ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΑΝΟΣΗ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Συντονιστής: Σπήλιος Μανωλακόπουλος Ευάγγελος Χολόγγιτας και Δημήτριος Σαμωνάκης

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΑΝΟΣΗ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Συντονιστής: Σπήλιος Μανωλακόπουλος Ευάγγελος Χολόγγιτας και Δημήτριος Σαμωνάκης"

Transcript

1 ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΑΝΟΣΗ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Συντονιστής: Σπήλιος Μανωλακόπουλος Ευάγγελος Χολόγγιτας και Δημήτριος Σαμωνάκης Αθήνα,

2 Πρόλογος Η αυτοάνοση ηπατίτιδα (ΑΗ) αποτελεί μια άγνωστης αιτιολογίας και σχετικά σπάνια νόσο του ήπατος, που χαρακτηρίζεται από την παρουσία υπεργαμμασφαιριναιμίας, αυτοαντισωμάτων και χρόνιας νεκροφλεγμονώδους βλάβης του ηπατικού παρεγχύματος, η οποία οδηγεί στην κίρρωση και την ηπατική ανεπάρκεια. Αν και θεωρείται ότι προσβάλλει γυναίκες νεαρής ηλικίας, στην πραγματικότητα ο έλεγχος για ΑΗ θα πρέπει να γίνεται σε κάθε ασθενή με ηπατική νόσο. Η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της νόσου με τη χορήγηση ανοσοκατασταλτικής αγωγής αποτελούν τους ακρογωνιαίους λίθους για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και του προσδόκιμου επιβίωσης των ασθενών με ΑΗ. Οι παρακάτω οδηγίες αποτελούν σύνοψη των υπαρχόντων επιστημονικών δεδομένων και έχουν ως στόχο να βοηθήσουν τους κλινικούς ιατρούς στην επιλογή της κατάλληλης θεραπείας. Οι ανασκοπήσεις, οι συστάσεις επισήμων διεθνών οργανισμών, αλλά και η εμπειρία των συγγραφέων απετέλεσαν την πηγή των δεδομένων. Έγινε προσπάθεια για συνοπτική παρουσίαση των βασικών σημείων χωρίς να μειωθεί η ουσία, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν καλύπτονται όλες τις περιπτώσεις, για τις οποίες απαιτείται η προσφυγή σε εξειδικευμένο ιατρό. Επιδημιολογία Η ΑΗ προσβάλλει συχνότερα τις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες (αναλογία 3,6:1). Μπορεί να παρατηρηθεί σε όλες τις φυλές και τις ηλικίες, αλλά επιδημιολογικά στοιχεία υπάρχουν κυρίως για την Καυκάσια φυλή, όπου η επίπτωση και ο επιπολασμός υπολογίζονται σε 1-2 νέες περιπτώσεις ανά άτομα ανά έτος και ασθενείς ανά άτομα, αντίστοιχα. Η ύπαρξη ωστόσο υποκλινικών μορφών δεν βοηθά στην εκτίμηση της πραγματικής συχνότητας της νόσου. Υπολογίζεται ότι σε κάποιες χώρες έως και 20% των ασθενών με χρόνια ηπατοπάθεια μπορεί να πάσχουν από ΑΗ, αλλά το ποσοστό είναι αρκετά μικρότερο σε χώρες με υψηλό επιπολασμό ιογενών ηπατιτίδων. Διαφορές στην επιδημιολογία της νόσου ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή και τη φυλή δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς, αλλά πιθανόν να έχουν σημασία στην κλινική εκδήλωση και πορεία των ασθενών με ΑΗ. Παθογένεια Αν και οι ακριβείς μηχανισμοί που σχετίζονται με την παθογένεια της ΑΗ δεν έχουν πλήρως διευκρινιστεί, θεωρείται ότι σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η διαταραχή του ανοσολογικού συστήματος με την παραγωγή αυτοαντισωμάτων. Υπέρ της ανοσολογικής διαταραχής 2

3 συνηγορούν τα εξής : α. η ΑΗ σχετίζεται με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα, β. η φλεγμονώδης διήθηση του ήπατος αποτελεί χαρακτηριστικό ιστολογικό εύρημα, γ. η εμφάνιση αυτόματων αναζωπυρώσεων και δ. η καλή ανταπόκριση στα ανοσοκατασταλτικά. Η ΑΗ μπορεί να εμφανιστεί σε ασθενείς με γενετική προδιάθεση υπό την επίδραση περιβαλλοντικών παραγόντων. Συγκεκριμένοι HLA απλότυποι σχετίζονται με αυξημένο (π.χ. DRB1*0301 / DRB1*0401 στους Καυκάσιους και DRB1*0405 στους Ιάπωνες) ή μειωμένο κίνδυνο (π.χ. DRB1*1501) εμφάνισης της νόσου. Η επίδραση άλλων γονιδίων στην εμφάνιση της νόσου χρήζει περαιτέρω επιβεβαίωσης. Σημαντικό επίσης ρόλο στην παθογένεια της ΑΗ φαίνεται ότι παίζει η διαταραχή των ανοσορρυθμιστικών μηχανισμών. Πρόσφατα πειραματικά δεδομένα υποστηρίζουν το σημαντικό ρόλο των Τ ρυθμιστικών (CD4+ CD25+) κυττάρων, τα οποία υπολείπονται τόσο σε αριθμό όσο και σε λειτουργία. Οι διαταραχές αυτές σχετίζονται με την βαρύτητα της νόσου και αποκαθίστανται στο φυσιολογικό μετά από την έναρξη ανοσοκατασταλτικής αγωγής. Διάγνωση Χαρακτηριστικό της νόσου είναι η ετερογένεια στην κλινική εικόνα. Το κλινικό φάσμα κυμαίνεται από υποκλινική μη προϊούσα νόσο έως κεραυνοβόλο ηπατική ανεπάρκεια. Έτσι, το 1/3 περίπου των ασθενών με ΑΗ είναι ασυμπτωματικοί κατά τη διάγνωση (μερικοί ακόμη και με κίρρωση), ενώ σημαντικό ποσοστό ασθενών (40%) θα εμφανισθεί με εικόνα οξέος ικτερικού επεισοδίου. Η μετάπτωση σε χρόνια ηπατίτιδα μέσω πορείας με εξάρσεις και υφέσεις είναι συνήθης, γι αυτό οι ασυμπτωματικοί ασθενείς θα πρέπει να βρίσκονται υπό παρακολούθηση για το ενδεχόμενο ενεργοποίησης της νόσου. Υπολογίζεται ότι το 40% των ασθενών με σοβαρή νόσο που θα μείνει χωρίς θεραπεία θα καταλήξει εντός 6μηνου. Η διάγνωση στηρίζεται στην παρουσία κλινικοεργαστηριακών ευρημάτων, την ιστολογική εικόνα, την υπεργαμμασφαιριναιμία με την παρουσία αυτοαντισωμάτων και τον αποκλεισμό άλλων αιτιών χρόνιας ηπατίτιδας. Κατανάλωση αλκοόλ και λήψη φαρμάκων με πιθανή ηπατοτοξικότητα πρέπει πάντα και ενδελεχώς να διερευνώνται. Στη δεκαετία του 90 συναντήσεις ειδικών κατέληξαν στα διαγνωστικά κριτήρια και σε ένα διαγνωστικό σύστημα που στηρίζεται στη βαθμολόγηση συγκεκριμένων κλινικοεργαστηριακών δεδομένων. Με βάση την βαθμολόγηση, η νόσος θεωρείται ως πιθανή ή σίγουρη. Παρόλο που τα συστήματα βαθμολόγησης προτάθηκαν αρχικά ως μέσο για την επιλογή της θεραπείας, γρήγορα υιοθετήθηκαν για την εκτίμηση ασθενών με αμφίβολη διάγνωση. Σύνολο 10 ή 3

4 περισσοτέρων βαθμών πριν από την έναρξη της θεραπείας είναι ενδεικτικό πιθανής ΑΗ, ενώ με >15 βαθμούς η νόσος θεωρείται βέβαιη. Πρόσφατα δημοσιεύτηκε ένα απλοποιημένο πρακτικό σύστημα για τη διάγνωση της ΑΗ απαραίτητο και χρηστικό στην καθημερινή κλινική πράξη. Τα κριτήρια αυτού του συστήματος περιλαμβάνουν: α) ιστολογία χαρακτηριστική για ΑΗ, β) υψηλούς τίτλους κυκλοφορούντων αυτοαντισωμάτων ( 1/40) (στα παιδιά & οι μικρότεροι τίτλοι είναι αξιολογήσιμοι) γ) αυξημένα επίπεδα ανοσοσφαιρινών [ΙgG] και δ) αρνητικός έλεγχος για ιογενή ηπατίτιδα (Πίνακας 1). Πίνακας 1: Απλοποιημένα διαγνωστικά κριτήρια για την αυτοάνοση ηπατίτιδα (ΑΗ) (Hennes EM et al Hepatology 2008; 48: ) Παράμετροι Εύρημα Πόντοι Αυτοαντισώματα ANA ή SMA ή anti-lkm 1/40 ANA ή SMA ή anti- LKM 1/80 anti-sla/anti-lp (+) (>20 units) IgG Ανώτερα φυσιολογικά >1.10 φορές του φυσιολογικού Ηπατική Ιστολογία Απουσία Ιογενούς Ηπατίτιδας Συμβατή με ΑΗ Τυπική ΑΗ Ναι Όχι Βέβαιη ΑΗ: 7 - Πιθανή ΑΗ: 6 ANA: αντιπυρηνικά αντισώματα, SMA: αντισώματα έναντι λείων μυϊκών ινών, LΚM: αντιμικροσωμιακά αντισώματα (anti-liver Kidney Microsomal), anti-sla: αντισώματα έναντι διαλυτού ηπατικού αντιγόνου. anti-lp: αντισώματα έναντι ήπατος-παγκρέατος Η ΑΗ διακρίνεται σε δύο βασικούς τύπους ανάλογα με το είδος των κυκλοφορούντων αυτοαντισωμάτων. Ο τύπος 1 σχετίζεται με την παρουσία αντιπυρηνικών (ΑΝΑ: antinuclear) είτε έναντι λείων μυϊκών ινών (SMA: anti-smooth muscles) αντισωμάτων στον ορό και αφορά το 80% των ασθενών. Από τους ασθενείς με τύπο 1 ΑΗ, το 70% είναι γυναίκες μεταξύ ετών. Οι τίτλοι των αυτοαντισωμάτων παρουσιάζουν διακύμανση κατά τη θεραπεία και δεν σχετίζονται με τη δραστηριότητα της νόσου ή την απάντηση στη θεραπεία. Ο τύπος 2 ΑΙΗ απαντάται συχνότερα στην Ευρώπη, αφορά κυρίως παιδιά και 4

5 σχετίζεται με την παρουσία αντιμικροσωμιακά (anti-lkm1: anti-liver Kidney Microsomal) ή anti-lc1 (anti-liver cytosolic-1) χωρίς την παρουσία ΑΝΑ. Ένα 10-30% των ασθενών με ΑΗ μπορεί να έχουν αντισώματα έναντι διαλυτού ηπατικού αντιγόνου (anti-sla: anti-soluble liver antigen) ή αντισώματα έναντι ήπατος-παγκρέατος (anti-lp: anti-liver pancreas antigen). Αυτά τα αντισώματα είναι τα πιο ειδικά στην ΑΗ και μπορεί να αποτελέσουν χρήσιμο εργαλείο στη διάγνωση τύπου 1 ΑΗ, όταν τα συμβατικά αυτοαντισώματα είναι αρνητικά. Γενικά, δεν υπάρχουν ειδικά αυτοαντισώματα για ΑΗ, ενώ οι χαμηλοί τίτλοι δεν αποκλείουν τη διάγνωση, ούτε και οι υψηλοί τίτλοι την επιβεβαιώνουν. Ασθενείς με ΑΗ χωρίς την παρουσία αυτοαντισωμάτων αρχικά, δεν αποκλείεται να τα εμφανίσουν αργότερα στην πορεία της νόσου. Η βιοψία ήπατος κρίνεται ως απαραίτητη εξέταση για τη διάγνωση της ΑΗ και για τον καθορισμό των θεραπευτικών χειρισμών. Στις αμφίβολες περιπτώσεις είναι το βασικότερο όπλο. Στις περιπτώσεις με οξεία προσβολή η θεραπεία πρέπει να αρχίζει άμεσα και δεν δικαιολογείται καθυστέρηση λόγω δυσκολίας διενέργειας βιοψίας ήπατος. Η περιπυλαία ηπατίτιδα (interface hepatitis) αποτελεί τυπικό χαρακτηριστικό της ΑΗ και απαντάται στο 85-98% των ασθενών. Άλλα χαρακτηριστικά που βοηθούν τη διάγνωση είναι ο σχηματισμός ροζετών, η εμπεριπόλεση και η πλασματοκυτταρική διήθηση. Η παρουσία περιπυλαίων λεμφοκυττάρων ή λεμφο-πλασματοκυτταρική φλεγμονή, οίδημα και νέκρωση ηπατοκυττάρων είναι συχνά και χαρακτηριστικά ευρήματα. Πρέπει να σημειωθεί ότι το 1/3 των ασθενών με ΑΗ έχουν λίγα ή καθόλου πλασματοκύτταρα στα πυλαία διαστήματα ή στο λόβιο. Η ΑΗ πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στη διαφορική διάγνωση κάθε ασθενούς με ηπατοπάθεια ή με κίρρωση. Η διαφορική διάγνωση από φαρμακευτική ηπατίτιδα (εξ υπερευαισθησίας) ή άλλα αυτοάνοσα νοσήματα του ήπατος που μπορεί να μοιάζουν με την ΑΗ, όπως η πρωτοπαθής χολική κίρρωση και η πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα είναι συχνά δύσκολη. Τα νοσήματα αυτά μπορεί να έχουν κλινικά, εργαστηριακά ή ιστολογικά ευρήματα που μοιάζουν με την ΑΗ. αλλά και η ΑΗ μπορεί να εμφανίζει στοιχεία παρόμοια με εκείνα της πρωτοπαθούς χολικής κίρρωσης ή της σκληρυντικής χολαγγειίτιδας. Τα μη ειδικά αυτά ευρήματα σε πολλές περιπτώσεις οδηγούν στη διάγνωση της ΑΗ με βάση τα συστήματα βαθμολόγησης. Έτσι, 19% και 0% των ασθενών με πρωτοπαθή χολική κίρρωση έχει με βάση το αρχικό σύστημα βαθμολόγησης ως πιθανή ή βέβαιη αντίστοιχα τη διάγνωση της ΑΗ. Προσεκτική κλινική εκτίμηση και βιοψία ήπατος απαιτούνται προκειμένου να καθορισθεί ο φαινότυπος της αυτοάνοσης εκδήλωσης και να χορηγηθεί η κατάλληλη θεραπεία. 5

6 Σχεδόν όλα τα αίτια οξείας ή χρόνιας ηπατοπάθειας μπορεί να συνοδεύονται με παρουσία δεικτών ΑΗ, ενώ το 5% των ασθενών με ΑΗ έχει ανιχνεύσιμα ΑΜΑ χωρίς όμως εργαστηριακή εικόνα χολοστατικής νόσου. Στα παιδιά η ΑΗ μπορεί να συνυπάρχει με εικόνα σκληρυντικής χολαγγειίτιδας με ή χωρίς ιδιοπαθή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Η χολαγγειογραφική απεικόνιση είναι απαραίτητη για παιδιά ή ενήλικες με ΑΗ και ιδιοπαθή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου ή όταν μετά από 3μηνο χορήγησης ανοσοκατασταλτικής αγωγής η νόσος δεν υποχωρεί. Σημειώνεται ότι στο 30-50% των ασθενών με ΑΗ συνυπάρχουν και άλλες αυτοάνοσες νόσοι (Πίνακας 2). Η ανταπόκριση στη θεραπεία αποτελεί στοιχείο συνηγορητικό της διάγνωσης της ΑΗ. Η νόσος παρουσιάζει σχεδόν πάντα καλή ανταπόκριση σε επαρκή ανοσοκατασταλτική αγωγή και σχεδόν πάντα υποτροπιάζει εντός μηνών με τη διακοπή της ανοσοκαταστολής. Πίνακας 2: Νοσήματα σχετιζόμενα με αυτοάνοση ηπατίτιδα Νόσημα Επιπολασμός σε αυτοάνοση ηπατίτιδα Αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα 10-25% Πρωτοπαθής χολική κίρρωση 4-14% Πρωτοπαθής σκληρυντική χολαγγειίτιδα 2-8% Σακχαρώδης Διαβήτης 7-9% Ιδιοπαθής Φλεγμονώδης Νόσος Εντέρου 2-8% Ψωρίαση 3% Ρευματοειδής Αρθρίτιδα 2-5% Σύνδρομο Sjogren 1-4% Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος 1-2% Κοιλιοκάκη 1-2% Σπειραματονεφρίτιδα 1% Η ΑΗ μπορεί να υποτροπιάσει μετά τη μεταμόσχευση ήπατος σε ποσοστό 8-12% στο 1 ο έτος και 36-68% στα 5 έτη. H διάγνωση της ΑΗ μετά τη μεταμόσχευση στηρίζεται στη συνεκτίμηση ιστολογικών, ανοσολογικών και βιοχημικών παραμέτρων (Πίνακας 3). Από την άλλη πλευρά έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο της «de novo» ΑΗ μετά από 6

7 μεταμόσχευση ήπατος που έγινε για οποιαδήποτε άλλο λόγο. Πρόκειται για μια σπάνια επιπλοκή που εμφανίζεται μετά από τη μεταμόσχευση ήπατος και θεωρείται ως μια μορφή καθυστερημένης κυτταρικής απόρριψης μοσχεύματος. Παρατηρείται στο 2.5% - 3.4% των ασθενών, κυρίως στα παιδιά. Δεν είναι ξεκάθαρο αν η ανοσολογική απάντηση στρέφεται ενάντι αλλο-αντιγόνων ή αυτο-αντιγόνων ή οφείλεται σε διαταραχή της αντιγονοπαρουσίασης. Μπορεί να βρεθούν άτυπα αυτοαντισώματα έναντι της glutathione S- τρνασφεράσης T1 (anti-gstt1). GSTT1. Η de novo ΑΗ φαίνεται να ανταποκρίνεται στην ανοσοκαταστολή. Πίνακας 3: Κριτήρια διάγνωσης υποτροπής αυτοάνοσης ηπατίτιδας μετά τη μεταμόσχευση ήπατος Μεταμόσχευση ήπατος για αυτοάνοση ηπατίτιδα Αυτοαντισώματα σε σημαντικό τίτλο Εμμένουσα αύξηση τρανσαμινασών (>2 του φυσιολογικού) Αυξημένες ανοσοσφαιρίνες ορού Διαγνωστική ή συμβατή ιστολογική εικόνα Εξάρτηση από τα κορτικοστεροειδή Αποκλεισμός άλλων αιτίων δυσλειτουργίας του μοσχεύματος (π.χ απόρριψη, λοίμωξη από ιό ηπατίτιδας C) 7

8 Θεραπεία Ένδειξη θεραπείας Ένδειξη χορήγησης θεραπείας έχει κάθε ασθενής με ΑΗ και ένα από τα ακόλουθα: α) αύξηση των αμινοτρανσφερασών (ALT/AST) 10 φορές των ανώτερων φυσιολογικών τιμών (ΑΦΤ), β) αύξηση των ALT/AST 5 ΑΦΤ και των γ-σφαιρινών 2 ΑΦΤ, γ) ευρήματα γεφυροποιού ή λοβιδιακής νέκρωσης στη βιοψία ήπατος, δ) κίρρωση με παρουσία οποιουδήποτε βαθμού φλεγμονή στη βιοψία, ε) παιδική ή νεαρή ηλικία, στ) ύπαρξη συμπτωμάτων σχετιζόμενων με την ΑΗ (π.χ. αδυναμία, αρθραλγίες), τουλάχιστον δοκιμαστικά για εκτίμηση της ανταπόκρισης στη θεραπεία. Αν δεν εκπληρώνεται κανένα από τα παραπάνω κριτήρια, η τελική απόφαση θα πρέπει να ληφθεί εκτιμώντας το όφελος και τον κίνδυνο εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών από την ανοσοκατασταλτική αγωγή, όπως είναι η χορήγηση α) κορτικοστεροειδών σε ασθενείς με ψυχιατρικές ασθένειες, δύσκολα ρυθμιζόμενο σακχαρώδη διαβήτη ή αρτηριακή υπέρταση, οστεοπόρωση και β) αζαθειοπρίνης σε ασθενείς με γνωστή πλήρη έλλειψη S- μεθυλτρανσφεράσης της θειοπουρίνης (ΤPΜΤ) ή σοβαρή παν-κυτταροπενία (WBC<2.5x10 9 /L ή PLT<50x10 9 /L). Σε ασθενείς με λευκοπενία, παρόλο που συνήθως το αίτιο της λευκοπενίας είναι ο υπερσπληνισμός, συνιστάται η μέτρηση της ΤPMT. Οι ασθενείς που τελικά δεν υποβάλονται σε θεραπεία πρέπει να παρακολουθούνται κάθε 3-6 μήνες και να υποβληθούν σε επαναληπτική βιοψία ήπατος μετά από 2-3 έτη. Θεραπεία δεν χορηγείται σε ασθενείς με κίρρωση χωρίς στοιχεία νεκροφλεγμονής στη βιοψία ήπατος ή με εγκατεστημένη μη αντιρροπουμένη νόσο, λόγω υψηλού κινδύνου εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών από την ανοσοκατασταλτική αγωγή. Οι ασθενείς αυτοί πρέπει να παρακολουθούνται κάθε 3-6 μήνες. Οι ασθενείς με μη αντιρροπουμένη κίρρωση παραπέμπονται σε μεταμοσχευτικό κέντρο για αξιολόγηση. Θεραπευτικά σχήματα Ο στόχος της θεραπείας είναι η ύφεση της νόσου και η αποφυγή ανάπτυξης κίρρωσης και των επιπλοκών αυτής. Φαρμακευτική αγωγή: α) Φάση εφόδου με μονοθεραπεία πρεδνιζολόνης 60 mg/ημέρα ή με συνδυασμό πρεδνιζολόνης mg/ημέρα και αζαθειοπρίνης 1-2 mg/kg/ημέρα, ενώ ακολουθεί προοδευτική μείωση της πρεδνιζολόνης, και β) Φάση συντήρησης, όπου η πρεδνιζολόνη χορηγείται από 2,5 ως και 20mg (σε περίπτωση μονοθεραπείας) (Πίνακας 4). Εναλλακτικά της πρεδνιζολόνης συχνά χρησιμοποιείται η μεθυλ-πρεδνιζολόνη σε αναλογία δόσης μεθυλ-πρεδνιζολόνης:πρεδνιζολόνης 4:5. 8

9 Πίνακας 4. Θεραπευτικά σχήματα σε ασθενείς με αυτοάνοση ηπατίτιδα Εβδομάδα Μονοθεραπεία* Συνδυασμός* Πρεδνιζολόνη Πρεδνιζολόνη Αζαθειοπρίνη (mg/ημέρα) (mg/ημέρα) (mg/ημέρα) 1 η η η η η 20 (συνήθης δόση συντήρησης) 6 η 7, η 0-5 (δόση συντήρησης) 100 Σε κάποιες περιπτώσεις (π.χ. επί διαγνωστικών διλλημάτων και μέχρι οριστικοποίησης της διάγνωσης), ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί σε μονοθεραπεία με πρεδνιζολόνη και έπειτα να του χορηγηθεί συνδυασμός με αζαθειοπρίνη Στον Πίνακα 5 παρουσιάζονται οι βασικές αρχές παρακολούθησης των ασθενών υπό θεραπεία. ΑΗ που εκδηλώνεται ως οξεία ηπατική ανεπάρκεια και συνήθως χρήζει επείγουσας μεταμόσχευσης ήπατος, ειδικά αν οι αμινοτρανσφεράσες δεν βελτιωθούν μετά από χορήγηση στεροειδών για 1 εβδομάδα. Πίνακας 5. Κλινική και εργαστηριακή παρακολούθηση ασθενών με αυτοάνοση ηπατίτιδα Προ θεραπείας Υπό θεραπεία προ ύφεσης Υπό θεραπεία μετά ύφεση Διακοπή θεραπείας Διακοπή θεραπείας υπό ύφεση Εκτίμηση υποτροπής ^ Ανά 4 εβδ. Ανά 3-6 μήνες Ανά 3 εβδ. για 3 μήνες Ανά 3-6 μήνες Φυσική εξέταση Βιοψία + +* + ήπατος* Γενική

10 αίματος AST/ALT γgt γ-σφαιρίνες Χολερυθρίνη PT (INR) Αυτοαντισώμ + + ατα Θυρεοειδικός + + έλεγχος Έλεγχος ιών + ηπατίτιδας** *Η βιοψία ήπατος βοηθά στη λήψη απόφασης για διακοπή της θεραπείας ** Εκτίμηση για εμβολιασμό έναντι ηπατίτιδας Α και Β ή χημειοπροφύλαξης σε χρόνιους ανενεργούς φορείς ιού ηπατίτιδας Β ή ίσως σε HBsAg αρνητικούς και anti-hbc θετικούς ασθενείς με πιθανή «λανθάνουσα» HBV λοίμωξη ^Εμφανίζεται σε 50% των ασθενών μετά τη διακοπή της αγωγής. Ανεπιθύμητες ενέργειες: Και τα 2 θεραπευτικά σχήματα θεωρούνται το ίδιο αποτελεσματικά, αλλά ο συνδυασμός προτιμάται ειδικά: α) σε παιδιά, και β) σε ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης παρενεργειών ή με παρενέργειες από τα κορτικοστεροειδή με αποτέλεσμα τον κίνδυνο κακής συμμόρφωσης. Η αζαθειοπρίνη αποφεύγεται σε ασθενείς με ιστορικό κακοήθειας, με σοβαρή παν-κυτταροπενία ή πλήρη έλλειψη ΤPMT (από την οποία πάσχει το 0,5% του πληθυσμού) και κατά την κύηση. Επίσης σε ασθενείς με ίκτερο και γενικότερα σε παροξυσμό της νόσου προτιμάται η μονοθεραπεία με κορτιζόνη λόγω της ηπατοτοξικότητας της αζαθειοπρίνης (Πίνακας 6). Πίνακας 6. Κυριότερες ανεπιθύμητες ενέργειες κορτικοστεροειδών και αζαθειοπρίνης Α. Παρενέργειες κορτικοστεροειδών (ως και 80% των ασθενών)* Ακμή Πανσεληνοειδές προσωπείο Ύβος βουβαλιού Παχυσαρκία 10

11 Σακχαρώδης Διαβήτης Αρτηριακή υπέρταση Καταρράκτης Οστεοπόρωση Αυξημένος κίνδυνος για λοιμώξεις Β. Παρενέργειες αζαθειοπρίνης (ως και 25% των ασθενών) Ναυτία Έμετοι, Διαρροϊκό σύνδρομο Κοιλιακό άλγος Ηπατοτοξικότητα Παγκρεατίτιδα Εξάνθημα Λευκοπενία^ Τερατογένεση(?) *Οι ασθενείς θα πρέπει να υποβάλλονται σε οφθαλμολογικό έλεγχο και μέτρηση οστικής πυκνότητας κάθε 1-2 έτη και να λαμβάνουν προληπτικά συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D. ^Ασθενείς με προϋπάρχουσα λευκοπενία ή εμφάνιση αυτής κατά τη θεραπεία με αζαθειοπρίνη χρήζουν προσδιορισμού της ΤPMT (S-μεθυλτρανσφεράσης της θειοπουρίνης). Εκτίμηση ανταπόκρισης στη θεραπεία Πλήρης ύφεση: ορίζεται ως η επάνοδος στα φυσιολογικά όρια όλων των παραμέτρων φλεγμονής συμπεριλαμβανομένων των ιστολογικών βλαβών. Επιτυγχάνεται σε ποσοστό 70% και 90% των ασθενών μετά από 2 και 3 έτη θεραπείας, αντιστοίχως. Οι ασθενείς με πλήρη ύφεση έχουν τη μικρότερη πιθανότητα υποτροπής και το μέγιστο όφελος επιβίωσης. Μερική ύφεση: ορίζεται η αδυναμία επίτευξης πλήρους ύφεσης παρά τη συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή. Μη ανταπόκριση στη θεραπεία: παρατηρείται στο 10% των ασθενών και χαρακτηρίζεται από προοδευτική επιδείνωση της κλινικής, βιοχημικής και/ή ιστολογικής εικόνας του ασθενούς παρά τη χορήγηση της κλασικής θεραπείας. Σε ασθενείς με μερική ύφεση ή μη ανταπόκριση θεωρείται απαραίτητη η επανεκτίμηση όσον αφορά την: α) ορθότητα της 11

12 διάγνωσης, β) συμμόρφωση και/ή ύπαρξη δυσαπορρόφησης, γ) πιθανή αύξηση στη δοσολογίας της πρεδνιζολόνης (ως και 60 mg/ημέρα) και/ή αζαθειοπρίνης (ως και 2 mg/kg/ημέρα) ή χορήγηση εναλλακτικών ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων (π.χ. μυκοφαινολικό οξύ), και γ) ανάγκη μεταμόσχευσης ήπατος. Υποτροπή: ορίζεται η αύξηση των αμινοτρανσφερασών σε επίπεδα >3πλάσιο των ΑΦΤ και/ή των γ-σφαιρινών σε επίπεδα 2g/dL κατά τη διάρκεια της θεραπείας ή μετά την πλήρη διακοπή της αγωγής. Χρήζει επανεκτίμηση της διάγνωσης, επιβεβαίωση της συμμόρφωσης και συνήθως επαναχορήγηση της κλασικής θεραπείας. Διακοπή ανοσοκατασταλτικής αγωγής Μπορεί να δοκιμαστεί σε ασθενείς που έχουν καλή πρόγνωση και μικρό κίνδυνο υποτροπής (π.χ. απουσία κίρρωσης, ταχεία επίτευξη πλήρους ύφεσης, ΑΗ τύπου 1). Προϋποθέτει συζήτηση με τον ασθενή, την πλήρη ύφεση της ΑΗ για τουλάχιστον 24 μήνες και την απουσία φλεγμονής στη βιοψία ήπατος (η ιστολογική ύφεση έπεται της βιοχημικής κατά 3-12 μήνες). Διακόπτεται πρώτα η πρεδνιζολόνη (ύστερα από προοδευτική μείωση π.χ. 2,5mg/μήνα) και ακολουθεί η αζαθειοπρίνη (απλή διακοπή της δόσης των 50 mg ή μείωση κατά 50 mg κάθε 3 μήνες σε χορήγηση υψηλότερης δόσης) πάντα υπό στενή παρακολούθηση. Οι υποτροπές μετά τη διακοπή της θεραπείας σχετίζονται με εξέλιξη της νόσου και ίσως θάνατο, αλλά και με αυξημένη συχνότητα παρενεργειών από τα φάρμακα. Η πιθανότητα υποτροπής ανέρχεται συνολικά στο 80%. Η στρατηγική για μείωση των επεισοδίων υποτροπής και επαναθεραπείας ουσιαστικά χαράσσεται μετά την πρώτη υποτροπή. Η έναρξη συνδυασμού κορτιζόνης και αζαθειοπρίνης μέχρι την κλινικοεργαστηριακή ύφεση είναι η προτεινόμενη θεραπεία. Η δόση της αζαθειοπρίνης μπορεί να αυξηθεί στα 2 mg/kg ημερησίως με προοδευτικά μειούμενη τη δόση της κορτιζόνης. Η αζαθειοπρίνη μπορεί ακολούθως να συνεχιστεί για ακαθόριστο χρονικό διάστημα. Μία άλλη επιλογή είναι να χορηγηθεί κορτιζόνη σε δόση που θα διατηρεί τις αμινοτρανσφεράσες μέχρι το πολύ 3πλάσιες του ανώτερου φυσιολογικού. Το 87% των ασθενών παραμένει σε ύφεση με μακροχρόνια χορήγηση 10 mg πρεδνιζόνης ημερησίως ή και ακόμα μικρότερης δόσης. Η χορήγηση βουδεσονίδης μπορεί να δοκιμασθεί αντί της πρεδνιζολόνης προκειμένου να διατηρηθεί η ύφεση με λιγότερες παρενέργειες. Η αγωγή συντήρησης μπορεί να διακοπεί με το 12% των ασθενών να παραμείνει σε ύφεση μετά από 69 μήνες παρακολούθησης. Εναλλακτικά ανοσοκατασταλτικά φάρμακα (Πίνακας 7). 12

13 Η αποτυχημένη θεραπεία οφείλει να αντιμετωπισθεί με 60 mg πρεδνιζόνης ημερησίως ή πρεδνιζολόνη 30 mg ημερησίως σε συνδυασμό με αζαθειοπρίνη 150 mg ημερησίως. Εναλλακτικά έχουν δοκιμασθεί σε εμπειρική βάση, σε ενήλικες κυρίως, διάφορα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα. Η εμπειρία γενικά είναι περιορισμένη και καμιά από τις θεραπείες δεν μπορεί να ενσωματωθεί σε αλγόριθμο αντιμετώπισης. Βουδεσονίδη. Ανήκει στα κορτικοστεροειδή αλλά μεταβολίζεται στο ήπαρ κατά 90% πριν περάσει στη συστηματική κυκλοφορία. Πρόσφατη πολυκεντρική μελέτη που συμπεριέλαβε μη κιρρωτικούς ασθενείς με ΑΗ έδειξε ταχύτερη επίτευξη βιοχημικής ύφεσης και μικρότερη συχνότητα εμφάνισης παρενεργειών με τη χορήγηση βουδεσονίδης σε σχέση με την πρεδνιζολόνη. Κυκλοσπορίνη / Τακρόλιμους. Αποτελούν ισχυρά ανοσοκατασταλτικά φάρμακα. Πιθανόν έχουν θέση σε ασθενείς με πτωχή ανταπόκριση στην κλασική θεραπεία, αλλά η χορήγησή τους συνδυάζεται με παρενέργειες. Μυκοφαινολικό οξύ. Έχει δοκιμαστεί και σε πρωτοθεραπευόμενους ασθενείς σε συνδυασμό με πρεδνιζολόνη με πολύ καλά αποτελέσματα. Αποτελεί τον περισσότερα υποσχόμενο παράγοντα. Αποτελεί εναλλακτική λύση σε ασθενείς παιδικής ηλικίας ή με αντένδειξη για ή δυσανεξία στην αζαθειοπρίνη. Πίνακας 7. Εναλλακτικά ανοσοκατασταλτικά φάρμακα για θεραπεία αυτοάνοσης ηπατίτιδας Φαρμακευτική ουσία (δοσολογία) Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα Βουδεσονίδη (9 mg/24ωρο) Ισχυρή τοπική δράση στο ήπαρ ( first pass effect ) Κυκλοσπορίνη Ισχυρή ( mg/24ωρο) ανοσοκατασταλτική δράση Τακρόλιμους Ισχυρή (2 mg/24ωρο) ανοσοκατασταλτική δράση Μυκοφαινολικό οξύ Μικρό ποσοστό ( gr/24ωρο) παρενεργειών Όχι χορήγηση σε κίρρωση Έλλειψη μακροχρόνιας παρακολούθησης Παρενέργειες (νεφροτοξικότητα) Παρενέργειες (νεφροτοξικότητα) Υψηλό κόστος 13

14 Διάγνωση: Συστάσεις Η διάγνωση της αυτοάνοσης ηπατίτιδας (ΑΗ) τίθεται όταν υπάρχουν συμβατά συμπτώματα-σημεία, βιοχημικά, ορολογικά και ιστολογικά χαρακτηριστικά, και εφόσον έχουν αποκλειστεί άλλα αίτια χρόνιας ηπατίτιδας. Η διάγνωση με το απλοποιημένο διαγνωστικό σύστημα βαθμολόγησης βασίζεται σε 4 μείζονα κριτήρια: (1) αυξημένα IgG (2) χαρακτηριστικά αυτοαντισώματα (ANA, SMA, LKM, SLA/LP) (3) ειδικά ιστοπαθολογικά χαρακτηριστικά (4) απουσία ιογενούς ηπατίτιδας. Το απλοποιημένο διαγνωστικό σύστημα βαθμολόγησης έχει σχετικά χαμηλό ποσοστό ανίχνευσης σε κεραυνοβόλο ηπατική ανεπάρκεια και στα παιδιά. Με βάση το είδος των αυτοαντισωμάτων, η ΑΗ διακρίνεται σε τύπο 1 (ΑΝΑ/SMA) και τύπο 2 (αντι-lkm1). Tα αντι-lkm1 πρέπει πάντα να αναζητούνται προκειμένου να μη διαλάθει η διάγνωση της ΑΗ. Ασθενείς αρνητικοί για συμβατικά αυτοαντισώματα αλλά με πιθανότητα για ΑΗ πρέπει να ελέγχονται με άλλους ορολογικούς δείκτες (anti-sla, panca, anti-lp). Η βιοψία αποτελεί βασικό όπλο για τη διάγνωση αλλά και για τον καθορισμό της πρόγνωσης και των θεραπευτικών χειρισμών. Αποκλεισμός σκληρυντικής χολαγγειίτιδας με χολαγγειογραφία προτείνεται για α) ενήλικες που δεν ανταποκρίνονται μετά 3μηνη θεραπεία με κορτικοστεροειδή, β) για παιδιά με ΑΗ και γ) ενήλικες με ΑΗ και ιδιοπαθή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου. Η απάντηση σε επαρκή ανοσοκατασταλτική αγωγή είναι χαρακτηριστική και απαραίτητο κριτήριο στην επιβεβαίωση της διάγνωσης της ΑΗ. Συστάσεις θεραπεία Έναρξη θεραπείας ενδείκνυται σε ασθενείς με αμινοτρανσφεράσες >10πλάσιο της ανώτερης φυσιολογικής τιμής (ΑΦΤ) ή με αμινοτρανσφεράσες >5πλάσιο της ΑΦΤ σε συνδυασμό με >2πλάσια των ανώτερων φυσιολογικών επίπεδα γ- σφαιρινών και/ή ιστολογικές βλάβες συμβατές με γεφυροποιό ίνωση ή κίρρωση. Η έναρξη θεραπείας πρέπει πάντα να είναι εξατομικευμένη και αφού εκτιμηθεί ο κίνδυνος τυχόν παρενεργειών από τη θεραπεία. 14

15 Ανοσοκατασταλτική θεραπεία δεν πρέπει να χορηγείται σε ασθενείς με ήπια νόσο ή ανενεργό κίρρωση. Σε αυτές τις περιπτώσεις προτείνεται παρακολούθηση κάθε 3-6 μήνες. Στα παιδιά η θεραπεία πρέπει να γίνεται άμεσα μετά τη διάγνωση και ανεξαρτήτως συμπτωμάτων. Η αρχική θεραπεία περιλαμβάνει τη χορήγηση κορτικοειδών με ή χωρίς χορήγηση αζαθειοπρίνης. Ο συνδυασμός ενδείκνυται ιδιαίτερα σε παιδιά και σε ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης παρενεργειών από τις υψηλές δόσεις κορτικοειδών. Το συνιστώμενο δοσολογικό σχήμα περιλαμβάνει τη χορήγηση πρεδνιζολόνης (60 mg/ημέρα) ή του συνδυασμού πρεδνιζολόνης (30 mg/ημέρα) και αζαθειοπρίνης (1-2 mg/kg/ημέρα). Εναλλακτικά ανοσοκατασταλτικά φάρμακα (π.χ. βουδεσονίδη, μυκοφαινολικό οξύ) συνήθως δεν χορηγούνται ως αρχική θεραπεία. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, ο ασθενής θα πρέπει να παρακολουθείται για εκτίμηση της ανταπόκρισης σε αυτήν και εμφάνιση παρενεργειών. Οι ασθενείς υπό θεραπεία θα πρέπει να υποβάλλονται σε οφθαλμολογικό έλεγχο και μέτρηση οστικής πυκνότητας κάθε 1-2 έτη και να λαμβάνουν προληπτικά συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D. Πριν από την έναρξη της ανοσοκατασταλτικής αγωγής, θα πρέπει να εκτιμάται η ανάγκη εμβολιασμού έναντι ιού ηπατίτιδας Α και Β ή προφύλαξης από αναζωπύρωση HBV λοίμωξης. Έλεγχος για τον προσδιορισμό αμινοτρανσφερασών, γ-σφαιρινών και χολερυθρίνης πρέπει να γίνεται κάθε 3-6 μήνες κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Πλήρης διακοπή θεραπείας μπορεί να επιχειρηθεί μόνο σε ασθενείς με πλήρη ύφεση της ΑΗ για τουλάχιστον 24 μήνες και απουσία φλεγμονής στη βιοψία ήπατος. Κλινικά, εργαστηριακά και ιστολογικά δεδομένα συμβατά με ατελή (μερική) ανταπόκριση μετά από συνεχή θεραπεία 3 ετών οδηγούν στη λήψη θεραπείας συντήρησης με δόση κορτικοειδών ή αζαθειοπρίνης για εξάλειψη των συμπτωμάτων και τη διατήρηση της εργαστηριακής ύφεσης. Οι παρενέργειες των φαρμάκων πρέπει να αντιμετωπίζονται με μείωση της δόσης ή ακόμα και διακοπή τους. 15

16 Η αντιμετώπιση του πρώτου επεισοδίου υποτροπής μετά τη διακοπή της θεραπείας γίνεται με συνδυασμό κορτικοειδών και αζαθειοπρίνης, όπως κατά την έναρξη, και ακολούθως προοδευτική μείωση της κορτιζόνης και συντήρηση με αζαθειοπρίνη (2 mg/kg ημερησίως) ή μικρή δόση πρεδνιζόνης (<10 mg/ημερησίως) σε ασθενείς που εμφανίζουν δυσανεξία στην αζαθειοπρίνη. Προοδευτική μείωση με στόχο τη διακοπή συστήνεται όταν ο ασθενής είναι σε βιοχημική ύφεση για τουλάχιστον 24 μήνες και μετά από προσεκτική εκτίμηση τυχόν κινδύνων νέας υποτροπής. Σε περιπτώσεις αστοχίας της θεραπείας ή δυσανεξίας στην αζαθειοπρίνη, το μυκοφαινολικό οξύ (2gr/ημερησίως από του στόματος) αποτελεί τον πιο υποσχόμενο εναλλακτικό παράγοντα. Ασθενείς με κίρρωση λόγω ΑΗ πρέπει να υποβάλλονται ανά 6μηνο σε υπερηχογράφημα για την έγκαιρη διάγνωση του ηπατοκυτταρικού καρκίνου. Οι ασθενείς με οξεία ηπατική ανεπάρκεια, μη αντιρροπούμενη ηπατική νόσο με MELD >15 και/ή ηπατοκυτταρικό καρκίνο πρέπει να εκτιμώνται για πιθανή μεταμόσχευση ήπατος. Στο 1/3 περίπου των ασθενών που θα μεταμοσχευτούν λόγω ΑΗ, η νόσος θα υποτροπιάσει. Συνδυασμός κορτικοειδών και αζαθειοπρίνης ή αυξημένες δόσεις κορτικοειδών αποτελούν τη θεραπεία για υποτροπή ΑΗ μετά τη μεταμόσχευση, ενώ θα πρέπει να χρησιμοποιείται και η βέλτιση δόση αναστολέα καλσινευρίνης (προτιμητέο τo τακρόλιμους). 16

17 Βιβλιογραφία 1. Muratori L, Muratori P, Granito A, Pappas G, Cassani F, Lenzi M. Current topics in autoimmune hepatitis. Dig Liver Dis. 2010;42: Gleeson D, Heneghan MA. British Society of Gastroenterology (BSG) guidelines for management of autoimmune hepatitis. Gut 2011;60: Strassburg S, Manns M. Therapy of autoimmune hepatitis. Best Practice & Research Clinical Gastroenterology 2011; 25: Lohse Α, Mieli-Vergani G. Autoimmune hepatitis. Journal of Hepatology 2011; 55: Manns MP, Czaja AJ, Gorham JD, Krawitt EL, Mieli-Vergani G, Vergani D, Vierling JM Diagnosis and management of autoimmune hepatitis. Hepatology. 2010;51: Zachou K, Gatselis N, Papadamou G, Rigopoulou EI, Dalekos GN. Mycophenolate for the treatment of autoimmune hepatitis: prospective assessment of its efficacy and safety for induction and maintenance of remission in a large cohort of treatment-naïve patients. J Hepatol. 2011;55: Feld JJ, Dinh H, Arenovich T, et al. Autoimmune hepatitis: effect of symptoms and cirrhosis on natural history and outcome. Hepatology 2005;42: Hennes EM, Zeniya M, Czaja AJ, et al. Simplified criteria for the diagnosis of autoimmune hepatitis. Hepatology 2008;48: Krawitt EL. Autoimmune hepatitis. N Engl J Med 2006;354: Gregorio GV, Portmann B, Karani J, et al. Autoimmune hepatitis/sclerosing cholangitis overlap syndrome in childhood: a 16-year prospective study. Hepatology 2001;33: Al Chalabi, Portmann BC, Bernal W, et al. Autoimmune hepatitis overlap syndrome : an evaluation of treatment response, long-term outcome and survival. Aliment Pharmacol Ther 2008;28:

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΑΝΟΣΗ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Συντονιστής: Σπήλιος Μανωλακόπουλος Ευάγγελος Χολόγγιτας και Δημήτριος Σαμωνάκης

ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΑΝΟΣΗ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Συντονιστής: Σπήλιος Μανωλακόπουλος Ευάγγελος Χολόγγιτας και Δημήτριος Σαμωνάκης ΟΔΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΥΤΟΑΝΟΣΗ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Συντονιστής: Σπήλιος Μανωλακόπουλος Ευάγγελος Χολόγγιτας και Δημήτριος Σαμωνάκης Αθήνα, 2013 1 Πρόλογος Η αυτοάνοση ηπατίτιδα (ΑΗ) αποτελεί μια άγνωστης αιτιολογίας

Διαβάστε περισσότερα

AΥΤΟΑΝΟΣΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΗΠΑΤΟΣ

AΥΤΟΑΝΟΣΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΗΠΑΤΟΣ AΥΤΟΑΝΟΣΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΗΠΑΤΟΣ Ερωτήσεις (μπορεί να υπάρχουν περισσότερες από μια σωστές απαντήσεις) 1) Επιλέξτε τα σωστά: Α. H αυτοάνοση ηπατίτιδα (ΑΗ) χαρακτηρίζεται από κοκκιωματώδης λεμφοκυτταρική χολαγγειίτιδα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΕΠΙΚΑΛΥΨΗΣ. Καλλιόπη Ζάχου. 12 Ο Πανελλήνιο Ηπατολογικό Συνέδριο. Παθολόγος Παθολογική Κλινική & Ερευνητικό Εργαστήριο Παν/μίου Θεσσαλίας

ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΕΠΙΚΑΛΥΨΗΣ. Καλλιόπη Ζάχου. 12 Ο Πανελλήνιο Ηπατολογικό Συνέδριο. Παθολόγος Παθολογική Κλινική & Ερευνητικό Εργαστήριο Παν/μίου Θεσσαλίας ΣΥΝΔΡΟΜΑ ΕΠΙΚΑΛΥΨΗΣ Καλλιόπη Ζάχου Παθολόγος Παθολογική Κλινική & Ερευνητικό Εργαστήριο Παν/μίου Θεσσαλίας 12 Ο Πανελλήνιο Ηπατολογικό Συνέδριο Χανιά 12-15 Μαΐου 2011 ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΙΑ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ/ΝΕΦΡΟΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΩΛΕΙΑ ΝΕΦΡΙΚΩΝ ΜΟΣΧΕΥΜΑΤΩΝ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Εισαγωγή Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν

Διαβάστε περισσότερα

Με ποια συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνεται η κοιλιοκάκη;

Με ποια συμπτώματα μπορεί να εκδηλώνεται η κοιλιοκάκη; ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ Σαββίδου Αβρόρα Η κοιλιοκάκη είναι η δυσανεξία (κάτι που ο οργανισμός δεν ανέχεται) στη γλουτένη, πρωτεΐνη που υπάρχει στο σιτάρι, το κριθάρι, τη βρώμη και τη σίκαλη. Η αντίδραση του οργανισμού

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Ζάχου Καλλιόπη Παθολόγος

Ζάχου Καλλιόπη Παθολόγος Ζάχου Καλλιόπη Παθολόγος Παθολογική Κλινική και Ομώνυμο Ερευνητικό Εργαστήριο Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ΙΑΤΡΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ Δεν έχω τίποτε να δηλώσω όσον αφορά στη σύγκρουση συμφερόντων

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ

ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΑ ΣΧΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗ ΝΕΦΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Σ. ΓΟΥΜΕΝΟΣ Γενικά Η πρόληψη των επεισοδίων οξείας απόρριψης και η μακροχρόνια διατήρηση του νεφρικού μοσχεύματος αποτελούν τους στόχους της

Διαβάστε περισσότερα

Ι. Βλαχογιαννάκος, Γ. Β. Παπαθεοδωρίδης, Γ.Ν. Νταλέκος, Α. Αλεξοπούλου, Χ. Τριάντος, Ε. Χολόγκιτας, Ι. Κοσκίνας

Ι. Βλαχογιαννάκος, Γ. Β. Παπαθεοδωρίδης, Γ.Ν. Νταλέκος, Α. Αλεξοπούλου, Χ. Τριάντος, Ε. Χολόγκιτας, Ι. Κοσκίνας ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ ΗΠΑΤΟΣ (ΕΕΜΗ) ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΙΟΥ ΤΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ Β ΚΑΤΑ ΤΗ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΝΟΣΟΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ Ι. Βλαχογιαννάκος,

Διαβάστε περισσότερα

IgG4 χολαγγειίτιδα μια νέα κλινική οντότητα. Πολυξένη Ι. Αγοραστού

IgG4 χολαγγειίτιδα μια νέα κλινική οντότητα. Πολυξένη Ι. Αγοραστού IgG4 χολαγγειίτιδα μια νέα κλινική οντότητα Πολυξένη Ι. Αγοραστού ΙgG4 χολαγγειίτιδα (IAC) Η συνδυαζόμενη με ΙgG4 χολαγγειίτιδα (ΙΑC) είναι ένας όρος που προτάθηκε το 2007 από τους Bjornsson και συν. για

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Α. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ (ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ): ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ: Κατάγματα χαμηλής βίας

Διαβάστε περισσότερα

Κανένα για αυτήν την παρουσίαση. Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini,

Κανένα για αυτήν την παρουσίαση. Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini, Κανένα για αυτήν την παρουσίαση Εκπαιδευτικές-ερευνητικές-συμβουλευτικές επιχορηγήσεις την τελευταία διετία: Abbvie,Novartis, MSD, Angelini, 2 Κυκλοσπορίνη-θεραπευτικές ενδείξεις 3 Θεραπεία σοβαρών μορφών

Διαβάστε περισσότερα

-Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται από το θυρεοειδή αδένα -Ανοσοκατασταλτική δράση με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής

-Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται από το θυρεοειδή αδένα -Ανοσοκατασταλτική δράση με αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής Άννα Ναξάκη Επιμελήτρια Α Γ Παθολογική Κλινική ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΘΕΙΟΥΡΙΑΣ(ΠΡΟΠΥΛΟ ΚΑΙ ΜΕΘΥΛΟΘΕΙΟΥΡΑΚΙΛΗ) ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΙΜΙΔΑΖΟΛΗΣ(ΚΑΡΒΙΜΑΖΟΛΗ ΚΑΙ ΘΕΙΑΜΑΖΟΛΗ) -Αναστολή της οργανικής σύνδεσης του ιωδίου που προσλαμβάνεται

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα IV Επιστημονικά πορίσματα 1 Επιστημονικά πορίσματα Στις 7 Ιουνίου 2017, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πληροφορήθηκε για το θανατηφόρο κρούσμα κεραυνοβόλου ηπατικής ανεπάρκειας σε ασθενή που λάμβανε δακλιζουμάμπη

Διαβάστε περισσότερα

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας.

Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Φλεγμονωδης πολυσυστηματικη αυτόάνοση νοσος που αφορα συχνοτερα νεες γυναικες αναπαραγωγικης ηλικιας. Ηλίας Κουρής - Ρευματολόγος Η κλινική εικόνα της πάθησης περιλαμβάνει την παρουσια γενικων συμπτωματων

Διαβάστε περισσότερα

ΗΠΑΤΙΤΙ Α C. Ερωτήσεις-Απαντήσεις (μπορεί να υπάρχουν περισσότερες από μια σωστές απαντήσεις, οι σωστές απαντήσεις είναι με bold)

ΗΠΑΤΙΤΙ Α C. Ερωτήσεις-Απαντήσεις (μπορεί να υπάρχουν περισσότερες από μια σωστές απαντήσεις, οι σωστές απαντήσεις είναι με bold) ΗΠΑΤΙΤΙ Α C Ερωτήσεις-Απαντήσεις (μπορεί να υπάρχουν περισσότερες από μια σωστές απαντήσεις, οι σωστές απαντήσεις είναι με bold) 1) Τι είναι λάθος σχετικά με την επιδημιολογία της HCV λοίμωξης: Α. Η μέση

Διαβάστε περισσότερα

Μεταμόσχευση Νεφρού σε ασθενείς με πρωτοπαθή νόσο Ιδιοπαθή Μεμβρανώδη Νεφροπάθεια: Συχνότητα Υποτροπής και Θεραπεία με Rituximab

Μεταμόσχευση Νεφρού σε ασθενείς με πρωτοπαθή νόσο Ιδιοπαθή Μεμβρανώδη Νεφροπάθεια: Συχνότητα Υποτροπής και Θεραπεία με Rituximab Μεταμόσχευση Νεφρού σε ασθενείς με πρωτοπαθή νόσο Ιδιοπαθή Μεμβρανώδη Νεφροπάθεια: Συχνότητα Υποτροπής και Θεραπεία με Rituximab Σ. Λιονάκη, Σ. Ακριτίδου, Α. Μαυρουδή, Γ. Λιάπης, Α. Ινιωτάκη, Γ. Ζαββός,

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΒΙΟΨΙΑ ΗΠΑΤΟΣ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΒΙΟΨΙΑ ΗΠΑΤΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΣΤΟΥΣ ΗΠΑΤΟΛΟΓΟΥΣ, ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ ΤΗ ΒΙΟΨΙΑ ΗΠΑΤΟΣ Πρόδρομος Χυτίρογλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής Τμήματος Ιατρικής Α.Π.Θ. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΒΙΟΨΙΑΣ ΗΠΑΤΟΣ Χρόνια

Διαβάστε περισσότερα

Συμμετοχή του ήπατος στην φλεγμονή και αυτοανοσία

Συμμετοχή του ήπατος στην φλεγμονή και αυτοανοσία Συμμετοχή του ήπατος στην φλεγμονή και αυτοανοσία Πορταριά 20-10-2012 Λουκία Α. Κουτσογεωργοπούλου Ρευματολόγος Επιμελήτρια Β Κλινική Παθολογικής Φυσιολογίας Ήπαρ και αυτοανοσία Σημαντικό όργανο του ΔΕΣ

Διαβάστε περισσότερα

IOΓΕΝΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΣ Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ

IOΓΕΝΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΣ Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ IOΓΕΝΗΣ ΗΠΑΤΙΤΙΣ Βαλεντίνη Τζιούφα-Ασημακοπούλου Εργαστήριο Γενικής Παθολογίας και Παθολογικής Ανατομικής ΑΠΘ Μάρτιος 2015 Οξεία ιογενής ηπατίτιδα Αίτια Ιός της ηπατίτιδας Α (Hepatitis A Virus-HAV) Iός

Διαβάστε περισσότερα

Μήπως έχω Σκληρόδερµα;

Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Μήπως έχω Σκληρόδερµα; Για να πληροφορηθώ µýëïò ôçò Σπάνιος ναι... Μόνος όχι Η Πανελλήνια Ένωση Σπανίων Παθήσεων (Π.Ε.Σ.ΠΑ) είναι ο μόνος φορέας, μη κερδοσκοπικό σωματείο, συλλόγων ασθενών σπανίων παθήσεων

Διαβάστε περισσότερα

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών

Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Από: Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών Οι ρευματικές παθήσεις είναι συχνές στην αναπαραγωγική ηλικία των γυναικών. Στην πρόσφατη πανελλήνια επιδημιολογική έρευνα για τις ρευματικές παθήσεις στο γενικό

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ANCA(+) ΑΓΓΕΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ RITUXIMAB

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ANCA(+) ΑΓΓΕΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ RITUXIMAB ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΕΚΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ANCA(+) ΑΓΓΕΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΗ ΝΕΦΡΙΚΗ ΠΡΟΣΒΟΛΗ: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΜΕ RITUXIMAB Σ. Μαρινάκη, Χ. Σκαλιώτη, Ε. Κάψια, Ε. Ξαγάς, Ε. Καλαϊτζάκης, Κ. Βαλλιάνου, Ι.Ν. Μπολέτης

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΗΠΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟ

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΗΠΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΗΠΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟ Ερωτήσεις (μπορεί να υπάρχουν περισσότερες από μια σωστές απαντήσεις, οι σωστές απαντήσεις είναι με bold) 1) Από τη εξαρτάται ανάπτυξη της αλκοολικής νόσου

Διαβάστε περισσότερα

Ασθενής με ΙΦΝΕ και ταυτόχρονη ηπατοπάθεια: Παρουσίαση περίπτωσης

Ασθενής με ΙΦΝΕ και ταυτόχρονη ηπατοπάθεια: Παρουσίαση περίπτωσης Ασθενής με ΙΦΝΕ και ταυτόχρονη ηπατοπάθεια: Παρουσίαση περίπτωσης Ιωάννης Γ Γουλής Αναπληρωτής Καθηγητής Γαστρεντερολογίας ΑΠΘ 15 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ιδιοπαθών Φλεγμονωδών Νοσημάτων του Εντέρου Ιωάννινα,

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπευτικές Παρεμβάσεις στην Πολλαπλή Σκλήρυνση

Θεραπευτικές Παρεμβάσεις στην Πολλαπλή Σκλήρυνση 1 Θεραπευτικές Παρεμβάσεις στην Πολλαπλή Σκλήρυνση Τα θεραπευτικά σχήματα τα οποία περιγράφονται παρακάτω είναι βασισμένα σε κλινικές μελέτες Φάσης ΙΙΙ και στις εγκρίσεις θεραπειών από τους Οργανισμό Φαρμάκων

Διαβάστε περισσότερα

Ηπατίτιδα C και Σακχαρώδης διαβήτης. Όλγα Ι. Γιουλεμέ Γαστρεντερολόγος, Λέκτορας Α.Π.Θ. Α Προπ. Παθολογική Κλινική ΑΧΕΠΑ

Ηπατίτιδα C και Σακχαρώδης διαβήτης. Όλγα Ι. Γιουλεμέ Γαστρεντερολόγος, Λέκτορας Α.Π.Θ. Α Προπ. Παθολογική Κλινική ΑΧΕΠΑ Ηπατίτιδα C και Σακχαρώδης διαβήτης Όλγα Ι. Γιουλεμέ Γαστρεντερολόγος, Λέκτορας Α.Π.Θ. Α Προπ. Παθολογική Κλινική ΑΧΕΠΑ HCV σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας σε παγκόσμιο επίπεδο 170 εκατομμύρια (2-3% παγκ.

Διαβάστε περισσότερα

Chronic Kidney Disease. Ιωάννης Γ. Γριβέας,MD,PhD

Chronic Kidney Disease. Ιωάννης Γ. Γριβέας,MD,PhD Chronic Kidney Disease Ιωάννης Γ. Γριβέας,MD,PhD Η Χρόνια Νεφρική Νόσος (ΧΝΝ) επηρεάζει το 10-16% του πληθυσμού παγκοσμίως, έχει κακή πρόγνωση ιδιαίτερα σε ασθενείς

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ 2014

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 30 ΜΑΪΟΥ 2014 09.00 11.00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Θεραπευτικά διλήμματα στην Ηπατολογία Συντονιστές: Ε. Ακριβιάδης Μ. Ραπτοπούλου Παρακολούθηση παρέμβαση στη NAFLD/ NASH: σε ποιούς, πότε και με τι; Ε. Τσόχατζης Η χορήγηση

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑ ΑΝΤΙ-SLA/LP ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΔΕ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΝ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΟΒΑΡΟΤΕΡΗ ΜΟΡΦΗ ΑΥΤΟΑΝΟΣΟΥ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ, ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ή ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΠΡΟΓΝΩΣΗ

ΤΑ ΑΝΤΙ-SLA/LP ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΔΕ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΝ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΟΒΑΡΟΤΕΡΗ ΜΟΡΦΗ ΑΥΤΟΑΝΟΣΟΥ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ, ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ή ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΤΑ ΑΝΤΙ-SLA/LP ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ ΔΕ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΝ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΣΟΒΑΡΟΤΕΡΗ ΜΟΡΦΗ ΑΥΤΟΑΝΟΣΟΥ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ, ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Ή ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ ΠΡΟΓΝΩΣΗ Καλλιόπη Ζάχου 1, Christina Weiler-Normann 2, Luigi

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα ΙΙΙ. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος και τα Φύλλα Οδηγιών Χρήσης

Παράρτημα ΙΙΙ. Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος και τα Φύλλα Οδηγιών Χρήσης Παράρτημα ΙΙΙ Τροποποιήσεις στις σχετικές παραγράφους της Περίληψης των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος και τα Φύλλα Οδηγιών Χρήσης Σημείωση : Οι τροποποιήσεις στην Περίληψη των Χαρακτηριστικών του Προϊόντος

Διαβάστε περισσότερα

Πρόταση: καινούργιος ευρωπαϊκός ορισμός κρούσματος για ηπατίτιδα Β

Πρόταση: καινούργιος ευρωπαϊκός ορισμός κρούσματος για ηπατίτιδα Β ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ & ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ (ΚΕ.ΕΛ.Π.ΝΟ.) ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ Αλλαγή του ορισμού κρούσματος της Ηπατίτιδας Β και C Δήλωση των περιστατικών χρόνιας ηπατίτιδας Το ECDC προτείνει

Διαβάστε περισσότερα

«Πρόληψη υποτροπών και επιπλοκών της κοιλιοκάκης» 12 η Εκπαιδευτική Διημερίδα της ΕΠΕΓΕ Αθήνα 2014

«Πρόληψη υποτροπών και επιπλοκών της κοιλιοκάκης» 12 η Εκπαιδευτική Διημερίδα της ΕΠΕΓΕ Αθήνα 2014 «Πρόληψη υποτροπών και επιπλοκών της κοιλιοκάκης» 12 η Εκπαιδευτική Διημερίδα της ΕΠΕΓΕ Αθήνα 2014 Κοιλιοκάκη Ι Η κοιλιοκάκη είναι ανοσολογική πάθηση, που προκαλεί κυρίως βλάβες στο λεπτό έντερο αλλά και

Διαβάστε περισσότερα

Αρχική εμπειρία από την χορήγηση anakinra σε δέκα ενήλικες ασθενείς με ανθεκτική ιδιοπαθή υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα

Αρχική εμπειρία από την χορήγηση anakinra σε δέκα ενήλικες ασθενείς με ανθεκτική ιδιοπαθή υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα Αρχική εμπειρία από την χορήγηση anakinra σε δέκα ενήλικες ασθενείς με ανθεκτική ιδιοπαθή υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα Γ. Λάζαρος, Π. Βασιλείου, Κ. Αντωνάτου, Χ. Κουτσιανάς, Γ. Γεωργιόπουλος, Δ. Βασιλόπουλος,

Διαβάστε περισσότερα

ΗΠΑΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ (ΗΚΚ)

ΗΠΑΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ (ΗΚΚ) ΗΠΑΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ (ΗΚΚ) Ερωτήσεις (Μπορεί να υπάρχουν περισσότερες από μια σωστές απαντήσεις, οι σωστές απαντήσεις είναι με bold) 1) Τι ισχύει για τον ΗΚΚ: Α. Μπορεί να αναπτυχθεί μόνο επί κιρρωτικού

Διαβάστε περισσότερα

ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες

ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΗ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Π.Ε ΙΦΝΕ (ΕΚ, ν.crohn, απροσδιόριστη) Συνήθεις λοιμώδεις, παρατεταμένες συστηματικές, αφροδισιακές-παρασιτικές, ιογενείς λοιμώξεις Φάρμακα και τοξίνες (ΜΣΑΦ κ.ά) Ισχαιμική Μετακτινική

Διαβάστε περισσότερα

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ

ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΤΡΕΧΟΥΣΕΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΓΡΙΠΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ ΙΟ Α/Η1Ν1 ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΕΠΑΦΩΝ ΤΟΥΣ Ιούλιος 2009 Το παρόν έγγραφο

Διαβάστε περισσότερα

13-14/10/2017 ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΘΕΜΑ ΟΜΙΛΗΤΗΣ

13-14/10/2017 ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΘΕΜΑ ΟΜΙΛΗΤΗΣ 1 ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΗΠΑΤΟΛΟΓΙΑΣ 13-14/10/2017 17.00-18.00 Ανατομία-αγγείωση του ήπατος, αναγέννηση ήπατος Ν. Αρκαδόπουλος 18.00-19.00 Φυσιολογία ηπατικής λειτουργίας-χολικής έκκρισης Σπ. Ντουράκης 19.15-20.30

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος

Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος Γράφει: Μιλτιάδης Μαρκάτος, Πνευμονολόγος Πάνω από ένα αιώνα πριν, ο J. Hutchinson, ένας χειρουργός-δερματολόγος, αναγνώρισε την πρώτη περίπτωση σαρκοείδωσης, στο Λονδίνο. Στα χρόνια πριν και μετά την

Διαβάστε περισσότερα

Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΗ-ΑΛΚΟΟΛΙΚΗΣ ΣΤΕΑΤΟΗΠΑΤΙΤΙ ΑΣ

Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΗ-ΑΛΚΟΟΛΙΚΗΣ ΣΤΕΑΤΟΗΠΑΤΙΤΙ ΑΣ Η ΚΛΙΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΜΗ-ΑΛΚΟΟΛΙΚΗΣ ΣΤΕΑΤΟΗΠΑΤΙΤΙ ΑΣ Ερωτήσεις-Απαντήσεις (μπορεί να υπάρχουν περισσότερες από μια σωστές απαντήσεις, οι σωστές απαντήσεις είναι με bold) 1) Επιλέξτε τα σωστά: Α. Η Μη Αλκοολική

Διαβάστε περισσότερα

Αυτοάνοση ηπατίτιδα ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΑΣΘΕΝΩΝ. Παθολογική Κλινική & Ομώνυμο Ερευνητικό Εργαστήριο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας

Αυτοάνοση ηπατίτιδα ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΑΣΘΕΝΩΝ. Παθολογική Κλινική & Ομώνυμο Ερευνητικό Εργαστήριο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας Αυτοάνοση ηπατίτιδα ΦΥΛΛΑΔΙΟ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΑΣΘΕΝΩΝ Παθολογική Κλινική & Ομώνυμο Ερευνητικό Εργαστήριο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Λάρισας Ινστιτούτο Εσωτερικής Παθολογίας και Ηπατολογίας ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Παθολογική

Διαβάστε περισσότερα

ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΑΥΤΟΑΝΟΣΗ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ

ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΑΥΤΟΑΝΟΣΗ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ ΒΑΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΑΥΤΟΑΝΟΣΗ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ Επιμέλεια Επεξεργασία: Ν.Κ. Γατσέλης, Κ. Ζάχου, Γ.Ν. Νταλέκος Ανάπτυξη εφαρμογής: www.digi-med.gr 1 of 20 Πίνακας Περιεχομένων ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ... 3 1. Συμμετέχοντες:...

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ/ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ C ΣΤΗ ΧΝΝ

ΟΔΗΓΙΕΣ/ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑ C ΣΤΗ ΧΝΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΑΙΑΝΔΡΟΥ 15 11528 ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: 2107298586 FAX: 2107237705 E-mail: nefreter@otenet.gr HELLENIC SOCIETY OF NEPHROLOGY 15 MEANDROU STR. ATHENS, 11528 GREECE TEL.: (+3021) 07298586

Διαβάστε περισσότερα

Αθήνα, 23-24/10/2015 ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΘΕΜΑ ΟΜΙΛΗΤΗΣ

Αθήνα, 23-24/10/2015 ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΘΕΜΑ ΟΜΙΛΗΤΗΣ 1 ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΗΠΑΤΟΛΟΓΙΑΣ Αθήνα, 23-24/10/2015 17.00-17.30 Ανατομία-αγγείωση του ήπατος, αναγέννηση ήπατος Ν. Αρκαδόπουλος 17.30-18.15 Φυσιολογία ηπατικής λειτουργίας-χολικής έκκρισης Σπ. Ντουράκης

Διαβάστε περισσότερα

13-14 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017 ΑΘΗΝΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΘΕΜΑ ΟΜΙΛΗΤΗΣ

13-14 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017 ΑΘΗΝΑ ΗΜΕΡΑ ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ ΘΕΜΑ ΟΜΙΛΗΤΗΣ 1 ο ΜΑΘΗΜΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΗΠΑΤΟΛΟΓΙΑΣ 13-14 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2017 17.00-17.30 Ανατομία-αγγείωση του ήπατος, αναγέννηση ήπατος Ν. Αρκαδόπουλος 17.30-18.15 Φυσιολογία ηπατικής λειτουργίας-χολικής έκκρισης Σπ. Ντουράκης

Διαβάστε περισσότερα

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΓΕ 2012-2013 ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΗΠΑΤΟΣ-ΧΟΛΗΦΟΡΩΝ-ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΓΕ 2012-2013 ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΗΠΑΤΟΣ-ΧΟΛΗΦΟΡΩΝ-ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΓΕ 2012-2013 ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΗΠΑΤΟΣ-ΧΟΛΗΦΟΡΩΝ-ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ ημερομηνία θέμα εκπαιδευτές 20 Νοεμβρίου Οξεία και χρόνια ηπατίτιδα

Διαβάστε περισσότερα

Σύνοψη της προσέγγισης ασθενούς με πανκυτταροπενία. Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Πατρών Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία Αργύρης Συμεωνίδης

Σύνοψη της προσέγγισης ασθενούς με πανκυτταροπενία. Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Πατρών Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία Αργύρης Συμεωνίδης Σύνοψη της προσέγγισης ασθενούς με πανκυτταροπενία Ιατρικό Τμήμα Πανεπιστημίου Πατρών Απαρτιωμένη διδασκαλία στην Αιματολογία Αργύρης Συμεωνίδης Αρχική κλινική προσέγγιση Συμπτωματικός ή μη συμπτωματικός

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα IV Επιστημονικά πορίσματα 60 Επιστημονικά πορίσματα Στις 7 Ιουνίου 2017 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πληροφορήθηκε για θανατηφόρο κρούσμα κεραυνοβόλου ηπατικής ανεπάρκειας σε ασθενή ο οποίος λάμβανε

Διαβάστε περισσότερα

Πού οφείλεται η νόσος και ποιοι παράγοντες την πυροδοτούν:

Πού οφείλεται η νόσος και ποιοι παράγοντες την πυροδοτούν: 1 Τι είναι η Κίρρωση του Ήπατος: Η κίρρωση του ήπατος είναι μία χρόνια πάθηση του ήπατος κατά την οποία παρατηρείται καταστροφή του ιστού του ήπατος και αλλαγή της αρχιτεκτονικής του, γεγονός που οδηγεί

Διαβάστε περισσότερα

Διαρροϊκό σύνδρομο στον ασθενή που λαμβάνει ανοσοθεραπεία. Πώς το χειρίζομαι;

Διαρροϊκό σύνδρομο στον ασθενή που λαμβάνει ανοσοθεραπεία. Πώς το χειρίζομαι; Διαρροϊκό σύνδρομο στον ασθενή που λαμβάνει ανοσοθεραπεία. Πώς το χειρίζομαι; Σπύρος Σιακαβέλλας Γαστρεντερολόγος Πανεπιστημιακή Γαστρεντερολογική Κλινική, Λαϊκό Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών Μία γυναίκα 42

Διαβάστε περισσότερα

Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Ήπατος (ΕΕΜΗ) για τη Διάγνωση και Αντιμετώπιση της Αυτοανόσου Ηπατίτιδας

Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Ήπατος (ΕΕΜΗ) για τη Διάγνωση και Αντιμετώπιση της Αυτοανόσου Ηπατίτιδας Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ελληνικής Εταιρείας Μελέτης Ήπατος (ΕΕΜΗ) για τη Διάγνωση και Αντιμετώπιση της Αυτοανόσου Ηπατίτιδας Γ.Ν. Νταλέκος, Κ. Ζάχου, Ν.Κ. Γατσέλης, Γ.Κ. Κουκούλης, Ι. Κοσκίνας Ελληνική

Διαβάστε περισσότερα

είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα

είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα Χ.Μ. Μουτσόπουλος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών ο ανοσολογικό (αμυντικό) σύστημα έχει σκοπό την προστασία του οργανισμού από ξένους εισβολείς, όπως είναι τα

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της βιοψίας στην εκτίμηση της ηπατικής αρχιτεκτονικής. Η παθολογοανατομική βάση της πυλαίας υπερτάσεως.

Ο ρόλος της βιοψίας στην εκτίμηση της ηπατικής αρχιτεκτονικής. Η παθολογοανατομική βάση της πυλαίας υπερτάσεως. Νοσήματα του ήπατος: Υπενθύμιση στοιχείων ιστολογίας, απαραίτητων για την κατανόηση ηπατικής ιστοπαθολογίας. Η έννοια της κιρρωτικής εξεργασίας. Η μορφολογία της κιρρώσεως. Ο ρόλος της βιοψίας στην εκτίμηση

Διαβάστε περισσότερα

Dyslipidemia: Updated Guidelines Διαχείριση δυσλιπιδαιμιών

Dyslipidemia: Updated Guidelines Διαχείριση δυσλιπιδαιμιών Dyslipidemia: Updated Guidelines Διαχείριση δυσλιπιδαιμιών Σπύρου Αλκέτα Θεοδώρα, Νοσηλεύτρια ΠΕ, Msc, Καρδιολογική Μονάδα Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο Οι κατευθυντήριες οδηγίες συνοψίζουν και αξιολογούν

Διαβάστε περισσότερα

Α. ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΓΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ

Α. ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΓΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗ ΡΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2013 2014 Α. ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ ΓΙΑ ΝΟΣΗΛΕΥΟΜΕΝΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ Χρόνος: Δευτέρα έως

Διαβάστε περισσότερα

Ιογενείς Ηπατίτιδες Ηπατίτιδα Β. Συχνές Ερωτήσεις

Ιογενείς Ηπατίτιδες Ηπατίτιδα Β. Συχνές Ερωτήσεις Ιογενείς Ηπατίτιδες Ηπατίτιδα Β Συχνές Ερωτήσεις Tι είναι ηπατίτιδα; Το ήπαρ (συκώτι) είναι ένα ζωτικό όργανο που βρίσκεται στο δεξιό άνω τμήμα της κοιλιακής χώρας. Έχει πολλές λειτουργίες και διαδραματίζει

Διαβάστε περισσότερα

Β Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοσκομείο «Ιπποκράτειο» 3

Β Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών, Νοσοσκομείο «Ιπποκράτειο» 3 Αποτελεσματικότητα και έκβαση προφυλακτικής αντιιικής αγωγής σε HBsAg αρνητικούς/anti-hbc θετικούς ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία: μελέτη καθημερινής πρακτικής Παπαδόπουλος Ν 1, Deutsch M 2, Μανωλακόπουλος

Διαβάστε περισσότερα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα

Παράρτημα IV. Επιστημονικά πορίσματα Παράρτημα IV Επιστημονικά πορίσματα 1 Επιστημονικά πορίσματα Από τη στιγμή χορήγησης της άδειας κυκλοφορίας του Esmya έχουν αναφερθεί τέσσερις περιπτώσεις σοβαρής ηπατικής βλάβης που οδήγησαν σε μεταμόσχευση

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Αλέξανδρος Γαρύφαλλος, Καθηγητής Παθολογίας - Κλινικής Ανοσολογίας στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Γράφει: Αλέξανδρος Γαρύφαλλος, Καθηγητής Παθολογίας - Κλινικής Ανοσολογίας στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Γράφει: Αλέξανδρος Γαρύφαλλος, Καθηγητής Παθολογίας - Κλινικής Ανοσολογίας στην Ιατρική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Το ανοσολογικό σύστημα έχει ζωτική σημασία για την επιβίωσή μας,

Διαβάστε περισσότερα

Ρευματικός Πυρετός και Μεταστρεπτοκοκκική Αντιδραστική Αρθρίτιδα

Ρευματικός Πυρετός και Μεταστρεπτοκοκκική Αντιδραστική Αρθρίτιδα www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Ρευματικός Πυρετός και Μεταστρεπτοκοκκική Αντιδραστική Αρθρίτιδα Έκδοση από 2016 2. Διάγνωση και θεραπεία 2.1 Πώς μπαίνει η διάγνωση; Τα κλινικά ευρήματα και

Διαβάστε περισσότερα

Ε.Κασιμάτης 1, Α.Φυλάκτου 2, Μ.Σχοινά 1, Θ.Καραμπατάκης 2, Χ.Δημητριάδης 1, Α.Αναστασίου 2, Μ.Παπαχρήστου 2, Α.Μπούκλα 2, Α.

Ε.Κασιμάτης 1, Α.Φυλάκτου 2, Μ.Σχοινά 1, Θ.Καραμπατάκης 2, Χ.Δημητριάδης 1, Α.Αναστασίου 2, Μ.Παπαχρήστου 2, Α.Μπούκλα 2, Α. Ε.Κασιμάτης 1, Α.Φυλάκτου 2, Μ.Σχοινά 1, Θ.Καραμπατάκης 2, Χ.Δημητριάδης 1, Α.Αναστασίου 2, Μ.Παπαχρήστου 2, Α.Μπούκλα 2, Α.Παπαγιάννη 1 1.Νεφρολογική Κλινική ΑΠΘ, ΓΝΘ"Ιπποκράτειο" 2.Εθνικό Περιφερειακό

Διαβάστε περισσότερα

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΓΡΙΠΗ 2010-2011 ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟ Ο ΓΡΙΠΗΣ 2010-2011 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΧΡΗΣΗΣ ΑΝΤΙ-ΙΙΚΩΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΓΡΙΠΗΣ 15 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2011 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ Κατά την περίοδο

Διαβάστε περισσότερα

Ιωάννα Χρανιώτη 1, Νικόλαος Κατζηλάκης 2, Δημήτριος Σαμωνάκης 2, Γρηγόριος Χλουβεράκης 1, Ιωάννης Μουζάς 1, 2, Ευτυχία Στειακάκη 1, 2

Ιωάννα Χρανιώτη 1, Νικόλαος Κατζηλάκης 2, Δημήτριος Σαμωνάκης 2, Γρηγόριος Χλουβεράκης 1, Ιωάννης Μουζάς 1, 2, Ευτυχία Στειακάκη 1, 2 Μη αλκοολική λιπώδης διήθηση ήπατος σε παιδιά, εφήβους και νεαρούς ενήλικες μετά από θεραπεία για οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία και λέμφωμα της παιδικής ηλικίας Ιωάννα Χρανιώτη 1, Νικόλαος Κατζηλάκης 2,

Διαβάστε περισσότερα

Συνδρομο Περιοδικου Πυρετου Με Τραχηλικη Λεμφαδενιτιδα, Φαρυγγοαμυγδαλιτιδα Και Αφθωδη Στοματιτιδα (PFAPA)

Συνδρομο Περιοδικου Πυρετου Με Τραχηλικη Λεμφαδενιτιδα, Φαρυγγοαμυγδαλιτιδα Και Αφθωδη Στοματιτιδα (PFAPA) www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Συνδρομο Περιοδικου Πυρετου Με Τραχηλικη Λεμφαδενιτιδα, Φαρυγγοαμυγδαλιτιδα Και Αφθωδη Στοματιτιδα (PFAPA) Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ PFAPA 1.1 Τι είναι;

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ Φαρμακολογία ΙI Κυτταροτοξικά Διδάσκοντες: Μ. Μαρσέλος, Μ. Κωνσταντή, Π. Παππάς, Κ. Αντωνίου Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες

Διαβάστε περισσότερα

Η μετάβαση από τη βιοχημικά πρώιμη στην προχωρημένη Πρωτοπαθή Χολική Χολαγγειίτιδα: Προγνωστικοί παράγοντες & επιπτώσεις στην πορεία της νόσου

Η μετάβαση από τη βιοχημικά πρώιμη στην προχωρημένη Πρωτοπαθή Χολική Χολαγγειίτιδα: Προγνωστικοί παράγοντες & επιπτώσεις στην πορεία της νόσου Η μετάβαση από τη βιοχημικά πρώιμη στην προχωρημένη Πρωτοπαθή Χολική Χολαγγειίτιδα: Προγνωστικοί παράγοντες & επιπτώσεις στην πορεία της νόσου Ν.Κ. Γατσέλης, J.C. Goet, Κ. Ζάχου, W.J. Lammers, H.L.A. Janssen,

Διαβάστε περισσότερα

Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα

Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Γνωριμία με τα αυτοάνοσα ρευματικά νοσήματα Αντώνης Φανουριάκης Μονάδα Ρευματολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας Δ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» Αθήνα, 01/02/2016

Διαβάστε περισσότερα

Παράγοντες κινδύνου για de novo ευαισθητοποίηση και ανάπτυξη DSA σε ασθενείς με μακροχρόνια λειτουργία νεφρικού μοσχεύματος

Παράγοντες κινδύνου για de novo ευαισθητοποίηση και ανάπτυξη DSA σε ασθενείς με μακροχρόνια λειτουργία νεφρικού μοσχεύματος Παράγοντες κινδύνου για de novo ευαισθητοποίηση και ανάπτυξη DSA σε ασθενείς με μακροχρόνια λειτουργία νεφρικού μοσχεύματος Ε.Κασιμάτης 1, Α.Φυλάκτου 2, Μ.Σχοινά 1, Θ.Καραμπατάκης 2, Χ.Δημητριάδης 1, Α.Αναστασίου

Διαβάστε περισσότερα

Σπανια Νεανικη Πρωτοπαθης Συστηματικη Αγγειιτιδα

Σπανια Νεανικη Πρωτοπαθης Συστηματικη Αγγειιτιδα www.printo.it/pediatric-rheumatology/cy/intro Σπανια Νεανικη Πρωτοπαθης Συστηματικη Αγγειιτιδα Έκδοση από 2016 2. ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ 2.1 Ποιοί είναι οι τύποι της αγγειίτιδας? Πως γίνεται η κατάταξη

Διαβάστε περισσότερα

Το γόνατο ως στόχος ρευματικών νοσημάτων

Το γόνατο ως στόχος ρευματικών νοσημάτων Το γόνατο ως στόχος ρευματικών νοσημάτων Χ. Μ. ΜουτσόπουΛος Αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών α ρευματικά νοσήματα είναι ασθένειες που προσβάλλουν

Διαβάστε περισσότερα

Προ εγχειρητικός Καρδιολογικός Έλεγχος

Προ εγχειρητικός Καρδιολογικός Έλεγχος Προ εγχειρητικός Καρδιολογικός Έλεγχος Οδηγίες Συνταγογράφηση γνωματεύσεων Dr ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ ΑΝΔΡΕΑΣ Καρδιολόγος 1) ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ 2) Βαρύτητα επέμβασης Βαρύτητα επέμβασης 1)χαμηλού κινδύνου 2)μέτριου

Διαβάστε περισσότερα

<<Διαγνωστικά Προβλήματα και θεραπευτική προσέγγιση>> Σφυρόερα Κατερίνα Ρευματολόγος

<<Διαγνωστικά Προβλήματα και θεραπευτική προσέγγιση>> Σφυρόερα Κατερίνα Ρευματολόγος Σφυρόερα Κατερίνα Ρευματολόγος Η οστεοπόρωση στον άνδρα συνήθως εμφανίζεται με κατάγματα ΕΝΩ στη γυναίκα διαγιγνώσκεται με την εξέταση ρουτίνας της

Διαβάστε περισσότερα

κλινική και εργαστηριακή προσέγγιση των νοσημάτων του Τ. Ράλλης Καθηγητής Παθολογίας Ζώων Συντροφιάς, Τμήμα Κτηνιατρικής, ΑΠΘ

κλινική και εργαστηριακή προσέγγιση των νοσημάτων του Τ. Ράλλης Καθηγητής Παθολογίας Ζώων Συντροφιάς, Τμήμα Κτηνιατρικής, ΑΠΘ Τι είναι κοινό και τι όχι κατά την κλινική και εργαστηριακή προσέγγιση των νοσημάτων του ήπατος στο σκύλο και στη γάτα Τ. Ράλλης Καθηγητής Παθολογίας Ζώων Συντροφιάς, Τμήμα Κτηνιατρικής, ΑΠΘ Η γάτα δεν

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΛΙΠΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΛΙΠΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΗ ΑΛΚΟΟΛΙΚΗ ΛΙΠΩΔΗΣ ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ΗΠΑΤΟΣ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ Καραγκιόζογλου- Λαμπούδη Θωμαή Παιδογαστρεντερολόγος Καθηγήτρια Κλινικής Διατροφής Τμήμα Διατροφής Διαιτολογίας ΑΤΕΙΘεσσαλονίκης απλή στεάτωση Στεατοηπατίτιδα

Διαβάστε περισσότερα

Σχετιζομενος Με Το NLRP-12 Υποτροπιαζων Πυρετος

Σχετιζομενος Με Το NLRP-12 Υποτροπιαζων Πυρετος www.printo.it/pediatric-rheumatology/cy/intro Σχετιζομενος Με Το NLRP-12 Υποτροπιαζων Πυρετος Έκδοση από 2016 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΟΣ ΜΕ ΤΟ NLRP12 ΥΠΟΤΡΟΠΙΑΖΩΝ ΠΥΡΕΤΟΣ 1.1 Τι είναι; Ο σχετιζόμενος με

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΤΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΪΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΟΔΗΓΙΩΝ ΧΡΗΣΗΣ Αυτές οι μεταβολές στη ΠΧΠ και το φύλλο οδηγιών χρήσης θα είναι εν ισχύ κατά την έκδοση της Κοινοτικής

Διαβάστε περισσότερα

Πεδίο Εφαρμογής. Πρόληψη και Παράγοντες Κινδύνου

Πεδίο Εφαρμογής. Πρόληψη και Παράγοντες Κινδύνου Εξετάσεις λειτουργίας του θυρεοειδούς: διάγνωση και παρακολούθηση των διαταραχών λειτουργίας του θυρεοειδούς σε ενήλικες για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας Πεδίο Εφαρμογής Οι παρούσες κατευθυντήριες οδηγίες

Διαβάστε περισσότερα

Ενημερώσου... γιατί. η ΗΠΑΤIΤΙΔΑ μπορεί να μη σου δώσει ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΗΠΑΤΟΣ. Αθήνα, Μάϊος 2008

Ενημερώσου... γιατί. η ΗΠΑΤIΤΙΔΑ μπορεί να μη σου δώσει ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΗΠΑΤΟΣ. Αθήνα, Μάϊος 2008 Ενημερώσου... γιατί η ΗΠΑΤIΤΙΔΑ μπορεί να μη σου δώσει μιαbευκαιρiα Αθήνα, Μάϊος 2008 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΗΠΑΤΟΣ Ηπατίτιδα Β & Επιδημιολογία ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΗΠΑΤΟΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

Διαβάστε περισσότερα

Μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ

Μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος. Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ Μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Λέκτορας Παθολογίας ΑΠΘ SGOT 60 IU/l, SGPT 72 IU/l, γgt 92 IU/l, ALP κ.φ., CPK κ.φ., θυρεοειδική λειτουργία κ.φ. Παρουσίαση περιστατικού Άνδρας

Διαβάστε περισσότερα

Κοιλιοκάκη και το παιδί

Κοιλιοκάκη και το παιδί Κοιλιοκάκη και το παιδί Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, M.D. Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού» Η κοιλιοκάκη είναι αυτοάνοσου τύπου εντεροπάθεια που οφείλεται σε υπερευαισθησία στη γλουτένη λόγω γενετικής προδιάθεσης

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ ΝΕΦΡΟΥ ΣΕ (+) ΛΗΠΤΕΣ

ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ ΝΕΦΡΟΥ ΣΕ (+) ΛΗΠΤΕΣ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ ΜΑΚΡΟΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗΣ ΝΕΦΡΟΥ ΣΕ (+) ΛΗΠΤΕΣ ΝΕΦΡΟΥ ΣΕ HBsAg (+) ΛΗΠΤΕΣ Χ. Μελεξοπούλου, Σ. Μαρινάκη, Ι. Τσουμπού, Ι. Γαβαλάς, Γ. Ζαββός,Ι. Δελλαδέτσημα,

Διαβάστε περισσότερα

ΧΡΟΝΙΑ ΗΠΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ στο σκύλο

ΧΡΟΝΙΑ ΗΠΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ στο σκύλο ΧΡΟΝΙΑ ΗΠΑΤΙΚΗ ΝΟΣΟΣ στο σκύλο Τ. Σ. Ράλλης, Καθηγητής Παθολογίας Ζώων Συντροφιάς, Τμήμα Κτηνιατρικής, ΑΠΘ Χρόνια Ηπατική Νόσος (ΧΗΝ) Ομάδα νοσημάτων του ήπατος χρόνιας διαδρομής με διακυμάνσεις στη βιοχημική

Διαβάστε περισσότερα

Αυτοάνοσα νοσήματα. Χ.Μ. Μουτσόπουλος

Αυτοάνοσα νοσήματα. Χ.Μ. Μουτσόπουλος Αυτοάνοσα νοσήματα Χ.Μ. Μουτσόπουλος Καθηγητής Παθολογίας στην Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Η έγκαιρη αντιμετώπιση αποτελεί «κλειδί» για τον έλεγχο των αυτοάνοσων ασθενειών- της μεγάλης αυτής κατηγορίας

Διαβάστε περισσότερα

Χρόνια νοσήματα του ήπατος και υπολιπιδαιμική θεραπεία

Χρόνια νοσήματα του ήπατος και υπολιπιδαιμική θεραπεία Χρόνια νοσήματα του ήπατος και υπολιπιδαιμική θεραπεία Κωνσταντίνος Τζιόμαλος Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Α Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική ΑΠΘ, Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ Χρόνια νοσήματα του ήπατος Το 15% του

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΡΑΠΕΙΑ CIDP ΧΡΟΝΙΑΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΟΥΣ ΑΠΟΜΥΕΛΙΝΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΥΝΕΥΡΟΠΑΘΕΙΑΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΥΑΣΘΕΝΕΙΑΣ GRAVIS

ΘΕΡΑΠΕΙΑ CIDP ΧΡΟΝΙΑΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΟΥΣ ΑΠΟΜΥΕΛΙΝΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΥΝΕΥΡΟΠΑΘΕΙΑΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΥΑΣΘΕΝΕΙΑΣ GRAVIS ΘΕΡΑΠΕΙΑ CIDP ΧΡΟΝΙΑΣ ΦΛΕΓΜΟΝΩΔΟΥΣ ΑΠΟΜΥΕΛΙΝΩΤΙΚΗΣ ΠΟΛΥΝΕΥΡΟΠΑΘΕΙΑΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΥΑΣΘΕΝΕΙΑΣ GRAVIS ΘΕΡΑΠΕΙΑ CIDP Aσθενείς με ήπια συμπτώματα που δεν δημιουργούν πρόβλημα στις καθημερινές δραστηριότητες δεν

Διαβάστε περισσότερα

ΚΝΙΔΩΣΗ ΕΞΑΝΘΗΜΑΤΑ ΟΙΔΗΜΑ ΒΛΕΦΑΡΩΝ ΟΙΔΗΜΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΟΙΔΗΜΑ ΧΕΙΛΕΩΝ ΚΝΗΣΜΟΣ

ΚΝΙΔΩΣΗ ΕΞΑΝΘΗΜΑΤΑ ΟΙΔΗΜΑ ΒΛΕΦΑΡΩΝ ΟΙΔΗΜΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΟΙΔΗΜΑ ΧΕΙΛΕΩΝ ΚΝΗΣΜΟΣ ΚΝΙΔΩΣΗ ΕΞΑΝΘΗΜΑΤΑ ΟΙΔΗΜΑ ΒΛΕΦΑΡΩΝ ΟΙΔΗΜΑ ΓΛΩΣΣΑΣ ΟΙΔΗΜΑ ΧΕΙΛΕΩΝ ΚΝΗΣΜΟΣ Τι είναι κνίδωση; Κνίδωση είναι η αλλεργική αντίδραση που εμφανίζεται στο δέρμα, έναντι εξωγενών ή ενδογενών ερεθισμάτων. Εκδηλώνεται

Διαβάστε περισσότερα

9:00 11:00 Στρογγύλη Τράπεζα Συλλοιμώξεις / επιλοιμώξεις ιογενών ηπατιτίδων. Μ. Ντόϊτς: HCV, HBV, HAV, ΗΕV

9:00 11:00 Στρογγύλη Τράπεζα Συλλοιμώξεις / επιλοιμώξεις ιογενών ηπατιτίδων. Μ. Ντόϊτς: HCV, HBV, HAV, ΗΕV Παρασκευή 28/9/2018 8:00 8:30 Εγγραφές 8:30 9:00 Χαιρετισμοί 9:00 11:00 Στρογγύλη Τράπεζα Συλλοιμώξεις / επιλοιμώξεις ιογενών ηπατιτίδων TBC, Ν. Τασσόπουλος Μ. Ντόϊτς: HCV, HBV, HAV, ΗΕV HBV HDV Β. Σεβαστιανός:

Διαβάστε περισσότερα

ασθενείς με ανοσοτροποποιητική / βιολογική θεραπεία»

ασθενείς με ανοσοτροποποιητική / βιολογική θεραπεία» 9 ο Κρητο-Κυπριακό Συμπόσιο Ρευματολογίας Χανιά 2018 «Έλεγχος ιογενούς ηπατίτιδας & αντιιική αγωγή σε ασθενείς με ανοσοτροποποιητική / βιολογική θεραπεία» Δημήτρης Ν. Σαμωνάκης MD PhD FAASLD Γαστρεντερολόγος

Διαβάστε περισσότερα

Αναστασόπουλος ΝΑ 1, Καραμάνη-Πλουμπίδου ΑΒ 1, Μαλλιώρας Ι 1, Παπούδου-Μπάη Α 2, Παλιούρας Α 3, Στυλιανίδη ΜΧ 1, Γούσια Α 1,2, Γκλαντζούνης Γ 1,3

Αναστασόπουλος ΝΑ 1, Καραμάνη-Πλουμπίδου ΑΒ 1, Μαλλιώρας Ι 1, Παπούδου-Μπάη Α 2, Παλιούρας Α 3, Στυλιανίδη ΜΧ 1, Γούσια Α 1,2, Γκλαντζούνης Γ 1,3 ΚΛΙΝΙΚΑ ΚΑΙ ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΗΠΑΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ (HKK) ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΤΗΚΑΝ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΑ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ (ΠΝΙ) Αναστασόπουλος ΝΑ 1, Καραμάνη-Πλουμπίδου ΑΒ

Διαβάστε περισσότερα

Θεραπεία οστεοπόρωσης: Σύγχρονη προσέγγιση και κατευθύνσεις Νέες κατευθύνσεις για την αντιµετώπιση της ΟΠ από κορτικοειδή

Θεραπεία οστεοπόρωσης: Σύγχρονη προσέγγιση και κατευθύνσεις Νέες κατευθύνσεις για την αντιµετώπιση της ΟΠ από κορτικοειδή Θεραπεία οστεοπόρωσης: Σύγχρονη προσέγγιση και κατευθύνσεις Νέες κατευθύνσεις για την αντιµετώπιση της ΟΠ από κορτικοειδή Δήµος Κ. Πατρίκος Διευθυντής Ρευµατολόγος Νοσοκοµείο Metropolitan Πανελλήνιο Συνέδριο

Διαβάστε περισσότερα

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ

Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ www.printo.it/pediatric-rheumatology/gr/intro Οικογενησ Μεσογειακοσ Πυρετοσ Έκδοση από 2016 2. ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ 2.1 Πως μπαίνει η διάγνωση; Γενικά ακολουθείται η παρακάτω προσέγγιση: Κλινική υποψία:

Διαβάστε περισσότερα

Εμβόλιο Ηπατίτιδας Β

Εμβόλιο Ηπατίτιδας Β Εμβόλιο Ηπατίτιδας Β ΤΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΕΤΕ Είστε σίγουροι πως έχετε πάρει τα κατάλληλα μέτρα για να προσατευτείτε από την ηπατίτιδα Β; ΕΝΗΜΕΡΩΘΕΙΤΕ! ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΕΙΤΕ! ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΕΙΤΕ! ΕΜΒΟΛΙΟ ΗΠΑΤΙΤΙΔΑΣ

Διαβάστε περισσότερα

Evaluation of Hepatitis B Reactivation Among 62,920 Veterans Treated With Oral Hepatitis C Antivirals

Evaluation of Hepatitis B Reactivation Among 62,920 Veterans Treated With Oral Hepatitis C Antivirals Evaluation of Hepatitis B Reactivation Among 62,920 Veterans Treated With Oral Hepatitis C Antivirals HEPATOLOGY, VOL. 66, NO. 1, 2017 Pamela S. Belperio, Troy A. Shahoumian, Larry A. Mole, and Lisa I.

Διαβάστε περισσότερα

Χρόνια υπερτρανσαμινασαιμία. Ινώ Καναβάκη M.D., PhD, FMH Παιδίατρος-Παιδογαστρεντερολόγος Α Παιδιατρική Κλινική ΕΚΠΑ

Χρόνια υπερτρανσαμινασαιμία. Ινώ Καναβάκη M.D., PhD, FMH Παιδίατρος-Παιδογαστρεντερολόγος Α Παιδιατρική Κλινική ΕΚΠΑ Χρόνια υπερτρανσαμινασαιμία Ινώ Καναβάκη M.D., PhD, FMH Παιδίατρος-Παιδογαστρεντερολόγος Α Παιδιατρική Κλινική ΕΚΠΑ Γενικά Η μέτρηση των τρανσαμινασών αποτελεί ρουτίνα, τόσο σε νοσοκομειακό όσο και σε

Διαβάστε περισσότερα

- Ποιά εικόνα παρουσιάζει η νόσος;

- Ποιά εικόνα παρουσιάζει η νόσος; Ηπατίτιδα είναι μία νόσος που χαρακτηρίζεται από βλάβη ενός ζωτικού οργάνου που είναι το ήπαρ, η σοβαρότητα της οποίας εξαρτάται από την αιτία που την προκαλεί, από την γενική κατάσταση του ατόμου και

Διαβάστε περισσότερα

ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Λ. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. Λ. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΟΥΡΟΠΟΙΗΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ Λ. Αθανασίου Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Παθήσεις των νεφρών: 5. α. Σπειραματοπάθεια ΣΠΕΙΡΑΜΑΤΟΠΑΘΕΙΕΣ Μορφολογικές (ιστολογικές

Διαβάστε περισσότερα

Άνδρας 45 ετών παραπέμπεται από Κ.Υ. λόγω ανεύρεσης χαμηλής τιμής PLT (10.000/mm³)

Άνδρας 45 ετών παραπέμπεται από Κ.Υ. λόγω ανεύρεσης χαμηλής τιμής PLT (10.000/mm³) Άνδρας 45 ετών παραπέμπεται από Κ.Υ. λόγω ανεύρεσης χαμηλής τιμής PLT (10.000/mm³) Στο Κ.Υ. προσήλθε για υδαρείς διαρροϊκές κενώσεις με συνοδό εμπύρετο έως 39,5 C, με ρίγος από διημέρου. Α/Α: ελεύθερο

Διαβάστε περισσότερα

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ Α. ΠΟΤΕ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΟΒΑΛΛΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΕ ΜΕΤΡΗΣΗ ΟΣΤΙΚΗΣ ΠΥΚΝΟΤΗΤΑΣ (ΑΝΔΡΕΣ ΚΑΙ ΓΥΝΑΙΚΕΣ): ΗΛΙΚΙΑ < 50 ΕΤΩΝ: Ø Κατάγµατα χαµηλής

Διαβάστε περισσότερα

Ασθενής άρρεν 67 ετών προσήλθε λόγω ρινορραγίας από 4ημέρου, ενός επεισοδίου μέλαινας κένωσης προ 8ώρου, με συνοδό αδυναμία και καταβολή.

Ασθενής άρρεν 67 ετών προσήλθε λόγω ρινορραγίας από 4ημέρου, ενός επεισοδίου μέλαινας κένωσης προ 8ώρου, με συνοδό αδυναμία και καταβολή. Ασθενής άρρεν 67 ετών προσήλθε λόγω ρινορραγίας από 4ημέρου, ενός επεισοδίου μέλαινας κένωσης προ 8ώρου, με συνοδό αδυναμία και καταβολή. ΑΤΟΜΙΚΟ ΑΝΑΜΝΗΣΤΙΚΟ Μικροκυτταρικός καρκίνος πνεύμονα από έτους(λόγω

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ: Σύγχρονη Διερεύνηση και Αντιμετώπιση Ηπατικών Νοσημάτων και Συνδρόμων

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ: Σύγχρονη Διερεύνηση και Αντιμετώπιση Ηπατικών Νοσημάτων και Συνδρόμων ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΗΜΕΡΙΔΑ: Σύγχρονη Διερεύνηση και Αντιμετώπιση Ηπατικών Νοσημάτων και Συνδρόμων ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΟ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Παρασκευή, 27 Μαΐου 2016 09:00 11:00 ΣΤΡΟΓΓΥΛΟ ΤΡΑΠΕΖΙ Πρακτική προσέγγιση

Διαβάστε περισσότερα