σχέση μεταξύ εσόδων και εξόδων παρουσίασε η Tirana Bank καταφέρνοντας μάλιστα το να αυξήσει τα έσοδα της εκτός τόκων. Οι δε μεταβολές στην Alpha Bank είναι ανεπαίσθητες διατηρώντας την τιμή του δείκτη σχεδόν σταθερή

103 Αριθμοδείκτης ΚΑΘΑΡΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ ( Καθαρό Περιθώριο Επιτοκίου = Καθαρό εισόδημα από τόκους / κυκλοφορούν ενεργητικό ) Πίνακας 7.1.ζ. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) Ε.Τ.Ε. (ενοποιημένες καταστάσεις) Tirana Bank / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,0456 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0 Alpha Bank Ε.Τ.Ε. Tirana Bank Γράφημα 7.1.ζ. iv. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Από τα παραπάνω δεδομένα προκύπτει το συμπέρασμα ότι και οι τρεις τράπεζες παρουσίασαν πτώση στις τιμές του δείκτη για το σε σχέση με το που προέκυψε από μικρές αλλαγές του καθαρού εισοδήματος από τόκους και κυρίως από σημαντικές μεταβολές του κυκλοφορούντος ενεργητικού τους συνέπεια της οικονομικής κρίσης που έπληξε τον τραπεζικό κλάδο. Θεωρείται ότι μια υγιής τράπεζα πρέπει να σημειώνει τιμές του δείκτη τουλάχιστον 4%. Η θυγατρική της Πειραιώς για το ξεχωρίζει πετυχαίνοντας 4,5 % ενώ και η Εθνική διατηρείται γύρω στο 4% και για τα δύο έτη. Τέλος, η Alpha Bank δεν καταφέρνει να πλησιάσει τις επιθυμητές τιμές του δείκτη καμία χρονιά αποδεικνύοντας ότι το κερδοφόρο της ενεργητικό δεν επιδρά αποτελεσματικά στη δημιουργία εισοδήματος από τόκους

104 Αριθμοδείκτες Ποιότητας Ενεργητικού Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ Πίνακας 7.1.ζ. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) Ε.Τ.Ε. (ενοποιημένες καταστάσεις) Tirana Bank / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,0005 0,012 0,01 0,008 0,006 0,004 0,002 0 Alpha Bank Ε.Τ.Ε. Tirana Bank Γράφημα 7.1.ζ. v. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Όσον αφορά το δείκτη Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού η Tirana Bank παρουσιάζει τη χαμηλότερη τιμή του δείκτη σε σχέση με τις άλλες δύο τράπεζες και για τα δύο έτη. Αυτό καταδεικνύει ότι η ποιότητα του ενεργητικού της είναι καλύτερη λόγω διατήρησης των προβλέψεων σε χαμηλά επίπεδα αλλά και ότι δεν επηρεάζεται δυσμενώς η αποδοτικότητα της τράπεζας. Επίσης, η Alpha Bank καταφέρνει να διατηρήσει το δείκτη σε πολύ χαμηλές τιμές και για τα δύο έτη εμφανίζοντας ποιότητα ενεργητικού ανάλογη με αυτή της Πειραιώς. Τέλος, για την Εθνική Τράπεζα καταγράφονται υψηλές τιμές του δείκτη και για τα δύο έτη και μάλιστα το η τιμή του δείκτη διπλασιάζεται κυρίως λόγω κατακόρυφης αύξησης των σχηματιζόμενων προβλέψεων, γεγονός που τονίζει ότι η τράπεζα αναμένει να αντιμετωπίσει σημαντικούς κινδύνους από επισφάλειες που ενδεχομένως να προκύψουν και ως συνέπεια της οικονομικής κρίσης

105 Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Πίνακας 7.1.ζ. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) Ε.Τ.Ε. (ενοποιημένες καταστάσεις) Tirana Bank / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,0068 0,2 0,15 0,1 0,05 0 Alpha Bank Ε.Τ.Ε. Tirana Bank Γράφημα 7.1.ζ. vi. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Αναφορικά με τον αριθμοδείκτη Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα η Εθνική Τράπεζα εμφανίζει τις, με διαφορά, υψηλότερες τιμές σε σχέση με τις άλλες δύο τράπεζες. Όμως τόσο υψηλές τιμές του δείκτη αντανακλούν κακής ποιότητας ενεργητικό. Η τράπεζα επηρεασμένη από την χρηματοοικονομική κρίση σχηματίζει υψηλές προβλέψεις θεωρώντας ότι οι επισφάλειες της θα είναι κατά πολύ περισσότερες από τα προηγούμενα έτη. Οι άλλες δύο τράπεζες διατηρούν τις τιμές του δείκτη σε χαμηλά επίπεδα γεγονός που αποδεικνύει καλύτερης ποιότητας ενεργητικού καθώς και ότι λειτουργούν σε ασφαλέστερο περιβάλλον

106 Αριθμοδείκτης Κεφαλαιακής Επάρκειας (ΣΥΝΟΛΟ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ) Πίνακας 7.1.ζ. Αποτελέσματα Κεφαλαιακής επάρκειας - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) Ε.Τ.Ε. (ενοποιημένες καταστάσεις) / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,0589 Tirana Bank / = 0, / = 0,1216 0,14 0,12 0,1 0,08 0,06 0,04 0,02 0 Alpha Bank Ε.Τ.Ε. Tirana Bank Γράφημα 7.1.ζ. vii. Αποτελέσματα Κεφαλαιακής επάρκειας - Στον δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας η Tirana Bank εμφανίζει τις υψηλότερες τιμές και για τα δύο έτη. Υψηλές τιμές του δείκτη θεωρούνται ότι αυξάνουν την αποδοτικότητα του συνόλου των κεφαλαίων και καταδεικνύουν ότι το πιστωτικό ίδρυμα δεν έχει ιδιαίτερη ανάγκη για εξωτερική χρηματοδότηση καθότι διαθέτει κεφαλαιακή επάρκεια. Από τις άλλες δύο τράπεζες, τη χαμηλότερη τιμή εμφανίζει η Alpha Bank αποδεικνύοντας ότι και για τα δύο χρόνια αλλά ειδικότερα για το, η τράπεζα είχε ανάγκη από εξωτερική χρηματοδότηση. Αναλόγως, και η Εθνική Τράπεζα χρήζει εξωτερικής χρηματοδότησης ελέω των χαμηλών τιμών του δείκτη

107 Αριθμοδείκτες Ρευστότητας Αριθμοδείκτης ΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ / ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ Πίνακας 7.1.ζ. Αποτελέσματα Χορηγήσεις / Καταθέσεις - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) Ε.Τ.Ε. (ενοποιημένες καταστάσεις) Tirana Bank / = 1, / = 0, / = 0, / = 1, / = 0, / = 0,7827 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 Alpha Bank Ε.Τ.Ε. Tirana Bank Γράφημα 7.1.ζ. viii. Αποτελέσματα Χορηγήσεις / Καταθέσεις - Από τον παραπάνω πίνακα προκύπτει ότι η Alpha Bank σημειώνει τις υψηλότερες τιμές του δείκτη και για τα δύο έτη συγκριτικά με τις άλλες δύο τράπεζες. Όμως, τιμές του δείκτη άνω της μονάδας, όπως αυτές, αποδεικνύουν ότι η τράπεζα χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλή ρευστότητα καθώς οι χορηγήσεις ήταν περισσότερες από τις καταθέσεις. Οι άλλες δύο τράπεζες διατηρούν τις τιμές του δείκτη κάτω της μονάδας με την Tirana Bank να συγκρατείται κοντά στο 0,8 και την Εθνική Τράπεζα γύρω στο 0,85 έως 0,88 με μικρή διακύμανση από το ένα έτος στο άλλο. Τιμές του δείκτη σε αυτά τα επίπεδα θεωρούνται ικανοποιητικές για τον τραπεζικό κλάδο καθότι οι τράπεζες διατηρούν ικανοποιητικά επίπεδα ρευστότητας

108 7.1.η. ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Η Βουλγαρία αποτελεί μέλος της Ε.Ε από 01/01/2007. Πλήθος ελληνικών επιχειρήσεων δραστηριοποιούνται στη χώρα. Ακολουθεί η ανάλυση των αριθμοδεικτών. Αριθμοδείκτες Κερδοφορίας Αριθμοδείκτης ROA Πίνακας 7.1.η. Αποτελέσματα ROA - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) United Bulgarian Bank Piraeus Bank Bulgaria / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,0144 0, , , , , , , Alpha Bank United Bulgarian Bank Piraeus Bank Bulgaria Γράφημα 7.1.η. i. Αποτελέσματα ROA - Από τη μελέτη που διεξήγαμε παραπάνω προκύπτει ότι για το έτος η θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας εμφάνισε την υψηλότερη τιμή του δείκτη. Όμως, το τα κέρδη της μειώθηκαν σημαντικά με αποτέλεσμα και η τιμή του δείκτη να μειωθεί αναλόγως. Για το, η Piraeus Bank Bulgaria S.A. εμφάνισε την υψηλότερη τιμή του δείκτη σε σχέση με τις δύο άλλες τράπεζες. Μάλιστα, η τράπεζα αυτή δε σημείωσε σημαντικές μεταβολές στην τιμή του δείκτη σε σχέση με το καταδεικνύοντας ότι πρόκειται για μία αποδοτική τράπεζα. Τέλος, η Alpha Bank παρουσίασε τις χαμηλότερες τιμές του δείκτη και για τα δύο έτη σημειώνοντας έτσι και τη χαμηλότερη αποδοτικότητα κεφαλαίων και άρα επιδεικνύοντας ανικανότητα στη διαχείριση των χρηματοοικονομικών της πόρων

109 Αριθμοδείκτης ROE (ROE = ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ) Πίνακας 7.1.η. Αποτελέσματα ROΕ - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) United Bulgarian Bank Piraeus Bank Bulgaria / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,1262 Piraeus Bank Bulgaria United Bulgarian Bank Alpha Bank 0 0,05 0,1 0,15 0,2 0,25 Γράφημα 7.1.η. ii. Αποτελέσματα ROΕ - Σύμφωνα με τα δεδομένα που παρουσιάζουμε και διαγραμματικά, για το η United Bulgarian Bank εμφάνισε την καλύτερη τιμή του αριθμοδείκτη ROE και άρα πέτυχε την καλύτερη αποδοτικότητα για τους μετόχους της. Όμως, τα κέρδη της περιορίστηκαν σημαντικά το με αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά η τιμή αυτού του αριθμοδείκτη κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης που έπληξε την χώρα. Για το αυτή που κατάφερε να σημειώσει τα υψηλότερα κέρδη είναι η Piraeus Bank Bulgaria, παρά το ότι και η ίδια αντιμετώπισε μείωση των κερδών της, αποδίδοντας στους μετόχους της την υψηλότερη αποδοτικότητα κεφαλαίων. Τέλος, η Alpha Bank είδε τα κέρδη της να μειώνονται σημαντικά που σε συνδυασμό με την αύξηση των ιδίων κεφαλαίων της οδήγησε στην κάθετη πτώση της τιμής του δείκτη

110 Αριθμοδείκτης ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΣΟΔΩΝ ( Δείκτης Κόστους Εσόδων = Έξοδα εκτός τόκων / (Καθαρό εισόδημα από τόκους + έσοδα εκτός τόκων) ) Πίνακας 7.1.η. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) United Bulgarian Bank Piraeus Bank Bulgaria / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, ,8 0,6 0,4 0,2 0 Alpha Bank United Bulgarian Bank Piraeus Bank Bulgaria Γράφημα 7.1.η. iii. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Σύμφωνα με τα δεδομένα που παρουσιάζονται παραπάνω η Alpha Bank καταφέρνει να διατηρήσει το δείκτη σε χαμηλά επίπεδα και για τα δύο έτη και άρα να πετύχει μεγαλύτερη κερδοφορία αφού τα έξοδα είναι σημαντικά λιγότερα από τα έσοδα της. Επίσης, η Piraeus Bank Bulgaria συγκρατεί το δείκτη σε χαμηλά επίπεδα και για τα δύο έτη χωρίς έντονες μεταβολές. Τέλος, η United Bulgarian Bank εμφανίζει σημαντικές μεταβολές από το, οπότε και ο δείκτης ήταν σε αρκετά χαμηλά επίπεδα, στο όπου και η τιμή του δείκτη εκτοξεύτηκε κυρίως λόγω της κατακόρυφης αύξησης των εξόδων

111 Αριθμοδείκτης ΚΑΘΑΡΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ ( Καθαρό Περιθώριο Επιτοκίου = Καθαρό εισόδημα από τόκους / κυκλοφορούν ενεργητικό ) Πίνακας 7.1.η. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) United Bulgarian Bank Piraeus Bank Bulgaria / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,0302 0,05 0,04 0,03 0,02 0,01 0 Alpha Bank United Bulgarian Bank Piraeus Bank Bulgaria Γράφημα 7.1.η. iv. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Η United Bulgarian Bank εμφανίζει τις υψηλότερες τιμές του δείκτη και για τα δύο έτη συγκριτικά με τις άλλες δύο τράπεζες. Οι τιμές αυτές ξεπερνούν το 4% και θεωρούνται ένα ικανοποιητικό ποσοστό για μια τράπεζα. Επίσης, το γεγονός πως ο δείκτης τείνει να αυξάνεται από τη μία χρονιά στην άλλη τονίζει την ικανότητα της τράπεζας να δημιουργεί έσοδα από τις λειτουργικές της δραστηριότητες. Η Piraeus Bank Bulgaria πετυχαίνει μια σημαντική αύξηση της τιμής του δείκτη για το και καταφέρνει να πλησιάσει το ζητούμενο 4%, ενώ η Alpha Bank εμφανίζει μείωση της τιμής του δείκτη για το και παραμένει χαμηλά κοντά στο 3%

112 Αριθμοδείκτης Ποιότητας Ενεργητικού Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ Πίνακας 7.1.η. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) United Bulgarian Bank / = 0, / = 0, Piraeus Bank Bulgaria / = 0, / = 0,0003 0,001 0,0008 0,0006 0,0004 0, Alpha Bank United Bulgarian Bank Piraeus Bank Bulgaria Γράφημα 7.1.η. v. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Από την ανάλυση που πραγματοποιήσαμε, παρατηρούμε ότι η United Bulgarian Bank, βάσει των οικονομικών της καταστάσεων, δεν σχηματίζει προβλέψεις για τη διετία -. Η Piraeus Bank Bulgaria σχηματίζει πολύ χαμηλές προβλέψεις και η Alpha Bank σχετικά υψηλότερες αλλά και πάλι πολύ χαμηλού ύψους. Αυτό σημαίνει ότι και οι τρεις τράπεζες παρουσιάζουν καλή ποιότητα ενεργητικού αλλά και ότι λειτουργούν σε ασφαλές περιβάλλον με ελεγχόμενες σχεδόν ανύπαρκτες επισφάλειες

113 Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Πίνακας 7.1.η. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) / = 0, / = 0,0107 United Bulgarian Bank - - Piraeus Bank Bulgaria / = 0, / = 0,0038 0,014 0,012 0,01 0,008 0,006 0,004 0,002 0 Alpha Bank United Bulgarian Bank Piraeus Bank Bulgaria Γράφημα 7.1.η. vi. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Από το παραπάνω διάγραμμα παρατηρούμε ότι η United Bulgarian Bank βάσει των οικονομικών της καταστάσεων δε σχηματίζει προβλέψεις για κανένα από τα δύο έτη γεγονός που μας επιτρέπει να συμπεράνουμε ότι η τράπεζα αυτή διαθέτει ενεργητικό καλής ποιότητας και ότι ο δείκτης αυτός δεν επηρεάζει την αποδοτικότητά της. Στο άλλο άκρο βρίσκεται η Alpha Bank που σχηματίζει το υψηλότερο ποσό προβλέψεων από τις τρεις αυτές τράπεζες και άρα αναμένει ότι θα αντιμετωπίσει κινδύνους από επισφάλειες. Τέλος, η Piraeus Bank Bulgaria καταφέρνει και συγκρατεί τις τιμές του δείκτη σε αρκετά χαμηλά και ικανοποιητικά επίπεδα χωρίς σημαντικές αυξομειώσεις και χωρίς να επηρεάζεται η ποιότητα του ενεργητικού της και την αποδοτικότητά της

114 Αριθμοδείκτης ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗΣ ΕΠΑΡΚΕΙΑΣ (ΣΥΝΟΛΟ ΙΔ.ΚΕΦ. / ΣΥΝ. ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ) Πίνακας 7.1.η. Αποτελέσματα Κεφαλαιακής επάρκειας - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) United Bulgarian Bank Piraeus Bank Bulgaria / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,1144 0,15 0,1 0,05 0 Alpha Bank United Bulgarian Bank Piraeus Bank Bulgaria Γράφημα 7.1.η. vii. Αποτελέσματα Κεφαλαιακής επάρκειας - Όπως απεικονίζεται στο ανωτέρω διάγραμμα τις υψηλότερες τιμές του δείκτη κεφαλαιακής επάρκειας σημειώνουν η θυγατρική της Εθνικής Τράπεζας για το και η Piraeus Bank Bulgaria για το. Αυτές οι δύο τράπεζες διατηρούν το δείκτη σε τιμές άνω του 10%. και για τα δύο έτη. Αυτό δείχνει ότι οι τράπεζες αυτές δεν έχουν ιδιαίτερη ανάγκη για εξωτερική χρηματοδότηση και ότι παρουσιάζουν ισχυρή κεφαλαιακή βάση. Αντίθετα, η Alpha Bank εμφανίζει τιμές μικρότερες της μονάδας και για τα δύο έτη, καταδεικνύοντας την ανάγκη του ιδρύματος για εξωτερική χρηματοδότηση, αλλά το καταφέρνει σημαντική αύξηση της τιμής του δείκτη (>10%)

115 Αριθμοδείκτης ΧΟΡΗΓΗΣΕΙΣ / ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ Πίνακας 7.1.η. Αποτελέσματα Χορηγήσεις / Καταθέσεις - Alpha Bank (ενοποιημένες καταστάσεις) United Bulgarian Bank / = 1, / = 0, / = 1, / = 1,0562 Piraeus Bank Bulgaria / = 1, / = 1,0222 1,1 1,05 1 0,95 0,9 Alpha Bank United Bulgarian Bank Piraeus Bank Bulgaria Γράφημα 7.1.η. viii. Αποτελέσματα Χορηγήσεις / Καταθέσεις - Ο δείκτης χορηγήσεις / καταθέσεις φανερώνει τι ποσοστό των καταθέσεων που δέχτηκε το ίδρυμα τα χορήγησε με τη μορφή δανείων κατά τη διάρκεια του έτους. Καθίσταται σαφές ότι η United Bulgarian Bank για το και η Piraeus Bank Bulgaria για το, σημείωσαν τις υψηλότερες τιμές του δείκτη καταδεικνύοντας χαμηλή ρευστότητα. Μάλιστα, η θυγατρική της Τράπεζας Πειραιώς όπως και η Alpha Bank εμφανίζουν τιμές μεγαλύτερες της μονάδας και για τα δύο έτη. Αυτό φανερώνει ότι οι τράπεζες αυτές είχαν πολύ χαμηλή ρευστότητα. Μόνο η United Bulgarian Bank παρουσιάζει τιμή μικρότερη της μονάδας για το, ακολουθώντας πιο συντηρητική πολιτική λόγω και της οικονομικής κρίσης, διατηρώντας οριακή ρευστότητα

116 7.1.θ. ΚΥΠΡΟΣ Η Κύπρος αποτελεί το νοτιότερο άκρο της Ε.Ε. Οι ρυθμοί ανάπτυξης που έχει επιδείξει τα τελευταία χρόνια είναι αλματώδης. Ακολουθεί η ανάλυση των αριθμοδεικτών. Αριθμοδείκτης ROA Πίνακας 7.1.θ. Αποτελέσματα ROA - Alpha Bank Cyprus Ε.Τ.Ε. (ενοποιημένες καταστάσεις) Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου / = 0, / = 0, / = - 0, / = 0, / = 0, / = - 0,0113 Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου Ε.Τ.Ε. Alpha Bank Cyprus -0,015-0,01-0, ,005 0,01 0,015 0,02 Γράφημα 7.1.θ. i. Αποτελέσματα ROA - Η Τράπεζα Πειραιώς, λόγω του ότι εμφάνισε ζημίες και για τις δύο χρήσεις, θεωρούμε ότι δεν κατάφερε να χρησιμοποιήσει τους χρηματοοικονομικούς της πόρους για τη δημιουργία κερδών αλλά επηρεάζεται και από το γεγονός ότι εξαγόρασε την τράπεζα μόλις το Από τις άλλες δύο τράπεζες, η Εθνική Τράπεζα ήταν αυτή που πέτυχε την καλύτερη αποδοτικότητα του συνόλου των επενδυμένων σε αυτήν κεφαλαίων για τη διετία. Τέλος, η Alpha Bank Cyprus παρά το ότι ήταν κερδοφόρα και τις δύο χρήσεις, δεν είχε την καλύτερη τιμή του αριθμοδείκτη για κανένα από τα δύο έτη

117 Αριθμοδείκτης ROE (ROE = ΚΑΘΑΡΑ ΚΕΡΔΗ / ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ) Πίνακας 7.1.θ. Αποτελέσματα ROΕ - Alpha Bank Cyprus Ε.Τ.Ε. (ενοποιημένες καταστάσεις) Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου / = 0, / = 0, / = - 0, / = 0, / = 0, / = - 0,0937 Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου Ε.Τ.Ε. Alpha Bank Cyprus -0,1 0 0,1 0,2 0,3 Γράφημα 7.1.θ. ii. Αποτελέσματα ROΕ - Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν παραπάνω, η Piraeus Bank Κύπρου είχε ζημίες τόσο για το όσο και για το, γεγονός που δείχνει ότι η τράπεζα δεν αξιοποίησε σωστά τα επενδυμένα από τους μετόχους της κεφάλαια για τη δημιουργία καθαρών κερδών (εξαγορά της τράπεζας το 2007). Όσον αφορά τις άλλες δύο τράπεζες, η Εθνική Τράπεζα εμφάνισε υψηλότερη αποδοτικότητα ιδίων κεφαλαίων για το ενώ η Alpha Bank Cyprus πέτυχε την υψηλότερη αποδοτικότητα για το. Εμφανής είναι η επίδραση της οικονομικής κρίσης στα αποτελέσματα των τραπεζών μείωση κερδοφορίας μεταξύ

118 Αριθμοδείκτης ΚΑΘΑΡΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ ( Καθαρό Περιθώριο Επιτοκίου = Καθαρό εισόδημα από τόκους / κυκλοφορούν ενεργητικό ) Πίνακας 7.1.θ. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Alpha Bank Cyprus Ε.Τ.Ε. (ενοποιημένες καταστάσεις) Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,008 0,04 0,03 0,02 0,01 0 Alpha Bank Cyprus Ε.Τ.Ε. Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου Γράφημα 7.1.θ. iii. Αποτελέσματα Καθαρό περιθώριο επιτοκίου - Η Εθνική Τράπεζα εμφάνισε τιμή του αριθμοδείκτη γύρω στο 4% και για τις δύο χρήσεις και η τιμή θεωρείται ικανοποιητική για μια υγιή τράπεζα. Η Piraeus Bank Κύπρου είχε για το πολύ χαμηλή τιμή του αριθμοδείκτη (0,8%) αλλά πέτυχε αύξηση το (η εξαγορά του δικτύου της Arab Bank απαιτεί την πάροδο ενός χρονικού διαστήματος για να αποδώσει η επένδυση) πάραυτα μικρότερη του 4%. Τέλος, η Alpha Bank Cyprus διατήρησε σχετικά σταθερή την τιμή του αριθμοδείκτη παρά το ότι ήταν και για τις δύο χρήσεις σε χαμηλά επίπεδα, γεγονός που δείχνει χαμηλή αποδοτικότητα του κερδοφόρου ενεργητικού στη δημιουργία εισοδήματος από τόκους

119 Αριθμοδείκτης ΚΟΣΤΟΥΣ ΕΣΟΔΩΝ ( Δείκτης Κόστους Εσόδων = Έξοδα εκτός τόκων / (Καθαρό εισόδημα από τόκους + έσοδα εκτός τόκων) ) Πίνακας 7.1.θ. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Alpha Bank Cyprus Ε.Τ.Ε. (ενοποιημένες καταστάσεις) Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου / = 0, / = 0, / = 1, / = 0, / = 0, / = 2,2133 2,5 2 1,5 1 0,5 0 Alpha Bank Cyprus Ε.Τ.Ε. Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου Γράφημα 7.1.θ. iv. Αποτελέσματα Δείκτης κόστους εσόδων - Η Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου εμφάνισε την υψηλότερη τιμή του αριθμοδείκτη κόστους εσόδων τόσο για το όσο και για το. Αυτή η τιμή φανερώνει χαμηλή κερδοφορία για την τράπεζα αφού τα έξοδα ξεπερνούν κατά πολύ τα έσοδα που πραγματοποιήθηκαν από τις τραπεζικές εργασίες. Η τράπεζα και τα δύο χρόνια είχε ζημίες. Αντίθετα, η Alpha Bank Cyprus παρουσιάζει χαμηλή τιμή του συγκεκριμένου αριθμοδείκτη γεγονός που καταδεικνύει ότι η τράπεζα είχε υψηλά έσοδα συγκριτικά με τα έξοδά της, και συνεπώς ικανοποιητική κερδοφορία. Η Εθνική Τράπεζα έχει σχετικά σταθερή την τιμή του δείκτη καταδεικνύοντας σταθερή πολιτική από μέρους της τράπεζας με μία ανεπαίσθητη αύξηση των εξόδων, που όμως δεν επηρεάζει ιδιαίτερα την κερδοφορία αυτής

120 Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ Πίνακας 7.1.θ. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Alpha Bank Cyprus Ε.Τ.Ε. (ενοποιημένες καταστάσεις) Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,0013 0,015 0,01 0,005 0 Alpha Bank Cyprus Ε.Τ.Ε. Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου Γράφημα 7.1.θ. v. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Σύνολο Ενεργητικού - Όπως προκύπτει και από τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα, η Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου είχε τη χαμηλότερη τιμή του αριθμοδείκτη τόσο για το όσο και για το. Μάλιστα, η τιμή αυτή διατηρήθηκε σταθερή και για τις δύο χρήσεις, γεγονός που δείχνει την καλή ποιότητα ενεργητικού της τράπεζας που κατάφερε να διατηρήσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα τις σχηματισμένες προβλέψεις. Αντίθετα, η Εθνική Τράπεζα εμφανίζει σημαντική αύξηση της τιμής του αριθμοδείκτη από το στο λόγω του υπερδιπλασιασμού των προβλέψεων της. Αυτό δείχνει κακή ποιότητα ενεργητικού και δηλώνει την αδυναμία της τράπεζας να πετύχει υψηλότερα καθαρά κέρδη. Τέλος, η Alpha Bank Cyprus σχημάτισε, επίσης, διπλάσιες προβλέψεις το σε σχέση με το φοβούμενη επισφάλειες, αλλά δεν εμφάνισε σημαντική αύξηση της τιμής του αριθμοδείκτη λόγω ταυτόχρονης αύξησης του συνόλου του ενεργητικού της. Οι τιμές του δείκτη δεν επηρεάζουν την ποιότητα του ενεργητικού

121 Αριθμοδείκτης ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ / ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ Πίνακας 7.1.θ. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Alpha Bank Cyprus Ε.Τ.Ε. (ενοποιημένες καταστάσεις) Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0, / = 0,0366 0,2 0,15 0,1 0,05 0 Alpha Bank Cyprus Ε.Τ.Ε. Τράπεζα Πειραιώς Κύπρου Γράφημα 7.1.θ. vi. Αποτελέσματα Προβλέψεις / Λειτουργικά έσοδα - Όπως φαίνεται και από τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα, η Piraeus Bank Κύπρου εμφάνισε τις χαμηλότερες τιμές του αριθμοδείκτη και για τις δύο χρήσεις και μάλιστα κατάφερε να μειώσει την τιμή αυτή το. Αντίθετα, οι άλλες δύο τράπεζες σχημάτισαν διπλάσιες προβλέψεις για το σε σχέση με το με αποτέλεσμα να επακολουθήσει σημαντική αύξηση στην τιμή του αριθμοδείκτη, γεγονός που δείχνει σχετικά κακής ποιότητας ενεργητικό και ότι οι τράπεζες επηρεάστηκαν από την οικονομική κρίση που άρχισε να κάνει αισθητή την παρουσία της στην παγκόσμια οικονομία και δη στην Κυπριακή