«ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΜΑΤΙΚΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΣΤΟ ΦΛΥΣΧΗ:

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΦΥΣΙΚΗΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΓΕΩΕΠΙΣΤΗΜΕΣ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ» ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: «ΕΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΓΕΩΛΟΓΙΑ & ΓΕΩΦΥΣΙΚΗ» ΔΙΑΤΡΙΒΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΟΣ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ «ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΤΗΣ ΚΙΝΗΜΑΤΙΚΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΣΤΟ ΦΛΥΣΧΗ: ΟΙ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΡΥΑΣ ΠΑΤΡΩΝ ΚΑΙ ΠΛΑΤΑΝΙΤΗ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ» ΣΕΡΒΟΥ Γ. ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ Επιβλέπων Καθηγητής: Σαμπατακάκης Ν. ΠΑΤΡΑ 2015

2 Μέλη τριμελούς επιτροπής: Ν. Σαμπατακάκης, Καθηγητής (επιβλέπων) Ν. Λαμπράκης, Καθηγητής Κ. Νικολακόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής [2]

3 Περιεχόμενα ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ SUMMARY ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Α: ΚΑΡΥΑ ΠΑΤΡΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΓΕΝΙΚΑ-ΘΕΣΗ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟ-ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΤΟΛΙΣΘΑΙΝΟΥΣΑΣ ΖΩΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΕΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕΙΣΜΙΚΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΔΡΟΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗ [3]

4 5.2 ΕΠΙΤΟΠΟΥ ΔΟΚΙΜΕΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΥΔΑΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ ΓΕΝΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΜΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΣΩΛΗΝΩΝ ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟΥ ΧΑΡΤΗ ΚΑΙ ΤΟΜΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΤΟΜΗ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΑ ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΠΡΙΝ ΤΟ ΕΤΟΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΧΑΡΤΕΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΣΤΑΘΕΙΑΣ ΠΡΑΝΩΝ ΓΕΝΙΚΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΣΤΑΘΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΤΟΜΗ Α2-Α ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Β: ΠΛΑΤΑΝΙΤΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ [4]

5 1.1 ΓΕΝΙΚΑ-ΘΕΣΗ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟ-ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΤΟΛΙΣΘΑΙΝΟΥΣΑΣ ΖΩΝΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΣΕΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ-ΣΕΙΣΜΙΚΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΔΡΟΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΕΠΙΤΟΠΟΥ ΔΟΚΙΜΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗ ΣΤΑΘΜΗΣ ΥΔΑΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΜΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΣΩΛΗΝΩΝ ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟΥ ΧΑΡΤΗ ΚΑΙ ΤΟΜΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΤΟΜΗ [5]

6 7. ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΠΡΙΝ ΤΟ ΕΤΟΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΧΑΡΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2... Σφάλμα! Δεν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΕΣ ΤΟΜΕΣ (LOGS)... Σφάλμα! Δεν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΔΟΚΙΜΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΝΑΛΥΣΗΕΥΣΤΑΘΕΙΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 6... Σφάλμα! Δεν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΩΝ... Σφάλμα! Δεν έχει οριστεί σελιδοδείκτης. [6]

7 Περιεχόμενα εικόνων ΕΙΚΟΝΑ 1: ΘΕΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΡΥΑΣ Ν. ΑΧΑΪΑΣ (ARCGIS) 15 ΕΙΚΟΝΑ 2: ΣΤΟ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΟ ΤΜΗΜΑ ΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΔΙΑΚΡΙΝΕΤΑΙ Η ΖΩΝΗ ΟΠΟΥ ΕΚΔΗΛΩΘΗΚΑΝ ΟΙ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ 1999 ΕΝΩ ΣΤΟ ΔΕΞΙΟ ΟΙ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ 2001 (ΚΟΥΚΗΣ & ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ, 2003) 25 ΕΙΚΟΝΑ 3: ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΚΟΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΤΟΥ ΦΛΥΣΧΗ ΣΕ ΜΕΓΑΛΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΑΛΛΑ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΕΝΟΥ ΕΥΡΟΥΣ ΖΩΝΗ. 27 ΕΙΚΟΝΑ 4: ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΝΤΕΒΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΣΤΡΑΦΗΚΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ (ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ» 28/12/2001) 28 ΕΙΚΟΝΑ 5: ΦΑΙΝΕΤΑΙ Η ΘΡΑΥΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ (ΑΡΙΣΤΕΡΗ) ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΣΕ ΚΑΙ ΤΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ ΤΩΝ ΚΟΡΗΜΑΤΩΝ ΥΛΙΚΑ ΤΟΥ ΦΛΥΣΧΗ (ΚΟΥΚΗΣ ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ, 2003) 29 ΕΙΚΟΝΑ 6: ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΑΙΝΟΥΣΑΣ ΖΩΝΗΣ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΜΕΝΗ ΣΗΜΕΡΑ (ΑΠΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΥΠΑΙΘΡΟ, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2015) 30 ΕΙΚΟΝΑ 7: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΗ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΣΧΙΣΤΟΚΕΡΑΤΟΛΙΘΩΝ ΣΤΑ ΒΟΡΕΙΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΚΑΡΥΑΣ (ΦΩΤΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, 2008) 34 ΕΙΚΟΝΑ 8: ΈΝΤΟΝΑ ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΕΝΑ ΥΛΙΚΑ ΤΩΝ ΣΤΡΩΜΑΤΩΝ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΜΕ ΕΜΦΑΝΗ ΖΩΝΗ ΚΕΡΜΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΣΑΘΡΩΣΗΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΠΑΧΟΥΣ (ΠΕΡΙΟΧΗ ΒΟΡΕΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΑΡΥΑΣ, ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΚΟΙΤΗΣ ΤΟΥ ΧΕΙΜΑΡΡΟΥ ΒΟΥΔΑΚΑ 35 ΕΙΚΟΝΑ 9: ΚΑΤΟΠΤΡΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΚΑΝΟΝΙΚΟΥ ΡΗΓΜΑΤΟΣ ΜΕ Δ/ΝΣΗ ΒΑ-ΝΔ (ΚΟΚΚΙΝΟ ΒΕΛΟΣ) 37 ΕΙΚΟΝΑ 10: ΟΙ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΟΥ Υ.Η.Σ. ΓΛΑΥΚΟΥ (ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΕΜΠΡΟΣ» ) 41 ΕΙΚΟΝΑ 11: ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΟ ΓΕΩΤΡΥΠΑΝΟ CRAELIUS D1000 ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΤΗΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ Γ4 ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΚΑΡΥΑΣ 50 ΕΙΚΟΝΑ 12: Η ΣΥΣΚΕΥΗ CASSAGRANDE ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΟΙ ΔΟΚΙΜΕΣ 55 ΕΙΚΟΝΑ 13: ΔΟΚΙΜΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΥ ΟΡΙΟΥ ΠΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (ΛΑΓΓΙΩΤΗΣ ΚΑΙ ΣΠΗΛΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ ΑΠΟ ΚΟΥΚΗΣ & ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ, 2002) 58 ΕΙΚΟΝΑ 14: ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ Γ4 ΜΕ ΦΡΕΑΤΙΟ. 60 ΕΙΚΟΝΑ 15: ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΟ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ 64 ΕΙΚΟΝΑ 16: ΘΕΣΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΛΑΤΑΝΙΤΗ Ν. ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ (ARCGIS) 82 ΕΙΚΟΝΑ 17: ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ, ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΔΟΡΥΦΟΡΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ (GOOGLEEARTH) 83 ΕΙΚΟΝΑ 18: ΣΥΜΠΙΕΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΔΙΠΛΩΣΗ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ. (ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ, ΙΟΥΝΙΟΣ 2014) 87 ΕΙΚΟΝΑ 19: ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΑΙΝΟΥΣΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ (ΠΗΓΗ: GOOGLE EARTH) 88 ΕΙΚΟΝΑ 20: ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΟ ΓΕΩΤΡΥΠΑΝΟ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΝΟΙΞΗ ΤΗΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ Γ3 ΣΤΟΝ ΠΛΑΤΑΝΙΤΗ (ΚΟΙΤΩΝΤΑΣ ΠΡΟΣ ΒΟΡΡΑ) 97 ΕΙΚΟΝΑ 21: ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΚΕΦΑΛΗΣ ΤΗΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ Γ3 ΜΕ ΦΡΕΑΤΙΟ. 102 [7]

8 Περιεχόμενα πινάκων ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΠΡΑΝΩΝ ΚΑΤΑ VARNES, 1978 (ΚΟΥΚΗΣ & ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ, 2007) 18 ΠΙΝΑΚΑΣ 2: ΟΙ ΠΛΕΟΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ WP/WLI, 1994 (ΚΟΥΚΗΣ & ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ, 2007) 19 ΠΙΝΑΚΑΣ 3: ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣΓ4 51 ΠΙΝΑΚΑΣ 4: ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΟΡΙΖΟΝΤΩΝ 51 ΠΙΝΑΚΑΣ 5: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΟΚΙΜΗΣ SPT ΣΤΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗ Γ4 52 ΠΙΝΑΚΑΣ 6: ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΤΗΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΤΩΝ ΝΕΡΩΝ ΣΤΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΙ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. 53 ΠΙΝΑΚΑΣ 7: ΕΛΑΧΙΣΤΟ ΒΑΡΟΣ ΑΔΡΟΚΟΚΚΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΚΟΚΚΟΜΕΤΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (ΥΠΕΧΩΔΕ, Ε-105, 1986) (ΑΠΟ ΚΟΥΚΗ ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗ, 2002) 54 ΠΙΝΑΚΑΣ 8: ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΔΟΚΙΜΩΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ 59 ΠΙΝΑΚΑΣ 9: ΛΙΘΟΛΟΓΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ 60 ΠΙΝΑΚΑΣ 10: ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ 63 ΠΙΝΑΚΑΣ 11: ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΗΣ ΒΟΛΙΔΑΣ (ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ, ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ) 66 ΠΙΝΑΚΑΣ 12:ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΡΥΑΣ 69 ΠΙΝΑΚΑΣ 13: ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΚΑΘΕ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ 71 ΠΙΝΑΚΑΣ 14: ΟΙ ΕΔΑΦΙΚΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΑΘΕ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 15: ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ Γ4 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 16: ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ ΠΡΙΝ ΤΟ 2013 ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΑΣ 17: ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΣΤΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗ Γ4 ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 18: ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ(ΚΟΥΚΗΣ ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ, 2007) 78 ΠΙΝΑΚΑΣ 19: ΟΙ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΕΚΥΨΑΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΡΥΑΣ 80 ΠΙΝΑΚΑΣ 20: ΤΥΠΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΩΝ ΥΔΡΟΠΕΡΑΤΟΤΗΤΑΣ ΚΑΤΑ TERZAGHI AND PECK, 1967 (ΚΟΥΚΗΣ ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ, 2002) 95 ΠΙΝΑΚΑΣ 21: ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ Γ3 98 ΠΙΝΑΚΑΣ 22: ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΟΡΙΖΟΝΤΩΝ ΣΤΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗ Γ3 98 ΠΙΝΑΚΑΣ 23: ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΟΚΙΜΗΣ SPT ΓΙΑ ΤΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗ Γ3 99 ΠΙΝΑΚΑΣ 24: ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗ ΤΗΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΤΩΝ ΝΕΡΩΝ ΣΤΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΚΑΙ ΤΗ ΛΗΞΗ ΤΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ 99 ΠΙΝΑΚΑΣ 25: ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΔΟΚΙΜΩΝ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗΣ. 100 ΠΙΝΑΚΑΣ 26: ΠΙΝΑΚΑΣ ΤΙΜΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΗΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ 100 ΠΙΝΑΚΑΣ 27: ΛΙΘΟΛΟΓΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ 102 ΠΙΝΑΚΑΣ 28: ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΠΙΝΑΚΑΣ 29: ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΛΑΤΑΝΙΤΗ 105 ΠΙΝΑΚΑΣ 30: ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΚΑΘΕ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ 106 ΠΙΝΑΚΑΣ 31: ΟΙ ΕΔΑΦΙΚΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΤΗΣ ΚΑΘΕ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΙΝΑΚΑΣ 32: ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥΣ ΠΡΙΝ ΤΟ 2013 ΚΑΙ ΠΙΝΑΚΑΣ 33: ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ [8]

9 Περιεχόμενα Σχημάτων ΣΧΗΜΑ 1: ΌΡΙΑ ΤΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ ΤΟΥ 1961, 1999, ΚΑΙ 2001 ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ ΚΑΡΥΑΣ ΣΕ ΚΛΙΜΑΚΑ 1: ΣΧΗΜΑ 2 (ΑΡΙΣΤΕΡΑ): ΧΑΡΤΕΣ ΤΗΣ ΑΣΤΑΘΟΥΣ ΖΩΝΗΣ ΤΗΣ ΚΑΡΥΑΣ ΤΩΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΠΡΟΚΑΛΟΥΜΕΝΩΝ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΝΤΩΝ ΤΟ 1961 (A), ΤΟ 1999 (B), ΚΑΙ ΤΟ 2001 (C) ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΑ. ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ ΠΑΡΑΠΕΜΠΟΥΝ ΣΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟΥ PAPER (SABATAKAKIS ET AL. 2005) 23 ΣΧΗΜΑ 3: ΓΕΝΙΚΗ ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΑΙΝΟΥΣΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ (GOOGLE EARTH) 32 ΣΧΗΜΑ 4: ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΩΝ 36 ΣΧΗΜΑ 5:ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1961 ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΧΑΪΑΣ 43 ΣΧΗΜΑ 6: ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 1999 ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΧΑΪΑΣ 43 ΣΧΗΜΑ 7: ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2001 ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΑΧΑΪΑΣ 44 ΣΧΗΜΑ 8: ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΜΗΝΙΑΙΩΝ ΤΙΜΩΝ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ ΣΧΗΜΑ 9: ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΜΗΝΙΑΙΩΝ ΤΙΜΩΝ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ ΣΧΗΜΑ 10: ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΜΗΝΙΑΙΩΝ ΤΙΜΩΝ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ ΣΧΗΜΑ 11: ΜΗΝΙΑΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΟΥ ΜΕΣΟΥ ΥΨΟΥΣ ΤΩΝ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΚΑΤΑΚΡΗΜΝΙΣΜΑΤΩΝ (ΣΕ MM ΥΨΟΥΣ ΒΡΟΧΗΣ) ΤΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ ΓΙΑ ΠΕΡΙΟΔΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗΣ ΣΧΗΜΑ 12: Η ΣΥΣΚΕΥΗ CASSAGRANDE ΚΑΙ ΤΑ ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΔΟΚΙΜΗΣ (ΚΟΥΚΗΣ ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ 2002) 56 ΣΧΗΜΑ 13: ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΤΟΜΗ Α2-Α1 ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΣΧΗΜΑ 14: ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΟΥ ΤΗΣ ITMSOIL 66 ΣΧΗΜΑ 16: ΔΙΑΤΑΞΗ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΗΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΜΕΤΡΟΥΜΕΝΑ ΜΕΓΕΘΗ (ΛΑΪΝΑΣ 2005, ΚΟΥΚΗΣ ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ 2007) 68 ΣΧΗΜΑ 15: ΔΙΑΤΑΞΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΗΣ ΒΟΛΙΔΑΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗ ΦΟΡΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΑΙΝΟΥΣΑΣ ΜΑΖΑΣ ΚΑΙ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟΥΣ ΣΩΛΗΝΕΣ(ΛΑΪΝΑΣ 2005, ΚΟΥΚΗΣ ΣΑΜΠΑΤΑΚΑΚΗΣ 2007) 68 ΣΧΗΜΑ 17: ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΡΥΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΣΧΗΜΑ 18. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΡΥΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΣΧΗΜΑ 19: ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΔΡΟΣΩΝ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΣΕ ΕΔΑΦΙΚΗ ΣΤΗΛΗ ΚΑΤΟΛΙΣΘΑΙΝΟΥΣΑΣ ΜΑΖΑΣ (ΑΠΟ ΑΝΤΩΝΟΥ, 2008) 78 ΣΧΗΜΑ 20: ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΣΤΑΘΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟΔΟ ΟΡΙΑΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ, ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΙΘΑΝΕΣ ΚΥΚΛΙΚΕΣ ΕΠΙΦΑΝΕΙΕΣ ΟΛΙΣΘΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΡΥΑΣ. ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΣΧΗΜΑ 21: ΣΤΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΣΤΗΛΗ ΓΕΩΛΟΓΙΚΩΝ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ. 89 ΣΧΗΜΑ 22: ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΤΟΜΗ Γ-Γ ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. [9]

10 Περιεχόμενα Χαρτών ΧΑΡΤΗΣ 1: ΧΑΡΤΗΣ ΖΩΝΩΝ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (ΝΕΑΚ 2004) 39 ΧΑΡΤΗΣ 2: ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΝ ΜΕ Μ 4R ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 1960-ΣΗΜΕΡΑ ΣΕ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΠΟΥ 45 KM ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ (ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΓΕΩΔΥΝΑΜΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ) 40 ΧΑΡΤΗΣ 3: Η ΛΕΚΑΝΗ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΤΟΥ ΓΛΑΥΚΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΣΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΦΥΛΛΟΥ ΠΑΤΡΑ (Γ.Υ.Σ, 1989) ΚΑΙ ΣΤΟ ΔΥΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟΥ ΦΥΛΛΟΥ ΧΑΛΑΝΔΡΙΤΣΑ (Γ.Υ.Σ, 1990). ΣΤΟ ΧΑΡΤΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΜΕ ΜΑΥΡΗ ΓΡΑΜΜΗ Ο ΥΔΡΟΚΡΙΤΗΣ ΤΗΣ ΛΕΚΑΝΗΣ ΤΟΥ ΠΟΤΑΜΟΥ ΓΛΑΥΚΟΥ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΟ ΥΔΡΟΓΡΑΦΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΜΕ ΜΠΛΕ ΓΡΑΜΜΗ (ΠΕΡΔΙΟΥ, 2009) 41 ΧΑΡΤΗΣ 4: ΒΡΟΧΟΜΕΤΡΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΡΥΑΣ, ΕΤΟΥΣ ΧΑΡΤΗΣ 5: ΒΡΟΧΟΜΕΤΡΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΡΥΑΣ, ΕΤΟΥΣ ΧΑΡΤΗΣ 6: ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΚΑΡΥΑΣ Ν. ΑΧΑΪΑΣ ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΧΑΡΤΗΣ 7: ΣΤΟ ΧΑΡΤΗ ΣΗΜΕΙΩΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΗΣ ΚΑΡΥΑΣ ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΧΑΡΤΗΣ 8: ΧΑΡΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟ ΤΟΥ 2013 ΠΕΡΙΟΔΟ ( ) ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΧΑΡΤΗΣ 9: ΧΑΡΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΧΑΡΤΗΣ 10: ΧΑΡΤΗΣ ΖΩΝΩΝ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ (ΕΑΚ 2004) 92 ΧΑΡΤΗΣ 11: ΧΑΡΤΗΣ ΚΑΤΑΝΟΜΗΣ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΝ ΜΕ 4R ΓΙΑ ΤΗ ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ 1960-ΣΗΜΕΡΑ ΣΕ ΑΠΟΣΤΑΣΗ ΠΕΡΙΠΟΥ 45 KM ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΠΑΤΡΑΣ (ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΓΕΩΔΥΝΑΜΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ) 93 ΧΑΡΤΗΣ 12: ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ ΠΛΑΤΑΝΙΤΗ ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΧΑΡΤΗΣ 13: ΘΕΣΕΙΣ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΛΑΤΑΝΙΤΗΣ. Η ΟΡΘΟΕΙΚΟΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΕ, ΔΕΝ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ Η ΝΕΑ ΠΑΡΑΚΑΜΨΗ ΠΟΥ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΤΗΚΕ ΤΟ 2014 ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. ΧΑΡΤΗΣ 14: ΧΑΡΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟ ΤΟΥ 2013 ΠΕΡΙΟΔΟ ( ) ΣΦΑΛΜΑ! ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΟΡΙΣΤΕΙ ΣΕΛΙΔΟΔΕΙΚΤΗΣ. [10]

11 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η παρούσα Διατριβή Διπλώματος Ειδίκευσης με τίτλο «Διερεύνηση της κινηματικής των κατολισθήσεων στο φλύσχη. Οι περιπτώσεις Καρυάς Πατρών και Πλατανίτη Ναυπάκτου» εκπονήθηκε στα πλαίσια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών (ΜΠΣ) «Γεωεπιστήμες & Περιβάλλον», στην κατεύθυνση «Εφαρμοσμένη Περιβαλλοντική Γεωλογία & Γεωφυσική», στο εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, κατά την ακαδημαϊκή περίοδο Η εκπόνηση της Διατριβής αποτελεί μέρος του ερευνητικού έργου του Εργαστηρίου Τεχνικής Γεωλογίας με ακρωνύμιο LAVMO (Landslide Vulnerability Model) «Ανάπτυξη Μοντέλου Επικινδυνότητας Κατολισθήσεων με χρήση Τηλεπισκόπησης και Συμβολομετρίας», του προγράμματος ΘΑΛΗΣ (ΕΣΠΑ ). [11]

12 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Από τη θέση αυτή, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά όλους όσους συνέβαλαν στην περάτωση της παρούσας Διατριβής Διπλώματος Ειδίκευσης. Αρχικά θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα Καθηγητή κ. Ν. Σαμπατακάκη για την ευκαιρία που μου έδωσε να ασχοληθώ με πολύ ενδιαφέροντα θέματα της Τεχνικής Γεωλογίας καθ όλη τη διάρκεια των σπουδών μου, καθώς και για τη συνεχή παρακολούθηση και καθοδήγηση στην εκπόνηση της παρούσας εργασίας. Παράλληλα τον ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη που έδειξε στο πρόσωπο μου μέσω της συμμετοχής μου στο Ερευνητικό έργο του Εργαστηρίου Τεχνικής Γεωλογίας με τίτλο «Ανάπτυξη Μοντέλου Επικινδυνότητας Κατολισθήσεων με χρήση Τηλεπισκόπησης και Συμβολομετρίας», του προγράμματος ΘΑΛΗΣ (ΕΣΠΑ ). Θέλω να ευχαριστήσω τα δύο μέλη της τριμελούς επιτροπής, τον Καθηγητή κ. Ν. Λαμπράκη και τον Επίκουρο Καθηγητή κ. Κ. Νικολακόπουλο για τις γνώσεις, την επίλυση αποριών και την καθοδήγηση κατά την εκπόνηση της Διατριβής. Επίσης, ευχαριστώ ιδιαίτερα τους συνάδελφους γεωλόγους του Εργαστηρίου Τεχνικής Γεωλογίας για τη βοήθεια που προσέφεραν κατά τη διάρκεια του Μεταπτυχιακού Προγράμματος ( ). Για τη βοήθεια στις εργασίες υπαίθρου, καθώς και τη γενικότερη βοήθεια σε όλα τα στάδια της έρευνας ευχαριστώ την Msc Γεωλόγο Α. Κάβουρα. Για τη βοήθεια, καθοδήγηση, και συλλογή πρώτων δεδομένων ευχαριστώ τον Msc Γεωλόγο και PhD Γεωπεριβαλλοντολόγο Μηχανικό κ. Ν. Δεπούντη. Επιπρόσθετα θα ήθελα να ευχαριστήσω ξεχωριστά τη φίλη και συνάδελφο Γεωλόγο Σ. Αναγνωστοπούλου για την άψογη συνεργασία, αλληλοστήριξη, και ανταλλαγή απόψεων, καθ όλη τη διάρκεια των σπουδών μας, ξεκινώντας από προπτυχιακό επίπεδο και συνεχίζοντας και στο μεταπτυχιακό. Τέλος, αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω τους φίλους μου και ιδιαίτερα τον κ. Δ. Πολυγένη για τη συμπαράσταση. Το μεγαλύτερο ευχαριστώ ωστόσο το οφείλω στην οικογένεια μου για την υποστήριξη και καθοδήγηση καθ όλη τη διάρκεια των σπουδών μου. [12]

13 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στην παρούσα Διατριβή Διπλώματος Ειδίκευσης γίνεται ανάλυση, παρουσίαση και αξιολόγηση της υφιστάμενης κατάστασης των κατολισθητικών φαινομένων που εκδηλώνονται σε δύο θέσεις, τον Πλατανίτη Ναυπάκτου Ν. Αιτωλοακαρνανίας και την Καρυά Ν. Αχαΐας. Ο Πλατανίτης Ναυπάκτου παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της αστοχίας του νέου οδοστρώματος που παρατηρήθηκε στην περιοχή από τη χειμερινή περίοδο έως το Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αστοχία, το 2014 κατασκευάστηκε μία νέα παράκαμψη κατάντη της υπάρχουσας οδού, πρόκειται δηλαδή για πρόσφατο συμβάν. Η Καρυά αντιθέτως, χρήζει ενδιαφέροντος λόγω του ιστορικού κατολισθήσεων που τη χαρακτηρίζουν, με σημαντικά γεγονότα το 1961, 1999, και Σπουδαίο και κοινό χαρακτηριστικό των δύο θέσεων έρευνας είναι οι μετακινήσεις επάνω στο φλύσχη. Ο φλύσχης αποτελεί τον πιο συνήθη σχηματισμό εκδήλωσης κατολισθήσεων στην Ελλάδα. Για τους παραπάνω λόγους κρίθηκε απαραίτητη η εκπόνηση γεωτεχνικής έρευνας που περιελάμβανε την παρακολούθηση (monitoring) των κατολισθήσεων στο χρόνο, η οποία έγινε με ενόργανες μεθόδους και μεθόδους τηλεπισκόπησης. Κλειδί καθ όλη τη διάρκεια εκπόνησης της έρευνας καθίσταται ο χρόνος (παρελθόν- παρόν- μέλλον). Η εργασία αυτή πραγματοποιήθηκε στο Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας του Τμήματος Γεωλογίας του Πανεπιστημίου Πατρών και αποτελεί μέρος του ερευνητικού έργου με ακρωνύμιο LAVMO (Landslide Vulnerability Model) - Ανάπτυξη Μοντέλου Επικινδυνότητας Κατολισθήσεων με χρήση Τηλεπισκόπησης και Συμβολομετρίας του προγράμματος ΘΑΛΗΣ (ΕΣΠΑ ). Η συνολική έρευνα βασίστηκε στις δύο νέες δειγματοληπτικές - αποκλισιομετρικές γεωτρήσεις που ανορύχθηκαν στην κάθε θέση. Για την εκπόνηση της έρευνας ακολουθήθηκαν στάδια που αφορούσαν εργασία υπαίθρου, εργασία εργαστηρίου και γραφείου. Αρχικά έγινε η τεχνικογεωλογική χαρτογράφηση των θέσεων, προκειμένου να αναλυθούν τα νέα στοιχεία και να συγκριθούν με χάρτες που υπήρχαν από προηγούμενες μελέτες. Ως εργασία στο πεδίο (insitu) χαρακτηρίζονται επίσης και οι αποκλισιομετρικές μετρήσεις που λαμβάνονταν με χρονικό βήμα περίπου ανά μήνα. Συγχρόνως στο εργαστήριο διεξάγονταν οι απαραίτητες δοκιμές των δειγμάτων που είχαν ληφθεί από τις δύο γεωτρήσεις. Μετά την ολοκλήρωση τους συντάχθηκαν οι γεωτεχνικές τομές των γεωτρήσεων. Στην τελική φάση της μελέτης, παρήχθησαν δύο τεχνικογεωλογικοί χάρτες, της Καρυάς και του Πλατανίτη, με χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών ΓΣΠ (Geographical Information System GIS), καθώς επίσης δύο τεχνικογεωλογικές τομές (μία για κάθε περιοχή) με τις θέσεις των γεωτρήσεων, σε περιβάλλον AUTOCAD 2010, εκ των οποίων η μία χρησιμοποιήθηκε στην ανάλυση ευστάθειας πρανών, με χρήση του λογισμικού SLIDE 5.0. Η ανάλυση ευστάθειας πραγματοποιήθηκε μόνο για τη θέση της Καρυάς, λόγω του γεγονότος ότι η περιοχή του Πλατανίτη δεν παρουσιάζει πλέον αξιόλογες μετακινήσεις. Επίσης σχεδιάστηκαν αποκλισιομετρικά διαγράμματα, τα οποία έδωσαν πληροφορίες σχετικά με το βάθος της επιφάνειας ολίσθησης και το μέγεθος της μετατόπισης σε αυτό σε σχέση με το χρόνο. Τέλος, για τη θέση της Καρυάς μόνο, έγινε αναζήτηση ιστορικών τεκμηρίων στο Μουσείο Τύπου Πατρών, προκειμένου να εντοπιστούν με ακριβή ημερομηνία και περιγραφές μαρτύρων, κατολισθητικά συμβάντα που έπληξαν την περιοχή από τη δεκαετία του 60 έως σήμερα. [13]

14 SUMMARY The objective of this thesis is the analysis, presentation and evaluation of the existing situation of landslide phenomena which occur in two sites: Platanitis area near Nafpaktos village in Aitoloakarnania Prefecture and Karia village in Achaia Prefecture. The site of Platanitis is interesting because of the new road failure which has been observed in the site from the winter-period until In order to deal with the failure, a new by-pass downstream of the existing road was manufactured in This is therefore a recent event. On the contrary, Karia village is interesting, because it is characterized by a historical background of landslides, with the most important events occurring in 1961, 1999, and A great and common attribute of both research sites is the movements on the Flysch formation. Flysch constitutes the most usual formation of landslide onset in Greece. For these reasons, the conduction of a geotechnical study was considered necessary, which included monitoring of landslides in time that was carried out using instrumental and remote sensing methods. During the elaboration of the study, time was the key-element (past-presentfuture). The thesis was held in the Laboratory of Engineering Geology, Department of Geology, University of Patras and it is part of a research project with the acronym LAVMO (Landslide Vulnerability Model) - Landslide Vulnerability Model Development through the use of Remote Sensing methods and SAR interferometry in the context of the program THALIS (NSRF ). The whole research was based on two new sampling inclinometer boreholes that were drilled in each position. The study was completed through different stages regarding in situ work, laboratory work and office work. Firstly, the engineering geological mapping of the sites was carried out, in order the new elements to be analyzed and compared with maps that already existed from previous studies. The inclinometer measurements, which were received at a monthly time-step, are also characterized as in situ work. At the same time, the necessary laboratory tests of the samples received by the two boreholes were carried out in the laboratory. After the completion of the tests, the geotechnical cross - sections (logs) were written. In the last phase of the study, two engineering geological maps were produced one for Karia and one for Plataniti - using Geographical Information Systems (GIS), as well as two engineering geological cross - sections (one for each site) with the positions of the boreholes using AUTOCAD 2010 software. One of the cross - sections was used for the Limit Equilibrium Slope Stability Analysis, using SLIDE 5.0software. The Limit Equilibrium Slope Stability Analysis was conducted only for the site of Karia, because of the fact that there are not noteworthy movements in Platanitis site. Furthermore, inclinometer diagrams were designed, which gave information about the slip surface depth and the magnitude of slip surface displacement in relation to time. In the end, there was conducted research of historical presumptions in Patras Press Museum - only for the site of Karia, in order to specify by precise date and witnesses descriptions the landslide events that stroke the area from the 1960s to date. [14]

15 ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Α: ΚΑΡΥΑ ΠΑΤΡΩΝ 1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΓΕΝΙΚΑ-ΘΕΣΗ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ Η περιοχή της Καρυάς ανήκει διοικητικά στο Δήμο Πατρέων και γεωγραφικά στο βόρειο μέρος του γεωγραφικού διαμερίσματος της Πελοποννήσου. Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο «Καποδίστριας», μέχρι το 2010, η Καρυά ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Ελικίστρας, του πρώην Δήμου Πατρέων του Νομού Αχαΐας ( Με τον Καλλικράτη 2011 ο ακριβής προσδιορισμός είναι ως εξής: Περιφέρεια: ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Περιφερειακή Ενότητα: ΑΧΑΪΑΣ Δημοτική Ενότητα: Πατρέων Δημοτικό Διαμέρισμα: ΕΛΙΚΙΣΤΡΑΣ Ο δήμος Πατρέων ανήκει στο βόρειο τμήμα του Νομού Αχαΐας, με έκταση 333,1km 2 και πληθυσμό από την απογραφή του 2011 (Στοιχεία από Βικιπαίδεια). Η θέση της περιοχής μελέτης φαίνεται στην Εικόνα 1. Η περιοχή έρευνας περικλείεται από τα όρια των οικισμών Καρυάς και Νέου Σουλίου βρίσκεται στη νοτιοανατολική περιοχή της πόλης των Πατρών και απέχει 12 km από αυτή (Koukis et al. 2007). Κείται μεταξύ των ποταμών Γλαύκου και Ελικίστρα. Ο τελευταίος είναι γνωστός με το όνομα Διακονιάρης, και οφείλει το όνομα του, σύμφωνα με το Γάλλο φιλέλληνα Πουκεβίλ, στην ιδιότητα που έχει να μαζεύει τα νερά της βροχής, ενώ δεν έχει δικές του πηγές, δηλαδή διακονεύει. Εικόνα 1: Θέση περιοχής Καρυάς Ν. Αχαΐας (ArcGis) [15]

16 1.2 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η εργασία αυτή αποτελεί τη συνέχεια της διερεύνησης της ευρύτερης περιοχής Καρυάς, μετά την εκδήλωση της προηγούμενης μεγάλης ενεργοποίησης το 1999 και με αφορμή τις πρόσφατες (2001) πολύ εκτεταμένες μετακινήσεις που είχαν σαν αποτέλεσμα την καταστροφή μιας οικίας, τη διακοπή του δρόμου προς τους οικισμούς Σουλίου και τον άμεσο κίνδυνο για την κατάντη οικιστική ζώνη του Γλαύκου. Σκοπός της παρούσας εργασίας, είναι η λεπτομερέστερη εξέταση παλαιών και νέων φαινομένων, οι προοπτικές εξέλιξης αυτών καθώς και η λήψη μέτρων για τη σταθεροποίηση της ευρύτερης κατολισθαίνουσας ζώνης. 1.3 ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Με βάση τα παραπάνω, οι έρευνες (Κούκης Σαμπατακάκης, 1999) και (Κούκης Σαμπατακάκης,2003) αποτέλεσαν τη βάση όσον αφορά τη γεωλογική σύσταση και δομή της περιοχής (λιθολογική σύσταση, τεκτονική), τις υδρογεωλογικές συνθήκες, τις ήδη υπάρχουσες εκτελεσθείσες γεωτρήσεις με τα αποκλισιομετρικά διαγράμματά τους, καθώς και τις κατολισθήσεις που είχαν εκδηλωθεί παλαιότερα (1961) μέχρι και την τελευταία (2001), με χρήση τηλεπισκόπησης (αεροφωτογραφίες). Επιπλέον, ως διαθέσιμα στοιχεία χρησιμοποιήθηκαν τα υδρομετεωρολογικά δεδομένα από την ΕΜΥ και το ΥΠΕΧΩΔΕ, τα σεισμολογικά στοιχεία από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, καθώς και εφημερίδες από τη δεκαετία του 60 έως σήμερα από το Μουσείο Τύπου Πατρών και τη Δημοτική Βιβλιοθήκη Πατρών. 1.4 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Στα πλαίσια της παρούσας έρευνας εκτελέσθηκαν οι παρακάτω εργασίες: Συγκέντρωση και αξιολόγηση όλων των υπαρχόντων μέχρι σήμερα στοιχείων που αφορούν τις τεχνικογεωλογικές συνθήκες και τα κατολισθητικά φαινόμενα για την ευρύτερη περιοχή έρευνας καθώς και την επεξεργασία ερμηνεία αεροφωτογραφιών. Τεχνικογεωλογική χαρτογράφηση που πραγματοποιήθηκε σε κλίμακα 1:2000. Κατά τη χαρτογράφηση έγινε διάκριση των γεωλογικών ορίων (ορατά, καλυμμένα, ασαφή ή πιθανά) των σχηματισμών που δομούν την περιοχή μελέτης, αποτύπωση των τεκτονικών δομών, καταγραφή προσανατολισμού στρώσεων, διαρρήξεων και διακλάσεων βραχομάζας, καθώς και οριοθέτηση γεωλογικά ευαίσθητων περιοχών ή περιοχών δυνητικά ασταθών. Συντάχθηκε νέος ενημερωμένος τεχνικογεωλογικός χάρτης σε κλίμακα 1:2000. Φωτογραφική τεκμηρίωση όλων των χαρακτηριστικών θέσεων, στα πλαίσια της χαρτογράφησης αλλά και σε ανεξάρτητες χρονικές περιόδους, κατά την επίσκεψη στην περιοχή. Εκτέλεση μίας (1) δειγματοληπτικής γεώτρησης σε επιλεγμένη θέση για την εκτίμηση του είδους και του πάχους των υλικών κατολίσθησης καθώς επίσης και των ακριβών ορίων εξάπλωσης της κατολισθαίνουσας ζώνης, προκειμένου να διαπιστωθεί η εξέλιξη του φαινομένου σε σύγκριση με τις πέντε δειγματοληπτικές γεωτρήσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά την έρευνα (Κούκης, Σαμπατακάκης, 2003). Τοποθέτηση αποκλισιομετρικών σωλήνων στη γεώτρηση για τον έλεγχο των οριζόντιων μετακινήσεων και την εκτίμηση του βάθους της επιφάνειας ολίσθησης. [16]

17 Συστηματική παρακολούθηση μετρήσεις στην αποκλισιομετρική γεώτρηση με συγκεκριμένο χρονικό βήμα περίπου ανά μήνα. Προτάσεις σχετικά με τη λήψη μέτρων προστασίας (π.χ. αποστραγγίσεις, αντιστηρίξεις κ.λπ.) 2. ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ Με τη γενική έννοια του όρου, κατολίσθηση είναι κάθε αλλαγή, μεγάλη ή μικρή, της επιφάνειας μιας κλιτύος, συνοδευόμενη από μετακίνηση υλικού, με ρήξη ή όχι της συνέχειας της, αργή ή ξαφνική που προέρχεται από δυνάμεις βαρύτητας και οφείλεται σε φυσικά ή τεχνητά αίτια. Η κατολίσθηση εκφράζει το αποτέλεσμα αναζήτησης μιας νέας κατάστασης ισορροπίας του εδάφους και είναι δυνατή η ανθρώπινη παρέμβαση για την πλήρη παύση ή την επιβράδυνση του φαινομένου (Κούκης 2002; Kavoura (c) et al. 2014). Ο όρος «κατολίσθηση» αποτελεί την απόδοση του αντίστοιχου αγγλικού όρου Landslide ο οποίος ετυμολογικά δεν ανταποκρίνεται με ακρίβεια στο γενικότερο φαινόμενο, καθόσον εκτός της ολίσθησης (slide) μπορεί να περιλαμβάνεται η πτώση, η ανατροπή ή ακόμα και η ροή. Επιπλέον, το φαινόμενο αυτό μπορεί να γίνει όχι μόνο στην ξηρά (land) αλλά και μέσα σε λίμνες, ταμιευτήρες και θάλασσες. Σύμφωνα με τον ορισμό του όρου «κατολίσθηση» και των διεργασιών που περιλαμβάνει σα φαινόμενο, έχουν κατά καιρούς προταθεί διάφοροι ορισμοί: TERZAGHI (1950), ZARUBA and MENCL (1969), COATES (1977), VARNES (1978) κ.ά. (Κούκης & Σαμπατακάκης 2007). Οι κατολισθήσεις είναι ένα ιδιαίτερα συχνό φαινόμενο στην Ελλάδα και ειδικά στη Δυτική Ελλάδα. Αποτελούν έναν σημαντικό φυσικό κίνδυνο και κατέχουν σπουδαία θέση στη λίστα με τις Φυσικές Καταστροφές (Natural Disasters). Στην Περιφερειακή ενότητα Αχαΐας έχει αναπτυχθεί μια βάση δεδομένων κατολισθήσεων από το Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας του Τμήματος Γεωλογίας Πανεπιστημίου Πατρών, που περιλαμβάνει καταγραφές ιστορικών κατολισθήσεων, αλλά και νεότερες καταγραφές μέχρι σήμερα. Αρχικά, δημιουργήθηκε μία φόρμα καταγραφής κατολισθήσεων με 137 καταγραφές κατολισθητικών περιπτώσεων από την Αχαΐα. Ύστερα έγινε εισαγωγή των καταγραφών αυτών στα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών GIS. Επιπρόσθετα, εξετάστηκαν ορθοεικόνες από το Κτηματολόγιο, προκειμένου να προσδιοριστεί η ακριβής θέση των ήδη υπαρχόντων κατολισθήσεων ή να εντοπιστούν νέες. Επίσης χρησιμοποιήθηκαν σα βοηθητικό εργαλείο εικόνες υψηλής ανάλυσης από το Google Earth (Kavoura (b)et al. 2014; Kavoura (c) et al. 2014; Nikolakopoulos et al. 2014) Όσον αφορά τις ταξινομήσεις των κατολισθήσεων, κατά καιρούς έχουν προταθεί διάφορες από SHARPE (1939), VARNES (1958), ERSKINE (1973), ZARUBA and MENCL (1969,1976), COATES (1977), VARNES(1978) και βασίζονται κυρίως σε παραμέτρους που έχουν σχέση με: Τον τύπο είδος του υλικού κατολίσθησης Την περιεχόμενη υγρασία του κατολισθαίνοντος υλικού Τον τύπο της κίνησης (κατάπτωση, ολίσθηση, ροή) Την ταχύτητα της κίνησης Το αίτιο της κίνησης (σεισμός, πίεση νερού, ανθρώπινος παράγοντας) Τη σχέση ολίσθησης και επιφάνειας ολίσθησης (επίπεδη, περιστροφική) Την τοποθεσία όπου γίνεται το φαινόμενο (ξηρά, θάλασσα, λίμνη) [17]

18 Τη γεωμετρία και μορφολογία του πρανούς Το περιβαλλοντικό καθεστώς και τις κλιματικές συνθήκες Το μηχανισμό ολίσθησης (Κούκης & Σαμπατακάκης, 2007) Στον Πίνακα 1 δίνεται η ταξινόμηση των μετακινήσεων των πρανών κατά VARNES (1978), η οποία μαζί με αυτή των Zaruba Mencl είναι από τις πλέον σημαντικές, και έχει γίνει πλέον διεθνώς αποδεκτή και χρησιμοποιείται ευρέως για την περιγραφή όλων των εδαφικών μετακινήσεων. Θα πρέπει να σημειωθεί όμως ότι η ταξινόμηση των Zaruba - Mencl έχει περιορισμένη «ευρύτητα» στην εφαρμογή της, με έντονη θεώρηση του γεωλογικού παράγοντα, σε αντίθεση με αυτήν του Varnes που είναι αρκετά «ευέλικτη», προσαρμόζεται εύκολα στις εκάστοτε συνθήκες και είναι πρακτικά εύκολα εφαρμόσιμη (Κούκης & Σαμπατακάκης, 2007). Πίνακας 1: Ταξινόμηση μετακίνησης πρανών κατά VARNES, 1978 (Κούκης & Σαμπατακάκης, 2007) Τύπος μετακινούμενου υλικού Τύπος κίνησης Βραχώδες υπόβαθρο Χονδρόκοκκα Μηχανικά εδάφη Λεπτόκοκκα Κατάπτωση Κατάπτωση βράχων Κατάπτωση κορημάτων Κατάπτωση γαιών Ανατροπή Ανατροπή βράχων Ανατροπή κορημάτων Ανατροπή γαιών Ολίσθηση Περιστροφική Μεταθετική Περιστροφική ολίσθηση βραχώδους υποβάθρου Μεταθετική ολίσθηση βραχώδους υποβάθρου Περιστροφική ολίσθηση κορημάτων Μεταθετική ολίσθηση κορημάτων Περιστροφική ολίσθηση γαιών Μεταθετική ολίσθηση γαιών Πλευρική εξάπλωση Πλευρική εξάπλωση βραχώδους υποβάθρου Πλευρική εξάπλωση κορημάτων Πλευρική εξάπλωση γαιών Ροή Ροή βραχώδους υποβάθρου (ερπυσμός) Ροή κορημάτων Ροή γαιών (ερπυσμός εδάφους) Σύνθετη Συνδυασμός δύο ή περισσότερων τύπων [18]

19 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΕΩΝ Οι παράγοντες εκδήλωσης των κατολισθήσεων είναι είτε φυσικοί είτε ανθρωπογενείς και συνήθως συνεισφέρουν ταυτόχρονα κάθε φορά σε φαινόμενα αστάθειας (Kavoura (a) et al. 2014; Kavoura (b) et al. 2014). Ο μηχανισμός εκδήλωσης μιας κατολίσθησης (landslide process) περιλαμβάνει γενικά μια αλληλουχία γεγονότων που αρχίζουν με την επίδραση διάφορων αιτίων (landslide causes), που επηρεάζουν τις συνθήκες ισορροπίας του πρανούς και προκαλούν τη διατάραξή του με τελικό αποτέλεσμα τη θραύση και τη μετακίνηση αυτού (Κούκης, Σαμπατακάκης, 2007). Σπάνια μπορεί να αποδοθεί μία κατολίσθηση σε ένα και μοναδικό αίτιο. Η διαδικασία που οδηγεί στην ανάπτυξη μιας μετακίνησης πρανούς αρχίζει θεωρητικά με το σχηματισμό του ίδιου του γεωλογικού υλικού από το οποίο αποτελείται το πρανές, όταν καθορίζονται οι βασικές φυσικές του ιδιότητες και περιλαμβάνει όλα τα επακόλουθα γεγονότα των μετακινήσεων του φλοιού, της διάβρωσης και της αποσάθρωσης. Τελικά, κάποια συγκεκριμένη δράση, ίσως ασήμαντη, προκαλεί την έναρξη της μετακίνησης του γεωλογικού υλικού προς τα κατάντη. Η δράση αυτή όμως, δε μπορεί να θεωρηθεί σαν η κύρια αιτία, έστω και αν ήταν αναγκαία, μέσα στην αλυσίδα των γεγονότων (Κούκης, Σαμπατακάκης, 2007). Κατά καιρούς έχουν γίνει διάφορες ταξινομήσεις των παραγόντων που συμβάλλουν στην εκδήλωση κατολισθήσεων, όπως TERZAGHI (1950), VARNES (1978). Η ομάδα εργασίας της UNESCO που ασχολήθηκε με την καταγραφή των παραγόντων που προκαλούν κατολισθήσεις (Reporting Landslide Causes, WP/WLI, 1994) έθεσε το θέμα σε μια ευρύτερη και διαχρονική βάση εξέλιξης του φαινομένου και πρότεινε μία γενικότερη ταξινόμηση των αιτίων εκδήλωσης του (Κούκης - Σαμπατακάκης, 2007; Sabatakakis et al. 2013). Η προτεινόμενη ταξινόμηση φαίνεται στον Πίνακα 2. Πίνακας 2: Οι πλέον σημαντικοί παράγοντες εκδήλωσης κατολισθήσεων σύμφωνα με το WP/WLI, 1994 (Κούκης & Σαμπατακάκης, 2007) 1.ΕΔΑΦΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ 1. Πλαστικό χαμηλής αντοχής υλικό 2. Ευαίσθητο υλικό 3. Υλικό επιρρεπές σε θραύση 4. Αποσαθρωμένο υλικό 5. Διατμημένο υλικό 6. Ρωγματωμένο ή διακλασμένο υλικό [19]

20 7. Βραχομάζα με δυσμενή προσανατολισμό ασυνεχειών (στρώση, σχιστότητα, διακλάσεις) 8. Βραχομάζα με δυσμενή προσανατολισμό ασυνεχειών (ρήγματα, επιφάνειες επαφής, ασυμφωνίες) 9. Διαφοροποιήσεις στην υδροπερατότητα 10. Διαφοροποιήσεις στη δυσκαμψία (στιφρό ή πυκνό υλικό υπερκείμενο πλαστικού υλικού) 2. ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ 1. Τεκτονική ανύψωση 2. Ανύψωση λόγω ηφαιστείων 3. Επίδραση παγετώνων 4. Ποτάμια διάβρωση της βάσης του πρανούς 5. Θαλάσσια διάβρωση της βάσης του πρανούς 6. Διάβρωση της βάσης του πρανούς από παγετώνα 7. Διάβρωση των πλευρών του πρανούς 8. Εσωτερική διάβρωση 9. Φόρτιση από φυσική απόθεση υλικών στη στέψη του πρανούς 10. Απομάκρυνση φυτοκάλυψης (από πυρκαγιά, διάβρωση κ.λπ.) 3. ΦΥΣΙΚΕΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Έντονη, μικρής διάρκειας βροχόπτωση 2. Γρήγορο λιώσιμο χιονιού 3. Παρατεταμένη υψηλή βροχόπτωση [20]

21 4. Γρήγορη πτώση στάθμης νερού μετά από πλημμύρες, παλίρροιες ή διάρρηξη φυσικών φραγμάτων 5. Σεισμοί 6. Εκρήξεις ηφαιστείων 7. Διάρρηξη λιμνών σε κρατήρες ηφαιστείων 8. Λιώσιμο παγωμένου εδάφους 9. Αποσάθρωση λόγω παγετού 10. Αποσάθρωση από διόγκωση και συρρίκνωση εδαφών 4. ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΕΣ 1. Εκσκαφές στη βάση (πόδι) του πρανούς 2. Φόρτιση στο μέτωπο ή πάνω από τη στέψη του πρανούς 3. Υποβιβασμός της στάθμης σε ταμιευτήρες 4. Άρδευση 5. Κακή συντήρηση αποστραγγιστικών έργων 6. Διαρροή νερών από τεχνικά έργα (δίκτυα, δεξαμενές κ.λπ.) 7. Αποψίλωση 8. Λατομεία και μεταλλεία 9. Δημιουργία χωματερών 10. Τεχνητές δονήσεις (κυκλοφορία οχημάτων, λειτουργία μηχανών, τοποθέτηση πασσάλων κ.λπ.) [21]

22 3. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ 3.1 ΙΣΤΟΡΙΚΟ-ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ Τα κατολισθητικά φαινόμενα εμφανίζονται στην ευρύτερη περιοχή του οικισμού Καρυάς και συγκεκριμένα στο βόρειο βορειοδυτικό πρανές του υψώματος «Τρανός Βράχος» (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Η περιοχή της Καρυάς αποτελεί μία πολύ μεγάλη ζώνη αστάθειας περιοδικά προκαλούμενων κατολισθητικών συμβάντων με έντονη δραστηριότητα ολισθήσεων. Οι υπεδαφικές μετακινήσεις πριν το 1961 παρατηρήθηκαν και αναγνωρίστηκαν με την παρατήρηση αεροφωτογραφιών. Η πρώτη μεγάλη αστοχία καταγράφηκε το 1961 (Σχήμα 2a), ένα έτος με τη διπλή βροχόπτωση από το προηγούμενο, και είχε ως αποτέλεσμα τη μερική καταστροφή του παλαιού οικισμού της Καρυάς, που βρισκόταν στη στέψη της κατολίσθησης, ευτυχώς όμως χωρίς θύματα. Το χωριό μεταφέρθηκε αργότερα σε μία κοντινή πιο σταθερή γεωλογικά περιοχή, όπου και βρίσκεται σήμερα. Η ολίσθηση ήταν μία δεβριτική ροή (debris flow) την οποία ακολούθησε μεταθετική ολίσθηση (translation failure)(sabatakakis et al. 2005; Koukis et al. 2007). Οι δύο επόμενες ενεργοποιήσεις συνέβησαν κατά το 1999 (Σχήμα 2b) και 2001 (Σχήμα 2c) στην ίδια οριοθετημένη από την προηγούμενη κατολίσθηση περιοχή (Σχήμα 1) με τη μορφή εδαφοροών. Ως αποτέλεσμα ήταν η καταστροφή των εδαφικών εκτάσεων και του επαρχιακού δικτύου. Το βάθος της επιφάνειας ολίσθησης, σύμφωνα με τις γωνιακές μεταβολές και τα αποτελέσματα των οριζόντιων μετακινήσεων για το 1999 ήταν στα 20 μ. περίπου μέσα στη ζώνη του φλύσχη, ενώ για το 2001 ήταν περίπου στα 5 μ. στον έντονα διερρηγμένο και αποσαθρωμένο φλύσχη (Sabatakakis et al. 2005). [22]

23 Σχήμα 1: Όρια των κατολισθήσεων του 1961, 1999, και 2001 στην περιοχή της Καρυάς σε κλίμακα 1:5.000 Σχήμα 2 (αριστερά): Χάρτες της ασταθούς ζώνης της Καρυάς των περιοδικά προκαλούμενων κατολισθητικών συμβάντων το 1961 (a), το 1999 (b), και το 2001 (c) αντίστοιχα. Τα γράμματα στην παρένθεση παραπέμπουν σε φωτογραφίες του αντίστοιχου paper (Sabatakakis et al. 2005) Παλαιότερες (μέχρι το 1999) κατολισθητικές κινήσεις Από έρευνα που πραγματοποιήθηκε στον Τύπο Πατρών, δίνεται η ακριβής ημερομηνία του πρώτου κατολισθητικού συμβάντος, η οποία είναι η 11η Φεβρουαρίου 1961, ημέρα Σάββατο. Από τις εσπερινές ώρες του Σαββάτου ξεκίνησαν να σημειώνονται κατολισθήσεις στην περιοχή του Γλαύκου. Μεγάλοι όγκοι εδαφικών υλικών αποσπάστηκαν από την κλιτή του λόφου που βρίσκεται δίπλα από το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο του Γλαύκου και κάλυψαν τη χαράδρα Βούθουκα σε μήκος [23]

24 ενός περίπου χιλιομέτρου. Αρχικά οι κατολισθήσεις σημειώθηκαν στην τοποθεσία «Πηγές» Ξηροποτάμου. Από περιγραφή της εφημερίδας «Πελοπόννησος» δίνονται τα εξής στοιχεία: Μία έκταση πλάτους 500 m και μήκους 800 m, αποσπάστηκε εκ κλιτύος μεγάλου λόφου και ακολούθησε μία συνεχή κύλιση. Κόκκινη ιλύς, αναμεμιγμένη με κορμούς δέντρων, λίθους, ρίζες, θάμνους και άλλα αντικείμενα κυλιόταν σα λάβα ηφαιστείου φθάνοντας σε απόσταση μόλις 200 μέτρων από την τσιμεντένια γέφυρα που οδηγεί προς το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο. Εκτός αυτού, τα αποσπασθέντα εδαφικά υλικά μόνον της επιφάνειας, συνολικού όγκου άνω των 20 εκατομμυρίων κυβικών κάλυψαν ή εξαφάνισαν τη χαράδρα Βούθουκα, σε μήκος ενός χιλιομέτρου, ενώ αυτή έχει βάθος μέτρα. (Εφημερίδα «Πελοπόννησος», Αριθμός Φύλλου 4795, Τρίτη 14 Φεβρουαρίου 1961). Όσον αφορά την κατολίσθηση του 1999, έγινε έρευνα στο αρχείο Τύπου της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Πατρών. Η ακριβής ημερομηνία εκδήλωσης του συμβάντος είναι η 8 η Φεβρουαρίου, ημέρα Τρίτη. Όπως και η κατολίσθηση του 1961, έτσι και αυτή του 1999 οφειλόταν κυρίως στις έντονες βροχοπτώσεις που είχαν πλήξει ολόκληρο το Νομό Αχαΐας, από τα τέλη του μηνός Γενάρη. Από αποσπάσματα της εφημερίδας «Πελοπόννησος» δίνονται στοιχεία για το συμβάν: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ. Η κατολίσθηση του εδάφους συνεχίστηκε και χθες με σταθερούς ρυθμούς. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των επιστημόνων, η εκδήλωση του γεωλογικού φαινομένου, θα συνεχιστεί τουλάχιστον για ένα μήνα ακόμα. «Δε μπορεί να επέμβει κανείς...» ξεκαθάρισαν οι επιστήμονες στο νομάρχη Στάθη Αθανασόπουλο Σερέτη και στο Δήμαρχο Πατρέων Ευάγγελο Φλωράτο, που επισκέφθηκαν την περιοχή. Έντρομοι οι κάτοικοι πετάχτηκαν έξω από τα σπίτια τους, στη θέα μεγάλων χωμάτινων όγκων που ξεκόλλησαν από το βουνό και κατευθύνονταν στην πλευρά τους. Από την αστυνομία ανακοινώθηκε ότι δεν προκλήθηκαν ζημιές. Ωστόσο, κάτοικοι ανέφεραν υλικές ζημιές σε κτηνοτροφικές και αγροτικές εκμεταλλεύσεις, ενώ σε μία περίπτωση βοσκός κατάφερε την τελευταία στιγμή να μεταφέρει τα ζώα του σε μακρινή απόσταση από τη στάνη του, η οποία σχεδόν καταστράφηκε. Η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αχαΐας αδυνατεί να δώσει λύσεις αφού το έδαφος δεν επιτρέπει τεχνικές παρεμβάσεις, ενώ από την πλευρά της Δημοτικής Αρχής έγιναν άμεσες ενέργειες για τη διάνοιξη ημιορεινού δρόμου προκειμένου οι κτηνοτρόφοι που έχουν αποκλειστεί εξαιτίας των κατολισθήσεων να βρουν πρόσβαση προς την Πάτρα και να διαθέτουν τα προϊόντα τους. Οι κατολισθήσεις έχουν φράξει τμήμα παραπόταμου του Γλαύκου, γεγονός που προμηνύει κίνδυνο πλημμύρας σε περίπτωση επανάληψης έντονων καιρικών φαινομένων. Παράλληλα με την καθίζηση του εδάφους σημειώνονται και κατολισθήσεις με αποτέλεσμα τη διακοπή της συγκοινωνίας στην επαρχιακή οδό Μοίρα Σουλίου. Δεδομένου ότι στις αρχές της δεκαετίας του 60 μία σεισμική δόνηση είχε προκαλέσει ανάλογο φαινόμενο στην ίδια περιοχή, γεννιέται ευθύς αμέσως το ερώτημα αν η τωρινή αποσάθρωση του εδάφους εξαιτίας των έντονων βροχοπτώσεων αποτελέσει την απαρχή εντονότερης εκδήλωσης του φαινομένου σε ενδεχόμενο σεισμό. Οι κατολισθητικές κινήσεις που εκδηλώθηκαν στο πρανές απέναντι από τον οικισμό Καρυάς, αναφέρονται στα υλικά των πλευρικών κορημάτων που καταλαμβάνουν το πρανές αυτό, καθώς και [24]

25 στους ανώτερους ορίζοντες των υποκείμενων σχηματισμών του φλύσχη (Κούκης Σαμπατακάκης, 1999). Το πρανές αυτό διαμορφώνεται με κλίσεις (στο κατώτερο τμήμα) προς τα Β.ΒΔ/κά. Το στοιχείο αυτό σε συνδυασμό με την τοποθέτηση των χαλαρών και υδροπερατών κορημάτων επάνω στους στεγανούς πρακτικά σχηματισμούς του φλύσχη, συνέβαλαν καθοριστικά στην ανάπτυξη των κατολισθητικών τάσεων και την εκδήλωση κατολισθήσεων. Σημειώνεται άλλωστε ότι οι αστοχίες αυτές αποτελούν παλαιά φαινόμενα τα οποία όμως παρουσίασαν ιδιαίτερη έξαρση με τις έντονες και παρατεταμένες βροχοπτώσεις του περασμένου χειμώνα (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Αναλυτικότερα, η παραπάνω μορφολογική διαμόρφωση και στρωματογραφική διάρθρωση της περιοχής, ευνοούν το συνεχή εμποτισμό των κορημάτων από τα νερά της βροχής, καθώς και από τις πλευρικές μεταγγίσεις των ανάντη ευρισκομένων ασβεστόλιθων και κερατόλιθων. Οι συνθήκες αυτές έχουν σαν αποτέλεσμα τις συνεχείς αναμοχλεύσεις και μετακινήσεις των κορημάτων, με επίπεδο αναφοράς τους υποκείμενους στεγανούς σχηματισμούς του φλύσχη. Προς την κατεύθυνση μάλιστα αυτή συμβάλλουν και οι έντονες υποσκαφές που σημειώνονται από τη δράση των υδρορευμάτων που διατρέχουν την περιοχή, γεγονός που διευκολύνει το ρυθμό εξέλιξης των φαινομένων (Εικόνα 2)(Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Από την έρευνα Κούκης Σαμπατακάκης, 2003, η κύρια θραύση των πρόσφατων μετακινήσεων εντοπίστηκε στο υψόμετρο των 480 m περίπου. Τα γεωμετρικά της στοιχεία αναφέρονται σε κατακόρυφη μετακίνηση της τάξης των 35 m, εύρος στην κεφαλή 150 m, ενώ στις θραύσεις που οριοθετούν πλευρικά την κατολισθαίνουσα ζώνη καθώς και στις επάλληλες θραύσεις στο κύριο σώμα αυτής, το άλμα είναι σαφώς μικρότερο της τάξης των 5-10 m. Το συνολικό μήκος της ζώνης που διαταράχθηκε (κεφαλή πόδας της κατολίσθησης), ήταν 580 m περίπου (Sabatakakis et al. 2005; Tsiambaos et al. 2015). Εικόνα 2: Στο κεντρικό και αριστερό τμήμα της φωτογραφίας διακρίνεται η ζώνη όπου εκδηλώθηκαν οι μετακινήσεις του 1999 ενώ στο δεξιό οι πρόσφατες μετακινήσεις του 2001 (Κούκης & Σαμπατακάκης, 2003) Η γρήγορη μετακίνηση των υλικών προς τα κατάντη και σε μια ζώνη εύρους περί τα 220 m ακολούθησε ουσιαστικά τη μορφολογία του πρανούς, είχε δηλαδή διεύθυνση Β.ΒΔ/κή. Άμεσο [25]

26 αποτέλεσμα της μετακίνησης αυτής ήταν η καταστροφή του επαρχιακού δρόμου Καρυάς οικισμών Σουλίου σε εύρος ανάλογο περίπου με το μέτωπο της μετακίνησης, ενώ αμέσως κατάντη διαμορφώνεται ο πόδας της κατολίσθησης με τη συσσώρευση μέρους των μετακινηθέντων υλικών (Sabatakakis et al. 2005). Σημειώνεται ακόμη ότι στο αριστερό μέρος της κατολισθαίνουσας ζώνης οι μετακινήσεις επεκτείνονταν και έξω από τα σαφώς καθορισμένα όρια αυτής, έχοντας επηρεάσει έτσι τα απότομα πρανή, που διαμορφώνονται εκεί. Τονίζεται μάλιστα στη μελέτη του 1999, ότι οι θραύσεις αυτές, εάν τα φαινόμενα εξελιχθούν, θα έχουν πρόσθετο αντίκτυπο όσον αφορά στη λειτουργικότητα του επαρχιακού δρόμου και μάλιστα σε τμήμα έξω από την κύρια κατολίσθηση. Άλλωστε οι θραύσεις αυτές έχουν καθοριστικά συμβάλλει στη σοβαρή αστοχία που παρατηρείται στο δρόμο και ειδικότερα στο τμήμα που ο δρόμος αυτός συναντά το ρέμα. Επίσης η μετακίνηση των αναμοχλευμένων υλικών της κατολισθαίνουσας μάζας και η συσσώρευση αυτών στον πόδα, είχε σαν αποτέλεσμα και την απόφραξη της κοίτης του κεντρικού ρέματος, δημιουργώντας έτσι αμέσως μπροστά από τη γέφυρα λίμνη βάθους μέχρι και 4 m. Με την απομάκρυνση μέρους των υλικών αυτών και τη σταθεροποίηση προσωρινά της μάζας, η λίμνη αυτή έχει εκτονωθεί. Σημειώνεται ακόμα ότι οι πρόσφατες επεμβάσεις στον πόδα, προφανώς από ιδιοκτήτες της γης, έχουν εξομαλύνει την ευρύτερη ζώνη αυτού, δημιουργώντας μια ομοιόμορφη κλίση στο πρανές του. Κατά τους Κούκη & Σαµπατακάκη (1999) οι κατολισθητικές κινήσεις που εκδηλώθηκαν στην περιοχή της Καρυάς οφείλονται στη συνεπίδραση µιας σειράς παραγόντων που είναι οι ακόλουθοι: η γεωμετρία του πρανούς, η ύπαρξη αφθονίας κορημάτων στο πρανές από τους υπερκείμενους σκληρούς αλλά τεκτονικά ισχυρά καταπονημένους σχηματισμούς του υποβάθρου, οι υποκείμενοι σχηματισμοί των κορημάτων που είναι οι πρακτικά στεγανοί σχηματισμοί του φλύσχη και η παρουσία περίσσειας νερού στα κορήματα, λόγω έξαρσης των βροχοπτώσεων. Πιο αναλυτικά: 1. Γεωμετρία του πρανούς (κλίση ), που δημιουργεί έντονο ανάγλυφο. 2. Ύπαρξη αφθονίας κορημάτων στο πρανές από τους υπερκείμενους σκληρούς αλλά τεκτονικά ισχυρά καταπονημένους σχηματισμούς του υποβάθρου (ασβεστόλιθοι και σχιστοκερατόλιθοι). Το ορατό πάχος των κορημάτων είναι της τάξης των m. 3. Υποκείμενοι σχηματισμοί των κορημάτων είναι οι πρακτικά στεγανοί σχηματισμοί του φλύσχη. 4. Παρουσία περίσσειας νερού στα κορήματα, λόγω των βροχοπτώσεων, αλλά και την πλευρική διήθηση από τις ανάντη ευρισκόμενες μάζες των ασβεστόλιθων και κερατολίθων. Τα νερά αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα τον εμποτισμό μέχρι πλήρους κορεσμού των κορημάτων και με δεδομένο το υποκείμενο των κορημάτων στεγανό υπόβαθρο του φλύσχη, δημιουργούν ανεξέλεγκτες υδροστατικές πιέσεις που πρακτικά μηδενίζουν τις διατμητικές αντοχές των ήδη χαλαρωμένων, από τη φύση τους αλλά και λόγω παλαιοτέρων μετακινήσεων, κορημάτων. Συνέπεια της διαδικασίας αυτής είναι στην περίπτωση έξαρσης των βροχοπτώσεων, η μετακίνηση των εδαφικών υλικών με τη μορφή εδαφικών ροών. [26]

27 5. Τις παραπάνω διεργασίες διευκολύνουν τέλος οι υποσκαφές που σημειώνονται στο σχηματισμό των κορημάτων, λόγω της δράσης των επιφανειακών νερών κατά μήκος των υδρορευμάτων που δημιουργούνται κύρια στα όρια της κατολισθαίνουσας ζώνης, αλλά και του δευτερεύοντος υδρογραφικού δικτύου μέσα στη μάζα αυτής (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Πρόσφατες (έτος 2001) κατολισθητικές κινήσεις Η συγκεκριμένη θέση έρευνας αποτελεί μια ευρεία κατολισθαίνουσα ζώνη με περιοδικές επαναδραστηριοποιήσεις κατολισθητικών κινήσεων και «ενδιάμεσα» φαινόμενα ερπυσμού, δηλαδή βραδείας μορφής μετακινήσεων. Οι πρώτες σημαντικές αστοχίες που τουλάχιστον επίσημα καταγράφονται εντοπίζονται, όπως προαναφέρθηκε, το έτος 1961 και είχαν σαν αποτέλεσμα τη μεταφορά του οικισμού Α. Σουλίου στη γεωλογικά σταθερή περιοχή, ανατολικά της κατολίσθησης. Σημαντικές επίσης κατολισθητικές κινήσεις αναφέρονται και το Φεβρουάριο του 1999 οι οποίες ενεργοποίησαν το μεγαλύτερο τμήμα της κατολισθαίνουσας ζώνης (Κούκης Σαμπατακάκης2003, Sabatakakis et al. 2005). Το Δεκέμβριο του 2001 εκδηλώθηκε εκ νέου εκτεταμένη κατολίσθηση με τη μορφή εδαφικής ροής μεγάλων διαστάσεων που κυρίως προήλθε από αστοχία υλικών κορημάτων τα οποία καταλαμβάνουν την ευρύτερη περιοχή και «τροφοδότησαν» την κατολισθαίνουσα ζώνη συμπαρασύροντας στην κίνησή τους ένα σημαντικό μέρος από τα ήδη αναμοχλευμένα υλικά της ζώνης (Εικόνα 3) (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Η αστοχία προέκυψε ύστερα από μια ραγδαία βροχόπτωση mm σε λιγότερο από 24 ώρες (Sabatakakis et al. 2005; Tsiambaos et al. 2015). Εικόνα 3: Πρόσφατες ενεργοποιήσεις των κορηματικών υλικών καθώς και των υλικών του φλύσχη σε μεγάλου μήκους αλλά περιορισμένου εύρους ζώνη. [27]

28 Τα παραπάνω στοιχεία σε συνδυασμό με τη γενικότερη μορφολογία της κατολισθαίνουσας περιοχής συνηγορούν στο γεγονός ότι στη συγκεκριμένη ζώνη τα κατολισθητικά φαινόμενα είναι της μορφής των μεταθετικών ολισθήσεων μεγάλης έκτασης και των εδαφικών ροών (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Το φαινόμενο εκδηλώθηκε στο δυτικό τμήμα των ήδη αναμοχλευμένων υλικών από την κατολίσθηση του 1999, συμπαρασύροντας και καταστρέφοντας αυτή τη φορά μία διώροφη οικία (Εικόνα 4) (Σταματόπουλος, 2004). Από δημοσίευμα της εφημερίδας «Πελοπόννησος» της 28 ης Δεκεμβρίου 2001 δίνονται στοιχεία για την επανεμφάνιση του φαινομένου μετά από τρία χρόνια «καταπίνοντας» μία οικία. Σύμφωνα με όσα καταγράφηκαν, τέθηκε προς διερεύνηση η πιθανότητα να αποτελούν αιτία για τη ρευστοποίηση του εδάφους οι εργασίες που εκτέλεσε η Νομαρχία, μετά τις κατολισθήσεις του 99, και είχαν ως αποτέλεσμα την εκτροπή των υπογείων υδάτων από άλλες διόδους. Εικόνα 4: Το σπίτι της οικογένειας Ντεβά που καταστράφηκε από την κατολίσθηση (Εφημερίδα «ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ» 28/12/2001) Η παρουσία σχετικά ήπιου μορφολογικού ανάγλυφου (15-20 ) που χαρακτηρίζει την κατολισθαίνουσα ζώνη συνηγορεί προς την κατεύθυνση των μεταθετικών ολισθήσεων ενώ ο βασικός παράγοντας εκδήλωσης των φαινομένων είναι η παρουσία των επιφανειακών νερών τα οποία συγκεντρώνονται στην υφιστάμενη μισγάγγεια, το κατώτερο τμήμα της οποίας αποτελεί η κατολισθαίνουσα ζώνη και των υπεδαφικών νερών σημαντικό μέρος των οποίων προέρχεται από πλευρικές μεταγγίσεις των εφιππευμένων ασβεστόλιθων της ανάντη απότομης περιοχής. Τα νερά αυτά εμποτίζουν τη συγκεκριμένη ζώνη, κυρίως κατά τη χειμερινή περίοδο και συγκεντρώνονται στα χαλαρωμένα κορηματικά υλικά, κυρίως κατά μήκος της επαφής αυτών με την υποκείμενη [28]

29 πρακτικά στεγανή φάση των υλικών του φλύσχη, των σχηματισμών του φλύσχη (της κανονικής σειράς ή ακόμα και των σχιστοκερατολίθων της κανονικής σειράς) (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Με βάση τα παραπάνω φαίνεται ότι με τις κατολισθητικές κινήσεις του 1999 εκτονώθηκε η ανατολική βορειοανατολική πλευρά της κατολισθαίνουσας ζώνης με τη μετακίνηση μεγάλων μαζών κορημάτων με τη μορφή κυκλοειδών κυρίως ολισθήσεων (λόγω του πάχους αυτών), οι οποίες εξελίχθηκαν σε εντυπωσιακές ροές. Με τις μετακινήσεις αυτές και τη συσσώρευση μεγάλου πάχους κορημάτων στην κατάντη περιοχή (θέση γεώτρησης Γ1 και κατάντη) διευκολύνθηκε και η αποφόρτιση επιφανειακών και υπόγειων νερών προς την πλευρά του παρακείμενου κεντρικού ρέματος. Έτσι, το ανατολικό αυτό τμήμα της κατολισθαίνουσας ζώνης έχει πλέον σταθεροποιηθεί, αρκεί να εξασφαλισθεί η ελεγχόμενη πλέον αποστράγγιση των νερών που συγκεντρώνονται από τα ανάντη και εμποτίζουν την περιοχή αυτή (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Όσον αφορά τις πρόσφατες κατολισθητικές κινήσεις του 2001 αυτές περιορίζονται στο δυτικό όριο της κατολισθαίνουσας ζώνης όπου διαμορφώνεται ένα βύθισμα και ήταν ως εκ τούτου ευχερής η απόθεση κορημάτων ενώ παράλληλα διευκολύνεται και η αποστράγγιση επιφανειακών και υπόγειων νερών που προέρχονται κυρίως από την ανάντη ορεινή περιοχή (Εικόνα 3). Όπως αναφέρθηκε και προηγούμενα οι μετακινήσεις αυτές αναφέρονται σε μικρότερο συγκριτικά με το ανατολικό τμήμα πάχος κορημάτων, ενώ το επίπεδο ολίσθησης περιοριζόταν από την υποκείμενη φάση των στεγανών υλικών του φλύσχη. Έτσι οι μετακινήσεις αυτές διακρίνονται από τελείως διαφορετικό μηχανισμό ήτοι πρόκειται για μεταθετικές ολισθήσεις κορηματικών υλικών πάνω σε ένα στεγανό υπόστρωμα με μέση κλίση 15 περίπου, οι οποίες τελικά εξελίχθηκαν σε ροές κορημάτων συμπαρασύροντας μάλιστα στην πορεία τους και μέρος των υλικών του έντονα αποσαθρωμένου και διερρηγμένου φλύσχη(εικόνα 5). Καθοριστικό ρόλο στην εκδήλωση και μετακίνηση αυτών έπαιξαν πέραν από το μορφολογικό ανάγλυφο, τα υπεδαφικά νερά, επιφανειακά και υπόγεια, της χειμερινής εκείνης περιόδου τα οποία προκάλεσαν τον κορεσμό της ζώνης και την περαιτέρω χαλάρωση των κορηματικών υλικών (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Εικόνα 5: Φαίνεται η θραύση στην ανατολική (αριστερή) πλευρά της κατολίσθησης που επηρέασε και τα υποκείμενα των κορημάτων υλικά του φλύσχη (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003) [29]

30 Με την εκδήλωση των τελευταίων αυτών μετακινήσεων αποκαλύφθηκε στο μεγαλύτερο τμήμα της ζώνης η υποκείμενη φάση των υλικών του φλύσχη με αποτέλεσμα να υπάρχει κόρημα συσσώρευσης όλων αυτών των υλικών στον πόδα της κατολισθαίνουσας ζώνης. Επί πλέον διευκολύνθηκε και η ομαλή αποστράγγιση των νερών από την ανάντη περιοχή μέσω του βυθίσματος προς τα κατάντη (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Για την οριστική πλέον σταθεροποίηση της ζώνης, θα πρέπει να υπάρξει κατάλληλη διαμόρφωση των αναμοχλευμένων υλικών και η δυνατότητα μόνιμων έργων αποστράγγισης, όπως προέκυψε από την έρευνα Κούκης Σαμπατακάκης, 2003 (Εικόνα 6). Εικόνα 6: Γενική άποψη της κατολισθαίνουσας ζώνης όπως είναι διαμορφωμένη σήμερα (Από παρατήρηση στην ύπαιθρο, Ιανουάριος 2015) Σημειώνεται επίσης ότι επιρρεπείς προς κατολίσθηση ζώνες εντοπίζονται στην περιοχή που εκτείνεται δυτικότερα της κύριας κατολισθαίνουσας ζώνης όπου ήδη έχουν σημειωθεί θραύσεις και ολισθήσεις τόσο στο σχηματισμό του φλύσχη όσο και στα κορήματα κλιτύος, κυρίως ανάντη αλλά και κατάντη του υπάρχοντος δρόμου όπως και στα ανατολικά όρια της κύριας ζώνης όπου έχουν σημειωθεί επάλληλες θραύσεις των κορημάτων. (Κούκης, Σαμπατακάκης, 2003). 3.2 ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΤΟΛΙΣΘΑΙΝΟΥΣΑΣ ΖΩΝΗΣ Η εκτέλεση δειγματοληπτικών γεωτρήσεων και η τοποθέτηση αποκλισιομετρικών σωλήνων έγινε σε τρεις φάσεις έως σήμερα. Η πρώτη φάση γεωτρήσεων με εγκατάσταση αποκλισιομετρικών σωλήνων έγινε τη χρονική περίοδο Μαρτίου Μαΐου 2003 (από 18/03/2003 έως 2/06/2003). Εκτελέσθηκαν πέντε (5) δειγματοληπτικές - αποκλισιομετρικές γεωτρήσεις (Γ1 έως Γ5). Οι γεωτρήσεις αυτές έγιναν στην [30]

31 κατολισθαίνουσα ζώνη της Καρυάς και είχαν σα βασικό σκοπό να διερευνηθούν οι ήδη εκδηλωθείς σοβαρές αστοχίες στην κατολισθαίνουσα ζώνη (κατολισθ. Φαινόμενα 2001), να γίνει παρακολούθηση (monitoring) του φαινομένου και να προταθούν μέτρα προστασίας αποκατάστασης (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Η δεύτερη φάση πραγματοποιήθηκε κατά τη χρονική περίοδο Οκτωβρίου - Νοεμβρίου 2004 (από 7/10/2004 μέχρι 25/11/2004), κατά την οποία εκτελέσθηκαν δέκα (10) γεωτρήσεις (Γ1 μέχρι Γ10). Οι γεωτρήσεις αυτής της φάσης κάλυψαν την ευρύτερη οικιστική περιοχή των οικισμών Καρυάς Ν. Σουλίου με βασικό σκοπό όπως προαναφέρθηκε, να διερευνηθούν οι γεωλογικές και γεωτεχνικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή έρευνας αλλά και να καθορισθούν τα φυσικά και μηχανικά χαρακτηριστικά των γεωλογικών σχηματισμών. Η επιλογή των θέσεων των γεωτρήσεων έγινε μετά από συστηματική επιτόπου εξέταση και διερεύνηση της ευρύτερης περιοχής ενδιαφέροντος, με βάση κυρίως τα ερωτηματικά της γεωλογικής τεχνικογεωλογικής χαρτογράφησης που είχε προηγηθεί. Οι περισσότερες θέσεις των γεωτρήσεων της δεύτερης φάσης τοποθετήθηκαν πάνω στην υφιστάμενη επαρχιακή οδό προς Καρυά Σούλι Κεφαλόβρυσο. Η τρίτη και πιο πρόσφατη φάση πραγματοποιήθηκε από 21/02/2013 μέχρι 24/02/2013, η οποία περιλαμβάνει την εκτέλεση της δειγματοληπτικής γεώτρησης Γ4 η οποία διανοίχτηκε πάνω ακριβώς από τη Γ2 της πρώτης φάσης. Η γεώτρηση πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του Ερευνητικού Προγράμματος ΘΑΛΗΣ - LAVMO, από το Πανεπιστήμιο Πατρών και από την τεχνική εταιρεία ΕΔΑΦΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΤΕ. Οι αποκλισιομετρικές μετρήσεις της γεώτρησης Γ4 έχουν δείξει ότι το βάθος ολίσθησης βρίσκεται στα 21,00 m. Οι ακριβείς θέσεις των γεωτρήσεων της πρώτης και τρίτης φάσης αποτυπώνονται στον Τεχνικογεωλογικό Χάρτη 1: ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ 4.1 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Η περιοχή εκδήλωσης των κατολισθητικών φαινομένων, εντοπίζεται στον ευρύτερο χώρο του οικισμού Καρυάς και συγκεκριμένα στο βόρειο βορειοδυτικό πρανές του υψώματος «Τρανός Βράχος», που αποτελεί δυτικό αντέρεισμα του πρόβουνου Αγ. Θεοδώρων του Παναχαϊκού και αναπτύσσεται με υψόμετρο m περίπου (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003) (Σχήμα 3). [31]

32 Σχήμα 3: Γενική άποψη της κατολισθαίνουσας περιοχής (Google Earth) Η γενική μορφολογία της περιοχής εξαρτάται αυστηρά από τα λιθολογικά και δομικά χαρακτηριστικά των σχηματισμών του υποβάθρου (Koukis et al. 2007; Kavoura et al. 2014). Στο πρανές εκδήλωσης των αστοχιών του υψώματος «Τρανός Βράχος» το ανάντη τμήμα διαμορφώνεται κατακόρυφα και με σημαντικό ύψος (180 m περίπου). Στο ίδιο τμήμα, που δομείται από σχιστοκερατολιθικά και ανθρακικά ιζήματα, εμφανή είναι τα ίχνη από παλαιές αποσπάσεις βραχωδών μαζών. Γενικά το έντονο μορφολογικό ανάγλυφο αντανακλά τη γεωλογική και τεκτονική δομή της περιοχής. Έτσι, ισχυρές μορφολογικές κλίσεις παρατηρούνται στις περιοχές εμφάνισης ανθεκτικών πετρωμάτων (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Αμέσως κατάντη διαμορφώνονται τα τμήμα του πρανούς, όπου εκδηλώνονται οι αστοχίες. Τα τμήματα αυτά έχουν κλίσεις ήπιες (μέχρι 20 ) και επιφανειακά (στο μεγαλύτερο τμήμα) καλύπτονται από πλευρικά κορήματα σημαντικού πάχους από κερατολιθικά και ασβεστολιθικά θραύσματα με αργιλοϊλυώδη λεπτομερή υλικά και αραιούς ογκόλιθους, ενώ ακόμα και όπου εμφανίζονται οι σχηματισμοί του υποβάθρου αυτοί είναι έντονα κερματισμένοι (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Επισημαίνεται εδώ ότι στο υπόψη τμήμα έχουμε αλλαγή στη μορφολογία λόγω της κατολίσθησης και το πρανές παρουσιάζει κυματοειδή ανάπτυξη που είναι ενδεικτική της εκδήλωσης παλαιότερων κατολισθητικών φαινομένων σε διάφορες φάσεις στην περιοχή (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Αναφορικά με την απορροή της ευρύτερης περιοχής, αυτή γίνεται με τη βοήθεια δευτερευόντων κλάδων του ποταμού Γλαύκου, τα οποία διασχίζουν τα πρανή της περιοχής και τα οποία με γενική ΒΑ/κή ΝΔ/κή διεύθυνση καταλήγουν στο Γλαύκο, που αποτελεί τον κύριο και σπουδαιότερο υδρογραφικό άξονα της περιοχής. Ο σημαντικότερος από αυτούς έχει διεύθυνση σχεδόν ανατολή δύση, αποστραγγίζει την ευρεία λεκάνη της περιοχής Πουρναρόκαστρο και παρουσιάζει σημαντική [32]

33 παροχή που πέρα από τις βροχοπτώσεις ενισχύεται από την τήξη του χιονιού που είναι παχύ στη λεκάνη απορροής του (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Από πλευράς φυτοκάλυψης θα πρέπει να τονιστεί ότι στην περιοχή των αστοχιών είναι εμφανής η απουσία φυτοκάλυψης, ενώ τα γύρω αυτής τμήματα των πρανών είναι καλυμμένα με πολύ αραιή δενδρώδη φυτοκάλυψη (πεύκα και τοπικά δένδρα καλλιεργειών π.χ. ελιές). Το γεγονός αυτό υποδηλώνει την περιοδική εκδήλωση αστοχιών στο παρελθόν (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). 4.2 ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Οι σχηματισμοί που δομούν την ευρύτερη περιοχή ανήκουν στη ζώνη Ωλονού Πίνδου, αφού η περιοχή βρίσκεται στα βορειοανατολικά αντερείσματα του Παναχαϊκού. Οι σχηματισμοί όμως αυτοί καλύπτονται από κορήματα σημαντικού πάχους. (Ρόζος, Ψώνης 1999). Οι σχηματισμοί υποβάθρου αποτελούνται από σχιστοκερατόλιθους και ασβεστόλιθους του Κρητιδικού έντονα τεκτονισμένους, καθώς και σχηματισμούς του φλύσχη ηλικίας Ηώκαινου Παλαιόκαινου (ψαμμίτες, αργιλικοί σχιστόλιθοι, μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι και ενστρώσεις κροκαλοπαγών). Τα υλικά του υποβάθρου καλύπτονται ασύμφωνα από κορήματα κλιτυός (χαλαρά, ασύνδετα, αδρομερή κυρίως υλικά ασβεστολιθικής και κερατολιθικής προέλευσης), αποθέσεις κοίτης, κυρίως στην περιοχή του Γλαύκου (αδρομερή κυρίως υλικά και ελάχιστα λεπτομερούς σύστασης), καθώς και υλικά παλαιότερων κινήσεων έντονα «αναμοχλευμένα» κορηματικής φύσεως αναμιγμένα με λεπτομερή υλικά (Κούκης, 2003). Οι γεωλογικοί σχηματισμοί που συμμετέχουν στη δομή της περιοχής είναι οι ακόλουθοι: Σχιστοκερατόλιθοι Πρόκειται για ιζήματα του Κατώτερου Κρητιδικού από εναλλαγές κερατολίθων με ερυθρωπούς αργιλικούς σχιστόλιθους, αργιλομαργαϊκούς σχιστόλιθους, μαργαϊκούς ασβεστόλιθους, ψαμμίτες, καθώς και εμφανίσεις λεπτών ασβεστολιθικών ενστρώσεων (Εικόνα 7). [33]

34 Εικόνα 7: Χαρακτηριστική εμφάνιση σχιστοκερατολίθων στα βόρεια όρια της κατολίσθησης Καρυάς (Φωτακοπούλου, 2008) Ασβεστόλιθοι του Ανώτερου Κρητιδικού Αποτελούν τεκτονικά καταπονημένους σχηματισμούς που καταλαμβάνουν σημαντικές εκτάσεις των προβούνων του Παναχαϊκού και είναι πλακώδεις με λεπτές παρεμβολές πυριτόλιθων και αργιλικών σχιστολίθων. Σχηματισμοί μεταβατικής προς το φλύσχη σειράς Πρόκειται για εναλλαγές από λεπτοπλακώδεις ασβεστόλιθους, μαργαϊκούς ασβεστόλιθους, μάργες, ψαμμούχες μάργες, που χαρακτηρίζονται για το σχετικά ήπιο ανάγλυφο, για την έντονη πτύχωση και ισχυρή διάρρηξη και αναπτύσσονται στο βόρειο τμήμα της περιοχής έρευνας, εκτός κατολισθαίνουσας ζώνης. Αποτελούν γενικά σχηματισμούς μετάβασης από τα ανθρακικά πετρώματα προς το φλύσχη (Εικόνα 8). [34]

35 Εικόνα 8: Έντονα τεκτονισμένα υλικά των στρωμάτων μετάβασης με εμφανή ζώνη κερματισμού και αποσάθρωσης μεγάλου πάχους (περιοχή βορειοανατολικά της κατολίσθησης της Καρυάς, εντός της κοίτης του χείμαρρου Βούδακα Ιζήματα Φλύσχη Αποτελούνται από Ηωκαινικής - Παλαιοκαινικής ηλικίας ψαμμίτες, αργιλικούς σχιστόλιθους, μαργαϊκούς ασβεστόλιθους, καθώς και φακοειδείς ενστρώσεις κροκαλοπαγών. Διλουβιακές Αποθέσεις Κυρίως άργιλοι, ιλύες και άμμοι, ερυθρές αργιλομιγείς άμμοι, καθώς και ημισυνεκτικά μέχρι συνεκτικά χαλαρά κροκαλοπαγή. Κορήματα Κλιτύων Αποτελούνται από χαλαρά ασύνδετα κυρίως υλικά, όπως από ποικίλου μεγέθους λατύπες και θραύσματα ασβεστολιθικής και κερατολιθικής προέλευσης, καθώς και ογκόλιθους ποικίλων διαστάσεων. Έχουν αποτεθεί σε πρανή με συνήθως ισχυρές κλίσεις όπου και αποκτούν μεγάλα πάχη, ενώ έχουν τροφοδοτήσει με υλικά τις παλαιότερες κατολισθητικές κινήσεις. Το ενδιάμεσο λεπτομερές υλικό προέρχεται από τη διάβρωση των πετρωμάτων της σειράς Ωλονού Πίνδου και είναι αργιλοϊλυώδες έως αμμοϊλυώδες με καστανέρυθρο χρώμα. Αποθέσεις κοίτης ποταμών και χειμάρρων Εντοπίζονται στην κοίτη του Γλαύκου και του Ελεκίστρα, όπου και αποκτούν σημαντικό πάχος, καθώς και σε αυτές των δευτερευόντων κλάδων τους. Πρόκειται για αδρομερή χαλαρά έως ασύνδετα υλικά, κύρια από κροκάλες, χάλικες και ψηφίδες, ασβεστολιθικής, κερατολιθικής και ψαμμιτικής σύστασης, άμμους ποικίλης διαβάθμισης, καθώς και ελάχιστα αργιλοϊλυώδους [35]

36 σύστασης λεπτομερή υλικά. Το πάχος τους είναι κυμαινόμενο ανάλογα με την τάξη και το τμήμα του υδρογραφικού άξονα που καλύπτουν. Παλαιές μετακινημένες μάζες κορημάτων, λόγω ολισθήσεων Αποτελούν αναμοχλευμένες και μετακινημένες μάζες κορημάτων από παλαιότερες κατολισθητικές κινήσεις που έχουν εκδηλωθεί στην περιοχή (κύρια το 1961 και 1999), σε ανάμιξη με λεπτομερή υλικά σε πολύ μικρότερο ποσοστό. Η μετακίνηση των μαζών αυτών σε περιοχές χαμηλότερου αλλά και ηπιότερου υψομέτρου, έχει στραγγίσει και συμπυκνώσει τα υλικά που σήμερα εμφανίζονται σταθεροποιημένα. Το πάχος τους κυμαίνεται από μερικά μέτρα μέχρι λίγες δεκάδες μέτρα. Υλικά πρόσφατων κατολισθητικών κινήσεων Πρόκειται για πρόσφατα αναμοχλευμένες και πλήρως κορεσμένες κατά τη χειμερινή περίοδο μάζες κορημάτων από ασβεστολιθικά και κερατολιθικά θραύσματα σε ανάμιξη με καστανέρυθρου χρώματος αργιλοϊλυώδη λεπτομερή. Το πάχος των υλικών αυτών κυμαίνεται από 2 μέχρι 15 μ. Στο Σχήμα 4 φαίνεται η στρωματογραφική ακολουθία των σχηματισμών για την περιοχή μελέτης. Σχήμα 4: Στρωματογραφική ακολουθία γεωλογικών σχηματισμών Όσον αφορά την τεκτονική εξέλιξη της ευρύτερης περιοχής του οικισμού Καρυάς, υπάγεται στα ανατολικά περιθώρια της λεκάνης του Πατραϊκού, αυτή είναι έντονη και αρχικά διακρίνονται οι εφφιπευτικές κινήσεις των ανθρακικών και κερατολιθικών ιζημάτων πάνω στους σχηματισμούς του φλύσχη. Στην ευρύτερη περιοχή που είναι εμφανείς οι εφιππευτικές κινήσεις αυτές, επιφέρουν τον [36]

37 έντονο κερματισμό των πετρωμάτων αυτών. Επιπλέον, περιορισμένες μάζες των πετρωμάτων αυτών έχουν αποκοπεί και προωθηθεί πάνω στα ιζήματα του φλύσχη με τη μορφή μικρών λεπίων (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Η ρηξιγενής μεταγενέστερη τεκτονική που συνδέεται με τη διάνοιξη της Κορινθιακής Τάφρου, είναι υπεύθυνη για τη διαμόρφωση της μορφολογίας της περιοχής, με τον κατακερματισμό των πετρωμάτων. Η ρηξιγενής αυτή τεκτονική εμφανίζεται με ρήγματα εφελκυσμού ΒΑ ΝΔ και ΒΔ ΝΑ διεύθυνσης (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Η παρουσία των ρηγμάτων αυτών αναγνωρίζεται εύκολα κυρίως στη νότια-νοτιοανατολική περιοχή της οικιστικής ζώνης Καρυάς όπου η μορφολογία είναι πιο έντονη και εμφανίζονται επιφανειακά οι σχηματισμοί του γεωλογικού υποβάθρου. Συγκεκριμένα σημειώνεται: Η παρουσία κύριου κανονικού ρήγματος, που με διεύθυνση ΒΑ/κή ΝΔ/κή διαμορφώνει τον ασβεστολιθικό όγκο του «Τρανού Βράχου», του οποίου η κατοπτρική επιφάνεια είναι άμεσα ορατή με διεύθυνση κλίσης ΒΔ/κή (Εικόνα 9). Εικόνα 9: Κατοπτρική επιφάνεια κανονικού ρήγματος με δ/νση ΒΑ-ΝΔ (κόκκινο βέλος) Η παρουσία άλλων πιθανών ρηγμάτων που εκτιμώνται έμμεσα και με διεύθυνση επίσης ΒΑ/κή ΝΔ/κή και ΒΔ/κή ΝΑ/κή διαμορφώνουν τη μορφολογία της περιοχής ενώ έχουν προκαλέσει σημαντικό κερματισμό των σχηματισμών του γεωλογικού υποβάθρου καθώς επίσης και τη δημιουργία κώνων κορημάτων επιρρεπών σε μετακινήσεις. Το πρόβλημα αυτό είναι έντονο στην κατολισθαίνουσα ζώνη της Καρυάς. [37]

38 Η συμμετοχή των ρηγμάτων στη διαμόρφωση του έντονου ανάγλυφου στην περιοχή αυτή είναι σημαντική. Στην παρουσία των ρηγμάτων αυτών, αλλά και στο γεγονός ότι η περιοχή βρίσκεται στο μέτωπο της κύριας επώθησης της Πίνδου οφείλεται η έντονη τεκτονική καταπόνηση και ο κερματισμός των σχηματισμών του γεωλογικού υποβάθρου, καθώς επίσης και η δημιουργία σημαντικού πάχους κορημάτων και ασταθών υλικών που συντελούν καθοριστικά στα κατολισθητικά φαινόμενα της περιοχής της Καρυάς (Sabatakakis et al. 2005). 4.3 ΣΕΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΣΕΙΣΜΙΚΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ Η σεισμικότητα της περιοχής είναι στενά συνδεδεμένη με την τεκτονική της ευρύτερης περιοχής και την παρουσία και εξέλιξη των τεκτονικών δομών. Η ευρύτερη περιοχή της πόλης των Πατρών χαρακτηρίζεται από έντονη νεοτεκτονική δραστηριότητα, η οποία συνεχίζεται μέχρι και σήμερα με τη συχνή εκδήλωση σεισμικών γεγονότων. Ο Κορινθιακός κόλπος παρουσιάζει έντονη σεισμικότητα καθόσον πολλοί και μεγάλοι σεισμοί έχουν γίνει στην περιοχή. Ο Πατραϊκός κόλπος, σε αντίθεση με τον Κορινθιακό, δεν παρουσιάζει τόσο έντονη σεισμικότητα και εκφράζεται κυρίως με μικρά έως μέτρια μεγέθη σεισμών. Μερικοί ερευνητές (Melis et al. 1989; Tselentis et al. 1994), έδειξαν ότι η σεισμικότητα συγκεντρώνεται στην περιοχή που συναντώνται οι δύο τάφροι (Ρίο - Αντίρριο). Επίσης ο Δρακόπουλος κ.ά. (1987) μελετώντας σεισμούς της περιόδου 1/1/ /5/1986, που σημειώθηκαν με κέντρο την περιοχή ζεύξης Ρίου-Αντιρρίου και ακτίνα 150 km, διακρίνουν διάφορα «κέντρα» συγκεντρωμένης σεισμικότητας όπως οι περιοχές Κορινθιακού Πατραϊκού, Ρίου Αντιρρίου, κ.λπ. Ακόμα, μελετώντας από τις ίδιες καταγραφές μόνο τους σεισμούς που εντοπίζονται σε ακτίνα 60 km από τη θέση ζεύξης, διαπιστώνουν μεγάλη πυκνότητα σεισμών στο δίαυλο Ρίου Αντιρρίου και κυρίως στις ακτές του δυτικού Κονρινθιακού, μέχρι την περιοχή Ακράτας Γαλαξιδίου. Ο Σώκος (1998), βασιζόμενος σε καταγραφές του Εργαστηρίου Σεισμολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών αναφέρει ότι η σεισμικότητα εντοπίζεται κυρίως βόρεια της Πάτρας στη γραμμή Κορινθιακός Τριχωνίδα καθώς και στην περιοχή του Ελληνικού τόξου δυτικά της Κεφαλονιάς και Ζακύνθου. Η επεξεργασία των πιθανών σεισμικών εστιών στην ευρύτερη περιοχή της Πάτρας από Βάση Δεδομένων του Εργαστηρίου Σεισμολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών η οποία περιλαμβάνει ρήγματα μήκους >2,50 km έχει οδηγήσει στην ταξινόμησή τους στις παρακάτω τρεις κρίσιμες κατηγορίες από πλευράς επικινδυνότητας (Tselentis et al. 1995): Ρήγματα σε απόσταση 10 kmαπό την πόλη με πιθανό μέγεθος 4.5 R Ρήγματα σε απόσταση μέχρι 50 km με πιθανό μέγεθος >5.50 R Ρήγματα σε μεγαλύτερη απόσταση με μεγάλα μεγέθη προερχόμενα κυρίως από τον Κορινθιακό κόλπο. Από τα παραπάνω δεδομένα ως και από την αξιολόγηση των σεισμοτεκτονικών στοιχείων του Ελλαδικού χώρου που έχει πραγματοποιηθεί από διάφορους φορείς (Παν. Αθηνών, Παν. Θεσ/ης, ΙΤΣΑΚ, Γεωδυναμικό Ινστιτούτο), η περιοχή μελέτης κατατάσσεται στη ΙΙ κατηγορία (Χάρτης 1), [38]

39 δηλαδή στις μέτρια έως ισχυρά σεισμόπληκτες περιοχές, σύμφωνα με το Νέο Αντισεισμικό Κανονισμό (ΝΕΑΚ 1/1/2004). Χάρτης 1: Χάρτης ζωνών Επικινδυνότητας της Ελλάδας (ΝΕΑΚ 2004) Με δεδομένα που λήφθηκαν από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, συντάχθηκε ο Χάρτης 2 με τα επίκεντρα των σεισμών μεγέθους Μ 4R σε απόσταση 45km κατά προσέγγιση από την πόλη της Πάτρας για τα έτη 1960 έως σήμερα, όπως έχουν καταγραφεί από τους σεισμογράφους του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. [39]

40 Χάρτης 2: Χάρτης κατανομής επικέντρων με Μ 4R για τη χρονική περίοδο 1960-σήμερα σε απόσταση περίπου 45 Km από την πόλη της Πάτρας (Στοιχεία από Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών) Με βάση το χάρτη κατανομής διαπιστώνεται ότι τα σεισμικά επεισόδια στην περιοχή μελέτης παρουσιάζονται συχνά, δηλαδή η περιοχή ανήκει στις πλέον βεβαρημένες από πλευράς σεισμικότητας στον Ελληνικό χώρο. Με βάση τα παραπάνω δεδομένα, συμπεραίνεται τελικά ότι η σεισμική επικινδυνότητα αναμένεται οπωσδήποτε υψηλή στην περιοχή και επομένως θα πρέπει για κάθε τεχνικό έργο να διευκρινίζονται, στη φάση της έρευνας, οι παράμετροι που αναφέρονται στην επιβολή δυναμικών φορτίσεων στις κατασκευές, για την ασφαλή θεμελίωση αυτών. 4.4 ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΔΡΟΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ Σχετικά με την απορροή της ευρύτερης περιοχής, αυτή γίνεται με τη βοήθεια των δευτερευόντων κλάδων των ποταμών Γλαύκου και Ελεκίστρα, που διασχίζουν τα πρανή της περιοχής και με γενική διεύθυνση ΒΑ/κή ΝΔ/κή και ΒΔ/κή ΝΑ/κή καταλήγουν στους παραπάνω ποταμούς (Λαϊνάς, 2005). Ο Γλαύκος αποτελεί τον κύριο και σπουδαιότερο υδρογραφικό άξονα της περιοχής με μόνιμη ροή. Πηγάζει από το Παναχαϊκό όρος και τροφοδοτούμενος από διάφορες μικρότερες πηγές [40]

41 (Κεφαλόβρυσο, Βερδένικο κ.λπ.) διασχίζει την ομώνυμη πεδιάδα όπου και χρησιμοποιείται εντατικά για αρδεύσεις ενώ ελάχιστη ποσότητα νερού εκβάλλει κατά το καλοκαίρι στη θάλασσα κοντά στην περιοχή Ιτιές. Η μέση ετήσια παροχή του ποταμού για την περίοδο ήταν της τάξεως των 1,50 m 3 /sec. Από το έτος 1927 παρέχει ηλεκτρικό στην πόλη της Πάτρας με τον υδροηλεκτρικό σταθμό (ΥΗΣ) που βρίσκεται εντός των ορίων της περιοχής έρευνας (Εικόνα 10). Κατά μήκος της ροής του γίνεται συχνά διάθεση υγρών αποβλήτων, όπως οικιακά και βιομηχανικά λύματα, χωρίς καμιά επεξεργασία με αποτέλεσμα την πρόκληση σημαντικών επιπτώσεων στο θαλάσσιο και χερσαίο περιβάλλον (Λαϊνάς, 2005). Χάρτης 3: Η λεκάνη απορροής του Γλαύκου ποταμού στο ανατολικό τμήμα του τοπογραφικού φύλλου Πάτρα (Γ.Υ.Σ, 1989) και στο δυτικό τμήμα τοπογραφικού φύλλου Χαλανδρίτσα (Γ.Υ.Σ, 1990). Στο χάρτη παρουσιάζεται με μαύρη γραμμή ο υδροκρίτης της λεκάνης του ποταμού Γλαύκου καθώς και το υδρογραφικό δίκτυο με μπλε γραμμή (Περδίου, 2009) Εικόνα 10: Οι εργασίες κατασκευής του Υ.Η.Σ. Γλαύκου (Εφημερίδα «Εμπρός» ) [41]

42 Το ρέμα Ελικίστρας συμβάλλει στο Διακονιάρη, δεν έχει μόνιμη ροή και έχει γίνει εκτροπή του με σκοπό οι χειμερινές απορροές του να καταλήγουν στην κοίτη του Γλαύκου. Το έργο περιλαμβάνει κανάλι εκτροπής μήκους m, που καταλήγει στο Γλαύκο, μεγάλο μέρος του οποίου εμπίπτει στην περιοχή έρευνας (Λαϊνάς, 2005). Από προηγούμενη έρευνα έχει πραγματοποιηθεί αναγνώριση και αποτύπωση Των ρεμάτων μόνιμης και εποχιακής ροής που διασχίζουν την περιοχή Των ορίων των τοπικών υδροκριτών Το σημαντικότερο από τα ρέματα εποχιακής ροής που διασχίζει την περιοχή έρευνας είναι ο χείμαρρος «Βούδακας» που βρίσκεται στα νοτιοανατολικά όρια του οικισμού της Καρυάς, έχει διεύθυνση σχεδόν ΒΑ/ική ΝΔ/ική, αποστραγγίζει την ευρεία λεκάνη της περιοχής Πουρναρόκαστρο, καταλήγει στο Γλαύκο και παρουσιάζει σημαντικές εποχιακές παροχές που εκτός από τις βροχοπτώσεις ενισχύονται από την τήξη του χιονιού που είναι παχύ στη λεκάνη απορροής του. Τοπικά, αποτελεί το βόρειο όριο της κατολισθαίνουσας ζώνης της Καρυάς, διαρρέει την περιοχή του πόδα της κατολίσθησης και για το λόγο αυτό, από τα υλικά των κατολισθήσεων 1961 και 1999 έγινε απόφραξη της ροής του με αποτέλεσμα το σχηματισμό μικρών λιμνών βάθους μέχρι και τέσσερα μέτρα. Μετά τις κατολισθήσεις του 2001 έχει γίνει εγκιβωτισμός της κοίτης του συγκεκριμένου ρέματος στο μεγαλύτερο μήκος του στα όρια της κατολισθαίνουσας ζώνης (Λαϊνάς, 2005). Οι κύριες λεκάνες απορροής τροφοδοτούν τα βασικά ρέματα της περιοχής με πιο σημαντική τη λεκάνη του Βούδακα που καλύπτει τη νότια περιοχή έρευνας και αποτελείται από επιμέρους δευτερεύουσες λεκάνες των εποχιακών ρεμάτων που συμβάλλουν στον κεντρικό κλάδο. Στη βόρεια περιοχή οι κύριες λεκάνες τροφοδοτούν εποχιακά ρέματα που απολήγουν στον Ελεκίστρα (περιοχή Αλωνάκι), καθώς και στο κανάλι εκτροπής του Ελεκίστρα (ΒΔ/ική περιοχή οικισμού Καρυάς που παρουσιάζει και έντονη οικοδομική δραστηριότητα) (Λαϊνάς, 2005). Για τη λεπτομερέστερη περιγραφή των υδρομετεωρολογικών συνθηκών που επικρατούν στην περιοχή, έγινε επεξεργασία και ανάλυση των διαθέσιμων υδρομετεωρολογικών στοιχείων από τους σταθμούς του Νομού Αχαΐας για τα έτη των τριών σημαντικών κατολισθητικών γεγονότων. Για το 1961 και το 1999 υπήρξαν αρκετά διαθέσιμα δεδομένα, ενώ το 2001 οι σταθμοί ήταν λίγοι, επομένως το αποτέλεσμα λιγότερο αξιόπιστο. Στα Σχήματα 5, 6 και 7παρουσιάζεται η κατανομή του συνολικού ετήσιου ύψους βροχής ανά σταθμό για τα τρία χαρακτηριστικά έτη κατολισθητικών συμβάντων, 1961, 1999 και 2001 αντίστοιχα. Παρατηρείται ότι το έτος 1961 (Σχήμα 5) τα μεγαλύτερα ύψη βροχόπτωσης ( 900 mm) σημειώνονται στους σταθμούς Καστέλιο, Κάτω Βλασία, Κρήνη, και Μοίρα, δηλαδή το 16% όλων των Σταθμών. Η χωρική κατανομή των παραπάνω δεδομένων απεικονίζεται στο Χάρτη 4. Το 1999, όπου υπάρχουν περισσότερα διαθέσιμα στοιχεία από Βροχομετρικούς σταθμούς, παρατηρείται ότι το 78,26% των Σταθμών παρουσιάζουν ύψος βροχόπτωσης 900 mm, δηλαδή πρόκειται για ένα έντονα βροχερό έτος που επηρέασε σε μεγάλο βαθμό ολόκληρο το Νομό Αχαΐας. Η χωρική κατανομή αυτών των δεδομένων απεικονίζεται στο Χάρτη 5. Για το έτος 2001, τα διαθέσιμα στοιχεία είναι λίγα, επομένως το αποτέλεσμα δεν είναι ιδιαίτερα αξιόπιστο. Το 53,33% των Σταθμών παρουσιάζει ύψος βροχόπτωσης 900 mm.. Ένα υδάτινο στρώμα 900 mm, αποτελεί το μέσο ετήσιο πλανητικό βροχομετρικό ύψος, γι αυτό και η σύγκριση των δεδομένων γίνεται με βάση αυτό. [42]

43 ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΚΡΑΤΑ ΑΝΩ ΛΟΥΣΟΙ ΑΡΑΞΟΣ ΑΣΤΕΡΙ ΔΑΦΝΗ ΔΡΟΣΑΤΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΚΑΣΤΕΛΙΟ ΚΑΤΩ ΒΛΑΣΙΑ ΚΑΤΩ ΖΑΧΛΩΡΟΥ ΚΕΡΠΙΝΗ ΚΟΥΤΕΛΗ ΛΑΓΟΒΟΥΝΙΟΝ ΛΕΟΝΤΙΟ ΛΥΚΟΥΡΙΑ ΜΕΛΙΣΣΙΑ ΞΗΡΟΧΩΡΙ ΠΑΓΚΡΑΤΕΪΚΑ ΚΑΛΥΒΙΑ ΠΑΤΡΑ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΠΟΡΤΕΣ ΤΡΙΠΟΤΑΜΑ Συνολικό ετήσιο ύψος βροχής (mm) ΑΓΙΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΚΡΑΤΑ ΑΡΑΞΟΣ ΑΣΤΕΡΙ ΓΛΑΥΚΟΣ (ΥΗΣ) ΓΛΑΥΚΟΣ (ΦΡΑΓΜΑ) ΔΡΟΣΑΤΟ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΚΑΣΤΕΛΙΟ ΚΑΤΩ ΒΛΑΣΙΑ ΚΕΡΠΙΝΗ ΚΛΕΙΤΟΡΙΑ ΚΟΥΤΕΛΗ ΚΡΗΝΗ ΚΡΥΣΤΑΛΛΟΒΡΥΣΗ ΛΑΓΟΒΟΥΝΙΟΝ ΛΕΟΝΤΙΟ ΛΟΥΣΙΚΑ ΜΕΛΙΣΣΙΑ ΜΟΙΡΑ ΠΑΤΡΑ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΤΡΙΠΟΤΑΜΑ ΧΑΛΑΝΔΡΙΤΣΑ ΠΟΡΤΕΣ Συνολικό ετήσιο ύψος βροχής (mm) Νομός Αχαΐας Παρατηρήσεις για το Σχήμα 5:Συνολικό ύψος βροχής για το έτος 1961 για τους σταθμούς του Νομού Αχαΐας Νομός Αχαΐας Παρατηρήσεις για το 1999 Σχήμα 6: Συνολικό ύψος βροχής για το έτος 1999 για τους σταθμούς του Νομού Αχαΐας [43]

44 Μηνιαίο ύψος βροχής (mm) Συνολικό ετήσιο ύψος βροχής (mm) Νομός Αχαΐας Παρατηρήσεις για το 2001 Σχήμα 7: Συνολικό ύψος βροχής για το έτος 2001 για τους σταθμούς του Νομού Αχαΐας Σε περαιτέρω ανάλυση, συντάχθηκαν τρία διαγράμματα (ένα για κάθε έτος συμβάντος κατολίσθησης) για το Σταθμό της Πάτρας με το μηνιαίο ύψος βροχόπτωσης. Επαληθεύτηκε λοιπόν, ότι το μήνα Φεβρουάριο του 1961 το ύψος βροχόπτωσης υπήρξε ιδιαίτερα αυξημένο, καθώς οι βροχοπτώσεις είχαν ήδη ξεκινήσει από τον Ιανουάριο (Σχήμα 8). Το 1999, όπου και τότε η μεγάλη κατολίσθηση στην περιοχή της Καρυάς συνέβη το Φεβρουάριο, το ύψος βροχόπτωσης ήταν το μεγαλύτερο της χρονιάς μετά το Νοέμβριο (Σχήμα 9). Το 2001, η κατολίσθηση έγινε το Δεκέμβριο, όπου από το διάγραμμα παρατηρείται το μεγαλύτερο ύψος βροχόπτωσης της χρονιάς (Σχήμα10) Σταθμός Πάτρας Παρατηρήσεις για το Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Σχήμα 8: Κατανομή των μηνιαίων τιμών βροχόπτωσης για το έτος 1961 [44]

45 Μηνιαίο ύψος βροχής (mm) Μηνιαίο ύψος βροχής (mm) Σταθμός Πάτρας Παρατηρήσεις για το Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Σχήμα 9: Κατανομή των μηνιαίων τιμών βροχόπτωσης για το έτος Σταθμός Πάτρας Παρατηρήσεις για το Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Σχήμα 10: Κατανομή των μηνιαίων τιμών βροχόπτωσης για το έτος 2001 [45]

46 Ύψος βροχής (mm) Τέλος, συγκρίνοντας τα παραπάνω δεδομένα των Σχημάτων 8,9&10 με τα δεδομένα του Σχήματος 11, παρατηρείται ότι το ύψος βροχής το Φεβρουάριο του 1999, (184,2 mm) που συνέβη το δεύτερο μεγάλο κατολισθητικό συμβάν, είναι πολύ μεγαλύτερο από το μέσο μηνιαίο ύψος βροχής του Φεβρουάριου (84 mm). Επίσης, ο Δεκέμβριος του 2001 παρουσιάζει αρκετά μεγαλύτερο ύψος βροχής (220,4 mm) από το μέσο μηνιαίο ύψος του Δεκεμβρίου (131,1 mm) Μετεωρολογικός Σταθμός Πάτρας Περίοδος παρατήρησης Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Δ Σχήμα 11: Μηνιαία κατανομή του μέσου ύψους των ατμοσφαιρικών κατακρημνισμάτων (σε mm ύψους βροχής) του σταθμού της Πάτρας για περίοδο παρατήρησης [46]

47 Χάρτης 4: Βροχομετρικός χάρτης περιοχής Καρυάς, έτους 1961 [47]

48 Χάρτης 5: Βροχομετρικός χάρτης περιοχής Καρυάς, έτους 1999 [48]

49 4.4.2 ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Η υδρογεωλογική συμπεριφορά των γεωλογικών σχηματισμών, που συμμετέχουν στη γεωλογική διάρθρωση της περιοχής, όπως είναι κατανοητό παρουσιάζει σημαντικές διαφορές. Για το λόγο αυτό παρακάτω γίνεται σχολιασμός αυτής της συμπεριφοράς σε κάθε έναν σχηματισμό ξεχωριστά (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Οι σχιστοκερατόλιθοι καθώς και οι ασβεστόλιθοι, είναι συνήθως ισχυρά κερματισμένοι λόγω των εφφιπευτικών κινήσεων και επομένως χαρακτηρίζονται ως δευτερογενώς υδροπερατοί σχηματισμοί (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Επίσης, τα κορήματα, και οι ολισθημένες μάζες, καθώς και οι αποθέσεις κοίτης χειμάρρων, χαρακτηρίζονται από αυξημένη υδροπερατότητα η οποία πάντως ποικίλει μέσα σε ευρέα όρια, ανάλογα με την κοκκομετρική σύστασή τους (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Τα ιζήματα του φλύσχη αποτελούν στο σύνολο τους στεγανούς σχηματισμούς, που απαγορεύουν την κατείσδυση του νερού (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Οι σχηματισμοί της μεταβατικής προς το φλύσχη σειράς χαρακτηρίζονται ως ημιπερατοί και κατά θέσεις υδροπερατοί σχηματισμοί (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Οι γεωλογικοί σχηματισμοί οι οποίοι διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό τις υδρογεωλογικές συνθήκες της περιοχής έρευνας είναι τα κορηματικά υλικά που κυριαρχούν στο χώρο ανάπτυξης των κατολισθητικών φαινομένων. Τα υλικά αυτά είναι ημιπερατοί έως υδροπερατοί σχηματισμοί και επικάθονται στα ιζήματα του φλύσχη, που είναι στεγανοί σχηματισμοί. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα, σε θέσεις ευνοϊκής μορφολογίας, τον πλήρη κορεσμό τους σε περιόδους υψηλών βροχοπτώσεων (κυρίως των κορημάτων που έχουν μεγάλη εξάπλωση και πάχος) και κατά συνέπεια την εκδήλωση αστοχιών όπου συνδράμουν και άλλοι (π.χ. ανθρωπογενείς) παράγοντες (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Σημειώνεται ότι τα υλικά κορημάτων δέχονται σημαντικές ποσότητες νερών από πλευρική τροφοδοσία των ασβεστολίθων και κερατολίθων, με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση πιεζομετρικής στάθμης σε αυτά που σε περιόδους έντονων βροχοπτώσεων, ανέρχεται μέχρι σχεδόν την επιφάνεια του ήπιου αναγλύφου (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). 5. ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ 5.1 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗ Στα πλαίσια του προγράμματος εκτελέστηκε γεωτεχνική έρευνα που προέβλεπε τη διάνοιξη της δειγματοληπτικής γεώτρησης Γ4 η θέση της οποίας, εντοπίζεται εντός της κατολισθαίνουσας ζώνης της Καρυάς. Η ακριβής θέση της γεώτρησης Γ4 είναι x: y: Η εκτέλεσή της έγινε σύμφωνα με τις ισχύουσες «Τεχνικές Προδιαγραφές Δειγματοληπτικών Γεωτρήσεων Ξηράς για Γεωτεχνικές Έρευνες», που περιγράφονται στο ΦΕΚ 363/ Ε [49]

50 Η έναρξη της διάτρησης πραγματοποιήθηκε την 21η Φεβρουαρίου 2013 και ολοκληρώθηκε την 24η Φεβρουαρίου 2013, με γεωτρύπανο Craelius D1000 (Εικόνα 11). Η σωλήνωση που χρησιμοποιήθηκε ήταν Φ140 από 0,00 έως 8,00 m και Φ117 από 0,00 έως 30,00 m. Κατά τη διαδικασία της διάνοιξης ελήφθησαν διαταραγμένα δείγματα χρησιμοποιώντας «φραγμό» και διαιρετό δειγματολήπτη T6S με κοπτικά άκρα βιδοκορώνα και αδαμαντοκορώνα αντίστοιχα. Για τη διάτρηση χρησιμοποιήθηκε «φραγμός» στους ανώτερους εδαφικούς ορίζοντες, όπου συναντώνται χαλαρά εδαφικά υλικά αλλά και σε μεγαλύτερα βάθη όπου υπάρχουν ολισθημένα, διαταραγμένα εδαφικά υλικά. Εικόνα 11: Δειγματοληπτικό γεωτρύπανο Craelius D1000 κατά τη διάνοιξη της γεώτρησης Γ4 στην περιοχή της Καρυάς Κατά τη διάρκεια της διάτρησης της δειγματοληπτικής γεώτρησης εκτελέστηκε η δοκιμή Πρότυπης (Τυποποιημένης) Διείσδυσης. Η διάτρηση διεκόπη και στη θέση του κανονικού δειγματολήπτη τοποθετήθηκε πρότυπος δειγματολήπτης, γνωστός σαν δειγματολήπτης Terzaghi. Η δοκιμή πραγματοποιήθηκε μία φορά στα 2,50 m περίπου, χαρακτηρίζοντας το έδαφος σκληρό. Η δοκιμή δε συνεχίστηκε σε μεγαλύτερα βάθη λόγω της ύπαρξης μεμονωμένων χονδρών χαλίκων ή κροκαλών, που εμφανίζουν τεχνητά αυξημένο αριθμό κρούσεων Ν και συνεπώς δε λήφθηκαν υπόψη. Οι εναλλαγές ενστρώσεων σκληρών μαλακών εδαφικών υλικών, ψαμμιτικών θραυσμάτων και κροκάλων με αργίλους αντίστοιχα, κατέστησε αναγκαία τη λήψη αντιπροσωπευτικών δειγμάτων με τη χρήση του δειγματολήπτη διπλού τοιχώματος T6S της Craelius, ο οποίος είναι περίστρεπτου τύπου. Στον Πίνακα 3 δίνονται τα πληροφοριακά στοιχεία της δειγματοληπτικής γεώτρησης και στον Πίνακα 4 δίνονται οι περιγραφές των οριζόντων που διατρήθηκαν. Το βάθος στάθμης του υδροφόρου [50]

51 ορίζοντα προκύπτει από την τελευταία μέτρηση στάθμης που λήφθηκε αφότου τελείωσε η διάνοιξη της γεώτρησης. Πίνακας 3: Πληροφοριακά στοιχεία δειγματοληπτικής γεώτρησηςγ4 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ Υψόμετρο γεώτρησης Βάθος γεώτρησης Βάθος στάθμης υδροφόρου ορίζοντα Βάθος αποκλισιομετρικών σωλήνων 335 m 30,00 m 3,00 m 30,00 m Πίνακας 4: Γενική περιγραφή εδαφικών οριζόντων ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΟΡΙΖΟΝΤΩΝ 0,00-13,50 m 13,50-14,70 m 14,70-18,30 m 18,30-21,00 m Καστανότεφρο πολύ πυκνό αργιλώδες ΑΜΜΟΧΑΛΙΚΟ με θραύσματα και ογκολίθους ασβεστολίθων και κερατολίθων Καστανέρυθρη πολύ αμμώδης σκληρή ΑΡΓΙΛΟΣ με μέσου μεγέθους γωνιώδη έως υπογωνιώδη χαλίκια λατύπες Υπότεφρη, πολύ αμμώδης σκληρή ΑΡΓΙΛΟΣ με χαλίκια και θραύσματα ψαμμιτικής ασβεστολιθικής σύστασης Καστανότεφρη Καστανέρυθρη ιλυώδης ΑΜΜΟΣ με λατύπες και θραύσματα ασβεστολιθικής και κερατολιθικής σύστασης 21,00-22,50 m Καστανέρυθρη σκληρή ΑΡΓΙΛΟΪΛΥΣ 22,50-28,15 28,15-30,00 m Καστανός καστανέρυθρος, μέτρια αποσαθρωμένος και αποσυνθεμένος αργιλικός ΣΧΙΣΤΟΛΙΘΟΣ και ΚΕΡΑΤΟΛΙΘΟΣ (ΣΧΙΣΤΟΚΕΡΑΤΟΛΙΘΟΣ) Ασβεστολιθικό ΛΑΤΥΠΟΠΑΓΕΣ με υποκάστανη υπότεφρη, συνδετική ύλη (Ζώνη Διάτμησης) 5.2 ΕΠΙΤΟΠΟΥ ΔΟΚΙΜΕΣ Στο πλαίσιο εκτέλεσης των δειγματοληπτικών γεωτρήσεων, εκτός της διερεύνησης της στρωματογραφίας του υπεδάφους, πραγματοποιείται και δειγματοληψία των γεωλογικών σχηματισμών, για την εκτέλεση εργαστηριακών δοκιμών προσδιορισμού των φυσικών και μηχανικών παραμέτρων τους. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που η αδιατάρακτη δειγματοληψία είναι αδύνατη (π.χ. κοκκώδη εδάφη) ή τα θεωρητικά «αδιατάρακτα» δείγματα, λόγω της φύσης του εδάφους ή της διαδικασίας λήψης τους, δεν είναι κατάλληλα και αντιπροσωπευτικά για εργαστηριακή έρευνα, με προφανές αποτέλεσμα την αδυναμία προσδιορισμού των παραμέτρων της μηχανικής συμπεριφοράς του εδάφους. Το πρόβλημα αυτό αντιμετωπίζεται με την εκτέλεση των επιτόπου δοκιμών (Κούκης, Σαμπατακάκης, 2002). [51]

52 Η βασική φιλοσοφία των επί τόπου δοκιμών είναι η μέτρηση και καταγραφή της «αντίδρασης» του εδάφους από την επιβολή σε αυτό άμεσων φορτίσεων. Η επιλογή της πιο κατάλληλης κατά περίπτωση επιτόπου δοκιμής εξαρτάται κυρίως από τους παράγοντες που επιδρούν στην αποτελεσματικότητα κάθε δοκιμής, σε συνάρτηση πάντα με το είδος του εδάφους. Η Δοκιμή Πρότυπης Διείσδυσης (SPT), όπως είναι γνωστό δίνει μια ποσοτική εικόνα της μηχανικής συμπεριφοράς του εδάφους και μπορεί να περιγράψει, με ορισμένες προϋποθέσεις, τα θέματα που έχουν σχέση με τη φέρουσα ικανότητα και τις αναμενόμενες καθιζήσεις των θεμελιώσεων τεχνικών έργων. Η εφαρμογή της δοκιμής είναι πιο αξιόπιστη στις περιπτώσεις αμμωδών εδαφικών σχηματισμών, αλλά σε όλες όμως τις εδαφικές συνθήκες δίνει χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με την πυκνότητα και συνεκτικότητα του εδάφους. Το μεγάλο πλεονέκτημα της δοκιμής, που εξηγεί και την ευρεία διάδοσή της, είναι ότι εκτελείται ταυτόχρονα με την εκτέλεση δειγματοληπτικών γεωτρήσεων με επιλεγόμενη συχνότητα εκτέλεσης (συνήθως ανά 1,5 2 μέτρα). Σύμφωνα με τη δοκιμή αυτή προσδιορίζεται ο αριθμός των κρούσεων (N SPT ) για την προχώρηση ενός ειδικού διαιρετού δειγματολήπτη (δειγματολήπτης Terzaghi), με την πτώση αντίβαρου 64 kg από ύψος 76cm (σε τρία διαδοχικά τμήματα των 15 cm). Για τη διείσδυση του δειγματολήπτη στο πρώτο τμήμα των 15 cm, ο αριθμός των κρούσεων απορρίπτεται, καθώς το τμήμα αυτό, είτε αποτελείται από εδαφικό υλικό διαταραγμένο από τη διαδικασία της διάτρησης, είτε είναι πληρωμένο με υλικά που έχουν καταπέσει από τα τοιχώματα της γεώτρησης. Το αποτέλεσμα της δοκιμής είναι ο αριθμός των κρούσεων που απαιτούνται για τη διείσδυση των 30 cm, ενώ αρκετές φορές όταν έχουμε δυσκολία διείσδυσης (σκληρά εδάφη κ.λπ.) υπάρχει το άνω όριο των 50 κρούσεων και αναφέρεται σα μήκος διείσδυσης για 50 κρούσεις. Αν πραγματοποιήσουμε πολλές κρούσεις χωρίς καμία διείσδυση τότε το αποτέλεσμα της δοκιμής είναι ΑΡΝΗΣΗ. Τα αποτελέσματα της δοκιμής παρουσιάζονται στη γεωτεχνική τομή της γεώτρησης χωρίς καμία διόρθωση (δηλαδή όπως μετριούνται επί τόπου). Η εκτέλεση των δοκιμών πρότυπης διείσδυσης έγινε σύμφωνα με τις ισχύουσες «Τεχνικές Προδιαγραφές Επιτόπου Δοκιμών Εδαφομηχανικής» (ΦΕΚ 955/ Ε106-86). Η συστηματική εκτέλεση των δοκιμών SPTείχε σα βασικό σκοπό τη δυνατότητα ποιοτικής διάκρισης των χαλαρωμένων και ολισθημένων εδαφικών υλικών από το σχετικά αδιατάρακτο υπόβαθρο. Στο πλαίσιο της γεωτεχνικής έρευνας, πραγματοποιήθηκε η Δοκιμή Πρότυπης Διείσδυσης (SPT), μόνο μία φορά, λόγω της φύσης του φύσης του εδάφους, και συγκεκριμένα η αδρομερής σύστασή του (πολλά χαλίκια - κροκάλες - ογκόλιθοι). Στον Πίνακα 5 δίνεται το αποτέλεσμα της δοκιμής πρότυπης διείσδυσης όπως αυτή εκτελέστηκε στη γεώτρηση, και ο χαρακτηρισμός και η ταξινόμηση των εδαφών (κατά Terzaghi and Peck, 1967) από πλευράς σχετικής πυκνότητας (για κοκκώδη εδάφη). Πίνακας 5: Αποτελέσματα δοκιμής SPT στη γεώτρηση Γ4 ΒΑΘΟΣ ΔΟΚΙΜΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΟΚΙΜΗΣ SPT ΑΠΟ ΜΕΧΡΙ Αριθμός κρούσεων για διείσδυση ΑΡΝΗΣΗ cm για 50 κτύπους m m 15 cm 30 cm [52] ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΕΔΑΦΙΚΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ 2,50-2, /4cm Πολύ Πυκνή

53 5.3 ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΤΑΘΜΗΣ ΥΔΑΤΩΝ Κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της γεώτρησης Γ4 έγιναν μετρήσεις της στάθμης των νερών κατά την έναρξη και το τέλος της ημερήσιας εργασίας. Σκοπός των μετρήσεων αυτών ήταν η δυνατότητα εξαγωγής κάποιων χρήσιμων συμπερασμάτων σχετικά με την ύπαρξη υπεδαφικών νερών στη γεώτρηση. Από την καταγραφή των μετρήσεων στάθμης διαμορφώθηκε ο Πίνακας 6. Από τον Πίνακα 6διαπιστώνεται μια «εξισορρόπηση» της στάθμης των νερών στα 4 περίπου μέτρα. Πίνακας 6: Διακύμανση της στάθμης των νερών στη γεώτρηση κατά την έναρξη και τη λήξη της ημερήσιας εργασίας. Πρωινή στάθμη νερού Βάθος διάτρησης (m) (Αρχή εργασίας) Βραδινή στάθμη νερού (m) Βάθος διάτρησης (m) (Τέλος εργασίας) Καιρικές Συνθήκες Ημερομηνία _ 0,00 3,00 8,00 Συννεφιά - Βροχή 21/02/2013 4,30 8,00 3,10 14,70 Συννεφιά - Βροχή 22/02/2013 4,80 14,70 2,15 22,50 Συννεφιά -Αίθριος 23/02/2013 3,70 22,50 3,00 30,00 Αίθριος 24/02/ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ ΓΕΝΙΚΑ 1) ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΗ ΥΓΡΑΣΙΑ Το δείγμα που λαμβάνεται για την δοκιμή μπορεί να είναι διαταραγμένο ή όχι και αντιπροσωπευτικό, ενώ η ποσότητα του σχετικά ανάλογη με το μέγεθος των κόκκων. Τοποθετείται σε κάψα αριθμημένη η οποία προηγουμένως έχει ζυγιστεί (γνωστού βάρους) και στη συνέχεια ζυγίζεται η κάψα μαζί με το υλικό πριν την έναρξη της δοκιμής, έτσι ώστε να αποφευχθούν απώλειες λόγω επιφανειακής ξήρανσης. Μετά το ζύγισμα το δείγμα ξηραίνεται στο φούρνο σε θερμοκρασία C, για 12 έως 24 ώρες συνήθως, μέχρι να επιτευχθεί σταθερό βάρος. Για υλικά που περιέχουν οργανικά η ξήρανση γίνεται στους 60 C μέγιστη. Μετά το δοκίμιο ζυγίζεται με την κάψα, αφού ψυχθεί σε θερμοκρασία περιβάλλοντος (Κούκης Σαμπατακάκης 2002). 2) ΚΟΚΚΟΜΕΤΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Κοκκομετρική ανάλυση με κόσκινα (AASHTO T27, T11, ASTM D , D 422) Το εδαφικό δείγμα για κοκκομετρική ανάλυση με κόσκινα είναι διαταραγμένα και για να είναι αντιπροσωπευτικό του εδαφικού σχηματισμού λαμβάνεται με τετραμερισμό ή με τη συσκευή διαχωρισμού δειγμάτων. Το κοσκίνισμα γίνεται σε σειρά κοσκίνων. Το βάρος του δείγματος για τη δοκιμή μετά την ξήρανση αυτών έχει ως εξής: Υλικό με 95% τουλάχιστον διερχόμενο από το κόσκινο Νο8 (2.36mm): 500 gr. [53]

54 Υλικό με 90% τουλάχιστον διερχόμενο από το κόσκινο Νο4 (4.75mm) και περισσότερο του 5% συγκρατούμενο στο κόσκινο Νο8: 500gr. Όταν το υλικό είναι πλέον αδρόκοκκο από αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω, τότε τα βάρη μετά την ξήρανση διαφοροποιούνται όπως φαίνονται στον Πίνακα 7 (Κούκης Σαμπατακάκης 2002). Πίνακας 7: Ελάχιστο βάρος αδρόκοκκου δείγματος για κοκκομετρική ανάλυση (ΥΠΕΧΩΔΕ, Ε-105, 1986) (Από Κούκη Σαμπατακάκη, 2002) Ονομαστικό Μέγιστο Μέγεθος Κόκκου σε cm Ελάχιστο Βάρος Δείγματος σε gr Η εκτέλεση της δοκιμής μπορεί να γίνει με την ξηρή ή την υγρή μέθοδο. Στην παρούσα εργασία επιλέχθηκε η ξηρή μέθοδος. Ξηρή μέθοδος: Τα δείγματα ξηραίνονται σε φούρνο για 12 ως 24 ώρες στους C και στη συνέχεια θραύονται τα συσσωματώματα πολύ προσεκτικά σε γουδί, με γουδοχέρι καλυμμένο με ελαστικό. Το δείγμα ζυγίζεται για κοσκίνισμα και μετά το τέλος του κοσκινίσματος προσδιορίζεται το υλικό που συγκρατείται σε κάθε κόσκινο (Κούκης Σαμπατακάκης, 2002). Υγρή μέθοδος: Στην περίπτωση παρουσίας σημαντικής ποσότητας λεπτομερούς μάζας με το αδρομερές κλάσμα το δείγμα πλένεται με νερό μέσω των κοσκίνων. Τα κλάσματα που συγκρατούνται σε κάθε κόσκινο συλλέγονται ξεχωριστά, ξηραίνονται στους C για ώρες και ζυγίζονται. Το υλικό που διήλθε από το λεπτότερο κόσκινο Νο200 κατά την πλύση υπολογίζεται ως η διαφορά [54]

55 του αρχικού βάρους μείον το βάρος των συγκρατούμενων στα διάφορα κόσκινα (Κούκης Σαμπατακάκης, 2002). Τα αποτελέσματα της κοκκομετρικής ανάλυσης με κόσκινα εκφράζονται: σε ποσοστά (%) των διερχόμενων από κάθε κόσκινο στο ολικό βάρος του δείγματος, σε ποσοστά (%) συγκρατούμενων στο ολικό βάρος του δείγματος Συνήθως χρησιμοποιείται ο πρώτος τρόπος έκφρασης των αποτελεσμάτων (%διερχόμενα). Η ιλύς και η άργιλος αποτελούν υλικό λεπτότερο του Νο200 και τα ποσοστά τους προσδιορίζονται με τη μέθοδο του αραιομέτρου (υδρομέτρου) (Κούκης Σαμπατακάκης, 2002). 3) ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΟΡΙΟΥ ΥΔΑΡΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΤΗ ΣΥΣΚΕΥΗ CASAGRANDE (AASHTO T89/60 ASTM D ) Για τον προσδιορισμό του ορίου υδαρότητας γίνεται χρήση της συσκευής Cassagrande, η οποία απεικονίζεται στην ακόλουθη εικόνα (Εικόνα 12). Εικόνα 12: Η συσκευή Cassagrande του εργαστηρίου Τεχνικής Γεωλογίας Πανεπιστημίου Πατρών που πραγματοποιήθηκαν οι δοκιμές Για την εκτέλεση της δοκιμής λαμβάνεται διαταραγμένο δείγμα βάρους 100gr περίπου έπειτα από καλή ανάμειξη, από το κλάσμα του υλικού που διέρχεται από το κόσκινο Ν ο 40 (0.425mm) και έχει ξηρανθεί στον αέρα ή σε κλίβανο στους 60 C.Τοποθετείται στη συνέχεια σε κάψα και προστίθεται σταδιακά απεσταγμένο νερό. Ανακατεύεται πολύ καλά έτσι ώστε να προκύψει μία εδαφική παχύρευστη μάζα (Κούκης Σαμπατακάκης, 2002). Η κάψα με την εδαφική μάζα τοποθετείται στον υγραντήρα 30min τουλάχιστον για ωρίμανση. Κατόπιν λαμβάνεται μέρος της εδαφικής μάζας και γεμίζεται το κύπελλο της συσκευής, μετά δε την επιπέδωση, το μέγιστο πάχος του πλακούντα που διαμορφώθηκε πρέπει να είναι 1cm (Κούκης Σαμπατακάκης, 2002). [55]

56 Ο πλακούντας διαιρείται με σταθερή διαδρομή του οργάνου χάραξης κατά μήκος της διαμέτρου που διέρχεται από το μέσο του στηρίγματος του κυπέλλου έτσι ώστε να σχηματιστεί καθαρή και απότομη χαραγή κατάλληλων διαστάσεων. Με ειδικό μηχανισμό υψώνεται και αφήνεται το κύπελλο να πέσει με χτύπο από ύψος 1cm. Σαν όριο υδαρότητας, ορίζεται το ποσοστό της περιεχόμενης υγρασίας που απαιτείται για να κλείσει η χαραγή στο μέσο του πυθμένα της κατά 12.7mm μετά από 25 χτύπους. Εκτελούμε τουλάχιστον 3 δοκιμές στο ίδιο δείγμα με διαφορετικές περιεκτικότητες σε υγρασία, με αποδεκτό αριθμό κτύπων από 15 έως 35 (συγκεκριμένα στις περιοχές: 25-35, 20-30, 15-25), δεδομένου ότι με την παραπάνω διαδικασία είναι δύσκολο στους 25 χτύπους να κλείσει η χαραγή κατά 12.7mm στον πυθμένα διότι δεν μπορεί να προσδιοριστεί επακριβώς η υγρασία (Σχήμα 12). Το ποσοστό περιεχόμενης υγρασίας και ο αντίστοιχος αριθμός κτύπων απεικονίζονται σε ημιλογαριθμικό διάγραμμα, με τα ποσοστά υγρασίας σε γραμμική κλίμακα (τετμημένη) και τον αριθμό των χτύπων στην ημιλογαριθμική. Τα σημεία που προκύπτουν βρίσκονται κατά μεγάλη προσέγγιση πάνω σε ευθεία γραμμή, η οποία ονομάζεται καμπύλη ροής. Η υγρασία που αντιστοιχεί στους 25 χτύπους μέσω της καμπύλης ροής αποτελεί το όριο υδαρότητας. Σχήμα 12: Η συσκευή Cassagrande και τα τεχνικά χαρακτηριστικά της δοκιμής (Κούκης Σαμπατακάκης 2002) [56]

57 Εμείς στην προκειμένη περίπτωση εφαρμόσαμε τη μέθοδο του ενός σημείου (ASTM D 4318) (δοκιμές ρουτίνας), όπου εκτελείται μία μόνο δοκιμή με αποδεκτό αριθμό κτύπων από 20 έως 30, ενώ το όριο υδαρότητας υπολογίζεται από την παρακάτω εμπειρική σχέση: όπου: W N : περιεχόμενη εργασία (%) N : αριθμός κτύπων 4) ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΟΡΙΟΥ ΠΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ (AASHTO T 90/61 ASTM D ) Για τον προσδιορισμό του ορίου πλαστικότητας PL ή Wp, λαμβάνεται ποσότητα εδάφους 20gr περίπου από το ίδιο όπως παραπάνω υλικό (αεροξηραμένο), τοποθετείται μέσα σε κάψα από πορσελάνη και αναμιγνύεται καλά με απεσταγμένο νερό μέχρι που η μάζα του καταστεί πλαστική ώστε να μορφώνεται εύκολα. Το δείγμα παραμένει σε υγραντήρα για ωρίμανση τουλάχιστον 30min, ενώ για τη δοκιμή λαμβάνεται ένα μέρος του δείγματος βάρους 8gr περίπου (Κούκης Σαμπατακάκης, 2002). Στη συνέχεια το δείγμα συμπιέζεται και μορφώνεται σε μάζα ελλειψοειδούς σχήματος η οποία κυλινδρώνεται μεταξύ των δακτύλων και μιας σμυριδωμένης γυάλινης πλάκας ή χαρτιού που βρίσκεται πάνω σε ομαλή οριζόντια επιφάνεια, με την απαιτούμενη πίεση ώστε να σχηματίσει ραβδίσκο ομοιόμορφης διαμέτρου σε όλο το μήκος του. Όταν η διάμετρος του ραβδίσκου γίνει περίπου 3mm χωρίς να ρωγματώνεται, θραύεται σε έξι με οκτώ τεμάχια τα οποία συμπιέζονται πάλι μεταξύ των δακτύλων σε ομοιόμορφη μάζα, χονδρικά ελλειψοειδούς σχήματος και επαναλαμβάνεται η κυλίνδρωση σε ραβδίσκο διαμέτρου 3 3mm. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται μέχρις ότου ο ραβδίσκος αρχίζει να ρωγματώνεται όταν η διάμετρός του είναι ίση με 3mm (Εικόνα 13) (Κούκης Σαμπατακάκης, 2002). Στο εδαφικό υλικό που αρχίζει να ρωγματώνεται μετριέται η υγρασία του. Η δοκιμή επαναλαμβάνεται άλλες δύο φορές με συνεχή μείωση της περιεχόμενης υγρασίας. Ο μέσος όρος των τριών δοκιμών, αποτελεί το όριο πλαστικότητας του υλικού (Κούκης Σαμπατακάκης, 2002). Η ρωγμάτωση εμφανίζεται διαφορετικά στους διάφορους τύπους εδαφών. Στα εδάφη με υψηλή περιεκτικότητα σε άργιλο απαιτείται μεγαλύτερη πίεση για την κυλίνδρωση του ραβδίσκου. Στα εδάφη χαμηλής πλαστικότητας είναι επιτρεπτό να μειωθεί η ολική παραμόρφωση, προσδίδοντας στην ελλειψοειδούς σχήματος μάζα αρχική διάμετρο πλησιέστερη προς την τελικά απαιτούμενη των 3mm (Κούκης Σαμπατακάκης, 2002). [57]

58 Εικόνα 13: Δοκιμή προσδιορισμού ορίου πλαστικότητας (Λαγγιώτης και Σπηλιωτόπουλος από Κούκης & Σαμπατακάκης, 2002) ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Με σκοπό την ταξινόμηση και τον προσδιορισμό των φυσικών και μηχανικών χαρακτηριστικών των εδαφικών οριζόντων που συναντήθηκαν στη γεώτρηση, έγινε επιλογή αντιπροσωπευτικών δειγμάτων για την εκτέλεση των απαραίτητων εργαστηριακών δοκιμών. Η αδυναμία λήψης αδιατάρακτων δειγμάτων λόγω της σύστασης του εδάφους (σημαντικό ποσοστό αδρομερών υλικών) δεν επέτρεψε την εκτέλεση εργαστηριακών δοκιμών προσδιορισμού των μηχανικών εδαφικών παραμέτρων. Έγιναν μόνο δοκιμές ταξινόμησης και μία δοκιμή προσδιορισμού της υγρασίας σε δείγματα από φραγμό. Οι εργαστηριακές δοκιμές εκτελέστηκαν σύμφωνα με τις ισχύουσες «Προδιαγραφές Εργαστηριακών Δοκιμών Εδαφομηχανικής» (Ε ΥΠΕΧΩΔΕ/ΚΕΔΕ) και το είδος τους αναφέρεται παρακάτω: Δοκιμές ταξινόμησης εδαφών και συγκεκριμένα κοκκομετρική ανάλυση και προσδιορισμός των ορίων συνεκτικότητας (Atterberg) με βασικό σκοπό την ταξινόμηση των εδαφών κατά USCS (Ενοποιημένο Σύστημα Ταξινόμησης Εδαφών). Τα αποτελέσματα των δοκιμών αυτών παρουσιάζονται στον Πίνακα 8. Δοκιμή Προσδιορισμού περιεχόμενης υγρασίας. Επιπρόσθετα πραγματοποιήθηκε και η εργαστηριακή δοκιμή προσδιορισμού περιεχόμενης υγρασίας μόνο σε ένα εδαφικό δείγμα σε βάθος m και εκτιμήθηκε ότι είναι 20,01%. Στον Πίνακα 8 παρουσιάζονται συγκεντρωτικά τα αποτελέσματα των δοκιμών κατάταξης. Τα έντυπα των εργαστηριακών δοκιμών με τα αναλυτικά αποτελέσματα βρίσκονται στο Παράρτημα 4. [58]

59 Πίνακας 8: Συγκεντρωτική κατάσταση των εργαστηριακών δοκιμών ταξινόμησης ΒΑΘΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑ ΑΠΟ ΕΩΣ (m) (m) ΒΑΘΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΕΩΣ (m) (m) ΕΙΔΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟ Σ ΚΟΚΚΟΜΕΤΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΓΙΛΟΣ + ΙΛΥΣ% ΑΜΜΟ Σ % ΧΑΛΙΚΕΣ % ΟΡΙΑ ATTERBERG LL % PL % PI % ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΕΔΑΦΩΝ ΚΑΤΑ USCS 0,00-13,50 2,00-2,50 Φραγμός GW-GM 0,00-13,50 10,20-13,00 Φραγμός GW-GC 13,50-14,70 14,10-14,50 Φραγμός SW 14,70-18,30 15,70-16,00 Φραγμός SC 14,70-18,30 16,60-16,80 Φραγμός SC 14,70-18,30 17,40-17,55 Τ6S SC 18,30-21,00 19,40-19,60 Τ6S SW-SM 21,00-22,50 22,30-22,40 Τ6S SW 5.5 ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΜΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ Όλες οι πληροφορίες που προέκυψαν από την μακροσκοπική περιγραφή των δειγμάτων, τα αποτελέσματα των εργαστηριακών δοκιμών ταξινόμησης εδαφών, των αποτελεσμάτων των επί τόπου δοκιμών πρότυπης διείσδυσης και των μετρήσεων του ποσοστού δειγματοληψίας και του δείκτη ποιότητας πετρώματος, δίνονται συγκεντρωτικά στις γεωτεχνικές τομές γεωτρήσεων. Επίσης, στις γεωτεχνικές τομές γεωτρήσεων, αναφέρονται συμπληρωματικά στοιχεία σχετικά με τον τρόπο διάτρησης, το είδος των σωλήνων επένδυσης που χρησιμοποιήθηκαν καθώς επίσης και τα ενδεικτικά βάθη της στάθμης των πιθανών υπόγειων νερών. Η γεωτεχνική τομή της γεώτρησης Γ4 δίνεται συνημμένα στο κείμενο (Παράρτημα 2). Οι φωτογραφίες των δειγμάτων των γεωτρήσεων αυτών, όπως αυτά είναι συσκευασμένα σε ξύλινα κιβώτια, δίνονται επίσης στο Παράρτημα ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΣΩΛΗΝΩΝ Αμέσως μετά τη διάτρηση έγινε εγκατάσταση αποκλισιομετρικών σωλήνων σε όλο το μήκος της γεώτρησης. Οι σωλήνες είναι εύκαμπτοι από πλαστικό PVC κυκλικής διατομής που συνδέονται με ειδικά συνδετήρια (μούφες), με ειδικές εγκοπές σε όλο το μήκος τους, οι οποίοι αποτελούνται από αλληλοσυνδεόμενα τεμάχη, μήκους περίπου 3 m έκαστο. Μετά την τοποθέτηση των σωλήνων εντός της οπής έγινε έκχυση ενέματος στο χώρο μεταξύ πλαστικών σωλήνων και μεταλλικών της γεώτρησης, από κάτω προς τα πάνω, με μικρής διαμέτρου σωλήνα υπό πίεση. Το ένεμα έχει σύσταση, ενώ παράλληλα με την τοποθέτηση του ενέματος έγινε τμηματική απομάκρυνση των εξωτερικών μεταλλικών σωλήνων. Μετά το πέρας των εργασιών έγινε εξασφάλιση της κεφαλής της γεώτρησης με την κατασκευή ειδικού φρεατίου (Εικόνα 14). [59]

60 Εικόνα 14: Εξασφάλιση κεφαλής της γεώτρησης Γ4 με φρεάτιο. 6. ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟΥ ΧΑΡΤΗ ΚΑΙ ΤΟΜΗΣ 6.1 ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Η επεξεργασία όλων των γεωτεχνικών πληροφοριών από παλαιότερες έρευνες και μελέτες, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα της γεωτεχνικής έρευνας, που έγινε στα πλαίσια του προγράμματος και την επιτόπου μικροσκοπική έρευνα και εξέταση οδήγησαν στο διαχωρισμό των σχηματισμών σε επιμέρους τεχνικογεωλογικές ενότητες. Ο διαχωρισμός αυτός έγινε με βάση τη σύσταση και δομή, τη γενικότερη στρωματογραφία και κυρίως το πλαίσιο της μηχανικής συμπεριφοράς των σχηματισμών, όπως αυτή οριοθετείται από την ποιότητα και την κατάστασή τους. Στον Πίνακα 9 δίνεται η περιγραφή και τα επιμέρους χαρακτηριστικά των τεχνικογεωλογικών ενοτήτων. Πίνακας 9: Λιθολογική περιγραφή και γεωλογικός συμβολισμός των τεχνικογεωλογικών ενοτήτων ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ I II III ΙV Υλικά κατολισθήσεων (LM) Κορήματα (SC) Αποθέσεις κοίτης (RD) Φλύσχης (fl) Καστανού έως καστανότεφρου χρώματος, ετερογενή εδαφικά υλικά με αργιλοϊλυώδη έως αμμώδη σύσταση, με θραύσματα και ογκόλιθους ψαμμίτη, ασβεστολίθου και κερατολίθου. Ταξινομούνται ως CL, CM, SC, SM,GC-SC, GC-GM, GW-GC, GW-GM, GC, GM. Καστανού έως καστανέρυθρου χρώματος αργιλώδη αμμοχάλικα με λατύπες και θραύσματα ασβεστολιθικής και κερατολιθικής σύστασης. Ταξινομούνται ως GC-SC. Αποθέσεις με εναλλαγές αργίλων και αργιλοχαλικιών με άμμο. Τεφροί τεφροπράσινοι, χαμηλής μέσης αντοχής ιλυόλιθοι με διαστρώσεις εύθρυπτων ψαμμιτών. Παρουσιάζουν πολυπτυχωμένη δομή, πολύ εντελώς αποσαθρωμένοι και αποσυνθεμένοι με λείες επιφάνειες [60]

61 ασυνεχειών, τοπικά έντονα αποδομημένοι. V VI VII Μεταβατική σειρά (kf) Κρητιδικοί ασβεστόλιθοι (ks) Σχιστοκερατόλιθοι (hn) Λευκότεφροι ροδόχρωμοι, τεφροκίτρινοι Άνω Κρητιδικής ηλικίας λεπτοπλακώδεις έως παχυστρωματώδεις υψηλής αντοχής ασβεστόλιθοι, με κονδύλους διαστρώσεις κερατολίθων. τεφρροπράσινων ιλυοίθων και ερυθρών αργιλικών σχιστολίθων ασβεστομαργών. Λευκότεφροι πλακώδεις έως μεσοστρωματώδεις υψηλής αντοχής ασβεστόλιθοι, με ενστρώσεις και κόνδυλους κερατολίθων, καθώς και ενδιαστρώσεις ερυθρών αργιλικών σχιστολίθων. Διατέμνονται συνήθως από τρία κύρια συστήματα ασυνεχειών και ένα ή δύο δευτερεύοντα. Οι επιφάνειες ασυνεχειών τραχείες, με μικρό άνοιγμα, χωρίς ή με υλικό πλήρωσης μικρού πάχους (αργιλικής ή ασβεστιτικής σύστασης) και με μέτρια ή μεγάλη συνέχεια και μικρή απόσταση. Καστανέρυθροι βυσσινόχρωμοι εντελώς αποσαθρωμένοι και αποσυνθεμένοι μέσης χαμηλής αντοχής κερατόλιθοι και πηλίτες. Εμφανίζονται πολύ διατμημένοι με μηχανική συμπεριφορά σκληρών εδαφών μαλακών βράχων. 6.2 ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ Η σύνταξη του Τεχνικογεωλογικού Χάρτη, όπου έγινε σε κλίμακα σχεδίασης 1:2.000 είναι ένα από τα πιο βασικά στοιχεία για τη λεπτομερή διερεύνηση των υπεδαφικών συνθηκών της περιοχής έρευνας. Σκοπός ενός τέτοιου χάρτη είναι να αποτυπώσει το τεχνικογεωλογικό περιβάλλον της περιοχής έρευνας. Στη συνέχεια, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα της γεωτεχνικής έρευνας, θα μπορούσε ο συγκεκριμένος χάρτης να αποτελέσει τη βάση για την εκτίμηση της μηχανικής συμπεριφοράς του εδάφους και τον εντοπισμό οριοθέτηση των πιθανών ασταθών επισφαλών ζωνών από πλευράς εδαφικών μετακινήσεων. Η τεχνικογεωλογική χαρτογράφηση (Χάρτης 6) έγινε σε ψηφιακή μορφή με τη χρήση του προγράμματος ArcGIS, και στη συνέχεια συμπληρώθηκε με επιτόπου στοιχεία από GPS. Η κλίμακα που χρησιμοποιήθηκε είναι 1:2000 μετά από επιτόπια λεπτομερή παρατήρηση αναγνώριση και συστηματική καταγραφή των γεωλογικών στοιχείων. Στον Πίνακα 10 παρουσιάζονται τα στοιχεία όλων των γεωτρήσεων που απεικονίζονται στον τεχνικογεωλογικό χάρτη, (Δειγματοληπτικές και Αποκλισιομετρικές) που έχουν εκτελεστεί στην περιοχή της Καρυάς. Τα αναλυτικά στοιχεία των γεωτρήσεων αυτών καθώς και η τεχνικογεωλογική τους αξιολόγηση παρουσιάζονται στις γεωτεχνικές τομές (logs) των γεωτρήσεων (Παράρτημα 2). Συνολικά αξιολογήθηκαν 6 δειγματοληπτικές γεωτρήσεις, η θέση των οποίων φαίνεται στον τεχνικογεωλογικό χάρτη. 6.3 ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΤΟΜΗ Με βάση την τεχνικογεωλογική χαρτογράφηση και τα αποτελέσματα των δειγματοληπτικών γεωτρήσεων συντάχθηκε μία τεχνικογεωλογική τομή η οποία δίνεται στο Σχήμα 13. Στο πλαίσιο της σύνταξης της τεχνικογεωλογικής τομής έγινε συλλογή 6 αντιπροσωπευτικών γεωτεχνικών τομών [61]

62 (logs), από γεωτρήσεις προηγούμενης μελέτης (Κούκης Σαμπατακάκης, 2003). Η θέση της τεχνικογεωλογικής τομής φαίνεται στον τεχνικογεωλογικό χάρτη (Χάρτης 6), ενώ η σχεδίασή της έγινε κατά μήκος περίπου των δειγματοληπτικών γεωτρήσεων. Στη τομή αυτή φαίνεται η με το βάθος σχετική διάταξη των γεωλογικών σχηματισμών και η μεταξύ τους στρωματογραφική σχέση. Για τη σχεδίαση της χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό AutoCAD [62]

63 Πίνακας 10: Συγκεντρωτικός Πίνακας στοιχείων γεωτρήσεων Α/Α ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ x y z ΒΑΘΟΣ (m) ΤΥΠΟΣ ΦΟΡΕΑΣ ΕΡΓΟΥ ΦΟΡΕΑΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΕΤΟΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ 1 Γ1Α ,00 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗ/ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΧΑΪΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΠΕΧΩΔΕ/ΚΕΔΕ Γ2Α ,00 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗ/ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΧΑΪΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΠΕΧΩΔΕ/ΚΕΔΕ Γ3Α ,00 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗ/ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΧΑΪΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΠΕΧΩΔΕ/ΚΕΔΕ Γ4Α ,00 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗ/ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΧΑΪΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΠΕΧΩΔΕ/ΚΕΔΕ Γ5Α ,00 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗ/ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΗ ΝΟΜΑΡΧΙΑΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ ΑΧΑΪΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΠΕΧΩΔΕ/ΚΕΔΕ G ,00 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗ/ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΕΔΑΦΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΤΕ 2013 [63]

64 7. ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΑ 7.1ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΩΝ Η παρακολούθηση (monitoring) των κατολισθήσεων στον χρόνο περιλαμβάνει διάφορες ενόργανες μεθόδους. Η πλέον συνηθισμένη ενόργανη μέθοδος παρακολούθησης είναι η μέθοδος των αποκλισιομέτρων και ανήκει στις υπεδαφικές μετρήσεις μετακινήσεων (Εικόνα 15). Η μέθοδος αυτή προσδιορίζει με μεγάλη ακρίβεια το βάθος της επιφάνειας ολίσθησης και το μέγεθος της μετατόπισης σε αυτό, σε σχέση με τον χρόνο. Οι μετρήσεις λαμβάνονται στο πεδίο (in-situ) σε γεωτρήσεις ειδικού τύπου, σε χρονικό βήμα που επιλέγεται ανάλογα με τον ρυθμό εκδήλωσης της κατολίσθησης, τους παράγοντες ενεργοποίησης του φαινομένου (triggering factors), το μέγεθος της μετατόπισης (displacement), το χρονικό διάστημα που θα γίνει η παρακολούθηση κ.ά. Στη θέση της Καρυάς υπήρχε ήδη ένα δίκτυο γεωτρήσεων ειδικού τύπου που παρακολουθούνταν στο παρελθόν. Οι γεωτρήσεις αυτές είχαν εκτελεστεί από τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αχαΐας σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών κατά τη χρονική περίοδο Μαρτίου Μαΐου 2003, στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος, για την παρακολούθηση της κατολισθαίνουσας ζώνης. Η εγκατάσταση νέας αποκλισιομετρικής γεώτρησης αποτελεί συνέχεια των μετρήσεων αυτών με τη λήψη νέων μετρήσεων για την παρακολούθηση της μετακίνησης καθ όλη τη διάρκεια του ερευνητικού προγράμματος LAVMO. Για το σκοπό αυτό μάλιστα, το Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας προμηθεύτηκε αποκλισιομετρικό όργανο της εταιρείας Itmsoil (Εικόνα 15). Εικόνα 15: Αποκλισιόμετρο του Εργαστηρίου Τεχνικής Γεωλογίας Πανεπιστημίου Πατρών Περιγραφή του βασικού εξοπλισμού Το σύστημα λήψης των μετρήσεων τύπου Slope Indicator περιλαμβάνει μία κινητή αποκλισιομετρική βολίδα, ένα καρούλι καλωδίου και ένα Field PC. [64]

65 Η βολίδα (probe): περιλαμβάνει τεχνολογία MEMS (Microelectromechanical System) που επιτρέπει εξαιρετική ακρίβεια και επαναλαμβανόμενες μετρήσεις, μεταφέροντάς τες μέσω ενός ψηφιακού σήματος. Η επικοινωνία με Bluetooth επιτρέπει ένα σύστημα μεταφοράς δεδομένων μέσω του καλωδίου, το οποίο δε φέρει συνδέσμους ικανούς να διαβρωθούν ή να σπάσουν. Το καλώδιο Kevlar αποτελείται από ένα σύστημα σήμανσης, το οποίο παρέχει ακρίβεια και δυνατότητα ελέγχου των μετρήσεων ανά βάθος, έτσι ώστε να αποφευχθούν πιθανά λάθη. Το Field PC έχει 4.3 αδιάβροχη οθόνη αφής, ενισχυμένο λογισμικό εισαγωγής δεδομένων (InPort data) με δυνατότητα αποθήκευσης σε κάρτα μνήμης και ανθεκτική ασύρματη λειτουργία. Λειτουργία Η αποκλισιομετρική βολίδα (inclinometer probe) εισάγεται μέσα στον αποκλισιομετρικό σωλήνα και βυθίζεται μέχρι το μέγιστο βάθος μέτρησης, εξασφαλίζοντας οι τροχοί (wheel assembly) να είναι σωστά ευθυγραμμισμένοι στις σχισμές μέσα στις αύλακες του σωλήνα. Η βολίδα συνδέεται με ένα βαθμονομημένο καλώδιο (cable marker) στο καρούλι καλωδίου (cable reel) (Σχήμα 14). Μετρήσεις μετακίνησης λαμβάνονται σε τακτά διαστήματα των 0.5m. Αυτό μετράται και ελέγχεται από μεταλλικούς δείκτες τοποθετημένους γύρω από το καλώδιο, οι οποίοι περνούν από μία εγκοπή στην πύλη καλωδίου (cable gate), παρέχοντας έτσι ακριβή θέση σε κάθε μέτρηση. Μέσω των αισθητήρων της MEMSτεχνολογίας μεταδίδεται η ανάγνωση των μετρήσεων στον υπολογιστή χειρός Field PC, από το καλώδιο μέσω του Bluetooth και αποθηκεύεται. Μια αρχική ή βασική σειρά ανάγνωσης μετρήσεων λαμβάνονται σε κάθε ανύψωση της βολίδας εντός του σωλήνα. Το σύνολο αυτών των σταδιακών μετρήσεων παρέχουν ένα προφίλ οριζόντιας μετατόπισης του σωλήνα σε συνάρτηση με το βάθος. Όταν γίνεται λήψη όλων των μεταγενέστερων μετρήσεων στα ίδια βάθη, η σύγκριση των διαδοχικών προφίλ δείχνουν το βάθος, την κατεύθυνση, το μέγεθος και το ρυθμό μεταβολής της μετακίνησης. Στο τέλος κάθε μέτρησης δίνεται η δυνατότητα γραφικής αναπαράστασης του αποκλισιομετρικού διαγράμματος που προκύπτει, δίνοντας έτσι πληροφορίες για την πιθανή μετακίνηση. [65]

66 Σχήμα 13: Χαρακτηριστικά του αποκλισιομέτρου της Itmsoil Περιγραφή του συστήματος λήψης των μετρήσεων Η βολίδα είναι εφοδιασμένη με τροχούς με ένα σύστημα εκκρεμούς και δύο ηλεκτρικά μηκυνσιόμετρα ακριβείας για τη μέτρηση των αποκλίσεων από την κατακόρυφο, οι άξονες ευαισθησίας των οποίων είναι κάθετοι μεταξύ τους. Οι άξονες αυτοί έχουν τις γενικές ονομασίες Α και Β και υποδιαιρούνται στους ημιάξονες Α+, Α- και Β+, Β- (Σχήμα 15). Σε κάθε θέση γεώτρησης απλά η κατεύθυνση Α+ πρέπει να συμπίπτει (όσο βέβαια γίνεται) με τη φορά μετακίνησης της ολίσθησης ενώ μετριέται το αζιμούθιο της. Η βολίδα φέρει δύο οδηγούς τροχούς σε κάθε άκρο της, που απέχουν μεταξύ τους 50 cmκαι είναι διατεταγμένοι έτσι ώστε να βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο με αυτό του εκκρεμούς. Στον Πίνακα 11 παρατίθενται τα στοιχεία της αποκλισιομετρικής βολίδας που χρησιμοποιήθηκαν στην παρούσα μελέτη. Πίνακας 11: Τεχνικά χαρακτηριστικά αποκλισιομετρικής βολίδας (Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών) ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΒΟΛΙΔΑΣ Μήκος κεφαλής μέτρησης (Probe gauge length) 500mm Διάμετρος βολίδας (Probe diameter) 28.5mm Βαθμονόμηση εύρους (Calibrated ranges) ±30 ±60 ±90 [66]

67 Ανάλυση (Resolution) 0.01mm Ακρίβεια αισθητήρα (Sensor accuracy) ±0.1mm ±0.17mm ±0.2mm Θερμοκρασία λειτουργίας (Operatingtemperature) -10 έως +50 C Επαναληψιμότητα (Repeatability) ±0.008%Πλήρηςκλίμακα Ακρίβεια συστήματος (System accuracy) πάνω από 25m ±2mm ±3mm ±4mm Ελάχιστη εσωτερική διάμετρο (Minimum casing internal diameter) 48mm Μέγιστη εσωτερική διάμετρο (Maximum casing internal diameter) 83mm Μεθοδολογία λήψης των μετρήσεων Η βολίδα κινείται μέσα στην αποκλισιομετρική σωλήνα με πρώτο προσανατολισμό την κατεύθυνση Α+ και οι αναγνώσεις που λαμβάνονται είναι ανάλογες με τη γωνία κλίσης Δθ της σωλήνωσης με την κατακόρυφο (Σχήμα 15β). Η ψηφιακή συσκευή ενδείξεων δίνει σε κάθε βάθος μετρήσεις σε δύο κατευθύνσεις, τις Α+ και Β+, οι οποίες είναι κάθετες μεταξύ τους. Για λόγους περιορισμού και ελέγχου του σφάλματος οι μετρήσεις επαναλαμβάνονται κατά τις κατευθύνσεις Α- και Β- σε κάθε αποκλισιομετρική γεώτρηση. Όπως φαίνεται στο Σχήμα 16 η συνολική αθροιστική (cumulative) μετατόπιση της επιφάνειας του εδάφους ως προς τον πυθμένα της γεώτρησης που πρέπει να βρίσκεται στο «σταθερό» έδαφος, είναι το άθροισμα των τμηματικών τοπικών (incremental) μετατοπίσεων οι οποίες μετρώνται. Παρουσίαση και ερμηνεία αποτελεσμάτων Η παρουσίαση των αποτελεσμάτων των αποκλισιομετρικών μετρήσεων δίνονται με μορφή πινάκων των μετρούμενων ενδείξεων με το βάθος, αλλά κυρίως με μορφή διαγραμμάτων όπου φαίνονται οι μετακινήσεις με το βάθος. Τα διαγράμματα, τα οποία αποτελούν και το συνηθέστερο τρόπο παρουσίασης και επεξεργασίας ανάλυσης των μετρήσεων, συνήθως περιλαμβάνουν : Διαγράμματα αθροιστικών (cumulative) μετακινήσεων ανά μισό μέτρο βάθους συνήθως για κάθε ημερομηνία μέτρησης, στις διευθύνσεις Α και Β. Διαγράμματα τμηματικών τοπικών (incremental) μετακινήσεων ανά μισό μέτρο βάθους για κάθε ημερομηνία μέτρησης, στις διευθύνσεις Α και Β. [67]

68 Σχήμα 14: Διάταξη και προσανατολισμός αποκλισιομετρικής βολίδας σε σχέση με τη φορά μετακίνησης της κατολισθαίνουσας μάζας και τοποθέτηση της στους σωλήνες(λαϊνάς 2005, Κούκης Σαμπατακάκης 2007) Σχήμα 15: Διάταξη αποκλισιομετρικής γεώτρησης και γενικές αρχές σχετικά με τα μετρούμενα μεγέθη (Λαϊνάς 2005, Κούκης Σαμπατακάκης 2007) [68]

69 7.2 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ Μεταξύ των διάφορων γεωτεχνικών εργασιών που έλαβαν χώρα στην περιοχή, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή αυτή αποκλισιομετρικές γεωτρήσεις για την περαιτέρω παρακολούθηση των μετακινήσεων και τον προσδιορισμό του καθεστώτος ενεργότητας της κατολισθαίνουσας ζώνης. Οι γεωτρήσεις αυτές εγκαταστάθηκαν σε θέσεις μέσα στο σώμα της κατολίσθησης αλλά και έξω από αυτό στην ευρύτερη περιοχή, ανάντη και κατάντη της επαρχιακής οδού που διέρχεται εγκάρσια της ζώνης. Ο αριθμός των γεωτρήσεων αυτών ξεπερνά τις 15 από τις οποίες οι περισσότερες πλέον είτε δεν υπάρχουν, έχουν καταπατηθεί, είτε δε δύναται η παρακολούθησή τους. Ύστερα από λεπτομερή καταγραφή και αρχειοθέτηση συγκεντρώθηκαν όλες εκείνες οι γεωτρήσεις για τις οποίες υπάρχουν καταγραφές μετρήσεων για διάφορες χρονικές περιόδους και οι οποίες μπορούν να φανούν χρήσιμες στον προσδιορισμό του μεγέθους των μετακινήσεων αλλά και την χωρική κατανομή τους. Στον Πίνακα 12 συγκεντρώνονται οι αποκλισιομετρικές γεωτρήσεις που καταγράφηκαν και αποτέλεσαν το αρχείο μετρήσεων που χρησιμοποιήθηκε για τον υπολογισμό του μεγέθους των μετακινήσεων σε παλαιότερες περιόδους. Οι γεωτρήσεις Γ1Α-Γ5Α εκτελέστηκαν κατά την περίοδο Μάρτιος Μάιος 2003 (από 18/3/2003 μέχρι 2/6/2003. Η σειρά Γ1 με Γ10 εκτελέστηκαν κατά την περίοδο Οκτώβριος Νοέμβριος 2004 στα πλαίσια μελέτης της ευρύτερης περιοχής της κατολίσθησης. Τέλος, η γεώτρηση Γ4 διανοίχθηκε στα πλαίσια του ερευνητικού προγράμματος ΘΑΛΗΣ-LAVMO το Φεβρουάριο του Πίνακας 12:Στοιχεία αποκλισιομετρικών γεωτρήσεων περιοχής Καρυάς ΓΕΩΤΡΗΣ Η ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ X Y Z ΑΖΙΜΟΥΘΙΟ Α+ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΒΑΘΟΣ (m) ΒΑΘΟΣ ΜΕΤΡΗΣΕΩ Ν (m) ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΚ Η ΔΙΑΝΟΙΞΗ Γ1Α Β 295 Α Γ2Α Β 270 Α 33,2 32, Γ3Α Β 330 Α 45, Γ4Α Β 314 Α 48 46, Γ5Α Β 310 Α 21,4 21, Γ1 248 Β 294 Α 20 17, Γ2 284 Β 288 Α 18,5 18, [69]

70 Γ3 226 Β 348 Α 20, Γ4 235 Β 322 Α 17,8 17, Γ5 219 Β 242 Α 16,5 16, Γ6 248 Β 136 Α 20 19, Γ7 254 Β 270 Α 20 19, Γ8 302 Β 245 Α Γ9 282 Β 255 Α Γ Β 308 Α Γ Β 040 Α Ο Χάρτης 7 απεικονίζει τις θέσεις των γεωτρήσεων στην περιοχή της Καρυάς. Στα πλαίσια του LAVMO η παρακολούθηση της κατολισθαίνουσας ζώνης περιορίζεται στη γεώτρηση Γ4 που βρίσκεται στο σώμα της κατολίσθησης ανάντη της επαρχιακής οδού Καρυάς Κεφαλόβρυσου. [70]

71 Το αρχείο αποκλισιομετρικών μετρήσεων αποτελείται από δύο (2) περιόδους μετρήσεων οι οποίες όμως δεν περιλαμβάνουν πάντα όλες τις γεωτρήσεις: 1. Πρώτη σειρά μετρήσεων πραγματοποιήθηκε την περίοδο Δεύτερη σειρά μετρήσεων πραγματοποιήθηκε την περίοδο Η πλέον πρόσφατη σειρά μετρήσεων είναι αυτή της Φεβρουάριος 2013 Ιούνιος 2015 και η οποία περιλαμβάνει μόνο τη νέα γεώτρηση Γ4. Κατά την περίοδο αυτή η λήψη μετρήσεων με τη χρήση αποκλισιομέτρου πραγματοποιήθηκε με χρονικό βήμα περίπου ανά μήνα. Στον Πίνακα 13 εμφανίζονται αναλυτικά οι περίοδοι λήψης μετρήσεων των αναφερόμενων αποκλισιομετρικών γεωτρήσεων. Πίνακας 13: Χρονική περίοδος μέτρησης κάθε γεώτρησης ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Α ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΑΡΧΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ ΤΕΛΟΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ ΑΡΧΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ ΤΕΛΟΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ Γ1Α 11/6/ /4/2007 Δεν μετρήθηκε Γ2Α 13/5/2003 1/11/2007 Δεν μετρήθηκε Γ3Α 11/6/ /4/2007 Δεν μετρήθηκε Γ4Α 11/6/ /7/2004 Δεν μετρήθηκε Γ5Α 11/6/ /7/2004 Έχει καταστραφεί Γ4 7/3/ /1/2015 Από τον πίνακα φαίνεται ότι η συνολική χρονική περίοδος μέτρησης επεκτείνεται από το έτος 2003 έως σήμερα (Ιούνιος του 2015), δηλαδή περίπου μια 12ετία. Οι μετρήσεις βέβαια δεν είναι συνεχείς καθόσον υπάρχουν «κενές» περίοδοι μετρήσεων, ενώ απαιτείται προσαρμογή της χωρικής κατανομής των μετακινήσεων. 7.3 ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΠΡΙΝ ΤΟ ΕΤΟΣ 2013 Οι μετρήσεις αποκλισιομέτρου για το διάστημα πριν το έτος 2013 αναφέρονται στην περίοδο και σε γεωτρήσεις που δε δύναται να παρακολουθούνται σήμερα. Όπως προκύπτει και από τον Πίνακα 13 δεν υπάρχει απόλυτη συνεχής παρακολούθηση των γεωτρήσεων και για τα 10 χρόνια που ξεκίνησε η παρακολούθηση της περιοχής. [71]

72 Από την αξιολόγηση των διαγραμμάτων διακρίνονται γεωτρήσεις που δεν εμφανίζουν αξιόλογες (μετακινήσεις) ενώ άλλες που διαμορφώνεται με σαφήνεια η επιφάνεια ολίσθησης. Από την παρακολούθηση και ερμηνεία αυτών των διαγραμμάτων το φαινόμενο φαίνεται ότι έχει περιοριστεί χωρικά ενώ παράλληλα έχει περιοριστεί πολύ και η δυναμική του ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Με εξαίρεση τη γεώτρηση Γ5Α η οποία έπαψε να χρησιμοποιείται μετά από την καταστροφή της από ανθρώπινη παρέμβαση μετά τον Ιούνιο του 2005, οι υπόλοιπες γεωτρήσεις εμφανίζουν κάποιες μετακινήσεις αξιόλογες ή όχι. Για την περίοδο η παρακολούθηση των αποκλισιομετρικών γεωτρήσεων έδειξε μια εξαιρετικά αργή δραστηριότητα του φαινομένου. Οριζόντιες μετακινήσεις καταγράφονται συστηματικά στη γεώτρηση Γ2Α και στη Γ4Α. Έτσι προέκυψε από την ερμηνεία των αποκλισιομετρικών διαγραμμάτων ότι το βάθος της επιφάνειας ολίσθησης της κατολίσθησης του 1999, ήταν στα 20 μ. μέσα στη ζώνη του φλύσχη, ενώ της κατολίσθησης του 2001 ήταν στα 5 μ. μέσα στην υψηλά διατμημένη και αποσαθρωμένη ζώνη του φλύσχη (Sabatakakis et al. 2005; Tsiambaos et al. 2015). Στον Πίνακα 14 φαίνονται οι συνολικές εδαφικές μετακινήσεις για την κάθε γεώτρηση για την περίοδο Πίνακας 14: Οι εδαφικές μετακινήσεις συγκεντρωτικά της κάθε γεώτρησης για την περίοδο ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΒΑΘΟΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ (m) ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ (mm) Γ1Α - - Γ2Α Γ3Α - - Γ4Α 20 6 Γ5Α - - Στο Σχήμα 17 δίνεται ένα συγκεντρωτικό διάγραμμα των μετακινήσεων που έχουν καταγραφεί πριν το 2013 για τη γεώτρηση Γ2Α.Η μέση ταχύτητα μετακίνησης για τα 4 αυτά χρόνια εκτιμάται σε 2,24 mm/χρόνο. [72]

73 7.4 ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2013 Η παρακολούθηση γεωτρήσεων από το Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας ξεκίνησε μέσα στο Όπως αναφέρθηκε παρακολουθείται μηνιαία η νέα γεώτρηση Γ4 με αρχική μέτρηση το Μάρτιο Η παρακολούθηση των παλιών γεωτρήσεων δεν ήταν δυνατή λόγω του ότι η καινούρια αποκλισιομετρική βολίδα που χρησιμοποιείται στα πλαίσια του Ερευνητικού Προγράμματος δεν εφαρμόζει στις γεωτρήσεις αυτές. Οι γεωτρήσεις αυτές χρησιμοποιούν διαφορετικό τύπο σωλήνωσης (αποκλισιομετρικός σωλήνας) παλαιού τύπου (τετραγωνικής μορφής) σε σχέση με την καινούρια γεώτρηση (κυκλικό σωλήνα Φ75 mm). Στη συνέχεια δίνονται τα αποκλισιομετρικά διαγράμματα της γεώτρησης Γ4 για την περίοδο [73]

74 7.4.1 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στον Πίνακα 15 δίνονται οι συνολικές μετακινήσεις για τη γεώτρηση Γ4. Πίνακας 15: Συνολικές μετακινήσεις της Γεώτρησης Γ4 για την περίοδο ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΒΑΘΟΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ (m) ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ (mm) Γ4 21 3,69 Η ολίσθηση εμφανίζεται στην προκαθορισμένη επιφάνεια της επαφής των υλικών υποβάθρου και των νεότερων σχηματισμών. Το μέγεθος της μετακίνησης χαρακτηρίζει την κατολισθαίνουσα ζώνη σαν εξαιρετικά αργή (WP/WLI 1995). Στο διάγραμμα του Σχήματος 18 παρουσιάζεται η συνολική μετατόπιση που μετρήθηκε για την περίοδο Η μέση ταχύτητα μετακίνησης για αυτά τα δύο χρόνια εκτιμάται σε 1,84 mm/χρόνο. [74]

75 7.5 ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η συστηματική παρακολούθηση της θέσης κατολίσθησης της Καρυάς, όσον αφορά οριζόντιες μετακινήσεις που σημειώνονται σε σχέση με το βάθος και η χρονική εξέλιξη τους, αποτελεί μία ιδιαίτερα σημαντική γεωτεχνική διαδικασία καθόσον προσδιορίζει με ακρίβεια: α) το βάθος της επιφάνειας ολίσθησης, β) το μέγεθος των μετακινήσεων σε τάξη mm, δ) τη διεύθυνση της μετακίνησης και ε) την εξέλιξή τους. Η συλλογή, επεξεργασία και ερμηνεία των μετρήσεων της παλαιότερης περιόδου αποτελεί βασικό στοιχείο στην ταυτοποίηση των νέων μετρήσεων που καταγράφηκαν την περίοδο αλλά και στη «σύνδεση» των νέων καταγραφών με τις παλαιές, ώστε να προκύψει μία ελάχιστη συνολική μετατόπιση που χαρακτηρίζει κάθε μία συγκεκριμένη κατολισθαίνουσα ζώνη. Στο κεφάλαιο αυτό συγκεντρώνεται και αναλύεται όλη η διαδικασία που ακολουθήθηκε και η οποία οδήγησε στα τελικά συμπεράσματα όσον αφορά τις οριζόντιες μετακινήσεις που μετρήθηκαν με τη χρήση των αποκλισιομέτρων. Ο Πίνακας 16 παρουσιάζει τη μέση μετακίνηση της περιοχής, αναφερόμενοι στη στενή περιοχή μελέτης, για τις περιόδους πριν το 2013 και , ενώ τα αποτελέσματα των οριζόντιων μετακινήσεων της περιοχής και της γεώτρησης Γ4 για την περίοδο συγκεντρώνονται στον Πίνακα 17. Από το 2007 μέχρι το 2013 υπάρχει «κενό» μετρήσεων. Προκειμένου να γίνει μία εκτίμηση των μετακινήσεων αυτού του «κενού» διαστήματος λήφθηκαν υπόψη οι μετρήσεις της περιόδου πριν το 2013 ( ) (Πίνακας 16) και οι μετρήσεις της περιόδου μετά το 2013 ( ), δηλαδή μετρήσεις μιας 6ετίας. Έτσι προέκυψε ότι η συνολική μετακίνηση για την «κενή» 6ετία εκτιμάται στα 12,24 mm και η μέση ταχύτητα μετακίνησης στα 2,04 mm/χρόνο. Συμπερασματικά προκύπτει ότι η συνολική μετακίνηση για περίοδο 12 ετών ( )εκτιμάται στα 25 περίπου mm (24,89mm για την ακρίβεια). Πίνακας 16: Συνολικές μετακινήσεις για τις περιόδους πριν το 2013 και ΕΥΡΟΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ (mm) ΠΡΙΝ ΤΟ ( ) 3.69 [75]

76 Πίνακας 17: Συνολικές μετακινήσεις στη γεώτρηση Γ4 για την περίοδο ΓΕΩΤΡΗ ΣΗ ΥΨΟΜΕΤ ΡΟ(m) ΒΑΘΟΣ ΣΩΛΗΝ Α(m) ΒΑΘΟΣ ΟΛΙΣΘΗ ΣΗΣ (m) ΧΡΟΝΟΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ(mm) ΑΞΟΝΕΣ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣ Η ΜΕΤΑΚΙΝΗ ΣΗΣ Γ / /2015 Α 3.65mm B 0.56mm 3.69mm Β335 Α 7.6 ΧΑΡΤΕΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ Τα αποτελέσματα της γεωτεχνικής έρευνας και της τεχνικογεωλογικής χαρτογράφησης, σε συνδυασμό με τις συνεχείς μετρήσεις των αποκλισιομέτρων, επέτρεψαν τη σύνταξη θεματικών χαρτών «Εδαφικών Μετακινήσεων» στην περιοχή έρευνας. Οι χάρτες αυτοί είναι σχεδιασμένοι σε μικρή κλίμακα (της τάξης του 1:500), καλύπτουν μια συγκεκριμένη στενή περιοχή (κατολισθαίνουσα ζώνη) και παρέχουν τη βασική πληροφόρηση σχετικά με τα παρακάτω χαρακτηριστικά των κατολισθήσεων: 1) Το περίγραμμα της κατολισθαίνουσας ζώνης. Προκύπτει από τις σχετικές μετακινήσεις στις αποκλισιομετρικές γεωτρήσεις, καθώς επίσης και τις επιτόπου ενδείξεις διαπιστώσεις των εδαφικών μετακινήσεων. 2) Τη διεύθυνση και φορά μετακίνησης σε σχέση με το γεωγραφικό βορρά σε κάθε σημείο μέτρησης, σύμφωνα πάντα με τις μετρήσεις προσανατολισμού της αποκλισιομετρικής βολίδας. 3) Τη μέση ταχύτητα μετακίνησης (σαν διάνυσμα μετακίνησης καθώς και αριθμητικά). Αναφέρεται για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και αφορά τις οριζόντιες μετακινήσεις στο βάθος της επιφάνειας ολίσθησης. Γενικά, συμπίπτει με τις επιφανειακές μετακινήσεις ή η διαφορά τους είναι μικρή (εκτός και κάτι τέτοιο είναι εμφανές από τα διαγράμματα των αθροιστικών μετακινήσεων) 4) Το ακριβές βάθος μετακίνησης, όπως διαπιστώνεται σαφώς από τα διαγράμματα τοπικών μετακινήσεων. Με βάση τα στοιχεία της γεωτεχνικής έρευνας και της τεχνικογεωλογικής χαρτογράφησης σε συνδυασμό με τις συνεχείς μετρήσεις των αποκλισιομέτρων, έγινε ο προσδιορισμός των περιοχών μετακινήσεων καθώς και το μέγεθος αυτών. Στη συνέχεια παρατίθενται οι χάρτες εδαφικών μετακινήσεων της περιοχής (Χάρτης 8 & 9). [76]

77 8. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΣΤΑΘΕΙΑΣ ΠΡΑΝΩΝ 8.1 ΓΕΝΙΚΑ Οι κατολισθήσεις γενικά ή η μετακίνηση μαζών κατ άλλους, έχει απασχολήσει τόσο την επιστημονική κοινότητα όσο και την κοινωνία καθώς αποτελεί ένα φυσικό φαινόμενο το οποίο εντάσσεται στην κατηγορία των φυσικών καταστροφών. Έτσι πέρα από τον προσδιορισμό και μελέτη του φαινομένου προκύπτει η ανάγκη της ποσοτικοποίησης της δράσης του φαινομένου όπως επίσης και της πρόβλεψης και πρόληψης μέτρων. Με αυτόν τον τρόπο περνάμε στη «θεωρία» της ανάλυσης ευστάθειας των πρανών. Αναφερόμενοι στην ανάλυση της ευστάθειας των πρανών, εννοούμε τους βασικούς μηχανισμούς και τις αρχές που οδηγούν στην δημιουργία μίας πιθανής αστοχίας (θραύσης) των πρανών, καθώς επίσης και την ανάπτυξη και εφαρμογή των αντίστοιχων μεθοδολογιών επίλυσης έναντι της προβλεπόμενης αστοχίας (Κούκης Σαμπατακάκης, 2007). Για την προσέγγιση-ανάλυση ευστάθειας πρανών έχουν αναπτυχθεί διάφορες μεθοδολογίες, από τις οποίες επιλέχθηκε συγκεκριμένα η μέθοδος της Οριακής Ισορροπίας (Limit Equilibrium Methods). Οι αναλύσεις οριακής ισορροπίας βασίζονται στην εξέταση της ισορροπίας των δυνάμεων που ενεργούν σε ένα πρανές και τείνουν να προκαλέσουν την μετακίνησή του (δύναμη βαρύτητας, πιέσεις πόρων, εξωτερικές δυναμικές τάσεις κ.α.) κατά μήκος μιας ορισμένης επιφάνειας ολίσθησης και των δυνάμεων εκείνων που ασκούνται κατά μήκος της επιφάνειας αυτής και αντιτίθεται στην ολίσθηση (διατμητική αντοχή εδάφους κ.α.) (Κούκης Σαμπατακάκης, 2007). Η παραπάνω σχέση ισορροπίας δυνάμεων συνδυάζεται σε ένα μαθηματικό λόγο που καλείται Συντελεστής Ασφάλειας Fs (Factor of safety), ο οποίος εκφράζει το κατά πόσο πρέπει να μειωθεί η διατμητική αντοχή του εδάφους ώστε να καταστήσει την προς ολίσθηση μάζα σε κατάσταση οριακής ισορροπίας κατά μήκος μιας ορισμένης επιφάνειας ολίσθησης. Ο συντελεστής Fs είναι γενικά ο λόγος των δυνάμεων (ή ροπών) που αντιστέκονται στην ολίσθηση (παθητικές δυνάμεις) P ΠΑΘ προς τις δυνάμεις που τείνουν να την προκαλέσουν (ενεργητικές δυνάμεις) Ρ ΕΝΕΡΓ (Κούκης Σαμπατακάκης, 2007): Συντελεστής ασφάλειας F P P Στην περίπτωση που F=1, τότε το πρανές βρίσκεται σε κατάσταση επικείμενης αστοχίας ή σε οριακή κατάσταση ευστάθειας. Ο αποδεκτός συντελεστής ασφάλειας είναι μεγαλύτερος από το 1 και έχει σκοπό να εξασφαλίσει ένα περιθώριο ασφάλειας μεταξύ του πραγματικού φορτίου και του φορτίου μιας αστοχίας (Κούκης Σαμπατακάκης, 2007). Γενικά, οι τιμές του αποδεκτού συντελεστή ασφάλειας για την ευστάθεια πρανών είναι της τάξης του ( F= 1.4 κατά DIN4084, F= 1.5 κατά USBR). Βέβαια η αποδεκτή εκάστοτε τιμή του συνήθως καθορίζεται με τις εκάστοτε επιβαλλόμενες συνθήκες (σεισμικές φορτίσεις, παρουσία [77]

78 υπεδαφικών νερών κλπ.).σύμφωνα με το ΦΕΚ 1221/ περί «Ανάλυσης τιμών και λοιπόν θεμάτων Γεωτεχνικών ερευνών, Μελέτες Γεωτεχνικών Έργων και Γεωτεχνικών Μελετών», οι τιμές των απαιτούμενων συντελεστών ασφάλειας που ορίζονται για εδαφικά πρανή εκσκαφών και επιχωμάτων δίνονται στον Πίνακα 18 (Κούκης Σαμπατακάκης, 2007). Πίνακας 18: Ενδεικτικές τιμές συντελεστών ασφάλειας(κούκης Σαμπατακάκης, 2007) F=1.4 Για συνθήκες ομαλής φόρτισης και ομαλής λειτουργίας F=1.3 Για συνθήκες στατικής φόρτισης και πιθανή εκτιμώμενη ακραία περίπτωση ανύψωσης της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα για ζωή έργου 50 χρόνια. F=1.0 Για περίπτωση σεισμικής φόρτισης Η μέθοδος ανάλυσης που χρησιμοποιήθηκε είναι η Απλοποιημένη Μέθοδος των Λωρίδων που προτάθηκε από τουςjανβu, BJERRUM and KJAERNSLI (1956). Η μέθοδος των λωρίδων (Method of Slices) βασίζεται στην υποδιαίρεση της κυκλοειδούς ολισθαίνουσας μάζας σε επιμέρους λωρίδες με κατακόρυφες πλευρές, παρέχοντας τη δυνατότητα εκτίμησης της μεταβολής σε κάθε μία από τις λωρίδες αυτές, των εδαφικών παραμέτρων, των υπεδαφικών νερών κ.λπ. Η υποδιαίρεση αυτή γίνεται συνήθως σε λωρίδες ίσου πλάτους και προφανώς μοναδιαίου πάχους, ο αριθμός των οποίων συνήθως κυμαίνεται από 10 μέχρι 40. (Κούκης Σαμπατακάκης, 2007). Η βασική παραδοχή της απλοποιημένης μεθόδου Janbu είναι ότι οι συνισταμένες των διαλωριδικών δυνάμεων έχουν διεύθυνση οριζόντια και είναι προσεγγιστικά ίσες και αντίθετες (δηλαδή η επίδρασή τους θεωρείται αμελητέα). Η επίλυση των δυνάμεων γίνεται σε κατακόρυφο και οριζόντιο άξονα για κάθε λωρίδα χρησιμοποιώντας έναν εμπειρικό διορθωτικό συντελεστή. Ο συντελεστής αυτός (f o ) είναι προκαθορισμένος και οι τιμές του εξαρτώνται από τη συνοχή, τη γωνία εσωτερικής τριβής και το σχήμα της επιφάνειας ολίσθησης. Δηλαδή η επιφάνεια ολίσθησης μπορεί να μην είναι κυκλική αλλά γενικά καμπυλόγραμμη. Γενικά η μέθοδος Janbu δίνει πιο συντηρητικά αποτελέσματα από τις άλλες μεθόδους ανάλυσης της ευστάθειας πρανών. Σχήμα 16: Απεικόνιση δροσών δυνάμεων σε εδαφική στήλη κατολισθαίνουσας μάζας (Από Αντωνού, 2008) [78]

79 8.2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΥΣΤΑΘΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΤΟΜΗ Α2-Α1 Συγκεκριμένα, για την ανάλυση ευστάθειας με την μέθοδο Οριακής Ισορροπίας στην περιοχή χρησιμοποιήθηκε το τμήμα της τεχνικογεωλογικής τομής Α2-Α1 μεταξύ των υψομέτρων 320m - 397m και ο τεχνικογεωλογικός χάρτης που συντάχθηκε με το πρόγραμμα ArcMap, σε κλίμακα 1:2000. Η χαρακτηριστική αυτή διατομή έχει γίνει κατά μήκος των γεωτρήσεων Γ5Α, Γ4, Γ2Α, Γ1Α. Η στρωματογραφία της τομής προέκυψε από τα αποτελέσματα της γεωτεχνικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε και τις γεωτεχνικές ενότητες που προέκυψαν από αυτήν. Για τη διεξοδική μελέτη της ανάλυσης της ευστάθειας λήφθηκαν υπ όψιν: i. Οι γεωτεχνικές ενότητες και τα αποτελέσματα των εργαστηριακών δοκιμών για την κάθε μία, δίνοντάς τους συγκεκριμένες τιμές μηχανικών παραμέτρων (c' και φ' κ.λπ.), ii. iii. Το ανάγλυφο του πρανούς, Ο συντελεστής r u με ξεχωριστές τιμές για κάθε γεωτεχνική ενότητα, για την περιγραφή της πίεσης των πόρων στην επικείμενη υδροφορία που Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα η δράση των υπόγειων νερών στους εδαφικούς σχηματισμούς προσομοιάζεται με την χρήση του συντελεστή πίεσης πόρων r u, ο οποίος δίνεται από την ακόλουθη σχέση: r u u h i Συντελεστής πίεσης πόρων όπου: γ i το ολικό φαινόμενο βάρος της εδαφικής στρώσης i h i το μέσο πάχος της εδαφικής στρώσης i i ο αριθμός της εδαφικής στρώσης u η πίεση του νερού των πόρων Η ανάλυση της ευστάθειας έγινε με τη χρήση του λογισμικού Slide 5.0,Rockscience Inc., το οποίο χρησιμοποιεί τις μεθόδους ανάλυσης Οριακής Ισορροπίας θεωρώντας κυκλοειδούς μορφής επιφάνειες ολίσθησης. Από τη γεωτεχνική έρευνα διακρίθηκαν οι γεωτεχνικές ενότητες που παρουσιάζονται στον Πίνακα 19. Οι τιμές των εδαφικών παραμέτρων c', φ' και γ b που παρουσιάζονται στον Πίνακα 19 [79]

80 χρησιμοποιήθηκαν για την προσομοίωση των συνθηκών ευστάθειας και είναι κατάλληλα διαμορφωμένες, για την ορθότερη προσέγγιση της προσομοίωσης της εδαφικής αστοχίας. Πίνακας 19: Οι γεωτεχνικές ενότητες που προέκυψαν για την περιοχή Καρυάς ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ γ b (kn/m 3 ) c (kpa) φ r u ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΧΡΩΜΑ Υλικά κατολισθήσεων (LΜ): Καστανού έως καστανότεφρου χρώματος, αναμοχλευμένα, ετερογενή εδαφικά υλικά με αργιλοϊλυώδη έως αμμώδη σύσταση, με θραύσματα και ογκόλιθους ψαμμίτη, ασβεστόλιθου και κερατόλιθου. Ταξινομούνται ως CL, SM, SC, GC-SC, GS-GM, GW-GC, GW-GM, GC, GM. Υλικά Κορημάτων (SC): Καστανά έως καστανέρυθρα, αργιλώδη ΑΜΜΟΧΑΛΙΚΑ με λατύπες και θραύσματα ασβεστολιθικής, κερατολιθικής και ψαμμιτικής σύστασης. Ταξινομούνται ως GC-SC. Φλύσχης (fl): Τεφροί - τεφροπράσινοι, χαμηλής-μέσης αντοχής ιλυόλιθοι με διαστρώσεις εύθρυπτων ψαμμιτών. Παρουσιάζουν πολυπτυχωμένη δομή, πολύ - εντελώς αποσαθωμένοι και αποσυνθεμένοι με λείες επιφάνειες ασυνεχειών, τοπικά έντονα αποδομημένοι. Μεταβατική σειρά (kf): Λευκότεφροι, ροδόχρωμοι, τεφροκίτρινοι, μεσοπαχυστρωματώδεις, ΑΣΒΕΣΤΟΛΙΘΟΙ, με διαστρώσεις κερατολίθων, τεφροπράσινων ιλυολίθων και ερυθρών αργιλικών σχιστολίθων , , ,5 0,4 [80]

81 Κρητιδικοί ασβεστόλιθοι (ks): Λευκότεφροι, πλακώδεις - μεσοστρωματώδεις, ΑΣΒΕΣΤΟΛΙΘΟΙ με κονδύλους κερατολίθων και ερυθρών αργιλικών σχιστολίθων. Διατέμνονται από τρία κύρια συστήματα ασυνεχειών, με επιφάνειες τραχείες, με μικρό άνοιγμα, χωρίς ή με υλικό πλήρωσης μικρού πάχους και μέτρια συνέχεια, και μικρή απόσταση Ανάλυση με τη μέθοδο Block Search Στην περίπτωση αυτή για την ανάλυση ευστάθειας χρησιμοποιήθηκε η ανάλυση της οριακής ισορροπίας με σκοπό να βρεθούν οι πιθανές κυκλικές επιφάνειες ολίσθησης και ακολουθήθηκε η μέθοδος Block Search. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημανθεί ότι οι συγκεκριμένες αναλύσεις ευστάθειας δε μπορούν να προσομοιάσουν την κατάσταση ευστάθειας που επικρατεί την τρέχουσα περίοδο στα πρανή. Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι δυνατό με το συγκεκριμένο λογισμικό να προσομοιαστεί η κατάσταση των αργών ερπυστικών μετακινήσεων που προκύπτουν με βάση την ερμηνεία των αποκλισιομετρικών διαγραμμάτων. Αποτελεί απλώς ένα στοιχείο που επαληθεύει την ύπαρξη «ασθενών» ζωνών σε συγκεκριμένα βάθη, ζωνών που δύναται να οδηγήσουν σε κατολισθητικά φαινόμενα στο μέλλον (Λαϊνάς, 2005). Από τα αποτελέσματα των αναλύσεων παρατηρείται σχεδόν οριακή κατάσταση από πλευράς ευστάθειας για κυκλοειδούς μορφής ολίσθηση που διέρχεται από την επαφή των υλικών κατολίσθησης και των κορημάτων με το υπόβαθρο. Ο μικρότερος συντελεστής ασφάλειας που προέκυψε με την μέθοδο Janbu είναι F= Το γεωτεχνικό τεχνικογεωλογικό προσομοίωμα της συγκεκριμένης αστάθειας απεικονίζεται στο Σχήμα 20, όπου σχεδιάζεται με βάση την τεχνικογεωλογική τομή Α2 Α1. Στο ίδιο σχήμα δίνονται οι πιθανές κυκλικές επιφάνειες ολίσθησης με τιμές που προσεγγίζουν τη μοναδιαία οριακή ισορροπία. [81]

82 ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Β: ΠΛΑΤΑΝΙΤΗΣ ΝΑΥΠΑΚΤΟΥ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΓΕΝΙΚΑ-ΘΕΣΗ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ Η περιοχή του Πλατανίτη ανήκει διοικητικά στο Δήμο Ναυπακτίας και γεωγραφικά στη Στερεά Ελλάδα και στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας (Εικόνα 16). Κατά τη διοικητική διαίρεση της Ελλάδας με το σχέδιο «Καποδίστριας», μέχρι το 2010, ο Πλατανίτης ανήκε στο Τοπικό Διαμέρισμα Μαλυκρείου, του πρώην Δήμου Αντιρρίου του Νομού Αιτωλίας και Ακαρνανίας (Βικιπαίδεια). Με τον Καλλικράτη 2011 ο ακριβής προσδιορισμός είναι ο εξής: Περιφέρεια: ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Περιφερειακή ενότητα: ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ Δημοτική Ενότητα: ΑΝΤΙΡΡΙΟΥ Τοπική Κοινότητα: ΜΑΛΥΚΡΕΙΟΥ Ο Δήμος Ναυπακτίας ανήκει στο πιο ορεινό τμήμα της Αιτωλοακαρνανίας. Η έκταση του δήμου ανέρχεται σε 870,38 Km 2 και ο πληθυσμός σε κατοίκους, σύμφωνα με την απογραφή του Η θέση εκδήλωσης της κατολίσθησης τοποθετείται στην περιμετρική οδό Ναυπάκτου του Νομού Αιτωλοακαρνανίας και συγκεκριμένα περί τη Χ.Θ της οδού «Πλατανίτης Οδός Θερμού Κάστρο», και σε απόσταση περί τα 4 km από την πόλη της Ναυπάκτου και περί τα 5,5 km από την πόλη του Αντιρρίου. Εικόνα 16: Θέση περιοχής Πλατανίτη Ν. Αιτωλοακαρνανίας (ArcGis) [82]

83 1.2 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η εργασία αυτή, αποτελεί τη συνέχεια διερεύνησης της Χ.Θ της Παλαιάς Παράκαμψης Ναυπάκτου (περιοχή Πλατανίτη) μετά την εκδήλωση της τελευταίας μεγάλης αστοχίας το 2010 που είχε σαν αποτέλεσμα τη συνεχή παραμόρφωση του οδοστρώματος, ανασήκωμα της οδού και καταστροφή του ασφαλτοτάπητα. Σκοπός είναι η λεπτομερέστερη εξέταση παλαιών και νέων φαινομένων, οι προοπτικές εξέλιξης αυτών, αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των ήδη υπαρχόντων μέτρων σταθεροποίησης της ευρύτερης κατολισθαίνουσας ζώνης καθώς και η λήψη νέων. Στην Εικόνα 17 παρουσιάζεται η θέση της περιοχής μελέτης με τη Νέα Παράκαμψη Ναυπάκτου. Εικόνα 17: Ευρύτερη περιοχή κατολίσθησης, απόσπασμα από δορυφορική εικόνα (GoogleEarth) 1.3 ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Ως βάση δεδομένων χρησιμοποιήθηκε κυρίως η μελέτη (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Α.Ε), η οποία μας έδωσε στοιχεία όσον αφορά τη γεωλογική σύσταση και δομή της περιοχής (λιθολογική σύσταση, τεκτονική), τις αποσαθρωτικές διαβρωτικές διεργασίες στους σχηματισμούς, τις υδρογεωλογικές συνθήκες, τις εκτελεσθείσες γεωτρήσεις καθώς και τις αστοχίες - μετακινήσεις που έχουν εκδηλωθεί από το 2005 έως το Γενικότερα, χρησιμοποιήθηκαν και άλλα βιβλιογραφικά δεδομένα. Επίσης τα υδρομετεωρολογικά δεδομένα λήφθηκαν από ΕΜΥ και ΥΠΕΧΩΔΕ, και τα σεισμολογικά από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. 1.4 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε για την περάτωση της έρευνας βασίζεται κυρίως στην τηλεπισκόπηση, καθώς και στην επιτόπου έρευνα και αναγνώριση. Εκτελέστηκαν κάποιες βασικές ενέργειες, που διέπουν τη μεθοδολογία εκπόνησης, όπως είναι: [83]

84 Τεχνικογεωλογική χαρτογράφηση που πραγματοποιήθηκε σε κλίμακα 1:500. Κατά τη χαρτογράφηση έγινε διάκριση των γεωλογικών ορίων (ορατά, καλυμμένα, ασαφή ή πιθανά) των σχηματισμών που δομούν την περιοχή μελέτης, αποτύπωση των τεκτονικών δομών, καταγραφή προσανατολισμού στρώσεων, διαρρήξεων και διακλάσεων βραχομάζας, καθώς και οριοθέτηση γεωλογικά ευαίσθητων περιοχών ή περιοχών δυνητικά ασταθών. Παράχθηκε νέος ενημερωμένος τεχνικογεωλογικός χάρτης σε κλίμακα 1:500. Φωτογραφική τεκμηρίωση όλων των χαρακτηριστικών θέσεων, στα πλαίσια της χαρτογράφησης αλλά και σε ανεξάρτητες χρονικές περιόδους, κατά την επίσκεψη στην περιοχή. Εκτέλεση μίας (1) δειγματοληπτικής γεώτρησης σε επιλεγμένη θέση για την εκτίμηση του είδους και του πάχους των υλικών κατολίσθησης, καθώς επίσης και των ακριβών ορίων εξάπλωσης της κατολισθαίνουσας ζώνης, προκειμένου να διαπιστωθεί η εξέλιξη του φαινομένου σε σύγκριση με τις παλαιότερες γεωτρήσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά την έρευνα (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ, 2010). Τοποθέτηση αποκλισιομετρικών σωλήνων στη γεώτρηση για τον έλεγχο των οριζόντιων μετακινήσεων και την εκτίμηση του βάθους της επιφάνειας ολίσθησης. Συστηματική παρακολούθηση μετρήσεις στην αποκλισιομετρική γεώτρηση με συγκεκριμένο χρονικό βήμα περίπου ανά μήνα. Σύνταξη τεχνικογεωλογικής τομής εγκάρσια στη νέα Παρακαμπτήρια οδό Ναυπάκτου, και διερχόμενη από τρεις γεωτρήσεις εκ των οποίων η μία είναι η νέα γεώτρηση που ανορύχθηκε το 2013 από την ΕΔΑΦΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΤΕ. Η τεχνικογεωλογική τομή αποτέλεσε σημαντικό εργαλείο για την απεικόνιση της γεωλογικής δομής με το βάθος, και στη συνέχεια για την ανάλυση ευστάθειας πρανών. Καταγραφές σημείων γεωερευνητικών εργασιών, οι οποίες αφορούν γεωτεχνικές έρευνες πεδίου, δηλαδή τις ήδη υπάρχουσες εκτελεσθείσες γεωτρήσεις (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009) και τη νέα εκτελεσθείσα γεώτρηση από την (ΕΔΑΦΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΤΕ, 2013). Πραγματοποιήθηκε έλεγχος λειτουργίας των παλαιών γεωτρήσεων και σύνταξη της γεωτεχνικής τομής (log) της νέας δειγματοληπτικής αποκλισιομετρικής γεώτρησης, αξιολόγηση αυτής με γεωλογικά κριτήρια, καθώς και ερμηνεία των αποκλισιομετρικών διαγραμμάτων που προέκυψαν από την ενόργανη παρακολούθηση της γεώτρησης με χρονικό βήμα περίπου ανά μήνα. 2. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ 2.1 ΙΣΤΟΡΙΚΟ-ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ Η θέση ενδιαφέροντος βρίσκεται από Χ.Θ της «ΠΛΑΤΑΝΙΤΗΣ ΟΔΟΣ ΘΕΡΜΟΥ ΚΑΣΤΡΟ». Η οδός βρίσκεται σε λειτουργία από το Στο υπό εξέταση τμήμα έχει κατασκευαστεί όρυγμα, τμήμα του οποίου είναι αμφίπλευρο. Στον πόδα του ορύγματος έχει κατασκευαστεί τοίχος αντιστήριξης και βραχοπαγίδα, συνολικού μήκους περίπου 120 μ. και ύψους περίπου 2 μ. (τμήμα από οπλισμένο σκυρόδεμα). Επί του τοίχου έχει τοποθετηθεί πλέγμα ύψους περίπου 2 μ. για την αναχαίτιση βραχωδών τεμαχίων που αποκολλώνται από το όρυγμα (Φωτ. 5 Παράρτημα 1) (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). [84]

85 Στο φρύδι του ορύγματος έχει διανοιχθεί παράπλευρη τοπική οδός, διαστρωμένη με σκυρόδεμα. Όσον αφορά το όρυγμα έχει ύψος περίπου 8.0 μ και έχει διανοιχθεί σε εμφάνιση συνεκτικών πλευρικών κορημάτων (Φωτ. 5 Παράρτημα 1). Η επιφάνεια του ορύγματος έχει υποστεί έντονη διάβρωση από τα νερά της βροχής με αποτέλεσμα να παρουσιάζει έντονες αυλακώσεις (Φωτ. 5, 6 Παράρτημα 1). Η περιοχή του Πλατανίτη περιλαμβάνει μία αστάθεια η οποία, αποτελεί πιθανότατα παλαιότερη ζώνη αστάθειας όπου τα περιοδικά προκαλούμενα κατολισθητικά συμβάντα εκδηλώνονταν με μεταθετικές και περιστροφικές μετακινήσεις, επηρεάζοντας την παράκαμψη Ναυπάκτου. Εκτιμάται ότι η διάνοιξη του ορύγματος της κύριας οδού αποτέλεσε αποσταθεροποιητικό παράγοντα για το φαινόμενο. Επίσης δυσμενής υπήρξε και η δημιουργία της παράπλευρης οδού, για τη δημιουργία της οποίας διαμορφώθηκε επίσης όρυγμα. Οι εκσκαφές που πραγματοποιήθηκαν για τη διάνοιξη της οδού εκτιμάται ότι δημιούργησαν «αποφόρτιση» στην περιοχή του πόδα μιας προϋπάρχουσας κατολίσθησης με αποτέλεσμα τη μείωση του συντελεστή ασφαλείας έναντι επιφανειών ολίσθησης που αναδύονται στο επίπεδο της οδού. Η κατολισθαίνουσα ζώνη είχε συνολικό μήκος 195 μ. σε εγκάρσια διεύθυνση προς την παρακαμπτήρια οδό και πλάτος περίπου 220 μ. (Tsiambaos et al. 2015). Ταυτόχρονα, η απόθεση των προϊόντων εκσκαφών της οδού στα χαμηλότερα υψόμετρα πιθανότατα δρα σταθεροποιητικά έναντι της παλαιάς επιφάνειας ολίσθησης. Επιπλέον, από την παρακολούθηση της στάθμης των πιεζομετρικών γεωτρήσεων, εντοπίστηκε επιφάνεια ύδατος, κάτω από τη μία εκ των δύο επιφανειών ολίσθησης ( μ.), άρα αποτελεί ένδειξη ότι η υδροστατική πίεση επηρέασε την ενεργότητα και την εξέλιξη του κατολισθητικού φαινομένου. Η εκσκαφή του ορύγματος ξεκίνησε το 2002 και ολοκληρώθηκε με τη διάστρωση της οδού το Οι πρώτες ενδείξεις αστάθειας στην περιοχή εκτιμάται ότι εκδηλώθηκαν τη χειμερινή περίοδο , μετά την κατασκευή του οδοστρώματος, αρχικά με τη μορφή ρωγματώσεων κατά μήκος του οδοστρώματος, στο ασφαλτοστρωμένο τμήμα της οδού από την πλευρά που βρίσκεται ο τοίχος αντιστήριξης (Φωτ. 7 Παράρτημα 1), και στη συνέχεια με την παρουσίαση ανυψώσεων και βυθίσεων του οδοστρώματος. Οι ενδείξεις αυτές ήταν περιορισμένες και καταρχήν αποδόθηκαν σε τοπική αστάθεια και ώθηση του τοίχου αντιστήριξης(εδαφοσ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Εντονότερες ενδείξεις του φαινομένου παρατηρήθηκαν στο τέλος της χειμερινής περιόδου, το Φεβρουάριο του 2009, όπου παρατηρήθηκαν δύο εγκάρσιες τομές στο οδόστρωμα, μεταξύ των οποίων υπήρξε ανύψωση της οδού της τάξεως των 20 cm. Τον Απρίλιο του 2009 υπήρξε προσωρινή αποκατάσταση του οδοστρώματος με την εκ νέου ασφαλτόστρωση της οδού (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου Απριλίου 2010 παρατηρήθηκε συνεχής παραμόρφωση του οδοστρώματος η οποία εκδηλώνεται με ανασήκωμα τμήματος της οδού και καταστροφή του ασφαλτοτάπητα. Είναι επίσης σε μεγάλο μήκος εμφανές το περίγραμμα της κατολίσθησης (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). [85]

86 2.2 ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΤΟΛΙΣΘΑΙΝΟΥΣΑΣ ΖΩΝΗΣ Η αργή και σταθερή εξέλιξη του φαινομένου με το χρόνο κατέστησε αναγκαία την εκτέλεση προγράμματος γεωτεχνικής έρευνας. Η εκτέλεση δειγματοληπτικών γεωτρήσεων και η τοποθέτηση αποκλισιομετρικών σωλήνων έγινε σε δύο φάσεις έως σήμερα. Η πρώτη φάση περιλαμβάνει την εκτέλεση επτά (7) δειγματοληπτικών γεωτρήσεων Γ1 έως Γ7, και πέντε (5) μη δειγματοληπτικών που πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο του 2009 στο πλαίσιο της έρευνας (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009).Στις δειγματοληπτικές γεωτρήσεις τοποθετήθηκαν αποκλισιόμετρα για την παρακολούθηση της εξέλιξης του φαινομένου της κατολίσθησης, ενώ στις πέντε τοποθετήθηκαν πιεζομετρικοί σωλήνες για την παρακολούθηση της διακύμανσης της στάθμης υπόγειου ορίζοντα. Το Φεβρουάριο του 2013 (26/02/2013 έως 28/02/2013), πραγματοποιήθηκε η δεύτερη φάση εκτέλεσης γεωτρήσεων. Εκτελέστηκε η δειγματοληπτική& αποκλισιομετρική γεώτρηση Γ3, στα πλαίσια του Ερευνητικού Προγράμματος ΘΑΛΗΣ - LAVMO, από το Πανεπιστήμιο Πατρών και από την τεχνική εταιρεία ΕΔΑΦΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΤΕ. Από τότε έως και σήμερα (Ιούνιος 2015) παρακολουθείται συστηματικά η εξέλιξη του φαινομένου, λαμβάνοντας με μηνιαίο περίπου βήμα τις αποκλισιομετρικές μετρήσεις της γεώτρησης Γ3. Το γενικότερο συμπέρασμα των μετρήσεων αυτών είναι ότι πλέον δεν παρατηρείται μετακίνηση. Μέσα στο χρονικό διάστημα αυτό της παρακολούθησης, εκδηλώθηκε μια μεγάλη αστοχία επί της περιφερειακής οδού Ναυπάκτου (Εικόνα 18). Προκειμένου να αντιμετωπιστεί η αστοχία επί της οδού, κατασκευάστηκε παράκαμψη του οδικού τμήματος κατάντη της ήδη υπάρχουσας οδού (Φωτ. 8 Παράρτημα 1). [86]

87 Εικόνα 18: Συμπίεση και αναδίπλωση του δρόμου. (Γεωλογική χαρτογράφηση, Ιούνιος 2014) 3.ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ 3.1 ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Η ευρύτερη περιοχή ενδιαφέροντος (Εικόνα 19) χαρακτηρίζεται μορφολογικά από λοφώδες ανάγλυφο, με κυριότερο υδρογραφικό στοιχείο το ρέμα Πλατανίτσα, το οποίο έχει προσανατολισμό ΒΒΔ-ΝΝΑ, στο κατώτερο τμήμα του και Β-Ν στο ανώτερο. Η κατεύθυνση ροής είναι προς ΝΝΑ/κά με απόληξη στη βόρεια ακτή του Κορινθιακού, μέσω ενός μικρού αλλουβιακού ριπιδίου (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). [87]

88 Εικόνα 19: Γενική άποψη της κατολισθαίνουσας περιοχής (Πηγή: Google Earth) Η κλίση του φυσικού ανάγλυφου αποτελεί το κυρίαρχο μορφολογικό χαρακτηριστικό της περιοχής διότι κυμαίνεται εντός ευρέων ορίων και εξαρτάται κυρίως από τη λιθολογία. Σύμφωνα με τη λιθολογία, είναι δυνατή η διάκριση του μορφολογικού ανάγλυφου σε δύο επιμέρους περιοχές. Η πρώτη αντιστοιχεί σε αυτή που καλύπτεται από τους σχηματισμούς υποβάθρου, δηλαδή το Φλύσχη και η δεύτερη που καλύπτεται από εμφανίσεις πλευρικών κορημάτων (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Οι εμφανίσεις του φλύσχη, που στην περιοχή ενδιαφέροντος εμφανίζεται κυρίως με ορίζοντες ψαμμιτών και δευτερευόντως ιλυολίθων και κροκαλοπαγών, αναπτύσσονται ΒΑ/κότερα και ΒΔ/κότερα της ασταθούς μάζας και καταλαμβάνουν προς τα ΒΔ/κά τον υπερκείμενο ορεινό βραχώδη όγκο. Η μέση κλίση ανάγλυφου στο βραχώδες υπόβαθρο εκτιμάται σε (27-30) (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Οι εμφανίσεις των πλευρικών κορημάτων καλύπτουν το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής χαρτογράφησης και εξ ολοκλήρου την περιοχή της κατολίσθησης. Είναι σχηματισμοί που η δημιουργία τους οφείλεται σε διαδικασίες διάβρωσης και αποσάθρωσης και η ευστάθεια τους σε φυσικές τομές προϋποθέτει, ανάλογα βέβαια με τη δομή τους, μικρές έως μέτριες κλίσεις φυσικού ανάγλυφου. Αναπτύσσονται κατάντη των ψαμμιτών του φλύσχη (ανάντη και κατάντη της Ε.Ο.) και χαρακτηρίζονται από κλίση φυσικού ανάγλυφου που κυμαίνεται από 10 έως 12. Κατά τόπους, σε θέσεις εντός ρεμάτων, παρατηρείται αυξημένη σχετικά κλίση σε εμφανίσεις πλευρικών κορημάτων, τα οποία όπως διαπιστώθηκε από τις επί τόπου παρατηρήσεις παρουσιάζουν ισχυρή κατά τόπους συγκόλληση. Στην πλαγιά εκδήλωσης της κατολίσθησης η κλίση του φυσικού ανάγλυφου είναι μικρή λόγω της παρουσίας εμφανίσεων πλευρικών κορημάτων (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). [88]

89 Χαρακτηριστική επίσης μορφολογικά είναι η παρουσία σώματος Τεχνητών Επιχωματώσεων στην ευρύτερη περιοχή του «πόδα» της κατολίσθησης, εξωτερικά και κατάντη της παρακαμπτήριας οδού Ναυπάκτου. Συνιστά μια τεχνητή επιπέδωση συνολικής επιφάνειας περί τα m 2 περίπου, η οποία είναι ευδιάκριτη στις διαθέσιμες δορυφορικές φωτογραφίες (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). 3.2 ΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΚΑΙ ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Η περιοχή μελέτης συνίσταται από σχηματισμούς που μπορούν να ομαδοποιηθούν σε δύο επιμέρους κύριες ενότητες. Η πρώτη αποτελείται από τους σχηματισμούς του αλπικού υποβάθρου οι οποίοι ουσιαστικά αντιστοιχούν στο φλύσχη της ζώνης Γαββρόβου. Στην ευρύτερη περιοχή ο φλύσχης αναπτύσσεται σε επιμέρους ενότητες, ιλυόλιθους, ψαμμίτες και κροκαλοπαγή, που εναλλάσσονται μεταξύ τους, με τις δύο πρώτες ενότητες να κυριαρχούν (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Η δεύτερη κύρια ενότητα αποτελείται από τις πρόσφατες Τεταρτογενείς αποθέσεις, οι οποίες καλύπτουν το μεγαλύτερο τμήμα της επιφάνειας και προέρχονται από διεργασίες αποσάθρωσης διάβρωσης επί των σχηματισμών υποβάθρου. Πρόκειται δηλαδή για αλλουβιακές αποθέσεις που συναντώνται στις θέσεις ρεμάτων (αμμώδης-αμμοχαλικώδης σύσταση) και για κορήματα - αποσαθρώματα. Εντός των τελευταίων εκδηλώνονται φαινόμενα ερπυσμών και κατολισθήσεων (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Εκτός από τις παραπάνω δύο ομάδες γεωλογικών σχηματισμών στον πόδα της κατολίσθησης χαρτογραφήθηκε εμφάνιση τεχνητών επιχωματώσεων, εκτός της οδού προς τα κατάντη (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Στο Σχήμα 21 παρουσιάζεται η στρωματογραφική ακολουθία των σχηματισμών για την περιοχή μελέτης. Σχήμα 17: Στρωματογραφική στήλη γεωλογικών σχηματισμών της περιοχής μελέτης. Τεχνητές επιχωματώσεις : Συναντήθηκαν εξωτερικά της κύριας οδού, έξω από την κατολίσθηση. Αποτελούν υλικά προϊόντα εκσκαφών κυρίως από τις εμφανίσεις πλευρικών κορημάτων και φλύσχη, οι οποίοι δομούν τα γειτονικά ορύγματα. Πρόκειται για εδαφικές αποθέσεις αργιλώδους ή [89]

90 αμμοχαλικώδους σύστασης. Είναι εν γένει χαλαρής δομής και το πάχος τους εκτιμάται έως τα 8m στο κατάντη όριο τους (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Πλευρικά κορήματα αποσαθρώματα: Προέρχονται από την αποσάθρωση και αποδόμηση των σχηματισμών του αλπικού υποβάθρου δηλαδή κυρίως των ψαμμιτών και ιλυολίθων του φλύσχη. Από τα αποτελέσματα των γεωτεχνικών ερευνών και κυρίως των εργαστηριακών δοκιμών προέκυψε ότι είναι κυρίως αργιλώδους αργιλοαμμώδους διαβάθμισης με κυμαινόμενο ποσοστό χαλίκων, θραυσμάτων, κροκάλων. Κατά τόπους συναντήθηκαν ζώνες αμμώδους αμμοχαλικώδους διαβάθμισης. Όσον αφορά τη πυκνότητά τους, είναι ικανοποιητική (υψηλές τιμές του δείκτη Ν SPT της επί τόπου δοκιμής SPT) (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Στο Παράρτημα 7 παρατίθενται δύο φωτογραφίες από τη χαρτογράφηση στο ύπαιθρο. Αλλουβιακές αποθέσεις: Πρόκειται για αποθέσεις κυμαινόμενου πάχους οι οποίες εμφανίζονται ως ποταμοχειμαρρώδεις αποθέσεις και εμφανίζονται εντός των ρεμάτων της περιοχής. Προέρχονται από υλικά της αποσάθρωσης και της μεταφοράς κατάντη του φλύσχη μέσω των ρεμάτων. Οι ποταμοχειμάρριες αποθέσεις εκτιμάται ότι είναι μεσο-αδρόκοκκες και αποτελούνται από καστανού, τεφροκάστανου έως καστανοκίτρινου χρώματος αμμώδη - αμμοχαλικώδη υλικά με τεμάχια ψαμμίτη. Σχηματισμοί Αλπικού υποβάθρου Φλύσχης: Εμφανίζεται αποκλειστικά ο φλύσχης της ζώνης Γαββρόβου. Από λιθολογικής πλευράς, στην ευρύτερη περιοχή, ο φλύσχης αποτελείται από τρία μέλη (φάσεις), όπως αναφέρθηκε παραπάνω: Ο ιλυολιθικός φλύσχης συνίσταται από ιλυολίθους με αραιές ενστρώσεις ψαμμίτη. Ο ψαμμιτικός φλύσχης συνίσταται σχεδόν αποκλειστικά από ορίζοντες ψαμμίτη, και συναντήθηκε ως υπόβαθρο στη δειγματοληπτική γεώτρηση Γ3, που έγινε στα πλαίσια του προγράμματος. Πιο συγκεκριμένα συνίσταται από ψαμμίτη λεπτόκοκκο, παχυστρωματώδη, στις πιο υγιείς του μορφές, με κατά θέσεις αραιές λεπτές ενστρώσεις ιλυολίθου και ενίοτε κροκαλοπαγών. Τα κροκαλοπαγή κυρίως συναντήθηκαν με τη μορφή μικρού πάχους οριζόντων εντός του ψαμμιτικού φλύσχη. ΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Τα πετρώματα της ζώνης Πίνδου αναδύθηκαν μεταξύ Ηώκαινου - Κάτω Ολιγόκαινου με μία φάση πτυχώσεων που ήταν και η μοναδική που έπληξε τη ζώνη. Αποτέλεσμα αυτής της φάσης πτυχώσεων ήταν η προς τα δυτικά επώθηση της ζώνης Πίνδου υπό μορφή καλύμματος και ταυτόχρονα η έντονη λεπίωση των στρωμάτων της. Κύριο χαρακτηριστικό λοιπόν της ζώνης της Πίνδου είναι ότι είναι αλλόχθονη και αποτελεί ένα τεκτονικό κάλυμμα που έχει επωθηθεί προς τα δυτικά πάνω στη ζώνη Γαββρόβου - Τριπόλεως. Η εξήγηση του επωθημένου τεκτονικού καλύμματος της Πίνδου συμφωνεί με τη σύγχρονη αντίληψη για την επώθηση προς τα Δυτικά των Ελληνικών ζωνών, επιβεβαιώνεται δε από το παράθυρο του Ολύμπου, όπου αποκαλύπτεται επίσης η ζώνη. Η περιοχή μελέτης βρίσκεται στο νοτιανατολικό τμήμα της Αιτωλοακαρνανίας, όπου το κάλυμμα της Πίνδου επωθείται στα ιζήματα του Φλύσχη της ζώνης Γαββρόβου. Η ζώνη Γαββρόβου- Τριπόλεως γενικά θεωρείται μία γεωτεκτονική ζώνη πάνω στην οποία έχει επωθηθεί σε μεγάλη [90]

91 κλίμακα το τεκτονικό κάλυμμα της ζώνης Πίνδου. Η επώθηση της Πίνδου πάνω στην ζώνη Γαββρόβου- Τρίπολης φαίνεται σε όλο το μήκος της επαφής των δύο ζωνών. Οι σχηματισμοί στην ευρύτερη περιοχή και κυρίως σε τομές επί της παρακαμπτήριας οδού Ναυπάκτου, σε θέσεις ανατολικότερα και βορειότερα της κατολίσθησης, είναι πτυχωμένοι μικροπτυχωμένοι από ισοκλινείς πτυχώσεις ενώ διατέμνονται εκτός από ένα δίκτυο διακλάσεων και από ζώνες έντονης τεκτονικής καταπόνησης και ρήγματα. Οι ζώνες έντονης καταπόνησης συσχετίζονται με άξονες πτύχωσης και πιθανά παράλληλα με αυτούς ανάστροφα ή κανονικά ρήγματα. Μολονότι η ομοιομορφία, η αποσάθρωση των σχηματισμών και η μικρή περιοχή που παρατηρήθηκε δεν επιτρέπει την εξαγωγή γενικευμένων συμπερασμάτων, η δομή που περιγράφεται εναρμονίζεται με τη γενικότερη δομή της περιοχής και της εγγύτητας με τη μεγάλη επώθηση της ζώνης Πίνδου επί του φλύσχη (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Στην περιοχή της γεωλογικής χαρτογράφησης (Ιούνιος 2014) αναγνωρίστηκε ένα κανονικό πιθανό ρήγμα, το οποίο βρίσκεται σε θέση ανατολικότερα του ορίου της κατολίσθησης και έχει διεύθυνση ανάπτυξης περίπου ΒΒΔ ΝΝΑ και οριοθετεί την εκτεταμένη εμφάνιση των κορημάτων με το φλυσχικό υπόβαθρο. Το ρήγμα αυτό εκτιμάται ότι έχει προκαλέσει «ταπείνωση» του υποβάθρου προς το δυτικό και κατάντη τμήμα της κατολίσθησης με συνέπεια τη μεγάλη αύξηση του πάχους των πλευρικών κορημάτων στην περιοχή αυτή. Η θεώρηση σχετικά με τον προσανατολισμό του ρήγματος συμφωνεί με ότι ισχύει για τη διάταξη των ρηγμάτων ρηξιγενών ζωνών σε όλη την ευρύτερη περιοχή (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Στο πλαίσιο της μελέτης ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009, μετρήθηκαν συστήματα διακλάσεων μικρών διαρρήξεων κυρίως στις εμφανίσεις ψαμμιτικού φλύσχη και φαίνεται ότι στην περιοχή ανάντη της οδού κατανέμονται σε δύο κύριες οικογένειες ασυνεχειών, μία με προσανατολισμό προς ΔΝΔ/κά με γωνίες κλίσης (55-85) και μία με προσανατολισμό προς ΝΝΑ/κά με γωνίες κλίσης περί τις 75. Στην περιοχή κατάντη της οδού επικρατούν δύο κύριες οικογένειες ασυνεχειών, μία με προσανατολισμό προς ΒΒΔ/κά με γωνία κλίσης περί τις 69 και μία με προσανατολισμό προς ΑΝΑ/κά με γωνία κλίσης περί τις 45. Σχετικά με τις μεγαδομές της ευρύτερης περιοχής αυτές αντιστοιχούν στα μεγάλα ρήγματα που οριοθετούν τα περιθώρια της Κορινθιακής τάφρου και αναπτύσσονται σε διεύθυνση περίπου Α-Δ ή ΑΝΑ-ΔΒΔ (Koukis et al. 2009). Η περιοχή του Κορινθιακού συνιστά μια από τις πιο σεισμικές περιοχές του Ελληνικού χώρου με ενεργά ρήγματα, μεγάλες κατακόρυφες και οριζόντιες μετακινήσεις, υποθαλάσσιες και χερσαίες κατολισθήσεις (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Τα φαινόμενα αστάθειας στο νοτιότερο τμήμα του Κορινθιακού κόλπου είναι αφανή, και ποικίλουν από ριζικές αστοχίες που περιλαμβάνουν ολόκληρες λεκάνες απορροής, έως εδαφορροές σε μαργαϊκούς σχηματισμούς (Koukis et al. 2009). 3.3 ΣΕΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ-ΣΕΙΣΜΙΚΗ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ Σύμφωνα με τον τροποποιημένο χάρτη του Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού (ΕΑΚ) (ΦΕΚ 1154 Β / ) η περιοχή μελέτης από άποψη σεισμικής επικινδυνότητας ανήκει στη Ζώνη ΙΙ, η οποία χαρακτηρίζεται από σεισμική επιτάχυνση εδάφους Α = α * g = 2,35 m/sec 2, όπου: [91]

92 g = επιτάχυνση βαρύτητας (g = 9, 81m/sec 2 ) α = συντελεστής σεισμικής επιβάρυνσης ή σεισμικός συντελεστής σχεδιασμού, όπου για τη Ζώνη Σεισμικής Επικινδυνότητας ΙΙ καταλαμβάνει την τιμή α = 0,24 (Χάρτης 10). Λόγω γειτνίασης με σεισμικά ενεργές ζώνες προτείνεται να ληφθεί η προσαύξηση του συντελεστή σύμφωνα με τον Κανονισμό. Χάρτης 6: Χάρτης ζωνών Επικινδυνότητας της Ελλάδας (ΕΑΚ 2004) Με δεδομένα που λήφθηκαν από το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, συντάχθηκε ο Χάρτης 11 με τα επίκεντρα των σεισμών μεγέθους Μ 4R σε απόσταση 45 km κατά προσέγγιση από την πόλη της Πάτρας για τα έτη 1960 έως σήμερα, όπως έχουν καταγραφεί από τους σεισμογράφους του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. [92]

93 Χάρτης 7: Χάρτης κατανομής επικέντρων με 4R για τη χρονική περίοδο 1960-σήμερα σε απόσταση περίπου 45 Km από την πόλη της Πάτρας (στοιχεία από Γεωδυναμικό Ινστιτούτο Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών) 3.4 ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΥΔΡΟΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ Οι γεωλογικοί σχηματισμοί εντός των οποίων εκδηλώνεται η κατολίσθηση είναι ευπαθείς στην αποσάθρωση και τη μηχανική καταστροφή της μάζας τους, λόγω της λιθολογικής και της τεκτονικής τους κατάστασης. Ο κυριότερος παράγοντας αποδόμησης των πετρωμάτων είναι το νερό (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Το νερό «διαποτίζει» τους σχηματισμούς που συνιστούν την «ασταθή» ή «δυνητικά ασταθή» εδαφική μάζα (κορήματα αποσαθρώματα) προκαλώντας όπως εκτιμάται, αύξηση της πίεσης πόρων, ή/και κορεσμό του υλικού. Εκτιμάται ότι αυτοί οι παράγοντες κυρίως συμβάλλουν στη δημιουργία ασταθών εδαφικών μαζών οι οποίες μπορεί να ολισθήσουν προς τα κατάντη (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Η απορροή του νερού (επιφανειακή, είτε σε μικρό βάθος) αποτελεί επομένως ένα παράγοντα που είναι πιθανό να ενεργοποιεί τις εν λόγω κατολισθήσεις. Το μεγαλύτερο πρόβλημα δημιουργείται από τις χειμαρρικές απορροές που είναι ραγδαίες και σε μεγάλους όγκους και χαρακτηρίζονται από μεγαλύτερη μεταφορική και καταστρεπτική ενέργεια. Από τα αποτελέσματα των μετρήσεων στα εγκατεστημένα πιεζόμετρα στα πλαίσια της μελέτης (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ) διαπιστώθηκε στάθμη υπόγειου νερού σε μικρό βάθος από την επιφάνεια του εδάφους και επίσης [93]

94 μικρή μεταβολή της στάθμης με την πάροδο του χρόνου, εντός ξηρής περιόδου (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Οι συνθήκες διακίνησης και αποθήκευσης του υπόγειου νερού μέσα στη μάζα των γεωλογικών σχηματισμών της περιοχής εξαρτώνται από: 1. Τη λιθολογική σύσταση των σχηματισμών που σε ορισμένα από αυτά ευνοεί την ανάπτυξη πρωτογενούς πορώδους, μέσω του οποίου είναι δυνατή η διακίνηση του υπόγειου νερού (κυρίως αδρομερέστερες ζώνες των κορημάτων). 2. Το σύστημα ασυνεχειών στον ψαμμίτη που βοηθά στη στράγγιση του τελευταίου και την τροφοδοσία των υποκείμενων κορημάτων. 3. Τη σχετική θέση στο χώρο των υδροπερατών και υδατοστεγανών πετρωμάτων. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία και με δεδομένες τις υψηλές βροχοπτώσεις της περιοχής, η υδρολιθολογική συμπεριφορά των γεωλογικών σχηματισμών στην περιοχή ενδιαφέροντος έχει ως εξής: Τα πάσης φύσεως πλευρικά κορήματα χαρακτηρίζονται από μέτριο μικρό πρωτογενές πορώδες και είναι εν γένει χαμηλής και κατά τόπους υψηλής περατότητας, σε ζώνες συγκέντρωσης αδρομερών υλικών (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Οι ψαμμίτες που τοποθετούνται ανάντη των πλευρικών κορημάτων συνιστούν από τη μια μητρικό πέτρωμα για το σχηματισμό των τελευταίων και από την άλλη τη βασικότερη φυσική υδατοδεξαμενή τροφοδοσίας με υπόγειο νερό. Το τροφοδοτούμενο νερό ακολουθεί κατά κανόνα μέσα στα κορήματα εκλεκτικές διαδρομές γεγονός που οφείλεται στην ετερογένεια του σχηματισμού, που δημιουργεί θέσεις ευνοϊκές για την υπόγεια ροή και θέσεις ανακοπής της. Η πιο αδρομερής ζώνη πλευρικών κορημάτων, που εκτιμάται στο ανώτερο τμήμα της ασταθούς μάζας, πλησίον του ψαμμίτη, «παίζει» σημαντικό ρόλο στη «μεταβίβαση» του υπόγειου νερού από τους ψαμμίτες προς τα υλικά κατολίσθησης (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Ο ψαμμιτικός φλύσχης που καταλαμβάνει το ορεινό τμήμα ανάντη της κατολίσθησης, εκτιμάται ότι είναι σχηματισμός υδροπερατός λόγω σημαντικού δευτερογενούς πορώδους και διακινεί αυξημένες ποσότητες νερού τις οποίες εκφορτίζει είτε, απευθείας στην επαφή του με τον υποκείμενο ιλυολιθικό φλύσχη, είτε πάνω στα εν επαφή πλευρικά κορήματα (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Ανάλογα με τη διαβάθμιση των κορηματικών υλικών ενδέχεται μέσα στη μάζα τους, σε θέσεις συγκέντρωσης λεπτόκοκκων εδαφικών κλασμάτων, να δημιουργούνται υπό πίεση υδροφόροι οι οποίοι συμβάλλον σε φαινόμενα αστάθειας (κυρίως τοπικής σημασίας) (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009) ΥΔΡΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ Στα πλαίσια της μελέτης ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009 έγινε υδρολιθολογική αξιολόγηση, με σκοπό τη διάκριση των γεωλογικών σχηματισμών σε επιμέρους ενότητες, με βάση τα χαρακτηριστικά της υδρογεωλογικής συμπεριφοράς τους. Η αξιολόγηση αυτή βασίστηκε στους [94]

95 γενικούς χαρακτήρες των σχηματισμών και στις παρατηρήσεις που αφορούν στη μεταβολή της στάθμης του υπόγειου νερού. Για το χαρακτηρισμό του βαθμού διαπερατότητας των γεωλογικών σχηματισμών χρησιμοποιήθηκε η ταξινόμηση του συντελεστή υδροπερατότητας k, κατά Terzaghi & Peck (1967) που παρουσιάζεται στον Πίνακα 20. Πίνακας 20: Τυπικές τιμές συντελεστών υδροπερατότητας κατά TERZAGHI and PECK, 1967 (Κούκης Σαμπατακάκης, 2002) Συντελεστής k (cm/sec) Χαρακτηρισμός >10-1 ΥΨΗΛΗ ΜΕΤΡΙΑ ΧΑΜΗΛΗ ΠΟΛΥ ΧΑΜΗΛΗ < 10-7 ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΑΔΙΑΠΕΡΑΤΟΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ Η κατάταξη των γεωλογικών σχηματισμών με βάση τον παραπάνω Πίνακα έγινε με χρήση βιβλιογραφικών δεδομένων και στοιχεία από παλαιότερες μελέτες, σε παρόμοιας φύσης σχηματισμούς. Διακρίθηκαν οι παρακάτω σχηματισμοί διαφορετικής διαπερατότητας: ΠΛΕΥΡΙΚΑ ΚΟΡΗΜΑΤΑ ΑΠΟΣΑΘΡΩΜΑΤΑ: Πρόκειται για συνεκτικά ημισυνεκτικά εδαφικά υλικά εντός των οποίων ενεργοποιείται η κατολίσθηση. Μορφολογικά καλύπτουν τη χαμηλότερη τοπογραφικά περιοχή από τον «πόδα» του βραχώδους υποβάθρου έως το επίπεδο των προσχώσεων. Χαρακτηρίζονται από κοκκομετρική ομοιομορφία και η τροφοδοσία τους με νερό γίνεται μέσω των γειτονικών ρεμάτων, από τον υπερκείμενο ψαμμίτη και απ ευθείας από το νερό των βροχοπτώσεων (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Με βάση τη μέση κοκκομετρική τους διαβάθμιση εκτιμάται ότι ο συντελεστής υδροπερατότητας, κυμαίνεται από 10-3 έως 10-5 cm/sec, δηλαδή χαρακτηρίζονται ως σχηματισμοί χαμηλής διαπερατότητας (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). ΨΑΜΜΙΤΕΣ ΚΡΟΚΑΛΟΛΑΤΥΠΟΠΑΓΗ: Χαρακτηρίζονται από μικρό πρωτογενές και μέτριο υψηλό δευτερογενές πορώδες, αυξημένο σε θέσεις έντονου κερματισμού. Η διαπερατότητα τους παρουσιάζει σημαντική ανισοτροπία, είναι μεγαλύτερη παράλληλα και μικρότερη κάθετα στη στρώση (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). [95]

96 Σχετικά με τους ψαμμίτες, εκτιμάται ότι λόγω της περιοχής ανάπτυξης τους, ανάντη της κατολίσθησης και της λιθολογικής τους σχέσης με τους υπόλοιπους ορίζοντες του φλύσχη (υπερκείμενοι των ιλυολίθων) διαμορφώνουν ένα ασθενές μεν υδροφόρο σώμα ικανό όμως να τροφοδοτήσει με σημαντικές ποσότητες νερού τα πλευρικά κορήματα υλικά κατολίσθησης που καλύπτουν τα χαμηλότερα τμήματα της πλαγιάς (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Σχετικά με το συντελεστή υδροπερατότητας, αυτός εκτιμάται ότι κυμαίνεται από 10-3 έως 10-5 cm/sec, δηλαδή οι ψαμμίτες και τα κροκαλοπαγή χαρακτηρίζονται σα σχηματισμοί χαμηλής διαπερατότητας (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). ΙΛΥΟΛΙΘΟΙ ΜΕ ΑΡΑΙΕΣ ΕΝΣΤΡΩΣΕΙΣ ΨΑΜΜΙΤΩΝ: Οι ιλυόλιθοι του φλύσχη αναπτύσσονται βαθύτερα από τα πλευρικά κορήματα και το βάθος διάτρησης τους καθόρισε αντίστοιχα το βάθος των γεωτρήσεων. Οι τελευταίες διείσδυσαν λίγα μέτρα εντός του ιλυολιθικού φλύσχη ο οποίος θεωρείται ως βαθύτερο όριο των υλικών κατολίσθησης. Χαρακτηρίζονται από πολύ μικρό έως ασήμαντο πρωτογενές και μεγαλύτερο δευτερογενές πορώδες. Το τελευταίο περιορίζεται στις θέσεις που το πέτρωμα έχει υποστεί τεκτονισμό. Παράλληλα στα μεσοστρωματικά διάκενα η περατότητα είναι σχετικά αυξημένη σε σχέση με διεύθυνση κάθετα σε αυτά, είναι όμως αρκετά μικρότερη με αυτή των ψαμμιτών και των κροκαλοπαγών (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Η διαπερατότητα των ιλυολίθων παρουσιάζει πολύ μεγαλύτερη ανισοτροπία από αυτή των ψαμμιτών. Και στους δύο σχηματισμούς το δευτερογενές πορώδες είναι πιο σημαντικό από ότι το πρωτογενές, στους ψαμμίτες όμως παρουσιάζει πιο ομοιόμορφη ανάπτυξη ενώ στους ιλυόλιθους εντοπίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε κερματισμένες/τεκτονισμένες ζώνες (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Στις περιπτώσεις που το δευτερογενές τους πορώδες είναι μικρό οι ιλυόλιθοι είναι σχεδόν στεγανά πετρώματα. Στις περιπτώσεις που αυτό είναι μέτριο υψηλό συνιστούν μέτριους και τοπικής σημασίας υδροφόρους. Συνήθως αυτό συμβαίνει στο επιφανειακό τμήμα του σχηματισμού που η δομή του είναι πιο «ανοικτή», ενώ βαθύτερα, λόγω της συμπύκνωσης από το βάρος των υπερκειμένων, έχουν πιο «κλειστή» δομή και αντίστοιχα το δευτερογενές του πορώδες περιορίζεται πολύ (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). 4.ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Στα πλαίσια του προγράμματος εκτελέστηκε γεωτεχνική έρευνα που προέβλεπε τη διάνοιξη της δειγματοληπτικής γεώτρησης Γ3 η θέση της οποίας, εντοπίζεται στην αμέσως κατάντη περιοχή της κατολισθαίνουσας ζώνης του Πλατανίτη. 4.1 ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗ Η ακριβής θέση της γεώτρησης Γ3 είναι x: και y: Η εκτέλεση της δειγματοληπτικής γεώτρησης έγινε σύμφωνα με τις ισχύουσες «Τεχνικές Προδιαγραφές Δειγματοληπτικών Γεωτρήσεων Ξηράς για Γεωτεχνικές Έρευνες», που περιγράφονται στο ΦΕΚ 363/ Ε Η έναρξη της διάτρησης έγινε την 26η Φεβρουαρίου 2013 και ολοκληρώθηκε την 28η Φεβρουαρίου 2013, με γεωτρύπανο Boyles BBS 17 (Εικόνα 20). Η σωλήνωση ήταν Φ140 από 0,00 [96]

97 έως 12,00 m και Φ117 από 0,00 έως 26,50 m. Κατά τη διαδικασία της διάνοιξης ελήφθησαν διαταραγμένα δείγματα χρησιμοποιώντας «φραγμό» και τον διαιρετό δειγματολήπτη T6S με κοπτικά άκρα βιδοκορώνα και αδαμαντοκορώνα αντίστοιχα. Η διάτρηση έγινε με τη μέθοδο του «φραγμού» για τους ανώτερους εδαφικούς ορίζοντες όπου συναντώνται σχετικά χαλαρά και ολισθημένα εδαφικά υλικά. Κατά τη διάρκεια της ανόρυξης της δειγματοληπτικής γεώτρησης εκτελέστηκε η δοκιμή Πρότυπης (Τυποποιημένης) Διείσδυσης με συχνότητα εκτέλεσης ανά 3 μέτρα περίπου. Η διάτρηση διεκόπη και στη θέση του κανονικού δειγματολήπτη τοποθετήθηκε πρότυπος δειγματολήπτης, γνωστός σαν δειγματολήπτης Terzaghi. Οι εναλλαγές ενστρώσεων σκληρών μαλακών εδαφικών υλικών, ψαμμιτικών θραυσμάτων και κροκάλων με αργίλους αντίστοιχα, κατέστησε αναγκαία τη λήψη αντιπροσωπευτικών δειγμάτων με τη χρήση του δειγματολήπτη διπλού τοιχώματος T6S της Craelius, ο οποίος είναι περίστρεπτου τύπου. Στον Πίνακα 21δίνονται τα πληροφοριακά στοιχεία της δειγματοληπτικής γεώτρησης και στον Πίνακα 22η γενική περιγραφή των εδαφικών οριζόντων που διατρήθηκαν. Το βάθος στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα (Πίνακας 21) προκύπτει από την τελευταία μέτρηση στάθμης που λήφθηκε αφότου τελείωσε η διάνοιξη της γεώτρησης. Εικόνα 20: Δειγματοληπτικό γεωτρύπανο κατά τη διάνοιξη της γεώτρησης Γ3 στον Πλατανίτη (κοιτώντας προς βορρά) [97]

98 Πίνακας 21: Πληροφοριακά στοιχεία δειγματοληπτικής γεώτρησης Γ3 ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΠΤΙΚΗΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ Υψόμετρο γεώτρησης Βάθος γεώτρησης Βάθος στάθμης υδροφόρου ορίζοντα Βάθος αποκλισιομετρικών σωλήνων 20,00 m 30,00 m 2,25 m 30,00 m Πίνακας 22: Γενική περιγραφή εδαφικών οριζόντων στη γεώτρηση Γ3 ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΟΡΙΖΟΝΤΩΝ 0,00-8,00 m Καστανή-καστανοκίτρινη, αργιλώδης ΑΜΜΟΣ (Υλικά Επιχωμάτωσης) 8,00-12,00 m Καστανή-καστανέρυθρη πολύ αμμώδης, ιλυώδης ΑΡΓΙΛΟΣ, με θραύσματα ψαμμιτών, χαλικιών και κροκαλών (Ζώνη αποσάθρωσης του φλύσχη) 12,00-23,20 m Καστανή καστανότεφρη πολύ αμμώδης ΑΡΓΙΛΟΣ με θραύσματα ψαμμιτών 23,20-26,20 m Λευκότεφρος ΨΑΜΜΙΤΗΣ 26,20-30,00 m Καστανού χρώματος ΨΑΜΜΙΤΗΣ 4.2 ΕΠΙΤΟΠΟΥ ΔΟΚΙΜΕΣ Η εκτέλεση των δοκιμών πρότυπης διείσδυσης έγινε σύμφωνα με τις ισχύουσες «Τεχνικές Προδιαγραφές Επιτόπου Δοκιμών Εδαφομηχανικής» (ΦΕΚ 955/ Ε106-86). Η συστηματική εκτέλεση των δοκιμών SPT είχε σαν βασικό σκοπό τη δυνατότητα ποιοτικής διάκρισης των χαλαρωμένων και ολισθημένων εδαφικών υλικών από το σχετικά αδιατάρακτο υπόβαθρο. Στον Πίνακα 23 δίνονται συγκεντρωτικά τα αποτελέσματα των δοκιμών πρότυπης διείσδυσης, όπως αυτές εκτελέστηκαν στις γεωτρήσεις και ο χαρακτηρισμός και ταξινόμηση των εδαφών (κατά Terzaghi and Peck, 1967) από πλευράς σχετικής πυκνότητας (για κοκκώδη εδάφη) ή αντοχής (για συνεκτικά εδάφη). [98]

99 Πίνακας 23: Αποτελέσματα δοκιμής SPT για τη γεώτρηση Γ3 ΒΑΘΟΣ ΔΟΚΙΜΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΔΟΚΙΜΗΣ SPT ΑΠΟ ΜΕΧΡΙ Αριθμός κρούσεων για διείσδυση ΑΡΝΗΣΗ cm για 50 κτύπους m m 15 cm 30 cm ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΕΔΑΦΙΚΟΥ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ 2,80-3, /10 50/10 Πολύ Πυκνή 6,00-6, Πυκνή 9,00-9, /6 50/21 Πολύ Πυκνή Από τα αποτελέσματα της δοκιμής SPT και λαμβάνοντας υπόψη τα όρια εφαρμογής της δοκιμής, η αξιοπιστία της οποίας είναι αξιόλογη σε αμμώδη εδάφη και σαφώς μειωμένη σε περιπτώσεις ύπαρξης χονδρόκοκκων υλικών (χαλικιών, θραυσμάτων κ.τ.λ.), μπορούμε να εκτιμήσουμε ποιοτικά ότι τουλάχιστον μέχρι τα 8 μέτρα εντοπίζονται πυκνά υλικά τα οποία φαίνεται ότι αποτελούν τμήμα εδαφικών υλικών, τα οποία με τη σειρά τους αποτελούν μάλλον υλικά επιχωματώσεων. 4.3 ΜΕΤΡΗΣΗ ΣΤΑΘΜΗΣ ΥΔΑΤΩΝ Κατά τη διάρκεια εκτέλεσης της γεώτρησης Γ3 έγιναν μετρήσεις της στάθμης των νερών κατά την έναρξη και το τέλος της ημερήσιας εργασίας. Σκοπός των μετρήσεων αυτών ήταν η δυνατότητα εξαγωγής κάποιων χρήσιμων συμπερασμάτων σχετικά με την ύπαρξη υπεδαφικών νερών στη γεώτρηση. Από την καταγραφή των μετρήσεων στάθμης διαμορφώθηκε ο Πίνακας 24. Σύμφωνα με τον Πίνακα 24 φαίνεται μια «εξισορρόπηση» της στάθμης στα 4 περίπου μέτρα. Πίνακας 24: Διακύμανση της στάθμης των νερών στη γεώτρηση κατά την έναρξη και τη λήξη της ημερήσιας Πρωινή στάθμη νερού Βάθος διάτρησης (m) (Αρχή εργασίας) Βραδινή στάθμη νερού (m) Βάθος διάτρησης (m) (Τέλος εργασίας) Καιρικές Συνθήκες Ημερομηνία _ 0,00 2,50 12,00 Αίθριος 26/02/2013 4,60 12,00 2,10 25,90 Συννεφιά - Βροχή 27/02/2013 3,80 25,90 2,25 30,00 Αίθριος 28/02/ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΕΣ ΔΟΚΙΜΕΣ Με σκοπό την ταξινόμηση και τον προσδιορισμό των φυσικών και μηχανικών χαρακτηριστικών των εδαφικών οριζόντων που συναντήθηκαν στις γεωτρήσεις, έγινε επιλογή αντιπροσωπευτικών δειγμάτων για την εκτέλεση των απαραίτητων εργαστηριακών δοκιμών. Η αδυναμία λήψης αδιατάρακτων δειγμάτων λόγω της σύστασης του εδάφους (σημαντικό ποσοστό αδρομερών υλικών) δεν επέτρεψε την εκτέλεση εργαστηριακών δοκιμών προσδιορισμού των μηχανικών εδαφικών παραμέτρων. Έγιναν μόνο δοκιμές ταξινόμησης και μία δοκιμή προσδιορισμού της υγρασίας σε δείγματα από φραγμό. [99]

100 Οι εργαστηριακές δοκιμές εκτελέστηκαν σύμφωνα με τις ισχύουσες «Προδιαγραφές Εργαστηριακών Δοκιμών Εδαφομηχανικής» (Ε ΥΠΕΧΩΔΕ/ΚΕΔΕ) και το είδος τους αναφέρεται παρακάτω: Δοκιμές ταξινόμησης εδαφών και συγκεκριμένα κοκκομετρική διαβάθμιση και προσδιορισμός των ορίων συνεκτικότητας (Atterberg) με βασικό σκοπό την ταξινόμηση των εδαφών κατά USCS (Ενοποιημένο Σύστημα Ταξινόμησης Εδαφών). Τα αποτελέσματα των δοκιμών ταξινόμησης φαίνονται στις Γεωτεχνικές Τομές Γεωτρήσεων και δίνονται στον Πίνακα 25. Πίνακας 25: Συγκεντρωτική κατάσταση των εργαστηριακών δοκιμών ταξινόμησης. ΒΑΘΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑ ΒΑΘΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ ΑΠΟ ΕΩΣ ΑΠΟ ΕΩΣ ΕΙΔΟΣ ΑΡΓΙΛΟΣ ΔΕΙΓΜΑΤΟΣ + ΙΛΥΣ m m m m % ΚΟΚΚΟΜΕΤΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΜΜΟΣ % ΟΡΙΑ ATTERBERG ΧΑΛΙΚΕΣ % LL% PL % PI% ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΕΔΑΦΩΝ ΚΑΤΑ USCS 0,00-3,00 1,00-3,00 Φραγμός SW-SC 0,00-3,00 2,00-2,50 Φραγμός SC 3,00-12,00 3,60-4,50 T6S GW-GM 3,00-12,00 5,80-6,00 T6S SC 3,00-12,00 8,00-9,00 T6S SC 12,00-23,20 12,70-13,40 T6S SW-SC 12,00-23,20 17,40-17,60 T6S GW-GC 12,00-23,20 18,20-19,20 T6S GW 12,00-23,20 21,30-21,90 T6S GW-GC 26,20-30,00 26,50 26,60 T6S SW-SC 26,20-30,00 26,70 27,50 T6S GC 26,20-30,00 28,40 29,00 T6S SW-SC Δοκιμές προσδιορισμού περιεχόμενης υγρασίας. Η διαδικασία προσδιορισμού της περιεχόμενης υγρασίας πραγματοποιήθηκε για 6 βάθη δειγμάτων, όπως φαίνεται στον Πίνακα 26. Πίνακας 26: Πίνακας τιμών περιεχόμενης υγρασίας ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΗΣ ΥΓΡΑΣΙΑΣ ΒΑΘΟΣ w% ΑΠΟ(m) ΕΩΣ(m) 1,00-3,00 23,76 3,60-4,50 9,83 8,00-9,00 11,69 12,70-13,40 12,01 18,20-19,20 10,15 20,60-21,30 6,49 [100]

101 4.5 ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΜΗ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ Όλες οι πληροφορίες που προέκυψαν από τη μακροσκοπική περιγραφή των δειγμάτων, τα αποτελέσματα των εργαστηριακών δοκιμών ταξινόμησης εδαφών, των αποτελεσμάτων των επί τόπου δοκιμών πρότυπης διείσδυσης και των μετρήσεων του ποσοστού δειγματοληψίας και του δείκτη ποιότητας πετρώματος, δίνονται συγκεντρωτικά στη γεωτεχνική τομή της γεώτρησης. Επίσης, αναφέρονται συμπληρωματικά στοιχεία σχετικά με τον τρόπο διάτρησης, το είδος των σωλήνων επένδυσης που χρησιμοποιήθηκαν καθώς επίσης και τα ενδεικτικά βάθη της στάθμης των πιθανών υπόγειων νερών. Η γεωτεχνική τομή της γεώτρησης Γ3 δίνεται συνημμένα στο Παράρτημα 2. Οι φωτογραφίες των δειγμάτων της γεώτρησης, όπως αυτά είναι συσκευασμένα σε ξύλινα κιβώτια, δίνονται στο Παράρτημα 3 ενώ τα έντυπα των εργαστηριακών δοκιμών δίνονται στο Παράρτημα ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΣΩΛΗΝΩΝ Στη θέση του Πλατανίτη υπήρχε ήδη ένα δίκτυο γεωτρήσεων ειδικού τύπου που παρακολουθούνταν στο παρελθόν. Οι γεωτρήσεις αυτές είχαν εκτελεστεί στο πλαίσιο της μελέτης ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ κ.ά. Η εγκατάσταση νέας αποκλισιομετρικής γεώτρησης αποτελεί συνέχεια των μετρήσεων αυτών με τη λήψη νέων μετρήσεων για την παρακολούθηση της μετακίνησης καθ όλη τη διάρκεια του ερευνητικού προγράμματος LAVMO. Αμέσως μετά τη διάτρηση έγινε εγκατάσταση αποκλισιομετρικών σωλήνων σε όλο το μήκος της γεώτρησης. Οι σωλήνες είναι εύκαμπτοι από πλαστικό PVC κυκλικής διατομής που συνδέονται με ειδικά συνδετήρια (κούφιες), με ειδικές εγκοπές σε όλο το μήκος τους, οι οποίοι αποτελούνται από αλληλοσυνδεόμενα τεμάχη, μήκους περίπου 3 m έκαστο. Μετά την τοποθέτηση των σωλήνων εντός της οπής έγινε έκχυση ενέματος στο χώρο μεταξύ πλαστικών σωλήνων και μεταλλικών της γεώτρησης, από κάτω προς τα πάνω, με μικρής διαμέτρου σωλήνα υπό πίεση. Το ένεμα έχει σύσταση, ενώ παράλληλα με την τοποθέτηση του ενέματος έγινε τμηματική απομάκρυνση των εξωτερικών μεταλλικών σωλήνων. Μετά το πέρας των εργασιών έγινε εξασφάλιση της κεφαλής της γεώτρησης με την κατασκευή ειδικού φρεατίου (Εικόνα 21). [101]

102 Εικόνα 21: Εξασφάλιση κεφαλής της γεώτρησης Γ3 με φρεάτιο. 6. ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟΥ ΧΑΡΤΗ ΚΑΙ ΤΟΜΗΣ 6.1 ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Η επεξεργασία όλων των γεωτεχνικών πληροφοριών από παλαιότερες έρευνες και μελέτες, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα της γεωτεχνικής έρευνας, που έγινε στα πλαίσια του προγράμματος και την επιτόπου μακροσκοπική έρευνα και εξέταση οδήγησαν στο διαχωρισμό των σχηματισμών σε επιμέρους τεχνικογεωλογικές ενότητες. Ο διαχωρισμός αυτός έγινε με βάση τη σύσταση και δομή, τη γενικότερη στρωματογραφία και κυρίως το πλαίσιο της μηχανικής συμπεριφοράς των σχηματισμών, όπως αυτή οριοθετείται από την ποιότητα και την κατάστασή τους. Στον Πίνακα 27 δίνεται η περιγραφή και τα επιμέρους χαρακτηριστικά των Τεχνικογεωλογικών ενοτήτων. Πίνακας 27: Λιθολογική περιγραφή και γεωλογικός συμβολισμός των τεχνικογεωλογικών ενοτήτων ΓΕΩΤΕΧΝΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ I IΙ ΙΙΙ Υλικά επιχωμάτωσης (ΤΕ) Υλικά κατολισθήσεων (LM) Κορήματα (SC) Περιλαμβάνονται υλικά επιχωμάτωσης στη κατάντη περιοχή του δρόμου ίδιας σύστασης με τα υλικά κατολισθήσεων. Καστανού έως καστανότεφρου χρώματος, ετερογενή εδαφικά υλικά με αργιλοϊλυώδη έως αμμώδη σύσταση, με θραύσματα και ογκόλιθους ψαμμίτη. Ταξινομούνται ως CL, CM, SC, SM,GC-SC, GC-GM, GW-GC, GW-GM, GC, GM. Καστανού έως καστανέρυθρου χρώματος αργιλώδη αμμοχάλικα με λατύπες και θραύσματα ψαμμιτικής σύστασης. Ταξινομούνται ως GC-SC. [102]

103 ΙV Φλύσχης (fl) Καστανοί - Καστανότεφροι, χαμηλής μέσης αντοχής ιλυόλιθοι με διαστρώσεις εύθρυπτων ψαμμιτών. Παρουσιάζουν πολυπτυχωμένη δομή, πολύ εντελώς αποσαθρωμένοι και αποσυνθεμένοι με λείες επιφάνειες ασυνεχειών, τοπικά έντονα αποδομημένοι. 6.2 ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ Η σύνταξη του Τεχνικογεωλογικού χάρτη, όπου έγινε σε κλίμακα σχεδίασης 1:500 είναι ένα από τα πιο βασικά στοιχεία για τη λεπτομερή διερεύνηση των υπεδαφικών συνθηκών της περιοχής έρευνας. Σκοπός ενός τέτοιου χάρτη είναι να αποτυπώσει το τεχνικογεωλογικό περιβάλλον της περιοχής έρευνας, να εντοπίσει τυχόν ερωτηματικά και αβεβαιότητες σχετικά με τη συμπεριφορά των σχηματισμών και να κατευθύνει την εκτέλεση των ερευνητικών εργασιών (γεωτρήσεων), οι οποίες προβλέπονταν στα πλαίσια της γεωτεχνικής έρευνας. Στη συνέχεια, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα της γεωτεχνικής έρευνας, θα μπορούσε ο συγκεκριμένος χάρτης να αποτελέσει τη βάση για την εκτίμηση της μηχανικής συμπεριφοράς του εδάφους και τον εντοπισμό οριοθέτηση των πιθανών ασταθών επισφαλών ζωνών από πλευράς εδαφικών μετακινήσεων. Η τεχνικογεωλογική χαρτογράφηση έγινε σε ψηφιακή μορφή με τη χρήση του προγράμματος ArcGIS, και στη συνέχεια συμπληρώθηκε με επιτόπου στοιχεία από GPS. Η κλίμακα που χρησιμοποιήθηκε είναι 1:500 μετά από επιτόπια λεπτομερή παρατήρηση αναγνώριση και συστηματική καταγραφή των γεωλογικών στοιχείων (Χάρτης 12). Θα πρέπει βέβαια να αναφερθεί ότι υπάρχουν κάποιες σχετικές αβεβαιότητες ως προς την γενικότερη ακρίβεια αποτύπωσης των πληροφοριών που περιέχονται και δίνονται στους συγκεκριμένους χάρτες, οι οποίες οφείλονται κυρίως στη συνεχόμενη διαφοροποίηση της μορφολογίας, λόγω των χωματουργικών εργασιών και απόθεσης υλικών και μπαζών που γίνονται στα πλαίσια κατασκευαστικών εργασιών. Στο πλαίσιο της γεωτεχνικής έρευνας έγινε συγκέντρωση και καταγραφή όλων των γεωτρήσεων που έχουν εκτελεστεί στην περιοχή από το 2009 έως σήμερα. Πραγματοποιήθηκε αξιολόγηση η οποία βασίστηκε στα διαθέσιμα γεωτεχνικά στοιχεία που λήφθησαν από 8 δειγματοληπτικές/αποκλισιομετρικές γεωτρήσεις, και 7 πιεζομετρικές η θέση των οποίων φαίνεται στον τεχνικογεωλογικό χάρτη (Χάρτης 12). Στον Πίνακα 28 παρουσιάζονται τα στοιχεία όλων των γεωτρήσεων που απεικονίζονται στον τεχνικογεωλογικό χάρτη (Δειγματοληπτικές, Αποκλισιομετρικές και Πιεζομετρικές) που έχουν εκτελεστεί στην περιοχή του Πλατανίτη. Τα αναλυτικά στοιχεία των γεωτρήσεων αυτών καθώς και η τεχνικογεωλογική τους αξιολόγηση παρουσιάζονται στις γεωτεχνικές τομές (logs) των γεωτρήσεων (Παράρτημα 2). 6.3 ΤΕΧΝΙΚΟΓΕΩΛΟΓΙΚΗ ΤΟΜΗ Με βάση την τεχνικογεωλογική χαρτογράφηση και τα αποτελέσματα των δειγματοληπτικών γεωτρήσεων συντάχθηκε μία τεχνικογεωλογική τομή η οποία δίνεται στο Σχήμα 22. Στο πλαίσιο της σύνταξης της τεχνικογεωλογικής τομής έγινε συλλογή 9 αντιπροσωπευτικών γεωτεχνικών τομών (logs) [103]

104 από γεωτρήσεις που έχουν διανοιχθεί στο πλαίσιο προηγούμενης μελέτης (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ, 2009). Η θέση της τεχνικογεωλογικής τομής φαίνεται στον τεχνικογεωλογικό χάρτη, ενώ η σχεδίασή της έγινε κατά μήκος περίπου των δειγματοληπτικών γεωτρήσεων. Στη τομή αυτή φαίνεται η με το βάθος σχετική διάταξη των γεωλογικών σχηματισμών και η μεταξύ τους στρωματογραφική σχέση. Για τη σχεδίαση της χρησιμοποιήθηκε το λογισμικό AutoCAD [104]

105 7. ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΕΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ 7.1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΚΛΙΣΙΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΓΕΩΤΡΗΣΕΩΝ Για τους σκοπούς της γεωτεχνικής έρευνας που πραγματοποιήθηκε στην περιοχή αυτή (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Α.Ε), εγκαταστάθηκαν αποκλισιομετρικοί σωλήνες στις γεωτρήσεις που εκτελέστηκαν (Χάρτης 13) για την παρακολούθηση του φαινομένου όπως φαίνεται στον Πίνακα 29. Οι πρώτες μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 2009 ανά τις γεωτρήσεις. Η γρήγορη εξέλιξη του φαινομένου «αποδείχτηκε» όταν ήδη από τον Φεβρουάριο του 2010 παρατηρήθηκαν θραύσεις αποκλισιομετρικών σωλήνων, ενώ μέχρι τον Μάρτιο καταστράφηκαν όλα. Γενική παρατήρηση ήταν τότε, πως σε όλες τις γεωτρήσεις πριν την θραύση παρατηρήθηκε ιδιαίτερα αυξημένος αριθμός μετακινήσεων, της τάξης αρκετών εκατοστών σε έναν μήνα. Τέλος η γεώτρηση Γ3 διανοίχτηκε στα πλαίσια του Ερευνητικού Προγράμματος ΘΑΛΗΣ - LAVMO το 2013, από το Πανεπιστήμιο Πατρών από την τεχνική εταιρεία ΕΔΑΦΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΑΤΕ. Πίνακας 28: Στοιχεία αποκλισιομετρικών γεωτρήσεων περιοχής Πλατανίτη ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΕΣ X Y Z ΑΖΙΜΟΥΘΙΟ Α+ ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΒΑΘΟΣ (m) ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ Γ , ,78 44,03 Β 200 Α 25, ΓΑ , ,48 32,52 Β 180 Α 40, Γ , ,59 24,05 Β 185 Α 40, Γ , ,55 47,70 Β 170 Α 27, Γ , ,68 32,86 Β 140 Α 40, Γ , ,81 41,46 Β 190 Α 19, Γ , ,9 31,41 Β 120 Α 27, ΓΝ , ,83 35,41 Β 240 Α 15, ΓΝ , ,05 20,65 Β 195 Α 15, G ,00 Β 200 Α 20, [105]

106 Το αρχείο αποκλισιομετρικών μετρήσεων αποτελείται από δύο (2) περιόδους μετρήσεων οι οποίες όμως δεν περιλαμβάνουν πάντα όλες τις γεωτρήσεις: 1. Πρώτη σειρά μετρήσεων πραγματοποιήθηκε την περίοδο Δεύτερη σειρά μετρήσεων πραγματοποιήθηκε την περίοδο Η πλέον πρόσφατη σειρά μετρήσεων είναι αυτή της Φεβρουάριος Ιανουάριος 2015 και η οποία περιλαμβάνει μόνο τη νέα γεώτρηση Γ3. Κατά την περίοδο αυτή η λήψη μετρήσεων με τη χρήση αποκλισιομέτρου πραγματοποιήθηκε με χρονικό βήμα περίπου ανά μήνα. Στον Πίνακα 30 εμφανίζονται αναλυτικά οι περίοδοι λήψης μετρήσεων των αναφερόμενων αποκλισιομετρικών γεωτρήσεων. Πίνακας 29: Χρονική περίοδος μέτρησης κάθε γεώτρησης ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Α ΧΡΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ Β ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΑΡΧΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ ΤΕΛΟΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ ΑΡΧΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ ΤΕΛΟΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ Γ1 6/8/2009 2/2/2010 Έχει καταστραφεί Γ2 6/8/ /2/2010 Δε μετρήθηκε Γ3 6/8/2009 2/2/2010 Έχει καταστραφεί Γ4 1/9/2009 2/2/2010 Δε μετρήθηκε Γ5 1/9/2009 2/2/2010 Δε μετρήθηκε Γ6 1/9/2009 2/2/2010 Έχει καταστραφεί Γ7 1/9/2009 2/2/2010 Έχει καταστραφεί ΓΝ1 16/12/2009 2/2/2010 Δε μετρήθηκε ΓΝ2 18/2/2010 8/4/2010 Δε μετρήθηκε G3 7/3/ /1/2015 [106]

107 Από τον πίνακα φαίνεται ότι η συνολική χρονική περίοδος μέτρησης επεκτείνεται από το έτος 2009 έως Ιανουάριο του 2015 δηλαδή περίπου μια 6ετία. Οι μετρήσεις βέβαια δεν είναι συνεχείς καθόσον υπάρχουν «κενές» περίοδοι μετρήσεων, ενώ απαιτείται προσαρμογή της χωρικής κατανομής των μετακινήσεων. 7.2 ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΠΡΙΝ ΤΟ ΕΤΟΣ 2013 Οι μετρήσεις αποκλισιομέτρου για το διάστημα πριν το 2013 αναφέρονται στην περίοδο και σε γεωτρήσεις που δε δύναται να παρακολουθούνται σήμερα. Οι πρώτες μετρήσεις πραγματοποιήθηκαν Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 2009 ανά τις γεωτρήσεις. Η παρακολούθηση αυτών έγινε από την ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ Α.Ε. Η γρήγορη εξέλιξη του φαινομένου «αποδείχτηκε» όταν ήδη από το Φεβρουάριο του 2010 παρατηρήθηκαν θραύσεις αποκλισιομετρικών σωλήνων, ενώ μέχρι το Μάρτιο καταστράφηκαν οι περισσότερες. Γενική παρατήρηση ήταν τότε, πως σε όλες τις γεωτρήσεις πριν την θραύση παρατηρήθηκε ιδιαίτερα αυξημένος αριθμός μετακινήσεων, της τάξης αρκετών εκατοστών σε έναν μήνα. Σημαντικό ρόλο έπαιξε η σεισμική δραστηριότητα και η έντονη βροχόπτωση την περίοδο πριν τη θραύση των οργάνων. Από την ερμηνεία των αποκλισιομετρικών διαγραμμάτων, που πραγματοποιήθηκε σε παλαιότερη έρευνα, προέκυψαν δύο πιθανές επιφάνειες ολίσθησης για τη γεώτρηση Γ2, μία στα μ. βάθος και μία σε μεγαλύτερο βάθος μ. (Tsiambaos et al. 2015). Η δυναμική του φαινομένου αποδεικνύεται ιδιαίτερα έντονη την περίοδο αυτή με μεγάλες μετακινήσεις σε σύντομο χρονικό διάστημα ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η παρακολούθηση του φαινομένου στην περιοχή Πλατανίτη Ναυπάκτου ξεκίνησε μεταξύ Αύγουστος και Σεπτέμβριος 2009 με τις πρώτες αρχικές μετρήσεις των αποκλισιομετρικών γεωτρήσεων Γ1, Γ2, Γ3, Γ4, Γ5, Γ6 και Γ7. Η γρήγορη εξέλιξη του φαινομένου την περίοδο Αύγουστος Φεβρουάριος 2010 είχε ως αποτέλεσμα την θραύση των αποκλισιομετρικών σωλήνων στα βάθη ολίσθησης σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο μεγάλος ρυθμός των μετακινήσεων σχετίζεται άμεσα με τις έντονες βροχοπτώσεις που προηγήθηκαν κατά την περίοδο αυτή. Οι επιφάνειες ολίσθησης προσδιορίζονται με σαφήνεια από τα αποκλισιομετρικά διαγράμματα που συντάχθηκαν. Η συνολική μετακίνηση που παρατηρήθηκε για αυτή την περίοδο εκτιμάται στα 56,4 Στον Πίνακα 31 φαίνονται οι συνολικές εδαφικές μετακινήσεις για την κάθε γεώτρηση για την περίοδο [107]

108 Πίνακας 30: Οι εδαφικές μετακινήσεις συγκεντρωτικά της κάθε γεώτρησης για την περίοδο ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΒΑΘΟΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ (m) ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΙΣ (mm) Γ1 14,3 32 Γ2 23,5 56,4 Γ3 18 1,4 Γ ,3 Γ5 15,2 28,6 Γ6 9,6 47,6 Γ ,6 ΓΝ1 17 6,7 ΓΝ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2013 Η καταστροφή των αποκλισιομετρικών γεωτρήσεων από τις μεγάλες μετατοπίσεις που καταγράφηκαν το 2010 οδήγησε σε αδυναμία περαιτέρω παρακολούθησης των γεωτρήσεων κατά τη νέα περίοδο μετρήσεων μετά το Στα πλαίσια του Ερευνητικού προγράμματος LAVMO έγινε η διάνοιξη μίας νέας αποκλισιομετρικής γεώτρησης, της Γ3, για τους σκοπούς παρακολούθησης της περιοχής. Η παρακολούθηση της γεώτρησης αυτής έγινε για την περίοδο από το Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας ξεκίνησε μέσα στο 2013 και θα συνεχιστεί μέχρι τη λήψη του ερευνητικού προγράμματος. Η γεώτρηση Γ3 παρακολουθείται μηνιαία με παράλληλη παρακολούθηση της στάθμης του υδροφόρου σε αποκλισιομετρικές και πιεζομετρικές γεωτρήσεις παλιότερης γεωτεχνικής έρευνας ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Από τα αποκλισιομετρικά διαγράμματα που συντάχθηκαν, προκύπτει ότι στο σημείο που βρίσκεται η γεώτρηση, εκτός της περιοχής που επηρεάστηκε από τις παλαιότερες μετακινήσεις, δεν καταγράφονται μετακινήσεις. [108]

109 7.4 ΤΕΛΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η συστηματική παρακολούθηση της επιλεγμένης αυτής θέσης κατολισθήσεων όσο αφορά τις οριζόντιες μετακινήσεις που σημειώνονται σε σχέση με το βάθος και η χρονική εξέλιξη τους, αποτελεί μία ιδιαίτερα σημαντική γεωτεχνική διαδικασία καθόσον προσδιορίζει με ακρίβεια: α) το βάθος της επιφάνειας ολίσθησης, β) το μέγεθος των μετακινήσεων σε τάξη mm, δ) τη διεύθυνση της μετακίνησης και ε) την εξέλιξή τους. Η συλλογή, επεξεργασία και ερμηνεία των μετρήσεων της παλαιότερης περιόδου αποτελεί βασικό στοιχείο στην ταυτοποίηση των νέων μετρήσεων που καταγράφηκαν την περίοδο αλλά και στη «σύνδεση» των νέων καταγραφών με τις παλαιές, ώστε να προκύψει μία ελάχιστη συνολική μετατόπιση που χαρακτηρίζει την κατολισθαίνουσα ζώνη. Στο κεφάλαιο αυτό συγκεντρώνεται και αναλύεται όλη η διαδικασία που ακολουθήθηκε και η οποία οδήγησε στα τελικά συμπεράσματα όσον αφορά τις οριζόντιες μετακινήσεις που μετρήθηκαν με τη χρήση των αποκλισιομέτρων. Ο Πίνακας 32 παρουσιάζει τη μέση μετακίνηση της περιοχής, αναφερόμενοι στην στενή περιοχή μελέτης, για τις περιόδους πριν το 2013 και , ενώ τα αποτελέσματα των οριζόντιων μετακινήσεων της περιοχής στη γεώτρηση Γ3 για την περίοδο συγκεντρώνονται στον Πίνακα 33. Πίνακας 31: Συνολικές μετακινήσεις για τις περιόδους πριν το 2013 και ΕΥΡΟΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ (mm) ΠΡΙΝ ΤΟ ( ) - Πίνακας 32: Συνολικές μετακινήσεις της γεώτρησης της περιοχής για την περίοδο ΓΕΩΤΡΗΣΗ ΥΨΟΜΕΤΡΟ(m) ΒΑΘΟΣ ΣΩΛΗΝΑ(m) ΒΑΘΟΣ ΟΛΙΣΘΗΣΗΣ (m) ΧΡΟΝΟΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗ(mm) Γ / /2015 Δεν παρατηρείται μετακίνηση 7.5 ΧΑΡΤΗΣ ΕΔΑΦΙΚΩΝ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ Τα αποτελέσματα της γεωτεχνικής έρευνας και της τεχνικογεωλογικής χαρτογράφησης, σε συνδυασμό με τις συνεχείς μετρήσεις των αποκλισιομέτρων, επέτρεψαν τη σύνταξη θεματικών χαρτών «Εδαφικών Μετακινήσεων» στην περιοχή έρευνας. Οι χάρτες αυτοί είναι σχεδιασμένοι σε μικρή [109]

110 κλίμακα (της τάξης του 1:500), καλύπτουν μια συγκεκριμένη στενή περιοχή (κατολισθαίνουσα ζώνη) και παρέχουν τη βασική πληροφόρηση σχετικά με τα παρακάτω χαρακτηριστικά των κατολισθήσεων: 1) Το περίγραμμα της κατολισθαίνουσας ζώνης. Προκύπτει από τις σχετικές μετακινήσεις στις αποκλισιομετρικές γεωτρήσεις, καθώς επίσης και τις επιτόπου ενδείξεις διαπιστώσεις των εδαφικών μετακινήσεων. 2) Τη διεύθυνση και φορά μετακίνησης σε σχέση με το γεωγραφικό βορρά σε κάθε σημείο μέτρησης, σύμφωνα πάντα με τις μετρήσεις προσανατολισμού της αποκλισιομετρικής βολίδας. 3) Τη μέση ταχύτητα μετακίνησης (σαν διάνυσμα μετακίνησης καθώς και αριθμητικά). Αναφέρεται για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα και αφορά τις οριζόντιες μετακινήσεις στο βάθος της επιφάνειας ολίσθησης. Γενικά, συμπίπτει με τις επιφανειακές μετακινήσεις ή η διαφορά τους είναι μικρή (εκτός και κάτι τέτοιο είναι εμφανές από τα διαγράμματα των αθροιστικών μετακινήσεων) 4) Το ακριβές βάθος μετακίνησης, όπως διαπιστώνεται σαφώς από τα διαγράμματα τοπικών μετακινήσεων. Με βάση τα στοιχεία της γεωτεχνικής έρευνας και της τεχνικογεωλογικής χαρτογράφησης σε συνδυασμό με τις συνεχείς μετρήσεις των αποκλισιομέτρων, έγινε ο προσδιορισμός των περιοχών μετακινήσεων καθώς και το μέγεθος αυτών. Στη συνέχεια παρατίθεται ο χάρτης εδαφικών μετακινήσεων της περιοχής (Χάρτης 14). [110]

111 Χάρτης μετακινήσεων μετά το 2009 μέχρι σήμερα δε δίνεται καθόσον τα αποκλισιόμετρα έχουν ήδη καταστραφεί και η νέα γεώτρηση που διανοίχτηκε στο πλαίσιο του προγράμματος δε δείχνει καμία μετακίνηση. [111]

112 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Φαινόμενα αστάθειας παρατηρούνται πολύ συχνά στη ζώνη αποσάθρωσης του τεκτονικά καταπονημένου φλύσχη, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα στις προαστιακές περιοχές της Δυτικής Ελλάδας, όπως είναι οι εν λόγω περιοχές μελέτης. Αυτές οι αστάθειες είναι συνήθως στενά συνδεδεμένες με τις έντονες βροχοπτώσεις που προκαλούνται από ακραία μετεωρολογικά φαινόμενα. Η παρακολούθηση και εξέλιξη των κατολισθητικών φαινομένων στην περιοχή της Καρυάς εκφράστηκε ποσοτικά μέσω της ανάλυσης και επεξεργασίας των αποκλισιομετρικών μετρήσεων. Η παρακολούθηση πραγματοποιήθηκε για τη περίοδο 12 ετών ( ) σε δύο σειρές μετρήσεων ( και ), οπότε και διαπιστώθηκαν τα παρακάτω: 1) οι συνολικές μετακινήσεις είναι της τάξης των 24,89 mm με «ρυθμό μετακίνησης 2,24 mm/έτος (για την περίοδο ), 1,84 mm/έτος (για την περίοδο ( ) και 2,04 mm/έτος για την ενδιάμεση περίοδο. 2) στη σημερινή της κατάσταση η συγκεκριμένη κατολισθαίνουσα ζώνη συνιστά μια εκτεταμένη μεταθετική ολίσθηση με βάθος της επιφάνειας ολίσθησης στα 20 m περίπου, στη ζώνη επαφής των κορημάτων με τον πλήρως αποδομημένο φλύσχη. 3) oι αναλύσεις ευστάθειας προσαρμοσμένες σε πραγματικό μοντέλο αστοχίας δείχνουν «οριακές συνθήκες» στατικής ισορροπίας, πράγμα που πιστοποιεί «υψηλή επικινδυνότητα» της κατολισθαίνουσας ζώνης. 4) βασικός παράγοντας εναύσματος (triggering factor) εκδήλωσης των φαινομένων και «αύξησης του μέσου ρυθμού μετακίνησης» αποτελεί η παρουσία - ποσότητα των υπεδαφικών νερών αποτέλεσμα των έντονων μετεωρολογικών φαινομένων. 5) η κατολισθαίνουσα ζώνη της Καρυάς είναι «ενεργή» με την εκδήλωση «ερπυστικού» χαρακτήρα μετακινήσεων. Σε επόμενο στάδιο έρευνας προτείνονται τα εξής: Συνεχής παρακολούθηση και μέτρηση των οριζόντιων μετακινήσεων, για μια σειρά ετών. Παρακολούθηση και καταγραφή πληροφοριών όσον αφορά το μικροκλίμα της περιοχής, για περαιτέρω σύνδεση των μετακινήσεων σε σχέση με τους παράγοντες εκδήλωσης και συγκεκριμένα τις βροχοπτώσεις (διάρκεια, ένταση κ.λπ.) Εκτέλεση ειδικών δοκιμών εδαφομηχανικής (διάτμηση υπό πλήρως ελεγχόμενες εντατικές συνθήκες σε δείγματα μεγάλων διαστάσεων - large shear tests) στον αποδομημένο φλύσχη που αποτελεί την επιφάνεια ολίσθησης των βασικών ολισθήσεων Επιπρόσθετα, απαιτείται η κατασκευή των μέτρων επιφανειακής και υπόγειας αποστράγγισης που έχουν από παλαιότερα προταθεί από το Εργαστήριο Τεχνικής Γεωλογίας Η παρακολούθηση και εξέλιξη των κατολισθητικών φαινομένων στην περιοχή του Πλατανίτη εκφράστηκε ποσοτικά μέσω της ανάλυσης και επεξεργασίας σε δύο σειρές μετρήσεων αποκλισιομέτρων που περιλαμβάνουν τα διαστήματα και Κατά την πρώτη σειρά μετρήσεων, παρατηρήθηκε εξαιρετικά γρήγορος ρυθμός μετακινήσεων της τάξης των 56,4 mm/έτος, που σχετίζονται άμεσα με τις έντονες βροχοπτώσεις εκείνης της περιόδου. Για το δεύτερο [112]

113 διάστημα ( ) δεν καταγράφηκε καμία μετακίνηση που σημαίνει ότι η κατολίσθηση έχει σταθεροποιηθεί και είναι πλέον ανενεργή. [113]

114 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ελληνική Αντωνού, Ά. (2008) Διερεύνηση της επίδρασης του υετού στην ευστάθεια των πρανών μετά από πυρκαγιά. Εφαρμογή στο δήμο Ζαχάρως-Ρέμα Ακίδα., Τμήμα Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Έδαφος Σύμβουλοι Μηχανικοί ΑΕ, Ντουρούπη Α., Παπαδοπούλου Ε., (2009) Επείγουσα γεωλογική μελέτη και γεωτεχνική έρευνα και μελέτη περί τη Χ.Θ της παράκαμψης Ναυπάκτου (Περιοχή Πλατανίτη) Έδαφος Σύμβουλοι Μηχανικοί ΑΕ, Ντουρούπη Α., Παπαδοπούλου Ε., (2010) Αναθεωρημένη και συμπληρωμένη επείγουσα γεωλογική μελέτη και γεωτεχνική έρευνα και μελέτη περί τη Χ.Θ της παράκαμψης Ναυπάκτου (Περιοχή Πλατανίτη). Κάβουρα Α.,(2013) «Κατολισθήσεις στο νομό Αχαΐας: Ανάπτυξη μοντέλου επικινδυνότητας. Διατριβή διπλώματος ειδίκευσης. Πανεπιστήμιο Πατρών. Κούκης Γ., (2003) (Επιστημονικός Υπεύθυνος). Έρευνα σχετικά με την παρακολούθηση και οριοθέτηση της κατολισθαίνουσας περιοχής Καρυάς. Ερευνητικό Πρόγραμμα Πανεπιστημίου Πατρών. Κούκης Γ., Σαμπατακάκης Ν., (2002) Τεχνική Γεωλογία. Εκδόσεις Παπασωτηρίου, Αθήνα. Κούκης Γ., Σαμπατακάκης Ν., (2007) Γεωλογία Τεχνικών Έργων. Εκδόσεις Παπασωτηρίου, Αθήνα. Κούκης Γ.,(1999) (Επιστημονικός Υπεύθυνος). Έρευνα κατολισθητικών φαινομένων στις περιοχές των οικισμών Πλατάνι και Καρυά. Διατύπωση προτάσεων για την αντιμετώπιση αυτών, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα. Κροκίδης Σ.,(2013) «Ευστάθεια υψηλών πρανών στο φλύσχη: Η περίπτωση του δυτικού(βόρειου) αντερείσματος του φράγματος του Μόρνου». Λαγγιώτης Χ., Σπηλιωτόπουλος Κ., (1970) Εδαφομηχανική, Αθήνα Λαϊνάς Σ., (2005) Γεωτεχνικές συνθήκες και αναλύσεις ευστάθειας πρανών στα πλαίσια μελετών γεωλογικής καταλληλότητας. Η περίπτωση των οικισμών Καρυάς & Ν. Σουλίου Ν. Αχαΐας. Διατριβή Διπλώματος Ειδίκευσης. Πανεπιστήμιο Πατρών. Μουντράκης Δ., (1990) Συνοπτική Γεωτεκτονική Εξέλιξη του Ευρύτερου Ελληνικού Χώρου, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Περδίου Α., (2009) «Υδρογεωλογική έρευνα στη λεκάνη του Γλαύκου ποταμού στη ΒΔ Αχαΐα» Σώκος Ε., (1998) Σύνθεση πιθανών εδαφικών κινήσεων στην πόλη της Πάτρας με έμφαση στις τοπικές εδαφικές συνθήκες. Διδακτορική διατριβή. Πανεπιστήμιο Πατρών [114]

115 Φωτακοπούλου Π. (2008) Διερεύνηση της κατολισθαίνουσας ζώνης Καρυάς Ν. Αχαΐας με εγκατάσταση αποκλισιομέτρων. Αντίστροφες αναλύσεις ευστάθειας. Διατριβή Διπλώματος Ειδίκευσης. Πανεπιστήμιο Πατρών. Φ.Ε.Κ. 955Β/1986: Προδιαγραφές εργαστηριακών (Ε105-86) και επί τόπου δοκιμών Εδαφομηχανικής (Ε106-86) Φ.Ε.Κ. 363Β/1983:Τεχνικές Προδιαγραφές Δειγματοληπτικών Γεωτρήσεων Ξηράς για Γεωτεχνικές έρευνες (Ε101-83). Ξενόγλωσση Kavoura K., Nikolakopoulos, K., Sabatakakis, N. (2014). Relief evolution monitoring using airphotos time series and gis. A case study from western Greece Zagajewski B., Kycko M., Reuter R. (eds.) EARSeL and University of Warsaw, 2014, ISBN , doi: / Kavoura, K., Kordouli, M., Nikolakopoulos, K., Elias, P., Sykioti, O., Tsagaris, V., Drakatos, G., Rondoyanni, Th., Tsiambaos, G., Sabatakakis, N., Anastasopoulos, V. (2014). Subsurface geological modeling using GIS and Remote Sensing data. A case study from Platanos landslide, Western Greece. Proc. SPIE9229, Second International Conference on Remote Sensing and Geoinformation of the Environment (RSCy2014),(August 12, 2014) Vol. 9229, 92290C doi: / Kavoura, K., Nikolakopoulos, K, Sabatakakis,N. (2014). Landslide monitoring using airphotos time series and GIS. Proc. SPIE9245, Earth Resources and Environmental Remote Sensing/GIS Applications V, 92450E (October 23, 2014); Vol. 9245, , doi: / Kokkalas S., Koukouvelas I.K. (2005). Fault-scarp degradation modeling in Central Greece: the Kaparelli and Heliki faults (Gulf of Corinth) as a case study. Journal of Geodynamics, 40, Kordouli, M., Kavoura, K., Nikolakopoulos, K., Sabatakakis, N. (2014). Landslide inventory using a GISMA system extended with statistical adaptive methods, 5th EARSeL Workshop on Remote Sensing and Geology Surveying the GEOsphere, Warsaw, June, Koukis G, Sabatakakis N, Lainas S. (2007). Soil suitability estimation for housing purposes in landslidesprone areas. The case of Karya village, Patras, W. Greece», Proceedings of the 11 th International Congress, Bulletin of the Geological Society of Greece vol. XXXX, Athens, May 2007 Koukis, G., Sabatakakis, N., Ferentinou, M., Lainas, S., Alexiadou, X & Panagopoulos, A. (2009). Landslide phenomena related to major fault tectonics: rift zone of Corinth Gulf, Greece. Bull. Eng. Geol. Environ. 68, ; doi: /s Koukis, G., Sabatakakis, N., Nikolaou, N. & Loupasakis, C. (2005). Landslide hazard zonation in Greece. In K. Sassa, H. Fukuoka, F. Wang & G. Wang (Eds.), Landslides risk analysis and sustainable disaster management (part IV.,pp ). Berlin: Springer. doi: / [115]

116 L.C.P.C. (1998). Stabilisation des glissements de terrain. Guide technique, Minist`ere de l Equipementes Transports et du Logement, pp 97 Nikolakopoulos K, Kavoura K., Sabatakakis, N., Vaiopoulos, A. (2014) Fusion of declassified airphotos and Landsat MSS data for old Landslides detection Earth Resources and Environmental Remote Sensing/GIS Applications V, edited by Ulrich Michel, Karsten Schulz, Proc. of SPIE Vol. 9245, 92450E doi: / Sabatakakis, N., Tsiambaos, G., Rondoyianni, R., Papanakli, St., Kavoura, K. (2015). Deep - seated structurally controlled landslides of Corinth Gulf rift zone, Greece: The case of Panagopoula landslide Proc. of 13th ISRM Congress Innovations of Applied and Theoretical Rock Mechanics - ISBN: , paper 651. Sabatakakis, N., Koukis, G., Vassiliades, E. & Lainas, S. (2013) Landslide susceptibility zonation in Greece. Natural Hazards, 65(1), ; doi: /s Sabatakakis N., Koukis G. and Mourtas D. (2005) Composite landslides induced by heavy rainfalls insuburban areas: City of Patras and surrounding area, Western Greece. Landslides 2: doi: /s Terzaghi K. and Peck R. B. (1967) Soil Mechanics in Engineering Mechanics, Second Edition, pp 58-59,John Wiley and Sons, New York, NY Tselentis GA., Melis NS., Sokos E. (1996) The Egion June 15, 1995 (6.2 ML) earthquake, western Greece Tsiambaos, G., Sabatakakis, N., Rondoyianni, R., Depountis N., Kavoura, K. (2015). Composite landslides affecting flysch and neogene weak rock formations induced by heavy rainfalls Proc. of 13th ISRM Congress Innovations of Applied and Theoretical Rock Mechanics - ISBN: , paper 656. WP/WLI (1994) A suggested method for reporting landslide causes. International Geotechnical Societies UNESCO Working Party for World Landslide Inventory (Chairman ME Popescu) Bull EngGeol Env 50(1): [116]

117 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗΣ [117]

118 ΠΕΡΙΟΧΗ ΚΑΡΥΑΣ Αποκλισιομετρικές Μετρήσεις Περιόδου στην περιοχή της Καρυάς [118]

119 Φωτ.1: Ορθοεικόνα από το 1960 έως το 1967 (Kavoura (c) et al. 2014) Φωτ.2: Η σύγκριση των δύο ορθοεικόνων από το 1960 έως το 1967 η περιοχή στο κουτί έχει τροποποιηθεί μετά την κατολίσθηση του 1961(Kavoura (c) et al. 2014) [119]

120 Φωτ.3 (επάνω), 4 (κάτω): Μετρήσεις με την πυξίδα στις εμφανίσεις του γεωλογικού υποβάθρου Μετρήσεις με την πυξίδα και ροή κορημάτων στο δεξί μέρος της φωτογραφίας (Ιανουάριος 2015) [120]

121 ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΛΑΤΑΝΙΤΗ Φωτ. 5: Γενική άποψη του διαμορφωμένου ορύγματος της οδού και περιοχή της κατολίσθησης προς τα ανάντη (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009) Φωτ. 6: Έντονη διάβρωση από την επιφανειακή απορροή των όμβριων και δημιουργία αυλακώσεων στην επιφάνεια του ορύγματος (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009) [121]

122 Φωτ.7 : Ρηγματώσεις κατά μήκος του οδοστρώματος στο ασφαλτοστρωμένο τμήμα της οδού (Ιούνιος 2006) (ΕΔΑΦΟΣ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΑΕ, 2009). Φωτ.8 : Γενική άποψη της κατολίσθησης από δυτικά (δεξί όριο κατολίσθησης). Διακρίνεται η παλαιά Παράκαμψη και πιο δεξιά η Νέα Παράκαμψη Ναυπάκτου (Από παρατήρηση στην ύπαιθρο, Ιούνιος 2014) [122]

123 Φωτ.9: Δεξί όριο κατολίσθησης (Ιούνιος 2014) Φωτ.10: Άποψη Ρωγμών(Ιούνιος 2014) Φωτ.11: Ορατό όριο κατολίσθησης Συμπιεστικές τάσεις (Ιούνιος 2014) Φωτ.12: Αστοχία τοίχου αντιστήριξης λόγω κατολίσθησης (Ιούνιος 2014) [123]

124 Φωτ από αριστερά προς δεξιά: Αποκλισιομετρική γεώτρηση Γ6 σπασμένη στο 1-1,5 μ. Η αποκλισιομετρική γεώτρηση Γ1 κατεστραμμένη Μετρήσεις με το αποκλισιόμετρο στη γεώτρηση Γ4 Όριο ολίσθησης Συμπίεση και αναδίπλωση του δρόμου Η αποκλισιομετρική γεώτρηση Γ3 κατεστραμμένη [124]

125 Λήψη μετρήσεων περιόδου [125]

126 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΔΕΙΓΜΑΤΩΝ [126]

127 ΚΑΡΥΑ: Βάθος Γεώτρησης 0,00-7,50 m [127]

128 ΚΑΡΥΑ: Βάθος Γεώτρησης 7,50-15,40 m [128]

129 ΚΑΡΥΑ: Βάθος Γεώτρησης 15,40-22,80 m [129]

130 ΚΑΡΥΑ: Βάθος Γεώτρησης 22,80 29,40 m [130]

131 ΚΑΡΥΑ: Βάθος Γεώτρησης 29,40 30,00 m [131]

132 ΠΛΑΤΑΝΙΤΗΣ: Βάθος Γεώτρησης 0,00 7,40 m [132]

133 ΠΛΑΤΑΝΙΤΗΣ: Βάθος Γεώτρησης 7,40 14,20 m [133]

134 ΠΛΑΤΑΝΙΤΗΣ: Βάθος Γεώτρησης 14,20 20,60 m [134]

135 ΠΛΑΤΑΝΙΤΗΣ: Βάθος Γεώτρησης 20,60 27,50 m [135]

136 ΠΛΑΤΑΝΙΤΗΣ: Βάθος Γεώτρησης 27,50 30,00m [136]