Ελληνικές Οικονομικές Εξελίξεις 21/3/2014 Kωνσταντίνος Σταματόγιαννης Ελλάς: Η Πολιτική επιλογή Διαμόρφωση σκηνικού κατάρρευσης Τρέχουσα κατάσταση:

Transcript

1 Ελληνικές Οικονομικές Εξελίξεις 21/3/214 Ιστορικός σχολιασμός Ελληνικής εξέλιξης Τρέχουσα κατάσταση Προϋπολογισμός 213 ΑΕΠ- Ισοζύγιο - Δημόσιο χρέος Δάνεια Καταθέσεις Λιανικές πωλήσεις Βιομηχανία (Παραγωγή) Τουρισμός(Αφίξεις Συνάλλαγμα) Ανεργία Εργαζόμενοι / Συνταξιούχοι Οικοδομική δραστηριότητα Παραδοχές σύγκλισης Kωνσταντίνος Σταματόγιαννης Διπλ.Μηχανολόγος Μηχανικός Διπλ Οικονομολόγος Μηχανικός TU Munchen Πιστοποιημένος Οικονομικός Αναλυτής Σύμβουλος Διοίκησης ΚΥΚΛΟΣ ΑΕΠΕΥ Ελλάς: Η Πολιτική επιλογή της επιτάχυνσης εισόδου στο Ευρώ (Σημίτης 2) οδήγησε σε υποχρεωτική αποδοχή υψηλής ισοτιμίας (μη υποτίμησης, η οποία θα οδηγούσε σε υψηλότερο πληθωρισμό) ώστε να πληρωθούν τα κριτήρια του Maastricht (πλην Δημοσίου Χρέους) με αποτέλεσμα την αδυναμία ανταγωνιστικής παραγωγής στους περισσότερους κλάδους, αλλά σε αντιστάθμισμα πολύ χαμηλά επιτόκια εκτοκισμού Δημοσίου Χρέους (όφελος 3-4% του ΑΕΠ ετησίως). Πέραν των μειονεκτημάτων τα ανωτέρω άφηναν επαρκές πεδίο αναπτυξιακής δημοσιονομικής μόχλευσης σε συνδυασμό με το πλεονέκτημα του πολύ χαμηλού επιπέδου ιδιωτικού χρέους. Διαμόρφωση σκηνικού κατάρρευσης: Απαρνούμενοι τις δοθείσες ως ανωτέρω ευκαιρίες, η χώρα προχώρησε με έκρηξη δημόσιου και ιδιωτικού δανεισμού και συμπεριφορά πεινασμένων για χλιδή και επίδειξη, παροτρυνόμενη δυστυχώς τόσο από τις κυβερνήσεις (ΠΑΣΟΚ και ΝΔ), όσο και από το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα. Ο μέσος όρος νέου δανεισμού για το ανήλθε σε 24% του ΑΕΠ κατ έτος με τις εγχώριες καταθέσεις να αυξάνονται κατά 8,7% αντίστοιχα. Το άνοιγμα του ελλείμματος τρεχουσών Συναλλαγών αναπτύχθηκε γραμμικά από 5,5% κατά την είσοδο στην Ευρωζώνη σε 14,4% του ΑΕΠ κατά το Γ! Τρίμηνο 28. Η χρηματοδότηση του ελλείμματος έγινε κυρίως με εξωτερικό δανεισμό. Η εξέλιξη του Ε.Τ.Σ. υπό το ανωτέρω εγχώριο χρηματοοικονομικό ισοζύγιο υποδήλωνε πιθανή πτώχευση εντός πενταετίας, ακόμη και αν δεν είχε εμφανισθεί η κρίση Δημοσίου χρέους. Κεντρικό πρόβλημα της Ελληνικής οικονομίας αποτελεί η δυσαρμονία μισθών και απασχόλησης μεταξύ Δημοσίου και Ιδιωτικού τομέα (μικρή προστιθέμενη αξία προς διάχυση). Η άρνηση περικοπής κράτους/ κομματικών στρατών (δαπανών) στον ΠΥ21 (9/211) απετέλεσε την μακροοικονομική επιλογή που μας οδήγησε στο ΔΝΤ. Η αδυναμία εφαρμογής Κεινσιανής πολιτικής σε Δημόσιες επενδύσεις και απασχόληση λόγω ανυπαρξίας εθνικού νομίσματος, κάνει υποχρεωτική την μείωση μεγέθους κράτους και περιορισμό κοινωνικών πολιτικών και μοναδική λύση την προσέλκυση ιδιωτικών/ξένων επενδύσεων με κυρίως στόχευση αγορές εξωτερικού. Οι συνθήκες που επικράτησαν στο Ανατολικό μπλοκ την δεκαετία 199 αποτελούν υπόδειγμα, καθότι αποτελούμε αντίστοιχη περίπτωση οικονομικής χρεωκοπίας του μακροοικονομικού μοντέλου. Τρέχουσα κατάσταση: Η αρνητική πιστωτική επέκταση επί τριετία και οι ισχυρά αρνητικοί ρυθμοί λιανικών πωλήσεων και βιομηχανικής παραγωγής αποτυπώνονται με επιδείνωση των ρυθμών ΑΕΠ και αύξηση εξ αυτού των ποσοστών δανειακών επιβαρύνσεων, μειώσεις κερδοφορίας και συνεπώς φορολογικών εσόδων. Η μείωση των ρυθμών διαγραφής δανείων σε αντίθεση με αύξηση σε 3%-7Δις Ευρώ (213) στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αποτελούν προσπάθεια βραχυπρόθεσμης αλλοίωσης. Οι εξελίξεις στους βασικούς τομείς της οικονομίας Τουρισμό και Κατασκευές εμφανίζουν πτώσεις της τάξης του 13% και 85% για το 212, από τις κορυφές του 27. Η ανάκαμψη του τουρισμού κατά το 213 μας επανέφερε στα επίπεδα του 27, την στιγμή όμως που οι ανταγωνιστικές μας αγορές έχουν εμφανίσει ανόδους τις τάξης του 3-5%. Η κατάρρευση πωλήσεων οχημάτων επέφερε αντίστοιχη υστέρηση στους εισπραττόμενους φόρους, όπως και στα προσδοκώμενα έσοδα λόγω αυξήσεων σε φόρο καπνού, καυσίμων και ΦΠΑ παρά το επιθετικό φοροκυνηγητό. Σαν τελευταίο μέτρο πριν την απόφαση εξόδου από το Ευρώ εφαρμόσθηκε η επιβολή εκτάκτων/μονίμων εισφορών/φόρων στην περιουσία (προσομοιάζει με διαδικασίες κατάσχεσης κομμουνιστικών καθεστώτων), η οποία όμως εμφανίζει μεγάλο ποσοστό αδυναμίας-άρνησης πληρωμής (κούρεμα ομολόγων εισφορές ακινήτων). Η μείωση καταθέσεων είναι συνεχής και διπλής κατεύθυνσης (εξωτερικό κατανάλωση) και ανέρχεται σε 75 Δις Ευρώ. Οι δαπάνες 213 έναντι του 212 εμφανίζουν κατά την Κυβέρνηση μείωση κατά 9,8 Δις με 6,1 Δις από μικρότερες πληρωμές τόκων και χωρίς να εμφανίζει τις πληρωμές ληξιπροθέσμων υποχρεώσεων 6.14Δις Ευρώ, θεωρώντας τις προηγουμένων ετών με παράλληλη δημιουργία νέων ύψους 3 Δις Ευρώ και με ακραίες καθυστερήσεις πληρωμών σε επιστροφή ΦΠΑ, φάρμακα, ΟΤΑ και φορείς κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και την ακραία καθυστέρηση στην έκδοση των νέων συντάξεων που κατά δημοσιεύματα ανέρχεται σε κρυφό χρέος 3Διw Ευρώ ετησίως. Σε επίπεδο εσόδων εμφανίζεται διατήρηση του επιπέδου του 212 έχοντας όμως συμπεριλάβει τα κέρδη ομολόγων 2,3Δις που μεταβιβάσθηκαν από την Ε.Ε. και έχοντας αμφιβολία για τον χειρισμό των βεβαιωθέντων και μη εισπραχθέντων εσόδων. Τα περί πρωτογεννούς πλεονάσματος αποτελούν φυσικά σενάρια επιστημονικής φαντασίας, η βελτίωση όμως των μακροοικονομικών την 4ετία είναι σαφής και πιθανόν να μπορεί να επιτευχθεί ένα

2 σημείο σταθεροποίησης / ισοσκελισμού σε επίπεδα ΑΕΠ κατά 1% χαμηλότερα (16Δις Ευρώ) με στοχευμένες παρεμβάσεις σε δαπάνες, αλλά και επιτάχυνση αποκρατικοποιήσεων / αξιοποίησης περιουσίας. O Προϋπολογισμός 214, συνταχθείς με σκοπό την είσπραξη των επόμενων δόσεων και προφανώς με πολιτική έγκριση της τρόικας, θα εμφανίσει εξαιρετικά υψηλές αποκλίσεις υλοποίησης, αν και όποτε απαιτήσει η Ε.Ε. την συμμόρφωση μας και παραίτηση από τα Greek Statistics. Το ύψος των δαπανών της Γενικής Κυβέρνησης προ προσαρμογών και ληξιπροθέσμων το 211 ανήλθε σε 51,5% του ΑΕΠ και μετά τις προσαρμογές προς ωραιοποίηση ελλείμματος σε 5,1% και το 212 σε 49,7% του ΑΕΠ σε συνθήκες βαθύτατης ύφεσης και τα δύο έτη και με το κράτος να βεβαιώνει συνεχώς προς όλες τις κατευθύνσεις για περιστολή δαπανών. Οι συνολικές δαπάνες του 213 ανήλθαν σε 89,25 Δις ή 49% του ΑΕΠ ΜΝΗΜΟΝΙΟ I. M. F. / E.U. Η αναλυτική μελέτη της εισήγησης του ΔΝΤ για την Ελληνική Οικονομία αποτελεί μια εξαιρετική από χρηματοοικονομική άποψη πανεπιστημιακή μελέτη, η οποία πιστοποιεί όμως και ιδιαίτερη άγνοια των συντακτών της όσον αφορά τις ιδιαιτερότητες της Ελληνικής Οικονομίας και των επιμέρους στοιχείων που συνθέτουν το ΑΕΠ της χώρας, όπως και των συνθηκών που οδήγησαν στην μεγέθυνση του ΑΕΠ κατά 1% κατά την τελευταία δεκαετία. Η αυθαίρετη υπόθεση δυνατότητας ενίσχυσης των εσόδων μέσω πάταξης της φοροδιαφυγής, αγνοεί την σχεδόν άμεση και πλήρη ενσωμάτωση των εισοδημάτων φοροαποφυγής των ελευθέρων επαγγελματιών στην κατανάλωση και συνεπώς στο ΑΕΠ της χώρας. Παρατηρεί δηλαδή τα φορολογικά έσοδα σαν ανεξάρτητη μεταβλητή της οικονομικής δραστηριότητας. Παραδοχές νέου μνημονίου Ανοχή εκτύπωσης χρήματος Κίνδυνος εξόδου από Ευρώ Οι παραδοχές του μεσοπροθέσμου σχεδίου που συμφωνήθηκε τον 11/212 έγιναν αποκλειστικά με σκοπό την μετάθεση του προβλήματος, πιθανόν εν αναμονή μακροοικονομικών εξελίξεων στις ΗΠΑ και την δρομολόγηση λύσεων σταθεροποίηση οικονομιών Ισπανίας και Ιταλίας. Η κατάσταση στην Ιρλανδία έχει αποκατασταθεί πλήρως και στην Πορτογαλία σε μεγάλο βαθμό. Η πιθανότητα αποδοχής κουρέματος των νέων δανείων του Ελληνικού χρέους από πλευράς και των 16 χωρών (δηλαδή η ανάληψη των χρεών από τους φορολογούμενους αυτών των χωρών), χωρίς παράλληλη έξοδο μας από το Ευρώ είναι πολύ μικρή. Η Ελλάδα έχει καταφύγει από το 212 σε μαζική «εκτύπωση» νομίσματος μέσω εντόκων γραμματίων, απορροφούμενων από τις Ελληνικές Τράπεζες μέσω δανεισμού από τον μηχανισμό ELA της Τραπέζης της Ελλάδος, και της ΕΚΤ μετά την ανακεφαλαιοποίηση των Τραπεζών. Η αποδοχή των παραδοχών του πίνακα και των διαγραμμάτων προσαρμογής του μεσοπροθέσμου, ως προς τις πιθανότητες υλοποίησης εναπόκεινται στην κριτική σας σκέψη. Πιθανές εξελίξεις επομένου 12μηνου στην Ελλάδα Εφαρμογή μνημονίου κατά το επόμενο εξάμηνο με πρόσθεση και όποιων νέων μέτρων περικοπών δαπανών και αύξησης φορολόγησης, με συνεχώς νέες λεκτικές εφευρέσεις. Μετά από μακιγιάρισμα των στοιχείων επίτευξη εκταμίευσης επόμενων δόσεων. Επιτάχυνση αποπληθωρισμού αν δεν επιβληθούν νέοι έμμεσοι φόροι. Συνέχιση ανόδου ανεργίας με αλλοιώσεις πρόσκαιρων προσλήψεων κοινωνικής εργασίας. Ο δανεισμός είναι προσδιορισμένος και μη επεκτάσιμος. Συνεπώς απομένει σαν μοναδική ανεξάρτητη πηγή εσόδων η εγχώρια περιουσιακή βάση, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας αποτελούν τα ακίνητα. Θα συνεχισθεί η εκροή καταθέσεων κυρίως για λόγους πληρωμής φόρων και κατανάλωσης. Ανάλογα με την πορεία των οικονομικών στοιχείων διακρίνονται οι κατωτέρω πιθανές εκβάσεις σε καθαρά Ελληνική βάση (θεώρηση σταθερού διεθνούς μακροοικονομικού περιβάλλοντος): 1. Διαπίστωση σχετικής επιτυχίας προγράμματος. Προσαρμογή πορείας ελλείμματος, με καθυστέρηση δαπανών και ανεκτές κοινωνικές αντιδράσεις. Πρόβλεψη καταγραφής περιουσιών στην φορολογική δήλωση 214. (Υποχρεωτική καταγραφή συνόλου ακινήτων / καταθέσεων / χρεογράφων). Επιμήκυνση περιόδου αποπληρωμής δανείων σε 5ετία με ευνοϊκούς όρους. Οικονομικοί χειρισμοί: Διατήρηση στην Ελλάδα ικανού μέρους της περιουσίας. Αγορά μετοχών στο βάθος της κρίσης (ύφεσης) μετά την επικείμενη διόρθωση. Πιθανά οφέλη από την κατοχή Ελληνικών Ομολόγων υψηλής απόδοσης. Η πιστωτική επέκταση θα παραμείνει αρνητική κατά το 214, οι επισφάλειες των Τραπεζών θα αυξηθούν, αλλά θα συνεχισθεί απρόσκοπτα η χορήγηση ρευστότητας από ΕΚΤ. Πιθανές ευκαιρίες σε ακίνητα λόγω εκποιήσεων όταν επιτραπούν. 2. Οικονομικός αποσυντονισμός και έξοδος από Ευρώ Αναδιάρθρωση χρέους Μετά από διαπίστωση αδυναμίας χειρισμού διπλού ελλείμματος (Δημοσιονομικό + Ισοζύγιο) μετά από αληθινή και μη ανακοινούμενη καταγραφή, και διαπίστωση σοβαρής απόκλισης όλων των οικονομικών στόχων και μετά από πρόταση ΔΝΤ / ΕΕ ευθέως ή συγκεκαλλυμένα με σκοπό την παρουσίαση σαν επιλογή δήθεν εθνικά υπερήφανης πολιτικής, αποφασίζεται η έξοδος από Ευρωζώνη κατά το 214, πιθανόν μετά και την διενέργεια εκλογών. Θετικά : Μειώσεις κόστους παραγωγής μέσω συνεχούς υποτίμησης νέου νομίσματος και εμφάνισης πληθωρισμού αλλά και αύξησης αμοιβών με σαφώς μικρότερα ποσοστά φυσικά, αλλά εκμετάλλευση του μακροοικονομικού τρικ της money illusion. Μεσοπρόθεσμη αποκατάσταση ανταγωνιστικότητας (3-5έτη), η οποία θα επιτρέψει τον περιορισμό ή και μηδενισμό του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών σε πολύ χαμηλότερο φυσικά επίπεδο διαβίωσης. Επιμήκυνση πολιτικής ανηθικότητας με αποφυγή διαρθρωτικών αλλαγών (θετικό μόνον για τα κόμματα εξουσίας). Διατήρηση του βιοτικού επιπέδου του φτωχότερου 4% του πληθυσμού με ραγδαία όμως επιδείνωση του βιοτικού επιπέδου της μεσαίας τάξης και άνοιγμα της ψαλίδας προς το ανώτερο οικονομικά 2% της χώρας. Αρνητικά: Υποτίμηση, υποχώρηση κατά πολλές θέσεις του ΑΕΠ της χώρας στην παγκόσμια κατάταξη με εξαιρετικά αρνητικές επιπτώσεις σε βιοτικό επίπεδο και γεωπολιτική ισχύ. Το ΑΕΠ είναι πιθανόν να ισορροπήσει σε επίπεδα περίπου 5% του τρέχοντος. Άνοδος πληθωρισμού και επιτοκίων. Αύξηση κόστους συναλλαγών (οι συναλλαγές θα αφορούν πλέον συνάλλαγμα). Αύξηση Country risk στις αποτιμήσεις των χρηματοοικονομικών οίκων και για αρκετά χρόνια ανασφάλεια ισοτιμίας Το χρέος σε Ευρώ μετατρέπεται σε συναλλαγματικό χρέος και αυξάνει λόγω υποτίμησης με παράλληλη όμως έγκριση για Haircut και διακριτική στήριξη νομίσματος, έναντι του ότι παύουμε να αποτελούμε πρόβλημα του Ευρώ. Το σύνολο του τραπεζικού συστήματος προχωρά σε ελεγχόμενη χρεοκοπία. Οικονομικοί χειρισμοί: Μηδενική διατήρηση περιουσιακών στοιχείων στην Ελλάδα. Το σύνολο της μετακινήσιμης περιουσίας σε ασφαλείς χώρες σεβασμού της περιουσίας ή/και χρυσό Να επισημανθεί ότι είναι παντελώς αδύνατη η αποδοχή αυθαίρετης χρεοκοπίας στα πλαίσια του Ευρώ με παράλληλη αποδοχή στήριξης εκ μέρους των άλλων συμμετεχουσών χωρών και κατ εξοχήν αυτών που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα Δημοσίου Χρέους και θα συνεχίσουν να τα εξυπηρετούν κανονικά.

3 Υπουργείο Οικονομικών - Εκτέλεση προυπολογισμού (εκατ. ευρώ) 1/11 12/11 ΠΥ12/1 ΠΥ 11/11 1/213 ΤΑΚΤΙΚΟΣ ΠΡΟΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Yλ 213 Yλ 213στ Μεσοπ Έσοδα Δαπάνες Πρωτογενείς δαπάνες Καταπτώσεις+Εξοπλιστικά Τόκοι Ι. ΚΑΘΑΡΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΑΚΤΙΚΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ Εσοδα ΠΔΕ Εξοδα ΠΔΕ ΙΙ. ΚΑΘΑΡΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΠΡ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΘΑΡΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΥ (Ι+ΙΙ) Ελλειμμα % ΑΕΠ -13,33% -9,7% -9,44% -8,67% -1,92% -6,29% -8,1% -2,92% -4,61% Πληρωμές εκτός ΠΥ που επιβαρύνουν το έλλειμμα Σύνολο ελλείμματος έτους ΑΕΠ Ελλειμμα % ΑΕΠ -16,87% -1,94% -11,17% -1,21% -14,27% -6,29% -8,41% -6,28% -8,98% Υλοπ. Εσοδα 213 incl 2,33Δις ΕΚΤ 17% ΔΗΜ.ΧΡΕΟΣ Κεντρ.Κυβ %ΑΕΠ 153% 176% 156% 177% 9. Ληξιπρόθεσμες Υποχρεώσεις Γεν.Κυβ. (Εκ.Ευρώ) 15% 13% 11% 112% 19% 119% 121% 118% 116% 115% 116% 119% 118% 118% 12% 119% 117% 18% 113% 129% % 7% 5% 36% 41% 49% 58% 59% 66% 72% 77% 89% 76% 82% % 4. 45,3 4,9 45,1 4,3 44, ,5 38,1 44, ,2 39,2 47,6 4,8 5,6 4,7 53,95 38,34 51,45 4,62 51,79 42,29 51,69 44,61 49, Ι-12 Φ-12 Μ-12 Μ-12 Ι-12 Ι-12 Σ-12 Ο-12 Ν-12 Δ-12 Ι-13 Φ-13 Μ-13 Μ-13 Ι-13 Ι-13 Σ-13 Ο-13 Ν-13 Δ Δαπάν ες Γεν ικής Κυβέρν ησης % AEΠ Εσοδα Γεν ικής Κυβερν ησης % ΑΕΠ , % 12% 11% 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 4,5% ,2% 5,4% ,6% 7,4% 7,2% ,% 199 8,8% 7,5% ,% Τόκοι Δημοσίου Χρέους % ΑΕΠ 12,8% ,5% 11,% ,1% 7,8% 7,5% 7,2% 6,6% ,8% 5,5% 5,1% 5,1% 4,6% 4,4% 5,% 5,2% 5,8% ,1% 6,1% 212 3,6% Προς παρατήρηση η αύξηση Δημοσίων δαπανών που οδήγησε στην κρίση και η αποενοχοποίηση των καταβαλλόμενων τόκων στην εμφάνιση της κρίσης (συνεχώς μειούμενη συμμετοχή σαν %ΑΕΠ μέχρι το 27)

4 8% 6% 4% 2% % -2% -4% -6% -8% -1% Ακαθάριστο Εγχώριο Προιον (ΑΕΠ) Σταθερές τιμές 4,5% 6,3% 5,5% 5,5% 5,7% 4,6% 4,7% 3,5% 26 I 27 I 2,3% 1,5% 28 I,4% -,2% -1,3% -2,4% -3,1% -3,1% -2,4% -2,1% -3,% 29 I 21 I -4,9% -6,6% 211 I -8,% -7,4% -7,1% -7,% -6,8% -7,7% -7,% -6,6% -5,7%-4,5% 212 I 213 I -3,9% 214 I Ακαθάριστο Εγχώριο Προιον (ΑΕΠ) εκ.ευρώ Ονομαστικά - Κυλιόμενο αποτέλεσμα 4 τριμήνων I 27 I 28 I 29 I 21 I 211 I 212 I 213 I 214 I -8% -1% -12% -14% -16% -18% -2% -14,5% -13,% -13,8% ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ / ΑΕΠ % Α 26 Β 26 Γ 26 Δ 26 Α 27 Β 27 Γ 27 Δ 27 Α 28 Β 28 Γ 28 Δ 28 Α 29 Β 29 Γ 29 Δ 29 Α 21 Β 21 Γ 21 Δ 21 Α 211 Β 211 Γ 211 Δ 211 Α 212 Β 212 Γ 212 Δ 212 Α 213 Β 213 Γ 213 Δ ,9% -14,8% -14,5% -13,1% -13,7% -14,1% -15,% -15,9% -16,2% -16,8% -16,6% -16,8% -17,6% -18,4% -18,5% -19,5% -19,6% -18,7% -17,6% -15,6% -14,1%-13,2% -13,5% -13,2% -12,9% -12,3% -12,7% -12,% -11,1% -1,1% -9,6% -8,9% -9,1% -9,5% Αεροπορικές αφίξεις - Ταξιδιω τικό συν άλλαγμα (ΚΜΟ μην ιαία) 12-8 Αεροπορικές Αφίξεις Ταξ.Συν αλλαγμα Eκ Ευρώ Ογκος Λιαν ικές πωλήσεις (1=25) 115 Greece - Δείκτης Βιομηχαν ικής Παραγωγής (25=1) /27 13, Orig data Κιν.Μ.Ορ.12μ 12/13 72,52-29,7% 7 65 jan feb mar apr mai jun jul aug sep okt nov dec

5 ΕΤΟΣ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΙ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΑΝΑΛΟΓΙΑ Ασφαλισμένων/Συντα 3,36 2,46 2,33 2,27 1,84 1,82 1,78 1,57 1,39 ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ % Συνταξιούχων/Πληθυσμό 1,7% 16,1% 16,9% 17,4% 19,3% 19,6% 2,3% 24,4% 26,7% Δαπάνη 212:32 ΔιςΕυρώ (17 Δις Ταμεία/15 Δις Ελλειμμα) Αντιστοιχεί σαν όλοι οι 58+ να είναι συνταξιούχοι 2,5 2,2 1,9 ΑΝΑΛΟΓΙΑ Ασφαλισμένων/Συνταξιούχους 25% 22% 19% % Συνταξιούχων/Πληθυσμό 1,6 16% 1,3 13% 1, % % Eργαζόμενοι - Ανεργοι % 1.45 Eργαζόμενοι - Ανεργοι σε χιλ % 54% % 52% % 5% % 48% % 46% % 44% % 26 Α-7 Α-7 Δ-7 Α-8 Α-8 Δ-8 Α-9 Α-9 Δ-9 Α-1 Α-1 Δ-1 Δ-11 Δ-12 Δ-13 %Ανεργία Εργαζόμενοι %Πληθυσμού 42% 35 Simulation επίτευξης στόχου 125% Ονομαστικό ΑΕΠ 222,2 28, , ,9 2,1 218,1 237,7 259,1 282,5 Εσοδα Δις Ευρώ 9,2 88,2 84,5 78,7 79,2 79,3 83 Δαπάνες Δις Ευρώ ,9 97,9 88,7 87,6 88,6 9,5 Τόκοι Δημοσίου Χρέους Δις.Ευρώ 12,9 14,9 1,5 1 11,1 12,2 12,9 Δημόσιο Χρέος Δις Ευρώ 328,6 355,8 344,7 349,4 351,5 352, , 352, 352, 352, Δημόσιο Χρέος % ΑΕΠ 147,9 17,6 176,8 189,4 19, 184,8 175,9 161,4 148,1 135,8 124,6 Ονομαστική μεταβολή ΑΕΠ % -6,1-6,5-5,4,2 3,2 4, ΑΕΠ σε σταθερές τιμές % -7,1-6 -4,2,6 2,9 3,7 Πληθωρισμός 3,1 1,1 -,8 -,4,6 1,1 Πρωτογενές Δημοσιον Ελλειμμα/Πλεόνασμα -2,3-1,5 1,5 3 4, Δημοσιονομικό Ελλειμμα Σύνολο -9,4-6,9-5,4-4,5-3,4-2 Εσοδα %ΑΕΠ 42,3 43,3 42,7 42,8 41,5 41, Δαπάνες %ΑΕΠ 51,8 5,2 48,1 47,4 46,4 45, Α-7 Α-7 Δ-7 Α-8 Α-8 Δ-8 Α-9 Α-9 Δ-9 Α-1 Α-1 Δ-1 Δ-11 Δ-12 Δ-13 Ανεργοι Εργαζόμενοι ,1 Μεταβολή Ονομαστικού ΑΕΠ - Ελλείμματος % -9,4 Ονομαστική μεταβολή ΑΕΠ % Δημοσιονομικό Ελλειμμα Σύνολο -6,5-6,9-5,4-5,4,2-4,5 3, Ονομαστικό ΑΕΠ Δις Ευρώ Δημόσιο Χρέος % ΑΕΠ , ,9 17,6 176,8 189,4 19, 184,8 175,9 161,4 148,1 135,8 124, , , 9, 9, 9, ,8 42,3 5,2 43,3 Εσοδα-Δαπάνες % ΑΕΠ 48,1 47,4 42,7 42,8 41,5 46,4 41,5 45,2 44, 44, 44, 44, Παραδοχές θαυμάτων στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα μετά το 216 για επίτευξη των στόχων

6 Ογκος Αδειες m Αριθμός αδειών Επιφάνεια Αδειες m Συναλλαγές ακινήτων Καταθέσεις Νοικοκυριά Greece (mil Euro) Χρηματοδότηση ιδιωτικού τομέα /8 12/9 12/1 12/11 12/12 12/ /98 3/ 3/2 3/4 3/6 3/8 3/1 3/12 1/8 1/83 1/86 1/89 1/92 1/95 1/98 1/1 1/4 1/7 1/1 1/13

7 Συμπεράσματα Προοπτικές - Έξοδος από την παγκόσμια κρίση Υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες για την ύπαρξη πραγματικού σχεδίου εξόδου από την παρούσα κρίση. Στον αντίποδα μπορεί να υποτεθεί ότι όλοι οι χειρισμοί αποτελούν προσπάθεια χρονικής εξομάλυνσης του απαιτούμενου deleveraging, που εμφανίζεται πάντοτε σε περιπτώσεις αντίστοιχων κρίσεων χρέους στις οικονομίες. Θα υπάρξει για μεγάλο διάστημα (έτη) συνέχιση deleveraging (ΗΠΑ 1929/1έτη Ιαπωνία 199/15έτη) που οδηγεί σε μείωση κατανάλωσης/ ΑΕΠ, όπως και μείωση κατανάλωσης σε απόλυτα μεγέθη λόγω των νέων υψηλότερων επιπέδων ανεργίας, όσο θα λήγουν οι κοινωνικές παροχές. Πολύ πιθανή η ύπαρξη εμπορικών απειλών / προστατευτισμού εντός των επομένων ετών στην διαδικασία διερεύνησης δημιουργίας / επιβολής νέου παγκόσμιου νομίσματος ή συστήματος ισοτιμιών και απελευθέρωσης του γουάν. Η υποχρέωση μείωσης ελλειμμάτων θα προκύψει πιθανόν εκβιαστικά από την συμπεριφορά των αγορών κρατικών ομολόγων. Το πιθανό χρονικό σημείο έναρξης αποτύπωσης του 2ου κύματος της οικονομικής πτώσης δεν μπορεί να προσδιορισθεί, αλλά κατά πάσα πιθανότητα δεν μπορεί να υπερβεί του 12 μήνες από σήμερα. Στην καλύτερη περίπτωση το ΑΕΠ θα παρουσιάζει εναλλαγές μεταξύ ανάπτυξης και ύφεσης για τα επόμενα 5-1 έτη αναλόγως των παρεμβάσεων. Οι συνεχείς διαβεβαιώσεις των επισήμων φορέων ότι τα χειρότερα πέρασαν και έπεται ανάκαμψη αποτελούν προφανώς προπαγανδιστική συμπεριφορά για αποτροπή πανικού - δημιουργία κλίματος (Πανομοιότυπη συμπεριφορά με περιγραφές Galbraith για την περίοδο ). Κατά την διάρκεια Οικονομικής κρίσης χρέους η αγοραστική αξία διασφαλισμένων μετρητών και ισοδυνάμων αυξάνει, καθώς και η επενδυτική τους αξία στα τελευταία στάδια της κρίσης, όπου οι κατέχοντες μετρητά είναι σε θέση να αποκτήσουν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες ακινήτων ή μετοχών (στοιχεία ενεργητικού) λόγω της εμφανιζόμενης απαξιωτικής υπερβολής, κατ αντιστοιχία της φούσκας σε περιόδους αισιοδοξίας. Η διατύπωση προβλέψεων διεθνών οργανισμών για οικονομική επιβράδυνση για τις ανεπτυγμένες χώρες, αποτελούν συνήθως την ήπια διατύπωση ισχυρής επερχόμενης ύφεσης, όπως προκύπτει από ανάλογες διατυπώσεις του παρελθόντος (soft landing εξορθολογισμός επανίδρυση - tappering). Οι πιθανότητες αρκετών κρατικών χρεοκοπιών-αναδιαρθρώσεων χρεών είναι εξαιρετικά αυξημένες για τα έτη και ήταν σχεδόν προδιαγραμμένες από την εποχή της φούσκας ιδιωτικών χρεών στις ανεπτυγμένες οικονομίες και των επιλογών χειρισμού των επισφαλειών που προκύπτουν. Οι προϋπολογισμοί των κρατών βασίσθηκαν στα τελευταία χρόνια προ του 28 σε φούσκα εσόδων που προέκυπταν από την μεγέθυνση των ΑΕΠ εξαιτίας της πιστωτικής επέκτασης (non sustainable sources). Η πιστωτική επιβράδυνση (deleveraging), σε συνδυασμό με τις αναγκαίες διασώσεις οδηγούν με βεβαιότητα στο 2 ο και ισχυρότερο σκέλος της κρίσης που ξεκίνησε το 28. Επιδίωξη υπερχρεωμένων χωρών είναι η επίτευξη σχετικά υψηλού πληθωρισμού σε περιβάλλον μέτριας ανάπτυξης ώστε να διευκολυνθεί η απομείωση των χρεών σαν % των ΑΕΠ, στόχος εξαιρετικά δύσκολος σε αντιπληθωριστικό περιβάλλον. Πιθανόν να επιδιωχθεί ενεργειακή κρίση ή πολεμικές εμπλοκές για τεχνητή δημιουργία πληθωρισμού. Υποχρέωση αποπληρωμής Πιθανότητα μη αποπληρωμής χρεών: Μη αποπληρωμή από κρατική οντότητα απαιτεί την συναίνεση των λοιπών συναλλασσομένων κρατών ή την απώλεια οποιασδήποτε εισαγόμενης επενδυτικής δραστηριότητας και ακύρωση της συμμετοχής στο παγκόσμιο εμπόριο ή και πόλεμο. Αποδοχή από το κράτος μη αποπληρωμής από τους υπολοίπους συμμετέχοντες συνεπάγεται κατάρρευση της κοινωνικής δομής, ακύρωση της επενδυτικής αποταμίευσης και της έννοιας προστασίας της περιουσίας επί πολλά έτη, καθώς και εμφάνιση φαινομένων τοκογλυφίας και αναρχικών συμπεριφορών. Παντελής άρνηση αποπληρωμής από επιχειρήσεις χωρίς συνεπακόλουθη χρεοκοπία ή κρατικοποίηση δεν έχει εμφανισθεί ως μέθοδος μέχρι σήμερα. Συνεπώς η εμφάνιση υπερχρέωσης οδηγεί με τα μέχρι σήμερα δεδομένα σε υφεσιακή κρίση και επιμονή των πιστωτών στην τήρηση υποχρέωσης αποπληρωμής. Η επιδείνωση της κρίσης λόγω αδυναμίας εξυπηρέτησης χρεών μπορεί θεωρητικά να προσλάβει τρείς μορφές : Υπερπληθωρισμός, στασιμοπληθωρισμός, αντιπληθωρισμός