Επισκεψιμότητα στα πάρκα της Αθήνας. Σχεδιασμός αντικειμένου ή συστήματος για αστικό πάρκο με σκοπό την αύξηση της επισκεψιμότητας του πάρκου.

Transcript

1 Διπλωματική Εργασία Επισκεψιμότητα στα πάρκα της Αθήνας. Σχεδιασμός αντικειμένου ή συστήματος για αστικό πάρκο με σκοπό την αύξηση της επισκεψιμότητας του πάρκου. Άλκηστη Κοκορίκου 511/ Επιβλέπων καθηγητής: Ευγένιος Σκουρμπούτης Τριμελής επιτροπή: Ευγένιος Σκουρμπούτης Παρασκευάς Παπανίκος Σέργιος Φωτιάδης Ιούνιος 2012 Σύρος 1

2 2

3 Ευχαριστίες Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον επιβλέποντα καθηγητή μου κ. Ευγένιο Σκουρμπούτη για την καθοδήγησή του, την υποστήριξη και την εμπιστοσύνη που μου έδειξε καθ όλη τη διάρκεια εκπόνησης της διπλωματικής μου εργασίας. Επίσης, τους καθηγητές μου και μέλη της τριμελούς επιτροπής κ. Σέργιο Φωτιάδη και κ. Παρασκευά Παπανίκο για την πολύτιμη βοήθειά τους. Ακόμη, την κυρία Τζώρτζη και τον κύριο Πρωτόπαππα από το πάρκο Τρίτση και τον κύριο Βόγλη από το Πεδίο του Άρεως, για τις συνεντεύξεις που μου παραχώρησαν βοηθώντας έτσι στην καλύτερη μελέτη και κατανόηση του θέματος. Θα ήθελα επίσης να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου σε όλους όσους συμμετείχαν στα ερωτηματολόγια που έγιναν στα πάρκα και διαδικτυακά και τα οποία έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της εργασίας μου. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους φίλους που με στήριξαν και με βοήθησαν σε διάφορα στάδια της εργασίας Πηνελόπη Κόκκαλη, Στέλλα Κουρτέζη, Αποστόλη Χριστοδούλου, Χάρη Καραλίβανο, Πολυτίμη Παναγοπούλου, Όλγα Σιδηροπούλου, Σελεστίν Θανοπούλου, Φωτεινή Χαλκιά, Μαριέττα Κατσιφαράκη, Έλλη Χατζηαντωνίου, Κατερίνα Μαλισόβα, Νικέλα Ζέρβα, καθώς και την οικογένειά μου για τη συμπαράσταση και τη βοήθειά της. 3

4 4

5 Δηλώνω υπεύθυνα ότι αυτή η διπλωματική εργασία είναι προϊόν προσωπικής μου δουλειάς και κανένα μέρος της δεν είναι αντιγραφή από άλλες πηγές. Όπου έχω βασιστεί σε ιδέες ή κείμενα άλλων το έχω προσδιορίσει με σαφήνεια μέσα από την καλή χρήση αναφορών σύμφωνα με την ακαδημαϊκή δεοντολογία. 5

6 6

7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στόχος της εργασίας Δομή της εργασίας Α - ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ Α.1 Μεθοδολογία έρευνας Α.2 Προκαταρκτική χαρτογράφηση προβληματικού χώρου Α.3 Διερεύνηση σχεδιαστικών λύσεων Α.4 - Αστικά πάρκα Α.4.1. Ορισμός Α.4.2. Σύντομη ιστορική εξέλιξη Α.4.3. Είδη πάρκων Α.4.4. Πλεονεκτήματα των πάρκων για την πόλη Α.4.5. Πάρκα και ποιότητα ζωής Α.4.6. Αστικά πάρκα στην Αθήνα Α Νομοθεσία Α Πραγματική κατάσταση Α Που οφείλεται η κατάσταση Α Επικρατούσες αντιλήψεις Α.4.7. Τρόποι αξιοποίησης Α Ασφαλέστερες γειτονιές Α Βελτίωση της δημόσιας υγείας Α Παιδική εκπαίδευση Α Πολιτιστικά και καλλιτεχνικά προγράμματα Α Οικονομική ανάπτυξη Α Προώθηση του τουρισμού Α Συμμετοχή στην κοινότητα Α Ανάπτυξη των νέων Α.4.8. Το σύγχρονο αστικό πάρκο και η σχέση του με την πόλη Α Σχέση Πάρκων-Αστικού ιστού Α Θέση του πάρκου Α Όρια του πάρκου Α.4.9 Συμπεράσματα κεφαλαίου Α.5 - Μελέτη Περιπτώσεων Αστικών Πάρκων Α.5.1. Εισαγωγή Α.5.2. Πεδίο του Άρεως Α Ιστορικά στοιχεία Α Αρχιτεκτονική Α Αναπλάσεις Α Χώροι Εγκαταστάσεις Σημεία ενδιαφέροντος

8 Α Φύση Α Δραστηριότητες Α Διοικητική ευθύνη Α Γενικές πληροφορίες Α Εξοπλισμός Α Επισκεψιμότητα Α.5.3. Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης» Α Ιστορικά στοιχεία Α Χώροι Εγκαταστάσεις Σημεία ενδιαφέροντος Α Φύση Α Δραστηριότητες Α Διοικητική ευθύνη Α Γενικές πληροφορίες Α Εξοπλισμός Α Σημερινή κατάσταση και μελλοντικά σχέδια Α Επισκεψιμότητα Α.5.4. Πάρκο Ναυαρίνου στα Εξάρχεια Α Ιστορικά στοιχεία Α Δραστηριότητες Α Διοικητική ευθύνη Α Γενικές πληροφορίες Α Χώροι Εγκαταστάσεις Σημεία ενδιαφέροντος Α Φύση Α Εξοπλισμός Α Επισκεψιμότητα Α.5.5. Hyde Park στο Λονδίνο Α Ιστορικά στοιχεία Α Χώροι Εγκαταστάσεις Σημεία ενδιαφέροντος Α Φύση Α Δραστηριότητες Α Διοικητική ευθύνη Α Προσβασιμότητα Α Γενικές πληροφορίες Α Επισκεψιμότητα Α.5.6. Parc de la Villette στο Παρίσι Α Ιστορικά στοιχεία Α Χώροι Εγκαταστάσεις Σημεία ενδιαφέροντος Α Φύση Α Δραστηριότητες Α Η συμβολή του στην πόλη Α Επισκεψιμότητα Α Προσβασιμότητα Α.5.7. Σύγκριση πάρκων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό Α.5.8. Συμπεράσματα

9 Α.6 - Forum και Κοινωνικά Δίκτυα Α.6.1. Γενικά Α.6.2. Διαδικτυακή Κοινότητα Α.6.3. Φόρουμ Α Τα μέρη του φόρουμ Α Χαρακτηριστικά Α Σύνοψη Α.6.4. Κοινωνικά Δίκτυα Α Το Facebook σαν παράδειγμα κοινωνικού δικτύου Α Σύνοψη Α.6.5. Σύγκριση Α.6.6. Αξιοποίηση στοιχείων από τα φόρουμ και τα κοινωνικά δίκτυα Α.7 - Οθόνες σε δημόσιους χώρους Α.7.1. Γενικά Α.7.2. Πώς γίνεται μία δημόσια οθόνη ενδιαφέρουσα Α Μέγεθος και τοποθέτηση Α Ιδιωτικότητα κατά τη χρήση μιας δημόσιας οθόνης Α.7.3. Σχεδιαστικές αρχές για δημόσιες οθόνες Α.7.4. Ομαδικότητα και δραστηριότητες παιχνιδιού Α.7.5. Αξιοποίηση στοιχείων για το σύστημα Α.8 - Προϊόν - Ανταγωνισμός Α.8.1. TwittingSeat Α.8.2. HARP : Μουσικό όργανο για αστικά πάρκα Α.8.3. Dog friendly area Α.8.4. Community gardens Α.8.5. Splash party movie nights Α.8.6. Ζωντανή Βιβλιοθήκη Α.9 - Πρωτότυπη Έρευνα Α.9.1. Συνεντεύξεις με ειδικούς Α.9.2. Ερωτηματολόγια Α Μεθοδολογία Σχεδίασης Ερωτηματολογίου Α Ανάλυση αποτελεσμάτων από τα ερωτηματολόγια Α Ανάλυση αποτελεσμάτων από τα ερωτηματολόγια στο ίντερνετ Α Ανάλυση αποτελεσμάτων από τα ερωτηματολόγια στα πάρκα Α Γενικά συμπεράσματα από όλα τα ερωτηματολόγια Α.10 - Γενικά συμπεράσματα της έρευνας Α.11 Σύνοψη προβλημάτων που επιβεβαιώθηκαν από την έρευνα Α.11.1 Προβλήματα στα οποία επικεντρώνεται η εργασία Α.12 - Brief Οριστική Περιγραφή Έργου Α.13. Απευθυνόμενο Κοινό

10 Α.14 - Guidelines Σχεδιαστικές Προδιαγραφές Λειτουργικές απαιτήσεις Χαρακτηριστικά Α Ιεράρχηση σχεδιαστικών προδιαγραφών Β ΠΡΟΣΧΕΔΙΑΚΗ ΦΑΣΗ Β.1 - Ιδεασμός Β.2 - Σύνθεση Β.2.1. Προσχέδιο Β.2.2. Προσχέδιο Β.2.3. Προσχέδιο Β.2.4. Σύνοψη Β.3 - Αξιολόγηση των προσχεδίων Β.3.1. Πρώτη φάση αξιολόγησης Β.3.2. Δεύτερη φάση αξιολόγησης Γ ΦΑΣΗ ΕΞΕΛΙΞΗΣ Γ.1 Εξέλιξη Τελικής Πρότασης Γ.2 - Τελικό Σχέδιο Γ.2.1 Όψεις Γ Τμήματα από τα οποία αποτελείται Ημισφαίριο-οθόνη Κεντρική σφαίρα - βάση Κάθισμα Γ.2.3 Τρόπος κατασκευής Ημισφαίριο-οθόνη Κεντρική σφαίρα βάση Κάθισμα Γ Υλικά Γ.2.5 Βασικές Διαστάσεις Γ Τεχνικά Σχέδια με διαστάσεις Ολόκληρο το κεντρικό σύστημα Ημισφαίριο οθόνη Κεντρική σφαίρα Γ Τελική Διεπαφή Γ Ιστοσελίδα στο διαδίκτυο Γ.3 - Προτάσεις για περαιτέρω εξέλιξη Γ.4 - Συνολική προσφορά του συστήματος Πηγές ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

11 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στόχος της εργασίας Η εργασία αυτή ξεκίνησε από τη διαπίστωση ότι τα πάρκα που ήδη υπάρχουν στην πόλη της Αθήνας δέχονται μικρό αριθμό επισκεπτών. Τη στιγμή μάλιστα που πολλοί είναι αυτοί που διαμαρτύρονται για την έλλειψη πρασίνου στην πόλη. Έγινε προσπάθεια εντοπισμού των λόγων αυτής της κατάστασης και παρατηρήθηκαν τα παρακάτω. Πολλοί αντιμετωπίζουν τα πάρκα σαν ένα σημείο ξεχωριστό από την πόλη που υπάρχει μόνο για να παρέχει οξυγόνο και να αναζωογονεί τον αέρα της πόλης, ή σαν διακοσμητικό στοιχείο που ομορφαίνει την εμφάνιση της πόλης. Είναι αλήθεια ότι τα περισσότερα πάρκα στην Αθήνα δεν είναι επαρκώς συνδεδεμένα με την πόλη. Τα περισσότερα, αν όχι όλα, περιβάλλονται από κάγκελα στα οποία υπάρχουν λίγα ανοίγματα σε σχέση με το μέγεθός τους. Επίσης, λίγα από τα πάρκα ενσωματώνουν λειτουργίες της πόλης έτσι ώστε να προσελκύουν κόσμο καθ όλη τη διάρκεια της ημέρας. Οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους πηγαίνει ο κόσμος στα πάρκα είναι για να ξεσκάσουν ή να περπατήσουν. Τα πάρκα είναι σε μεγάλο βαθμό αναξιοποίητα αφού οι επισκέπτες δεν μπορούν να κάνουν πολλά πράγματα μέσα σε ένα πάρκο. Οι πιο συνηθισμένες δραστηριότητες που μπορεί να κάνει κάποιος στα πάρκα της Ελλάδας είναι να περπατήσει, να τρέξει, να κάτσει ή να κάνει ποδήλατο. Αυτός ίσως είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους τα περισσότερα πάρκα είναι άδεια τουλάχιστον τις περισσότερες ώρες της ημέρας. Πιστεύουμε ότι αν τα πάρκα μπορέσουν να αξιοποιηθούν με κατάλληλους τρόπους, με σεβασμό στο περιβάλλον αλλά και στους ανθρώπους, θα μπορέσουν να γίνουν μέρος της πόλης και να έχουν περισσότερους επισκέπτες. Τα πάρκα θα έπρεπε να υπάρχουν όχι μόνο για να φαίνεται η πόλη πιο όμορφη αλλά κυρίως για τους ανθρώπους, για να γίνεται η καθημερινή τους ζωή καλύτερη. Πλήθος παραδειγμάτων από πάρκα στο εξωτερικό αποδεικνύουν ότι τα αστικά πάρκα μπορούν να αξιοποιηθούν με πάρα πολλούς τρόπους από ψυχαγωγία, υγεία, άσκηση μέχρι οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, ασφάλεια στις γειτονιές, εκπαίδευση και πολλά άλλα. Στόχος αυτής της εργασίας είναι να γίνει πρόταση για να αξιοποιηθούν καλύτερα τα αστικά πάρκα της Αθήνας σύμφωνα όμως με τις συνήθειες των κατοίκων αυτής της πόλης και όχι απλά αντιγράφοντας πάρκα του εξωτερικού. Για το λόγο αυτό σημαντικό στοιχείο αυτής της εργασίας είναι η συλλογή στοιχείων από κατοίκους της πόλης, είτε πηγαίνουν σε πάρκα είτε όχι, έτσι ώστε να προσδιοριστούν κυρίως οι λόγοι που τους αποθαρρύνουν από το να πηγαίνουν σε πάρκα, τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν αλλά και τι θα θέλανε να υπάρχει μέσα στα πάρκα. Με αυτό τον τρόπο θα αναγνωριστούν οι πραγματικές ανάγκες των ανθρώπων ώστε να βρεθεί τι χρειάζονται τα πάρκα για να βοηθήσουν στη βελτίωση της καθημερινής ζωής. Αυτή η εργασία θα επικεντρωθεί κυρίως στις δραστηριότητες που μπορεί να κάνει κάποιος μέσα σε ένα πάρκο και στους τρόπους συμμετοχής των πολιτών στη ζωή και εξέλιξη του πάρκου. Στόχος της είναι να βρεθούν τρόποι ώστε να γίνει το αστικό πάρκο πιο ελκυστικό για περισσότερους ανθρώπους και να αυξηθεί η επισκεψιμότητά του. Με βάση τα προβλήματα που εντοπίστηκαν προτάθηκαν ιδέες και για κάποια από αυτές έγινε σχεδιαστική πρόταση. Ο στόχος της εργασίας σε μία πρόταση θα μπορούσε να είναι: «Το πάρκο μπαίνει στη ζωή των ανθρώπων και οι άνθρωποι εμπλέκονται στη ζωή του πάρκου.» 11

12 Δομή της εργασίας Η διπλωματική εργασία αυτή είναι οργανωμένη σε τρία στάδια: την Έρευνα και Ανάλυση, την Προσχεδιακή Φάση και τη Φάση Εξέλιξης. Έρευνα και Ανάλυση Σε αυτό το στάδιο περιλαμβάνεται ο εντοπισμός, η ανάλυση και κατανόηση του προβληματικού χώρου με τελικό σκοπό να βρεθεί ένα συγκεκριμένο πρόβλημα ή θέμα για το οποίο θα σχεδιαστεί ένα νέο προϊόν ή σύστημα. Τελικό προϊόν αυτού του σταδίου είναι η διαμόρφωση της οριστικής περιγραφής έργου και των σχεδιαστικών προδιαγραφών τα οποία βασίζονται στα ευρήματα και συμπεράσματα του σταδίου της έρευνας και ανάλυσης. Προσχεδιακή Φάση Σε αυτό το στάδιο περιλαμβάνεται ο ιδεασμός 1 κατά τον οποίο έγιναν προτάσεις για επί μέρους λύσεις κάθε σχεδιαστικής προδιαγραφής ξεχωριστά, όπως είχαν καθοριστεί στο τέλος του προηγούμενου κεφαλαίου. Στη συνέχεια έγινε η σύνθεση 2 στην οποία κάποιες από τις επί μέρους λύσεις από τον ιδεασμό συνδυάστηκαν και δημιουργήθηκαν τα τρία προσχέδια τα οποία ικανοποιούν την οριστική περιγραφή έργου και τις σχεδιαστικές προδιαγραφές. Τελευταίο μέρος αυτού του σταδίου είναι η διαδικασία αξιολόγησης 3 των τριών προσχεδίων έτσι ώστε να επιλεχθεί αυτό που θα εξελιχθεί στο τελικό σύστημα και για το οποίο θα γίνει αναλυτικός σχεδιασμός. Φάση Εξέλιξης Σε αυτό το τελευταίο στάδιο της εργασίας έγινε η εξέλιξη του επιλεγμένου προσχεδίου ώστε να πάρει την τελική του μορφή και να δημιουργηθεί το τελικό σύστημα. Έγινε λεπτομερής σχεδίαση του κάθε τμήματος από το οποίο αποτελείται το σύστημα, καθορίστηκαν τα υλικά και οι διαστάσεις και δημιουργήθηκαν απεικονίσεις για την καλύτερη κατανόηση του συστήματος και του τρόπου λειτουργίας του. 1 Κεφάλαιο Β.1 2 Κεφάλαιο Β.2 3 Κεφάλαιο Β.3 12

13 Α - ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ Α.1 Μεθοδολογία έρευνας Εδώ περιγράφεται η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε στη φάση της έρευνας και ανάλυσης για την κατανόηση του θέματος και την πλήρη χαρτογράφηση της παρούσας κατάστασης. Τα εργαλεία έρευνας που χρησιμοποιήθηκαν είναι βιβλιογραφική έρευνα σε έντυπες και ηλεκτρονικές πηγές και πρωτότυπη έρευνα μέσα από παρατήρηση και φωτογράφηση, συνεντεύξεις με ειδικούς και ερωτηματολόγια χρηστών. Αστικά πάρκα Επειδή το θέμα είναι αρκετά ανοιχτό έπρεπε αρχικά να γίνει μία γενικότερη έρευνα στο πεδίο των αστικών πάρκων έτσι ώστε να κατανοηθεί σε μεγαλύτερο βάθος και εύρος. Σε αυτή προσδιορίστηκαν τα διαφορετικά είδη πάρκων που υπάρχουν, η σύντομη ιστορική τους εξέλιξη, η κατάσταση του σύγχρονου αστικού πάρκου. Επίσης, μελετήθηκε η σχέση των ανθρώπων με τα πάρκα, τρόποι αξιοποίησης των αστικών πάρκων, τα οφέλη που προσφέρουν στην κοινωνία, αλλά και ποιοι λόγοι παίζουν σημαντικό ρόλο στην επισκεψιμότητα ενός πάρκου. Μελέτη περιπτώσεων αστικών πάρκων Στη συνέχεια, έγινε χαρτογράφηση της παρούσας κατάστασης και ειδικότερα της κατάστασης στα αστικά πάρκα της Αθήνας μέσα από βιβλιογραφική και πρωτότυπη έρευνα. Για τη χαρτογράφηση της κατάστασης μελετήθηκαν περιπτώσεις κάποιων πάρκων στην Αθήνα και γνωστών πάρκων στο εξωτερικό. Έγινε ανάλυση των στοιχείων του κάθε πάρκου και στη συνέχεια έγινε μια σύγκριση μεταξύ των ελληνικών και ξένων πάρκων και βγήκαν τα συμπεράσματα. Σημαντικό ρόλο στη μελέτη των πάρκων της Αθήνας είχαν οι συνεντεύξεις που πραγματοποιήθηκαν με ειδικούς του κάθε υπό μελέτη πάρκου. Το κάθε πάρκο αναλύθηκε με βάση κάποια σημαντικά στοιχεία έτσι ώστε να μελετηθεί καλύτερα αλλά και για να γίνει πιο εύκολα η σύγκριση. Το κάθε πάρκο χωρίστηκε σε Ιστορικά στοιχεία, τα οποία είναι σημαντικά αφού η εξέλιξή του κάθε πάρκου το κάνει αυτό που είναι σήμερα. Παίζει επίσης ρόλο αν από την αρχή δημιουργήθηκε σαν αστικό πάρκο ή αν ήταν κάτι άλλο που στη συνέχεια μετατράπηκε σε πάρκο. Χώροι Εγκαταστάσεις Σημεία ενδιαφέροντος, η ποικιλία τους, η κατάστασή τους και η αντιμετώπισή τους από τον κόσμο. Φύση, κύριο στοιχείο του πάρκου που το διαχωρίζει από άλλους χώρους και είναι πόλος έλξης για πολλά άτομα. Δραστηριότητες, το τι μπορεί να κάνει κάποιος μέσα στο πάρκο επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη σχέση του κόσμου με αυτό, τη διάρκεια και τη συχνότητα των επισκέψεων. Εξοπλισμός, η ποικιλία του, η κατάσταση και η συντήρησή του, ο τρόπος χρήσης του επηρεάζουν άμεσα την εικόνα του πάρκου και τη λειτουργικότητά του. Διοικητική ευθύνη, ποιος είναι υπεύθυνος για όλες οι αποφάσεις που παίρνονται για το πάρκο, για τη διατήρηση και την εξέλιξή του. Γενικές πληροφορίες, όπως ώρες λειτουργίας του πάρκου, τρόποι πρόσβασης και άλλα. Επισκεψιμότητα, στοιχεία για το πόσος κόσμος επισκέπτεται το πάρκο, ποιες μέρες και ώρες, πόσο συχνά, για ποιους λόγους. 13

14 Σε κάθε περίπτωση προστέθηκαν ή όχι επιπλέον στοιχεία αν θεωρήθηκαν απαραίτητα για την καλύτερη κατανόηση της κατάστασης ή για να επιτευχθεί μία ολοκληρωμένη εικόνα. Τα στοιχεία αυτά συλλέχτηκαν μέσω βιβλιογραφικής έρευνας σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή και όπου ήταν δυνατόν με πρωτότυπη έρευνα μέσα από συνεντεύξεις με τους υπεύθυνους κάθε πάρκου, προσωπική παρατήρηση επί τόπου και ερωτηματολόγια σε χρήστες κάθε πάρκου. Τα πάρκα που επιλέχθηκαν για να μελετηθούν αναλυτικά είναι το Πεδίο του Άρεως στο κέντρο της Αθήνας, το Πάρκο Τρίτση στα προάστια και το Πάρκο Ναυαρίνου σαν πρωτότυπη μορφή πάρκου. Συγκεκριμένα στα πάρκα Τρίτση και Πεδίον του Άρεως πραγματοποιήθηκε προσωπική συνέντευξη με τους υπεύθυνους. Στα πάρκα Τρίτση, Πεδίο του Άρεως και Ναυαρίνου έχουν γίνει ερωτηματολόγια στους επισκέπτες και προσωπική παρατήρηση. Τα συγκεκριμένα πάρκα επιλέχτηκαν λόγω του ότι είναι από τα μεγαλύτερα και πιο γνωστά πάρκα της Αθήνας αλλά και λόγω της τοποθεσίας τους. Για παράδειγμα, δεν επιλέχτηκε ο Εθνικός Κήπος γιατί βρίσκεται σε ένα πολύ κεντρικό σημείο της πόλης και είναι λογικό να έχει περισσότερο κόσμο αφού πολύς κόσμος περνάει από το σημείο καθημερινά για διάφορους λόγους. Για να διαπιστωθεί η πραγματική κατάσταση που επικρατεί επιλέχθηκε ένα πάρκο στο κέντρο της Αθήνας που βρίσκεται όμως και μέσα σε περιοχές κατοικίας (Πεδίο του Άρεως), ένα πάρκο στα προάστια της πόλης μέσα σε περιοχές κατοικίας αλλά όχι τόσο εύκολα προσβάσιμο για άτομα από πιο μακρινές περιοχές (Πάρκο Τρίτση) και ένα μικρό πάρκο γειτονιάς που έχει δημιουργηθεί και φροντίζεται αποκλειστικά από εθελοντές και κατοίκους της περιοχής (Πάρκο Ναυαρίνου). Με αντίστοιχο τρόπο επιλέχτηκαν και τα πάρκα του εξωτερικού σε Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και συγκεκριμένα ένα μεγάλο και γνωστό πάρκο στο κέντρο της πόλης του Λονδίνου (Hyde Park) και ένα μεγάλο και επίσης γνωστό πάρκο σε προάστιο της πόλης του Παρισιού (Parc de la Vilette). Για τα πάρκα του εξωτερικού οι πληροφορίες συλλέχτηκαν από πηγές στο διαδίκτυο και σχετικές εργασίες που έχουν γίνει στο παρελθόν. Έρευνα με ερωτηματολόγια Σημαντικό στοιχείο της εργασίας ήταν να βρεθούν οι λόγοι στους οποίους οφείλεται η μειωμένη επισκεψιμότητα των πάρκων και στους οποίους βασίστηκε το σύστημα που σχεδιάστηκε. Αρχικά, έγινε μία πρώτη προσπάθεια να αναγνωριστούν τα προβλήματα των πάρκων στην Αθήνα μέσα από προσωπική εμπειρία και παρατήρηση. Στη συνέχεια, έγινε έρευνα με ερωτηματολόγια σε χρήστες και μη των πάρκων έτσι ώστε να επιβεβαιωθούν ή όχι αυτά τα προβλήματα και να εντοπιστούν νέα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματά της προσδιορίστηκαν τα σημαντικότερα προβλήματα στα οποία οφείλεται η χαμηλή επισκεψιμότητα. Με βάση αυτά, ή ένα εξ αυτών, έγινε η οριστική περιγραφή έργου δηλαδή αποφασίστηκε το συγκεκριμένο θέμα για το οποίο προτάθηκε λύση μέσω της διαδικασίας της σχεδίασης. Άλλα θέματα που μελετήθηκαν Μελετήθηκαν επίσης και άλλα θέματα που θεωρήθηκαν χρήσιμα για την εξέλιξη της εργασίας όπως συστήματα ή προϊόντα που έχουν σχεδιαστεί για πάρκα και θα μπορούσαν να θεωρηθούν ανταγωνιστικά. Επίσης, θεωρήθηκε χρήσιμο να μελετηθούν κάποιες τάσεις της εποχής που προσελκύουν πολύ κόσμο όπως τα Φόρουμ και τα Κοινωνικά Δίκτυα. Από αυτά αξιοποιήθηκαν κάποια στοιχεία και λειτούργησαν σαν έμπνευση για το σύστημα που σχεδιάστηκε αφού σκοπός του είναι να προσελκύει περισσότερο κόσμο στο πάρκο. Τέλος, επειδή στο επόμενο στάδιο της εργασίας χρησιμοποιήθηκαν στα προσχέδια ηλεκτρονικές οθόνες μελετήθηκε και αυτό τα θέμα στο κεφάλαιο «Οθόνες σε Δημόσιους Χώρους». 14

15 Α.2 Προκαταρκτική χαρτογράφηση προβληματικού χώρου Αρχικά γίνεται μια αναφορά των προβλημάτων που εντοπίστηκαν στα αστικά πάρκα της Αθήνας από προσωπική εμπειρία και παρατήρηση, όπως και οι λόγοι στους οποίους πιστεύουμε ότι οφείλεται η χαμηλή επισκεψιμότητα. Από αυτά στη συνέχεια επιβεβαιώθηκε, με τη διεξαγωγή ερωτηματολογίων, ποια όντως ισχύουν και ποια είναι τα σημαντικότερα και προστέθηκαν και άλλα νέα προβλήματα που έγιναν γνωστά. Στους παρακάτω λόγους έχουν προστεθεί με μπλε χρώμα και οι νέοι που εντοπίστηκαν μέσα από τα ερωτηματολόγια. Προβλήματα και λόγοι χαμηλής επισκεψιμότητας 1. Έλλειψη καθαριότητας στους χώρους του πάρκου. Αυτή μπορεί να οφείλεται σε Σκουπίδια Ακαθαρσίες σκύλων Λερωμένα παγκάκια Ανεπάρκεια κάδων συλλογής απορριμμάτων Δεν γίνεται επαρκώς η αποκομιδή των απορριμμάτων κ.α. 2. Έλλειψη αίσθησης προσωπικής ασφάλειας των ανθρώπων στο πάρκο. Αυτό μπορεί να οφείλεται στους παρακάτω παράγοντες Συχνάζουν περιθωριακά άτομα στο πάρκο Δεν υπάρχει φύλαξη Δεν υπάρχει επαρκής φωτισμός κατά τις νυχτερινές ώρες Το πάρκο είναι άδειο και ερημικό το βράδυ Όλα αυτά μπορεί να δημιουργούν αίσθηση φόβου στα άτομα κατά την παραμονή τους στο πάρκο. 3. Έλλειψη ενδιαφέροντος των ατόμων στο πάρκο λόγω του ότι Δεν έχουν τι να κάνουν εκεί Βαριούνται να μείνουν πολύ ώρα Δεν πηγαίνουν οι φίλοι τους 4. Το πάρκο δεν είναι ελκυστικό για τους πολίτες λόγω του ότι Δεν είναι εύκολο να διαβάσουν μέσα στο πάρκο Δεν είναι εύκολο να παίξουν ή να κάνουν άλλες δραστηριότητες. Δεν προσφέρει ευχάριστη παραμονή στους επισκέπτες του 5. Το πάρκο δεν είναι περιποιημένο ή δεν συντηρείται σωστά Υπάρχουν κατεστραμμένα ή βρώμικα παγκάκια Βανδαλισμοί στον εξοπλισμό του Έλλειψη φροντίδας των φυτών Θάμνοι ή υπερβολική βλάστηση που εμποδίζουν την πρόσβαση Δεν υπάρχουν μονοπάτια ή έχουν καταστραφεί ή καταπατηθεί 6. Έλλειψη χρόνου για επίσκεψη στο πάρκο Λόγω γρήγορων ρυθμών ζωής Λόγω αυξημένων υποχρεώσεων Λόγω προτίμησης άλλων χώρων για ψυχαγωγία στον περιορισμένο ελεύθερο χρόνο 7. Δεν είναι στις συνήθειες ή στην κουλτούρα των ατόμων να πηγαίνουν στο πάρκο 15

16 Λόγω του ότι έτσι μεγάλωσαν Δεν υπάρχουν ερεθίσματα από την κοινωνία για αυτά που προσφέρουν τα πάρκα 8. Δεν μπορεί κάποιος να προμηθευτεί τα απαραίτητα μέσα σε ένα πάρκο λόγω έλλειψη υποδομών όπως Περίπτερο Χώροι προμήθειας φαγητού, νερού κτλ. 9. Δεν υπάρχουν πολλά πάρκα ή δεν είναι εύκολα προσβάσιμα με αποτέλεσμα ο κόσμος να χρειάζεται πολύ ώρα για να φτάσει σε κάποιο πάρκο Λόγω ύπαρξης περιφράξεων Λίγα σημεία εισόδου Δεν είναι εύκολα προσβάσιμα με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς Δεν υπάρχει ενημέρωση του κόσμου για το που υπάρχουν πάρκα 10. Πολύς κόσμος δε σέβεται το δημόσιο χώρο της πόλης, και κατά συνέπεια ούτε τα πάρκα. Αποτέλεσμα αυτού είναι να τον βρωμίζει ή να τον καταπατά εντείνοντας έτσι το πρόβλημα που δημιουργεί η ανεπάρκεια της πολιτείας. Α.3 Διερεύνηση σχεδιαστικών λύσεων Στη συνέχεια, και πριν ξεκινήσει η έρευνα και ανάλυση, έγινε ένα αρχικό brainstorming με πιθανές λύσεις για κάθε πρόβλημα για να διερευνηθεί που θα μπορούσε να κινηθεί η εργασία και που υπάρχει πρόσφορο έδαφος για σχεδίαση προϊόντων και συστημάτων στο πεδίο των αστικών πάρκων. Πρόβλημα 1: Έλλειψη χρόνου λόγω γρήγορων ρυθμών ζωής Ιδέες Λύσεις 1 Το πάρκο να γίνει πιο προσιτό και να είναι εύκολο κάποιος να περάσει από μέσα για να πάει κάπου αντί για να πάει από τον δρόμο. Π.χ. περισσότερα σημεία εισόδου στο πάρκο, πιο πολλά μονοπάτια που οδηγούν σε διαφορετικές κατευθύνσεις, περισσότερες πινακίδες που δείχνουν προς τα πού είναι τι και καθοδηγούν τους επισκέπτες, μεγαλύτερη αίσθηση ασφάλειας, ειδικά το βράδυ 2 Κάτι που συνήθως κάνει κάποιος να μπορεί να το κάνει άνετα και στο πάρκο Π.χ. Να διαβάσει εφημερίδα, περιοδικό, βιβλίο Να ακούσει μουσική Να μάθει ποδήλατο στο παιδί του Να κάνει γυμναστική Να κάνει ποδήλατο κ.α. 16

17 Πρόβλημα 2: Έλλειψη αίσθησης ασφάλειας στο πάρκο λόγω έλλειψης φύλαξης, ανεπαρκούς φωτισμού το βράδυ, παρουσίας περιθωριακών ατόμων, ερημιάς. Ιδέες Λύσεις 1 Σύστημα φωτισμού για τις ώρες τις ημέρας με περιορισμένο φως, ώστε να περιορίζεται η αίσθηση φόβου των επισκεπτών αλλά και η πιθανότητα ατυχήματος (π.χ. να σκοντάψουν) 2 Αραιή βλάστηση ώστε να μην γίνονται τα δέντρα και οι θάμνοι σημεία κρυψώνας επικίνδυνων ατόμων. 3 Ιατρείο μέσα στο πάρκο για την περίπτωση τραυματισμού κατά το παιχνίδι, ή την άσκηση μέσα στο πάρκο 4 Σύστημα ειδοποίησης κάποιου υπεύθυνου ή της αστυνομίας σε περίπτωση κινδύνου ή ατυχήματος Π.χ. ειδικό κουμπί σε κάποια σημεία του πάρκου που να το πατάς και να ειδοποιεί κάποιον θάλαμος με τηλέφωνο για SOS σύστημα ενεργοποίησης συναγερμού κάμερες ασφαλείας ώστε να φοβούνται να κάνουν κάποια παράνομη πράξη λόγω του ότι ξέρουν ότι παρακολουθούνται, όμως τίθενται θέματα ιδιωτικότητας 5 Περιπολίες από φύλακες, πεζοί ή με ειδικά οχήματα 6 Τρόποι προσέλκυσης περισσότερου κόσμου το βράδυ και τις ώρες μειωμένης κίνησης, έτσι ώστε να μην είναι το πάρκο έρημο και στόχος για περιθωριακά άτομα και παράνομες πράξεις Π.χ. Μπαρ, υπαίθριο μπαρ Να γίνονται πάρτι Επαρκής φωτισμός για άλλες δραστηριότητες όπως διάβασμα, επιτραπέζια παιχνίδια κτλ. Σινεμά, θέατρο, συναυλίες Παρατήρηση αστερισμών του ουρανού το βράδυ Βραδινά παιχνίδια Πρόβλημα 3:Καθαριότητα του πάρκου (ακαθαρσίες σκύλων, σκουπίδια, βρώμικα παγκάκια κ.α.) Ιδέες Λύσεις 1 - Σύστημα συγκέντρωσης των σκουπιδιών ή σύστημα που παροτρύνει τους επισκέπτες να τα πετάνε μόνο στα ειδικά σημεία π.χ. κάδος σκουπιδιών, διαδραστικός κάδος π.χ. όταν πετάς κάτι αλλάζει χρώμα ή ακούγεται ήχος ή κάτι άλλο 2 - Παγκάκια και διάφορα άλλα «έπιπλα» του πάρκου αυτοκαθαριζόμενα ή με δυνατότητα εύκολου καθαρισμού από τους επισκέπτες χωρίς να λερωθούν. 3 - Σύστημα για καθαρισμό ακαθαρσιών των σκύλων π.χ. σκούπα-φαράσι-κάδος ή ειδικές σακούλες κτλ 17

18 Πρόβλημα 4: Έλλειψη περιποίησης (κατεστραμμένα παγκάκια, μονοπάτια, θάμνοι, έλλειψη φροντίδας φυτών, άρρωστα δέντρα, δεν υπάρχει χώρος για να καθίσει ή να περπατήσει κάποιος) Ιδέες Λύσεις 1 Φροντίδα φυτών, κλάδεμα και άλλες εργασίες. 2 Διάνοιξη μονοπατιών 3 Επισκευές του εξοπλισμού (παγκάκια κτλ.) 4 Σύστημα όπου οι επισκέπτες μπορούν να υποδείξουν που υπάρχει χαλασμένο παγκάκι ή μονοπάτι ή πολύ πυκνή βλάστηση κ.α. ώστε να επιδιορθωθεί άμεσα από τους υπεύθυνους. Π.χ. χάρτης όπου οι επισκέπτες μπορούν να σημειώνουν το σημείο με καρφίτσες, μαγνητάκια ή κάτι άλλο, ή διαδραστικός χάρτης σε υπολογιστή. Πρόβλημα 5: Δεν είναι στις συνήθειες κάποιου, στην κουλτούρα του να πηγαίνει στο πάρκο. Ιδέες Λύσεις 1 Να πραγματοποιούνται στο πάρκο εκδηλώσεις, θρησκευτικές τελετές, έθιμα Π.χ. Να υπάρχει ένα μικρό εκκλησάκι για να γίνονται βαφτίσεις, γάμοι Το Πάσχα να πηγαίνει κόσμος για να σουβλίσει αρνί (?) Πικνίκ Συναυλίες Θεατρικές παραστάσεις Σινεμά ίσως με ελεύθερη είσοδο για να είναι ευπρόσδεκτοι όλοι 2 Καλλιέργεια της συνήθειας του πάρκου από την σχολική ηλικία, την οικογένεια ή τη δουλειά. Π.χ. περισσότερες σχολικές εκδρομές σε πάρκα Μικρό πάρκο μέσα στο σχολείο Πάρκο στο χώρο εργασίας για να κάνουν διάλειμμα οι εργαζόμενοι. Πρόβλημα 6: Έλλειψη ενδιαφέροντος στο πάρκο, ο κόσμος δεν έχει τι να κάνει εκεί, βαριέται Ιδέες Λύσεις 1 Παιχνίδι διαδραστικό στο οποίο μπορούν να συμμετάσχουν όσοι θέλουν άσχετα αν γνωρίζονται μεταξύ τους ή όχι, για ενήλικες, παιδιά, γέρους, σκύλους. 2 Σημείο συνάντησης των κατοίκων της γειτονιάς όπου θα μπορούν να συζητήσουν θέματα που τους απασχολούν σε σχέση με τη γειτονιά, τον δήμο κτλ. Π.χ. να μπορεί ο καθένας να γράφει κάτι και οι άλλοι να απαντούν και να γίνεται διάλογος, ίσως να μην χρειάζεται να είναι όλοι ταυτόχρονα στο σημείο. 18

19 3 Σημείο εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων σε σχέση με τη φύση ή άλλων Π.χ. αναδάσωση, πως φυτεύεις, πως περιποιείσαι τα φυτά, καλλιέργεια, ανακύκλωση, κ.α. Μπορεί οι ίδιοι οι επισκέπτες να μπορούν να διαμορφώσουν το πάρκο φυτεύοντας κάποιο φυτό ή λουλούδι, ή παίρνοντας μέρος στις συζητήσεις με τους αρμόδιους για τη φροντίδα του πάρκου και εκφράζοντας τις παρατηρήσεις και ιδέες τους. 4 Σημείο καλλιτεχνικής παρέμβασης των καλλιτεχνών της περιοχής Π.χ. ένας τοίχος όπου ο καθένας μπορεί να ζωγραφίσει και ίσως απέναντι καθίσματα για να μπορούν να κάθονται και να τα βλέπουν οι επισκέπτες ή να παρακολουθούν την ώρα που τα φτιάχνει ο καλλιτέχνης. Αυτό θα κρατούσε το ενδιαφέρον των επισκεπτών γιατί κάθε μέρα θα υπάρχει κάτι καινούργιο και θα μπορούσαν να εμπλέκονται και οι απλοί επισκέπτες ψηφίζοντας ποιο τους αρέσει πιο πολύ για να μείνει στο πάρκο. 5 Χώρος για αθλήματα, ομαδικά παιχνίδια κτλ. 6 Χώροι ή δραστηριότητες για να παίζουν οι γονείς μαζί με τα παιδιά τους και να είναι διασκεδαστικό και ενδιαφέρον και για τους μεγάλους και για τους μικρούς 7 Χώρος για να κάνουν πρόβα συγκροτήματα (ερασιτεχνικά ή μη) και να μπορεί κόσμος ελεύθερα να παρακολουθεί Π.χ. θεατράκι με σκηνή και καθίσματα, με δυνατότητα παροχής ηλεκτρικού ρεύματος ώστε να συνδέονται τα μουσικά όργανα, και ηχεία ώστε να ακούγεται και να γεμίζει το πάρκο μουσική. Οφέλη για όλους: Οι μουσικοί θα κάνουν πρόβα, θα αποκτούν κοινό, δεν θα ενοχλούν τους γείτονες, οι επισκέπτες θα παρακολουθούν συναυλίες δωρεάν. Πρόβλημα: Τι γίνεται αν σε κάποιους δεν αρέσει το είδος μουσικής και τους ενοχλεί και φεύγουν από το πάρκο για αυτό τον λόγο; 8 Χώρος με δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης στο ίντερνετ και ίσως τραπέζια και καθίσματα, ώστε να μπορεί όποιος θέλει να χρησιμοποιήσει το laptop ή το κινητό του, για να ελέγξει το του, να κάνει μια δουλειά ή οτιδήποτε άλλο. Να μην χρειάζεται να φύγει από το πάρκο για να μπει στο ίντερνετ. Πρόβλημα 7: Δεν υπάρχουν υποδομές για να προμηθευτεί κάποιος τα απαραίτητα μέσα στο πάρκο π.χ. νερό, φαγητό, εφημερίδα κτλ. Ιδέες Λύσεις 1 Καντίνα που να μπορεί να μετακινείται μέσα στο πάρκο 2 Περίπτερο σε κάποιο κεντρικό σημείο του πάρκου 3 Καφετέρια μέσα στο πάρκο Π.χ. διαφορετικό είδος καφετέριας που δεν χρειάζεται να καταλαμβάνει μεγάλο χτισμένο χώρο για να μην γίνεται μεγάλη παρέμβαση στο φυσικό τοπίο, Καφετέρια που εντάσσεται στην αισθητική του πάρκου και της φύσης 19

20 4 Τηλέφωνα για delivery και σύστημα ορισμού του ακριβούς σημείου του πάρκου ώστε να γίνει η παράδοση. Π.χ. σύστημα με διευθύνσεις, συντεταγμένες ή κάτι τέτοιο. Πρόβλημα 8: Δεν υπάρχει κάποιο κοντά στο σπίτι τους ή δεν είναι εύκολα προσβάσιμο για διάφορους λόγους Ιδέες Λύσεις 1 Να μην υπάρχουν κάγκελα όπου δεν είναι απαραίτητα 2 Περισσότερα και ευδιάκριτα σημεία εισόδου, ορατά από μεγάλη απόσταση 3 Σύστημα καθοδήγησης του κόσμου από την γύρω περιοχή προς το πάρκο και μέσα στο πάρκο προς τα διάφορα σημεία ενδιαφέροντος 4 Σύστημα ενημέρωσης μέσω ίντερνετ για το που υπάρχουν πάρκα σε κάθε περιοχή και τρόπους πρόσβασης με ΜΜΜ, πόδια, ποδήλατο ή αυτοκίνητο. 5 Ενημερωτικός πίνακας και χάρτης σε κεντρικά και εμπορικά σημεία, σε σταθμούς μετρό και αλλού με πληροφορίες για κοντινά πάρκα, τρόπους πρόσβασης, τι προσφέρουν, εικόνες κτλ. 6 Τα πάρκα να είναι ανοιχτά και ελκυστικά για τον κόσμο. Όταν το βλέπει κάποιος να θέλει να μπει μέσα αντί να πάει γύρω γύρω Πρόβλημα 9: Ο κόσμος δεν δείχνει ενδιαφέρον για το πάρκο Ιδέες Λύσεις 1 Εθελοντικά προγράμματα για συμμετοχή του κόσμου στη φροντίδα και συντήρηση του πάρκου 2 Δυνατότητα συνδιαμόρφωσης των στόχων και της εξέλιξης του πάρκου μαζί με τους κατοίκους 3 Οι κάτοικοι να μπορούν να ψηφίζουν τι είδους νέα δραστηριότητα ή χώρο ή βελτίωση θα ήθελαν να γίνει στο πάρκο. 4 Οργάνωση ημερών εθελοντικών δράσεων στο πάρκο σε μορφή γιορτής π.χ. ημέρα καθαριότητας του πάρκου, παράλληλα να παίζει μουσική, με ανταποδοτικά δώρα όπως κλήρωση ή ανάλογα με το πόσα σκουπίδια μάζεψε να κερδίζει κάτι. Το δώρο μπορεί να είναι για κάποια δραστηριότητα που γίνεται μέσα στο πάρκο όπως π.χ. συμμετοχή σε σεμινάριο, αθλητικές δραστηριότητες κτλ. 5 Ανταποδοτικές δραστηριότητες Π.χ. Ο κόσμος να καλλιεργεί λαχανικά σε κάποιο σημείο του πάρκου και μετά να τα μαζέψει για να τα φάει. Πρόγραμμα για εκμάθηση καλλιέργειας φυτών και κηπουρικής, οδηγίες, εργαλεία και σπόροι για τη φύτευση κάποιου φυτού ή λουλουδιού από κάποιον. Μετά ο ίδιος θα πρέπει να το περιποιείται και να το ποτίζει οπότε θα πηγαίνει συχνότερα στο πάρκο. Ή 20

21 Μπορεί να δίνεται η δυνατότητα άλλοι επισκέπτες του πάρκου να το περιποιούνται και να σημειώνουν κάπου πότε ποτίστηκε τελευταία φορά, ή κάποιο σχόλιο. Έτσι, οι επισκέπτες θα γνωριστούν μεταξύ τους και θα σχηματίσουν κοινωνικούς δεσμούς. 6 Εργαλεία (π.χ. σκαλιστήρι, ποτιστήρι κ.α.) για ελεύθερη χρήση από τους επισκέπτες του πάρκου, σε περίπτωση που θελήσουν να περιποιηθούν κάποιο φυτό. Ίσως και οδηγίες χρήσης ή παρουσία υπευθύνου που να βοηθάει. 7 Να δίνεται η ευκαιρία να λειτουργεί ο κόσμος αυθόρμητα. Να μπορεί να περιποιείται το πάρκο όποτε θέλει, όχι μόνο σε συγκεκριμένες μέρες και ώρες, όχι μόνο σε οργανωμένες ομάδες αλλά και ατομικά Το πάρκο να γίνει ο κήπος του καθένα. Ένα μεγάλος κήπος από όλους για όλους. Γίνεται φανερό από αυτή την αρχική διερεύνηση ότι υπάρχει περιθώριο εφαρμογής σχεδιαστικών λύσεων σε αρκετά πεδία σε σχέση με τα αστικά πάρκα. Μέσα από τη φάση της έρευνας και ανάλυσης και αφού καθοριστούν τα πραγματικά προβλήματα των πάρκων και οι ανάγκες του κόσμου θα επιλεχτεί το πεδίο για το οποίο θα σχεδιάσουμε, το οποίο θα προτιμούσαμε να μην είναι κάτι συμβατικό. 21

22 Α.4 - Αστικά πάρκα Α.4.1. Ορισμός Ως αστικά πάρκα ορίζονται μεγάλοι κήποι ή τμήματα συρρικνωμένων δασών στο εσωτερικό ή δίπλα σε μια πόλη, με κύρια χρήση τον περίπατο και την ήπια αναψυχή. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι το πράσινο. Το έδαφός τους ακολουθεί συνήθως το φυσικό ανάγλυφο, ενώ έχουν ελάχιστα ή καθόλου κτίρια. Επίσης, μπορεί να περιλαμβάνουν χώρους για δραστηριότητες ενεργητικής αναψυχής όπως μικρές αθλητικές εγκαταστάσεις, παιδικές χαρές και χώρους παιχνιδιού. Άλλα συνηθισμένα χαρακτηριστικά των αστικών πάρκων είναι κήποι, μονοπάτια για περπάτημα, τρέξιμο, ποδήλατο, γήπεδα, χώροι για πικνίκ, ανάλογα με τον προϋπολογισμού του κάθε πάρκου και τα φυσικά του χαρακτηριστικά. Τη σχεδίαση, λειτουργία και συντήρησή τους αναλαμβάνει συνήθως η τοπική αυτοδιοίκηση, αλλά μπορεί ενίοτε να ανατίθεται σε ιδιωτικές εταιρίες. Άλλα ονόματα με τα οποία μπορεί να αναφέρεται είναι δημόσιο πάρκο, ή δημόσιος ανοιχτός χώρος, ή δημοτικό πάρκο, ή δημοτικός κήπος, ή χώρος υψηλού πρασίνου. Κήπος είναι ένας δενδροφυτευμένος χώρος με μεγάλη ποικιλία βλάστησης. Αποτελούν πλούσιους και πυκνούς σε φυτεύσεις πράσινους χώρους μιας πόλης ενώ αρκετές φορές φιλοξενούν και πλούσια ορνιθοπανίδα. Γενικά, είναι χώροι που διακρίνονται για την κηποτεχνική και ιστορική τους αξία. Γνωστοί και ως βοτανικοί κήποι, υπάρχουν σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις όπως και στην Αθήνα. Πολλοί από αυτούς είναι ιστορικοί κήποι που θεωρούνται μνημεία και προστατεύονται με βάση διεθνείς συμβάσεις για την ιστορική, αρχιτεκτονική ή καλλιτεχνική σημασία τους. Συνοψίζοντας, πάρκο είναι ένας χώρος με κύριο χαρακτηριστικό το πράσινο, που μπορεί να περιλαμβάνει και άλλους χώρους όπως μικρές πλατείες, διάφορες εγκαταστάσεις και άλλα. Άλλοι χώροι που μπορεί να περιλαμβάνουν πράσινο σε μικρό ποσοστό του χώρου, όπως πλατείες ή κτίρια με διακοσμητικές φυτεύσεις στους ακάλυπτους χώρους, δεν θεωρούνται πάρκα. Νομοθεσία Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, τα πάρκα ανήκουν στους «ελεύθερους κοινόχρηστους χώρους» και προστατεύονται ως προς τον ελεύθερο και κοινόχρηστο χαρακτήρα τους. Πιο συγκεκριμένα: «Ως ελεύθεροι χώροι ορίζονται οι εκτάσεις χωρίς κτίρια, οι δρόμοι, οι πεζόδρομοι, οι πλατείες, οι παιδικές χαρές, οι παραλίες, τα ρέματα μέσα στις πόλεις, οι ανοιχτοί αρχαιολογικοί χώροι, τα πάρκα ή άλση, οι κήποι και οι ανοιχτές και χωρίς κτίρια αθλητικές εγκαταστάσεις. Η πολεοδομική νομοθεσία ορίζει με ακρίβεια τα χαρακτηριστικά αυτών των χώρων και τις επιτρεπόμενες σε αυτούς υπαίθριες ή στεγασμένες χρήσεις. Εξ αυτών, πράσινοι χώροι νοούνται όσοι έχουν κύρια χρήση το πράσινο, με μεγάλη φυτοκάλυψη στο μεγαλύτερο ποσοστό της έκτασης. Δε νοούνται ως πράσινοι χώροι όσοι χώροι καταλαμβάνονται από γήπεδα ή στάδια, οι ελεύθεροι χώροι με σκληρές επιφάνειες χωρίς ή με λίγο πράσινο (πλατείες), οι ελεύθεροι χώροι στάθμευσης και οι χώροι οι οποίοι έχουν κύρια χρήση εγκατεστημένη σε κτιριακές υποδομές (αναψυχής, εμπορίου, αθλητισμού κ.α.) ακόμη και αν πλαισιώνονται από πράσινο.» (Μπελαβίλας, 2010) 22

23 Α.4.2. Σύντομη ιστορική εξέλιξη Παρόμοια με τα σημερινά αστικά πάρκα ήταν και τα ιερά δάση στην αρχαία Ελλάδα που ονομάζονταν άλση. Αυτά ήταν προστατευόμενα δάση μέσα ή δίπλα σε μια πόλη, που λειτουργούσαν ως χώροι συνεύρεσης και Αγοράς. Ο όρος χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα και στη νεότερη εποχή ταυτίστηκε με τον όρο πάρκο που είναι ιταλικής προέλευσης (parco). Ένα ιερό άλσος της Αρχαίας Αθήνας που σώζεται μέχρι σήμερα είναι το πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνος, το οποίο περιλαμβάνει σημαντικά αρχαία ευρήματα όπως από τη φιλοσοφική σχολή του Πλάτωνα και λειτουργεί σαν μία όαση πρασίνου στην πόλη. Στο πάρκο αυτό όμως δεν έχει αναδειχθεί η ιστορική φυσιογνωμία του και πολύς κόσμος δεν γνωρίζει καν την ύπαρξη του. Η Ακαδημία Πλάτωνος σήμερα Οι κήποι των Βερσαλλιών στο Παρίσι, που σχεδιάστηκαν και δημιουργήθηκαν στα μέσα του 17 ου αιώνα, αποτελούν την πρώτη συνειδητή οργάνωση, διαμόρφωση και ένταξη του φυσικού περιβάλλοντος στο χώρο της πόλης(κρίκου, 2003). Οι Κήποι των Βερσαλλιών στο Παρίσι Τα αστικά πάρκα στη σημερινή τους μορφή ήταν η δυτική απάντηση στα ανθυγιεινά και αποσυντιθέμενα αστικά περιβάλλοντα που δημιουργήθηκαν με την βιομηχανοποίηση και τη γρήγορη αστικοποίηση του 18 ου και 19 ου αιώνα. (Koh and Beck, 2006) Όταν οι πόλεις αναπτύχθηκαν ανεξέλεγκτα κατά τη βιομηχανική εποχή, η φύση περιορίστηκε στα προάστια των πόλεων που ήταν δύσκολα προσβάσιμα για τους περισσότερους κατοίκους. Η μετά-βιομηχανική πόλη είναι πυκνοκατοικημένη και φτωχή σε αστικούς χώρους και δημόσιες υπηρεσίες. Τότε ξεκίνησαν να αναπτύσσονται τα πάρκα, σαν αποζημίωση για την αποξένωση του κόσμου από τη φύση και για τα μολυσμένα και πυκνοκατοικημένα περιβάλλοντα των πόλεων. Το πάρκο γίνεται η πράσινη όαση μέσα στο χτιστό περιβάλλον της πόλης. Η φύση εντάσσεται στον αστικό χώρο με τη μορφή πάρκων με δύο στόχους: τη βελτίωση των συνθηκών υγιεινής στις αστικές περιοχές και την αναψυχή των κατοίκων. Έτσι, δημιουργούνται τα πρώτα δημόσια αστικά πάρκα. Αυτά προσελκύουν κυρίως τις οικονομικά αδύναμες τάξεις των κατοίκων που ζουν σε μαζικές, δημόσιες κατοικίες, και έχουν χαμηλό βιοτικό επίπεδο. Το πάρκο αποτελεί 23

24 για αυτούς έναν τρόπο αναψυχής και διαφυγής από τα μουντά περιβάλλοντα της δουλειάς και του σπιτιού τους. Στην πραγματικότητα ήταν μια μορφή κοινωνικής πολιτικής με στόχο την ανανέωση του ηθικού και της υγείας των εργαζομένων(turner, 1996, όπως αναφέρεται από Κρίκου, 2003). Η εξέλιξη στα επόμενα χρόνια οδήγησε σε πυκνή δόμηση με έντονη έλλειψη αστικών χώρων, κυρίως στις Μεσογειακές χώρες. Αντίθετα στις Σκανδιναβικές χώρες διατηρήθηκε μια ανεκτή ισορροπία μεταξύ πόλης και υπαίθρου. Ο ρόλος της πόλης επαναπροσδιορίζεται από το μοντέρνο κίνημα 4, κατά το οποίο καταστρέφεται η πόλη-τέρας του 19 ου αιώνα και δημιουργείται μια νέα ιδεολογία, με διαχωρισμό των λειτουργιών της σε τόπο διαμονής, παραγωγικές δραστηριότητες και χώρους ψυχαγωγίας, δηλαδή χώρους καλλιέργειας πνεύματος και σώματος. Αυτοί οι χώροι ψυχαγωγίας απαιτούν άνεση ελεύθερων χώρων, διασκορπισμένων σε όλη την έκταση της πόλης και όχι συγκεντρωμένων σε ορισμένες ζώνες. Έτσι, η φύση ήρθε στην πόλη, αφού οι μοντερνιστές ήξεραν πως έπρεπε να ζουν οι άνθρωποι και έφτιαξαν πόλεις με κήπους και ανοιχτούς χώρους ανάμεσα στα κτίρια(geuze, 1992). Σύγχρονη Εξέλιξη Στη σημερινή εποχή η έννοια του δημόσιου αστικού πάρκου έχει αλλάξει στις σύγχρονες μεγαλουπόλεις, χαρακτηρίζοντας συνήθως έναν χώρο πρασίνου αλλά και ψυχαγωγίας που προσφέρει διάφορες δραστηριότητες για την καλλιέργεια σώματος και πνεύματος. Τα πάρκα σήμερα δεν είναι μόνο για βόλτα και παιχνίδι των παιδιών, αλλά πολύ-λειτουργικά, πολιτιστικά και ανοιχτά. Εντούτοις, αυτό δεν ισχύει σε όλες τις περιπτώσεις, αφού κάποια πάρκα προσφέρουν ελάχιστες λειτουργίες επικεντρωμένες μόνο στα παιδιά και στους ηλικιωμένους, και δεν είναι ελκυστικά για τους νέους και τα άτομα μέσης ηλικίας. Πολλά πάρκα, παρότι φαίνονται ωραία στους χάρτες και τους τουριστικούς οδηγούς, είναι φτωχά σε δραστηριότητες, με αποτέλεσμα να μην έχουν πολλούς επισκέπτες, να είναι άδεια τις περισσότερες ώρες της ημέρας και να δίνουν αφορμές για εμπορική εκμετάλλευση των ελεύθερων χώρων της πόλης. Αυτά τα πάρκα προσφέρουν λίγες ευκαιρίες στους επισκέπτες τους να ζήσουν πραγματικά αυτόν το χώρο περνώντας δημιουργικό χρόνο σε αυτόν και νιώθοντάς τον σαν δικό τους. Το σύγχρονο πάρκο δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται απλά σαν ένας μεγάλος και φτηνός κήπος ή μόνο σαν μια διαφυγή από την αγχωτική πόλη. Μπορεί να λειτουργήσει σαν έμπνευση για έναν καλό και δημιουργικό τρόπο ζωής, για μια υγιή και δίκαιη πόλη. Μπορεί για παράδειγμα να λειτουργεί σαν μία αστική φάρμα για τρόφιμα ή λουλούδια, ή ως εργαστήρι για καλλιτέχνες, υποστηρίζοντας έτσι την κοινότητα, ενώ παράλληλα να είναι ανοιχτό σε όλους(koh and Beck, 2006). Επίσης, ο κόσμος μπορεί να συμμετέχει στη διαδικασία σχεδίασης των πάρκων, αξιοποιώντας έτσι τη γνώση και τη δημιουργικότητα του. Το πάρκο σήμερα δεν έχει να κάνει μόνο με τη μορφή, το χώρο και τις λειτουργίες, αλλά με την εμπειρία του χρήστη σε αυτό. Α.4.3. Είδη πάρκων Τα πάρκα μπορούν να διακριθούν ως προς την ποικιλία και την πυκνότητα βλάστησης σε αστικό πάρκο, και βοτανικό κήπο 4 Το μοντέρνο κίνημα είναι το κίνημα στην αρχιτεκτονική και την πολεοδομία, από τα τέλη του 19 ου αιώνα ως τα μέσα του 20 ου αιώνα, που επιδίωξε να κόψει όλους τους στιλιστικούς και ιστορικούς δεσμούς με το παρελθόν. 24

25 Η κύρια διαφορά των δύο ειδών βρίσκεται στο ότι οι βοτανικοί κήποι έχουν μεγαλύτερη πυκνότητα και ποικιλία βλάστησης, όπως διάφορα είδη φυτών, δέντρων και λουλουδιών πολλές φορές με ταμπελάκια που λένε την ονομασία τους. Από την άλλη πλευρά, τα αστικά πάρκα έχουν πιο αραιή βλάστηση, περισσότερους ανοιχτούς χώρους και χώρους για δραστηριότητες. Αυτό δε σημαίνει ότι μέσα σε ένα αστικό πάρκο δεν μπορεί να υπάρχουν και σημεία πυκνής βλάστησης ή κήποι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα βοτανικού κήπου στην Αθήνα είναι ο Εθνικός Κήπος, και αστικού πάρκου το Ζάππειο και το Πεδίο του Άρεως. Και τα δύο είδη έχουν κοινά τα κύρια χαρακτηριστικά τους που είναι το πράσινο, η σημαντική οικολογική τους αξία και το ότι προσφέρουν οξυγόνο, δροσιά και σκιά. Tο Central Park στη Νέα Υόρκη σαν παράδειγμα αστικού πάρκου και οι Butchart Gardens στη Victoria του Καναδά σαν παράδειγμα βοτανικού κήπου. Σύμφωνα με την Κρίκου (2003), τα πάρκα διακρίνονται και ως προς τον χαρακτήρα τους σε Ιστορικά, παραδοσιακά πάρκα Νέα, σύγχρονα πάρκα Οικολογικά πάρκα Τα ιστορικά παραδοσιακά πάρκα είναι αυτά που συναντάμε σε όλη την Ευρώπη και συχνά ήταν στο παρελθόν βασιλικοί κήποι ή ιδιωτικοί κήποι πλούσιων οικογενειών. Αυτά είναι τα πάρκα που δέχονται το μεγαλύτερο κοινό λόγω του ότι ανταποκρίνονται στην παραδοσιακή εικόνα του πάρκου που έχει ο κόσμος στο μυαλό του, δεν παρουσιάζουν εκπλήξεις, προσφέρουν ωραίο αισθητικό αποτέλεσμα και δίνουν στον κόσμο την ψευδαίσθηση ότι η φύση είναι προσιτή. Παράδειγμα τέτοιου πάρκου o Εθνικός Κήπος» στην Αθήνα. Ο Εθνικός Κήπος στην Αθήνα Τα νέα πάρκα έχουν ως βασικό στόχο την οργανική ένταξή τους στην πόλη. Για να το καταφέρουν αυτό προσφέρουν ποικιλία και εναλλαγή λειτουργιών της καθημερινής ζωής και πολλές φορές κινούνται γύρω από 25

26 κάποιον συγκεκριμένο θεματικό άξονα. Στόχος τους είναι να κάνουν την παραμονή του χρήστη ευχάριστη και ελκυστική μέσω της θεατρικότητας του χώρου και της εναλλαγής των σκηνικών καθώς κινείται στο πάρκο. Παράδειγμα τέτοιου πάρκου είναι το Parc de la Villette στο Παρίσι. Parc de la Villette στο Παρίσι Τα οικολογικά πάρκα είναι θεματικά πάρκα στα οποία η σχέση τους με την ψυχαγωγία περιορίζεται και εντείνεται ο ρόλος της μάθησης, σε θέματα περιβάλλοντος, με διάφορες δραστηριότητες και προγράμματα που προσφέρουν. Αυτά τα πάρκα απευθύνονται σε περιορισμένο αριθμό επισκεπτών, κυρίως νεαρούς μαθητές. Επί μέρους τμήματά τους είναι δυνατόν να είναι αφιερωμένα στην αναψυχή, τον αθλητισμό και τις άλλες κλασικές δραστηριότητες που συναντάμε στα πάρκα, με σκοπό να προσελκύουν και άλλους επισκέπτες. Παράδειγμα τέτοιου πάρκου είναι το Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Αντώνης Τρίτσης» στην Αθήνα. Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης» στην Αθήνα 26

27 Α.4.4. Πλεονεκτήματα των πάρκων για την πόλη Οι ελεύθεροι χώροι πρασίνου προσφέρουν σημαντικά οικολογικά και κοινωνικά οφέλη ιδιαίτερα σε πόλεις με υψηλή πυκνότητα δόμησης. Τα κυριότερα από αυτά, όπως παρουσιάζονται στον Οδηγό για το Περιβάλλον του WWF, είναι τα παρακάτω: Βελτιώνουν την ποιότητα του αέρα, αφού παράγουν οξυγόνο ενώ παράλληλα φιλτράρουν τους αέριους ρυπαντές. Συμβάλλουν στη μείωση της θερμοκρασίας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό ιδιαίτερα για τις μεσογειακές πόλεις κατά τους θερινούς μήνες. Απορροφούν τους θορύβους της πόλης. Είναι τα τελευταία καταφύγια βιοποικιλότητας στα αστικά περιβάλλοντα. Μειώνουν τον κίνδυνο πλημμυρών απορροφώντας τα νερά της βροχής. Είναι μέρη αναψυχής, χαλάρωσης, άθλησης και κοινωνικής συναναστροφής για τον κάτοικο της πόλης. Αναβαθμίζουν την έννοια της γειτονιάς και τις κοινωνικές σχέσεις στις πόλεις. Είναι χώροι συγκέντρωσης των κατοίκων σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης, όπως σε σεισμούς και φωτιές. Επίσης, τα αστικά πάρκα και οι ανοιχτοί χώροι αναβαθμίζουν την πόλη ως προς το σχεδιασμό, τη δομή και την ομορφιά της, αυξάνοντας έτσι την αξία της σαν προορισμό μόνιμης κατοικίας αλλά και τουριστικό. Από όλα αυτά γίνεται κατανοητό ότι τα πάρκα παίζουν ζωτικό ρόλο στη βελτίωση της ποιότητας ζωής στις πόλεις για όλους τους κατοίκους, ακόμα και για αυτούς που δε μένουν κοντά σε κάποιο πάρκο. Α.4.5. Πάρκα και ποιότητα ζωής Τα πάρκα συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής σε μια πόλη ή μια συνοικία και συμπεριλαμβάνονται στις πράσινες επιφάνειες οι οποίες υπολογίζονται στους δείκτες μέτρησης της ποιότητας ζωής. Ένας βασικός δείκτης της ποιότητας ζωής και του περιβάλλοντος στις πόλεις είναι η αναλογία χώρων πρασίνου ανά κάτοικο. Για να είναι υπολογίσιμος ένας πράσινος χώρος, δεν αρκεί να υπάρχει αλλά και να χρησιμοποιείται ως τέτοιος από τον κόσμο. Πιο συγκεκριμένα: «Ως πράσινες επιφάνειες της πόλης οι οποίες μετρούνται και συγκρίνονται σε σχέση με τη συνολική επιφάνεια της πόλης ή σε αναλογία ανά κάτοικο νοούνται οι επιφάνειες οι οποίες έχουν θεσμοθετημένη και κατοχυρωμένη αυτή τη χρήση και μάλιστα ως κύρια χρήση, είναι λειτουργικές - δηλαδή χρησιμοποιούνται ως τέτοιες, έχουν μία κρίσιμη μάζα ικανή να συγκροτήσει ένα πάρκο ή έναν κήπο και έχουν στην μεγαλύτερη έκτασή τους συμπαγείς φυτεύσεις και φυσικό έδαφος.» (Μπελαβίλας, 2010) Για να μπορεί ένα πάρκο να λειτουργεί ως πάρκο και να προσφέρει τα οφέλη του στον κόσμο πρέπει να είναι βιώσιμο. Η βιωσιμότητα των πάρκων εξαρτάται κυρίως από 3 παράγοντες. Το μέγεθος τους, την προσβασιμότητα τους και την επισκεψιμότητά τους. Το ποσοστό πρασίνου σε τετραγωνικά μέτρα ανά κάτοικο είναι ένας από τους δείκτες που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της ποιότητας ζωής σε μια πόλη. Η ποσότητα του πρασίνου όμως δεν αρκεί. Για να επιτευχθεί η ένταξη των πάρκων στον ιστό της πόλης πρέπει εκτός από την προσφορά στην καθημερινή ζωή των κατοίκων μέσα από τις λειτουργίες τους, να υπάρχει και η πρακτική δυνατότητα πρόσβασης σε αυτό και ανεμπόδιστης 27

28 κίνησης στο εσωτερικό του(κρίκου, 2003). Η δυνατότητα πρόσβασης όλων των κατοίκων στους πράσινους χώρους της πόλης επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής. Κρίσιμη θεωρείται η απόσταση 15 λεπτών από τα συνοικιακά πάρκα και τις πλατείες, έτσι ώστε να μπορούν όλοι να φτάσουν σε αυτά εύκολα. Όμως και η διάταξη των υπερτοπικών χώρων πρασίνου στην έκταση της πόλης είναι εξίσου σημαντική. Η διάταξη αυτών των χώρων πρέπει να έχει ίση κατανομή, αλλιώς τα πλεονεκτήματα τους μπορεί να γίνουν προνόμιο λίγων μόνο κατοίκων και όχι του συνόλου των κατοίκων της πόλης (Μπελαβίλας et al., 2010). Ένα πάρκο για να γίνει υπερτοπικός πόλος έλξης, δηλαδή να έχει επισκέπτες από όλη την πόλη και όχι μόνο από τις γύρω περιοχές, πρέπει να προσφέρει ωφέλιμο περιεχόμενο και λειτουργίες στους επισκέπτες του και να υπάρχει δυνατότητα εύκολης πρόσβασης σε αυτόν με τα δημόσια και ιδιωτικά μέσα μεταφοράς. Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι η επισκεψιμότητα. Η επισκεψιμότητα του πάρκου είναι σημαντική ως στοιχείο της βιωσιμότητας και της ομαλής ένταξης ενός πάρκου στον αστικό ιστό. Πριν από την απόφαση για δημιουργία ενός μητροπολιτικού πάρκου, είναι πολύ σημαντικό να εξεταστεί αν μια τέτοια επένδυση θα έχει ανταπόκριση και θα αξιοποιηθεί από το κοινό. (Μπελαβίλας et al., 2010) Ένα πάρκο για να έχει ουσιαστική επίδραση στη βελτίωση της ποιότητας ζωής, πρέπει να χρησιμοποιείται ως πάρκο από τους κατοίκους και να μπορεί να τους προσφέρει τα πλεονεκτήματά του, ως χώρος πρασίνου και αναψυχής. Ζωτικής σημασίας για την επιβίωση των πράσινων χώρων και των οικοσυστημάτων τους είναι επίσης η απουσία εμπορικών δραστηριοτήτων μαζικής κλίμακας. Αυτό είναι και το κύριο ποιοτικό στοιχείο διαφοροποίησης μιας πλατείας ή ενός δρόμου από ένα πάρκο. Α.4.6. Αστικά πάρκα στην Αθήνα Α Νομοθεσία Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία το επιθυμητό μέγεθος ελεύθερων χώρων ανά κάτοικο ορίζεται στα 8 τ.μ. ανά κάτοικο. Είναι ακόμα επιθυμητό οι ελεύθεροι χώροι να κατανέμονται στον αστικό ιστό, σε νησίδες πρασίνου, πλατείες, παιδικές χαρές, πάρκα και πάρκα πόλης, ώστε να έχει άμεση πρόσβαση σε αυτούς το σύνολο των κατοίκων της πόλης. (Μπελαβίλας et al., 2010) Α Πραγματική κατάσταση Σύμφωνα με επίσημη καταγραφή του ΥΠΕΧΩΔΕ το 1994, στην Αθήνα η αναλογία αστικού πρασίνου ανά κάτοικο αντιστοιχεί σε 2,55τ.μ. ενώ η ελληνική νομοθεσία ορίζει το επιθυμητό μέγεθος ελεύθερων χώρων ανά κάτοικο σε 8 τ.μ. Η Αθήνα είναι η ευρωπαϊκή πρωτεύουσα με τη μικρότερη αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, αφού στην Κεντρική Ευρώπη η αναλογία κυμαίνεται στα 14τ.μ. και στη Βόρεια Ευρώπη στα 25τ.μ. ανά κάτοικο. Για να υπάρχει ένα πιο συγκεκριμένο μέτρο σύγκρισης αναφέρεται ενδεικτικά η αντίστοιχη αναλογία σε κάποιες Ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Στο Άμστερνταμ αντιστοιχούν 27 τ.μ./κάτοικο, στο Βερολίνο 13 τ.μ, στο Λονδίνο, τη Ρώμη και το Παρίσι 9 τ.μ. Εκτιμάται επίσης ότι, από την τελευταία καταγραφή που έγινε για την Αθήνα το 1994, τα ποσοστά των πράσινων χώρων έχουν μειωθεί, αφού στην πόλη δεν δημιουργήθηκαν νέα πάρκα, ενώ οικοδομήθηκε ένα σημαντικό μέρος των ελεύθερων χώρων και αυξήθηκε ο πληθυσμός(μπελαβίλας και Βαταβάλη, 2009). Πέρα από την ποσότητα των πράσινων χώρων, η ποιότητά τους είναι εξίσου απογοητευτική. Η σημερινή εικόνα των περισσότερων πάρκων στην Αθήνα περιλαμβάνει φυτά χωρίς φροντίδα, κάγκελα που περιορίζουν την πρόσβαση και είναι αντίθετα με την έννοια του ελεύθερου δημόσιου χώρου, χαλασμένο εξοπλισμό, ανεπαρκή σύνδεση με τον αστικό ιστό της πόλης, αναπλάσεις με κύριο σκοπό την οικονομική εκμετάλλευση, εγκατάλειψη και απαξίωση. 28

29 Α Που οφείλεται η κατάσταση Η έλλειψη ελεύθερων και πράσινων χώρων στην Αθήνα, και σε πολλές άλλες ελληνικές πόλεις, οφείλεται κυρίως στην αδυναμία εφαρμογής του πολεοδομικού σχεδιασμού, στην απροθυμία της πολιτείας να διαθέσει χρήματα για την απαλλοτρίωση και αγορά οικοπέδων με σκοπό τη δημιουργία νέων πράσινων χώρων καθώς και στη συστηματική και ανεξέλεγκτη καταπάτηση της δημόσιας γης. Εντωμεταξύ, πολλά στρέμματα ελεύθερων χώρων παραμένουν ανεκμετάλλευτα σε διάφορες περιοχές της Αθήνας. Αν αυτά διαμορφώνονταν σε πάρκα και φυτεύονταν θα αναμόρφωναν εντυπωσιακά τη μορφή της πόλης, αφού θα διπλασιαζόταν η αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο και θα βελτιωνόταν αισθητά το μικροκλίμα (Σταυριανουδάκη, 2006), με όλα τα επακόλουθα οφέλη για την πόλη και τους κατοίκους. Αντί αυτού, την τελευταία δεκαετία κυρίως, η έννοια του πάρκου έχει απομακρυνθεί από την παραδοσιακή της σημασία ως μεγάλου χώρου πρασίνου και έχει παρερμηνευτεί, με αποτέλεσμα πολλές φορές να χρησιμοποιείται για τον χαρακτηρισμό συγκροτημάτων των οποίων η κύρια χρήση είναι η αναψυχή ή το εμπόριο με το πράσινο να αποτελεί ελάχιστο συνήθως τμήμα αναπτυγμένο σε δομημένες εκτάσεις και εκτάσεις με σκληρές επιφάνειες, με διακοσμητικό κυρίως χαρακτήρα. Τα τελευταία χρόνια χιλιάδες στρέμματα γης, τα οποία είχαν χαρακτηριστεί ως χώροι πρασίνου, χτίστηκαν μέσα από αδιαφανείς διαδικασίες. Το φαινόμενο πήρε πολύ μεγάλες διαστάσεις την περίοδο προετοιμασίας των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, κατά την οποία κατασκευάστηκαν στάδια και κτιριακές εγκαταστάσεις σε πάρκα ή σε εκτάσεις που προορίζονταν να γίνουν πάρκα, όπως το Μητροπολιτικό Πάρκο Γουδί Ιλισός, η ακτή του Φαληρικού Όρμου, το πρώην αεροδρόμιο στο Ελληνικό και αλλού. Πολλά από αυτά τα έργα ενώ χαρακτηρίστηκαν αρχικά λυόμενα, μετά χαρακτηρίστηκαν μόνιμα και εντέλει άλλαξαν χρήση για να μετατραπούν στις περισσότερες περιπτώσεις σε εμπορικά κέντρα ή σε χώρους ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων. Για να επανακτηθεί η χαμένη ισορροπία στην πόλη της Αθήνας πρέπει οι νέες προτάσεις για την ανάπλαση και τη δομή της να σέβονται τον άνθρωπο και το περιβάλλον του και να έχουν ως κριτήριο τον άνθρωπο και όχι το κέρδος. Αν γινόταν αυτό θα μπορούσε η πυκνοκατοικημένη και με έλλειψη σε ανοιχτούς δημόσιους χώρους πόλη να μετατραπεί σε μια πόλη όμορφη, ισορροπημένη και βιώσιμη στην οποία όλοι οι κάτοικοι θα μπορούσαν να ζήσουν άνετα απολαμβάνοντας με δημιουργικό τρόπο τους ανοιχτούς χώρους και βελτιώνοντας έτσι την ποιότητα της ζωής τους. Α Επικρατούσες αντιλήψεις Μία από τις επικρατούσες αντιλήψεις στην Ελλάδα αντιμετωπίζει τα πάρκα σαν διακοσμητικό στοιχείο, σαν κάτι που ομορφαίνει απλά την πόλη, χωρίς να αναγνωρίζει την αξία του σαν χώρο χαλάρωσης και αναψυχής για τους ανθρώπους της πόλης. Πολλοί επίσης πιστεύουν ότι τα αστικά πάρκα είναι «νεκροί χώροι» προβάλλοντας αυτό ως επιχείρημα για να μην δημιουργούνται νέα πάρκα και για την καταπάτηση των υπαρχόντων. Σύμφωνα όμως με τον Μπελαβίλα (2008) δεν είναι, αφού όλα τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι χώροι χρήσιμοι για τον κόσμο. Αυτό αποδεικνύεται από τα μεγέθη των επισκεπτών που δέχονται τα πάρκα σε όλο τον κόσμο. Για παράδειγμα, τα δέκα μεγαλύτερα πάρκα του Λονδίνου δέχθηκαν το 2007, 29 εκατομμύρια επισκέπτες δηλαδή, περίπου οκτώ φορές τον πληθυσμό της Αθήνας. Ο Βοτανικός κήπος του Λονδίνου, δέχθηκε σχεδόν 2 εκατομμύρια επισκέπτες και οι επιστήμονες που εργάζονται εκεί έκαναν 424 επιστημονικές και ερευνητικές δημοσιεύσεις σε ένα έτος. Εκεί καλλιεργούνται διαφορετικά είδη φυτών και αφιερώνονται πολλές ώρες στην έρευνα και την εκπαίδευση, με σκοπό την έμπρακτη προστασία της βιοποικιλότητας των φυτών. Η εικόνα μεγάλων πάρκων σε πολλές πόλεις του κόσμου, όπως το Hyde Park στο Λονδίνο, το Central Park στην Νέα Υόρκη, το Prater στη Βιέννη ή το Gorky στη Μόσχα, με χιλιάδες περιπατητές, ποδηλάτες, ζευγάρια, νέους, ηλικιωμένους και παιδιά αποδεικνύει ότι τα πάρκα ανά τον κόσμο είναι μέρη που δίνουν ευκαιρίες για χαλάρωση, παιχνίδι και άθληση στους κατοίκους της πόλης. Κάθε άλλο δηλαδή από νεκροί χώροι. 29

30 Στην Ελλάδα επικρατεί η αίσθηση ή η αντίληψη ότι τα πάρκα και οι χώροι πρασίνου έχουν χαμηλή επισκεψιμότητα. Σύμφωνα όμως με τον Μπελαβίλα (2010) ακόμη και στα ελληνικά πάρκα, όπου αυτά υπάρχουν και παρά την υποβάθμιση τους, υπάρχει υψηλή επισκεψιμότητα. Παράδειγμα ο μικρός Εθνικός Κήπος της Αθήνας, ο οποίος, σύμφωνα με στοιχεία της διεύθυνσης του, δέχεται επισκέπτες κάθε μέρα, δηλαδή περισσότερους από 1 εκατομμύριο επισκέπτες ετησίως. Για να γίνει η επισκεψιμότητα των πάρκων της Αθήνας ακόμα μεγαλύτερη χρειάζονται φροντίδα και ανάδειξη. Η καλή λειτουργία των πάρκων προϋποθέτει καθαριότητα, φροντίδα των υποδομών και προστασία του πρασίνου. Για την ουσιαστική αναβάθμιση της ποιότητας ζωής το πράσινο πρέπει να διεισδύει δυναμικά στην πόλη και όχι να αντιμετωπίζεται σαν μια επιπόλαιη διακόσμηση. Αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την οργάνωση και λειτουργία αυτών των χώρων. Α.4.7. Τρόποι αξιοποίησης Αποδεικνύεται ότι τα πάρκα κάθε άλλο παρά νεκροί χώροι είναι, δεδομένων των πλεονεκτημάτων που προσφέρουν στην πόλη και στους κατοίκους της και των πολλών διαφορετικών τρόπων με τους οποίους μπορούν να αξιοποιηθούν. Ακόμα και άτομα που δεν χρησιμοποιούν τα αστικά πάρκα αναγνωρίζουν την αξία τους για την κοινωνία και το περιβάλλον. Η αξία των πάρκων αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι σπίτια κοντά σε πάρκα είναι συνήθως ακριβότερα. Πέρα από τα προφανή και αποδεδειγμένα πλεονεκτήματα που προσφέρουν τα αστικά πάρκα όπως οι ευκαιρίες αναψυχής και η ομορφιά του τοπίου, μπορούν να προσφέρουν πολλά περισσότερα αν αξιοποιηθούν στο έπακρο και με τους κατάλληλους τρόπους. Αυτό αποδεικνύεται από έρευνες και εφαρμογές που έχουν πραγματοποιηθεί σε πάρκα σε χώρες του εξωτερικού, όπου τα πάρκα έχουν αξιοποιηθεί για πολλούς λόγους προς όφελος της γειτονιάς και των κατοίκων, όπως για ασφαλέστερες γειτονιές, βελτίωση της υγείας των κατοίκων, οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, προώθηση του τουρισμού και άλλα. Κάποιοι από αυτούς τους τρόπους αξιοποίησης των αστικών πάρκων αναλύονται παρακάτω. Α Ασφαλέστερες γειτονιές Πολλοί πιστεύουν ότι τα πάρκα μπορεί να ενθαρρύνουν την εγκληματικότητα και να γίνονται χώροι παράνομων δραστηριοτήτων λόγω της κάλυψης που παρέχει πολλές φορές η πυκνή βλάστηση και τα απόμερα σημεία. Τα ευρήματα των επιστημόνων του Εργαστηρίου Έρευνας Ανθρώπινου Περιβάλλοντος (Human-Environment Research Laboratory, 2003) στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόις δείχνουν αντίθετα ότι τα πάρκα μπορούν να δημιουργήσουν πιο ασφαλείς γειτονιές. Καταρχήν, ο χρόνος στη φύση ηρεμεί τους ανθρώπους και τους βοηθάει να ανακουφιστούν από την πνευματική κούραση, και τα συμπτώματά της όπως είναι η παρορμητικότητα, τα οποία συνδέονται με την επιθετικότητα. Η θέα και οι ήχοι της φύσης απορροφούν τους ανθρώπους και τους βοηθάνε να ανακτήσουν την προσοχή και την συγκέντρωσή τους. Έτσι, ανακτούν και την ικανότητα και θέληση να αντιμετωπίζουν οποιοδήποτε πρόβλημα με σκέψη και ηρεμία. Με τη μείωση των βίαιων συναισθημάτων μειώνονται και οι βίαιες αντιδράσεις. Οι χώροι πρασίνου κοντά σε κατοικίες γίνονται χώροι συγκέντρωσης των γειτόνων, χώροι συχνής διάδρασης μεταξύ τους όπου δημιουργούν κοινωνικούς δεσμούς. Έρευνα έχει δείξει ότι αυτοί οι δεσμοί είναι η βασική ουσία που μετατρέπει ένα σύνολο από άσχετους μεταξύ τους γείτονες, σε μία γειτονιά.(human-environment Research Laboratory, 2003) Λόγω αυτών των δεσμών οι γειτονιές γίνονται πιο δυνατές και ασφαλείς αφού οι κάτοικοι νιώθουν μεγαλύτερο κίνητρο για να βοηθήσουν και να προστατέψουν ο ένας τον άλλον. Επίσης, όταν περισσότερα άτομα βρίσκονται έξω από τα σπίτια σε κοινόχρηστους χώρους, η παραβατική συμπεριφορά είναι πιο πιθανό να παρατηρηθεί και αυτό αποθαρρύνει τους εγκληματίες. 30

31 Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει στις ΗΠΑ (Human-Environment Research Laboratory, 2003) άγονοι και αχρησιμοποίητοι ανοιχτοί χώροι είναι πιο τρομακτικοί στον κόσμο και πιο επιρρεπείς στο έγκλημα, από ότι πάρκα με πρασινάδα και ανοιχτές δενδροστοιχίες. Έρευνες σε περιοχές κατοικιών έδειξαν ότι όσο περισσότερο πράσινο υπήρχε στο άμεσο περιβάλλον τόσο λιγότερα εγκλήματα συνέβαιναν κατά ατόμων και ιδιοκτησίας. Για να γίνει όμως όσο το δυνατόν καλύτερη χρήση του πράσινου και του ανοιχτού χώρου πρέπει να ενσωματώνεται στον σχεδιασμό κάθε κοινότητας. Για παράδειγμα, αλλιώς πρέπει να σχεδιαστεί ένας χώρος αν ο σκοπός του είναι να προσφέρει κοινωνική επαφή, αλλιώς αν έχει σκοπό να προσφέρει ξεκούραση και ανακούφιση από συναισθήματα επιθετικότητας. Επιπλέον, όσο καλύτερα συντηρείται ένα πάρκο δείχνει ότι κάποιος ενδιαφέρεται για αυτό και έτσι δημιουργείται μια αντίληψη ασφάλειας, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε μεγαλύτερη πιθανότητα το πάρκο να χρησιμοποιηθεί και άρα να υπάρχει περισσότερος κόσμος. Προγράμματα συντήρησης που περιλαμβάνουν τη συμμετοχή των χρηστών δημιουργούν ένα αίσθημα ιδιοκτησίας και προωθούν την προστασία του χώρου από τους χρήστες. Κρίσιμης σημασίας είναι επίσης η συμμετοχή της κοινότητας στο σχεδιασμό και την οργάνωση του ανοιχτού χώρου, αφού αυτό θα οδηγήσει τους πολίτες να ενδιαφέρονται περισσότερο για τη γειτονιά τους με αποτέλεσμα να μειωθούν τα περιστατικά βίας. Α Βελτίωση της δημόσιας υγείας Τα αστικά πάρκα προσφέρουν πολλά οφέλη και για τη δημόσια υγεία αφού εκτός από το καθαρότερο περιβάλλον μπορούν να προσφέρουν άμεση επαφή με τη φύση, φυσική δραστηριότητα και κοινωνική αλληλεπίδραση του κόσμου. Η επαφή με τη φύση όπως φυτά, ζώα, ευχάριστα τοπία, προσφέρουν ευημερία και ιατρικά οφέλη όπως χαμηλότερα επίπεδα πίεσης του αίματος και χοληστερίνης, μεγαλύτερα ποσοστά επιβίωσης μετά από καρδιακό επεισόδιο, πιο γρήγορη ανάρρωση μετά από εγχείριση, λιγότερο άγχος. Σε παιδιά με διαταραχές προσοχής και σε εφήβους με διαταραχές συμπεριφοράς, η επαφή με τη φύση έχει οδηγήσει σε σημαντική βελτίωση της κατάστασης.(frumkin, 2001, όπως αναφέρεται από Frumkin Η. και Eysenbach Ε. Μ, 2003) Επιπλέον, η ύπαρξη πάρκων στις αστικές περιοχές μπορεί να μετριάσει τις συνέπειες της μόλυνσης του περιβάλλοντος στη δημόσια υγεία. Το πάρκο βελτιώνει το κλίμα το καλοκαίρι, αφού ένα σύνολο από ώριμα δέντρα μπορεί να μειώσει τη θερμοκρασία από 2 έως 5 βαθμούς Κελσίου. Βελτιώνει επίσης την ποιότητα του αέρα απομακρύνοντας τους ρύπους, οι οποίοι βρίσκονται στις αστικές γειτονιές σε υψηλές συγκεντρώσεις λόγω της κίνησης των οχημάτων, της λειτουργίας των λεβήτων, των γεννητριών και άλλων πηγών ρύπανσης. Ο καθαρότερος αέρας έχει πολλά πλεονεκτήματα αφού το όζον απειλεί την υγεία των παιδιών, των ηλικιωμένων και των ατόμων με άσθμα, τα αιωρούμενα σωματίδια αυξάνουν τη θνησιμότητα ιδιαίτερα σε άτομα με υποκείμενη νόσο της καρδιάς και των πνευμόνων και οι τοξικοί ατμοσφαιρικοί ρύποι αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο. Η ύπαρξη πράσινου ανοιχτού χώρου γύρω από τους υδαταγωγούς εξασφαλίζει ακόμα την καλή ποιότητα του νερού που μεταφέρεται στις πόλεις, αφού απορροφάται η μολυσμένη απορροή πριν φτάσει στο νερό αποτρέποντας το έτσι από το να μολυνθεί. Ένα ακόμα σημαντικό προτέρημα των αστικών πάρκων είναι η «πράσινη άσκηση», δηλαδή η άσκηση σε φυσικό περιβάλλον, που έχει αποδειχθεί πιο ωφέλιμη από την άσκηση σε αστικούς δρόμους αφού οδηγεί σε μεγαλύτερη ηρεμία και ανακούφιση από άγχος ή κατάθλιψη.(bodin and Hartig, 2003, όπως αναφέρεται από Frumkin Η. and Eysenbach Ε. Μ, 2003) Τα πάρκα βοηθάνε επιπλέον και στη μείωση της παχυσαρκίας αφού παρέχουν περιβάλλοντα κατάλληλα για άσκηση. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο τεύχος Οκτωβρίου 2000 του «The Physician and Sportsmedicine», οι ενεργοί χρήστες των πάρκων είναι λιγότερο πιθανό να είναι υπέρβαροι και τα άτομα που ασκούνται συστηματικά έχουν χαμηλότερες ετήσιες ιατρικές δαπάνες. (Frumkin Η. and Eysenbach Ε. Μ, 2003) Εκτός από οργανωμένα αθλήματα πρέπει να παρέχονται και δυνατότητες ελεύθερης ανοιχτής αναψυχής έτσι 31

32 ώστε όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα να είναι δραστήρια. (Gortmaker, 2002, όπως αναφέρεται από Frumkin Η. and Eysenbach Ε. Μ, 2003) Για να γίνεται μεγαλύτερη χρήση των πάρκων για φυσική δραστηριότητα χρειάζεται να πληρούν τις παρακάτω προϋποθέσεις: προσβασιμότητα εγγύτητα καλός φωτισμός τουαλέτες πόσιμο νερό καλό-σχεδιασμένα και καλό-διατηρημένα μονοπάτια ελκυστικό τοπίο Μια πόλη πρέπει να παρέχει όλων των τύπων τα πάρκα, από μικρά πάρκα γειτονιάς μέχρι μεγάλα μητροπολιτικά πάρκα, όπως επίσης και ποικιλία δραστηριοτήτων, έτσι ώστε να καλύπτει τις ανάγκες όλων των πολιτών. Στην πραγματικότητα, πολλά από τα οφέλη για την υγεία που προαναφέρθηκαν, μπορούν να επιτευχθούν καλύτερα μέσα από μικρής κλίμακας, άμεσα προσβάσιμα σημεία πρασίνου. Μία πόλη οφείλει να παρέχει σε όλες τις ομάδες πολιτών ένα εύρος προνομίων υγείας, αφού κάθε ομάδα δύναται να έχει διαφορετικές προτιμήσεις που μπορεί να εξαρτώνται από την ηλικία, το εισόδημα, το φύλλο και άλλους παράγοντες. Για παράδειγμα, για οικονομικά αδύναμα άτομα τα πάρκα μπορεί να είναι ένα προσιτό μέσο για δραστηριότητες που ενισχύουν την υγεία. Παρόλο που κάποιες έρευνες σε εθνικό επίπεδο βοηθάνε στην αναγνώριση των προτιμήσεων κάθε ομάδας, είναι απαραίτητη η τοπική προσέγγιση για την αναγνώριση των αναγκών των κατοίκων κάθε περιοχής, ώστε να παρέχονται οι πιο αποτελεσματικές ευκαιρίες για δραστηριότητες βελτίωσης υγείας στα πάρκα. (Cordell, 1999, όπως αναφέρεται από Frumkin Η. and Eysenbach Ε. Μ, 2003). Α Παιδική εκπαίδευση Τα αστικά πάρκα προσφέρουν στα παιδιά των πόλεων τα καθημερινά οφέλη της άμεσης επαφής με τη φύση. Στα πάρκα τα παιδιά μπορούν να ικανοποιήσουν τη γενετική τους προδιάθεση να κινηθούν, να εξερευνήσουν το χώρο γύρω τους και να ανακαλύψουν. Επιπλέον, τα πάρκα μπορούν να προσφέρουν σε κάθε παιδί τη δυνατότητα φυσικής δραστηριότητας σε υγιεινό περιβάλλον αλλά και συμπληρωματικά περιβάλλοντα πρακτικής εκπαίδευσης. Έτσι, μπορούν να ικανοποιηθούν τα ποικίλα στυλ μάθησης των παιδιών δεδομένου ότι πολλά παιδιά δεν μπορούν να μάθουν αποτελεσματικά μόνο μέσα στους τέσσερις τοίχους της αίθουσας(moore, 2003). Μέσα από ειδικά προγράμματα, όπως για παράδειγμα καλλιέργειας λαχανικών και σωστής διατροφής, τα παιδιά μπορούν να αποκτήσουν άτυπη, βιωματική γνώση μέσα από παιχνίδι και κοινές εμπειρίες με συνομηλίκους τους, βάζοντας έτσι τα θεμέλια για την επίσημη εκπαίδευση. Τα παιδιά κινητοποιούνται για να μάθουν όταν μπορούν να κάνουν τις δικές τους ανακαλύψεις σε εξωτερικό χώρο, κάτι που δεν μπορούν να αντικαταστήσουν οι υπολογιστές. Μέσα στα πάρκα τα παιδιά μπορούν επίσης να μάθουν να συμμετέχουν στην εξέλιξη της κοινότητάς τους και στις δημοκρατικές διαδικασίες, αν τους δοθεί η δυνατότητα να συμμετέχουν στη σχεδίαση των δημόσιων χώρων της γειτονιάς τους, τους οποίους μετά θα σέβονται και θα εκτιμούν περισσότερο. Α Πολιτιστικά και καλλιτεχνικά προγράμματα Τα πάρκα μπορούν να βοηθήσουν καλλιτεχνικές οργανώσεις και καλλιτέχνες προσφέροντάς τους το χώρο που χρειάζονται και την επαφή με νέο κοινό, και αυτοί με τη σειρά τους μπορούν να βοηθήσουν στην αναζωογόνηση του πάρκου προσελκύοντας κόσμο. Σε όλο τον κόσμο τα πάρκα χρησιμοποιούνται για μουσικές εκδηλώσεις, παραδοσιακές γιορτές, φεστιβάλ, παραστάσεις χορού και θεάτρου, υπαίθριες κινηματογραφικές προβολές, ως χώροι έκθεσης γλυπτών και καλλιτεχνικών εγκαταστάσεων. Επίσης, πολλά είναι τα πάρκα που φιλοξενούν μουσεία ή άλλα ιδρύματα και κέντρα αναψυχής που προσφέρουν μαθήματα τέχνης και πολιτισμού 32

33 σε μικρούς και μεγάλους. Ένα σημαντικό πλεονέκτημα των καλλιτεχνικών εκδηλώσεων στο πάρκο είναι ότι προσελκύουν κόσμο ακόμα και το βράδυ που σε άλλη περίπτωση το πάρκο θα μπορούσε να θεωρηθεί επικίνδυνο. Οι καλλιτεχνικές εκδηλώσεις σε δημόσιους χώρους βοηθούν ακόμα στο να γεφυρωθεί το χάσμα ανάμεσα στις διαφορές ηλικίας, εθνικότητας και κοινωνικοοικονομικής κατάστασης, κάτι που δεν μπορεί να γίνει εύκολα σε χώρους όπως το θέατρο, η όπερα, η λυρική σκηνή και αλλού. Ένα αποτυχημένο πάρκο μπορεί να αναζωογονηθεί ακόμα και χωρίς χρήματα παραχωρώντας χώρο σε μια θεατρική ομάδα για πρόβες και παραστάσεις. Αυτό γίνεται στο Σικάγο των ΗΠΑ μέσω του προγράμματος «Arts Partners in Residence» που δίνει δωρεάν χώρους υποβαθμισμένων πάρκων σε καλλιτεχνικές οργανώσεις με αντάλλαγμα να κάνουν παραστάσεις ή εκπαιδευτικά προγράμματα(rivel, 2005). Έτσι, το πάρκο μπορεί να γίνει ένας χώρος ζωτικής σημασίας για την πολιτιστική έκφραση μιας κοινότητας και μιας πόλης Α Οικονομική ανάπτυξη Τα πάρκα προσφέρουν ουσιαστικά περιβαλλοντικά, αισθητικά και ψυχαγωγικά οφέλη στις πόλεις μας. Εκτός από αυτά, είναι επίσης μία καλή οικονομική επένδυση για μία κοινότητα όπως φαίνεται στη συνέχεια. Έρευνες έχουν δείξει ότι, από τον 19 ο αιώνα μέχρι και σήμερα, η αξία της ακίνητης περιουσίας επηρεάζεται θετικά όσο μικραίνει η απόσταση από το πάρκο (Lewis, 2002). Πέρα από τις αυξημένες αξίες της ακίνητης περιουσίας, τα πάρκα δημιουργούν αύξηση των φορολογικών εσόδων για τους δήμους, αφού ο φόρος ακίνητης περιουσίας αποτελεί μία από τις σημαντικότερες ροές εσόδων για την πόλη. Όπως αποδεικνύεται με το Central Park στη Νέα Υόρκη, τα πάρκα μπορούν όχι μόνο να καλύψουν τα έξοδά τους αλλά και να δημιουργήσουν επιπλέον έσοδα. Περιοχές που προσφέρουν καλύτερη ποιότητα ζωής είναι περισσότερο πιθανό να προσελκύσουν εργαζόμενους οι οποίοι μετακινούνται συχνά λόγω της δουλειάς τους, αφού αυτοί προτιμούν περιοχές με ποικιλία ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων εξωτερικού χώρου. Αυτοί επιστρέφουν λεφτά στην τοπική οικονομία μέσα από τη δουλειά τους, την κατοικία και τους φόρους, τα οποία με τη σειρά τους συνεισφέρουν στα πάρκα. Παράλληλα, εύποροι συνταξιούχοι προσελκύονται να μετακομίσουν σε περιοχές κοντά σε πάρκα όπου τους δίνεται η δυνατότητα να έχουν φυσική ομορφιά, ευκαιρίες ψυχαγωγίας και ήπιο κλίμα, φέρνοντας έτσι αναλώσιμο εισόδημα στις κοινότητές τους. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει στις ΗΠΑ, άτομα που πρόκειται να αγοράσουν σπίτι είναι περισσότερο πιθανό να προτιμήσουν κάποιο κοντά σε πάρκο ή ανοιχτό χώρο, ακόμα και αν πρέπει να πληρώσουν παραπάνω για αυτό (Lewis, 2002). Από όλα αυτά γίνεται κατανοητό ότι ένα πάρκο μπορεί να προσφέρει οικονομική ανάπτυξη σε μια πόλη και δεν δημιουργεί μόνο έξοδα για τους δήμους. Α Προώθηση του τουρισμού Τα πάρκα μπορεί να προσελκύουν τουρισμό είτε από μόνα τους, είτε λόγω διάφορων φεστιβάλ, εκδηλώσεων ή αθλητικών γεγονότων που οργανώνονται σε αυτά. Ένα πάρκο μπορεί από μόνο του να προσελκύσει τουρίστες όταν ο σχεδιασμός του τοπίου και η φυσική ομορφιά του, το κάνουν να θεωρείται «ζωντανό έργο τέχνης». Σε πολλά πάρκα υπάρχουν και ιστορικά μνημεία που επίσης προσελκύουν τουρισμό. Τα πάρκα επιλέγονται συχνά σαν χώροι διοργάνωσης φεστιβάλ και άλλων γεγονότων αφού είναι συχνά σε κεντρικά σημεία της πόλης, διευκολύνουν την αναψυχή και μπορούν να φιλοξενήσουν προσωρινές υποδομές χωρίς να διακόπτεται η λειτουργία τους. Αυτά είναι δυνατόν να προσελκύσουν τουρίστες από άλλες περιοχές, αν και οι κάτοικοι της περιοχής συνήθως αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του κοινού. Πολύ περισσότερους τουρίστες και επομένως οικονομικά οφέλη, ειδικά στις μικρές πόλεις, είναι δυνατόν να φέρει η διοργάνωση κάποιου αθλητικού τουρνουά στο οποίο θα έρθουν παίκτες και θεατές από διάφορες περιοχές. 33

34 Ο συνδυασμός διάφορων άλλων εγκαταστάσεων μαζί με το πάρκο, όπως μουσεία, ζωολογικοί κήποι, πλανητάρια, ενυδρεία και άλλα μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μεγαλύτερη επισκεψιμότητα. Ένα σύμπλεγμα από διάφορες εγκαταστάσεις αναψυχής προσφέρει μία κρίσιμη μάζα ώστε άτομα να ταξιδέψουν από πιο μακριά για να το επισκεφτούν, να μείνουν περισσότερη ώρα και να ξοδέψουν περισσότερα χρήματα από ότι αν αυτές οι εγκαταστάσεις ήταν διασκορπισμένες. (Crompton, 2005) Α Συμμετοχή στην κοινότητα Ως «συμμετοχή στην κοινότητα» νοείται η συνεργατική δουλειά ατόμων και ομάδων για την επίτευξη ενός συγκεκριμένου στόχου στην κοινότητα. Οι δήμοι και οι υπεύθυνοι των πάρκων μπορούν να επιτρέψουν στους κατοίκους και να τους παροτρύνουν να συμμετέχουν στο σχεδιασμό, την οργάνωση και τη διαχείριση των πόρων της περιοχής τους δημιουργώντας έτσι επιτυχημένους δημόσιους χώρους. Παράλληλα, οι κάτοικοι θα είναι πιο ενημερωμένοι για το τι γίνεται στην περιοχή τους και θα νιώθουν συνδεδεμένοι με την κοινότητά τους. Η συμμετοχή στην κοινότητα μπορεί να έχει πολύ θετικά αποτελέσματα αφού πολλά διαφορετικά άτομα συνεργάζονται για έναν κοινό σκοπό, γνωρίζονται μεταξύ τους και ενδυναμώνεται η αίσθηση της κοινότητας. Τα πάρκα προσφέρουν έναν ιδανικό χώρο για τη συμμετοχή των κατοίκων. Επιπρόσθετα, το πάρκο είναι ένας από τους πιο γρήγορους και αποτελεσματικούς τρόπους για να δημιουργηθεί μία αίσθηση κοινότητας και να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των κατοίκων σε μια περιοχή. Για παράδειγμα, στην περίπτωση του Washington-Jefferson Park στην πόλη Eugene των ΗΠΑ η συμμετοχή των κατοίκων σε συστηματικές περιπολίες του χώρου κατάφερε να απομακρυνθούν οι έμποροι ναρκωτικών που είχαν καταλάβει την περιοχή. Μετά από περίπου ένα χρόνο συμμετοχής των κατοίκων, το πάρκο τώρα χρησιμοποιείται για διάφορες δραστηριότητες αναψυχής όπως βραδινά παιχνίδια μπάσκετ και εορταστικές εκδηλώσεις της κοινότητας, αναβαθμίζοντας έτσι το επίπεδο ζωής των κατοίκων της γύρω περιοχής.(francis, 2002) Τα πάρκα και οι πράσινοι δημόσιοι χώροι είναι μέρη στα οποία οι κάτοικοι μπορούν να δημιουργήσουν δεσμούς μεταξύ τους και με το ευρύτερο περιβάλλον τους. Γίνεται κατανοητό ότι τα πάρκα και η συμμετοχή σε αυτά φέρνουν τους ανθρώπους κοντά χωρίς να αποκλείουν άτομα διαφορετικής φυλής ή κοινωνικής τάξης όπως γίνεται σε άλλα μέρη, βοηθώντας τους να συνεργαστούν σε κοινά έργα ώστε όλοι μαζί να βοηθήσουν την κοινότητά τους. Σύμφωνα με έρευνα του Human-Environment Research Laboratory του University of Illinois Urbana-Champaign, οι άνθρωποι που ζουν κοντά σε πράσινο συμμετέχουν σε περισσότερες κοινωνικές δραστηριότητες, ξέρουν περισσότερα για τους γείτονές τους και έχουν δυνατή την αίσθηση ότι ανήκουν εκεί, σε σχέση με κατοίκους που ζουν κοντά σε άγονους ανοιχτούς χώρους. Με τους γείτονες να είναι πιο δεμένοι μεταξύ τους μπορούν να λυθούν αρκετά προβλήματα της γειτονιάς, όπως η εγκληματικότητα, ακόμα και σε φτωχές γειτονιές. Α Ανάπτυξη των νέων Τα πάρκα μπορούν να προσφέρουν ειδικά προγράμματα που να είναι διασκεδαστικά αλλά παράλληλα να βοηθάνε τα παιδιά και τους νέους να αναπτύξουν σωματικές, διανοητικές, συναισθηματικές και κοινωνικές ικανότητες που θα τους βοηθήσουν κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Τέτοια προγράμματα μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αναπτύξουν ομαδικό πνεύμα, αυτοεκτίμηση, δημιουργικότητα, να υιοθετήσουν κανόνες σωστής διατροφής και άλλα(walker, 2004). Επίσης, τα πάρκα μπορούν να προσφέρουν προγράμματα απόκτησης εργασιακής εμπειρίας σε νέους ώστε να μπορέσουν να μπουν στην αγορά εργασίας έχοντας μετρήσιμες ικανότητες και εμπειρία. Τέτοια προγράμματα μπορούν να προσφέρουν δουλειές όπως συντήρηση του πάρκου, ξενάγηση των επισκεπτών ή δημιουργία καλλιτεχνικών παρεμβάσεων από νέους καλλιτέχνες. 34

35 Α.4.8. Το σύγχρονο αστικό πάρκο και η σχέση του με την πόλη Σύμφωνα με τις Αδάμου και Κακαλέτρη (2003), τα σύγχρονα αστικά πάρκα δημιουργούνται περισσότερο με όρους πόλης παρά με όρους φύσης. Η βάση στην οποία δημιουργείται το νέο πάρκο είναι η πόλη και όχι η φύση, κάνοντάς το να αποτελεί περισσότερο ένα αστικό τοπίο στο οποίο εισάγεται η φύση, παρά ένα φυσικό τοπίο. Σύμφωνα με άλλη άποψη, η πόλη και η φύση επανεμφανίζονται μαζί στο πάρκο σε μια εξιδανικευμένη σχέση(baljon, 1992). Έτσι, το πάρκο στη σύγχρονη εποχή οφείλει να γίνεται αναπόσπαστο κομμάτι της πόλης και μέρος της καθημερινής ζωής των ανθρώπων. Στην ίδια κατεύθυνση είναι και η προσέγγιση των Koh και Beck (2006) οι οποίοι υποστηρίζουν ότι ένα πάρκο λειτουργεί αποτελεσματικά αν θεωρείται και είναι κοινώς αποδεκτό ως μέρος της πόλης. Αναγνωρίζουν την ανάγκη για πάρκα, όχι μόνο για μαζικό πράσινο και βελτίωση του αστικού περιβάλλοντος, αλλά πολύ περισσότερο σαν μια μορφή ελευθερίας και κοινότητας, ανάπαυσης και αναψυχής, σαν έναν τρόπο αντιμετώπισης των όλο και περισσότερο ιδιωτικοποιημένων, εμπορευματοποιημένων και οριοθετημένων δημόσιων χώρων των σημερινών πόλεων. Εικόνα κάτω: Το Westerpark στο Amsterdam, προσβάσιμο και διαδραστικό, προσφέρει έναν απλό αλλά αποτελεσματικό χώρο αναψυχής. Εικόνα δεξιά: Το πάρκο «Princes Street Gardens» στο Εδιμβούργο προσφέρει ένα ιδανικό μέρος για ένα διάλειμμα και την καλύτερη θέα στο κάστρο. Πηγή: Koh and Beck, 2006 Η σύγχρονη αντίληψη της αρχιτεκτονικής και της πολεοδομίας για το αστικό πάρκο, προτείνει την οργανική ένταξή του στον ιστό της πόλης σαν σημαντικό και λειτουργικό κομμάτι της. Το πάρκο δεν μπορεί να είναι αποκομμένο από την υπόλοιπη πόλη και περιορισμένο μόνο σε μία ζώνη. Τα πάρκα μπορούν να είναι οργανωμένα σε ένα σύστημα πάρκων και να συνδέονται μεταξύ τους με πράσινους δρόμους(κρίκου, 2003). Ιδανικά, ένα σύγχρονο πάρκο θα μπορούσε να διεισδύει στην πόλη σαν «χταπόδι». Παρομοίως, θα μπορούσε να επιτρέπει στην πόλη να μπει σε αυτό με τις αστικές χρήσεις και δραστηριότητές της, με εστιατόρια, θέατρα, μουσεία. Το αποτέλεσμα θα ήταν «ένα πάρκο μέσα στην πόλη» ή «μία πόλη μέσα στο πάρκο». Από το να σχεδιάζονται και να φτιάχνονται πάρκα σαν δικαιολογίες για την ανάπτυξη ανθυγιεινών πόλεων γιατί να μην γίνει η πόλη σαν ένα πάρκο;(koh and Beck, 2006). Ένα σύγχρονο αστικό πάρκο οφείλει ακόμα να είναι ανοιχτό στην πόλη και στους κατοίκους της, οπτικά και κοινωνικά. Πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για αλλαγή και εξέλιξη, να είναι προγραμματισμένα ανοιχτό στην 35

36 αλλαγή, ανοιχτό στη συμμετοχή του κόσμου, ανοιχτό στη συμμετοχή των χρηστών στην αισθητική του και ανοιχτό στην έστω και στιγμιαία ιδιοκτησία από τους χρήστες. Α Σχέση Πάρκων-Αστικού ιστού Εκτός από τη δυνατότητα πρόσβασης και τον χαρακτήρα του πάρκου όπως έχουν αναφερθεί παραπάνω, η σχέση του πάρκου με τον αστικό ιστό καθορίζεται επίσης από (Κρίκου, 2003): Τη θέση του πάρκου μέσα στην πόλη, και Τα όρια του πάρκου Α Θέση του πάρκου Σε κεντρικά σημεία Πάρκα που βρίσκονται σε κεντρικά σημεία της πόλης έχουν συνήθως μεγαλύτερη ζωτικότητα και οι επισκέπτες τους αποτελούνται κυρίως από διερχόμενο κοινό, κόσμο δηλαδή που περνάει από το κέντρο της πόλης για διάφορους άλλους λόγους, αλλά και μικρό ποσοστό μόνιμων κατοίκων. Σε αυτή την περίπτωση το σύνολο της πόλης αποτελεί άμεσο περιβάλλον του πάρκου. Σε ακραίες θέσεις του αστικού ιστού Πολλά τέτοια πάρκα έχουν δημιουργηθεί σε πρώην βιομηχανικούς χώρους της πόλης ή αεροδρόμια που άλλαξαν χρήση. Βρίσκονται συνήθως στα σύνορα της πόλης και είναι σχετικά απομονωμένοι από το ευρύτερο περιβάλλον της. Συχνά αυτοί οι χώροι είναι περικυκλωμένοι από εχθρικούς οδικούς άξονες μεγάλης κυκλοφορίας που οδηγούν στο κέντρο της πόλης. Σε ελεύθερους χώρους περιοχών κατοικίας υψηλής πυκνότητας Σε αυτή την περίπτωση το πάρκο παίρνει το χαρακτήρα πάρκου γειτονιάς. Το άμεσο περιβάλλον αυτού του είδους πάρκου ορίζεται με βάση τη χρονική απόσταση των 15 λεπτών από τις κατοικίες. Σε γενικές γραμμές η χρονοαπόσταση αυτή θεωρείται ανεκτή για τα μικρά συνοικιακά πάρκα. Α Όρια του πάρκου Το κυριότερο και αναγκαστικό όριο μεταξύ του πάρκου και της υπόλοιπης πόλης αποτελεί ο δρόμος και τα αυτοκίνητα. Μία κύρια διαφορά μεταξύ του πάρκου και των άλλων δημόσιων χώρων της πόλης είναι ο τρόπος οριοθέτησής του. Το πάρκο συνήθως σχεδιάζεται έτσι ώστε να προσφέρει αίσθημα ασφάλειας στους επισκέπτες του. Αυτό επιτυγχάνεται με διάφορους τρόπους περίφραξης όπως κάγκελα, πυκνή βλάστηση περιμετρικά ή άλλους. Στο θέμα της σχέσης του πάρκου με την πόλη επικρατέστερη είναι η άποψη που θέλει ρευστότητα στα όρια μεταξύ πάρκου και πόλης, έτσι ώστε το πάρκο να εισέρχεται στην πόλη και η πόλη στο πάρκο. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με την τοποθέτηση κατάλληλων λειτουργιών στην περιφέρεια του πάρκου. Για παράδειγμα, ένα οργανωμένο δίκτυο κίνησης πεζών και ποδηλατών που διατηρεί κάποια στοιχεία του πάρκου, όπως για παράδειγμα το φυσικό στοιχείο, μπορεί να οδηγήσει στη διατήρηση της συνέχειας του πάρκου στον ιστό της πόλης. Έτσι, μπορεί να ενθαρρυνθεί η ομαλή και αβίαστη μετάβαση του κόσμου από τα διάφορα σημεία της πόλης στο χώρο του πάρκου, υποστηρίζοντας έτσι την ύπαρξή του. 36

37 Α.4.9 Συμπεράσματα κεφαλαίου Τα συμπεράσματα αυτού του κεφαλαίου μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω: Ένα πάρκο για να λειτουργεί αποτελεσματικά πρέπει να είναι αποδεκτό ως αναπόσπαστο μέρος της πόλης και όχι σαν κάτι ανεξάρτητο και περιορισμένο. Το πάρκο οφείλει επίσης να είναι ανοιχτό και ελεύθερο για όλους τους κατοίκους της πόλης. Θεωρείται καλό οι χρήστες να μπορούν να συμμετέχουν στη ζωή και την εξέλιξη του πάρκου συμβάλλοντας έτσι στη διαμόρφωσή του, ακόμη και να αποφασίζουν οι ίδιοι για τη μελλοντική του πορεία, αφού το πάρκο εκτός από τη προσφορά του στο περιβάλλον έχει σκοπό και τη βελτίωση της καθημερινής ζωής των κατοίκων της πόλης Είναι ακόμη καλό τα όρια μεταξύ πάρκου και πόλης να είναι ρευστά και να υπάρχει επιτυχής σύνδεση του πάρκου με την πόλη μέσω δικτύων κίνησης πεζών και ποδηλατών που οδηγούν στο πάρκο. Έτσι, θα γίνεται όσο το δυνατόν πιο εύκολο για τους κατοίκους της πόλης να βρεθούν στο πάρκο. Όλα ή κάποια από αυτά τα στοιχεία μπορούν να αξιοποιηθούν στη συνέχεια της εργασίας για να καθοριστούν οι λειτουργίες του συστήματος που θα σχεδιαστεί. 37

38 Α.5 - Μελέτη Περιπτώσεων Αστικών Πάρκων Α.5.1. Εισαγωγή Σε αυτό το κεφάλαιο παρουσιάζονται και εξετάζονται κάποια πάρκα στην Ελλάδα και κάποια στο εξωτερικό έτσι ώστε μέσα από συγκεκριμένες περιπτώσεις να γίνει κατανοητό τι είναι ένα πάρκο, από τι αποτελείται, τι μπορεί να κάνει ο κόσμος σε ένα πάρκο και ποιοι παράγοντες το κάνουν επιτυχημένο ή όχι. Το σημαντικότερο ίσως κριτήριο για την επιτυχία ενός πάρκου είναι η επισκεψιμότητα του, δηλαδή αν το χρησιμοποιεί ο κόσμος, πόσο συχνά και για ποιους λόγους, αφού το νόημα των πάρκων μέσα στην πόλη δεν είναι απλά να υπάρχουν και να παρέχουν οξυγόνο, αλλά και να μπορεί ο άνθρωπος να απολαμβάνει όσα μπορούν να του προσφέρουν βελτιώνοντας έτσι την καθημερινή του ζωή. Για τη μελέτη της κάθε περίπτωσης πάρκου στην Ελλάδα χρησιμοποιήθηκε τόσο βιβλιογραφική όσο και πρωτότυπη έρευνα με προσωπική παρατήρηση και συνεντεύξεις με τους υπεύθυνους κάθε πάρκου. Οι συνεντεύξεις και οι φωτογραφίες από τα πάρκα της Αθήνας είναι διαθέσιμες στα Παραρτήματα Α, Β και Δ. Στην Αθήνα Α.5.2. Πεδίο του Άρεως Βιβλιογραφική έρευνα Το πάρκο «Πεδίο του Άρεως» είναι ένα από τα μεγαλύτερα δημόσια πάρκα της Αθήνας και αποτελεί πνεύμονα πρασίνου για την ομώνυμη συνοικία, τις γύρω περιοχές και το κέντρο. Βρίσκεται βορειοανατολικά της πλατείας Ομονοίας από την οποία απέχει ένα χιλιόμετρο. Έχει έκταση 277 στρέμματα και περικλείεται από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας και από τις οδούς Μαυρομματαίων, Ευελπίδων και Πριγκηποννήσων, ενώ φυσική συνέχειά του αποτελεί η πλατεία Πρωτομαγιάς. Χαρακτηρίζεται ως «ο μεγαλύτερος κήπος στο κέντρο της Αθήνας όπου συνυπάρχουν αρμονικά η τέχνη και η φύση» (Αττικό Πράσινο, n.d), αφού περιέχει πολλά αγάλματα, προτομές και μνημεία. Χάρτης του Πεδίου του Άρεως από το Google Maps 38

39 Α Ιστορικά στοιχεία Το πεδίο του Άρεως πήρε το όνομα του από το Ρωμαϊκό Campus Martius το οποίο ονομάστηκε έτσι προς τιμή του θεού του πολέμου, Άρη. Αυτό έγινε επειδή κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Όθωνα φιλοξένησε τους Στρατώνες του Ιππικού. Αργότερα και μέχρι το 1880 το Πεδίο αποτελούσε τόπο για περίπατο και αναψυχή των κατοίκων ενώ τις Κυριακές και τις γιορτές γινόταν σημείο συγκέντρωσης για τους Αθηναίους και τους Βασιλείς. Υπήρχε επίσης μια εξέδρα μουσικής σε πολυγωνικό σχήμα, όπου έπαιζε η φιλαρμονική. Από εκεί προήλθε το όνομα της διπλανής γειτονιάς «Πολύγωνο». Το 1887 η έκταση του Πεδίου του Άρεως χαρακτηρίζεται ως μη οικοδομήσιμος κοινόχρηστος χώρος και εντάσσεται στο Σχέδιο Πόλης με το Βασιλικό Διάταγμα της 23ης Ιουλίου. Παρόλα αυτά όμως στα επόμενα χρόνια χτίστηκαν αρκετά κτίρια κατά παράβαση του Σχεδίου. Το 1934 αποφασίζεται να διακοσμηθεί το πάρκο με μαρμάρινες προτομές ηρώων με σκοπό να τιμηθούν οι ήρωες της Επανάστασης του Το έργο ανατέθηκε στο Σωματείο Ελλήνων Γλυπτών και οι 21 μαρμάρινες προτομές τοποθετήθηκαν κατά μήκος της κεντρικής οδού του πάρκου, της λεγόμενης οδού «Αγωνιστών του 21» ή «Λεωφόρο των Ηρώων» όπου υπάρχουν μέχρι σήμερα. Από το 1935 έως το 1940 ολοκληρώθηκε σταδιακά η φύτευση στους ελεύθερους από κτίσματα χώρους του πάρκου. Στη συνέχεια όμως το πάρκο εγκαταλείφτηκε για τέσσερα χρόνια κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής και η συντήρησή του συνεχίστηκε από το Α Αρχιτεκτονική Σε σχέση με την αρχιτεκτονική το Πεδίον του Άρεως κατατάσσεται στα πάρκα περιπάτου και αποτελείται από διαδρομές περιπάτου που ορίζονται από γεωμετρικές καμπύλες και τόξα κύκλων. Οι διαδρομές αυτές ξεκινούν και καταλήγουν σε κυκλικές συνήθως διασταυρώσεις με μικρά θέματα, όπως για παράδειγμα ένα διαφορετικό παρτέρι, κάποιο άγαλμα και άλλα στοιχεία. Ο γενικός σχεδιασμός του άλσους ανατέθηκε το 1934 στον τότε διευθυντή του Υπουργείου Συγκοινωνιών Ανάργυρο Δημητρακόπουλο από το "Ειδικό Ταμείο Μόνιμων Οδοστρωμάτων Αθηνών" το οποίο είχε αναλάβει τα έξοδα για τη μεταβολή του χώρου σε άλσος. Εκείνος αφού έλαβε υπόψη του τους ακολουθούμενους τότε ρυθμούς των αγγλικών και γαλλικών πάρκων, έφτιαξε το νέο σχέδιο που αποτελεί συνδυασμό αυτών των ρυθμών. Είχε ακόμα φροντίσει να μην εμποδίζεται η θέα στην Ακρόπολη από τα κεντρικά σημεία του άλσους, χωρίς όμως να διασφαλιστεί και το μέγιστο επιτρεπόμενο ύψος ανοικοδόμησης των οικοπέδων γύρω από αυτό. Κατά τη σχεδίαση και φύτευσή του ελήφθησαν υπόψη τα εξής (Αττικό Πράσινο, n.d): - Θα παραμένει ανοιχτό όλο το 24ωρό - Θα έχει υψηλή βλάστηση περιφερειακά - Θα έχει παχιά σκιά κατά τους θερινούς μήνες και άφθονο ηλιακό φως το χειμώνα, για αυτό και ακολούθησε η δεντροφύτευση φυλλοβόλων δέντρων - Θα παρέχει ευχάριστη εντύπωση από την εναλλαγή χρωμάτων, φύλλων και ανθών καθώς και από διαδοχικές ανθοφορίες καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου Αξίζει να σημειωθεί ότι στο πάρκο, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες η θερμοκρασία είναι 3 με 5 βαθμούς χαμηλότερη από αυτήν της πόλης, όπως δηλώνουν οι φύλακες του πάρκου (Παράρτημα Β) γεγονός που το καθιστά μια όαση στο κέντρο της Αθήνας. 39

40 Για την πρόσβαση στο πάρκο υπάρχουν συνολικά 16 είσοδοι σε όλες τις πλευρές του πάρκου από τις οποίες οι έξι είναι προσβάσεις στην πλατεία Πρωτομαγιάς. Αυτές συνδέουν το πάρκο με τις πυκνοκατοικημένες γύρω περιοχές όπως την Κυψέλη και τα Εξάρχεια. Α Αναπλάσεις Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει στο Πεδίο του Άρεως δύο αναπλάσεις. Η πρώτη μερική ανάπλαση που έγινε για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, ολοκληρώθηκε σε χρόνο ρεκόρ και περιελάμβανε την ανάπλαση της κεντρικής εισόδου και του κεντρικού άξονα, τη δημιουργία τριών παιδικών χαρών, την αποκατάσταση του φωτισμού στο 1/3 του πάρκου ενώ αντικαταστάθηκαν επίσης τα παγκάκια και οι κάδοι απορριμμάτων. Νεότερη Ανάπλαση Η τελευταία συνολική ανάπλαση πραγματοποιήθηκε σε 250 στρέμματα του πάρκου υπό τις οδηγίες του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Τομπάζη κατά την περίοδο από το 2008 έως τον Δεκέμβριο του 2010, οπότε και παραδόθηκε. Η ανάπλαση αυτή κινήθηκε στον άξονα της διατήρησης της ιστορίας του πάρκου και για αυτό σημαντικό στοιχείο της ήταν η ανάδειξη των μνημείων και γλυπτών που περιέχει το πάρκο. Ακόμα, βασικά στοιχεία ήταν οι παρεμβάσεις να γίνουν με υλικά φιλικά προς το περιβάλλον, να εμπλουτιστεί το πράσινο καθώς και να δοθεί δυνατότητα για δραστηριότητες σε πολίτες όλων των ηλικιών. Κατά την ανάπλαση αυτή φυτεύτηκαν συνολικά νέα δέντρα, ανθόφυτα, θάμνοι και τριανταφυλλιές. Επίσης, προστέθηκαν 8 στρέμματα με φυτά εδαφοκάλυψης και 9 στρέμματα χλοοτάπητα ενώ τμ από τις παλιές διαδρομές με άσφαλτο ξηλώθηκαν και αντικαταστάθηκαν με χώμα. Παράλληλα, έγιναν πολλά έργα υποδομής όπως δίκτυα άρδευσης, συλλογής όμβριων υδάτων, αποχέτευσης και ηλεκτροδότησης τα οποία αποτέλεσαν και το μεγαλύτερο μέρος του έργου. Τα παραδοσιακά παγκάκια αφού επισκευάστηκαν τοποθετήθηκαν στον κύριο άξονα του πάρκου και ο φωτισμός αναβαθμίστηκε. Ακόμα, τοποθετήθηκαν νέες ανοξείδωτες βρύσες και καλάθια απορριμμάτων. Από την ανάπλαση δεν θα μπορούσαν να εξαιρεθούν τα στοιχεία Τέχνης που υπάρχουν, τα οποία ήταν πάντα αρμονικά ενταγμένα ως αναπόσπαστο μέρος του πάρκου. Έτσι, έγινε συντήρηση και αποκατάσταση σε όλα τα γλυπτά και μνημεία στο πάρκο με πρόβλεψη για την προστασία τους από τις καιρικές συνθήκες. Επίσης, σε όλες τις εισόδους του πάρκου τοποθετήθηκαν μεταλλικά γλυπτικά στοιχεία σε κόκκινο χρώμα τα οποία λειτουργούν σαν πόλοι έλξης για το κοινό αλλά και σαν ορόσημα του πάρκου και των ορίων του. 40

41 Κόκκινα μεταλλικά στοιχεία στις εισόδους του πάρκου Οι βασικές αρχές της ανάπλασης ήταν τρεις: 1. Σεβασμός στο ύφος και στην ιστορία (Αττικό Πράσινο, n.d) Σκοπός ήταν να τονιστεί η ιστορική σημασία του πάρκου αφού είναι ένα κομμάτι της νεότερης ιστορίας της Ελλάδας. Για το λόγο αυτό διατηρούνται και τονίζονται τα ιστορικά μνημεία. 2. Αύξηση του πρασίνου (Αττικό Πράσινο, n.d) Η ανάπλαση ξεκίνησε έχοντας ως στόχο να χρησιμοποιηθούν υλικά φυσικά και οικολογικά με ελάχιστη πλακόστρωση και καθόλου τσιμέντο. Παράλληλα με τη βελτίωση της υπάρχουσας βλάστησης έγιναν και νέες φυτεύσεις, με φυτά κατάλληλα για το κλίμα της περιοχής, έτσι ώστε να αυξηθεί το πράσινο στο πάρκο. 3. Λειτουργικότητα και χρησιμότητα για τους κατοίκους (Αττικό Πράσινο, n.d) α) Για να αυξηθεί η ασφάλεια στο χώρο του πάρκου έγινε ανάπλαση όλων των εισόδων, επιδιορθώθηκε η περίφραξη, επεκτάθηκε και αναβαθμίστηκε το δίκτυο φωτισμού, έτσι ώστε το πάρκο να είναι λειτουργικό και χρήσιμο για τους πολίτες. β) Αναβαθμίστηκαν επίσης οι χρήσεις του πάρκου για άθληση, αναψυχή και πολιτιστικές εκδηλώσεις έτσι ώστε να γίνει περισσότερο φιλικό και ευχάριστο στον κόσμο. Εκτός από την μετατροπή του Θεάτρου Άλσους σε χώρο πολλαπλών χρήσεων, δημιουργήθηκαν επίσης ειδικοί πεζόδρομοι για τρέξιμο και ποδηλασία. γ) Ένα σύγχρονο πάρκο δε θα μπορούσε παρά να είναι ένα χώρος ανοιχτός σε όλους τους πολίτες. Έτσι, υπάρχει μέριμνα για την πρόσβαση των ατόμων με ειδικές ανάγκες τόσο στους υπαίθριους όσο και στους κτιριακούς χώρους του πάρκου. Μετά την τελευταία ανάπλαση το πάρκο παραμένει σε σταθερή κατάσταση αφού τα σχέδια δεν προβλέπουν μεταβολή της κατάστασης του πάρκου, όπως επιβεβαιώνουν και οι φύλακες στην συνέντευξη που παραχώρησαν (Παράρτημα Β). 41

42 Α Χώροι Εγκαταστάσεις Σημεία ενδιαφέροντος Στο πάρκο υπάρχουν: δύο ναοί, δύο παιδικές χαρές περιφραγμένες, η μία για παιδιά προσχολικής ηλικίας και η άλλη για παιδιά εώς 12 ετών, ένας ανοιχτός χώρος με όργανα άθλησης, xώρος για skateboard, δρόμος για ποδηλασία περιφερειακά, χώρος με γκαζόν για υπαίθριες δραστηριότητες, το ανοιχτό αμφιθέατρο «Αλίκη», που χρησιμοποιείται για παραστάσεις και εκδηλώσεις διαφόρων ειδών, μαρμάρινες προτομές 21 ηρώων της Επανάστασης του 1821, άλλα μνημεία: o Ο έφιππος ανδριάντας του Βασιλιά Κωνσταντίνου Α' στην κεντρική είσοδο του πάρκου στη συμβολή της λεωφόρου Αλεξάνδρας με την οδό Μαυρομματαίων. o Στην πλευρά επί της λεωφόρου Αλεξάνδρας υπάρχει το μνημείο των πεσόντων Άγγλων, Αυστραλών και Νεοζηλανδών με το άγαλμα της Αθηνάς πάνω σε ψηλό βάθρο. o το «σπήλαιο του Πανός», μια γλυπτική σύνθεση σκαλισμένη σε βράχο από τον γλύπτη Βασσάλο. o Εντός του πάρκου βρίσκονται και άλλα μνημεία όπως αυτό του Ιερού λόχου το κτίριο του θεάτρου «Άλσος», στο παρελθόν λειτουργούσε ένα από τα ιστορικότερα αναψυκτήρια της Αθήνας, το «Green Park» στο νότιο άκρο του πάρκου επί της οδού Μαυροματέων, το οποίο εδώ και 4 χρόνια παραμένει κλειστό και εγκαταλελειμμένο. Φυσική συνέχεια του πάρκου στα ανατολικά είναι η πλατεία Πρωτομαγιάς, 25 περίπου στρεμμάτων, όπου υπάρχει ένα αναψυκτήριο, ένας χώρος υπαίθριου θεάτρου καθώς και κτίριο WC. Πλατεία Πρωτομαγιάς με υπαίθριο θεατράκι Στη βορειοδυτική πλευρά του πάρκου προς την Κυψέλη, βρίσκονται οι εγκαταστάσεις της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού και οι αθλητικές εγκαταστάσεις του γυμναστικού συλλόγου «Πανελλήνιος». 42

43 Ανοιχτοί χώροι με γκαζόν Μαρμάρινες προτομές των ηρώων του 1821 Παιδική χαρά Κυκλικός χώρος με πέργκολες και τμήμα για νερό Το σπήλαιο του Πανός Περιοχή με τεχνητό ποταμάκι 43

44 Α Φύση Χλωρίδα Το Πεδίον του Άρεως αποτελείται από καθαρά αστικό πράσινο με το μεγαλύτερο μέρος των φυτών να είναι καλλωπιστικά, ελληνικής και μεσογειακής προέλευσης. Στο εσωτερικό του πάρκου συναντώνται συνολικά πάνω από 70 είδη δέντρων, πολλά από τα οποία φυλλοβόλα και πλατύφυλλα που δεν καίγονται εύκολα. Περιλαμβάνει επίσης πολλά είδη θάμνων καθώς και ανθόφυτα τα οποία παράγονται στο φυτώριο του πάρκου και φυτεύονται ανάλογα με την εποχή. Ο σχεδιασμός του πάρκου προβλέπει την αραιή φύτευσή του για αποφυγή πυρκαγιάς. (Αττικό Πράσινο, n.d) Κάποια αξιοσημείωτα στοιχεία της χλωρίδας του πάρκου είναι η διπλή δεντροστοιχία με Πλατάνια στο ομώνυμο σημείο όπου υπάρχουν και κυκλικά καθίσματα γύρω από τον κορμό κάθε δέντρου. Επίσης, ο Ροδώνας με μια σειρά χαρακτηριστικών ποικιλιών τριανταφυλλιάς και οι Αριές, μία κυκλική δεντροστοιχία με δεκαπέντε δέντρα Αριάς. Άλλο ένα στοιχείο χλωρίδας που έχει χαρακτήρα φυσικού μνημείου λόγω της σπάνιας διαμόρφωσής του είναι οι δενδρώδεις πικροδάφνες. Άξια αναφοράς είναι ακόμα η ιστορία κάποιων από τους φοίνικες που υπάρχουν στο πάρκο, αφού μέχρι πριν λίγα χρόνια βρίσκονταν στην πλατεία Ομονοίας. Λόγω προβλεπόμενης ανάπλασης της πλατείας οι φοίνικες μεταφέρθηκαν σε ειδικό χώρο στο πάρκο με σκοπό να ξαναφυτευτούν στην αρχική τους θέση αφού τελειώσουν τα έργα. Μέχρι τότε όμως τα σχέδια της πλατείας άλλαξαν και έτσι οι φοίνικες παρέμειναν στο Πεδίο του Άρεως. Φοίνικες στο Πεδίο του Άρεως Τα υπολείμματα της κλάδευσης διαχειρίζονται με οικολογικό τρόπο, με την μέθοδο της κομποστοποίησης, η οποία επιτρέπει τη φυσιολογική αποδόμηση υλικών φυτικής προέλευσης με παραγωγή υλικού κατάλληλου για εμπλουτισμό του εδάφους. Με οικολογικό επίσης τρόπο αντιμετωπίζονται και τα επιβλαβή έντομα, κυρίως με εισαγωγή άλλων ωφέλιμων ειδών που τρέφονται με αυτά. Δεν εισάγονται φυσικά νέοι οργανισμοί αλλά ενισχύονται αυτοί που ήδη ζουν στο πάρκο και χρησιμοποιούνται μόνο ιθαγενή είδη. Πανίδα Η πανίδα του πάρκου περιλαμβάνει πουλιά της πόλης όπως ο σπουργίτης, ο κότσυφας, η δεκαοχτούρα, η καρακάξα, ο κοκκινολαίμης καθώς και ερπετά όπως η χελώνα. 44

45 Χελώνα διασχίζει ένα δρομάκι στο Πεδίο του Άρεως Δεκαοχτούρες Α Δραστηριότητες Κάποιες από τις δραστηριότητες για τις οποίες προσφέρεται το πάρκο είναι βόλτα ποδηλασία περπάτημα παιχνίδι, στις παιδικές χαρές και στους ανοιχτούς χώρους άθληση πικνίκ βόλτα τον σκύλο εθελοντισμός, στον ειδικό θεσμό για εθελοντές που υπάρχει με το όνομα «Εθελοντές Πεδίου του Άρεως» και βοηθάνε στη φύτευση, στη φύλαξη και σε άλλες ανάγκες του πάρκου πολιτιστικές δραστηριότητες, κ.α. Κόσμος με ποδήλατο και σκύλους στο Πεδίο του Άρεως Α Διοικητική ευθύνη Το πάρκο διοικητικά ανήκει στην Υπερνομαρχία Αθηνών Πειραώς που λόγω του σχεδίου «Καλλικράτης» έχει μετονομαστεί σε Περιφέρεια Αττικής. Έτσι, την ευθύνη του πάρκου έχει τώρα η Διεύθυνση Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας Αττικής. Φιλοσοφία της διοίκησης είναι το πάρκο να είναι όσο το δυνατόν αυτάρκες. Για αυτό το λόγο χρησιμοποιούνται πεσμένα κλαδιά και φύλλα δέντρων για την παρασκευή χώματος και τον εμπλουτισμό του πάρκου αντί για αγορά λιπάσματος. Ακόμα, επιδιώκεται η συνεχής συντήρηση των φυτών έτσι ώστε να μη χρειαστεί να αντικατασταθεί κάποιο δέντρο ή θάμνος. 45

46 Πρωτότυπη έρευνα Α Γενικές πληροφορίες Το πάρκο είναι ανοιχτό όλες τις ημέρες όλο το εικοσιτετράωρο και φυλάσσεται από ιδιωτική εταιρία security. Επιτρέπεται η είσοδος σκυλιών με λουρί αλλά και ελεύθερα αν δεν ενοχλούν τον υπόλοιπο κόσμο. Δεν υπάρχει σε κάποιο σημείο χάρτης του πάρκου για ενημέρωση των επισκεπτών. Α Εξοπλισμός Αυτοκίνητο περιπολίας της εταιρίας security Στον εξοπλισμό του πάρκου περιλαμβάνονται παγκάκια σε παραδοσιακό στυλ, στρογγυλά και πολυγωνικά στέγαστρα, πάγκοι, κάδοι, φωτιστικά ψηλά και χαμηλά και άλλα. Κάποια από αυτά φαίνονται στις παρακάτω εικόνες. Παγκάκια Στέγαστρο Μακρύς πάγκος στην οδό Ηρώων Φωτιστικά Κάδος απορριμμάτων Α Επισκεψιμότητα Δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για την επισκεψιμότητα του Πεδίου του Άρεως αφού δεν έχει γίνει κάποια επίσημη καταγραφή, σύμφωνα με την υπεύθυνη από την Περιφέρεια Αττικής, κα Κοντού. Σύμφωνα με τους φύλακες (Παράρτημα Β) το πάρκο επισκέπτονται άτομα όλων των ηλικιών, με περισσότερους νέους και ηλικιωμένους τις καθημερινές και περισσότερα παιδιά και οικογένειες τα Σαββατοκύριακα. 46

47 Μεγαλύτερη επισκεψιμότητα παρατηρείται τους καλοκαιρινούς μήνες και περισσότερο τις ώρες 6μμ-10μμ, κάτι λογικό αφού εκείνες τις ώρες πέφτει ο ήλιος και δεν κάνει τόση ζέστη. Οι επισκέπτες είναι κυρίως κάτοικοι των γύρω περιοχών αλλά τα Σαββατοκύριακα επισκέπτονται το πάρκο και άτομα από πιο μακρινές περιοχές της Αθήνας. Ανάμεσα στους τακτικούς επισκέπτες του πάρκου είναι άτομα που δουλεύουν κοντά και το διασχίζουν καθημερινά όπως και μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής που το βλέπουν σαν καθημερινό διάλειμμα. Επιπλέον, το πάρκο, λόγω του μνημειακού και ιστορικού χαρακτήρα του, προσελκύει και τουρίστες που επισκέπτονται την Αθήνα κυρίως τους θερινούς μήνες. Η συμπεριφορά του κόσμου προς το πάρκο είναι σε γενικές γραμμές καλή αφού οι περισσότεροι το σέβονται, ενδιαφέρονται για αυτό και δεν το καταστρέφουν. Οι συνηθέστεροι λόγοι για τους οποίους ο κόσμος επισκέπτεται το πάρκο είναι: περπάτημα, βόλτα, για να κόψουνε δρόμο, και τα παιδιά για παιχνίδι. 47

48 Α.5.3. Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης» Βιβλιογραφική έρευνα Πανοραμική άποψη του πάρκου Το πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης «Αντώνης Τρίτσης» αποτελεί τον μεγαλύτερο οργανωμένο πνεύμονα πρασίνου στον αστικό ιστό της Αθήνας και μια περιοχή σπάνιου φυσικού κάλλους για την πόλη. Βρίσκεται στην περιοχή που είναι γνωστή ως «Πύργος Βασιλίσσης» στο δυτικό τμήμα της πόλης της Αθήνας, εντός των ορίων του Δήμου Ίλιου ενώ γειτνιάζει προς τα ανατολικά με το Δήμο Αγ. Αναργύρων και με το Δήμο Καματερού προς τα βόρεια. Έχει έκταση 1150 στρέμματα, δηλαδή είναι περίπου 7 φορές μεγαλύτερο από τον Εθνικό Κήπο στο κέντρο της Αθήνας. Βασικός στόχος του πάρκου αυτού είναι η διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος και η προώθηση των οικολογικών καλλιεργειών. Πήρε το όνομα του προς τιμή του πρώην υπουργού Χωροταξίας Οικισμού & Περιβάλλοντος Αντώνη Τρίτση ( ). Χάρτης του πάρκου 48

49 Α Ιστορικά στοιχεία Πρώτος ιδιοκτήτης του κτήματος του σημερινού πάρκου στα χρόνια της απελευθέρωσης της Ελλάδας (1832) ήταν ο αγρότης Ιωάννης Παπαθεοδώρου Λεφάκης. Το περίπου τριακοσίων στρεμμάτων κτήμα βρισκόταν στην περιοχή που σήμερα είναι γνωστή ως Πύργος Βασιλίσσης. Εκεί υπήρχε και το δημόσιο κτήμα «Πύργος Βασιλίσσης» το οποίο το 1836 δόθηκε ως προίκα από το Δημόσιο στο στέμμα του Όθωνα. Στη συνέχεια, ο Λεφάκης πούλησε το κτήμα του στους Άγγλους John Williams και George Miles το 1838, οι οποίοι ενδιαφέρονταν να κάνουν επενδύσεις στην πρόσφατα απελευθερωμένη χώρα. Οι Άγγλοι καλλιέργησαν το κτήμα φυτεύοντας αμπέλια και οπωροφόρα δένδρα ενώ παράλληλα έφτιαξαν τις απαραίτητες εγκαταστάσεις και διαμόρφωσαν κήπους. Το 1840 όμως ο Miles αποχώρησε και πούλησε το μερίδιό του στον Williams ο οποίος δεν μπορούσε να καλλιεργεί μόνος του το κτήμα. Έτσι, έφερε κηπουρούς και γεωργούς από τη Μάλτα και το Μενίδι και μοιραζόταν μαζί τους τα εισοδήματα. Όταν αποφάσισε να φύγει από την Ελλάδα, το 1848, πούλησε το κτήμα στον Δημήτριο Κοντάκη. Οι προσπάθειες των Άγγλων να δημιουργήσουν ένα κτήμα πρότυπων καλλιεργειών που θα τους απέφερε σημαντικά κέρδη μπορεί να μην απέδωσαν, κατάφεραν όμως να φτιάξουν ένα θαυμαστό αγρόκτημα, του οποίου η ομορφιά εντυπωσίασε την Αμαλία το καλοκαίρι του 1848, σε έναν από τους περιπάτους της Το 1848 η βασιλική οικογένεια αγοράζει το κτήμα του Δημήτριου Κοντάκη και προχωράει σε νέες αγορές προκειμένου να το επεκτείνει. Από το 1848 έως το 1861, (ένα χρόνο πριν την έξωση) η βασιλική Αυλή έκανε 47 νέες αγορές ακινήτων στην περιοχή, δημιουργώντας έτσι ένα ενιαίο κτήμα στρεμμάτων. Από την πρώτη αγορά ξεκίνησε άμεσα η διαμόρφωση του κτήματος και συνεχίστηκε τα επόμενα χρόνια. Η Αμαλία, η οποία επόπτευε η ίδια τις εργασίες, επέλεξε να χρησιμοποιήσει τους γνωστούς ανακτορικούς κηπουρούς Σμίτ και Μπαρώ οι οποίοι είχαν αναλάβει και τον Βασιλικό Κήπο. Έτσι, δημιουργήθηκε ένα μεγάλο αγρόκτημα με πολλά στρέμματα οπωροφόρα δένδρα, μουριές, φυστικιές, περίπου 180 στρέμματα αμπέλια και χιλιάδες ελαιόδεντρα. Επίσης, φυτεύτηκαν και σπάνια καλλωπιστικά φυτά από το εξωτερικό ενώ μεγάλα τμήματα καλλιεργήθηκαν με βαμβάκι, καλαμπόκι, τριφύλλι, βρώμη, βρίζα, πατάτες, κουκιά και φασόλια. Κατασκευάστηκαν όμως και άλλες εγκαταστάσεις όπως στάβλοι, οικήματα εργατών, αποθήκες, υπόστεγα ενώ έγιναν γεωτρήσεις και ανοίχτηκαν νέα πηγάδια για τις ανάγκες άρδευσης. Το κτήμα εξελίχθηκε πολύ σύντομα σε ένα πρότυπο Κέντρο Γεωργίας και Κτηνοτροφίας με προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας πολλά από τα οποία είχαν διακριθεί σε εκθέσεις. 49

50 Παράλληλα, στη θέση ενός πύργου που υπήρχε στη μέση του κτήματος, ξεκίνησε και η κατασκευή της νέας βασιλικής επαύλεως, ενός νέου πύργου γοτθικού ρυθμού. Κάθε έργο ανάπτυξης στο αγρόκτημα σταμάτησε μετά την έξωση του Όθωνα και της Αμαλίας αφού υπήρχαν έντονες αντιδράσεις από τον κόσμο και έτσι το αγρόκτημα ερήμωσε. Η βασιλική ονομασία «Επτάλοφος» ξεχάστηκε γρήγορα αφού προκαλούσε απέχθεια στον κόσμο και έτσι το κτήμα έμεινε γνωστό ως «Πύργος Βασιλίσσης» Στα επόμενα χρόνια γίνονται πολλές πωλήσεις και μεταβιβάσεις της κυριότητας του κτήματος και αρκετές αλλαγές σε χρήσεις γης στην περιοχή. Μεγάλο μέρος από την ελεύθερη έκταση του κτήματος χάνεται αφού χτίζονται κτίρια του Υπουργείου Γεωργίας, κατασκευάζονται αμαξοστάσια για τα απορριμματοφόρα των γύρω δήμων, χτίζονται διάφορα νοσηλευτικά ιδρύματα ενώ μεγάλη έκταση καταλαμβάνει και το δημοτικό γήπεδο Ιλίου το ποίο χτίζεται τη δεκαετία του Τον Μάιο του 1987 κατοχυρώνεται ο ενιαίος χαρακτήρας της έκτασης που κινδύνευε να διαμελιστεί από τις αντιφατικές χρήσεις και γίνονται οι πρώτες μελέτες από τον Οργανισμό Αθήνας. Αποφασίζεται η έκταση να διαμορφωθεί σε υπερτοπικό πόλο αναψυχής με την περιγραφή οικολογικό πάρκο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και κέντρο εκπαίδευσης (Πάρκο Αντώνης Τρίτσης, χ.χ) και έπειτα από ένα χρόνο γίνεται ή ανάθεση της μελέτης για το έργο. Φωτογραφίες από τη μακέτα και την κατασκευή των τεχνητών λιμνών Το 1989 ολοκληρώθηκε η μελέτη και στη συνέχεια συμπληρώθηκε για τμήμα της έκτασης του Πύργου Βασιλίσσης μέχρι το 1990, οπότε παρουσιάστηκε και έγινε η τελική παραλαβή της. Το 1993 ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας και το ΥΠΕΧΩΔΕ προχώρησαν στη δημοπράτηση του έργου για την δημιουργία του πάρκου το οποίο ολοκληρώθηκε το Από τότε το πάρκο συντηρείται για να παραμένει σε σταθερή κατάσταση σύμφωνα με την αρχική μελέτη, αφού δεν είχε σχεδιαστεί για να μεταβάλλεται, όπως δηλώνουν οι υπεύθυνοι του πάρκου (Παράρτημα Α). Α Χώροι Εγκαταστάσεις Σημεία ενδιαφέροντος Από τα κύρια χαρακτηριστικά του πάρκου είναι το υγρό στοιχείο αφού υπάρχουν 6 τεχνητές λίμνες και ένα τεχνητό κανάλι, μέσω του οποίου εξασφαλίζεται η ροή του νερού μεταξύ των λιμνών και την ανακύκλωσή του. Το πάρκο περιλαμβάνει επίσης: Δίκτυο πεζόδρομων εσωτερικής κυκλοφορίας Γραμμές τρένου επίσκεψης του πάρκου λόγω της μεγάλης έκτασής του οι οποίες παραμένουν αναξιοποίητες μέχρι τώρα 6 τεχνητές λίμνες Παιδική χαρά Κέντρο Ιππασίας 50

51 3 υπαίθρια θέατρα 2 παρεκκλήσια, στο ένα από τα οποία τελούνται κανονικά λειτουργίες ενώ και τα δύο προσφέρονται για μυστήρια γάμου και βάπτισης Κέντρο Ερπετών με ερπετά από όλο τον κόσμο Δανειστική βιβλιοθήκη με βιβλία σχετικά με περιβαλλοντικά θέματα Το Natura Shop, κατάστημα βιολογικών προϊόντων Οικολογικό Βιβλιοπωλείο, ο μισός χώρος του οποίου είναι αφιερωμένος στα παιδικά οικολογικά βιβλία Θεματική διαδρομή γλυπτικής, η οποία περιλαμβάνει έργα ξυλογλυπτικής που κατασκευάστηκαν τον Ιούλιο του 2010 από τα καμένα δέντρα της Πάρνηθας Εγκαταστάσεις του Σώματος Ελλήνων Προσκόπων Το καφενείο «Υπογλυκαιμίες» Την ταβέρνα «ΓευσΊλιον» Την καφετέρια Delight Το Δημοτικό Γυμναστήριο Δήμου Αγίων Αναργύρων, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί με καταβολή συνδρομής Το Αθλητικό Κέντρο του Ίλιου το οποίο περιλαμβάνει γήπεδο ποδοσφαίρου με στίβο, κερκίδες, αποδυτήρια και γήπεδο προθέρμανσης. Περίπτερο ενημέρωσης της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρίας που λειτουργεί στο χώρο του NaturaShop Γραμμές τρένου Γλυπτό από τη θεματική διαδρομή ξυλογλυπτικής Κατάστημα πώλησης βιολογικών προϊόντων NaturaShop 51

52 Οικολογικό βιβλιοπωλείο με χώρο για παιδιά Παρεκκλήσι Κέντρο ιππασίας Α Φύση Χλωρίδα Το πάρκο αποτελείται από εκτάσεις διαφορετικού τύπου βλάστησης όπως δάσος, αγροτικές καλλιέργειες και λίμνες. Γύρω από τις τεχνητές λίμνες εκτείνονται οπωροφόρα, φυλλοβόλα, κωνοφόρα δένδρα, θάμνοι, ακόμα και αγροτικές καλλιέργειες που σφύζουν από ζωή, ιδιαίτερα κατά τις περιόδους μετανάστευσης των πουλιών. Για την καλλιέργεια των οπωροφόρων δέντρων χρησιμοποιείται βιολογική μέθοδος χωρίς φυτοφάρμακα και λιπάσματα. Μία από τις λίμνες του πάρκου Έκταση με ελαιόδεντρα Το πλήθος των φυτών που ευδοκιμούν στο πάρκο, στα οποία περιλαμβάνονται κυπαρίσσια, ευκάλυπτοι, ακακίες και άλλα είδη δέντρων καθώς και κήποι με πολλά φυτικά είδη, επιβεβαιώνει την άποψη ότι η Αττική είναι ιδανικός τόπος για την ανάπτυξη μεγάλης ποικιλίας φυτών με σχετικά μικρή προσπάθεια και χαμηλό κόστος. (Πάρκο Τρίτση, χ.χ.) Κάποια από τα είδη από την χλωρίδα της ευρύτερης περιοχής που ζουν στο πάρκο είναι η Ελιά, το Κυπαρίσσι, η Φιστικιά, η Κουκουναριά, η Χαρουπιά, η Κουτσουπιά και ο Σχίνος. 52

53 Υπάρχουν επίσης και δασικά οικοσυστήματα τα οποία δημιουργούν ένα μοναδικό δασικό τοπίο μέσα στην πόλη το οποίο συμπληρώνεται από μικρά ξέφωτα με θάμνους. Πιο συγκεκριμένα, η νότια και ανατολική περιοχή του πάρκου είναι καλυμμένη από πυκνό δάσος Χαλεπίου Πεύκης που ενώνεται με Κυπαρίσσια, στη δυτική πλευρά υπάρχει αλσύλλιο Ευκαλύπτων ενώ το ανατολικό τμήμα κυριαρχείται από Ελαιόδεντρα, Καλαμιές και Βάτους. Ο τρόπος φυτεύσεως των αλσυλλίων στο χώρο και η διάταξή τους οριοθετούν χώρους και δημιουργούν πορείες ορίζοντας έτσι τα οπτικά όρια στο χώρο ανάλογα με την πυκνότητα, το μέγεθος και την διαπερατότητά τους. Στο πάρκο συναντάμε ακόμα μεγάλα τμήματα με πολυετείς καλλιέργειες από δέντρα όπως ελιές, φιστικιές, συκιές και αμπέλια οι οποίες φροντίζονται χωρίς τη χρήση ζιζανιοκτόνων, λιπασμάτων και άλλων χημικών. Τα καρποφόρα δέντρα του πάρκου προς το παρόν δεν εκμεταλλεύονται, όπως δηλώνουν οι υπεύθυνοι (Παράρτημα Α). Πανίδα Ένα από τα τελευταία καταφύγια άγριας ζωής στο αστικό περιβάλλον της Αττικής, το πάρκο «Αντώνης Τρίτσης» προσφέρει ένα περιβάλλον προστασίας σε άγρια ζώα. Σημαντική είναι η μεγάλη παρουσία πουλιών που οφείλεται τόσο στην ποικιλομορφία της βλάστησης όσο και στην ύπαρξη του υγρού στοιχείου. Σε αυτό το οικοσύστημα ζουν 177 είδη πουλιών, πολλά από τα οποία σπάνια για το αστικό περιβάλλον. Τα αλσύλλια του πάρκου φιλοξενούν πλήθος πουλιών, άλλα και άλλων ζώων όπως νυχτερίδες ενώ στις καλλιέργειες βρίσκουν καταφύγιο και τροφή πουλιά, μικρά θηλαστικά και ερπετά. Στην πανίδα του πάρκου περιλαμβάνονται εκτός από πουλιά, πάπιες, νερόκοτες, χήνες, κύκνοι, καθώς και αμφίβια, ερπετά, νυχτερίδες, μικροθηλαστικά, σκαντζόχοιροι, παπαγαλάκια, κ.α. Χαρακτηριστική εικόνα είναι οι εξωτικοί παπαγάλοι που έχουν ξεφύγει από τα κλουβιά τους και έχοντας βρει καταφύγιο στο πάρκο τσιμπολογούν τους καρπούς των δέντρων. Όπως προκύπτει από προσωπική παρατήρηση αλλά και από τη συνέντευξη με τους υπεύθυνους, το πάρκο Τρίτση φιλοξενεί πολλές φορές και κατοικίδια ζώα που δραπετεύουν από τα γύρω σπίτια, όπως κάποια αδέσποτα σκυλιά που φροντίζουν κυρίως οι κάτοικοι και οι εργαζόμενοι ανεπίσημα και εθελοντικά, αλλά και εξωτικά ζώα όπως ιγκουάνα που έχουν βρει καταφύγιο στο πάρκο. Μονοπάτι ανάμεσα στα δέντρα του πάρκου Δίπλα στη λίμνη Οι λίμνες Κυρίαρχο χαρακτηριστικό του τοπίου αυτού του πάρκου είναι οι έξι τεχνητές λίμνες που η μία υπερχειλίζει στην άλλη και οι οποίες τροφοδοτούνται με νερό κυρίως από γεωτρήσεις και βροχοπτώσεις. Μάλιστα αποτελούν τις σημαντικότερες συγκεντρώσεις νερού στο λεκανοπέδιο της Αττικής μετά τον αφανισμό του Φαληρικού Δέλτα 53

54 που σχημάτιζαν οι ποταμοί Ιλισός και Κηφισός. (Πάρκο Αντώνης Τρίτσης, χ.χ) Σε αυτούς τους μικρούς υγροτόπους του πάρκου φιλοξενούνται πολλοί υδρόβιοι και παρυδάτιοι οργανισμοί όπως ψάρια, πάπιες και χήνες που προστέθηκαν από τους υπεύθυνους. Τοποθετήθηκαν επίσης στις λίμνες πλωτές σχεδίες ώστε να αυξηθούν οι ασφαλείς χώροι ξεκούρασης και φωλιάσματος για τα πουλιά, δημιουργώντας έτσι μικρές νησίδες άγριας ζωής. Στις όχθες αυτών των λιμνών έχουν αναπτυχθεί διάφορα παρόχθια είδη μεσογειακής βλάστησης με κυριότερα τη Λυγαριά, την Πικροδάφνη, τον Πλάτανο, το Σκλήθρο και τη Φτελιά, λόγω και των πολλών υδάτων που υπήρχαν στην περιοχή πριν την οικιστική ανάπτυξη (λίμνη Λιοσίων, ρυάκια, ρέματα). Η χρησιμότητα αυτών των φυτών στους υγροτόπους είναι μεγάλη καθώς βοηθούν τα διάφορα είδη ζώων να βρουν τροφή και να προστατευτούν αλλά επίσης συγκρατούν τα εδάφη και εμποδίζουν τη διάβρωση. Α Δραστηριότητες Οι δραστηριότητες τις οποίες μπορούν να κάνουν οι επισκέπτες στο πάρκο είναι: Πεζοπορία (περπάτημα, τρέξιμο, άθληση) Ποδηλασία. Από απλή βόλτα με ποδήλατο έως επαγγελματική εξάσκηση μπορούν να απολαύσουν οι λάτρεις του ποδηλάτου στις ιδανικές διαδρομές που προσφέρει το δίκτυο μονοπατιών και αξόνων, ενώ τα μικρά παιδιά μπορούν να κάνουν ποδήλατο μακριά από τους κινδύνους που μπορεί να συναντήσουν στους δρόμους της πόλης. Υπαίθριο γεύμα (πικ νικ), στους ειδικά διαμορφωμένους πάγκους για πικ νικ Ιππασία, στο κέντρο ιππασίας του πάρκου που διαθέτει άλογα, γαϊδουράκια και πόνι για βόλτες στους γύρω λόφους. Ιππασία Ποδηλασία στο πάρκο Παιχνίδι, στην παιδική χαρά και στους υπόλοιπους ανοιχτούς χώρους Γυμναστική, στο Δημοτικό Γυμναστήριο του Δήμου Αγίων Αναργύρων το οποίο διαθέτει όργανα ενδυνάμωσης, διαδρόμους και ποδήλατα Περιβαλλοντική εκπαίδευση, με προγράμματα που οργανώνει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία που έχουν στόχο τη γνωριμία των παιδιών με τα πουλιά που ζουν στην πόλη αλλά και την επαφή τους με την άγρια φύση και τα διάφορα οικοσυστήματα. Σε αυτά περιλαμβάνονται επίσκεψη στο Κέντρο Προσανατολισμού & Ενημέρωσης, περιήγηση, αλλά και δενδροφυτεύσεις και μάζεμα της ελιάς από μαθητές. Αγορές στο Natura Shop που πουλάει βιολογικά προϊόντα και στο Οικολογικό Βιβλιοπωλείο της Οργάνωσης Γη. Παρακολούθηση παραστάσεων και εκδηλώσεων, σε κάποιο από τα υπαίθρια θέατρα, κυρίως τους θερινούς μήνες Αθλητισμός, στο Αθλητικό Κέντρο Ίλιου 54

55 Εθελοντισμός, στην ομάδα εθελοντών του πάρκου που έχει σκοπό «να γίνουν όλοι οι επισκέπτες ένα ζωντανό κύτταρο του πάρκου» (Πάρκο Αντώνης Τρίτσης,χ.χ). Οι εθελοντές ασχολούνται με ενημέρωση των επισκεπτών, υποστήριξη εκδηλώσεων ευαισθητοποίησης, δασοπροστασία, καθαρισμούς, Πρώτες Βοήθειες, παρεμβάσεις για βελτίωση των υποδομών και άλλες ανάγκες. Ανάγνωση βιβλίων, στην δανειστική βιβλιοθήκη σχετική με αντικείμενα περιβάλλοντος, πράσινου και αρχιτεκτονικής τοπίου Εκπαιδευτικές και πολιτιστικές επισκέψεις στο Κέντρο Ερπετών και στη θεματική διαδρομή Γλυπτικής Συμμετοχή σε εκδηλώσεις και σεμινάρια που πραγματοποιούνται με θέμα συνήθως το περιβάλλον Βόλτα για καφέ ή φαγητό, χαλάρωση Δράση δεντροφύτευσης στο πάρκο από μαθητές Ομάδα εθελοντών Α Διοικητική ευθύνη Το πάρκο Τρίτση διοικείται από τον οργανισμό Ανάπτυξης και Διαχείρισης Πάρκου Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης "Αντώνης Τρίτσης" που συστάθηκε το 2002 με σκοπό την καλή διαχείριση του πάρκου, έχει όμως πλέον συγχωνευτεί στον Μητροπολιτικό Φορέα Ανάπλασης και Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών Αττικής, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, ο οποίος λειτουργεί χάριν του δημόσιου συμφέροντος υπό την εποπτεία του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής. Ο οργανισμός διαχείρισης του πάρκου έχει αναλάβει τη συνολική ευθύνη για τη λειτουργία, τη συντήρηση και την ανάπτυξη του πάρκου ενώ παράλληλα έχει σκοπό την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, ενημέρωση και εκπαίδευση των πολιτών για τη διάσωση και ανάπτυξη του φυσικού περιβάλλοντος με κάθε πρόσφορο μέσο, όπως με την ανάπτυξη δραστηριοτήτων εντός του πάρκου αλλά και εκτός αυτού εφόσον κρίνεται σκόπιμο. Α Γενικές πληροφορίες Στο πάρκο θα βρει κανείς σε διάφορα σημεία ενημερωτικούς πίνακες για την χλωρίδα και πανίδα του πάρκου. Επίσης, υπάρχει ενημερωτικό φυλλάδιο για καλύτερη πληροφόρηση των επισκεπτών και ενδιαφερομένων για τις δραστηριότητες, τους χώρους του πάρκου και για τους τρόπους πρόσβασης σε αυτό, το οποίο είναι διαθέσιμο και στην ιστοσελίδα του πάρκου. Στην ιστοσελίδα υπάρχουν επίσης πληροφορίες για όλα τα σημεία ενδιαφέροντος του πάρκου, τις δραστηριότητες που μπορεί κάποιος να κάνει εκεί, και ενημέρωση για τις εκδηλώσεις που κατά καιρούς διοργανώνονται. 55

56 Πίνακας ενημέρωσης μέσα στο πάρκο Ενημερωτικό φυλλάδιο Είναι ανοιχτό 24 ώρες το 24ωρο με ελεύθερη είσοδο. Σύμφωνα με τη συνέντευξη που είχε γίνει τον Ιούνιο του 2011 (Παράρτημα Α) στο πάρκο υπήρχε ένας νυχτοφύλακας από το υπουργείο Περιβάλλοντος. Στην τελευταία επικοινωνία τον Ιανουάριο του 2012, έγινε γνωστό ότι δεν υπάρχει φύλακας στο πάρκο τους τελευταίους μήνες. Η πρόσβαση στο πάρκο γίνεται εύκολα με τακτική αστική συγκοινωνία αφού συνδέεται μέσω του ΜΕΤΡΟ, του Ηλεκτρικού Σιδηροδρόμου και των Αστικών Λεωφορείων, όπως και με αυτοκίνητο από την Αττική Οδό, την Εθνική Οδό και άλλους δρόμους. Για τη διευκόλυνση των επισκεπτών λειτουργούν τρεις μεγάλοι χώροι στάθμευσης. Α Εξοπλισμός Πρωτότυπη έρευνα Στον εξοπλισμό του πάρκου περιλαμβάνονται καλάθια απορριμμάτων, παγκάκια, τραπέζια με πάγκους κατάλληλα για πικ νικ, στέγαστρα, στρογγυλοί χώροι με στέγαστρο και πάγκους και άλλα. Αυτά είναι διασκορπισμένα σε όλη την έκταση του πάρκου, κατασκευασμένα από φυσικά υλικά, κυρίως ξύλο και μέταλλο, και αισθητικά εναρμονισμένα στο περιβάλλον τους. Παγκάκι, κάδος, στρογγυλός χώρος με πάγκους και στέγαστρο, τραπέζια με πάγκους για πικνίκ Επίσης, υπάρχουν φωτιστικά σε ψηλές κολώνες, γέφυρες και μικρά γεφυράκια, πίνακες με ενημερωτικό υλικό για τη βλάστηση και τα ζώα του πάρκου, πινακίδες καθοδήγησης προς τα σημεία ενδιαφέροντος (π.χ. κέντρο ιππασίας, κέντρο ερπετών κ.α.), χτιστή βρύση (δεν λειτουργούσε) και μικρές πλακοστρωμένες πλατείες. Τα μονοπάτια του πάρκου είναι διαφόρων ειδών όπως χωμάτινα, με χαλίκια, με ξύλο, πλακόστρωτα, με τσιμέντο. 56

57 Πινακίδα Κολώνα φωτισμού Γέφυρα Α Σημερινή κατάσταση και μελλοντικά σχέδια Όπως δηλώνουν οι υπεύθυνοι στη συνέντευξη (Παράρτημα Α), το πάρκο δεν βρίσκεται σε καλή οικονομική κατάσταση και οι σημερινοί πόροι δεν επαρκούν για την κάλυψη όλων των αναγκών του όπως περισσότερο προσωπικό, συντηρήσεις, εκδηλώσεις χωρίς χορηγίες κ.α. Αυτό που οραματίζονται είναι ένα πάρκο αυτοχρηματοδοτούμενο, με ιδίους πόρους, που θα μπορεί να εξυπηρετεί τις ανάγκες του καθώς και η εξέλιξή του σε ένα εργαστήρι της φύσης για όλη την Αττική, την Ελλάδα και -γιατί όχι- τον κόσμο. Επίσης θα ήθελαν να δουν περισσότερα δέντρα και μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του κόσμου για καθαριότητα και σεβασμό του περιβάλλοντος. Στα σχέδιά τους για την εισαγωγή νέων δραστηριοτήτων στο πάρκο περιλαμβάνεται η αξιοποίηση των γραμμών του τρένου που υπάρχουν στο πάρκο με χρήση ποδηλατοδραιζινών 5, οργάνωση πτήσεων με αερόστατο καθώς και λειτουργία εταιρίας ενοικίασης ποδηλάτων μέσα στο πάρκο. Η προσφορά του πάρκου στην κοινωνία και στο περιβάλλον είναι μεγάλη αφού παρέχει αναψυχή για όλους, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση. Προσφέρει επίσης κάποιες περιορισμένες θέσεις εργασίας αφού στο πάρκο εργάζονται 3 κηπουροί-καθαριστές ενώ το υπόλοιπο προσωπικό είναι υπάλληλοι του Υπουργείου Περιβάλλοντος. Α Επισκεψιμότητα Δοκιμή ποδηλατοδραιζινών στο πάρκο Τρίτση Σύμφωνα με τους υπεύθυνους του πάρκου (Παράρτημα Α), το πάρκο είναι σημαντικός πόλος έλξης για τους κατοίκους όλης της Αττικής, ιδιαίτερα τα Σαββατοκύριακα, ενώ οι κάτοικοι των γύρω περιοχών το επισκέπτονται συχνότερα. Οι επισκέπτες είναι άτομα όλων των ηλικιών από 0 έως 100 ετών. Κατά το φθινόπωρο και το χειμώνα, έχει περισσότερη κίνηση τα Σαββατοκύριακα και τις ώρες που έχει περισσότερο ήλιο, ενώ την Άνοιξη και το Καλοκαίρι καθημερινά κυρίως μετά τις 7μμ που έχει λιγότερο ήλιο. Σε καταγραφή 5 Η ποδηλατοδραιζίνα βασίζεται σε δύο συμβατικά ποδήλατα, κινείται πάνω σε μια σταθερή σιδηροδρομική γραμμή και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από ένα έως δύο άτομα. Αποτελεί ένα πρωτότυπο, περιβαλλοντικά συμβατό μέσο μετακίνησης, άθλησης και αναψυχής.(kserraos,2011) 57

58 που έγινε στις 22 Μαΐου 2011 ημέρα Κυριακή, από τις 7 το πρωί μέχρι τις το βράδυ, το πάρκο επισκέφτηκαν άτομα. Οι δραστηριότητες που κάνει ο κόσμος στο πάρκο είναι κυρίως ποδηλασία, περπάτημα, τρέξιμο, βόλτα, παιχνίδι, καφέ, ιππασία. Το πάρκο επισκέπτονται επίσης αρκετοί επιστήμονες και φοιτητές για ερευνητικές εργασίες από πανεπιστημιακές σχολές όπως Γεωπονική, Αρχιτεκτονική Τοπίου και άλλες, καθώς και ξένα πολυτεχνεία από χώρες όπως Γαλλία και Γερμανία. Η συμπεριφορά των επισκεπτών απέναντι στο πάρκο είναι σχεδόν μοιρασμένη ισόποσα σε καλή και κακή, αφού άλλοι το σέβονται και το φροντίζουν και άλλοι το καταστρέφουν προκαλώντας φθορές όπως βανδαλισμούς σε παγκάκια και φωτιστικά ή κόψιμο των φυτών. Παρόλα αυτά τα φαινόμενα εγκληματικότητας στο πάρκο είναι ελάχιστα. Περισσότερα στοιχεία για την επισκεψιμότητα του πάρκου, τα προβλήματά του και τις δραστηριότητες που κάνει ο κόσμος εκεί παρουσιάζονται στο κεφάλαιο Α.6.2 όπου αναλύονται τα αποτελέσματα των ερωτηματολογίων. 58

59 Α.5.4. Πάρκο Ναυαρίνου στα Εξάρχεια Βιβλιογραφική έρευνα Το πάρκο αυτό είναι μια ειδική περίπτωση πάρκου αφού έχει δημιουργηθεί με πρωτοβουλία των κατοίκων και όχι των δημόσιων φορέων και μάλιστα σε ένα χώρο που δεν είναι δημόσιος αλλά ιδιωτικός. Πρόκειται για ένα ελεύθερο, αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο σε έναν υπό κατάληψη χώρο. Βρίσκεται στη καρδιά της συνοικίας των Εξαρχείων στο κέντρο της Αθήνας στο οικοδομικό τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Χαριλάου Τρικούπη, Ναυαρίνου, Ζωοδόχου Πηγής και Διδότου. Την ονομασία του την έχει πάρει από τους δρόμους που το περικλείουν για αυτό αναφέρεται πολλές φορές με διαφορετικά ονόματα όπως πάρκο Ναυαρίνου ή πάρκο Ζωοδόχου Πηγής ή αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο Ναυαρίνου και Ζ. Πηγής ή πάρκινγκ-πάρκο. Α Ιστορικά στοιχεία Στο οικόπεδο που τώρα βρίσκεται το πάρκο υπήρχε από το 1907 μια διάσημη στην εποχή της κλινική, το «Γερουλάνειον Ίδρυμα», ή αργότερα «Κλινική Σμπαρούνη» που σταμάτησε τη λειτουργία της το 1972 οπότε και αγοράστηκε από το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας. Το ΤΕΕ ήθελε να χτίσει εκεί το μέγαρο που θα στέγαζε τα γραφεία του και για αυτό το λόγο το παλιό κτίριο γκρεμίστηκε στη δεκαετία του Το μέγαρο αυτό όμως δεν κατασκευάστηκε και το ΤΕΕ προσέφερε το οικόπεδο στο Δήμο Αθηναίων για να γίνει πλατεία, με αντάλλαγμα να μεταφέρει συντελεστή δόμησης σε ιδιοκτησία του στο Μαρούσι. Ούτε αυτή η ανταλλαγή υλοποιήθηκε και έτσι το οικόπεδο παρέμεινε για πολλά χρόνια νοικιασμένο σαν ιδιωτικός χώρος στάθμευσης(parking). Δημιουργία του πάρκου Στο τέλος του 2008 η μίσθωση του πάρκινγκ λήγει και τότε το ΤΕΕ επαναφέρει το θέμα οικοδόμησης του οικοπέδου. Αυτό το γεγονός βρίσκει τους κάτοικους της περιοχής αντίθετους και έτσι κινητοποιούνται και ζητούν άμεσα τη μετατροπή του οικοπέδου σε χώρο υψηλού πρασίνου. Σημαντικό ρόλο έπαιξε η «Επιτροπή Πρωτοβουλίας Κατοίκων Εξαρχείων» η οποία ασχολιόταν ήδη με το χώρο και ανέλαβε να ενημερώσει τη γειτονιά. Το πάρκινγκ μετατρέπεται σε πάρκο όταν κάτοικοι και υποστηρικτές της κίνησης συμμετέχουν στην εκδήλωση που διοργάνωσε η συλλογικότητα «Εμείς, Εδώ και Τώρα και για Όλους Εμάς» στις 7 Μαρτίου Οι συμμετέχοντες σε γιορτινό κλίμα καταλαμβάνουν το χώρο και σπάνε την άσφαλτο με κομπρεσέρ, φέρνουν χώμα, φυτεύουν λουλούδια και δέντρα. Η ανταπόκριση του κόσμου ήταν μεγάλη και έτσι δημιουργήθηκε το πάρκο. (Το παρκινγκ τους, πάρκο μας, χ.χ) 59

60 Α Δραστηριότητες Το πάρκο Ναυαρίνου είναι ένας χώρος ανοιχτός σε όλους ανεξάρτητα από διαφορές ηλικίας, μορφωτικού επιπέδου, καταγωγής, οικονομικής ή κοινωνικής κατάστασης. Σκοπός του είναι να λειτουργεί σαν ένας χώρος δημιουργίας αλλά και αντίστασης όπου δράσεις διαφόρων ειδών (πολιτιστικές, πολιτικές, αντικαταναλωτικές και άλλες) είναι ευπρόσδεκτες. (Το παρκινγκ τους, πάρκο μας, χ.χ) Φιλοδοξεί ακόμα να προσφέρει στους κατοίκους και επισκέπτες της περιοχής ένα διάλειμμα από την πυκνοκατοικημένη πόλη σαν ένας ακόμα κήπος της γειτονιάς. Το πάρκο Ναυαρίνου λειτουργεί σαν τόπος παιχνιδιού και περιπάτου συνεύρεσης και επικοινωνίας άθλησης δημιουργίας προβληματισμού Κάθε Κυριακή οργανώνονται εκδηλώσεις για παιδιά όπως Πλέξιμο Μάθημα σκακιού για αρχάριους και προχωρημένους Ανακύκλωση και παρασκευή χειροποίητου χαρτιού Μαθήματα κιθάρας Θεατρικό παιχνίδι Μουσικοκινητικό παιχνίδι Προβολές ταινιών κινουμένων σχεδίων, και άλλα, με διαφορετικό πρόγραμμα κάθε Κυριακή. Εκδήλωση για παιδιά Αφίσα για πάρτι μασκέ Όλοι μπορούν να πάρουν μέρος στη συνδιαμόρφωση αυτού του αυτοδιαχειριζόμενου πάρκου συμμετέχοντας στην ανοιχτή συνέλευση αλλά και με προσωπική προσφορά σε εργασία όπως καθάρισμα, πότισμα, χτισίματα, κατασκευές, οργανωτική δουλειά κλπ, τεχνογνωσία ή χρήματα. Στη συνέλευση κάθε Τετάρτης διαμορφώνεται εβδομαδιαίο πρόγραμμα για τον καθαρισμό και για το πότισμα του πάρκου. 60

61 Α Διοικητική ευθύνη Όλες οι αποφάσεις για το πάρκο και τη λειτουργία του παίρνονται στην ανοιχτή γενική συνέλευση της οποίας η συχνότητα μέσα στο χρόνο διαφοροποιείται ανάλογα με τις ανάγκες. Δεν υπάρχει δηλαδή κάποιος ο οποίος είναι υπεύθυνος για το πάρκο αλλά όποιος ενδιαφέρεται μπορεί ελεύθερα να ασχοληθεί μαζί του. Οι ανοιχτές συνελεύσεις άρχισαν από τη δεύτερη κιόλας μέρα της δημιουργίας του πάρκου και με πολλή συζήτηση και καλή θέληση ορίστηκε ο χαρακτήρας του: αυτοοργανωμένο, αντιιεραρχικό, αντιεμπορευματικό. Παρακάτω αναλύονται αυτά τα χαρακτηριστικά που αποφασίστηκαν στη συνέλευση όπως περιγράφονται στο blog της Επιτροπής Πρωτοβουλίας Κατοίκων Εξαρχείων. Το πάρκο χαρακτηρίζεται ως αυτοοργανωμένο αφού η διαμόρφωση, η καθαριότητα και η φροντίδα των φυτών δεν ανατίθενται στο Δήμο και στους αρμόδιους αλλά στον απλό κόσμο που ενδιαφέρεται. Έτσι, και η υπεράσπιση του χώρου και του κλίματος ελευθερίας που υπάρχει δεν ανατίθεται στην αστυνομία αλλά είναι αποκλειστική ευθύνη του κόσμου. Επίσης, αντιιεραρχικό αφού γίνεται ξεκάθαρο ότι εξουσιαστικές συμπεριφορές και τραμπουκισμοί δεν έχουν θέση στο πάρκο. Ο κόσμος λειτουργεί μέσα από συλλογικές διαδικασίες οι οποίες είναι ανοιχτές και προσβάσιμες σε όλους. Aντιεμπορευματικό, αφού κάθε είδους εμπορικές συναλλαγές βάζουν σε κίνδυνο τόσο τους συμμετέχοντες όσο και το ίδιο το πάρκο. Τονίζεται επίσης ότι η συγκάλυψη της εμπορίας ουσιών συνιστά κακή επιλογή που εξυπηρετεί κυρίως την αστυνομία. Το σημαντικότερο όργανο που αποφασίζει για την πορεία της κατάληψης στο πάρκο είναι η ανοιχτή συνέλευση στην οποία όποιος επιθυμεί μπορεί να πάρει μέρος. Εκεί συζητιέται κάθε πρόβλημα που προκύπτει και κάθε πρόταση για τη διαμόρφωση του χώρου, για εκδήλωση ή κάτι άλλο. Επίσης, δημιουργούνται ομάδες που αναλαμβάνουν τη φύτευση του χώρου, το σχεδιασμό, τα ψηφιδωτά και την παιδική χαρά και ο καθένας συμβάλλει με ότι μπορεί ώστε να μαζευτούν τα απαραίτητα χρήματα για τα υλικά. Έτσι, το πάρκο αλλάζει και διαμορφώνεται σιγά σιγά από όλους όσους ενδιαφέρονται αφού στη συνέλευση καμία ιδέα δεν απορρίπτεται χωρίς διάλογο και όλοι οφείλουν να τηρούν τις αποφάσεις της. Α Γενικές πληροφορίες Το πάρκο είναι ελεύθερο και ανοιχτό για όλους όλες τις ώρες της ημέρας. Δύο θέματα που απασχολούν συχνά τη συνέλευση είναι η καθαριότητα του χώρου κι ο σεβασμός της ησυχίας των γειτόνων. Η ανοιχτή συνέλευση καλεί τους επισκέπτες του πάρκου να μαζεύουν τα σκουπίδια τους, να σέβονται τους γείτονες και να μην προχωρούν σε πράξεις που είναι αντίθετες με τον χαρακτήρα του πάρκου όπως εμπορικές συναλλαγές, χρήση ουσιών, συμπεριφορές βίας και τραμπουκισμού και μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο τη μελλοντική ύπαρξη του πάρκου. Στο blog της «Επιτροπής Πρωτοβουλίας Κατοίκων Εξαρχείων» ζητείται ο σεβασμός του κόσμου προς το πάρκο και τη συλλογική προσπάθεια ώστε να συνεχίσει να υπάρχει με τη σημερινή του μορφή και να μην εξυπηρετεί προσωπικά συμφέροντα του καθένα αλλά να είναι φιλόξενο για όλους. Τα νέα του πάρκου μπορεί κανείς να τα μάθει από τους πίνακες ανακοινώσεων μέσα στο πάρκο και από το blog του με τίτλο «Το πάρκινγκ τους, πάρκο μας». 61

62 Πρωτότυπη έρευνα Α Χώροι Εγκαταστάσεις Σημεία ενδιαφέροντος Στο πάρκο Ναυαρίνου υπάρχουν Παιδική χαρά Χώρος για συγκεντρώσεις, συναυλίες, ομιλίες, Κήποι Χτισμένο ταμπλό για σκάκι δημιουργημένο με μαύρα και άσπρα πλακάκια Κήπος με διάφορα φυτά και λουλούδια Χώροι καθίσματος Σημείο για στάθμευση ποδηλάτων Παιδική χαρά Χώρος για συγκεντρώσεις, συναυλίες κτλ. Κήπος Α Φύση Στο πάρκο Ναυαρίνου έχουν φυτευτεί διάφορα φυτά, λουλούδια αλλά και μεγάλα δέντρα. Ένα μεγάλο μέρος του πάρκου καλύπτεται από βλάστηση. Αυτή φροντίζεται από τους κατοίκους της περιοχής που συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωση και συντήρηση του πάρκου και υπάρχει πρόγραμμα ποτίσματος με οδηγίες που ακολουθούν όσοι φροντίζουν τα φυτά. 62

63 Λουλούδια και καλλωπιστικά φυτά Χάρτης του πάρκου με οδηγίες ποτίσματος Α Εξοπλισμός Στο χώρο του πάρκου έχουν κατασκευαστεί χτιστοί πάγκοι διακοσμημένοι με ψηφιδωτά, ξύλινα παγκάκια και πάγκοι, πάγκοι τοποθετημένοι σε διάταξη τέτοια ώστε να σχηματίζουν κερκίδες. Επίσης, άλλα αντικείμενα του πάρκου είναι ο πίνακας ανακοινώσεων, χτιστό ταμπλό για σκάκι, θέσεις στάθμευσης ποδηλάτων έξω από το πάρκο, κάδοι απορριμμάτων. Χτιστοί πάγκοι με ψηφιδωτά Χτιστοί πάγκοι Χτιστό ταμπλό για σκάκι Πίνακας ανακοινώσεων 63

64 Θέσεις στάθμευσης ποδηλάτων Μεγάλοι πάγκοι σε διάταξη Χ Κάδος Α Επισκεψιμότητα Το πάρκο επισκέπτονται άτομα όλων των ηλικιών, νέοι, μεγάλοι, οικογένειες με παιδιά από τις γύρω περιοχές ή και από πιο μακριά. Τις καθημερινές και τις βραδινές ώρες υπάρχουν πολλοί νέοι και φοιτητές μιας και κοντά στην περιοχή βρίσκονται πολλές σχολές του Πανεπιστημίου Αθηνών. Από το πάρκο περνάει γενικά πολύς κόσμος αφού βρίσκεται στην περιοχή των Εξαρχείων σε μια πολύ κεντρική και πυκνοκατοικημένη περιοχή της Αθήνας που μαζεύει κόσμο και από άλλες περιοχές. Ιδιαίτερα τα Κυριακάτικα μεσημέρια το πάρκο γεμίζει κόσμο και κυρίως παιδιά όλων των ηλικιών. Είναι ένα πάρκο γεμάτο ζωή τις περισσότερες ώρες της ημέρας. Οι επισκέπτες του το προσέχουν και δεν αφήνουν σκουπίδια ούτε το καταστρέφουν αφού το θεωρούν δικό τους δημιούργημα αλλά και από σεβασμό στον κόπο των συνανθρώπων τους που το φροντίζουν. 64

65 Στο Εξωτερικό Α.5.5. Hyde Park στο Λονδίνο Το Hyde Park είναι ένα μεγάλο ιστορικό πάρκο σε κεντρικό σημείο της πόλης του Λονδίνου και καταλαμβάνει έκταση 1420 στρεμμάτων. Το πάρκο γειτνιάζει με τους κήπους του Kensington (Kensington Gardens) έκτασης 1110 στρεμμάτων, που πολλοί τους θεωρούν μέρος του πάρκου, έχουν όμως χωριστεί από το 1728 από τη Βασίλισσα Caroline. Α Ιστορικά στοιχεία Αρχικά ο χώρος του πάρκου ήταν ιδιωτικός και τον χρησιμοποιούσε ο βασιλιάς για κυνήγι. Άνοιξε στο κοινό για πρώτη φορά το 1637 από τον Κάρολο τον 1 ο (Charles I) και γρήγορα έγινε ένα μοντέρνο μέρος για επίσκεψη. Μετά από πολλές μεταβολές όλα αυτά τα χρόνια, όπως προσθήκες κτιρίων, δημιουργία κήπων και τεχνητών λιμνών, αναπλάσεις και δημιουργία μνημείων έφτασε στη σημερινή του μορφή. Έκτοτε το πάρκο έχει γίνει παγκοσμίως γνωστό αφού χρησιμοποιείται καθημερινά από κόσμο και έχει χρησιμοποιηθεί πολλές φορές για γυρίσματα ταινιών(the Royal Parks, n.d). Ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στο πάρκο ήταν η Μεγάλη Έκθεση του 1851, για την οποία κατασκευάστηκε το Crystal Palace, το οποίο όμως μετακινήθηκε σε άλλο μέρος μετά το τέλος της έκθεσης (Wikipedia 1). 65

66 Το Crystal Palace στο Hyde Park στη Μεγάλη Έκθεση του 1851 Εκτός από χώρος αναψυχής και ξεκούρασης, το Hyde Park είναι μια παραδοσιακή τοποθεσία για μαζικές διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες διάφορων κινημάτων από τον 18 ο αιώνα έως σήμερα, όπως για παράδειγμα οι μεγάλες αντιπολεμικές διαδηλώσεις της «Συμμαχίας Σταματήστε τον Πόλεμο» το Α Χώροι Εγκαταστάσεις Σημεία ενδιαφέροντος Ένα από τα πιο σημαντικά και γνωστά σημείο αυτού του πάρκου είναι η Speaker s Corner (γωνιά του ομιλητή) στην οποία, από το 1872, ο καθένας μπορεί να μιλήσει δημόσια για ότι θέμα τον ενδιαφέρει, από πολιτική και θρησκεία μέχρι οτιδήποτε άλλο. Εκεί συχνά μαζεύεται κόσμος για να ακούσει τους ομιλητές ή και να συμμετέχει στη συζήτηση. Άλλοι χώροι και εγκαταστάσεις που υπάρχουν στο πάρκο είναι: Αθλητικό κέντρο για τένις με γήπεδα, αποδυτήρια, καφετέρια, κτλ. Γήπεδο με γκαζόν για bowling Χώρος με όργανα γυμναστικής για ηλικιωμένους, ειδικά σχεδιασμένα για ήπια άσκηση για άτομα 60 ετών και πάνω Εστιατόριο Καφετέρια Παιδικές χαρές για τα παιδιά Πέντε σημεία με καντίνες για φαγητό ή ποτό στο χέρι The lookout ένα εκπαιδευτικό κέντρο το οποίο οργανώνει δραστηριότητες για παιδιά με σκοπό να μαθαίνουν για τη φύση και την άγρια ζωή με διασκεδαστικό τρόπο. Τουαλέτες και τουαλέτες για Άτομα με Ειδικές Ανάγκες Άλλα σημεία ενδιαφέροντος στο πάρκο είναι: Ο χώρος Winter Wonderland ο οποίος λειτουργεί στο πάρκο την περίοδο των Χριστουγέννων. Εκεί ο κόσμος μπορεί να ανέβει σε μία τεράστια ρόδα παρατήρησης που προσφέρει μοναδική θέα, να κάνει πατινάζ στον πάγο, να παρακολουθήσει παραστάσεις όπως τσίρκο και άλλα. 66

67 Ρόδα παρατήρησης Άγαλμα Ίσις Άγαλμα Αχιλλέα Το μπρούτζινο άγαλμα «Ίσις» που απεικονίζει κύκνο και το άγαλμα του Αχιλλέα. Η μεγαλοπρεπής κεντρική πύλη του πάρκου που βρίσκεται στη νοτιοανατολική γωνία του πάρκου, στο Hyde Park Corner, και σχεδιάστηκε στα 1820 για να έχει μνημειακό χαρακτήρα. Η κεντρική είσοδος του πάρκου (The Grand Entrance to Hyde Park) από το παρελθόν μέχρι σήμερα Στα μνημεία του πάρκου περιλαμβάνονται: Το μνημείο για τα 52 θύματα των βομβαρδισμών στο Λονδίνο την 7 η Ιουλίου 2005 Το μνημείο - σιντριβάνι για την πριγκίπισσα Νταϊάνα Μνημείο σιντριβάνι για την πριγκίπισσα Νταϊάνα Μνημείο της 7 ης Ιουλίου Α Φύση Χλωρίδα Το πάρκο περιλαμβάνει περίπου 4000 δέντρα, θάμνους, λιβάδι με χαμηλή βλάστηση από αγριολούλουδα, αλλά και την τεχνητή λίμνη Serpentine. Η τεχνητή λίμνη είναι από τα κυριότερα χαρακτηριστικά του πάρκου, και ήταν από τις πρώτες τεχνητές λίμνες που δεν έχουν ένα αυστηρό γεωμετρικό σχήμα αλλά ακανόνιστο που μοιάζει πιο φυσικό. Ένα βοτανικό αξιοθέατο του πάρκου είναι μία κλαίουσα οξιά, το λεγόμενο «ανάποδο δέντρο» (the upside-down tree). Λιβάδι Λίμνη Το «Ανάποδο Δέντρο» Κάποια ιδιαίτερα μέρη σε σχέση με τη φύση του πάρκου είναι τα παρακάτω. 67

68 The Meadow Wildlife 4 εκτάρια για άγρια ζωή όπου μπορείς να δεις αγριολούλουδα, αγριόχορτα, πουλιά, έντομα όπως πεταλούδες και πεταλουδίτσες της νύχτας. The Rose Garden Κήπος με λουλούδια επιλεγμένα να δίνουν χρώμα και άρωμα όλο τον χρόνο. Πανίδα Το πάρκο επισκέπτονται συχνά διάφορα είδη πτηνών και υδρόβιων πτηνών όπως χήνες, κύκνοι και άλλα, τα οποία προσελκύονται από τη λίμνη του πάρκου. Επίσης, στο πάρκο μπορείς να δεις νυχτερίδες κυρίως κοντά στις γέφυρες Dell και Serpentine κατά το σούρουπο. Α Δραστηριότητες Το πάρκο προσφέρει πλήθος δραστηριοτήτων στους επισκέπτες του. Οι πιο συνηθισμένες είναι: Τρέξιμο Ποδήλατο στο πάρκο Πικνίκ Ενοικίαση βάρκας ή θαλάσσιου ποδήλατου για βόλτα στη λίμνη Κολύμβηση από Ιούνιο έως Σεπτέμβριο σε πισίνα Ενοικίαση ξαπλώστρας από τον Μάρτιο μέχρι τον Οκτώβριο σε 4 σημεία σε όλο το πάρκο Συναυλίες. Το Hyde Park είναι τόπος διεξαγωγής πολλών γνωστών και μεγάλων συναυλιών της ροκ μουσικής, ανάμεσα στις οποίες συναυλίες των Rolling Stones, των Queen, των Blur, αλλά και συναυλίες φιλανθρωπικού χαρακτήρα. Στους χώρους του πάρκου λαμβάνουν χώρα άτυποι αγώνες ποδοσφαίρου, rugby κ.α. Διάφορες εκδηλώσεις, όπως φεστιβάλ, εκπαιδευτικές δραστηριότητες κ.α., οι οποίες οργανώνονται στο πάρκο όλο τον χρόνο και δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα του προς ενημέρωση του κοινού. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λονδίνου του 2012 στο πάρκο θα διεξαχθούν τα αγωνίσματα του τρίαθλου και της κολύμβησης ανοιχτής θαλάσσης 10 χιλιομέτρων στη λίμνη Serpentine. Α Διοικητική ευθύνη Τη διοικητική ευθύνη του Hyde Park έχει το Royal Parks, εκτελεστικό όργανο του Υπουργείου Πολιτισμού της Αγγλίας. Σκοπός του είναι να διευθύνει όλα τα πάρκα που ανήκουν στα Royal Parks αποτελεσματικά και αποδοτικά. Επίσης, να διατηρεί τα μοναδικά περιβάλλοντα που υπάρχουν στα πάρκα αυτά έτσι ώστε να ενθαρρύνει την πρόσβαση και να αυξήσει τις πιθανότητες για διασκέδαση, εκπαίδευση και άλλες μορφές ψυχαγωγίας. Α Προσβασιμότητα Η πρόσβαση στο πάρκο γίνεται πολύ εύκολα αφού υπάρχουν 5 σταθμοί του μετρό πάνω ή πολύ κοντά στα όρια του πάρκου. Πολλά λεωφορεία επίσης εξυπηρετούν την περιοχή. Για άτομα με κινητικά προβλήματα υπάρχει διαθέσιμο ειδικό μικρό λεωφορείο για αναπηρικά καροτσάκια το οποίο αναλαμβάνει να μεταφέρει όποιον το βρίσκει δύσκολο να περπατήσει όλο το πάρκο. Αυτό το σύστημα υποστηρίζεται από δωρεές και λειτουργεί από οδηγούς-εθελοντές από Μάιο μέχρι Οκτώβριο. 68

69 Χάρτης του Πάρκου με στάσεις μετρό και λεωφορείων Λεωφορείο για ΑΜΕΑ και χώρους στάθμευσης Α Γενικές πληροφορίες Το πάρκο είναι ανοιχτό όλο το χρόνο από τις 5 το πρωί έως τα μεσάνυχτα. Στην ιστοσελίδα του πάρκου στο Internet υπάρχει χάρτης με όλα τα αξιοθέατα, τα μέρη και τις δραστηριότητες στο πάρκο έτσι ώστε να μπορεί να ενημερώνεται και ο κόσμος που πηγαίνει τακτικά για νέες δραστηριότητες αλλά και οι τουρίστες για το τι μπορούν να κάνουν εκεί. Προσφέρεται η δυνατότητα να προγραμματίσει ο κόσμος την επίσκεψή του, επιλέγοντας τα σημεία που θέλει να επισκεφτεί και εκτυπώνοντας τον χάρτη. Το πάρκο έχει κανόνες που πρέπει να ακολουθούν οι επισκέπτες του. Για παράδειγμα, αν θέλουν να κάνουν πικνίκ και να μαζευτούν περισσότερα από 40 άτομα πρέπει να το δηλώσουν και να πληρώσουν κάποιο ποσό. Α Επισκεψιμότητα Το πάρκο δέχεται καθημερινά χιλιάδες επισκέπτες, είτε μόνιμους κάτοικους του Λονδίνου είτε τουρίστες. Άλλοι πάνε για να χαλαρώσουν, να αθληθούν ή να παρακολουθήσουν κάποια εκδήλωση και άλλοι προτιμούν να διασχίζουν το πάρκο για να πάνε στη δουλειά τους ή σε κάποιο άλλο μέρος της πόλης αντί να πάνε από το δρόμο. Σύμφωνα με την τελευταία επίσημη έρευνα που έγινε το 2009 σε όλα τα πάρκα του Λονδίνου, λίγο περισσότεροι από τα 2/5 των επισκεπτών (42%) επισκέπτονταν τα πάρκα τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα ή περισσότερο, ενώ ένα ακόμα 10% τα επισκεπτόταν 1-3 φορές το μήνα. Το αντίστοιχο ποσοστό στα Κεντρικά Πάρκα του Λονδίνου στα οποία ανήκει και το Hyde Park, δηλαδή οι επισκέπτες οι οποίοι πηγαίνουν σε κάποιο από τα πάρκα 1 φορά την εβδομάδα και συχνότερα, ανέρχεται στο 31%. Επίσης, οι περισσότεροι από τους επισκέπτες όλων των πάρκων του Λονδίνου ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα ετών με τα κεντρικά πάρκα να έχουν και τους περισσότερους νέους έως 29 ετών. (Gabrieli and Wilson, 2010). Αν και αυτά τα στοιχεία είναι συνολικά για όλα τα πάρκα του Λονδίνου, μπορεί να θεωρηθεί ότι αντιπροσωπεύουν και το συγκεκριμένο πάρκο σε κάποιον βαθμό. 69

70 Α.5.6. Parc de la Villette στο Παρίσι Α Ιστορικά στοιχεία Χάρτης του πάρκου Το πάρκο αυτό, που βρίσκεται στη πρωτεύουσα της Γαλλίας, αναπτύχθηκε στη θέση πρώην βιομηχανικής κλίμακας σφαγείων του 19 ου αιώνα. Είναι ίσως το γνωστότερο παράδειγμα σύγχρονου πάρκου που δημιουργήθηκε στη θέση πρώην βιομηχανιών που εγκαταλείφτηκαν και αποτέλεσε αφορμή αναθεώρησης του ρόλου και του σχεδιασμού των σύγχρονων πάρκων (Barziley, M., 1984 όπως αναφέρεται από Σπυρόπουλος, 2008). Η διαδικασία της αποκατάστασης του χώρου και της μετατροπής του σε πάρκο διήρκησε 16 χρόνια, από το 1982 εώς το Είναι από τα μεγαλύτερα πάρκα στην πόλη του Παρισιού με έκταση 330 στρεμμάτων η οποία μαζί με το Μουσείο και Εθνικό Κέντρο Επιστημών, Τεχνολογίας και Βιομηχανίας, την Πόλη της Μουσικής και το χώρο παραστάσεων Grande Halle καταλαμβάνει συνολικά 550 στρέμματα. Βρίσκεται στις παρυφές της πόλης, στο βορειοανατολικό Παρίσι, στην καρδιά μιας εργατικής περιοχής με μεγάλο αριθμό μεταναστών προερχόμενων από πολυάριθμα μέρη. Ο δημιουργός του, Bernard Tschumi, επιχειρεί τον επαναπροσδιορισμό του όρου «πάρκο» υποστηρίζοντας ότι το πάρκο δεν μπορεί πλέον να αντιμετωπίζεται σαν ένας ουτοπικός μικρόκοσμος, προστατευόμενος από την άγρια πραγματικότητα της πόλης, αλλά μπορεί να μορφοποιεί μέρος του οράματός της. Αντιτίθεται στην άποψη του Olmstead ότι «μέσα στο πάρκο, η πόλη δεν πρέπει να υπάρχει» (Bernard Tschumi Architects, n.d) και δεν διστάζει να αντικαταστήσει την έννοια της φύσης με αυτήν του πολιτισμού.(σπυρόπουλος, 2008) Το «πάρκο του 21 ου αιώνα» όπως το χαρακτηρίζει ο ίδιος, σχεδιάστηκε ως ένα υπαίθριο πολιτιστικό κέντρο με κήπους.(αδάμου Β. & Κακαλέτρη Σ., 2003, Σπυρόπουλος, 2008) Εφαρμόζει την ανάμιξη δραστηριοτήτων πολιτισμού, αναψυχής και εκπαίδευσης και ενθαρρύνει περισσότερο την πολιτισμική εφευρετικότητα παρά την «αναδημιουργία της φύσης». Είναι ένας χώρος πολυδιάστατος αφού προσφέρει πλήθος υπαίθριων δραστηριοτήτων, εκθεσιακούς και συναυλιακούς χώρους, Πηγή: Bernard Tschumi Architects και γενικότερα μια λειτουργική ποικιλία. Όλες αυτές οι δραστηριότητες που διασκορπίζονται στους χώρους του πάρκου κάνουν την περιοχή ένα σημαντικό πολιτιστικό σταυροδρόμι που αναμιγνύει γενιές και φυλές (Travel France Online,n.d). Σε αυτό το μεγάλο πολιτιστικό πάρκο παρουσιάζονται με σύγχρονο τρόπο πολλές παραδοσιακές μορφές τέχνης όπως τσίρκο, καμπαρέ, street performance, σινεμά και κουκλοθέατρο αλλά αναγνωρίζονται και νέες μορφές 70

71 έκφρασης όπως το hip-hop (dance, rap), η τέχνη του γκράφιτι κ.α. Επίσης, μέσα από εκθέσεις εστιάζει σε θέματα που επηρεάζουν την κοινωνία όπως ο πόλεμος και το περιβάλλον. (Universcience, n.d.) Α Χώροι Εγκαταστάσεις Σημεία ενδιαφέροντος Το πάρκο σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Tschumi στον οποίο ανατέθηκε το έργο μετά από διαγωνισμό. Ο Tschumi επέλεξε να διανείμει τις απαιτήσεις του προγράμματος σε όλη την έκταση του πάρκου αντί της εισαγωγής ενός στιβαρού κτιριακού όγκου στο ήδη επιβαρημένο τοπίο. Διαφορετικοί τύποι δραστηριοτήτων απομονώνονται και αναδιανέμονται ενεργοποιώντας έτσι ολόκληρο το χώρο του πάρκου. Στα σημεία συγκέντρωσης λειτουργιών τοποθετείται μια σειρά από κενά ουδέτερα αντικείμενα, τα folies, 26 μεταλλικές κατασκευές βαμμένες σε έντονο κόκκινο χρώμα, τα οποία αποκτούν νόημα μέσα από τη χρήση τους. Αποτελούν πυρήνες ή αφετηρίες υπαίθριων δραστηριοτήτων, αφού παρέχουν μικρή κάλυψη σε κλειστούς χώρους. Τα folies περιστασιακά εξυπηρετούν κάποιο σκοπό όπως γραφείο έκδοσης εισιτηρίων, καφετέρια, ιατρείο του Ερυθρού Σταυρού κ.α. Αλλά συχνά παίζουν τον ρόλο καθαρά έργου τέχνης που δίνει ένα γεωμετρικό σχέδιο στη μεγάλη έκταση του πάρκου. (Σταυριανουδάκη Κ. Φ., 2006) Τα folies αποτελούν το πιο αναγνωρίσιμο στοιχείο του πάρκου. Ξεχωρίζουν με το χρώμα τους ανάμεσα στο πράσινο της φύσης και το γαλάζιο του ουρανού και κάνουν εντύπωση με τα σχήματά τους. Folies στο Parc de la Vilette Τα folies δεν ταξινομούνται από τον αρχιτέκτονα μέσα στον χώρο, αλλά «ιεραρχούνται» νοητικά από τον επισκέπτη, καθώς αυτός αλληλεπιδρά με τις πορείες και τις δραστηριότητες μέσα στο πάρκο. Ο Tschumi κατακερμάτισε τον χώρο σε αντικείμενα σχεδιασμένες επιφάνειες και υπόλοιπα-μη σχεδιασμένες επιφάνειες. Έτσι, αποκαθιστά τη συνέχεια του αστικού τοπίου και επιτρέπει την αλληλοδιείσδυση μεταξύ των δραστηριοτήτων πόλης και πάρκου. Δίνει έμφαση στο στοιχείο της ανακάλυψης διαφορετικών χώρων και δραστηριοτήτων και σχεδιάζει τη δυνατότητα ανάπτυξης πολλαπλών κινήσεων στο χώρο.(αδάμου Β. & Κακαλέτρη Σ., 2003)Επίσης, ενθαρρύνεται ο συνδυασμός φαινομενικά ασύμβατων δραστηριοτήτων. Για παράδειγμα, ο διάδρομος για τρέξιμο περνά μέσα από τον χώρο του εστιατορίου. Το πάρκο αυτό χαρακτηρίζεται από πολλαπλότητα, πολυπλοκότητα, καθορισμένες αντιθέσεις και διαρκή αλλαγή, αφού καμία λειτουργία δεν είναι μόνιμη. Οι κυριότερες κτιριακές εγκαταστάσεις που υπάρχουν στο χώρο του πάρκου είναι Η «Πόλη των Επιστημών και της Βιομηχανίας» (Cité des Sciences et de l'industrie) ένα εκπαιδευτικό μουσείο με μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις σχετικά με τις επιστήμες, ένα μέρος αγαπημένο για παιδιά και οικογένειες. Το «Geode», το οποίο στεγάζει μία ημικυκλική οθόνη 1000 τετραγωνικών μέτρων και δείχνει ταινίες σχετικές με τη φύση και την επιστήμη. 71

72 Cité des Sciences et de l'industrie Geode Zenith Cite de la Musique Η «Πόλη της Μουσικής» (Cité de la Musique), που είναι ένα μουσείο μουσικής και περιλαμβάνει ένα αμφιθέατρο και μία βιβλιοθήκη πολυμέσων μουσικής και χορού. Το Zenith, ένα μουσικό κέντρο το οποίο φιλοξενεί μουσικές παραστάσεις και συναυλίες. Ανάμεσα στους θεματικούς κήπους του πάρκου υπάρχουν και κάποιοι με εγκαταστάσεις για παιχνίδι, όπως ο «Κήπος της Κίνησης» που είναι μία περιοχή παιχνιδιού με διάφορα κινούμενα στοιχεία ή ο «Κήπος του Δράκου» που είναι μία γιγαντιαία εγκατάσταση για σκαρφάλωμα σε σχήμα δράκου, ύψους 80 μέτρων, με μία μακριά τσουλήθρα να ξεκινάει από το στόμα του. Ο κήπος του Δράκου 72

73 Ένα από τα πιο ασυνήθιστα στοιχεία του πάρκου είναι το υποβρύχιο Αργοναύτης (Argonaut), το οποίο μετά από το τελευταίο του ταξίδι στο κανάλι Orucq, «αγκυροβόλησε» στο πάρκο, και είναι ανοιχτό στο κοινό έναντι μικρού εισιτηρίου. Στην κύρια είσοδο του πάρκου υπάρχει το «Σιντριβάνι των Λιονταριών», που δημιουργήθηκε το Βρίσκεται μπροστά από το Maison de la Villette, έναν εκθεσιακό χώρο 1130 τ.μ. Πίσω από αυτόν το χώρο υπάρχει μία περιοχή με πολλά καρουζέλ που δημιουργεί μία εορταστική ατμόσφαιρα. Ένα άλλο εντυπωσιακό στοιχείο σύγχρονης τέχνης που υπάρχει στο πάρκο είναι ένα γιγαντιαίο ποδήλατο μερικώς θαμμένο, από το οποίο μπορείς να δεις ένα πετάλι, μέρος της σέλας, μέρος του τροχού, φρένα και τιμόνι. (Travel France Online,n.d) Πέρα από το εντυπωσιακό του μεγέθους του, ο καθένας μπορεί να συσχετιστεί με αυτό το γλυπτό, αφού το ποδήλατο είχε πάντα μία ξεχωριστή θέση στη γαλλική κουλτούρα αλλά είναι και ένα αντικείμενο γνωστό σε όλο τον κόσμο. 73

74 Α Φύση Το Parc de la Villette οργανώνεται σαν ένα «ανοιχτό κτίριο», όπου σχεδιάζονται δωμάτια κήποι για να υποδεχτούν την «τεχνητή φύση» στους εφτά θεματικούς κήπους του πάρκου. Ανάμεσά τους είναι ο «Κήπος των Καθρεφτών» με 28 επιδαπέδιους καθρέφτες ανάμεσα στα δέντρα, ο «Κήπος με τις Πέργκολες» που αποτελείται από 8 επίπεδα με κληματαριές και σιντριβάνια ανάμεσά τους, ή ο «Κήπος των Bamboo». Ο τελευταίος βρίσκεται 6 μέτρα χαμηλότερα από το υπόλοιπο πάρκο. Πολλοί εναέριοι διάδρομοι προσφέρουν διαφορετική θέα σε αυτό το δάσος από μπαμπού ενώ ένα κάθετο σιντριβάνι προσφέρει στην περιοχή τον ήχο του τρεχούμενου νερού. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο «Κήπος των Παιδικών Φόβων» ο οποίος έχει ένα διάδρομο όπου μεταδίδεται απόκοσμη μουσική καθώς διασχίζει ένα δάσος από μπλε έλατα και ασημί σημύδες. Ο κήπος των καθρεφτών Ο κήπος με τις πέργκολες Ο κήπος των Bamboo Ο κήπος των παιδικών φόβων Στα 350 στρέμματα πρασίνου του πάρκου ευδοκιμούν περίπου 2750 δέντρα (Universcience, n.d). Εκτός από τα είδη που αναφέρθηκαν παραπάνω, στο πάρκο συναντώνται επίσης διάφορα άγρια, βρώσιμα, υδρόβια και αρωματικά φυτά. Περιλαμβάνονται ακόμα περίπου 70 στρέμματα με γκαζόν, τα λεγόμενα «λιβάδια». Το πάρκο χωρίζεται σε δύο μέρη από το κανάλι Ourcq στο οποίο ο κόσμος μπορεί να κάνει βόλτα με σκάφος. Εκτάσεις με γκαζόν Κανάλι Ourcq 74

75 Α Δραστηριότητες Εγκαταστάσεις άθλησης Χώροι για εργαστήρια Παιδότοποι Εκθέσεις Συναυλίες Επιστημονικά πειράματα Παιχνίδια και διαγωνισμοί Εστιατόρια Θερμοκήπια Θεματικοί κήποι Κινηματογραφικός περίπατος Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού το πάρκο προσφέρει, εδώ και 15 χρόνια, υπαίθριο σινεμά σε μεγάλη οθόνη χωρίς χρέωση. Επίσης, κάθε Κυριακή κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού γίνονται δωρεάν συναυλίες στο μουσικό κιόσκι (Music Kiosk). Α Η συμβολή του στην πόλη Το πάρκο αυτό δεν έχει την σημασία του απομονωμένου κομματιού πρασίνου σε πυκνό ιστό πόλης, όπως για παράδειγμα το Central Park της Νέας Υόρκης, αλλά κατάφερε να διεισδύσει στον αστικό ιστό και να γίνει μέρος της πόλης. Το αστικό αυτό πάρκο είναι η αφετηρία της αστικής ανανέωσης, και επομένως όχι ο πνεύμονας, αλλά η καρδιά της περιοχής (Σταυριανουδάκη Κ. Φ., 2006). To Parc de la Villette δεν είναι ένα συμβατικό πάρκο, αλλά μία αφαιρετική πολεοδομική πρόταση που ικανοποιεί πολλές βασικές ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας. Μια πρόταση για ένα νέο τύπο πόλης δομημένης μέσα στο πάρκο. «Το Villette ονομάστηκε πάρκο, αλλά δεν είναι πάρκο, είναι ένας νέος τύπος πόλης Οι άνθρωποι αντιδρούν στο πάρκο, το επισκέπτονται και το χρησιμοποιούν», δηλώνει ο Tschumi. Ο αρχιτέκτονας έχει δηλώσει επίσης ότι θέλει αυτό το πάρκο να προβληματίσει τον κόσμο και να μην είναι κάτι εύκολο να το καταλάβουν. (Σταυριανουδάκη Κ. Φ., 2006) Α Επισκεψιμότητα Λόγω των πολυάριθμων δραστηριοτήτων που προσφέρει, το πάρκο είναι ζωντανό 18 ώρες την ημέρα. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, η αίθουσα συναυλιών Zenith που υπάρχει στο πάρκο φιλοξενεί παραστάσεις. Είναι ένας χώρος με δυνατότητα χρήσης μέρα και νύχτα, καλοκαίρι και χειμώνα. Η ύπαρξη δύο σταθμών του μετρό στις δύο κύριες εισόδους του το κάνει εύκολα προσβάσιμο από το σύνολο της πόλης, αυξάνοντας έτσι την επισκεψιμότητά του και κάνοντάς το πόλο έλξης για ολόκληρη την πόλη του Παρισιού. Το πάρκο επισκέπτονται περισσότεροι από 10 εκατομμύρια επισκέπτες το χρόνο (Paris Walking Tours, n.d). 75

76 Bernard Tschumi Architects Α Προσβασιμότητα Το εσωτερικό του πάρκου είναι άμεσα προσβάσιμο από δύο σταθμούς του μετρό που βρίσκονται σε κάθε μία από τις δύο κύριες εισόδους του. Έτσι, η πρόσβαση χαρακτηρίζεται ιδιαιτέρως ικανοποιητική, ενώ η περιοχή εξυπηρετείται επίσης και από λεωφορεία. Λόγω της θέσης του λειτουργεί σαν πέρασμα από τον προαστιακό στον αστικό χώρο (Σπυρόπουλος, 2008). Το Parc de la Villette είναι ένα ανοιχτό πάρκο, χωρίς πύλες και χωρίς φράχτες να το περικλείουν. Είναι ανοιχτό κάθε μέρα, όλο το χρόνο, με περιορισμένη πρόσβαση από τη 1π.μ. εώς τις 6 π.μ. (Paris Walking Tours, n.d) 76

77 Α.5.7. Σύγκριση πάρκων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό Σε αυτό το σημείο θεωρήθηκε χρήσιμο να γίνει μια προσπάθεια σύγκρισης των πάρκων που μελετήθηκαν στην Αθήνα με αυτά του εξωτερικού, έτσι ώστε να εντοπιστούν οι βασικές διαφορές τους και τα κυριότερα σημεία σύγκλισης. Στον παρακάτω πίνακα γίνεται μια σύγκριση με βάση κάποια βασικά χαρακτηριστικά των πάρκων τα οποία είναι σχετικά εύκολο να συγκριθούν. Αυτά είναι η περιοχή της πόλης στην οποία βρίσκονται, η ποικιλία των διαφορετικών δραστηριοτήτων που προσφέρουν στους επισκέπτες, οι ώρες που είναι ανοιχτά για το κοινό και αν διαθέτουν αποκλειστική ιστοσελίδα για την ενημέρωση του ευρύτερου κοινού. Πάρκο Περιοχή Δραστηριότητες Ανοιχτό Ιστοσελίδα (ποικιλία) Πεδίο του Άρεως Κέντρο της πόλης Μέτριες 24 ώρες όχι Πάρκο Ναυαρίνου Κέντρο της πόλης Λίγες 24 ώρες ναι Πάρκο Τρίτση Στα όρια της πόλης Πολλές 24 ώρες ναι Hyde Park Κέντρο της πόλης Πολλές 5 το πρωί - μεσάνυχτα Parc de la Villette Στα όρια της πόλης Πάρα πολλές 6 το πρωί 1 μετά τα μεσάνυχτα ναι ναι Κάποια κοινά χαρακτηριστικά των πάρκων του εξωτερικού είναι ότι υπάρχει περιορισμένη πρόσβαση τις βραδινές ώρες με σκοπό τον καλύτερο έλεγχο και την αποφυγή εγκληματικών ενεργειών μέσα στο πάρκο. Επίσης, προσφέρουν μεγάλο πλήθος διαφορετικών οργανωμένων δραστηριοτήτων για τους επισκέπτες τους. Αντίθετα, τα πάρκα στην Αθήνα είναι ανοιχτά για το κοινό όλο το εικοσιτετράωρο αλλά υστερούν στην ποσότητα και ποικιλία των οργανωμένων δραστηριοτήτων που είναι διαθέσιμες για τους επισκέπτες. Μεγαλύτερη ποικιλία δραστηριοτήτων στα πάρκα της Αθήνας συναντάται κυρίως στο πάρκο «Τρίτση», αλλά όχι τόσο καλά οργανωμένες όσο στα πάρκα του εξωτερικού. Ένα βασικό πρόβλημα των δημόσιων αστικών πάρκων της Αθήνας είναι η ανεπαρκής συντήρηση και οργάνωση από τους υπεύθυνους και η γενικότερη αίσθηση εγκατάλειψης από την πολιτεία, όπως αναφέρουν και πολλοί από όσους απάντησαν στα ερωτηματολόγια (κεφάλαιο Α.6.2). Συνεπώς, το πρόβλημα δεν είναι τόσο η ανεπάρκεια δραστηριοτήτων για την ψυχαγωγία του κόσμου, όσο η κατάσταση του πάρκου, του εξοπλισμού και των εγκαταστάσεων τα οποία δεν συντηρούνται επαρκώς και δίνουν την εντύπωση ότι το πάρκο είναι παραμελημένο και αφημένο στην τύχη του. Οι κύριοι λόγοι για αυτή την κατάσταση είναι η έλλειψη χρημάτων και προσωπικού για τη σωστή συντήρηση του πάρκου, όπως δηλώνουν και οι υπεύθυνοι του πάρκου «Τρίτση» (Παράρτημα Α). Αυτές οι συνθήκες δεν επιτρέπουν στους υπεύθυνους να το συντηρούν καλύτερα και να φέρουν στο πάρκο περισσότερες εκδηλώσεις και δραστηριότητες, οι οποίες με τη σειρά τους θα προσέλκυαν περισσότερο κόσμο. Μία ακόμα διαφορά μεταξύ της Ελλάδας και του εξωτερικού, που προέρχεται από προσωπική παρατήρηση, είναι ίσως ότι η κουλτούρα των Ελλήνων δεν περιλαμβάνει τη συνήθεια να πηγαίνουν σε πάρκα σαν τρόπο ψυχαγωγίας. Το αντιμετωπίζουν περισσότερο σαν ένα χώρο για να βγάλουν βόλτα το σκύλο, για να περπατήσουν οι ηλικιωμένοι που χρειάζονται άσκηση, για να παίζουν τα παιδιά της πόλης σε ένα προστατευμένο περιβάλλον ή σαν ένα μέρος για να επισκεφτούν το Σαββατοκύριακο σαν αξιοθέατο. Αντίθετα, οι Ευρωπαίοι θεωρούν τα πάρκα σαν ένα καθημερινό κομμάτι της ζωής τους στα οποία πηγαίνουν με την παρέα τους για να διασκεδάσουν όπως θα πήγαιναν και σε ένα μπαρ, κάνουν πικνίκ ή παίζουν διάφορα παιχνίδια, πηγαίνουν για ένα γρήγορο διάλειμμα από τη δουλειά, αθλούνται στο πάρκο, και γενικά 77

78 το απολαμβάνουν στο έπακρο ειδικά τις μέρες που ο καιρός το επιτρέπει. Αντίστοιχα, τα πάρκα τους είναι προσεγμένα και περιποιημένα, με συντηρημένο εξοπλισμό και χωρίς σκουπίδια. Σε αυτή την καθημερινή επαφή τους με τα πάρκα και τους πράσινους χώρους ίσως παίζει σημαντικό ρόλο και το γεγονός ότι σε αυτές τις χώρες υπάρχουν περισσότερα πάρκα, κάτι που αποδεικνύεται από τη μεγαλύτερη αναλογία πρασίνου που ανά κάτοικο. Άλλη μία παρατήρηση είναι ότι τα πάρκα στην Αθήνα αντιμετωπίζονται σαν ένας αποκομμένος χώρος, ξεχωριστός από την υπόλοιπη πόλη, σαν να μην ανήκει σε αυτήν. Κατά συνέπεια πολλά αστικά πάρκα παρουσιάζουν έλλειψη ουσιαστικής σύνδεσης με την πόλη και ένταξης σε αυτήν. Α.5.8. Συμπεράσματα Γενικά, από την ανάλυση που έγινε βγαίνει το συμπέρασμα ότι τα πάρκα έχουν ή μπορούν να έχουν πολλές λειτουργίες. Εκτός από τις προφανείς λειτουργίες τους που είναι ότι παρέχουν οξυγόνο και επαφή με τη φύση, λειτουργούν σαν χώροι ξεκούρασης και ηρεμίας των ανθρώπων από τους γρήγορους και αγχωτικούς ρυθμούς των πόλεων. Επίσης, λειτουργούν σαν χώροι παιχνιδιού, σωματικής και πνευματικής άσκησης, χώροι πολιτιστικών εκδηλώσεων και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων και μπορούν να αξιοποιηθούν με πάρα πολλούς τρόπους για την ψυχαγωγία, την εκπαίδευση, την άθληση και τη χαλάρωση ατόμων όλων των ηλικιών. Η σύγκριση των πάρκων της Ελλάδας με αυτά του εξωτερικού ήταν χρήσιμη για να μπορέσουν να κατανοηθούν καλύτερα το επίπεδο των αθηναϊκών πάρκων σε σχέση με τα ξένα, τα σημεία στα οποία τα ελληνικά πάρκα υστερούν και να γίνει μία καλύτερη κατανόηση των πραγματικών προβλημάτων τους. Όσα προαναφέρθηκαν, η έλλειψη οργανωμένων δραστηριοτήτων και συντήρησης, που οφείλεται στην αδιαφορία της πολιτείας και στην ανεπαρκή χρηματοδότηση, σε συνδυασμό ίσως με τη σύγχρονη ελληνική κουλτούρα και την ανεπαρκή σύνδεση των πάρκων με την πόλη, κάνει τους Έλληνες να μην πηγαίνουν πολύ συχνά σε πάρκα. Με τα ερωτηματολόγια θα επιβεβαιωθούν ή όχι αυτά τα προβλήματα, και θα βρεθούν ίσως και άλλα θέματα που ο κόσμος θεωρεί προβλήματα και τα οποία αποθαρρύνουν τους κατοίκους της Αθήνας από το να επισκέπτονται συχνά τα αστικά πάρκα της πόλης. Πέρα από τα συμβατικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα πάρκα και στα οποία θα μπορούσε να κινηθεί η εργασία, όπως η καθαριότητα, η ασφάλεια, η άθληση και οι εκδηλώσεις, μια άλλη πιθανή κατεύθυνση είναι αυτή της κοινωνικοποίησης. Πως θα μπορούσε δηλαδή να αξιοποιηθεί το πάρκο για την κοινωνική αλληλεπίδραση του κόσμου. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να φέρει περισσότερους επισκέπτες στο πάρκο και να βοηθήσει να δημιουργηθούν δεσμοί μεταξύ τους και με το πάρκο. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε μεγαλύτερο ενδιαφέρον των ανθρώπων για το πάρκο και στην επίλυση και των άλλων προβλημάτων του, μετατρέποντας το σε έναν ζωντανό χώρο της γειτονιάς. Για το λόγο αυτό, θεωρήθηκε χρήσιμο να μελετηθούν κάποιο σύγχρονοι τρόποι κοινωνικοποίησης του κόσμου που είναι αρκετά δημοφιλείς. 78

79 Α.6 - Forum και Κοινωνικά Δίκτυα Σε αυτό το κεφάλαιο γίνεται μία περιγραφή του τρόπου λειτουργίας των Φόρουμ στο Internet και των Κοινωνικών Δικτύων στο Internet. Στις μέρες μας αυτοί οι δύο τρόποι επικοινωνίας των ανθρώπων είναι πολύ διαδεδομένοι και προσελκύουν συνεχώς περισσότερους χρήστες. Πολλοί άνθρωποι έχουν ένα ή περισσότερα ηλεκτρονικά προφίλ σε διάφορες ιστοσελίδες και τα χρησιμοποιούν για να επικοινωνούν με άλλους, να μαθαίνουν νέα και να λαμβάνουν πληροφορίες. Τα κοινωνικά δίκτυα έχουν μεγάλο και αφοσιωμένο κοινό που τα χρησιμοποιεί καθημερινά και πολλές φορές την ημέρα. Η κατανόηση του τρόπου λειτουργίας τους και των λόγων που τα κάνουν τόσο δημοφιλή θα λειτουργήσει σαν πηγή έμπνευσης για να βρεθούν τρόποι ώστε το υπό σχεδίαση προϊόν ή σύστημα να καταφέρει να προσελκύει περισσότερο κόσμο στο πάρκο. Α.6.1. Γενικά Τα κύρια χαρακτηριστικά των κοινωνικών δικτύων και των φόρουμ στο Internet είναι ότι ο κόσμος μπορεί να έρχεται σε επαφή με άλλα άτομα με πιο έμμεσους τρόπους αντί για τη φυσική επαφή και επικοινωνία, όπως είναι η συνάντηση, το τηλεφώνημα, η φυσική ομιλία. Σε αυτούς τους χώρους χρησιμοποιείται ο γραπτός λόγος με μηνύματα, οι εικόνες, η μουσική. Ο χρήστης χρησιμοποιεί το ηλεκτρονικό του προφίλ για να επικοινωνήσει, πίσω από το οποίο ίσως νιώθει προστατευμένος και μπορεί πιο εύκολα να εκφράσει την προσωπική του άποψη. Αυτό του δίνει όμως και τη δυνατότητα να έρθει σε επαφή, αν το θελήσει, με πολύ περισσότερα άτομα από αυτά που αποτελούν το κοινωνικό του δίκτυο στον πραγματικό κόσμο. Μπορεί να μοιραστεί τη γνώμη του με πάρα πολλά άτομα ή να ζητήσει τη γνώμη ατόμων από όλο τον κόσμο. Στους διαδικτυακούς κόσμους διάφορα «αντικείμενα» μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν ερέθισματα για να ξεκινήσει μία συζήτηση μεταξύ των χρηστών. Αυτά τα αντικείμενα μπορεί να είναι κάποιο κείμενο, εικόνα, βίντεο, τραγούδι, σύνδεσμος για κάποια άλλη ιστοσελίδα ή οτιδήποτε άλλο ανάλογα με τις δυνατότητες του κάθε συστήματος. Α.6.2. Διαδικτυακή Κοινότητα Διαδικτυακή Κοινότητα είναι μία ομάδα ανθρώπων που συναντιούνται ή επικοινωνούν μέσω του Internet. Δημιουργείται από πολλούς ανθρώπους οι οποίοι έχουν έναν κοινό σκοπό και καταργεί τα γεωγραφικά σύνορα αφού μπορεί να αποτελείται από άτομα από πολλά διαφορετικά μέρη του κόσμου. Έτσι, η απόσταση σταματάει να είναι εμπόδιο στην επιθυμία για συζήτηση με ανθρώπους με κοινά ενδιαφέροντα και απόψεις. Για παράδειγμα, εκατοντάδες χιλιάδες άτομα μπορούν να παίζουν ταυτόχρονα ένα παιχνίδι αλληλεπιδρώντας μεταξύ τους μέσα σε ένα σύστημα διαδικτυακού παιχνιδιού. (Steward, n.d) Α.6.3. Φόρουμ Ένα Internet Forum είναι ένας διαδικτυακός χώρος συζήτησης όπου ο κόσμος μπορεί να κάνει συζητήσεις συνήθως με τη μορφή μηνυμάτων κειμένου. Προσφέρει διαδικτυακή επικοινωνία μεταξύ πολλών χρηστών. Συνήθως τα φόρουμ μπορεί να περιέχουν και άλλα υπό-φόρουμ με διαφορετικά θέματα. Έτσι, οι χρήστες μπορούν να ψάξουν και να βρουν τα φόρουμ που τους ενδιαφέρουν και να συμμετέχουν σε αυτά. Είναι ένας τρόπος συγκέντρωσης και συλλογής πληροφοριών από τους χρήστες γύρω από συγκεκριμένα θέματα (Steward, n.d). Από τα πιο διαδεδομένα θέματα για φόρουμ είναι η τεχνολογία, οι υπολογιστές, τα παιχνίδια υπολογιστών, ο αθλητισμός, η μουσική, η μόδα, η πολιτική. Υπάρχουν όμως φόρουμ για τεράστιο αριθμό θεμάτων. Από τεχνολογική άποψη, τα διαδικτυακά φόρουμ είναι διαδικτυακές εφαρμογές που διαχειρίζονται περιεχόμενο δημιουργούμενο από τους χρήστες. 79

80 Α Τα μέρη του φόρουμ Οι χρήστες του φόρουμ είναι αυτοί που δημιουργούν και ενημερώνουν τα θέματα και τις συζητήσεις. Οι χρήστες συνήθως πρέπει να εγγραφούν στο φόρουμ και έπειτα να συνδέονται σε αυτό κάθε φορά που θέλουν να στείλουν κάποιο μήνυμα. Ο καθένας έχει ένα «όνομα χρήστη» συνήθως παρατσούκλι και όχι το αληθινό του όνομα. Σε πολλά φόρουμ κάθε χρήστης έχει και μία εικόνα(avatar) που μπορεί να είναι η φωτογραφία του ή κάτι άλλο, και εμφανίζεται δίπλα σε κάθε μήνυμά του έτσι ώστε να είναι πιο αναγνωρίσιμος. Ο χρήστης μπορεί αν θέλει να δημιουργήσει την υπογραφή του η οποία θα εμφανίζεται κάτω από κάθε μήνυμά του. Αυτή είναι συνήθως κάποια φράση που του αρέσει, κάποιος σύνδεσμος σε άλλη σελίδα, κάποιες πληροφορίες για τον χρήστη ή κάτι άλλο. Στα περισσότερα φόρουμ δεν χρειάζεται να έχεις κάνει εγγραφή για να δεις τα υπάρχοντα μηνύματα και οι χρήστες που δεν έχουν κάνει εγγραφή και μπορούν να δουν τα μηνύματα αλλά δε μπορούν να γράψουν δικά τους είναι γνωστοί ως επισκέπτες. Οι συντονιστές(moderators) του φόρουμ είναι οι χρήστες που είναι υπεύθυνοι ώστε το φόρουμ να λειτουργεί σωστά, να τηρούνται οι κανόνες, να το κρατάνε καθαρό από μηνύματα spam 6, να απαντάνε σε συγκεκριμένες ερωτήσεις ή παράπονα και να βοηθούν τους χρήστες αν αντιμετωπίσουν κάποιο πρόβλημα. Αυτοί μπορεί να είναι υπεύθυνοι για όλο το φόρουμ ή για κάποιο υπό-φόρουμ με συγκεκριμένο θέμα. Οι διαχειριστές(administrators) είναι αυτοί που είναι υπεύθυνοι για τις απαραίτητες τεχνικές λεπτομέρειες για τη λειτουργία του χώρου. Είναι αυτοί που μπορούν να προάγουν ένα μέλος σε συντονιστή, να δημιουργήσουν καινούργιες ενότητες, να αλλάξουν την εμφάνιση του φόρουμ, να διαχειρίζονται τους κανόνες αλλά και να επεξεργάζονται τη βάση δεδομένων. Συχνά λειτουργούν και σαν συντονιστές. Δημοσιεύσεις (posts) λέγονται τα μηνύματα (messages) που υποβάλλουν οι χρήστες. Αυτά συνήθως εμφανίζονται μέσα σε ένα κουτί που περιλαμβάνει επίσης τα στοιχεία του χρήστη και την ημερομηνία δημοσίευσης. Πολλές φορές μαζί με κάποιο μήνυμα υπάρχει η δυνατότητα επισύναψης και κάποιου άλλου αρχείου, όπως για παράδειγμα μιας εικόνας, αν και υπάρχουν περιορισμοί ως προς το είδος και το μέγεθος του αρχείου. Τα μηνύματα δημιουργούν τα θέματα συζήτησης (threads ή topics) στα οποία εμφανίζεται η μία δημοσίευση κάτω από την άλλη συνήθως με χρονολογική σειρά. Το κάθε θέμα καθορίζεται από έναν τίτλο, μία συμπληρωματική περιγραφή και το αρχικό μήνυμα, αυτό δηλαδή που ξεκίνησε τη συζήτηση. Κάθε χρήστης μπορεί να δημιουργήσει νέα θέματα συζήτησης. 6 Μηνύματα spam στα Φόρουμ θεωρούνται τα μηνύματα που έχουν διαφημιστικό, υβριστικό ή αλλιώς ανεπιθύμητο περιεχόμενο, και συνήθως στέλνονται μαζικά από αυτοματοποιημένα προγράμματα (spambot) τα οποία δημιουργούν ψεύτικους λογαριασμούς και τους χρησιμοποιούν για να στείλουν αυτά τα μηνύματα. 80

81 Στην αρχική σελίδα του κάθε υπό-φόρουμ εμφανίζονται συνήθως τα θέματα με τη σειρά που ανανεώθηκαν, ξεκινώντας από τα πιο πρόσφατα. Οι διαχειριστές ή συντονιστές μπορεί να επισημάνουν κάποια θέματα που θεωρούν σημαντικά για να εμφανίζονται πάντα πρώτα στη λίστα των θεμάτων, ανεξαρτήτως αν ανανεώνονται συχνά ή όχι. Η δημοτικότητα ενός θέματος συζήτησης μετράται συνήθως με βάση την ποσότητα των απαντήσεων ή των εμφανίσεων (views) που έχει. Συχνά τα πιο διαδεδομένα θέματα εμφανίζονται με διαφορετικό εικονίδιο έτσι ώστε να ξεχωρίζουν. Ένα θέμα που έχει σταματήσει να λαμβάνει απαντήσεις λέγεται «νεκρό θέμα» (dead thread). Παράδειγμα Φόρουμ με τον τίτλο του υπό-φόρουμ και τα θέματα Οι χρήστες έχουν τη δυνατότητα να ανταλλάσσουν και προσωπικά μηνύματα μεταξύ τους κάνοντας έτσι προσωπικές συζητήσεις. 81

82 Α Χαρακτηριστικά Ένα χαρακτηριστικό των φόρουμ, που τα διαφοροποιεί από άλλα δίκτυα επικοινωνίας στο διαδίκτυο όπως τα chatrooms, είναι η δυνατότητα διατήρησης και αρχειοθέτησης των μηνυμάτων τουλάχιστον προσωρινά ή και μόνιμα. Επιπλέον, οι χρήστες των φόρουμ δεν χρειάζεται να είναι συνδεδεμένοι ταυτόχρονα για να στείλουν ή να λάβουν μηνύματα. Έτσι, μπορούν να γίνουν συζητήσεις με πάρα πολλά άτομα και να κρατήσουν πάρα πολύ καιρό. Υπάρχει η δυνατότητα ο χρήστης να δέχεται ειδοποίηση μέσω ή μέσα στο φόρουμ όταν κάποιος στείλει μια νέα απάντηση σε κάποιο θέμα που τον ενδιαφέρει. Κάθε φόρουμ συνήθως έχει κάποιους κανόνες τους οποίους τα μέλη του πρέπει να τηρούν. Σε αυτούς περιγράφονται ο σκοπός του φόρουμ και ο ενδεδειγμένος τρόπος χρήσης του από τους δημιουργούς του. Σε φόρουμ με τακτικούς χρήστες συχνά δημιουργείται μία μορφή διαδικτυακής/εικονικής κοινότητας, αφού όσο περισσότερο επικοινωνούν οι χρήστες μεταξύ τους γνωρίζονται καλύτερα και αποκτούν οικειότητα. Πολλές φορές οι χρήστες των φόρουμ, αλλά και των άλλων κοινωνικών δικτύων, χρησιμοποιούν συντομογραφίες για διάφορες λέξεις ή φράσεις δημιουργώντας έτσι μια αργκό που είναι διαδεδομένη ανάμεσα στους χρήστες του Internet. Στα φόρουμ πολύ συχνά χρησιμοποιούνται και εικονίδια (emoticons/smileys) τα οποία μεταφέρουν συναισθηματικό περιεχόμενο μέσω κειμένου. Πολλά φόρουμ χρησιμοποιούν ένα σύστημα μέσω του οποίου κάποιες αναπαραστάσεις κειμένου μετατρέπονται σε μικρές εικόνες, όπως φαίνεται στο παρακάτω παράδειγμα. Α Σύνοψη : ) : ( Συνοπτικά, στο φόρουμ ο κάθε χρήστης μπορεί να δημοσιεύσει κάποιο μήνυμα σχετικό με κάποιο θέμα που τον ενδιαφέρει, να πει την άποψή του ή να κάνει μια ερώτηση, απευθυνόμενος στα άλλα μέλη του φόρουμ και εν δυνάμει σε όλους τους χρήστες του διαδικτύου αφού δεν χρειάζεται κάποιος να είναι μέλος ενός φόρουμ για να δει τα μηνύματα. Επίσης, μπορεί να απαντήσει σε κάποιο θέμα που ήδη υπάρχει. Άλλοι χρήστες με ενδιαφέρον για το ίδιο θέμα μπορούν να απαντήσουν, να πουν τη γνώμη τους ή να λύσουν απορίες. Έτσι, άτομα με κοινά ενδιαφέροντα μπορούν να γνωριστούν και να αλληλεπιδράσουν, ανεξάρτητα από το που βρίσκονται. Α.6.4. Κοινωνικά Δίκτυα Κοινωνικό Δίκτυο ορίζεται μια κοινωνική δομή η οποία αποτελείται από κόμβους που είναι συνήθως άτομα ή επιχειρήσεις. Αυτοί συνδέονται μεταξύ τους με έναν ή περισσότερους τύπους αλληλεξάρτησης, όπως αξίες, οράματα, ιδέες, οικονομικές συναλλαγές, φιλία, συγγένεια, αντιπάθεια, συγκρούσεις ή επιγραμμικές (web) επαφές (Σκυριανού, 2011). Οι ιστοχώροι κοινωνικής δικτύωσης είναι διαδικτυακοί χώροι οι οποίοι εστιάζουν στην ανάπτυξη νέων κοινωνικών δικτύων ή αντανάκλαση υπαρχόντων, μεταξύ ανθρώπων οι οποίοι έχουν κοινά ενδιαφέροντα ή δραστηριότητες. Οι περισσότεροι από αυτούς παρουσιάζουν κοινά βασικά χαρακτηριστικά όπως τη δυνατότητα δημιουργίας προφίλ με βασικές πληροφορίες για τον χρήστη και μία σειρά λειτουργιών που προσφέρουν, όπως να ανεβάσουν φωτογραφίες τους, να αναζητήσουν χρήστες με παρόμοια ενδιαφέροντα, να δημιουργήσουν λίστες επαφών, να επικοινωνήσουν με άλλους χρήστες. (Wikipedia 4, n.d) Παρακάτω παρουσιάζεται αναλυτικότερα ο ιστοχώρος Facebook και οι δυνατότητες που προσφέρει έτσι ώστε να γίνουν καλύτερα κατανοητά τα χαρακτηριστικά και ο τρόπος λειτουργίας των ιστοχώρων κοινωνικής δικτύωσης. 82

83 Α Το Facebook σαν παράδειγμα κοινωνικού δικτύου Το Facebook είναι σήμερα το δημοφιλέστερο online κοινωνικό δίκτυο παγκοσμίως με εκατομμύρια ενεργούς χρήστες που το χρησιμοποιούν για να επικοινωνούν με φίλους, συναδέλφους και γνωστούς τους, να δημοσιεύουν φωτογραφίες, να μοιράζονται συνδέσμους από άλλες ιστοσελίδες και βίντεο και γενικά να διατηρούν, και να επεκτείνουν ένα μεγάλο δίκτυο παλιών και νέων φίλων. Αυτός ακριβώς είναι και ο στόχος των δημιουργών του, δηλαδή να βοηθήσουν τους ανθρώπους να διαμορφώνουν και να μοιράζονται έναν κόσμο περισσότερο ανοιχτό και συνδεδεμένο (Wikipedia 5, n.d). Βασικές λειτουργίες Οι λειτουργικές δυνατότητες του Facebook είναι πάρα πολλές για να περιγραφούν αναλυτικά και με ακρίβεια, για αυτό θα γίνει μια προσπάθεια απλούστευσης ώστε να περιγραφούν οι βασικότερες από αυτές που είναι απαραίτητες για να κατανοηθεί ο τρόπος λειτουργίας του. Οι τρεις βασικές λειτουργίες του ιστοχώρου κοινωνικής δικτύωσης Facebook είναι: Η δημιουργία ενός προσωπικού προφίλ Η δημιουργία επαφών και η διασύνδεση με φίλους και γνωστούς Η εξερεύνηση και αξιοποίηση των εφαρμογών του (applications) Το Προσωπικό Προφίλ αποτελεί τον χώρο προσωπικής έκφρασης του κάθε χρήστη στον οποίο μπορεί να εισάγει στοιχεία και πληροφορίες για την «πραγματική» του ζωή, όπως όνομα, τόπο κατοικίας, σπουδές, εργασία και άλλα. Οι βασικές πληροφορίες και η φωτογραφία προφίλ του χρήστη είναι αυτά που βλέπει πρώτα κάποιος που τον αναζητάει και βοηθάνε στην αναγνώρισή του. Ένα βασικό στοιχείο του προφίλ του χρήστη είναι ο τοίχος του(wall), στον οποίο μπορεί ο ίδιος και οι φίλοι του να δημοσιεύσουν φωτογραφίες δικές του και άλλων, να γράψουν μηνύματα, να δημοσιεύσουν κάποιο βίντεο ή τραγούδι, να σχολιάσουν και πολλά άλλα. Όλα αυτά μπορούν να δώσουν κίνητρο για τη δημιουργία συζητήσεων, κάνοντας έτσι τον τοίχο να λειτουργεί σαν μια μορφή φόρουμ διαθέσιμο σε συγκεκριμένο αριθμό χρηστών. Βασικό εργαλείο για τη δημιουργία δικτύου φίλων είναι η λειτουργία της «Αναζήτησης». Οι χρήστες του Facebook, αφού δημιουργήσουν το προφίλ τους μπορούν να αναζητήσουν φίλους και γνωστούς με το όνομά τους, με το τους, με βάση το σχολείο τους ή την εταιρία που δουλεύουν. Ακόμα, μπορεί να προτείνει στον χρήστη άτομα που ίσως να γνωρίζει με βάση πόσους κοινούς φίλους έχουν. Ο χρήστης αφού εντοπίσει τα άτομα που θέλει να προσθέσει στο δίκτυο φίλων του μπορεί να τους στείλει «αίτημα φιλίας» (friend request). Η αρχική σελίδα κάθε χρήστη φιλοξενεί νέα από τις δραστηριότητες των φίλων του, όπως μηνύματα που έχουν γράψει, φωτογραφίες ή βίντεο που έχουν δημοσιεύσει, συνδέσμους σε άλλες ιστοσελίδες, σχόλια κτλ. Υπάρχει η δυνατότητα ο χρήστης να ορίζει από ποιους φίλους, ομάδες και σελίδες θέλει να βλέπει ενημερώσεις. Το σύστημα δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να περιηγηθούν στις σελίδες άλλων χρηστών που είναι φίλοι τους, να δουν τα νέα τους και τις φωτογραφίες τους, να αφήσουν κάποιο σχόλιο (comment), να στείλουν (post) κάποιο μήνυμα, φωτογραφία ή βίντεο και να δηλώσουν ότι κάτι τους αρέσει κάνοντας 83

84 «like» σε κάποιο από τα παραπάνω στοιχεία. Επίσης, κάθε χρήστης μπορεί εύκολα να μοιραστεί, δηλαδή να δημοσιεύσει στον τοίχο του ή σε τοίχο φίλων του, ό,τι από τα παραπάνω του αρέσει με το εργαλείο της κοινοποίησης (share) κάνοντας το έτσι ένα γρήγορο μέσο διάδοσης ειδήσεων και πληροφοριών. Παρέχονται επίσης επιλογές Διαχείρισης Ιδιωτικότητας (Privacy settings) με τις οποίες οι χρήστες μπορούν να ορίσουν ποιες από τις πληροφορίες που μοιράζονται θέλουν να είναι διαθέσιμες σε κάθε είδος χρήστη, φίλο τους ή όχι. Παρέχεται επίσης η δυνατότητα να δημιουργήσουν Λίστα Αποκλεισμού (Block list) με τους χρήστες που δεν θέλουν να έρχονται σε επαφή (Σκυριανού, 2011). Υπάρχει ακόμα δυνατότητα επικοινωνίας μεταξύ των φίλων σε πραγματικό χρόνο μέσω του ενσωματωμένου Facebook Chat. Μέσω της υπηρεσίας «Μηνυμάτων» (inbox) οι χρήστες μπορούν να λάβουν μηνύματα οποιαδήποτε στιγμή, ακόμα και αν δεν είναι συνδεδεμένοι. Μπορούν ακόμα να στείλουν μήνυμα σε άλλους χρήστες που δεν είναι συνδεδεμένοι εκείνη τη στιγμή. Έτσι, λειτουργεί σαν υπηρεσία ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ( ). Κάθε χρήστης μπορεί να γίνει μέλος κάποιων δικτύων (networks), ή ομάδων (groups) που σχετίζονται με την εργασία, την εκπαίδευση, την περιοχή ή άλλες δραστηριότητες και ενδιαφέροντα κάθε είδους, κάνοντας το έτσι πιο εύκολο να γνωρίσουν κόσμο με κοινά ενδιαφέροντα. Μία ακόμα δυνατότητα που προσφέρει το Facebook είναι σε τοπικές επιχειρήσεις, φίρμες, μουσικούς και κάθε είδους οργανισμούς, να δημιουργήσουν, χωρίς χρέωση, «Σελίδα Παρουσίασης» (Page) με σκοπό τη δημιουργία δικτύου δημοσίων σχέσεων και διαφήμισης στους χρήστες του Facebook. Οι χρήστες μπορούν να εγγραφούν ως Οπαδοί (Fans) αυτής της σελίδας κάνοντας like και να ενημερώνονται για πληροφορίες και νέα της εταιρίας, του οργανισμού ή του προσώπου. Οι εφαρμογές (applications) δίνουν επίσης πολλές δυνατότητες στους χρήστες προσφέροντας μεγάλο πλήθος επιλογών. Εκτός από τις εφαρμογές φωτογραφιών και βίντεο που ήδη αναφέρθηκαν, από τις πιο διαδεδομένες εφαρμογές είναι η εφαρμογή Σημειώσεων (Notes) που δίνει τη δυνατότητα στους χρήστες να εκφραστούν μέσω του γραπτού λόγου, και η εφαρμογή Εκδηλώσεων (Events), με την οποία οι χρήστες μπορούν να ενημερωθούν για διάφορες εκδηλώσεις, να αναζητήσουν εκδηλώσεις που τους ενδιαφέρουν ή να δουν τις εκδηλώσεις των φίλων τους, να δημιουργήσουν δικές τους και να καλέσουν άλλους. Με αυτό τον τρόπο το Facebook μπορεί να λειτουργεί και σαν ημερολόγιο που βοηθάει τους χρήστες να οργανώνουν τις εκδηλώσεις στις οποίες θέλουν να παρευρεθούν. Οι εκδηλώσεις δίνουν ακόμα την ευκαιρία στους «διαδικτυακούς φίλους» να συναντηθούν και στην πραγματική ζωή. Οι χρήστες μπορούν ακόμα να χρησιμοποιήσουν το facebook για αναζήτηση αντικειμένων για αγορά, πώληση ή ενοικίαση ακόμα και για αναζήτηση εργασίας ή εργαζομένων, μέσω της εφαρμογής Marketplace (Αγορά). Ο κάθε χρήστης μπορεί να προσθέσει στο προφίλ του όσες εφαρμογές θέλει όπως παιχνίδια, κουίζ, εφαρμογές μουσικής και άλλες, και να τις χρησιμοποιεί όσο συχνά επιθυμεί. Α Σύνοψη Συνοπτικά, το Facebook είναι ένας διαδικτυακός χώρος ο οποίος δίνει στους χρήστες του την ευκαιρία να συνδεθούν με φίλους τους, να επανασυνδεθούν με παλιούς και να δημιουργήσουν νέες φιλίες. Μπορούν να κάνουν συζητήσεις με κάποιους ή με όλους τους φίλους τους είτε με τη μορφή προσωπικών μηνυμάτων είτε μέσω του δημόσιου τοίχου τους. Μπορούν επίσης να ενημερώνονται άμεσα για διάφορα θέματα μέσω των δημοσιεύσεων των φίλων τους, να παίζουν παιχνίδια με φίλους τους, να μοιράζονται τις σκέψεις τους με το δίκτυο των φίλων τους. 84

85 Α.6.5. Σύγκριση Στο facebook τις περισσότερες φορές ο κόσμος χρησιμοποιεί το πραγματικό του όνομα και βάζει αληθινές πληροφορίες για την ηλικία του, τον τόπο διαμονής του κτλ. Επίσης, βάζει φωτογραφίες του από διάφορες στιγμές της ζωής του και έτσι το ηλεκτρονικό προφίλ του αποκτά μια πιο αληθοφανή υπόσταση. Σε αυτό οι χρήστες επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν κυρίως με φίλους τους ή με άτομα που έχουν γνωρίσει μέσω του facebook. Δε λείπουν βέβαια και οι περιπτώσεις όπου οι χρήστες παραποιούν τα στοιχεία τους ή εμφανίζουν μόνο αυτά που θέλουν έτσι ώστε να δημιουργούν μια διαφορετική εικόνα για το άτομό τους από την πραγματική. Στο φόρουμ οι χρήστες, τις περισσότερες φορές, δεν γνωρίζονται ήδη μεταξύ τους και έχουν τη δυνατότητα να δώσουν λίγες μόνο προσωπικές πληροφορίες, ενώ οι περισσότεροι χρησιμοποιούν παρατσούκλι (nickname). Έτσι, δεν μπορούν οι χρήστες να γνωρίσουν καλά τους άλλους παρά μόνο αν γίνει μια προσωπική συζήτηση ή αν επικοινωνούν συχνά. Α.6.6. Αξιοποίηση στοιχείων από τα φόρουμ και τα κοινωνικά δίκτυα Από αυτούς τους δύο χώρους είναι δυνατόν να διατηρηθούν κάποια σημαντικά στοιχεία έτσι ώστε να αξιοποιηθούν αργότερα στο στάδιο του ιδεασμού σαν πηγή έμπνευσης για το υπό σχεδίαση προϊόν ή σύστημα. Σημαντικά στοιχεία από τα κοινωνικά δίκτυα Επικοινωνία με πιο έμμεσους τρόπους Διάφορα ερεθίσματα για συζήτηση Οι χρήστες νιώθουν προστατευμένοι και μπορούν πιο εύκολα να εκφραστούν Διαμόρφωση του περιεχομένου από τους χρήστες με ελάχιστο προϋπάρχον περιεχόμενο Με βάση αυτό, το σύστημα που θα σχεδιαστεί θα μπορούσε να παρέχει τη δυνατότητα στους χρήστες να δημιουργούν οι ίδιοι το περιεχόμενο, δείχνοντάς τους απλά τον τρόπο και διευκολύνοντάς τους. Διαδικτυακή κοινότητα: δημιουργείται όταν άτομα με κοινά ενδιαφέροντα επικοινωνούν μέσω του ίντερνετ. Κατά αναλογία, στη δική μας περίπτωση θα μπορούσε να δημιουργηθεί μία κοινότητα πάρκου: θα μπορούσε να δημιουργηθεί όταν άτομα με κοινά ενδιαφέροντα επικοινωνούν μέσω του πάρκου ή λόγω του πάρκου. Ο κόσμος στις πόλεις συνήθως είναι αποξενωμένος. Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν τους γείτονές τους, δεν μιλάνε μεταξύ τους. Δύσκολα ξεκινούν μια συζήτηση αν δεν γνωρίζονται χρόνια, πέρα από τα τυπικά. Ένας λόγος για τον οποίο μπορεί να μιλήσουν είναι αν αντιμετωπίσουν ένα κοινό πρόβλημα στη γειτονιά. Από την άλλη μεριά, ο κόσμος μοιάζει να αλληλεπιδρά και να επικοινωνεί περισσότερο μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και το ίντερνετ, αντί για την πραγματική ζωή. Το facebook, εκτός των δυνατοτήτων διασύνδεσης που προσφέρει, λειτουργεί και σαν χώρος προσωπικής έκφρασης των χρηστών και διακίνησης ιδεών. Επίσης, οι χρήστες μπορούν πολύ εύκολα να γίνουν μέλη σε μια ομάδα και έτσι να νιώθουν ότι κάπου ανήκουν ή να βρουν άτομα με κοινά ενδιαφέροντα. Αυτή η δυνατότητα θα μπορούσε να ενσωματωθεί και στο σύστημα που θα σχεδιαστεί, δίνοντας δηλαδή στον κόσμο την ελευθερία να εκφραστεί και φέρνοντας τον σε επαφή με άτομα με κοινά ενδιαφέροντα. 85

86 Α.7 - Οθόνες σε δημόσιους χώρους Λόγω του ότι σε όλα τα προσχέδια χρησιμοποιήθηκαν οθόνες με διάφορες λειτουργίες, θεωρήθηκε καλό να ερευνηθεί και το θέμα της αλληλεπίδρασης του κόσμου με οθόνες σε δημόσιους χώρους, έτσι ώστε σε συνδυασμό με τις ήδη αποκτημένες γνώσεις σε θέματα αλληλεπίδρασης να μπορέσει να σχεδιαστεί ο πιο επιτυχημένος τρόπος αλληλεπίδρασης για την κάθε οθόνη. Χρησιμοποιώντας προτεινόμενες σχεδιαστικές αρχές για δημόσιες οθόνες, θα επιτευχθεί οι οθόνες να γίνουν πιο εύκολα αποδεκτές και να ενθαρρύνουν τον κόσμο να ασχοληθεί μαζί τους. Α.7.1. Γενικά Πολλοί άνθρωποι αποφεύγουν να χρησιμοποιούν οθόνες που βρίσκονται σε δημόσιους χώρους συνήθως επειδή φοβούνται τη νέα άγνωστη τεχνολογία αλλά κυρίως επειδή νιώθουν αμήχανα να τις χρησιμοποιήσουν μπροστά σε κόσμο γνωρίζοντας ότι ο κόσμος τους παρακολουθεί. Για να υπερνικηθούν αυτά τα εμπόδια, οι διαδραστικές οθόνες σε δημόσιους χώρους πρέπει να είναι εύχρηστες και να υποστηρίζουν φυσικές χειρονομίες. Επίσης, ο χρήστης πρέπει να νιώθει ότι κερδίζει κάτι από αυτή του την αλληλεπίδραση με την οθόνη. Τις περισσότερες φορές είναι πιο εύκολο να ασχοληθεί κάποιος με μια δημόσια οθόνη αν του δείξει πρώτα κάποιος άλλος χρήστης ή ειδικός και όταν η οθόνη χρησιμοποιείται, αυτόματα προσελκύει περισσότερο κόσμο. Οι περισσότεροι μαθαίνουν να χρησιμοποιούν αυτές τις οθόνες παρακολουθώντας κάποιον άλλο να τις χρησιμοποιεί. Α.7.2. Πώς γίνεται μία δημόσια οθόνη ενδιαφέρουσα Καταρχήν η οθόνη πρέπει να τραβάει την προσοχή του κόσμου. Ο κόσμος συνήθως θέλει να αποφασίσει γρήγορα αν κάτι είναι ενδιαφέρον και αν θα του αφιερώσει περισσότερο χρόνο. Στο περιβάλλον ενός πάρκου ωστόσο, που ο κόσμος πηγαίνει για να χαλαρώσει και να κάνει βόλτα, αυτό μπορεί να μην έχει τόσο μεγάλη σημασία. Το σημαντικό είναι ο κόσμος να μπορεί να καταλάβει εύκολα πως λειτουργεί και τι προσφέρει η οθόνη χωρίς να βαρεθεί διαβάζοντας οδηγίες χρήσης καθώς επίσης και να νιώθει άνετα να την χρησιμοποιήσει μπροστά σε κόσμο. Α Μέγεθος και τοποθέτηση Το σωστό μέγεθος και η σωστή τοποθέτηση της οθόνης είναι πολύ σημαντικό για την προσέλκυση του κόσμου. Η οθόνη πρέπει να βρίσκεται στο ύψος του ματιού των χρηστών έτσι ώστε αρχικά να την κοιτάξουν. Το περιεχόμενο πρέπει να αλλάζει δυναμικά ώστε να αυξάνει το ενδιαφέρον. Το περιεχόμενο δεν πρέπει όμως να αλλάζει απότομα αποθαρρύνοντας τους χρήστες από το να τη χρησιμοποιήσουν περισσότερη ώρα. Η ύπαρξη της οθόνης πρέπει να υποστηρίζεται από το περιβάλλον γύρω της. Πρέπει να είναι το πιο ενδιαφέρον αντικείμενο που μπορεί να δει κάποιος χωρίς να αποσπάται η προσοχή του από άλλα αντικείμενα όπως φυλλάδια ή αφίσες. Υπάρχει επίσης η περίπτωση να υπάρχουν άλλα αντικείμενα που τραβάνε την προσοχή στην οθόνη. Αν είναι δυνατόν, η οθόνη πρέπει να βρίσκεται στην κατεύθυνση που κινείται ο κόσμος ή με κάποιον τρόπο να οδηγείται ο κόσμος σε αυτήν. 86

87 Α Ιδιωτικότητα κατά τη χρήση μιας δημόσιας οθόνης Σημαντικό ρόλο στο πως ο χρήστης αντιλαμβάνεται την εμπειρία του με την οθόνη παίζει εκτός από το μέγεθός της και άλλοι παράγοντες όπως το πώς ο χρήστης εκτίθεται δημοσίως και πόση ιδιωτικότητα έχει. Είναι σημαντικό ο χρήστης να νιώθει άνετα όταν χρησιμοποιεί την οθόνη. Κάποιες φορές ίσως είναι καλό να χρησιμοποιηθούν διαφορετικά μεγέθη οθονών για να ταιριάζουν στου διαφορετικούς χρήστες (Buerger,2011). Το μεγάλο μέγεθος της οθόνης και η ορατότητα κάνει το περιεχόμενο να είναι άμεσα διαθέσιμο για αλληλεπίδραση μαζί του. Ακόμα, το μεγάλο μέγεθος της οθόνης κάνει τον τρόπο αλληλεπίδρασης πιο εύκολα κατανοητό στον κόσμο αφού μπορεί να δει τις χειρονομίες και να καταλάβει το αποτέλεσμα που έχουν στο περιεχόμενο της οθόνης (Peltonen et al., 2008). Επίσης, όσο μεγαλύτερη είναι η οθόνη τόσο περισσότερα άτομα μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν ταυτόχρονα και να υπάρξουν έτσι ευκαιρίες για επαφή με άλλα άτομα και κοινωνική διάδραση. Α.7.3. Σχεδιαστικές αρχές για δημόσιες οθόνες Εδώ παρουσιάζονται κάποιες σχεδιαστικές αρχές για οθόνες που προορίζονται για δημόσια χρήση ώστε να λειτουργούν σωστά και να προσελκύουν κόσμο. 1. Ο τρόπος προβολής της πληροφορίας στην οθόνη δεν πρέπει να αποσυντονίζει τους χρήστες. Ο σωστός χρονισμός είναι πολύ σημαντικός αφού αν η πληροφορία αλλάζει γρήγορα ενοχλεί και αποσπά τους χρήστες. Από την άλλη μεριά, αν ο χρόνος αντίδρασης της οθόνης είναι πολύ αργός φαίνεται να μην αποκρίνεται και αποθαρρύνει τον χρήστη. 2. Η λειτουργικότητα και ο τρόπος χρήσης της οθόνης πρέπει να γίνονται κατανοητά με φυσικό τρόπο. 3. Η οθόνη πρέπει να υποστηρίζει την κοινή χρήση από τον κόσμο. Έτσι, πολλοί χρήστες μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν ταυτόχρονα ή να συνεργαστούν για να τη χρησιμοποιήσουν ή απλά να κοιτάνε τους άλλους να τη χρησιμοποιούν. Ακόμα και αν μία οθόνη υποστηρίζει τη χρήση από ένα μόνο άτομο τη φορά, θα πρέπει να μπορεί να συνδεθεί σε έναν διαδικτυακό κοινωνικό χώρο ώστε να παρέχει τη δυνατότητα για συζήτηση και συνεργασία (Buerger,2011). Για να επιτρέπεται η κοινή χρήση πρέπει η οθόνη να αναγνωρίζει πολλαπλή αφή και πολλαπλούς χρήστες. Μία τέτοια οθόνη σε έναν δημόσιο χώρο μπορεί να γίνει η αφορμή για να έρθουν σε επαφή άτομα άγνωστα μεταξύ τους. Το City Wall, μία διαδραστική οθόνη στο Ελσίνκι, χρησιμοποιούμενο από δύο χρήστες (Buerger,2011). 87

88 Α.7.4. Ομαδικότητα και δραστηριότητες παιχνιδιού Από έρευνα που έχει πραγματοποιηθεί στο City Wall 7 στο Ελσίνκι έχει παρατηρηθεί ότι άτομα που πήγαν σε αυτή τη δημόσια οθόνη με φίλους, ενεργούσαν σαν ομάδα με κοινό στόχο. Τις περισσότερες φορές ένας χρησιμοποιούσε την οθόνη και οι υπόλοιποι συμμετείχαν με σχόλια και συμβουλές. Η ομαδική συνεργασία παρατηρήθηκε επίσης για να ξεπεραστούν φυσικά εμπόδια. Για παράδειγμα, αν κάποιος κρατούσε στο χέρι του κάτι κάποιος άλλος χρήστης τον βοηθούσε με τις χειρονομίες στην οθόνη. Η ομαδική χρήση της οθόνης μπορεί να υιοθετήθηκε επίσης επειδή έχει πιο πολύ πλάκα από το να τη χρησιμοποιεί κάποιος μόνος του. Πολλές φορές που το περιεχόμενο των εικόνων δεν ενδιέφερε τους χρήστες εστίαζαν την προσοχή τους περισσότερο στον τρόπο αλληλεπίδρασης με την οθόνη. Έτσι, ενώ η οθόνη ήταν μόνο για να χειρίζεται φωτογραφίες, παρέες χρηστών δημιούργησαν δικά τους παιχνίδια, για παράδειγμα πέταγαν τις φωτογραφίες ο ένας στον άλλον παίζοντας ping-pong. Υπήρχαν βέβαια και χρήστες οι οποίοι ενδιαφέρονταν για το περιεχόμενο των εικόνων, αλλά η πλειοψηφία εστίαζε στο να παίζει με τη διεπαφή. (Peltonen et al., 2008) Α.7.5. Αξιοποίηση στοιχείων για το σύστημα Παρακάτω παρατίθενται συγκεντρωτικά τα στοιχεία αυτού του κεφαλαίου που μπορούν να αξιοποιηθούν για το σύστημα που θα σχεδιαστεί. Αν το τελικό σύστημα έχει οθόνη θα πρέπει να υποστηρίζει φυσικές χειρονομίες Το μέγεθος της οθόνης πρέπει να είναι αρκετά μεγάλο ώστε το περιεχόμενο να είναι ορατό και κατανοητό αλλά ταυτόχρονα να προσφέρει και κάποια ιδιωτικότητα στους χρήστες ώστε να νιώθουν άνετα Η οθόνη πρέπει να υποστηρίζει την κοινή χρήση από τον κόσμο και άρα να αναγνωρίζει πολλαπλή αφή ή να μπορεί να συνδεθεί σε έναν διαδικτυακό κοινωνικό χώρο Το σύστημα πρέπει να τραβάει την προσοχή του κόσμου και να είναι το πιο ενδιαφέρον αντικείμενο στο περιβάλλον του. Καλό θα ήταν να βρίσκεται στην κατεύθυνση που κινείται ο κόσμος ή με κάποιον τρόπο να οδηγείται ο κόσμος προς αυτό 7 Το City Wall στο Ελσίνκι είναι μία μεγάλη διαδραστική οθόνη με πλάτος 2,5 μέτρα τοποθετημένη σε μία βιτρίνα καταστήματος σε ένα πολύ κεντρικό σημείο της πόλης με πολύ κόσμο και πολλά μαγαζιά. Προβάλλει εικόνες από το Flickr με τη λέξι κλειδί «Ελσίνκι» και δίνει τη δυνατότητα σε πολλούς χρήστες ταυτόχρονα να τις δουν και να ασχοληθούν με αυτές τις εικόνες. 88

89 Α.8 - Προϊόν - Ανταγωνισμός Σε αυτό το κεφάλαιο επιλέχτηκαν να παρουσιαστούν προϊόντα, συστήματα ή δραστηριότητες που υπάρχουν σε διάφορα πάρκα στον κόσμο, ή έχουν σχεδιαστεί για να τοποθετηθούν σε πάρκα, και συμβάλλουν στην αύξηση της επισκεψιμότητας του πάρκου, με διαφορετικό τρόπο το καθένα. Σημαντικό στοιχείο αυτών είναι είτε ότι δίνουν τη δυνατότητα επικοινωνίας με τον κόσμο εκτός του πάρκου, είτε ότι προσφέρουν ευκαιρίες για γνωριμία του κόσμου και κοινωνική άλληλεπίδραση. Σκοπός αυτού του κεφαλαίου είναι να γίνει μία επισκόπηση προϊόντων ή συστημάτων που θα μπορούσαν να θεωρηθούν σχετικά ή ανταγωνιστικά με το υπό σχεδίαση προϊόν ή σύστημα ώστε να έχουμε μια εικόνα της σημερινής κατάστασης και εξέλιξης σε αυτόν τον τομέα. Α.8.1. TwittingSeat Το Twittingseat είναι ένα διαδραστικό παγκάκι στο πάρκο για άτομα που χρησιμοποιούν το Tweeter. Είναι μία μοντέρνα εφαρμογή σε ένα παραδοσιακό αντικείμενο, ένα φυσικό παγκάκι με διαδικτυακή παρουσία. Αυτό το παγκάκι έχει σχεδιαστεί για να εξερευνήσει τη δυνατότητα σύνδεσης των φυσικών κοινοτήτων με τις ψηφιακές (Chris McNicholl, 2011). Είναι ένα αντικείμενο με το οποίο οι άνθρωποι μπορούν να αλληλεπιδρούν τόσο σε ψηφιακό όσο και σε φυσικό επίπεδο. Μπορεί να θεωρηθεί σαν ένα σημείο σύνδεσης του φυσικού και του ψηφιακού κόσμου. Κάθε φορά που κάποιος κάθεται στο παγκάκι, αυτό ανεβάζει μία φωτογραφία από δύο διαφορετικές κάμερες στον λογαριασμό του στο Tweeter. Η μία κάμερα δείχνει από το παγκάκι προς τον γύρω χώρο και η άλλη δείχνει από κάποιο κοντινό σημείο προς τα άτομα που το χρησιμοποιούν. 89

90 «Ο τρόπος χρήσης του έχει μείνει ανοιχτός σκοπίμως, επιτρέποντας στους ανθρώπους και στις κοινότητες να χτίσουν τη δική τους σχέση μαζί του», εξηγεί ο σχεδιαστής του Chris McNicholl. Α.8.2. HARP : Μουσικό όργανο για αστικά πάρκα Αυτό είναι ένα κοινόχρηστο μουσικό όργανο ειδικά σχεδιασμένο για αστικά πάρκα από τους Dan LaBarca και Jeff Watson. Το όνομά του προέρχεται από τα αρχικά των λέξεων Harmony and Acoustic Research Project. Σκοπός του είναι να ενώσει τον κόσμο μέσα από μία παγκόσμια γλώσσα, αυτή της μουσικής, αφού η μουσική δεν έχει σύνορα και προσελκύει κόσμο ανεξαρτήτου εθνικότητας (Design Buzz, n.d). 90

91 Είναι κατασκευασμένο από υλικά ανεκτικά στις καιρικές συνθήκες έτσι ώστε να αντέχει για δεκαετίες και επιτρέπει σε μουσικούς και μη να παίξουν μουσική εύκολα. Αποτελείται από τέσσερα τεταρτημόρια το καθένα από τα οποία προσομοιάζει ένα διαφορετικό μουσικό όργανο μέσω της τεχνολογίας του theremin (Jeff Watson, n.d), όπως αρμόνιο, πιάνο, τύμπανα (drums), κρουστά, ή άλλα. Το κυκλικό του σχήμα ενθαρρύνει τη διάδραση μεταξύ των χρηστών και δημιουργεί μία αίσθηση οικειότητας. Η ένταση του ήχου του HARP περιορίζεται στα 75 decibel, έτσι ώστε να μπορούν να το ακούν μόνο οι χρήστες του και όσοι περνούν από κοντά, και να μην ενοχλεί τους υπόλοιπους επισκέπτες του πάρκου. Έχει σχεδιαστεί για να τοποθετηθεί σε αστικά πάρκα σε όλο τον κόσμο και μπορεί να είναι συνδεδεμένο μέσω δορυφόρου ώστε να διευκολύνεται η διεθνής επικοινωνία και συνεργασία των χρηστών του μέσω της μουσικής. (Dan LaBarca, n.d) Α.8.3. Dog friendly area Πάρκο για σκυλιά στο Σικάγο, ΗΠΑ Πάρκο για σκυλιά ή χώρος φιλικός για σκυλιά είναι συνήθως κάποιος περιφραγμένος χώρος μέσα σε ένα άλλο πάρκο ή ανεξάρτητος, όπου επιτρέπεται τα σκυλιά να τρέχουν και να παίζουν χωρίς λουρί. Πολλοί τέτοιοι χώροι υπάρχουν σε διάφορα μέρη των ΗΠΑ όπως και στο Σικάγο. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγεται η ενόχληση του κόσμου που δεν συμπαθεί τα σκυλιά, ενώ ταυτόχρονα τα σκυλιά μπορούν να παίξουν ελεύθερα μαζί με τους ιδιοκτήτες τους, να αθληθούν και να κοινωνικοποιηθούν με άλλα σκυλιά. Επίσης, ο χώρος προσφέρεται και για κοινωνικοποίηση των ιδιοκτητών των σκυλιών με άτομα με κοινά ενδιαφέροντα, ενισχύοντας έτσι τις σχέσεις μεταξύ των γειτόνων και ενδυναμώνοντας την αίσθηση της κοινότητας. Για να εισέλθουν τα σκυλιά σε αυτόν το χώρο συνήθως πρέπει ο ιδιοκτήτης τους να έχει βγάλει μια ειδική άδεια και ετικέτα για τον σκύλο από κάποιον κτηνίατρο που συμμετέχει στο πρόγραμμα. Σε περιοχές που δεν υπάρχουν τέτοια πάρκα, μέλη μιας κοινότητας μπορούν εφόσον το επιθυμούν να κάνουν αίτηση για να δημιουργηθεί ένας τέτοιος χώρος στη γειτονιά τους. Α.8.4. Community gardens Οι «κήποι της γειτονιάς», όπως θα μπορούσαν να μεταφραστούν, είναι κήποι που μπορούν να φτιάξουν οι κάτοικοι μιας γειτονιάς και είναι πολύ διαδεδομένοι στις ΗΠΑ. Σε περίπτωση που μαζευτεί μια ομάδα ατόμων που θέλει να δημιουργήσει έναν κήπο με τον οποίο θα ασχολούνται και θα φροντίζουν οι ίδιοι, μπορούν να κάνουν μία αίτηση στον αντίστοιχο δήμο ζητώντας κάποιο τμήμα ενός πάρκου ή άλλου δημόσιου χώρου που δεν αξιοποιείται. Σε αυτούς τους κήπους, τα άτομα που αναλαμβάνουν τη δημιουργία τους, αποφασίζουν και τι θα φυτεύουν, που μπορεί να είναι από λουλούδια και καλλωπιστικά φυτά έως φρούτα και λαχανικά. Επίσης, τα έξοδα για τη δημιουργία τους καλύπτονται από τον κόσμο που τους φτιάχνει. 91

92 «Κήπος της γειτονιάς» στο Σικάγο, ΗΠΑ Αυτοί οι κήποι της γειτονιάς προσφέρουν, εκτός από την ομορφιά του τοπίου και τα οφέλη των πράσινων χώρων, επαφή και γνωριμία με τους γείτονες, επαφή με τη φύση, καλύτερη υγεία, μείωση των εξόδων των νοικοκυριών για τρόφιμα, δυνατότητες για αναψυχή, εκπαίδευση και άσκηση, μείωση της εγκληματικότητας και γενικότερα αυξάνει την ποιότητα ζωής των ατόμων που συμμετέχουν στο εγχείρημα. Α.8.5. Splash party movie nights Στο Austin του Τέξας των ΗΠΑ, στα πλαίσια του προγράμματος προβολής ταινιών σε πάρκα, οργανώνονται βραδιές κινηματογράφου σε πισίνα. (Rivel, n.d)οικογένειες μαζεύονται και βλέπουν οικογενειακές ταινίες σε μεγάλη οθόνη ενώ κάθονται ή επιπλέουν μέσα στην πισίνα ή στον περιβάλλοντα χώρο από γκαζόν. Οι οικογενειακές αυτές βραδιές οργανώνονται κάθε Σάββατο κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και έχουν σκοπό να φέρουν κοντά άτομα όλων των ηλικιών αλλά και να δροσίσουν τον κόσμο τα ζεστά βράδια του καλοκαιριού. 92

93 Α.8.6. Ζωντανή Βιβλιοθήκη Η Ζωντανή Βιβλιοθήκη μπορεί να μην είναι κάτι που γίνεται αποκλειστικά σε πάρκα αλλά είναι μία πρωτότυπη δράση η οποία παρουσιάζει ενδιαφέρον και βοηθάει τον κόσμο να έρθει σε επαφή και να μάθει πράγματα που ίσως να μη μάθαινε ποτέ με κάποιον άλλο τρόπο. Στη ζωντανή βιβλιοθήκη τα βιβλία δεν είναι χάρτινα αλλά άνθρωποι οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να μοιραστούν ιστορίες από την προσωπική τους ζωή με άλλα άτομα που είναι διατεθειμένα να ακούσουν και να μάθουν από αυτές. Σκοπός της είναι να καταπολεμηθούν ο ρατσισμός και οι προκαταλήψεις και να προωθηθεί η ποικιλομορφία. Τα «βιβλία» σε αυτού του είδους τις βιβλιοθήκες είναι άτομα των οποίων η ζωή παρουσιάζει ενδιαφέρον για διάφορους λόγους και είναι συνήθως στιγματισμένα από την κοινωνία για τους λόγους αυτούς (π.χ. άτομα με αναπηρίες, ξένοι, ομοφυλόφιλοι κ.α.). Έτσι, ο κόσμος μπορεί να έρθει σε επαφή με άτομα που ίσως να μη γνώριζε ποτέ υπό άλλες συνθήκες και να καταλάβει πως νιώθουν και πως ζουν αυτοί οι άνθρωποι καταπολεμώντας έτσι τους φόβους και τους ενδοιασμούς του. Οι επισκέπτες της ζωντανής βιβλιοθήκης μπορούν να δανειστούν ένα «βιβλίο» για λεπτά και να το «διαβάσουν» συζητώντας μαζί του. Στοιχεία από τον τρόπο λειτουργίας της ζωντανής βιβλιοθήκης και την αλληλεπίδραση των ζωντανών βιβλίων με άλλα άτομα μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν πηγή έμπνευσης για το πώς μπορεί ο κόσμος να έρθει σε επαφή με κάτι άγνωστο. Για παράδειγμα, στο πως θα μπορούσαν να γνωριστούν και να μιλήσουν δύο ή περισσότερα άγνωστα άτομα στο περιβάλλον ενός πάρκου. Στοιχεία από τις ζωντανές βιβλιοθήκες χρησιμοποιήθηκαν στην εξέλιξη του Προσχεδίου 2 (Κεφάλαιο Β.2.2). 93

94 Α.9 - Πρωτότυπη Έρευνα Α.9.1. Συνεντεύξεις με ειδικούς Για να κατανοηθεί καλύτερα η κατάσταση που επικρατεί στα πάρκα της Αθήνας, ο τρόπος λειτουργίας τους αλλά και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν κρίθηκε αναγκαίο να συλλεχθούν στοιχεία για αυτά μέσω συνεντεύξεων με τους υπεύθυνους των πάρκων. Έτσι, έγιναν συνεντεύξεις με τους υπεύθυνους του Πάρκου Τρίτση, κα Τζώρτζη και κο Πρωτόπαππα και τον υπεύθυνο φύλαξης του Πεδίου του Άρεως, κο Βόγλη. Τα στοιχεία που συλλέχτηκαν από αυτές έχουν ενσωματωθεί στα αντίστοιχα τμήματα της εργασίας (Κεφάλαιο Α.2) και ολόκληρες οι συνεντεύξεις είναι διαθέσιμες στα Παράρτηματα Α και Β. 94

95 Α.9.2. Ερωτηματολόγια Αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί έρευνα με ερωτηματολόγια σε χρήστες και μη των πάρκων της Αθήνας για να ελεγχθεί ποια από τα προβλήματα που εντοπίστηκαν στην αρχή είναι σημαντικότερα και συναντιούνται συχνότερα στα πάρκα αυτά, να εντοπιστούν νέα αλλά και οι κυριότεροι λόγοι που αποθαρρύνουν τον κόσμο από το να επισκέπτεται συχνά τα πάρκα. Επίσης, τα ερωτηματολόγια θα βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση των πραγματικών αναγκών των κατοίκων της πόλης και των προτιμήσεων τους έτσι ώστε να βρεθούν τρόποι να ενσωματωθεί το πάρκο στη ζωή τους. Στην πραγματικότητα τα προβλήματα που καταγράφηκαν στην αρχή της εργασίας είναι οι ερευνητικές υποθέσεις τις οποίες θα επιχειρήσει να επιβεβαιώσει ή να απορρίψει αυτή η έρευνα. Η έρευνα με ερωτηματολόγια αποτελεί κομβικό κομμάτι της εργασίας αφού με βάση τα αποτελέσματά της θα αποφασιστεί το συγκεκριμένο θέμα σχεδίασης και θα γίνει η οριστική περιγραφή του έργου το οποίο στη συνέχεια θα σχεδιαστεί. Α Μεθοδολογία Σχεδίασης Ερωτηματολογίου Το ερωτηματολόγιο είναι ένα όργανο το οποίο χρησιμοποιείται συχνά στη μελέτη προβλημάτων όταν απαιτείται συλλογή στοιχείων αφού αυτό συνεισφέρει στην καθοδήγηση της διαδικασίας συλλογής των πληροφοριών και στην καταγραφή τους με συστηματικό τρόπο (Luck D. and Rubin R., 1987). Με αυτό οι γενικές ανησυχίες της έρευνας μετατρέπονται σε συγκεκριμένες ερευνητικές ερωτήσεις, για τις οποίες τα δεδομένα που συλλέγονται έχουν ως στόχο να παράσχουν μια απάντηση (Auriat, Siniscalco, 2005). Με βάση τα αποτελέσματα των ερωτηματολογίων θα είναι δυνατόν να ελεγχθεί αν ισχύουν οι ερευνητικές υποθέσεις στις οποίες μεταφράσαμε το πρόβλημα νωρίτερα, δηλαδή τα προβλήματα των πάρκων στην Αθήνα. Για να θεωρηθεί επιτυχής η έρευνα πρέπει να εξαχθούν σωστά συμπεράσματα από ένα κατάλληλο ερωτηματολόγιο, αφού αυτό αποτελεί το μέσο επικοινωνίας μεταξύ του ερευνητή και των ερωτώμενων. Σύμφωνα με τους Ρόντο και Παπάνη (2007), για την κατάρτιση ενός κατάλληλου ερωτηματολογίου πρέπει να προηγηθούν οι ακόλουθες ενέργειες Προσδιορισμός και εξειδίκευση του στόχου της έρευνας Επιλογή της μεθόδου συλλογής των δεδομένων Κατανόηση των χαρακτηριστικών του ερευνώμενου πληθυσμού έτσι ώστε να ληφθούν υπόψη κατά τον σχεδιασμό του ερωτηματολογίου, τη διατύπωση των ερωτήσεων και τη χρησιμοποίηση των κατάλληλων λέξεων. Για τη σύνθεση του ερωτηματολογίου ακολουθήθηκαν τα παρακάτω βήματα: (Κουτσαμπάσης Π.) 1. Διατύπωση των στόχων της έρευνας 2. Αναγνώριση κριτηρίων επιλογής του δείγματος 3. Αναγνώριση μέσων διεξαγωγής της έρευνας (τηλέφωνο, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, συνέντευξη κτλ.) 4. Δημιουργία ερωτήσεων σε σχέση με τους στόχους 5. Προέλεγχος των ερωτήσεων (πιλοτικά τεστ) 6. Διεξαγωγή της έρευνας 7. Ανάλυση των δεδομένων 95

96 Α Στόχοι της έρευνας Οι στόχοι της έρευνας πρέπει να είναι συγκεκριμένοι και να καθοριστούν με ακρίβεια έτσι ώστε να διαμορφωθούν οι κατάλληλες ερωτήσεις και να επιλεγεί το κατάλληλο δείγμα του πληθυσμού. Γενικός στόχος του ερωτηματολογίου είναι να διερευνηθεί για ποιους λόγους τα αστικά πάρκα στην Αθήνα έχουν χαμηλή επισκεψιμότητα. Πιο συγκεκριμένα ποιοι είναι οι λόγοι που αποθαρρύνουν τον κόσμο από το να πηγαίνει στα πάρκα αλλά και για ποιους λόγους πηγαίνουν στα πάρκα όσοι πηγαίνουν. Με τα αποτελέσματα αυτών των ερωτηματολογίων θα μπορέσουν να διακριθούν τα πιο σημαντικά πεδία στα οποία μπορούμε να κινηθούμε με σχεδιαστικές προτάσεις για την αύξηση της επισκεψιμότητας των πάρκων. Α Επιλογή του δείγματος του πληθυσμού Η έρευνα αφορά τα πάρκα της Αθήνας. Επομένως, ο πληθυσμός στον οποίο απευθύνεται είναι όλοι όσοι ζουν στην Αθήνα ή την επισκέπτονται για οποιονδήποτε λόγο. Σαν πρωτεύουσα είναι μια πόλη η οποία συγκεντρώνει πολλές λειτουργίες αλλά έχει και ιστορικό χαρακτήρα ο οποίος προσελκύει πολύ τουρισμό. Έτσι, δεν θα μπορούσαν να μείνουν έξω από την έρευνα όλοι όσοι επισκέπτονται την Αθήνα για δουλειές ή για τουρισμό χωρίς να μένουν μόνιμα. Για την έρευνα επιλέχθηκε τυχαίο δείγμα πληθυσμού με βάση τα παρακάτω χαρακτηριστικά: Άτομα που έχουν εμπειρία από την Αθήνα με κάποιον τρόπο, για αυτό και γίνονται δεκτά ερωτηματολόγια από μόνιμους κάτοικους, περιστασιακούς κάτοικους, άτομα που έχουν ζήσει στην Αθήνα στο παρελθόν και επισκέπτες. Άτομα όλων των ηλικιών Ανεξάρτητα από εθνικότητα, θρησκεία, οικονομική κατάσταση, μορφωτικό επίπεδο, αφού μας ενδιαφέρει η άποψη όλων όσων ζουν στην Αθήνα ή την επισκέπτονται Άτομα από πολλές διαφορετικές περιοχές της Αθήνας που διατηρούν όμως τα χαρακτηριστικά της αστικής περιοχής Λόγω της μεγάλης ποικιλίας του πληθυσμού έγινε προσαρμογή της διατύπωσης των ερωτήσεων και της μορφής των απαντήσεων έτσι ώστε να είναι όσο το δυνατόν κατανοητές από όλους. Χρησιμοποιήθηκε απλή γλώσσα, γνωστό λεξιλόγιο, ξεκάθαρες και ακριβείς ερωτήσεις, που να ρωτάνε μόνο ένα πράγμα τη φορά, ενώ αποκλείσθηκαν διφορούμενες ερωτήσεις και λέξεις με πολλές έννοιες. Επίσης, όσες ερωτήσεις το απαιτούν συνοδεύονται από σύντομες και σαφείς οδηγίες συμπλήρωσης, κάτι που είναι απαραίτητο ώστε να βοηθηθούν οι ερωτώμενοι κυρίως για όσα ερωτηματολόγια δεν θα γίνουν παρουσία ερευνητή και δε θα μπορούν να λυθούν απορίες εκείνη τη στιγμή. Οι οδηγίες είναι ακόμα πολύ σημαντικές για να αποφευχθεί οι ερωτώμενοι να δώσουν απαντήσεις σε πολύ διαφορετικές διαστάσεις, κάτι το οποίο θα δυσκόλευε την ομαδοποίηση των δεδομένων και την εξαγωγή συμπερασμάτων αργότερα. Επιλέχθηκε τα ερωτηματολόγια να γίνουν με 3 τρόπους: 1. Μέσω internet με προώθηση στο facebook και με s. 2. Μέσω internet forum 3. Επί τόπου σε επισκέπτες του κάθε πάρκου από τα επιλεγμένα για μελέτη Για τον βαθμό ανταπόκρισης στα ερωτηματολόγια είναι σημαντικό αν οι ερωτώμενοι ανήκουν σε ετερογενή ή ομοιογενή γκρουπ. Το μεγαλύτερο μέρος του δείγματος είναι ετερογενές γκρουπ αφού τα άτομα έχουν διαφορετική ηλικία, διαφορετικό εισόδημα κτλ. Αναμένεται να υπάρχει μεγάλος βαθμός ανταπόκρισης στα ερωτηματολόγια που θα γίνουν μέσω φόρουμ 8 γιατί κάθε φόρουμ αποτελεί ένα περισσότερο ομοιογενές γκρουπ ατόμων σε σχέση με τα άτομα που θα ερωτηθούν με τους άλλους τρόπους, αφού αποτελείται από άτομα με παρόμοιο υπόβαθρο σε κάποιον 8 Ένα φόρουμ είναι συνήθως μία ιστοσελίδα όπου άνθρωποι με ένα συγκεκριμένο κοινό ενδιαφέρον συναντιούνται διαδικτυακά για ανοιχτές συζητήσεις 96

97 τομέα. Επίσης, οι συμμετέχοντες σε φόρουμ έχουν δυνατή την αίσθηση της κοινότητας. Γενικά, έχει παρατηρηθεί ότι τα ομοιογενή γκρουπ έχουν μεγαλύτερα ποσοστά ανταπόκρισης στα ερωτηματολόγια. Επίσης, σημαντικό ρόλο παίζει και το ενδιαφέρον για το θέμα της έρευνας και η οικειότητα μαζί του ώστε να υπάρχει θετικό αποτέλεσμα στα ποσοστά ανταπόκρισης. Άλλος ένας τρόπος για να επιτευχθεί μεγαλύτερος βαθμός ανταπόκρισης είναι η εξατομίκευση των s. (Singh, Taneja, Mangalaraj, n.d) Τα ερωτηματολόγια που θα γίνουν επί τόπου στα πάρκα θα γίνουν παρουσία ερευνητή, αφού η προσωπική επαφή κατά τη διεξαγωγή της έρευνας θεωρείται ότι μειώνει την πιθανότητα οι χρήστες με χαμηλό κίνητρο να απαντήσουν άκυρα και διευκολύνει την απάντηση των ελεύθερων ερωτήσεων. Α Οι ερωτήσεις Για το ερωτηματολόγιο αυτό επιλέχτηκε να υπάρχουν ερωτήσεις τριών τύπων. Κλειστές ερωτήσεις στις οποίες δίνονται εκ των προτέρων και οι δυνατές απαντήσεις μεταξύ των οποίων καλείται να επιλέξει ο ερωτώμενος, Ανοιχτές ερωτήσεις στις οποίες ο ερωτώμενος απαντάει ελεύθερα, και Ανοιχτές ερωτήσεις με επιλογές απάντησης δηλαδή ερωτήσεις στις οποίες δίνονται πιθανές απαντήσεις αλλά και κενός χώρος για να συμπληρώσει ο ερωτώμενος, σε περίπτωση που δεν καλύπτεται από τις επιλογές. Οι κλειστές ερωτήσεις είναι πιο εύκολο και γρήγορο να απαντηθούν, αλλά λόγω του ότι είναι πιθανόν να κατευθυνθεί ο ερωτώμενος προς μια απάντηση ή να μη βρει καμία από τις απαντήσεις απολύτως ικανοποιητική και δεν επιτρέπουν δημιουργικότητα από τον ερωτώμενο ή να αναπτύξει δικές του ιδέες, χρησιμοποιήθηκαν σε ελάχιστο βαθμό. Αντί αυτών χρησιμοποιήθηκαν εκτενέστερα οι ανοιχτές ερωτήσεις με επιλογές απάντησης. Σύμφωνα με εισηγήσεις, οι ερωτήσεις αυτές μειώνουν κατά πολύ τα μειονεκτήματα των δύο άλλων τύπων ερωτήσεων και αποφεύγονται τα προβλήματα κακής μνήμης και κακής άρθρωσης ενώ δίνουν στον ερωτώμενο τη δυνατότητα να αναπτύξει την άποψή του αν το επιθυμεί. Αυτό είναι επιθυμητό σε αυτή την έρευνα γιατί έτσι μπορεί να συλλεχθούν και νέα δεδομένα που δεν ήταν γνωστά πριν. Οι ανοιχτές ερωτήσεις και οι ανοιχτές ερωτήσεις με επιλογές απάντησης επιτρέπουν στους ερωτώμενους να απαντήσουν αυθόρμητα και με δικά τους λόγια, παρέχουν τη δυνατότητα συλλογής περισσότερης πληροφόρησης και προσεγγίζουν περισσότερο στις απόψεις του κοινού. Για αυτό το λόγο χρησιμοποιήθηκαν τα δύο είδη ερωτήσεων σχεδόν ισόποσα. Επίσης, κατανεμήθηκαν και τα δύο είδη σε όλο το ερωτηματολόγιο έτσι ώστε να μην κουράζεται ο ερωτώμενος θεωρώντας το μονότονο. Στις ερωτήσεις με επιλογές απάντησης παρέχονται όλες οι δυνατές απαντήσεις που είχαν προκύψει από προηγούμενη έρευνα ή ήταν προφανείς, διακεκριμένες μεταξύ τους, ώστε να μην υπάρχουν επικαλύψεις και να μην αλληλοαναιρούνται. Στις ανοιχτές ερωτήσεις αποφεύχθηκε, όσο ήταν δυνατό, σύνταξη που προκαλεί διχοτομική απάντηση (ναι/όχι, συμφωνώ/δεν συμφωνώ) αφού σε αυτές θέλαμε να μάθουμε την γνώμη του ερωτώμενου ώστε να συγκεντρωθούν περισσότερες πληροφορίες για το θέμα. Σε μία από τις ερωτήσεις χρησιμοποιήθηκε κλίμακα για την μέτρηση της γνώμης των ερωτώμενων με 4 βαθμίδες (Πολύ καλή - Καλή Μέτρια - Κακή). Σύμφωνα με αυτή την κλίμακα θα πάρουμε πληροφορίες σχετικά με τους τομείς στους οποίους υστερούν περισσότερο τα πάρκα στην Αθήνα. (Ερώτηση 17, Παράρτημα Γ). Αφού διατυπώθηκαν οι ερωτήσεις ελέγχθηκαν ώστε να περιοριστούν οι περιττές ή οι αόριστες ερωτήσεις και να είναι βέβαιο ότι από όλες τις ερωτήσεις θα προκύψουν χρήσιμες πληροφορίες και θα παροτρύνουν για όσο γίνεται έγκυρες και αληθείς απαντήσεις. Επίσης, έγινε προσπάθεια οι ερωτήσεις να είναι έτσι διατυπωμένες ώστε να έχουν το ίδιο νόημα για όλους τους ερωτώμενους για να απαντηθούν σωστά, να 97

98 γίνουν κατανοητές από όλους όσους θα πάρουν μέρος, να μην χρησιμοποιούνται συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις και να μην είναι καθοδηγητικές, δηλαδή να μην φαίνεται από τη διατύπωση ότι περιμένουν μια συγκεκριμένη απάντηση. Σε αυτό βοήθησαν και τα πιλοτικά τεστ που έγιναν και παρουσιάζονται σε επόμενη παράγραφο. Α Η διάταξη Στο ερωτηματολόγιο πρώτες στη σειρά τοποθετήθηκαν μη ευαίσθητες δημογραφικές ερωτήσεις επειδή είναι εύκολο να απαντηθούν, μη απειλητικές, και κάνουν τον ερωτώμενο να νιώθει άνετα. Έπειτα, ακολουθούν οι ερωτήσεις μείζονος ενδιαφέροντος, και τελευταίες ερωτήσεις ευαίσθητων στοιχείων όπως προτείνουν οι Auriat και Siniscalco (2005). Οι πολύ προσωπικές και πιθανώς ευαίσθητες ερωτήσεις μπήκαν στο τέλος έτσι ώστε να αποφευχθεί ο ερωτώμενος να διακόψει το ερωτηματολόγιο στη μέση πριν συλλεχθούν τα πιο σημαντικά στοιχεία. Οι ερωτήσεις κοινού θέματος έχουν ομαδοποιηθεί σε κατηγορίες και ακολουθούν μια ψυχολογική σειρά τέτοια ώστε η μια να οδηγεί εύκολα και φυσικά στην επόμενη. Σε κάθε ομάδα ερωτήσεων υπάρχει διακριτικός τίτλος για την ευκολότερη εστίαση του ερωτώμενου στο πεδίο ενδιαφέροντος, έτσι ώστε να μην διακόπτεται η ροή της σκέψης του. Η διάταξη είναι απλή και ξεκάθαρη και δίνεται επαρκής χώρος για σχόλια σε περίπτωση που ο ερωτώμενος θελήσει να γράψει κάτι παραπάνω. Α Συνοδευτική επιστολή Το ερωτηματολόγιο αρχικά έχει έναν τίτλο σύντομο και με νόημα έτσι ώστε να καταλαβαίνει αμέσως ο ερωτώμενος περί τίνος πρόκειται. Υπάρχει το λογότυπο του Πανεπιστημίου Αιγαίου το οποίο προσδίδει αξιοπιστία στην έρευνα. Στη συνοδευτική επιστολή γίνεται διευκρίνιση και δίνονται συγκεκριμένα παραδείγματα σχετικά με τον γενικό όρο «αστικό πάρκο», έτσι ώστε να ξεκαθαρίσει το νόημά του για όσους τυχόν δεν τον καταλαβαίνουν και για να μην γίνουν παρερμηνεύσεις. Επίσης, αναφέρεται ο στόχος της έρευνας, τα στοιχεία του ερευνητή και του ιδρύματος, ο πληθυσμός στον οποίο απευθύνεται, ο τρόπος διαχείρισης των προσωπικών δεδομένων με ρητή διαβεβαίωση ότι τα ατομικά στοιχεία που θα συλλεχθούν θα τηρηθούν εμπιστευτικά, ο τρόπος επικοινωνίας με τον ερευνητή, ο αναμενόμενος χρόνος συμπλήρωσης στον οποίο καταλήξαμε έπειτα από τα πιλοτικά ερωτηματολόγια καθώς και έκφραση εκτίμησης για τη βοήθεια. Επίσης, γίνεται προσπάθεια να πειστεί ο ερωτώμενος ότι είναι σημαντικό να απαντήσει το ερωτηματολόγιο ενθαρρύνοντάς τον και προτείνοντας ότι ίσως ωφελήσει και τον ίδιο. Σαν μια μορφή κινήτρου δίνεται η ευκαιρία ο ερωτώμενος να ενημερωθεί για τα αποτελέσματα και συμπεράσματα της έρευνας συμπληρώνοντας το του στο τέλος της έρευνας. Α Πιλοτικά ερωτηματολόγια Αφού ετοιμάστηκε το ερωτηματολόγιο και πριν τη διεξαγωγή της έρευνας έγιναν κάποια πιλοτικά ερωτηματολόγια σε αντιπροσωπευτικό δείγμα του ερευνώμενου πληθυσμού (ως προς τον τόπο) με σκοπό να ελεγχτεί για την διατύπωση και κατανόησή του. Διαπιστώθηκε μεταξύ άλλων αν χρειάζονται επιπρόσθετες ή διευκρινιστικές ερωτήσεις, αν κάποιες ερωτήσεις είναι περιττές και πρέπει να εξαλειφθούν, αν οι οδηγίες συμπλήρωσης είναι επαρκείς και αν ακολουθήθηκαν σωστά, αν υπάρχουν ασάφειες που πρέπει να διορθωθούν. Τα άτομα που χρησιμοποιήθηκαν για τα πιλοτικά τεστ δεν χρησιμοποιήθηκαν στην κυρίως έρευνα. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε για αυτά παρουσιάζεται παρακάτω: 98

99 1. Επιλογή ενός δείγματος πληθυσμού παρόμοιο σε γεωγραφική περιοχή με αυτό που θα χρησιμοποιηθεί στην κυρίως έρευνα. 2. Καταγραφή όλων των παρατηρήσεων που αφορούν στην διατύπωση των ερωτήσεων και στις οδηγίες. 3. Ερώτηση των ατόμων που χρησιμοποιήθηκαν για δείγμα αν τους φάνηκε το ερωτηματολόγιο κατανοητό, βαρετό, εύκολο, πολύ μεγάλο, επαναλαμβανόμενο, αν οι απαντήσεις που έδωσαν ήταν έγκυρες, αν είχε καλή και λογική ροή, αν κάποιο μέρος τους φάνηκε ύποπτο και τέλος αν ακολούθησαν τις οδηγίες. Αφού έγινε επεξεργασία όλων των στοιχείων που προέκυψαν από τα πιλοτικά τεστ, προσαρμόστηκαν τα ερωτηματολόγια, διαγράφηκαν οι περιττές και επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις, και διορθώθηκε η διατύπωση σε κάποιες από αυτές. Έγινε προσπάθεια το ερωτηματολόγιο να είναι εύχρηστο και όσο το δυνατόν πιο σύντομο ώστε να μην κουράζει τον ερωτώμενο και να μην απαιτεί πολύ από τον χρόνο του. Α Εμφάνιση του ερωτηματολογίου Το ερωτηματολόγιο έγινε όσο το δυνατόν πιο ελκυστικό οπτικά μέσω δημιουργικής χρήσης του χώρου, της γραμματοσειράς και των χρωμάτων, έτσι ώστε να είναι δημιουργικό, να κρατάει το ενδιαφέρον του ερωτώμενου χωρίς να είναι υπερφορτωμένο και χωρίς να χάνει την αξιοπιστία του. Χρησιμοποιήθηκε συνηθισμένη γραμματοσειρά και 3 διαφορετικά χρώματα με σκοπό τη διευκόλυνση και καθοδήγηση του ερωτώμενου, ενώ σημαντικό ρόλο είχε και ο κενός χώρος. Στην ηλεκτρονική έκδοση του ερωτηματολογίου οι ερωτήσεις είναι χωρισμένες σε σελίδες ανάλογα με την ομάδα στην οποία ανήκουν έτσι ώστε να διευκολύνεται ο χρήστης αλλά και για να ακολουθεί την καθορισμένη σειρά των ερωτήσεων. Επίσης, σε κάθε σελίδα φαίνεται πόσες σελίδες υπάρχουν ακόμα για το τέλος του ερωτηματολογίου. Έτσι, μειώνεται το επίπεδο ανησυχίας του ερωτώμενου για το πόσες ερωτήσεις του έχουν μείνει. Το εκτυπωμένο ερωτηματολόγιο που χρησιμοποιήθηκε για τις επί τόπου έρευνες στα πάρκα είναι σε μορφή συρραμμένων φύλλων έτσι ώστε να είναι πιο εύχρηστο για τον ερωτώμενο αλλά και για να μην χάνονται τα φύλλα. Το τελικό ερωτηματολόγιο στην ηλεκτρονική και την εκτυπωμένη μορφή του μπορείτε να δείτε στο Παράρτημα Γ. Α Ανάλυση αποτελεσμάτων από τα ερωτηματολόγια Αφού διεξήχθη η έρευνα με τα ερωτηματολόγια, έγινε η συγκέντρωση, ταξινόμηση και ανάλυση των δεδομένων για την εξαγωγή των συμπερασμάτων της έρευνας. Στις ανοιχτές ερωτήσεις τα ποιοτικά στοιχεία που συλλέχτηκαν από τις ελεύθερες απαντήσεις αναλύθηκαν και στη συνέχεια δημιουργήθηκαν κάποιες κατηγορίες στις οποίες ταξινομήθηκαν. Επιλέχθηκε να αναλυθούν ξεχωριστά τα δεδομένα που συλλέχτηκαν από τα ερωτηματολόγια που έγιναν μέσω ίντερνετ και τα δεδομένα που συλλέχτηκαν από τα ερωτηματολόγια που έγιναν σε κάθε ένα από τα 3 πάρκα. Αυτό έγινε γιατί τα ερωτηματολόγια που έγιναν μέσω ίντερνετ απευθύνονται σε γενικό πληθυσμό, σε κατοίκους όλης της Αθήνας και σε επισκέπτες, που μπορεί από το να πηγαίνουν συχνά έως να μην πηγαίνουν καθόλου σε πάρκα, και έχουν πιο γενικά χαρακτηριστικά από τους επισκέπτες του κάθε συγκεκριμένου πάρκου, αφού ζουν σε πολλές διαφορετικές περιοχές της Αθήνας. Αντίθετα, τα ερωτηματολόγια που έγιναν 99

100 επί τόπου στοχεύουν περισσότερο σε κόσμο που πηγαίνει σε κάποιο πάρκο, λιγότερο ή περισσότερο συχνά, οι οποίοι έχουν ίσως και κάποια κοινά χαρακτηριστικά, όπως ότι μένουν σε περιοχές κοντινές του πάρκου, τη συχνότητα επίσκεψης, αντιμετωπίζουν κοινά προβλήματα στο κάθε πάρκο. Για να μην αλλοιωθούν τα αποτελέσματα του γενικού πληθυσμού με δεδομένα από κόσμο που πηγαίνει σχετικά συχνά σε πάρκα, επιλέχτηκε να μην αναλυθούν τα δεδομένα από κάθε πάρκο μαζί με τα δεδομένα του online ερωτηματολογίου. Έτσι, θα είναι δυνατόν να σχηματιστεί μια γενικότερη άποψη για την κατάσταση των πάρκων σε όλη την Αθήνα και την αντιμετώπιση του κόσμου προς αυτά. Όλα τα αποτελέσματα, των ερωτηματολογίων του ίντερνετ και των πάρκων, ελήφθησαν υπόψη για την εξαγωγή των γενικών συμπερασμάτων των ερωτηματολογίων. Α Ανάλυση αποτελεσμάτων από τα ερωτηματολόγια στο ίντερνετ Τα ποσοστά που προκύπτουν είναι από σύνολο 120 ερωτηθέντων που απάντησαν στο διαδικτυακό ερωτηματολόγιο. Το ερωτηματολόγιο προωθήθηκε μέσω Facebook και σε φίλους και γνωστούς και κάποιοι από αυτούς το προώθησαν με τη σειρά τους σε άλλο κόσμο. Επίσης, αναρτήθηκε σαν δημοσίευση σε κάποια forum μαζί με μία μικρή συνοδευτική επιστολή. Τα forum στα οποία αναρτήθηκε ήταν στους εξής ιστότοπους: Επίσης, αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Εταιρίας Ενημέρωσης Γονέων ( στο ειδικό τμήμα που έχει για έρευνες, αφού η συγκεκριμένη οργάνωση δεν επιτρέπει τη διεξαγωγή ερευνών μέσα από το forum χωρίς την εποπτεία και έγκρισή της. Από πού μάθανε για το ερωτηματολόγιο Οι περισσότεροι από όσους απάντησαν στο ερωτηματολόγιο μάθανε για αυτό μέσω του ιστοχώρου κοινωνικής δικτύωσης facebook, μετά από πρόσκληση που εστάλη. Σημαντικό ρόλο στη μεγάλη ανταπόκριση εκτός από την προσωπική γνωριμία, είχε το γεγονός ότι οι προσκλήσεις στάλθηκαν κατά ομάδες σε άτομα με κάποια κοινά χαρακτηριστικά όπως π.χ. πρώην συμμαθητές, συμφοιτητές κ.α. Οι προσκλήσεις προωθήθηκαν επίσης μέσω γνωστών και φίλων. Παρόλο το μικρότερο ποσοστό ανταπόκρισης που υπήρξε στα forum μπορεί να κριθεί ικανοποιητικό δεδομένου ότι δεν χρησιμοποιηθήκαν φόρουμ εξειδικευμένα στο θέμα των αστικών πάρκων αλλά φόρουμ άλλης κυρίως θεματολογίας. Αναλυτικά τα ποσοστά ανταπόκρισης στο παρακάτω πινακάκι. Πηγή Πλήθος Ποσοστό Facebook 66 55% Forum 29 24% % Σύνολο % 100

101 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Facebook Ποσοστό Λόγοι επίσκεψης Οι 5 συχνότεροι λόγοι για τους οποίους ο κόσμος πηγαίνει στο πάρκο είναι κατά σειρά προτίμησης/συχνότητας: 1. για βόλτα 2. για περπάτημα 3. για ξεκούραση 4. για απόλαυση της φύσης 5. για συνάντηση με φίλους 90,00% 80,00% 70,00% 60,00% 50,00% 40,00% 30,00% 20,00% 10,00% 0,00% Συχνότεροι λόγοι επίσκεψης ΣυμπέρασμαΕίναι φανερό ότι οι περισσότεροι από αυτούς τους 5 λόγους δεν έχουν να κάνουν με κάποια συγκεκριμένη δραστηριότητα, αλλά με γενικές δραστηριότητες που είναι δυνατόν να γίνουν και σε άλλα μέρη εκτός από το πάρκο. Αυτό σημαίνει ότι το πάρκο μπορεί να μην προσφέρεται για άλλου είδους δραστηριότητες είτε διότι δεν υπάρχουν οι απαραίτητες εγκαταστάσεις και χώροι είτε λόγω ελλιπούς συντήρησής τους και απαξίωσής τους. Η απόλαυση της φύσης είναι η μόνη ίσως δραστηριότητα που δεν μπορείς να κάνεις σε κάποιο άλλο μέρος μέσα στην πόλη εκτός από το πάρκο και είναι λογικό ο κόσμος να πηγαίνει στα πάρκα για αυτόν το λόγο. Παρακάτω δίνονται αναλυτικά τα ποσοστά για τους λόγους που ο κόσμος επισκέπτεται τα πάρκα. 101

102 Για ποιους λόγους κυρίως επισκέπτεστε κάποιο πάρκο; Άτομα Ποσοστό 1. Βόλτα 92 76,67% 2. Περπάτημα 54 45,00% 3. Για ξεκούραση/ να ξεσκάσω 52 43,33% 4. Απόλαυση της φύσης 47 39,17% 5. Να συναντήσω φίλους 38 31,67% 6. Για να πάω στην καφετέρια του πάρκου 27 22,50% 7. Το διασχίζω για να πάω στη δουλειά ή κάπου αλλού 24 20,00% 8. Για ποδήλατο 23 19,17% 9. Για τρέξιμο/άθληση κτλ ,50% 10. Για να παίξουν τα παιδιά 14 11,67% 11. Βόλτα τον σκύλο 10 8,33% 12. Να δω ή να ταΐσω τις πάπιες/ζώα του πάρκου 10 8,33% 13. Άλλες δραστηριότητες geocaching, Συναυλίες Σύνολο 120 Συχνότητα επίσκεψης Γενικά Συχνότητα επίσκεψης 9% 31% 4% 18% 18% πολλές φορές την εβδομάδα 4-6 φορές το μήνα 1 φορά το μήνα 4-6 φορές το χρόνο 1 φορά το χρόνο σπάνια 20% Το ποσοστό των ερωτηθέντων που επισκέπτεται τα πάρκα 1 φορά το μήνα και συχνότερα είναι 43,33%. 102

103 Το ποσοστό του κόσμου που πηγαίνει σε κάποιο πάρκο από 4-6 φορές το χρόνο και σπανιότερα είναι 55%. Είναι λίγο μεγαλύτερο το ποσοστό του κόσμου που πηγαίνει σε πάρκα σπάνια. Το 30,83% από όσους απάντησαν πηγαίνουν σε κάποιο πάρκο σπάνια δηλαδή λιγότερο από μία φορά το χρόνο. Απόσταση από το πάρκο Το 60% των ερωτηθέντων έχει κάποιο πάρκο κοντά στο σπίτι του σε χρονοαπόσταση από 1 μέχρι 15 λεπτά. Από αυτούς που έχουν κάποιο πάρκο κοντά στο σπίτι τους το 52,8% πηγαίνει συχνά, δηλαδή 1 φορά το μήνα και συχνότερα. Το 30% των ερωτηθέντων δεν έχει κάποιο πάρκο κοντά στο σπίτι του ή έχει σε χρονοαπόσταση μεγαλύτερη από 15 λεπτά. Από αυτούς το 66,6% πάει σε κάποιο πάρκο 4-6 φορές το χρόνο και σπανιότερα. Απόσταση από το πάρκο 80% 60% 40% 20% 0% Κοντά Μακριά Συμπέρασμα Η απόσταση από το πάρκο επηρεάζει τη συχνότητα επίσκεψης, όχι όμως αποκλειστικά, αφού οι μισοί σχεδόν από όσους έχουν πάρκο κοντά τους δεν πηγαίνουν συχνά. Από το σύνολο των ερωτηθέντων το 60% του κόσμου έχει κάποιο πάρκο κοντά στο σπίτι του αλλά μόνο το 43% πηγαίνει συχνά σε κάποιο πάρκο. Φόβος Το μεγαλύτερο ποσοστό του κόσμου (81,6%) (98 άτομα) δεν φοβάται σε γενικές γραμμές να κυκλοφορήσει στο πάρκο την ημέρα εκτός από μερικά πάρκα που είναι κακόφημα και τα αποφεύγουν, ενώ κάποιοι νιώθουν πιο άνετα να κινούνται με παρέα. Το 75,8% από όσους απάντησαν (91 άτομα) φοβούνται να κυκλοφορήσουν στο πάρκο το βράδυ κυρίως για τους παρακάτω λόγους Ανεπαρκής φωτισμός 41 Περιθωριακά άτομα 29 Υψηλή εγκληματικότητα 19 Δεν υπάρχει φύλαξη 13 Λιγότερο συχνοί λόγοι: Είναι άδειο/ερημικό/απομονωμένο το βράδυ 10 Διάταξη του χώρου έντονη βλάστηση εμποδίζει την ορατότητα (απόμερα σημεία) 4 103

104 Λόγοι φόβου το βράδυ Παρακάτω παρατίθεται μία απάντηση όπως δόθηκε από ένα άτομο με πρόβλημα ακοής, έτσι ώστε να γίνει περισσότερο κατανοητό το αίσθημα του φόβου το βράδυ όπως το βιώνουν διαφορετικά άτομα. «Ανεπαρκής φωτισμός, με την κώφωση μου πολλές φόρες δεν ακούω τα ουρλιαχτά (άλλα ευτυχώς με προειδοποιούν μερικές γάτες με τα μεγάλα μάτια τους ότι υπάρχει κάτι πίσω από τους θάμνους κι έτσι βαδίζω πιο γρήγορα από το φόβο μου).» Σε σχέση με την ηλικία Το 80% των ερωτηθέντων ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα ετών. Παρακάτω φαίνονται αναλυτικά τα ποσοστά των ερωτηθέντων από κάθε ηλικιακή ομάδα. Ποσοστό ανά ηλικία Ηλικία Πλήθος Ποσοστό 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% % % % % % Σύνολο % Ηλικίες 15-25: το 53% πηγαίνει σπάνια Ηλικίες 26-35: το 58% πηγαίνει σπάνια Ηλικίες 36-45: το 58% πηγαίνει σπάνια Ηλικίες 46-55: το 56% πηγαίνει συχνά Μόνο στις ηλικίες είναι μεγαλύτερο το ποσοστό που πηγαίνει συχνά. Σε σχέση με την απασχόληση Από τους εργαζόμενους το 55% πηγαίνει σε κάποιο πάρκο 4-6 φορές το χρόνο και σπανιότερα. Από το σύνολο των φοιτητών το 56% πηγαίνουν σε κάποιο πάρκο 4-6 φορές το χρόνο και σπανιότερα, ενώ από τους φοιτητές που δεν εργάζονται το 59% πηγαίνει 4-6 φορές το χρόνο και σπανιότερα. 104

105 Στους άνεργους και στους φοιτητές που εργάζονται τα ποσοστά είναι ίδια, 50% πηγαίνουν συχνά και 50% πηγαίνουν σπάνια. Λόγοι που αποθαρρύνουν τον κόσμο από το να πηγαίνει στα πάρκα Οι κυριότεροι λόγοι για τους οποίους ο κόσμος δεν πηγαίνει συχνότερα στο πάρκο είναι 1. Δεν έχουν χρόνο 2. Έλλειψη αίσθησης ασφάλειας (φοβούνται για την προσωπική τους ασφάλεια και συχνάζουν περιθωριακά άτομα) 3. Έλλειψη καθαριότητας (σκουπίδια και σπασμένα ή βρώμικα παγκάκια) 4. Δεν είναι προσεγμένο (παρατημένο, αναξιοποίητο) 5. Δεν υπάρχει κάποιο κοντά στο σπίτι τους 6. Χωρίς ιδιαίτερο λόγο, απλά δεν το συνηθίζουν Δεν έχουν χρόνο Έλλειψη αίσθησης ασφάλειας Έλλειψη καθαριότητας Δεν είναι προσεγμένο Δεν υπάρχει κάποιο κοντά στο σπίτι τους Χωρίς ιδιαίτερο λόγο, απλά δεν το συνηθίζουν Λόγοι 0% 10% 20% 30% 40% 50% Αναλυτικά φαίνεται η συχνότητα των απαντήσεων στον παρακάτω πίνακα. Λόγοι Άτομα Ποσοστό του συνόλου Δεν έχω χρόνο 46 39% Φοβάμαι για την προσωπική μου ασφάλεια 40 34% Συχνάζουν περιθωριακά άτομα 38 32% Σκουπίδια 35 30% Σπασμένα/βρώμικα παγκάκια 35 30% Δεν είναι προσεγμένο 31 26% Δεν υπάρχει κάποιο κοντά στο σπίτι μου 31 26% Χωρίς ιδιαίτερο λόγο, απλά δεν το συνηθίζω 27 23% Ακαθαρσίες σκύλων 18 15% 105

106 Δεν πηγαίνουν οι φίλοι μου 16 14% Είναι βαρετό/ δεν έχω τι να κάνω εκεί 8 9% Δεν υπάρχουν δρομάκια 7 6% Δεν είναι εύκολο να διαβάσω βιβλίο μέσα στο πάρκο 7 6% Υπερβολική βλάστηση 3 3% Δεν είναι εύκολο να παίξω μέσα στο πάρκο 3 3% Άλλοι 12 10% Άλλοι λόγοι (μία φορά ο καθένας) Ο κόσμος στις μεγαλουπόλεις έχει αποκοπεί από τη φύση και προτιμάει να κάθεται στον Η/Υ ή να βλέπει τηλεόραση παρά να επισκεφτεί το πάρκο της γειτονιάς του. Υπάρχει φράχτης και δυσκολεύει την πρόσβαση. Καιρικές συνθήκες. Περπάτημα στην παραλία. Δεν περνάει ο δρόμος μου από εκεί, πάω μόνο προγραμματισμένα. Το κοντινό μου πάρκο είναι πολύ μικρό. Υπάρχει κάτι άλλο που τους ενοχλεί στο πάρκο; (Ερώτηση ανοιχτής απάντησης) Σε αυτήν την ερώτηση απάντησαν συνολικά 67 από τα 120 άτομα. Από αυτούς οι 15 απάντησαν όχι ή τίποτα, δηλαδή δεν υπάρχει κάτι άλλο που τους ενοχλεί εκτός από αυτά που συμπλήρωσαν στην παραπάνω ερώτηση. Οι απαντήσεις των υπολοίπων αναλύονται παρακάτω. Εκτός από τους λόγους που αναφέρθηκαν παραπάνω, τα 3 κυριότερα που ενοχλούν τον κόσμο στα αστικά πάρκα είναι: η εγκατάλειψη από την πολιτεία έλλειψη οργάνωσης, ενδιαφέροντος, συντήρησης των εγκαταστάσεων και της βλάστησης, φροντίδας, καθαριότητας, φύλαξης. Τα πάρκα φαίνονται παρατημένα, βρώμικα, εγκαταλελειμμένα στη τύχη τους, έχουν κακοτεχνίες. Μια γενική αίσθηση εγκατάλειψης και παρακμής. ο ανεπαρκής φωτισμός το βράδυ δεν υπάρχει επαρκής φωτισμός σε όλα τα σημεία του πάρκου με αποτέλεσμα το βράδυ να είναι πολύ σκοτεινά και να προκαλεί φόβο σε κάποιους το ότι δεν είναι ελκυστικά για τους πολίτες δεν υπάρχει φαντασία στον σχεδιασμό τους, δεν έχουν σχεδιαστεί για ευχάριστη παραμονή των ανθρώπων, όχι πολύ όμορφος χώρος, έλλειψη υποδομών φιλικών στους κατοίκους. Άλλα σημαντικά προβλήματα που αναφέρθηκαν από τον κόσμο είναι: Περιορισμός πρόσβασης στο πάρκο με συρματοπλέγματα και περιφράξεις και καταπατήσεις που αναιρούν τον δημόσιο χαρακτήρα του πάρκου, δεν υπάρχουν δραστηριότητες για ευχάριστη ενασχόληση των 106

107 επισκεπτών του πάρκου, δεν είναι ανοιχτά στην πόλη και στην καθημερινότητά της πρέπει κανείς να πάει επί τούτου, κάποιοι παραβιάζουν τους κανόνες του πάρκου (π.χ. είσοδος με μηχανοκίνητα), έλλειψη σεβασμού, ενδιαφέροντος και διεκδίκησης από τους πολίτες, είναι μικρά, δεν υπάρχουν αρκετά πάρκα, υπάρχουν πολλά παιδάκια και κάνουν φασαρία. Αναλυτικά φαίνονται οι απαντήσεις στον παρακάτω πίνακα. Λόγος Τι ακριβώς Πόσοι Εγκατάλειψη από την πολιτεία, παρακμή, έλλειψη συντήρησης Ανεπαρκής φωτισμός το βράδυ 'Έλλειψη οργάνωσης και ενδιαφέροντος από υπεύθυνους και 20 πολιτεία, έλλειψη συντήρησης και προστασίας, υπάρχει μέσα από την εγκατάλειψη η αίσθηση της παρακμής, Έλλειψη ενδιαφέροντος από την πολιτεία, Το ότι δεν υπάρχει συνεχής φροντίδα και συνεχής καθαριότητα, δεν συντηρείται όπως πρέπει, με ενοχλεί όταν τα βλέπω αφρόντιστα και παρατημένα, δεν υπάρχουν δρομάκια, δεν έχουν αρκετή πρασινάδα, είναι παραμελημένα, Η εγκατάλειψη και η βρωμιά της λίμνης, η εγκατάλειψη και η έλλειψη ανθρώπων να το προστατεύουν από βανδαλισμούς, Παρακμή, εγκατάλειψη, έλλειψη φωτισμού-καλλωπισμού φυτώνσυνήθως μοιάζουν εγκαταλελειμμένα στη μοίρα τους, έλλειψη φύλαξης (είτε από τη Δημοτική Αστυνομία, είτε από ένα μεικτή περίπολο, Αστυνομίας μαζί με Δημοτική και κατοίκους), συντήρηση στα παγκάκια-κούνιες-επαρκές κλάδεμα των δέντρων θάμνων, Νομίζω ότι θα ήταν καλό να υπάρχει συχνότερη και αμεσότερη εποπτεία στα πάρκα από τους φορείς που είναι υπεύθυνοι για όλα τα προβλήματα που παρουσιάζονται (επισκευές, καθαριότητα, ασφάλεια), ΞΕΡΑΜΕΝΑ ΔΕΝΤΡΑ ΚΑΙ ΒΛΑΣΤΗΣΗ, Ίσως θα έπρεπε να υπάρχει μεγαλύτερη φύλαξη των χώρων, ΤΟ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΠΑΡΚΟ ΕΧΕΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΣΤΙΣ ΛΙΜΝΕΣ, Κακοτεχνίες στα δρομάκια, δεν τα συντηρούν σωστά, έλλειψη φωτισμού, καλύτερος φωτισμός 12 Έλλειψη καθαριότητας Δεν είναι ελκυστικά Φόβος το βράδυ ΕΙΝΑΙ ΓΕΜΑΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ, γεμάτα σκουπίδια, Γεμάτα σκουπίδια στους κάδους (2-3 μέρες), Προφυλακτικά σε κοινή θεά-πετάμενες ενέσεις από τοξικομανείς-ακαθαρσίες Σκύλων, σκουπίδια-ακαθαρσίες, Δεν υπάρχει φαντασία στον σχεδιασμό τους- Δεν είναι ελκυστικά, Δεν έχει σχεδιαστεί καμία πλατεία για ευχάριστη παραμονή του ανθρώπου -Οι πλατειές απλά διαχωρίζονται από τους δρόμους με διαφορετικό δάπεδο (με πλάκες πεζοδρομίου), ΕΝΑΣ ΟΧΙ ΠΟΛΥ ΟΜΟΡΦΟΣ ΧΩΡΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΟΛΑΥΣΕΙΣ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΣΟΥ, Έλλειψη υποδομών φιλικών στους κατοίκους, χωρίς σήμανση για ποδηλατικές διαδρομές, το βράδυ τα περισσότερα παγκάκια είναι "πιασμένα" από άστεγους, ΚΑΜΙΑ ΦΟΡΑ ΤΟ ΒΡΑΔΥ ΦΟΒΑΣΑΙ, ΕΝΑ ΠΑΡΚΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΟΛΥΣΥΧΝΑΣΤΟΣ ΔΡΟΜΟΣ,ΟΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΛΟΓΙΚΟ, Ο κόσμος που μαζεύει το βράδυ, το βράδυ είναι επικίνδυνα,

108 Βανδαλισμοί Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν αρκετά πάρκα Κάποια άτομα που συχνάζουν στα πάρκα Έλλειψη ενδιαφέροντος από τους πολίτες Περιορισμός πρόσβασης στο πάρκο Δεν υπάρχουν δραστηριότητες Είναι μικρά Δεν είναι ανοιχτά στην πόλη Άλλα Η καταστροφική αναισθησία των ανθρώπων να πετούν σκουπίδια, τσιγάρα, και ακαθαρσίες σκύλων, να κάθονται με τα πόδια πάνω στα παγκάκια, να καταστρέφουν το γρασίδι, Γραφίτη με σπρέι στα πέτρινα παγκάκια κι στα αγάλματα (μνημεία), πολλές φορές στέκια ναρκομανών, Τα παιδάκια που τρελαίνονται...αλλά τι να κάνεις, παρουσία ατόμων που καταναλώνουν αλκοόλ-φωνάζουν-κάνουν σχόλια σε περαστικούς, δεν το σέβονται οι άνθρωποι που το χρειάζονται και είναι παραγκωνισμένη αξία για τα αστικά κέντρα, Δεν υπάρχει διεκδίκηση απ' τους πολίτες για να καλυτερεύσουν, Περιορισμός στην πρόσβαση με συρματοπλέγματα, Καταπατήσεις και περιφράξεις που αναιρούν το δημόσιο χαρακτήρα του πάρκου και την απρόσκοπτη κίνηση σε αυτό, Δεν έχει σχεδιαστεί καμία πλατεία για ευχάριστη παραμονή του ανθρώπου- Η μόνη χρήση τους από κόσμο γίνεται όταν στήνονται εκεί προκάτ που διαφημίζουν προϊόντα και στα πανηγύρια, δεν υπάρχουν δραστηριότητες, συνήθως δεν πρόκειται για μεγάλες εκτάσεις αλλά για αναδιαμορφωμένες πλατείες, είναι πολύ μικρό για τις ανάγκες τις πόλεις και τα σαββατοκύριακα ο κόσμος είναι πολύ πυκνός, Το πρόβλημα που εντοπίζω στα πάρκα της Αθηνάς είναι ότι δεν είναι "ανοιχτά" στην πόλη και την καθημερινότητα της. Πρέπει κανείς να επιλέξει να πάει στο πάρκο, όπως επιλέγει να πάει π.χ. στο θέατρο. Δεν το κάνει αυθόρμητα όπως σταματά σε ένα μικρό πλάτωμα που συναντά περπατώντας στην πόλη, ή δίνει ραντεβού σε μια πλατεία κλπ. Με ενοχλεί που φτιάχνουν περίτεχνα μονοπάτια στα πάρκα (πχ πεδίον του Άρεως) και τελικά το αποτέλεσμα είναι μόνο να καθυστερούν τα έργα, να ξοδεύονται πολλά λεφτά και να μην τα συντηρούν σωστά. Στο εξωτερικό αρκούν ευρύχωρα μονοπάτια με ομαλό χώμα χωρίς πέτρες ώστε να μπορεί να μετακινείται πεζός και ποδήλατο εύκολα, ευαισθητοποίηση για την φροντίδα των ζώων που φυλάσσονται εκεί, με ενοχλεί η λογική του ζωολογικού κήπου που έχει υιοθετηθεί και στα πάρκα και η οποία συμφωνεί με τον εγκλωβισμό των ζώων σε κλουβιά και στερεί την ελευθερία τους, οι τιμές της καφετέριας πολύ υψηλές, κλείνει με τη δύση του ηλίου, Μηχανοκίνητα που κινούνται παράνομα στο πάρκο, απλά πιστεύω ότι δεν έχει καθιερωθεί τόσο σαν συνήθεια εδώ στην Ελλάδα Τι θα θέλατε να υπάρχει στο πάρκο που δεν υπάρχει τώρα; (εγκαταστάσεις, δραστηριότητες, χώροι, φύση, κτλ.) Ζητήθηκε από τα άτομα που απάντησαν στο ερωτηματολόγιο να προτείνουν τι θα θέλανε να υπάρχει στο πάρκο. Παρακάτω δίνονται οι απαντήσεις συγκεντρωμένες για κάθε κατηγορία. 108

109 Εγκαταστάσεις Περίπτερο/ Κυλικείο Παγκάκια με υπόστεγο για σκιά και προστασία από τη βροχή Κιόσκια-Τραπέζια για πικνίκ Χαλαρωτικά καθίσματα, αιώρες, στήριγμα για βιβλίο Σπιτάκια από καλάμια Θέσεις για κλείδωμα ποδηλάτων Υπαίθρια βρύση με πόσιμο νερό Επιμελημένη παιδική χαρά Διαδραστικά παιχνίδια, παιχνίδια που να σε φέρνουν σε επαφή με τη φύση Χώρος που θα προβάλλει ντοκιμαντέρ για τις συνήθειες των ζώων Για άθληση Αθλητικές εγκαταστάσεις - Ξύλινα όργανα γυμναστικής - Ταμπέλες με βασικές οδηγίες άσκησης - Εγκαταστάσεις για skate - Ξύλινες κατασκευές για τεχνική ποδηλασία βουνού Για καθαριότητα Τουαλέτες - Περισσότερους κάδους σκουπιδιών - Ταμπέλες προτροπής μαζέματος ακαθαρσιών σκύλων Δραστηριότητες (τι δραστηριότητες θα θέλανε να κάνουν στο πάρκο) Οργανωμένη δυνατότητα ποδηλασίας - Ποδήλατα για ενοικίαση για χρήση μέσα στο πάρκο Διάφορες αθλητικές δραστηριότητες Δραστηριότητες για παιδιά σε αθλητισμό, παιχνίδια, διάδραση με ζώα Διάφορες δραστηριότητες για ενήλικες και παιδιά Διαδραστικότητα των ανθρώπων με το πάρκο Πολιτιστικές και άλλες εκδηλώσεις Μουσική Δραστηριότητες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για δημότες/επισκέπτες/παιδιά (Παρατήρηση των αστερισμών, καλλιέργεια φυτών, ενημέρωση για απλούς τρόπους πρόγνωσης καιρού στη φύση) Εκπαιδευτικές εκδρομές των σχολείων στο πάρκο Υπαίθρια εργαστήρια επαφή των παιδιών και ενηλίκων με τη φύση Δημιουργικές δραστηριότητες ώστε οι πολίτες να αγαπούν και να επισκέπτονται τα πάρκα συχνότερα Δωρεάν χρήση ασύρματου ίντερνετ Χώροι Για άθληση Χώρος για roller skating - Χώροι άθλησης Γήπεδα Ειδικός χώρος για τρέξιμο Μονοπάτια για περπάτημα Ποδηλατόδρομοι Διαδρομές για ποδηλασία Για ήρεμες δραστηριότητες Χώρος για πικνίκ Ήσυχα μέρη να μπορείς να ξεκουραστείς/ να δουλέψεις/ να διαβάσεις - Καλύτερα διαμορφωμένοι χώροι ξεκούρασης και ηρεμίας Χώρος αναψυχής / ανάπαυλας Μεγάλοι χώροι καθισμάτων Καφετέρια - Φτηνός χώρος (καφενείο) για ξεκούραση και παραπάνω παραμονή 109

110 Χώρος-στέκι για καφέ και άλλες δραστηριότητες(π.χ. ίντερνετ, πολιτιστικά δρώμενα..) Άλλοι χώροι Χώρος μόνο για σκύλους Βιβλιοπωλεία - Μαγαζιά για είδη χόμπι Χώρος που να προτιμούν τα παιδιά για να παίζουν Καλύτερη οριοθέτηση ως χώρος αποκλεισμένος από μηχανοκίνητα Φύση Λουλούδια που να δίνουν περισσότερο χρώμα - Καλλωπιστικά φυτά Εκτάσεις με γκαζόν προσεγμένο ώστε να μπορεί κανείς να καθίσει Κήποι Ψηλά δέντρα για σκιά Πυκνότερη βλάστηση Καλύτερη ποιότητα πρασίνου σε καλή κατάσταση Περισσότερα φυτά και δένδρα της ελληνικής χλωρίδας με σήμανση Λίμνες μικρές-μεγάλες με πάπιες και ψάρια, καθαρές και φροντισμένες Τεχνητά ποταμάκια φροντισμένα και καθαρά Ζώα Σκιουράκια Μικρό ζωολογικό κήπο (π.χ. παγόνι, πάπιες κι διάφορα πουλιά) Πηγή με νερό Περισσότερο πράσινο λιγότερο τσιμέντο Άλλα στοιχεία που χρειάζονται τα αστικά πάρκα Καλύτερη σύνδεση με τον υπόλοιπο αστικό ιστό Δημόσιο χώρο συνδεδεμένο με τις λειτουργίες της πόλης Καλύτερο σχεδιασμό για εκμετάλλευση του χώρου Να γίνουν κάποια από αυτά θεματικά πάρκα Τα πάρκα να εκμεταλλευτούν την επαφή με τη φύση στον καθολικό τους σχεδιασμό. Παραμονή στη φύση μπορεί να σημαίνει: Απλότητα, Καλλιέργεια, Δημιουργία, Παρατηρητικότητα, Καιρικά φαινόμενα, Πράσινο, Ουρανός, Χώμα, Παιχνίδι, Χαλάρωση. Αναλυτικότερα οι απαντήσεις στον παρακάτω πίνακα. Εγκαταστάσεις Δραστηριότητες ΠΕΡΙΠΤΕΡΟ-ΚΥΛΙΚΕΙΟ, ΠΑΓΚΑΚΙΑ ΜΕ ΥΠΟΣΤΕΓΟ ΓΙΑ ΣΚΙΑ ΕΙΤΕ ΓΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΒΡΟΧΗ, ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡΑ, ΤΡΑΠΕΖΙΑ, ΕΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ (ΑΓΑΛΜΑΤΑ), Καλύτερης ποιότητας παγκάκια, τραπεζια μεγάλα για εξοχικό πικνικ, Περισσότερα παγκάκια και φώτα, κιόσκια για σκιά, παγκάκια που φτάνουν για όλους, ξύλινα όργανα γυμναστικής. ταμπέλες με βασικές οδηγίες άθλησης, ταμπέλες προτροπής μαζέματος ακαθαρσιών σκύλων, επιδιορθώσιμα παιχνίδια, ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΠΑΙΔΙΚΗ ΧΑΡα, τουαλέτες, Θεσεις να κλειδώνεις τα ποδηλατα, κίοσκια,, περισσότερους κάδους σκουπιδιών, αθλητικές εγκαταστάσεις, Εγκαταστάσεις σκειτ, πιο επιμελημένες παιδικές χαρές όπου να τακτικά να αποκαθίστανται οι ζημιές, ξύλινες κατασκευες για τεχνικη ποδηλασία βουνού(ελάχιστο κόστος απαιτείται), ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΒΡΥΣΗ ΓΙΑ ΠΟΣΙΜΟ ΝΕΡΟ, καλύτερη επίστρωση, ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΑΓΚΑΚΙΑ- ΚΑΘΙΣΤΙΚΑ, ΣΚΙΑΣΤΡΑ, ΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΟΔΗΛΑΤΑ, Χαλαρωτικά καθίσματα, αιώρες, Σπιτάκια από καλάμια, Κάπου να στηρίζω το βιβλίο μου ποδήλατα για ενοικίαση, όργανα γυμναστικής, Σωματείο προσκόπων ή κάτι παρόμοιο που να καλύπτει ευρύ φάσμα ηλικιών, αθλητικές εγκαταστασειςδραστηριοτητες, ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΠΟΔΗΛΑΣΙΑΣ ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ, ΑΡΚΕΤΕΣ 110

111 Χώροι Φύση Διάφορα ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ, ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ, Δωρεάν ασύρματη σύνδεση με ιντερνετ, Περισσότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις, Χωρος και δραστηριότητες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης για δημότες/επισκέπτες/παιδιά, Περισσότερες δραστηριότητες για παιδιά τόσο σε αθλητισμό, παιχνίδια όσο και διάδραση με ζώα, δραστηριότητες., ζωντανη μουσικη σε μικρη κλιμακα απο διαφορα ατομα μεσα στο παρκο,, ΠΟΔΗΛΑΤΑ ΠΟΥ ΝΑ ΝΟΙΚΙΑΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΧΡΗΣΗ ΜΕΣ ΣΤΟ ΠΑΡΚΟ, ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ, ΥΠΑΙΘΡΙΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ- ΕΠΑΦΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΚΑΙ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΜΕ ΤΗ ΦΥΣΗ, μουσική, δημιουργικές δραστηριότητες ώστε οι πολίτες να αγαπούν και να επισκέπτονται τα πάρκα συχνότερα, Εκπαιδευτικές εκδρομές σχολείων στο πάρκο, για επαφή με τη φύση και εκμάθηση της καλλιέργειας φυτών, Προτείνω αντί να κλείνουμε τα ζώα στο κλουβί να υπάρχει ένας χώρος που θα προβάλει ντοκιμαντέρ για τις συνήθειές τους. ΧΩΡΟΣ ΓΙΑ ROLLER SKATING, ΧΩΡΟ ΜΟΝΟ ΓΙΑ ΣΚΥΛΟΥΣ, ΧΩΡΟΙ ΑΘΛΗΣΗΣ, ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΓΙΑ ΠΕΡΠΑΤΗΜΑ, ποδηλατόδρομοι, Ποδηλατόδρομοι, χώρο για πικ νικ, καλύτερη οριοθέτηση ως χώρος αποκλεισμένος απο μηχανοκίνητα, Βιβλιοπωλεία, μαγαζιά για είδη χόμπι, γηπεδα, μερος αποκλειστικα για σκυλια, μονοπάτια, καφετέρια, skatepark, pio anoixtoi xwroi na mpainei kai ligo fws, καφετέρια, Φτηνός χώρος (καφενείο) για ξεκούραση και παραπάνω παραμονή, περισσότερος χώρος για περπάτημα, χώρο αναψυχής / ανάπαυλας, ΗΣΥΧΑ ΚΑΘΑΡΑ ΜΕΡΗ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΞΕΚΟΥΡΑΣΤΕΙΣ, Ειδικός χώρος για τρέξιμο, Δημόσιος χώρος συνδεδεμένος με τις λειτουργίες της πόλης, μεγάλοι χώροι καθισμάτων, ΚΑΠΟΙΟΣ ΧΩΡΟΣ ΠΟΥ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΝΑ ΠΑΕΙ ΝΑ ΔΟΥΛΕΨΕΙ Η ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΙ ΜΕ ΗΡΕΜΙΑ, ΚΑΛΥΤΕΡΟΙ ΔΙΑΜΟΡΦΩΜΕΝΟΙ ΧΩΡΟΙ ΞΕΚΟΥΡΑΣΗΣ, περισσότερος χώρος για να ξαπλώσεις και να διαβάσεις ένα βιβλίο ή να ηρεμήσεις, ανοιχτοί χώροι άθλησης, Χώρος-στέκι για καφέ και άλλες δραστηριότητες(π.χ. ίντερνετ, πολιτιστικά δρώμενα..), Χώρος που να προτιμούν τα παιδιά για να παίζουν ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΠΡΑΣΙΝΟ, ΛΟΥΛΟΥΔΙΑ, λιμνούλες καθαρές με παπιες, μικρή λίμνη, περισσότερα λουλούδια και εκτάσεις με γκαζόν, ψηλά δέντρα για σκιά, ΠΙΟ ΠΟΛΥ ΕΚΤΑΣΗ ΜΕ ΓΡΑΣΙΔΙ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΝΩ ΠΙΚ-ΝΙΚ, Περισσότερο πράσινο λιγότερο τσιμέντο (μέσα στο πάρκο), κήποι, ζώα, πιο πολλά λουλούδια που να έδιναν πιο πολύ χρώμα, προσεγμένο γκαζόν στο οποίο να μπορεί κανείς να καθίσει, σκιουράκια, βλαστηση, καλύτερη ποιότητα πρασίνου (ποτισμένα δέντρα, λουλούδια...), πηγή με νερό, λίμνες, Να φροντιστεί η λίμνη που φιλοξενεί πάπιες και ψάρια-να καθαριστεί από σκουπίδια, καλλωπιστικά φυτά, πολλά φυτα- δενδρα γενικώς πρασινο σε καλή κατασταση-ισως και στοιχεία με νερό αρκεί να ειναι φροντισμενα και σε καλη λειτουργια, Περισσότερα φυτά και δένδρα της ελληνικής χλωρίδας με σήμανση και καθαριότητα, πιο πολλά χρωματιστά λουλούδια στα δρομάκια, στις πλαϊνές πλευρές (π.χ. τριανταφυλλιές, γιασεμιά), ένα μικρό ζωολογικό κήπο (π.χ. Παγόνι, πάπιες κι διαφ. Πουλιά, ΤΕΧΝΗΤΑ ΠΟΤΑΜΑΚΙΑ/ ΛΙΜΝΟΥΛΕΣ, Πυκνότερη βλάστηση και δέντρα μεγαλύτερου ύψους, ΝΕΡΟ καλύτερη σύνδεση με τον υπόλοιπο αστικό ιστό, καλύτερο σχεδιασμό για εκμετάλλευση του χώρου, Δημόσιος χώρος συνδεδεμένος με τις λειτουργίες της πόλης, γίνουν κάποια από αυτά θεματικά πάρκα Υπάρχει κάτι που θα θέλανε να κάνουν στο πάρκο ώστε να τους κινεί το ενδιαφέρον για να πάνε Συνολικά απάντησαν 75 άτομα σε αυτή την ερώτηση. Από αυτά 10 άτομα απάντησαν όχι/τίποτα. Από τις υπόλοιπες απαντήσεις έχουν συγκεντρωθεί όσες δεν είχαν προαναφερθεί στις προηγούμενες ερωτήσεις και αυτές που αναφέρθηκαν περισσότερες φορές. 111

112 Τι θα ήθελε να κάνει ο κόσμος στο πάρκο Τα κυριότερα που θέλει να μπορεί να κάνει ο κόσμος στο πάρκο είναι Αθλητισμός ελεύθερα ή οργανωμένα Παρακολούθηση πολιτιστικών εκδηλώσεων (παραστάσεις, εκθέσεις, συναυλίες κα) Κοινωνικές δραστηριότητες (π.χ. πικ-νικ, πάρτυ, καφές, παιχνίδια) Επαφή με τη φύση (π.χ. να βλέπει πράσινο, ζώα, λίμνες, να κάνει κατασκήνωση) Εκπαίδευση (για διάφορα θέματα μέσα από οργανωμένες ή ατομικές δραστηριότητες) Ενεργή συμμετοχή (π.χ. στη διαμόρφωση του πάρκου, σε θέματα γειτονιάς) Τι θέλει ο κόσμος να κάνει στο πάρκο Πιο αναλυτικά φαίνονται οι απαντήσεις ομαδοποιημένες σε κατηγορίες στον παρακάτω πίνακα. Τι θέλει να κάνει ο κόσμος στο πάρκο Αθλητισμός Πολιτιστικές Εκδηλώσεις Πιο συγκεκριμένα Περπάτημα Τρέξιμο Ποδήλατο Roller-skating Skate Αναρρίχηση Ομαδική γυμναστική Οργανωμένες δραστηριότητες άθλησης /γυμναστικής (π.χ. από συλλόγους) Εκδηλώσεις ψυχαγωγίας /Πολιτιστικά δρώμενα Ανοιχτές παραστάσεις / event Εκθέσεις Έργα τέχνης μέσα στο πάρκο Παρακολούθηση συναυλιών Συνοικιακές γιορτές Πόσοι θέλουν

113 Μουσική Διάφορες κοινωνικές δραστηριότητες και παιχνίδια Επαφή με τη φύση Εκπαίδευση Πικνίκ 5 Να πιεί καφέ/αναψυκτικό 3 Να κάτσει με φίλους Βόλτα με φίλους Πάρτι Συζήτηση στη φύση Δραστηριότητες παιχνιδιού Μεγάλα παιχνίδια για ενήλικες Επιτραπέζια παιχνίδια Τάβλι Παιχνίδια κρυμμένου θησαυρού Περιπέτεια Να υπάρχουν ζωάκια Να θυμίζει ζωντανή φύση Κατασκήνωση Να απολαμβάνει περισσότερο πράσινο/φύση 3 Να δει την ομορφιά του πάρκου Να υπάρχει υγρό στοιχείο κάτι σαν λίμνη που να μπορείς να διασχίσεις με δρομάκια 3 Βιβλιοθήκη Δραστηριότητες από καλλιτεχνικούς συλλόγους Μαθήματα σεμινάρια (π.χ. κηπουρικής) Να διαβάζει 3 Να διαβάζει ακόμα και τη νύχτα Οργανωμένες δραστηριότητες Ενεργή συμμετοχή Άλλα που κάνουν το πάρκο πιο ελκυστικό Συνάντηση με κατοίκους της περιοχής-γειτονιάς για θέματα που αφορούν την περιοχή, Δράσεις τοπικού χαρακτήρα βελτίωσης της ποιότητας ζωής στην πόλη, Ενεργή συμμετοχή στη διατήρηση/ανάπλαση του πάρκου Να βλέπει σκυλάκια Να βλέπει όμορφες γυναίκες να κάνουν τζόκινγκ Να νιώθει ότι βρίσκεται εκτός πόλεως Να νιώθει ασφάλεια Δωρεάν ιντερνέτ 2 Να βλέπει ευχάριστη θέα γύρω από το πάρκο (γύρω κτίρια κτλ.) Άμεση συσχέτιση με την καθημερινότητα των κατοίκων 4 8 Τι θα ήθελε να κάνει στο πάρκο ο κόσμος που πάει σπάνια Τα 3 κυριότερα που θα ήθελε να μπορεί να κάνει ο κόσμος που δεν πηγαίνει συχνά στο πάρκο είναι Αθλητισμός ελεύθερα ή οργανωμένα Κοινωνικές δραστηριότητες (π.χ. πικ-νικ, πάρτι, καφές, παιχνίδια) Παρακολούθηση πολιτιστικών εκδηλώσεων (παραστάσεις, εκθέσεις, συναυλίες κα) 113

114 Τι θέλει να κάνει ο κόσμος στο πάρκο Αθλητισμός Διάφορες κοινωνικές δραστηριότητες και παιχνίδια Πολιτιστικές Εκδηλώσεις Επαφή με τη φύση Εκπαίδευση Ενεργή συμμετοχή Πιο συγκεκριμένα Γυμναστική, anarixisi, podilato, χωρος αθλησης, τρέξιμο, περπάτημα, ποδήλατο, ROLLER SKATING, Περπάτημα και τρέξιμο, αθλητισμο, αθλητικές δραστηριότητες σε εβδομαδιαία βάση (τρέξιμο, ποδηλασία κτλ), αθλητική δραστηριότητα, ποδήλατο και τρέξιμο, Εγκαταστασεις σκειτ, Ομαδική γυμναστική, Ποδήλατο, χώρος για άθληση, xwroi gia athlish, ποδηλατα του δημου για βολτες στο παρκο ή την πόλη να πιω καφέ περισσότερη "περιπέτεια ΜΕΓΑΛΑ ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΓΙΑ ΕΝΗΛΙΚΕΣ ΟΠΩΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ, πικ-νικ, χώροι για πικ νικ, συζητήσεις στη φύση, Ενα φθηνο (δημοτικο) αναψυκτηριο, πικνίκ, παιχνίδια κρυμμένου θησαυρού, χώρος για επιτραπέζια παιχνίδια, ΝΑ ΒΓΩ ΒΟΛΤΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΜΟΥ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΠΡΕΠΕΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ ΝΑ ΚΑΘΙΣΟΥΜΕ ΣΕ ΚΑΠΟΙΑ ΚΑΦΕΤΕΡΙΑ, κάτι σαν "ταβλιέρα" πως λέμε σκακιέρα, πικ νικ και πάρτυ, καφετέρια, Sinaulies, ΕΡΓΑ ΤΕΧΝΗΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΠΑΡΚΟ, υπαίθριες εκθέσεις, ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ, πολιτιστικά δρώμενα, συναυλίες/λαιβ, εκθέσεις, ανοιχτές παραστάσεις/event, ΝΑ ΑΚΟΥΣΩ ΗΡΕΜΑ ΜΟΥΣΙΚΗ, Συμμετοχή - παρακολούθηση ειδικών εκδηλώσεων - ανοικτές εκθέσεις, συναυλία, Happening, events Να έχει όμορφα καλλιεργημένες περιοχές, δένδρα και τρεχούμενα νερά. Συντριβάνια, στέρνες, ψάρια, πάπιες, και γενικά να σου θυμίζει ζωντανή φύση. Χελώνες, σκατζόχοιρους, λαγούς, κλπ, Μια ηρεμία ήθελα, να δω την ομορφιά του πάρκου, ΚΑΤΙ ΣΑΝ ΛΙΜΝΗ ΠΟΥ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΔΙΑΣΧΙΣΕΙΣ ΜΕ ΔΡΟΜΑΚΙΑ, zwakia, ΝΑ ΑΠΟΛΑΥΣΩ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΤΗ ΦΥΣΗ, λουλούδια, χώρος που μπορώ να διαβάσω, ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΩ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΟΥ, διάβασμα, χώροι ανάγνωσης, βιβλιοθήκη, Πόσοι θέλουν Άλλα που κάνουν το πάρκο πιο ελκυστικό εάν δεν λάβει τα μετρά ο δήμος σε λίγο δεν θα υπάρχει καν πάρκο, Διάφορες δραστηριότητες οι οποίες δεν καταστρέφουν τον φυσικό πλούτο, οργανωμένες δραστηριότητες, να νιώθω ότι βρίσκομαι εκτός πόλεως, δωρεαν ιντερνετ, Να φτιαχτουν οι οψεις των κτιριων γυρω γυρω για να ειναι ευχαριστες 6 Τι θα ήθελε να κάνει στο πάρκο ο κόσμος που πάει συχνά Τα 3 κυριότερα που θα ήθελε να μπορεί να κάνει στο πάρκο ο κόσμος που πηγαίνει συχνά είναι με σειρά προτίμησης: Αθλητισμός ελεύθερα ή οργανωμένα (15) Παρακολούθηση πολιτιστικών εκδηλώσεων (παραστάσεις, εκθέσεις, συναυλίες κα) (9) 114

115 Κοινωνικές δραστηριότητες (π.χ. πικ-νικ, πάρτυ, καφές, παιχνίδια) (5) Ενδιαφέρον των πολιτών για τα προβλήματα του πάρκου Με βάση την ερώτηση «Έχετε ποτέ εντοπίσει ατέλειες/προβλήματα στο πάρκο που χρειάζονται επιδιόρθωση;» και τις απαντήσεις που φαίνονται παρακάτω βγήκαν κάποια συμπεράσματα. Συγκεντρωτικά οι απαντήσεις Εντόπισαν κάποιο πρόβλημα; Πόσοι Ποσοστό Ναι και ενημέρωσα κάποιον υπεύθυνο ή προσπάθησα 18 15% να το φτιάξω μόνος μου Ναι, αλλά δεν έκανα τίποτα 60 50% Δεν εντόπισαν κάποιο πρόβλημα (Όχι) 39 32,5% Δεν απάντησαν 3 2,5% Από το σύνολο των 120 ερωτηθέντων 78 άτομα εντόπισαν κάποιο πρόβλημα Από αυτούς πόσοι ενδιαφέρθηκαν και έκαναν κάτι για αυτό 18 23% Πόσοι δεν έκαναν τίποτα για αυτό 60 77% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Από αυτούς που εντόπισαν κάποιο πρόβλημα Ενδιαφέρθηκαν και έκαναν κάτι για αυτό Δεν έκαναν τίποτα για αυτό ΣυμπέρασμαΜελετώντας αυτά τα αποτελέσματα καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι κατά ποσοστό 77%, δηλαδή οι περισσότεροι, δεν ενδιαφέρονται από μόνοι τους για να αντιμετωπίσουν κάποιο πρόβλημα του πάρκου με οποιαδήποτε μορφή δράσης. Ωστόσο, υπάρχουν και άτομα που ενδιαφέρονται και βοηθάνε στη συντήρηση του πάρκου αν τους δοθεί η ευκαιρία. Τα πιο συχνά προβλήματα που εντοπίζει ο κόσμος στα πάρκα είναι 115

116 Έλλειψη καθαριότητας (σκουπίδια, ακαθαρσίες σκύλων, ανεπαρκείς κάδοι απορριμμάτων, μολυσμένα αντικείμενα-σύριγγες κ.α.) Έλλειψη συντήρησης (χαλασμένα ή βρώμικα παγκάκια, καμένες λάμπες, βρώμικα νερά, κακοτεχνίες, κατεστραμμένα κάγκελα, εμπόδια στο δρόμο, κατεστραμμένος εξοπλισμός ακόμα και επικίνδυνος κ.α.) Ελλιπής φωτισμός το βράδυ (λίγα φώτα, καμένες λάμπες κτλ) που προκαλούν φόβο και κίνδυνο ατυχήματος Βανδαλισμοί (γκράφιτι, σπασμένες λάμπες, σπασμένα παγκάκια) Καταπατήσεις (είσοδος στο πάρκο με μηχανοκίνητα, parking αυτοκινήτων πάνω στο πάρκο, αθίγγανοι) Περιθωριακά άτομα που συχνάζουν στο πάρκο Έλλειψη φύλαξης Έλλειψη αίσθησης ασφάλειας Συμπέρασμα Είναι φανερό ότι τα περισσότερα άτομα όταν εντοπίζουν κάποιο πρόβλημα στο πάρκο προτιμούν να μην πηγαίνουν εκεί τόσο συχνά, παρά να κάνουν κάτι για να διορθωθεί το πρόβλημα. Αξιολόγηση του πάρκου Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι στα πάρκα οι ανοιχτοί χώροι για παιχνίδι ή χόμπι και οι ανοιχτοί χώροι για πιο ήσυχες δραστηριότητες είναι σχεδόν ίσοι. Οι περισσότεροι (86 άτομα, 71,6%) θα θέλανε να υπάρχει ισορροπία και των δύο ειδών χώρων. Σχόλια από τον κόσμο: Υπάρχουν ανοιχτοί χώροι χωρίς χρήση, αναξιοποίητοι ή δεν υπάρχουν ανοιχτοί χώροι. Βαθμολογία των πάρκων της Αθήνας γενικά, από τον κόσμο Για τα πάρκα της Αθήνας γενικά Την εμφάνιση και τον σχεδιασμό του πάρκου Καλή (42), Μέτρια (41) Τη συντήρηση και την καθαριότητά του Μέτρια (41), Καλή (41) Τη φροντίδα της φύσης Τις εγκαταστάσεις του και τους χώρους του Μέτρια (50), Κακή(33) Μέτριες (56), Καλή(32) Προτάσεις και απόψεις του κόσμου (όπως διατυπώθηκαν από τους ίδιους) Να σχεδιαστούν πάρκα σύμφωνα με τα πρότυπα του εξωτερικού με πλούσια βλάστηση και γκαζόν! Ένας καλός τρόπος να δεις λίγο πράσινο Πάρκα που να ανταποκρίνονται στο προφίλ των κατοίκων και που επαρκώς χρηματοδοτούνται ώστε να παραμένουν φιλικά. Γενικά θα μπορούσαν να υπάρχουν πολλά περισσότερα και να μοιάζουν πολύ περισσότερο σε ευρωπαϊκά πάρκα με μεγάλη έκταση μεγάλα δέντρα μικρές λίμνες 116

117 Αν δημιουργηθούν ομάδες διαφόρων δραστηριοτήτων στα πάρκα, θα δημιουργηθούν και θέσεις εργασίας (ίσως μια μικρή συμβολή χρημάτων από τον δήμο) και ο εθελοντισμός θα αναπτυχθεί. Μέρη για σκυλιά, για να είναι ευχαριστημένα και τα τετράποδα και τα δίποδα ζώα...τα τετράποδα για το παιχνίδι, τα μεν δίποδα είτε για την ασφάλεια και το παιχνίδι του τετραπόδου είτε γιατί τα σιχαίνονται και δεν τα θέλουν ανάμεσα στα πόδια τους στα πάρκα.. Διόρθωση εγκαταστάσεων άθλησης, φύλαξη χώρου Νομίζω ότι συμβολή περιβαλλοντολόγων, αρχιτεκτόνων τοπιού και γεωπόνων είναι απαραίτητη για τον σχεδιασμό και τη συντήρηση ενός πάρκου. Θα μου άρεσε να είναι πιο προσεγμένο και όχι απλά μαζεμένο. Τα ζωάκια να τα προσέχουν πιο πολύ. Επίσης, να έχουν χώρο για συναυλίες και διάφορα events για να μαζεύεται κόσμος και κλειστούς χώρους σε κάποια σημεία για να μπορείς να κάνεις διάφορες δραστηριότητες και τον χειμώνα που κάνει κρύο. Τέλος, να έχουν κανένα υπόστεγο σε περίπτωση βροχής και πρόβλεψη για να μην λιμνάζουν τα νερά στα δρομάκια. Να είναι πιο περιποιημένος, χώρος για πιεις καφέ Συντήρηση, απόδοση αναψυκτηρίου σε ανέργους για να το δουλέψουν και να υπάρχουν χαμηλές τιμές Να δημιουργηθεί ένας κατάλληλα διαμορφωμένος υπαίθριος εκθεσιακός χώρος, που θα φιλοξενεί έργα νέων καλλιτεχνών (ζωγραφικά, γλυπτά κλπ). Εάν θα κτίσουμε μια καινούργια Ελλάδα, πρέπει να γκρεμίσουμε τα παλιά, ιδέες, πράξεις, αντίληψη. Περισσότερα μικρού μεγέθους ανοιχτά πάρκα, έκτασης περίπου 100 στρεμμάτων το ένα, σε κάθε μεγάλο δήμο της Αττικής. Ανθρώπους γύρω μου που δείχνουν να σέβονται και να εκτιμούν τον χώρο. Θα ήθελα να προτείνω να υπάρχει φύλαξη από μεικτά σχήματα (Αστυνομία, Δημοτική Αστυνομία και κατοίκους). Φωτισμός από φωτοβολταϊκά πάνελ (για εξοικονόμηση ενέργειας, βλ. απλήρωτους λογαριασμούς στη ΔΕΗ και διακοπή ηλεκτροδότησης στο Πάρκο "Αντώνης Τρίτσης"). Ανάπλαση του πάρκου από καθηγητές και φοιτητές του Γεωπονικής Σχολής. Αναψυχή με παιδικές χαρές, δημιουργική απασχόληση με μαθήματα κηπουρικής. Ανακύκλωση του νερού. Ανακύκλωση και κομποστοποίηση των υπολειμμάτων, είναι εύκολο και θα χρησίμευε στον κήπο ως ιδανικό λίπασμα. Σύνδεση του πάρκου με την πόλη και τις δυναμικές της. Το πάρκο του Φλοίσβου είναι σχετικά μικρό, με αρκετές δραστηριότητες, κυρίως το καλοκαίρι. Νομίζω ότι είναι κι ένα από τα πιο καλά παραδείγματα για τη σχέση του με την πόλη. Να καθιερωθούν πολιτιστικές δραστηριότητες στα πάρκα, είτε με μορφή φεστιβάλ, είτε με μορφή χόμπι, θεατρικών ομάδων, δεντροφύτευσης, ψηφιδωτού, μαθήματα μουσικής. Απαράδεκτη η συντήρηση των πάρκων, όπως και η κυκλοφορία των αστυνομικών της ομάδας ΔΙΑΣ που κυκλοφορούν με τις μοτοσυκλέτες τους μέσα στο πάρκο της Ακαδημίας Πλάτωνος Τα πάρκα στην Αθήνα είναι συνήθως χώροι που τους διασχίζουμε στη διάρκεια μιας βόλτας και λιγότερο κομμάτι της ζωής των κατοίκων λόγω έλλειψης φροντίδας, προσοχής και σχεδιασμού από την πολιτεία. Παρατηρώ έλλειψη δημοτικών υπαλλήλων - προσωπικού που να είναι υπεύθυνο να καθαρίζει και να συντηρεί τις εγκαταστάσεις και τους χώρους του πάρκου. Έτσι τα ήδη υπάρχοντα πάρκα απαξιώνονται και περιθωριοποιούνται. Μιας και η Αθήνα δεν έχει και πάρα πολλές επιλογές, θα ήταν καλό όλοι οι εθελοντές να μαζευτούν και να ακολουθήσουν ένα πλάνο για την αλλαγή των συνθηκών στην πόλη μας. Φυσικά είναι απαραίτητο να αλλάξουν και τα μυαλά των υπολοίπων αλλά νομίζω αξίζει μια συντονισμένη προσπάθεια για όλους! 117

118 Α Ανάλυση αποτελεσμάτων από τα ερωτηματολόγια στα πάρκα Πάρκο Ναυαρίνου στα Εξάρχεια Απάντησαν στο ερωτηματολόγιο 8 άτομα που πηγαίνουν συχνά στο συγκεκριμένο πάρκο. Από αυτούς οι 4 είναι άνεργοι και οι 4 φοιτητές. Μόνο 4 από αυτούς μένουν στα Εξάρχεια δηλαδή σχετικά κοντά στο πάρκο, ενώ οι υπόλοιποι μένουν σε μακρινούς δήμους (Πετρούπολη, Πειραιάς). Συχνότητα επίσκεψης Το 88% από τους ερωτηθέντες στο συγκεκριμένο πάρκο πηγαίνουν συχνά και οι περισσότεροι πολλές φορές την εβδομάδα. Οι περισσότεροι μένουν συνήθως στο πάρκο 1 έως 2 ώρες. 3 άτομα (37,5%) δήλωσαν ότι θα θέλανε να πηγαίνουν πιο συχνά στο πάρκο αλλά δεν πηγαίνουν γιατί είτε δεν βρίσκουν κάτι ενδιαφέρον, είτε λόγω περιορισμένου χρόνου και του ότι τις περισσότερες φορές επιλέγουν άλλους χώρους αναψυχής. 3 άτομα (37,5%) δήλωσαν ότι δεν θα ήθελαν να πάνε πιο συχνά γιατί πηγαίνουν όσο συχνά θέλουν. Οι περισσότεροι από τους ερωτηθέντες μένουν σε απόσταση 2-10 λεπτών με τα πόδια από κάποιο πάρκο. Λόγοι επίσκεψης Οι επισκέπτες αυτού του πάρκου πηγαίνουν εκεί, ή σε άλλα πάρκα, κυρίως για 4 λόγους. Για ξεκούραση/να ξεσκάσουν (6) Να συναντήσουν φίλους (5) Για βόλτα (5) Απόλαυση της φύσης (3) Άλλοι λόγοι που ανέφεραν οι ερωτώμενοι είναι: πολιτικές εκδηλώσεις, διάβασμα. Λόγοι που αποθαρρύνουν τους επισκέπτες από το να πηγαίνουν σε πάρκα Το 50% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος που να τους αποθαρρύνει από το να πηγαίνουν στο πάρκο(4). Άλλοι δήλωσαν ότι οι λόγοι για τους οποίους αποφεύγουν να επισκέπτονται τα πάρκα είναι Έλλειψη καθαριότητας (σκουπίδια, ακαθαρσίες σκύλων) 3 Έλλειψη συντήρησης (σπασμένα ή βρώμικα παγκάκια, δεν είναι προσεγμένο) 2 Χωρίς ιδιαίτερο λόγο απλά δε το συνηθίζουν 2 Άλλοι σπανιότεροι λόγοι ήταν: συχνάζουν περιθωριακά άτομα, δεν υπάρχει κάποιο κοντά στο σπίτι τους. Όλοι όσοι απάντησαν σε αυτό το πάρκο δήλωσαν ότι δεν φοβούνται να κυκλοφορήσουν στο πάρκο ούτε κατά τη διάρκεια της ημέρας αλλά ούτε και το βράδυ. Σύμφωνα με έναν από αυτούς, το πάρκο συγκεντρώνει πολύ κόσμο το βράδυ και δεν υπάρχει φόβος ενώ ένας άλλος απάντησε ότι φοβάται μόνο αν υπάρξουν επεισόδια και πέσουν δακρυγόνα. Υπάρχει κάτι άλλο που τους ενοχλεί στο πάρκο; (Ερώτηση ανοιχτής απάντησης) Το ότι δεν υπάρχουν αρκετά πάρκα, οι απολίτικοι ή τυχόν δεξιοί, κεντρώοι, ακροδεξιοί περαστικοί. Τι θα θέλατε να υπάρχει στο πάρκο που δεν υπάρχει τώρα 118

119 Οι επισκέπτες του πάρκου αυτού που απάντησαν σε αυτή την ερώτηση θα ήθελαν περισσότερα δέντρα και φώτα, κιόσκι, να ήταν μεγαλύτερο, κάποιου είδους τουαλέτα, περισσότερο χώρο για αθλητισμό, να είναι πιο καθαρό και πιο οργανωμένο. Υπάρχει κάτι που θα θέλανε να κάνουν στο πάρκο ώστε να τους κινεί το ενδιαφέρον για να πάνε Δέντρα, πολιτικό καφενείο, να αράζουν με φίλους. Ενδιαφέρον των επισκεπτών για τα προβλήματα του πάρκου Εντόπισαν κάποιο πρόβλημα; Πόσοι Ναι και προσπάθησα να το φτιάξω μόνος μου 3 Ναι, αλλά δεν έκανα τίποτα 3 Δεν εντόπισαν κάποιο πρόβλημα (Όχι) 1 Δεν απάντησαν 1 ΣυμπέρασμαΣυμπεραίνουμε πως από όσους εντόπισαν κάποιο πρόβλημα οι μισοί ενδιαφέρθηκαν και προσπάθησαν να το φτιάξουν μόνοι τους. Το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο από αυτούς που ενδιαφέρθηκαν σε κάποιο άλλο δημόσιο πάρκο, ίσως επειδή οι ίδιοι άνθρωποι που συχνάζουν στο πάρκο είναι αυτοί που συμμετείχαν στη δημιουργία του, συμβάλλουν στη συντήρησή του ή απλά το σέβονται επειδή σέβονται τον κόπο των συμπολιτών τους. Κανείς δεν απάντησε ότι ενημέρωσε κάποιον υπεύθυνο αφού σε αυτό το πάρκο δεν υπάρχει κάποιος υπεύθυνος αλλά, όλοι όσοι ενδιαφέρονται για αυτό μπορούν να το φροντίζουν. Τα προβλήματα που είχαν εντοπίσει και προσπάθησαν να διορθώσουν μόνοι τους ήταν: Έλλειψη καθαριότητας, έλλειψη ποτίσματος, άλλες κατασκευές, σκουπίδια. Ενώ όσοι δεν έκαναν τίποτα, είχαν εντοπίσει τα παρακάτω προβλήματα: ήταν βρώμικο, είχε ακαθαρσίες ζώων, απουσία τουαλέτας. Αξιολόγηση του πάρκου Το μεγαλύτερο ποσοστό των ερωτηθέντων (87,5%) δήλωσαν ότι προτιμούν στο πάρκο να υπάρχει ισορροπία μεταξύ ανοιχτών χώρων για παιχνίδι/χόμπι και ανοιχτών χώρων για πιο ήσυχες δραστηριότητες. Βαθμολογία (σύμφωνα με την πλειοψηφία) Την εμφάνιση και τον σχεδιασμό του πάρκου καλή ή πολύ καλή (4-4) Τη συντήρηση και την καθαριότητά του καλή ή πολύ καλή (3-3) Τη φροντίδα της φύσης μέτρια (5) Τις εγκαταστάσεις του και τους χώρους του Καλές (4) 119

120 Προτάσεις και απόψεις του κόσμου (όπως διατυπώθηκαν από τους ίδιους) «Το πάρκο ανήκει σε όλους, όταν μπλέκονται μέσα οι δήμοι η αυτοδιαχείριση χαλάει» «Τα πάρκα ως ελεύθερος χώρος στο αστικό τοπίο προσφέρουν δυνατότητες ειλικρινούς και μη οριοθετημένης συνεύρεσης-γνωριμίας και ανάπτυξης υγιών διαπροσωπικών σχέσεων» Πάρκο «Πεδίο του Άρεως» στην Αθήνα Αποτελέσματα από 8 άτομα που μένουν σε περιοχές γειτονικές του πάρκου όπως Κυψέλη, Γκύζη, λεωφόρος Αλεξάνδρας, Αττική, και χρειάζονται για να φτάσουν 1-15 λεπτά με τα πόδια. Συχνότητα επίσκεψης Όλοι όσοι απάντησαν πηγαίνουν στο πάρκο πολύ συχνά δηλαδή πολλές φορές την εβδομάδα ή 4-6 φορές το μήνα. Οι περισσότεροι μένουν στο πάρκο 1-2 ώρες και δεν θα θέλανε να πηγαίνουν συχνότερα γιατί πηγαίνουν ήδη πολύ συχνά. Λόγοι επίσκεψης Βόλτα τον σκύλο 5 Περπάτημα 4 Βόλτα 2 Για ξεκούραση/να ξεσκάσουν 2 Για τρέξιμο/άθληση κτλ., Για ποδήλατο, Απόλαυση της φύσης, Για να πάω στην καφετέρια του πάρκου, Το διασχίζω για να πάω στη δουλειά ή κάπου αλλού (από 1 φορά) Λόγοι που αποθαρρύνουν τους επισκέπτες από το να πηγαίνουν σε πάρκα Φοβάμαι για την προσωπική μου ασφάλεια, 5 Συχνάζουν περιθωριακά άτομα, 5 Σκουπίδια, 3 Άλλοι λόγοι που αναφέρθηκαν: Δεν έχω χρόνο, Ακαθαρσίες σκύλων, Είναι βαρετό/ δεν έχω τι να κάνω εκεί, δεν υπάρχει σύνδεση του πάρκου με την πόλη. Όλοι όσοι απάντησαν δήλωσαν ότι φοβούνται να κυκλοφορήσουν σε αυτό το πάρκο το βράδυ. Οι λόγοι για αυτό είναι ότι δεν υπάρχει αστυνόμευση/φύλαξη ούτε επαρκής φωτισμός και κυκλοφορούν πολλοί αλλοδαποί, κακοποιά στοιχεία, γενικά υπάρχει εγκληματικότητα. Σύμφωνα με ένα άτομο ακόμα και οι φύλακες της ιδιωτικής εταιρίας που φυλάνε το πάρκο φοβούνται το βράδυ. Υπάρχει κάτι άλλο που τους ενοχλεί στο πάρκο; Ερώτηση ανοιχτής απάντησης Είναι φανερό από τις απαντήσεις του κόσμου ότι δε νιώθουν ασφαλείς σε αυτό το πάρκο αφού δηλώνουν ότι υπάρχει ελλιπής ασφάλεια και θέλουν καλύτερη αστυνόμευση λόγω "ποικιλίας" των ανθρώπων. Επίσης, κάτι άλλο που ενοχλεί τον κόσμο είναι η εγκατάλειψη στην οποία βλέπουν το πάρκο και η αδιαφορία των υπευθύνων για την συντήρηση και την καθαριότητά του όπως και ο ανεπαρκής φωτισμός τις βραδινές ώρες. 120

121 Κάτι άλλο που δήλωσε ένα άτομο είναι ότι δεν υπάρχει σύνδεση με την πόλη και πιστεύει ότι δεν χρειάζονται τα κάγκελα στο πάρκο. Τι θα θέλατε να υπάρχει στο πάρκο που δεν υπάρχει τώρα Αναψυκτήριο, δραστηριότητες για αθλητισμό ώστε να μην παίζουν μπάλα τα παιδιά όπου βρουν γιατί ενοχλούν τους άλλους που έχουν πάει για να βρουν ηρεμία και χαλάνε το πράσινο, σύνδεση στο ιντερνετ, όλες τις δυνατές δραστηριότητες, πιο βολικά παγκάκια, δημοτική καφετέρια, χώρους για πλανόδιους ζωγράφους, καλλιτέχνες του δρόμου κτλ, καλύτερη προστασία των πολιτών, περισσότεροι κάδοι σκουπιδιών, καλύτερος φωτισμός. Υπάρχει κάτι που θα θέλανε να κάνουν στο πάρκο ώστε να τους κινεί το ενδιαφέρον για να πάνε Να μην επιτρέπεται τα παιδιά να παίζουν μπάλα οπουδήποτε, καλύτερη σύνδεση με την πόλη, καθαριότητα, περισσότεροι Έλληνες. Ενδιαφέρον των επισκεπτών για τα προβλήματα του πάρκου Εντόπισαν κάποιο πρόβλημα; Πόσοι Ναι και ενημέρωσα κάποιον υπεύθυνο 5 Ναι, αλλά δεν έκανα τίποτα 3 Δεν εντόπισαν κάποιο πρόβλημα (Όχι) 0 Η πλειοψηφία από όσους απάντησαν έδειξαν ενδιαφέρον για να λυθεί το πρόβλημα και ενημέρωσαν κάποιον υπεύθυνο. Τα προβλήματα που είχαν εντοπίσει ήταν προβλήματα στον φωτισμό, έλλειψη καθαριότητας, κακή συντήρηση των λουλουδιών, ανεπαρκής φύλαξη του πάρκου. Αξιολόγηση του πάρκου Οι επισκέπτες του πάρκου δηλώνουν ότι θα θέλανε να υπάρχει ισορροπία μεταξύ χώρων για παιχνίδι και χώρων για πιο ήσυχες δραστηριότητες. Βαθμολογία του πάρκου από τους επισκέπτες του. Την εμφάνιση και τον σχεδιασμό του πάρκου Καλή (3) Τη συντήρηση και την καθαριότητά του Μέτρια (3) Τη φροντίδα της φύσης και της άγριας ζωής Κακή (3) Τις εγκαταστάσεις του και τους χώρους του Μέτρια (3) 121

122 Προτάσεις και απόψεις του κόσμου Αυτά που προτείνουν οι επισκέπτες είναι ανάγκη για ασφάλεια με καλύτερη αστυνόμευση με περισσότερη δικαιοδοσία (ίσως δημοτική αστυνομία - όχι ιδιωτική εταιρία security). Κάποιοι προτείνουν ακόμα και να κλείνει το πάρκο το βράδυ, γιατί πιστεύουν ότι δεν μπορεί να φυλαχτεί αποτελεσματικά και να είναι ασφαλές με την παρούσα φύλαξη. Προσπάθεια να διατηρηθεί το πράσινο, περιποίηση, σωστή αναδόμηση και καλύτερη συντήρηση. Πάρκο «Αντώνης Τρίτσης» στο Ίλιον Στο πάρκο Τρίτση απάντησαν στο ερωτηματολόγιο 10 άτομα. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι κάτοικοι γειτονικών δήμων ενώ υπήρχαν και κάποιοι από μακρινούς δήμους της Αθήνας. Οι περισσότεροι από αυτούς ανήκουν στην ηλικιακή ομάδα ετών και είναι εργαζόμενοι. Συχνότητα επίσκεψης Το 90% των ερωτηθέντων επισκέπτονται το πάρκο συχνά δηλαδή από 1 εώς 6 φορές το μήνα ή ακόμα και πολλές φορές την εβδομάδα. Οι περισσότεροι το επισκέπτονται κυρίως Σαββατοκύριακα γιατί τότε υπάρχει ελεύθερος χρόνος. Το 80% μένει στο πάρκο 2-4 ώρες και παραπάνω ενώ το 20% μένει 1-2 ώρες. Το 60% του κόσμου θα ήθελε να πηγαίνει πιο συχνά στο πάρκο αλλά δεν πηγαίνει κυρίως λόγω έλλειψης χρόνου. Λόγοι επίσκεψης Οι επισκέπτες αυτού του πάρκου πηγαίνουν εκεί, ή σε άλλα πάρκα, για τους παρακάτω λόγους κυρίως, κατά σειρά συχνότητας. Βόλτα (10) Για να παίξουν τα παιδιά (7) Για ποδήλατο (7) Απόλαυση της φύσης (6) Περπάτημα (6) Για ξεκούραση/να ξεσκάσω (3) Να συναντήσω φίλους (3) Άλλοι λόγοι που αναφέρθηκαν ήταν για να πάνε στην καφετέρια του πάρκου, να δουν ή να ταΐσουν τις πάπιες/ζώα του πάρκου, βόλτα τον σκύλο. Βλέπουμε σε αυτό το πάρκο ότι οι επισκέπτες του κάνουν περισσότερες δραστηριότητες από ότι στα προηγούμενα πάρκα, με πιο κύρια την ποδηλασία. Αυτό εν μέρει εξηγείται λόγω του ότι το πάρκο αυτό είναι αρκετά μεγάλο και προσφέρει ένα δίκτυο μονοπατιών και αξόνων ιδανικών για ποδηλασία. Λόγοι που αποθαρρύνουν τους επισκέπτες από το να πηγαίνουν σε πάρκα Οι 4 κυριότεροι λόγοι είναι Έλλειψη καθαριότητας (Σκουπίδια 5, Ακαθαρσίες σκύλων 4) 9 Δεν υπάρχει κάποιο κοντά στο σπίτι μου 4 Δεν έχω χρόνο 3 Έλλειψη συντήρησης (Σπασμένα/ βρώμικα παγκάκια) 3 122

123 Άλλοι λόγοι που αναφέρθηκαν είναι Συχνάζουν περιθωριακά άτομα, Δεν πηγαίνουν οι φίλοι μου, Χωρίς ιδιαίτερο λόγο απλά δεν το συνηθίζω, Φοβάμαι για την προσωπική μου ασφάλεια, η λίμνη είναι βρώμικη. 6 στα 10 άτομα φοβούνται να κυκλοφορήσουν το βράδυ στο πάρκο λόγω έλλειψης φύλαξης και ανεπαρκούς φωτισμού, αλλά και λόγω του ότι το βράδυ κυκλοφορούν περίεργα άτομα. Υπάρχει κάτι άλλο που τους ενοχλεί στο πάρκο; Ερώτηση ανοιχτής απάντησης Άλλα προβλήματα που ενοχλούν τους επισκέπτες του πάρκου είναι ότι δεν υπάρχει καθόλου φύλαξη και δεν νιώθουν ασφαλείς σε περίπτωση που συμβεί κάτι όπως ατύχημα, κλοπή κ.α. Δεν υπάρχουν πολλά παιχνίδια για τα παιδιά τύπου παιδικής χαράς, υπάρχουν λίγα παγκάκια και τραπέζια σε σχέση με το μέγεθος του πάρκου, δεν υπάρχει κάτι σε πρόχειρο φαγητό, πρέπει πάντα να κουβαλάς κάτι, ο καφές που πωλείται στα μαγαζιά του πάρκου είναι ακριβός, δεν το διατηρούν καθαρό, δεν υπάρχει έντονος φωτισμός το βράδυ, μερικοί παραφέρονται όπως παιδιά που παίζουν, φωνάζουν και ενοχλούν τους γύρω τους. Τι θα θέλατε να υπάρχει στο πάρκο που δεν υπάρχει τώρα (χώροι, εγκαταστάσεις, δραστηριότητες, φύση) Αυτό που λείπει περισσότερο από τον κόσμο στο πάρκο είναι σύγχρονες παιδικές χαρές 4 ποδηλατικά δρομάκια 3 χώροι οργανωμένοι για αθλητικές δραστηριότητες 3 Άλλα: αθλητικές δραστηριότητες για τα παιδιά, τάβλι, σκάκι, ψυχαγωγία για μεγάλους, χώροι εκδηλώσεων, βαρκούλες για να κάνω κουπιά στις λίμνες, χώρος για πικνίκ, χώροι με μουσική, χώροι ξεκούρασης, περισσότερα ξύλινα τραπέζια, περισσότερα παγκάκια, ασύρματο ίντερνετ, εκπαιδευτικά προγράμματα υψηλού επιπέδου με περιβαλλοντικό προσανατολισμό. Παρόλο που το πάρκο αυτό παρέχει μεγαλύτερη ποικιλία δραστηριοτήτων σε σχέση με τα άλλα δύο πάρκα στην Αθήνα, αυτό που λείπει γενικά από τον κόσμο είναι περισσότερες και καλύτερες εγκαταστάσεις, δραστηριότητες και χώροι για άθληση και ψυχαγωγία. Υπάρχει κάτι που θα θέλανε να κάνουν στο πάρκο ώστε να τους κινεί το ενδιαφέρον για να πάνε Πισίνα, δημοτικό γυμναστήριο, γήπεδο μπάσκετ, περισσότεροι χώροι για να κάθονται τα παιδιά, χώροι με όργανα άθλησης, ιππασία, αθλητικές δραστηριότητες, μια εγκατάσταση για τα παιδιά (π.χ. όπως στο πάρκο Φλοίσβου). Ενδιαφέρον των επισκεπτών για τα προβλήματα του πάρκου Εντόπισαν κάποιο πρόβλημα; Πόσοι Ναι και ενημέρωσα κάποιον υπεύθυνο ή προσπάθησα να το φτιάξω μόνος μου Ναι, αλλά δεν έκανα τίποτα 6 Δεν εντόπισαν κάποιο πρόβλημα (Όχι)

124 Κατά ποσοστό 75% (6 στους 8) οι ερωτώμενοι δεν ενδιαφέρονται για τη φροντίδα του πάρκου αφού όταν συνάντησαν κάποιο πρόβλημα ή ατέλεια στο πάρκο δεν έκαναν τίποτα για αυτό. Μόνο το 25% από αυτούς ενδιαφέρθηκε και έκανε κάτι για το πρόβλημα. Τα προβλήματα που είχαν συναντήσει όσοι δεν έκαναν τίποτα ήταν έλλειψη φροντίδας του πάρκου από τους υπεύθυνους, γενικά μια εικόνα εγκατάλειψης, ακαθαρσίες, χαλασμένοι κάδοι σκουπιδιών, σκουπίδια, σπασμένες λάμπες και κάγκελα. Τα προβλήματα που είχαν εντοπίσει όσοι προσπάθησαν είτε να τα φτιάξουν μόνοι τους είτε να ενημερώσουν κάποιον υπεύθυνο ήταν σπασμένα παγκάκια και κούνιες, δεν λειτουργούσε το σύστημα αυτόματου ποτίσματος. Αξιολόγηση του πάρκου Οι μισοί πιστεύουν ότι στο συγκεκριμένο πάρκο υπάρχουν περισσότεροι ανοιχτοί χώροι για παιχνίδι ή χόμπι και όχι για πιο ήσυχες δραστηριότητες. Οι περισσότεροι θα θέλανε να υπάρχει ισορροπία και των δύο ειδών χώρων. Βαθμολογία του πάρκου από τους επισκέπτες του. Την εμφάνιση και τον σχεδιασμό του πάρκου Καλή (9) Τη συντήρηση και την καθαριότητά του Μέτρια (5) Τη φροντίδα της φύσης και της άγριας ζωής Μέτρια (6) Τις εγκαταστάσεις του και τους χώρους του Μέτρια (4) ή Καλές (3) Προτάσεις και απόψεις του κόσμου (όπως διατυπώθηκαν από τους ίδιους) «Το πάρκο «Αντώνης Τρίτσης» είναι πανέμορφο αλλά αναξιοποίητο, πιο πολλή καθαριότητα, περισσότερα παιχνίδια για τα παιδιά μας.» «Περισσότερη καθαριότητα, περισσότερες ήσυχες τοποθεσίες.» «Οργανωμένες αθλητικές δραστηριότητες με την παρουσία ειδικών πτυχιούχων φυσικής αγωγής και εκπαιδευτικών (αθλοπαιδιές, εκμάθηση αθλημάτων κλπ). Χώροι με μουσική και χώροι ξεκούρασης καθώς και περισσότεροι χώροι για άθληση.» «Να βελτιωθεί η καθαριότητα και ο τρόπος επιτήρησης και συντήρησής των χώρων πρασίνου στην Αθήνα. Να γίνονται εκπαιδευτικά προγράμματα υψηλού επιπέδου με περιβαλλοντικό προσανατολισμό.» ΣυμπέρασμαΤα μαγαζιά που υπάρχουν έξω από το πάρκο είναι ένας λόγος που κάνει το πάρκο πιο εύκολα επισκέψιμο, αφού κάποιοι συνδυάζουν τα ψώνια με μια βόλτα στο πάρκο όταν δεν έχουν πολύ ελεύθερο χρόνο. Έτσι, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι η σύνδεση του πάρκου με άλλες λειτουργίες και δραστηριότητες της καθημερινότητας του κόσμου μπορούν να το κάνουν πιο δημοφιλές και να αυξήσουν την επισκεψιμότητά του. 124

125 Α Γενικά συμπεράσματα από όλα τα ερωτηματολόγια Κατ αρχήν επιβεβαιώθηκε η υπόθεση που είχε γίνει στην αρχή της εργασίας ότι τα πάρκα έχουν χαμηλή επισκεψιμότητα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις καθημερινές αφού τα Σαββατοκύριακα τα πάρκα έχουν περισσότερο κόσμο. Τα συγκεκριμένα συμπεράσματα που προέκυψαν αναλύονται παρακάτω. 1 Κάθε πάρκο είναι διαφορετικό Από τα ερωτηματολόγια που έγιναν σε κάθε ένα από τα 3 πάρκα ξεχωριστά βγαίνει το συμπέρασμα ότι κάθε πάρκο έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και διαφορετικές ανάγκες ανάλογα με την περιοχή που βρίσκεται και τους επισκέπτες του. Για παράδειγμα, άλλο πάρκο χρειάζεται μεγαλύτερη ασφάλεια, άλλο περισσότερη καθαριότητα και άλλο έχει ανάγκη από περισσότερες δραστηριότητες. Υπάρχουν βέβαια και προβλήματα που είναι κοινά στα περισσότερα πάρκα αλλά ο τρόπος αντιμετώπισής τους μπορεί να διαφέρει σε κάθε πάρκο ώστε να επιτυγχάνονται καλύτερα αποτελέσματα. Σε αυτό το σημείο θωρήθηκε καλό να αναφερθεί η άποψη του Hoyer η οποία συμφωνεί με το παραπάνω συμπέρασμα (Knuijt, Ophuis, Saane and Louwerse, eds., 1995). Ο Hoyer πιστεύει ότι είναι αδύνατον να συζητήσουμε για όλα τα πάρκα σαν να ήταν ένα πράγμα. Όπως λέει, τα πάρκα δεν είναι ένα πράγμα αλλά χιλιάδες πράγματα αφού το καθένα είναι διαφορετικό (για παράδειγμα σε μέγεθος) και περιλαμβάνει διαφορετικά στοιχεία τα οποία δεν μπορούν να συγκριθούν μεταξύ τους. Κάθε πάρκο πρέπει να αντιμετωπίζεται ξεχωριστά. Συμπερασματικά, πριν γίνει κάποια πρόταση για την ανάπτυξη, την εξέλιξη ή τον επανασχεδιασμό κάποιου πάρκου, είναι καλό να γίνεται έρευνα για το συγκεκριμένο πάρκο, για τα προβλήματα του, όπως επίσης και για τις ανάγκες των κατοίκων των γύρω περιοχών και των επισκεπτών του πάρκου, τις ανάγκες της συγκεκριμένης περιοχής και της κοινωνίας οι οποίες μεταβάλλονται συχνά. Όπως επιβεβαιώνει και ο Walker (2004), πριν τον σχεδιασμό ή την ανάπλαση κάποιου πάρκου είναι απαραίτητο να συλλεχθούν στοιχεία μέσω μιας καλοσχεδιασμένης έρευνας σχετικά με τα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες των χρηστών. Πιο συγκεκριμένα: Ποιοι χρησιμοποιούν το πάρκο σε σχέση με αυτούς που ζουν στη γύρω περιοχή Πως χρησιμοποιεί ο κόσμος το πάρκο Γιατί τα μέλη μιας κοινότητας χρησιμοποιούν ή όχι το πάρκο Ποια στοιχεία του πάρκου εκτιμούν οι επισκέπτες Έτσι, θα μπορέσει το πάρκο να γίνει χρήσιμο και ευχάριστο για όλους τους κατοίκους ή τουλάχιστον για μεγάλο μέρος τους και να υπηρετεί την κοινότητα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Έτοιμες λύσεις που μπορεί να έχουν επιτυχημένα αποτελέσματα σε άλλα πάρκα δεν σημαίνει ότι θα έχουν την ίδια επιτυχία σε οποιοδήποτε πάρκο. Το σύστημα που θα σχεδιαστεί δεν προορίζεται για κάποιο συγκεκριμένο πάρκο και θα πρέπει να μπορεί να λειτουργήσει σε όσο το δυνατόν περισσότερα πάρκα. Επομένως, δεν θα πρέπει να ληφθούν υπόψη συγκεκριμένα προβλήματα από κάθε πάρκο αλλά τα πιο συνηθισμένα προβλήματα των πάρκων και οι ανάγκες του κόσμου γενικά όπως προέκυψαν από τα ερωτηματολόγια που έγιναν διαδικτυακά. 2 Πάρκα αναξιοποίητα και εγκαταλελειμμένα Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, τα περισσότερα πάρκα που υπάρχουν στην Αθήνα είναι αναξιοποίητα και δεν συντηρούνται σωστά με αποτέλεσμα να απαξιώνονται και να μην είναι ελκυστικά για τους πολίτες. Οι κύριοι λόγοι για αυτό είναι η εγκατάλειψη από την πολιτεία η οποία οδηγεί σε μειωμένη αίσθηση ασφάλειας στο πάρκο κυρίως το βράδυ, σε έλλειψη καθαριότητας και συντήρησης του εξοπλισμού, έλλειψη 125

126 υποδομών. Έτσι, τα περισσότερα πάρκα δεν προσφέρουν ευχάριστη παραμονή στους επισκέπτες τους και όταν ο κόσμος βλέπει να επικρατεί αυτή η κατάσταση, πολλές φορές χάνει το ενδιαφέρον του για το πάρκο. 3 Ο κόσμος Πέρα από τα προβλήματα κάθε πάρκου όπως αναφέρθηκαν παραπάνω, η χαμηλή επισκεψιμότητα οφείλεται επίσης στους παρακάτω λόγους: στο γεγονός ότι ο κόσμος δεν έχει χρόνο για να το επισκεφτεί, στο ότι δεν υπάρχει κάποιο πάρκο κοντά στο σπίτι τους ή στο ότι απλά δεν συνηθίζουν να πηγαίνουν σε πάρκα. 4 Πάρκα και πόλη Άλλα θέματα που συμβάλλουν στη χαμηλή επισκεψιμότητα των πάρκων και αφορούν τη σχέση τους με την πόλη είναι Το ότι δεν υπάρχει σύνδεση των πάρκων με την πόλη ή υπάρχει μικρή σύνδεση. Για παράδειγμα, στα περισσότερα πάρκα η πρόσβαση περιορίζεται με κάγκελα. Το ότι δεν είναι ανοιχτά στην πόλη, στην καθημερινότητά της και στις λειτουργίες της. Έτσι, για τους περισσότερους ανθρώπους που ζουν στην πόλη δεν είναι μέρος της καθημερινής τους ζωής αλλά όταν τα επισκέπτονται πηγαίνουν επί τούτου και το βλέπουν σαν ευκαιρία για κάτι διαφορετικό μια στο τόσο και όχι σαν καθημερινό διάλειμμα. 5 Πιο ελκυστικό πάρκο Ο κόσμος θα πήγαινε συχνότερα στο πάρκο αν του έδινε τη δυνατότητα να κάνει κάτι ενδιαφέρον εκεί όπως αθλητισμό, είτε ελεύθερα είτε οργανωμένα σε συλλόγους ή ομάδες, πολιτιστικές εκδηλώσεις για παρακολούθηση ή/και συμμετοχή σε αυτές, κοινωνικές δραστηριότητες, όπως συνεύρεση με φίλους για καφέ, πικνίκ, πάρτι, ή διαφόρων ειδών παιχνίδια για ενήλικες και παιδιά, εκπαιδευτικές δραστηριότητες, ατομικές ή οργανωμένες, όπως για παράδειγμα διάβασμα, μαθήματα, σεμινάρια και άλλα, ενεργή συμμετοχή σε θέματα του πάρκου και της κοινωνίας, όπως δράσεις για τη διατήρηση ή ανάπλαση του πάρκου, συζήτηση και δράση για προβλήματα της γειτονιάς και άλλα, ουσιαστική επαφή με τη φύση, π.χ. γνωριμία με το περιβάλλον μέσα από δραστηριότητες, κατασκήνωση και άλλα. Για να μπορέσει ο κόσμος να τα κάνει αυτά θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη ώστε να μπορούν να γίνουν. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να υπάρχει οργάνωση, κατάλληλες υποδομές, ομάδες, ενημέρωση του κόσμου και ό,τι άλλο είναι απαραίτητο σε κάθε περίπτωση. 126

127 Α.10 - Γενικά συμπεράσματα της έρευνας Για να διατηρούνται τα πάρκα και να είναι χρήσιμα και λειτουργικά για τους πολίτες χρειάζεται, εκτός από το ενδιαφέρον της πολιτείας, ο κόσμος να τα αγαπάει και να ενδιαφέρεται για αυτά. Για να γίνει αυτό πρέπει ο κόσμος να έχει σχέση με το πάρκο και αυτό να είναι μέρος της καθημερινότητάς του. Το αποτέλεσμα αυτής της πρότασης γίνεται φανερό αν ληφθεί υπόψιν η περίπτωση του πάρκου Ναυαρίνου στα Εξάρχεια. Οι άνθρωποι που ενδιαφέρονται για αυτό το φροντίζουν, με αποτέλεσμα να έχει πολλούς επισκέπτες τις περισσότερες ώρες της ημέρας, αυτοί να νιώθουν ασφαλείς και το πάρκο να διατηρείται καθαρό, αφού οι περισσότεροι το σέβονται και συμβάλλουν στη διατήρησή του. Επίσης, το πάρκο αυτό, αν και μικρό σε μέγεθος, αξιοποιείται για διάφορες δραστηριότητες και έχει γίνει μέρος της ζωής των κατοίκων. Δημόσιος χώρος Πολλοί κάτοικοι της πόλης αντιμετωπίζουν το δημόσιο χώρο σαν κάτι που δεν τους ανήκει και που μόνο η πολιτεία είναι υπεύθυνη για την καθαριότητα του, τη συντήρηση και την αξιοποίηση του. Αποτέλεσμα αυτής της λογικής είναι ότι πολλοί δεν σέβονται αυτούς τους χώρους ούτε τους συνανθρώπους τους αφού πετάνε σκουπίδια και αποτσίγαρα σε δρόμους, πεζοδρόμια, πλατείες, πάρκα, καταπατούν δημόσιους χώρους σταθμεύοντας σε πεζοδρόμια, πάρκα, πλατείες, χωρίς να σκέφτονται ότι οι συνέπειες αυτών των πράξεων επηρεάζουν και τους ίδιους. Είναι ανάγκη να καλλιεργηθεί σε όλους τους πολίτες η έννοια του δημόσιου χώρου, ως ένας χώρος ανοιχτός που έχει να προσφέρει σε όλους τους πολίτες. Οι πολίτες να σέβονται αυτούς τους χώρους, και να τους αντιμετωπίζουν όπως τα σπίτια και τις αυλές τους. Έτσι, δε θα γίνουν μόνο τα πάρκα καλύτερα αλλά και όλοι οι δημόσιοι χώροι της πόλης. Λόγοι επίσκεψης λειτουργίες του πάρκου Οι κοινώς αναγνωρισμένες αξίες που προσφέρουν όλα τα πάρκα είναι το οξυγόνο, η επαφή με τη φύση, το πράσινο, το ότι ομορφαίνουν την πόλη. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα των ερωτηματολογίων τα περισσότερα πάρκα στην πόλη της Αθήνας προσφέρουν μόνο βασικές δραστηριότητες που κάποιος μπορεί να κάνει οπουδήποτε όπως βόλτα, περπάτημα, ξεκούραση, συνάντηση με φίλους. Για να έχουν τα πάρκα περισσότερους επισκέπτες πρέπει να προσφέρουν μεγαλύτερη χρησιμότητα στον κόσμο, να είναι λειτουργικά για τους κατοίκους και τους επισκέπτες δηλαδή να μπορεί ο κόσμος να κάνει περισσότερα πράγματα στο πάρκο. 127

128 Α.11 Σύνοψη προβλημάτων που επιβεβαιώθηκαν από την έρευνα Όλοι οι λόγοι που είχαν εντοπιστεί αρχικά, οι οποίοι ευθύνονται για την χαμηλή επισκεψιμότητα των αστικών πάρκων, επιβεβαιώθηκαν και εντοπίστηκαν και κάποιοι νέοι. Οι πιο συχνοί λόγοι Όπως επιβεβαιώθηκε από τα ερωτηματολόγια τα πιο σημαντικά από αυτά τα προβλήματα είναι με τη σειρά 1. Δεν έχουν χρόνο 2. Έλλειψη αίσθησης ασφάλειας 3. Έλλειψη καθαριότητας 4. Δεν είναι προσεγμένο 5. Δεν υπάρχει κάποιο κοντά στο σπίτι τους 6. Χωρίς ιδιαίτερο λόγο, απλά δεν το συνηθίζουν Λιγότερο συχνοί λόγοι Επιβεβαιώθηκαν και οι άλλοι λόγοι που αποθαρρύνουν τον κόσμο από το να πάει σε πάρκα, με μικρότερα ποσοστά, και πιο σημαντικούς τους παρακάτω: Δεν πηγαίνουν οι φίλοι τους Είναι βαρετό/ δεν έχουν τι να κάνουν εκεί Δεν υπάρχουν δρομάκια (εντάσσεται στην έλλειψη περιποίησης) Δεν είναι εύκολο να διαβάσουν βιβλίο μέσα στο πάρκο Νέοι λόγοι που εντοπίστηκαν Άλλοι λόγοι που αναδείχθηκαν από τα ερωτηματολόγια είναι οι εξής (1 φορά ο καθένας) Ο κόσμος στις μεγαλουπόλεις έχει αποκοπεί από τη φύση και προτιμάει να κάθεται στον υπολογιστή ή να βλέπει τηλεόραση παρά να επισκεφτεί το πάρκο της γειτονιάς του. Κάποια πάρκα είναι πολύ μικρά. Δεν υπάρχει πρόβλεψη για την προστασία του κόσμου από καιρικές συνθήκες. Κάποιοι δεν σέβονται το πάρκο και παραβιάζουν τους κανόνες του (για παράδειγμα, είσοδος με μηχανοκίνητα). Έλλειψη ενδιαφέροντος και διεκδίκησης από τους πολίτες. Α.11.1 Προβλήματα στα οποία επικεντρώνεται η εργασία Για όλα τα προβλήματα έγιναν προτάσεις για τρόπους επίλυσής τους στο στάδιο της αρχικής ανάλυσης του προβληματικού χώρου (Διερεύνηση σχεδιαστικών λύσεων, σελ.16). Κάποια προβλήματα όμως, όπως είναι η έλλειψη αίσθησης ασφάλειας, η έλλειψη καθαριότητας, το ότι δεν είναι προσεγμένο το πάρκο και το ότι δεν υπάρχει κάποιο κοντά στο σπίτι τους δεν μπορούν να επιλυθούν αποκλειστικά με τη σχεδίαση κάποιου προϊόντος ή συστήματος. Χρειάζεται καταρχήν ενδιαφέρον από τους αρμόδιους φορείς, διεκδίκηση από τον κόσμο και σε κάποιες περιπτώσεις αλλαγή του τρόπου σκέψης και δράσης. Αν και είναι δυνατόν να σχεδιαστεί κάποιο προϊόν ή σύστημα που να βοηθάει στην επίλυση των προαναφερθέντων προβλημάτων, δεν είναι αρκετό χωρίς το ουσιαστικό ενδιαφέρον και την ενεργοποίηση των υπευθύνων. 128

129 Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να αυξηθεί η επισκεψιμότητα των αστικών πάρκων μέσω της σχεδίασης κάποιου προϊόντος ή συστήματος. Για αυτόν το λόγο, αποφασίστηκε να επικεντρωθεί στην επίλυση των επόμενων σημαντικών προβλημάτων που αναδείχθηκαν από τα ερωτηματολόγια και εντείνουν τη χαμηλή επισκεψιμότητα των πάρκων. Αυτά είναι τα εξής: Ο κόσμος δεν έχει αρκετό ελεύθερο χρόνο, δεν είναι στις συνήθειές του να πηγαίνει σε πάρκα, δεν πηγαίνουν οι φίλοι του, δεν έχουν τι να κάνουν εκεί, είναι βαρετό. Αν το πάρκο γίνει μέρος της καθημερινότητας των πολιτών τότε θα μπορέσουν να αντιμετωπιστούν η έλλειψη χρόνου για το πάρκο και το ότι δεν είναι στις συνήθειές τους. Για να γίνει το πάρκο κομμάτι της καθημερινότητας των πολιτών, θα πρέπει να τους κινεί το ενδιαφέρον για να πάνε, ακόμα και σε αυτούς που πριν δεν πήγαιναν. Για αυτό θα πρέπει ο κόσμος να μπορεί να κάνει κάτι ενδιαφέρον και διασκεδαστικό στο πάρκο, να μπορεί να περνάει χρόνο με τους φίλους του εκεί, να γίνει το πάρκο σημείο συνάντησης. Ακόμα ένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση είναι ο κόσμος να μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση του πάρκου και έτσι να νιώθει το πάρκο σαν κάτι δικό του για το οποίο θα ενδιαφέρεται και το οποίο θα φροντίζει. Αν αυτό επιτύχει, τότε θα έχουν γίνει βήματα για την αντιμετώπιση και των άλλων προβλημάτων όπως η έλλειψη καθαριότητας και περιποίησης, αφού ο κόσμος θα σέβεται και θα προσέχει το χώρο που θεωρεί δικό του και θα διεκδικεί περισσότερα. Επίσης, η παρουσία περισσότερου κόσμου στο πάρκο περισσότερες ώρες της ημέρας θα βοηθάει στην μείωση της αίσθησης φόβου και ανασφάλειας που είναι έντονη κυρίως τις βραδινές ώρες. Λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερθέντα, τα συμπεράσματα κάθε ενότητας καθώς και στοιχεία που αξιοποιήθηκαν από κάθε στάδιο της έρευνας δημιουργήθηκε η οριστική περιγραφή έργου (brief), δηλαδή η περιγραφή του συστήματος που θα σχεδιαστεί, και ορίστηκαν οι σχεδιαστικές προδιαγραφές (design guidelines). Με βάση αυτά ξεκινάει η διαδικασία της υλοποίησης με σκοπό να πετύχει ένα αποτέλεσμα το οποίο να ικανοποιεί όσο το δυνατόν καλύτερα το brief και τις προδιαγραφές. 129

130 Α.12 - Brief Οριστική Περιγραφή Έργου Σύστημα το οποίο να φέρνει σε επαφή τους επισκέπτες του πάρκου μεταξύ τους και με τον «έξω κόσμο», με στοιχεία παιχνιδιού, αυθόρμητης συζήτησης και κοινωνικής δικτύωσης. Α.13. Απευθυνόμενο Κοινό Αποφασίστηκε το σύστημα να απευθύνεται κυρίως σε άτομα ηλικίας ετών, χωρίς όμως να αποκλείει και άτομα μεγαλύτερων ή μικρότερων ηλικιών. Επιλέχθηκε αυτό το απευθυνόμενο κοινό γιατί παρατηρήθηκε ότι τα περισσότερα άτομα που επισκέπτονται τα πάρκα είναι γονείς με τα παιδιά τους και ηλικιωμένοι. Λίγοι είναι οι νέοι που προτιμούν το πάρκο για να περάσουν τον ελεύθερο χρόνο τους. Έτσι, θεωρήθηκε ότι για να προσελκύσει το σύστημα περισσότερο κόσμο στα πάρκα θα ήταν καλό να είναι ενδιαφέρον για άτομα της ηλιακής ομάδας ετών, η συχνότητα επίσκεψης των οποίων είναι μειωμένη. Το σύστημα σε καμία περίπτωση δεν θα αποκλείει άτομα άλλων ηλικιών αφού θα υπάρχει πρόβλεψη για να μπορούν να το χρησιμοποιήσουν από μικρά παιδιά μέχρι ηλικιωμένοι. Α.14 - Guidelines Σχεδιαστικές Προδιαγραφές Λειτουργικές απαιτήσεις Να προωθεί την αυθόρμητη συμμετοχή και συζήτηση Να συμβάλλει στη γνωριμία των επισκεπτών του πάρκου μεταξύ τους Να δίνει τη δυνατότητα επικοινωνίας των γεγονότων που συμβαίνουν στο πάρκο με τον έξω κόσμο Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί όλες τις ώρες της ημέρας Όταν υπάρχει έντονο φυσικό φως o Οι επιφάνειες που πρέπει να δει ο χρήστης να μην κάνουν μεγάλες αντανακλάσεις Όταν υπάρχει χαμηλός φωτισμός ή σκοτάδι Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από μεγάλο εύρος χρηστών Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί με το ένα χέρι o Ηλικιωμένος με μπαστούνι o Γονιός με μωρό σε καρότσι ή στην αγκαλιά o Κάποιος με σκύλο Οι επιφάνειες που θα πρέπει να χρησιμοποιήσει ο χρήστης να ξεκινάνε από ύψος 55 εκατοστών (από το δάπεδο) ή χαμηλότερα. o Μικρά παιδιά, από 3 ετών και πάνω 9 Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άτομα με ειδικές ανάγκες Άτομα σε αναπηρικό καροτσάκι Κωφάλαλοι Να μην επιβαρύνει την καθαριότητα του πάρκου 9 Το ελάχιστο ύψος παιδιών 3,5-4,5 ετών είναι, σύμφωνα με μετρήσεις, 90,9 εκατοστά. Οπότε από τα 60 εκατοστά και πάνω θα μπορούν να βλέπουν και να χρησιμοποιούν το σύστημα με άνεση. 130

131 Χαρακτηριστικά Να είναι διασκεδαστικό (στοιχεία παιχνιδιού) Να μην είναι υποχρεωτικό (συμμετέχει κάποιος μόνο αν το θέλει) Να προκαλεί το ενδιαφέρον του κόσμου Να προσελκύει κόσμο στο πάρκο καθημερινά Να προσελκύει και κόσμο που δεν πηγαίνει συχνά σε πάρκα Να δημιουργεί στους επισκέπτες την αίσθηση ότι το πάρκο είναι δικό τους - οικείο Να είναι φιλικό προς το περιβάλλον (να μην μολύνει το περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής του) Μη τοξικά υλικά Μη εύφλεκτα υλικά Ανακυκλώσιμα υλικά Χαμηλή κατανάλωση ενέργειας Να είναι κατάλληλο για εξωτερικό δημόσιο χώρο Να είναι ανθεκτικό στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου UV για τουλάχιστον 10 χρόνια Ανθεκτικό σε ένταση ανέμου έως 10 μποφόρ Ανθεκτικό στην υγρασία Να αποφεύγεται η συγκέντρωση νερού σε τμήματά του Σε περίπτωση που η φόρμα του ευνοεί τη συγκέντρωση χιονιού στην επιφάνειά του, να είναι ανθεκτικό σε φορτίο λόγω χιονιού Να είναι δύσκολο να κλαπεί Να είναι ανθεκτικό στη συχνή χρήση από τον κόσμο Να είναι ανθεκτικό σε βανδαλισμούς Να συντηρείται εύκολα και με χαμηλό κόστος o Εύκολη αντικατάσταση τμημάτων του σε περίπτωση καταστροφής/βανδαλισμού Να έχει διάρκεια ζωής τουλάχιστον 10 χρόνια (με μικρή συντήρηση π.χ. 4 φορές το χρόνο) Να είναι εύχρηστο και φιλικό προς τους χρήστες Να είναι κατανοητός ο τρόπος λειτουργίας του Οι επιφάνειες με τις οποίες έρχεται σε επαφή ο χρήστης να έχουν μικρή θερμική αγωγιμότητα. Υλικά με συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας λ μέχρι 0,50 W/m*K (για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί εύκολα όταν έχει πολλή ζέστη ή πολύ κρύο) Η αισθητική του να προκαλεί εντύπωση αλλά να μην ξενίζει τον κόσμο Α Ιεράρχηση σχεδιαστικών προδιαγραφών 1. Να προωθεί την αυθόρμητη συμμετοχή και συζήτηση 2. Να συμβάλλει στη γνωριμία των επισκεπτών μεταξύ τους 3. Να μην είναι υποχρεωτικό (να συμμετέχει κάποιος μόνο αν το θέλει) 4. Να δημιουργεί στους επισκέπτες την αίσθηση ότι το πάρκο είναι δικό τους - οικείο 5. Να προκαλεί το ενδιαφέρον του κόσμου 6. Να είναι διασκεδαστικό (στοιχεία παιχνιδιού) 7. Να προσελκύει κόσμο στο πάρκο καθημερινά 8. Να προσελκύει και κόσμο που δεν πηγαίνει συχνά σε πάρκα 9. Να δίνει τη δυνατότητα επικοινωνίας των γεγονότων που συμβαίνουν στο πάρκο με τον έξω κόσμο 10. Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από μεγάλο εύρος χρηστών 131

132 Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί με το ένα χέρι o Ηλικιωμένος με μπαστούνι o Γονιός με μωρό σε καρότσι ή στην αγκαλιά o Κάποιος με σκύλο Οι επιφάνειες που θα πρέπει να χρησιμοποιήσει ο χρήστης να ξεκινάνε από ύψος 55 εκατοστών (από το δάπεδο) ή χαμηλότερα. o Μικρά παιδιά, από 3 ετών και πάνω Να είναι εύχρηστο και φιλικό προς τους χρήστες Να είναι κατανοητός ο τρόπος λειτουργίας του Οι επιφάνειες με τις οποίες έρχεται σε επαφή ο χρήστης να έχουν μικρή θερμική αγωγιμότητα, υλικά με συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας λ μέχρι 0,50 W/m*K (για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί εύκολα όταν έχει πολλή ζέστη ή πολύ κρύο) 12. Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άτομα με ειδικές ανάγκες Άτομα σε αναπηρικό καροτσάκι Κωφάλαλοι 13. Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί όλες τις ώρες της ημέρας Όταν υπάρχει έντονο φυσικό φως o Οι επιφάνειες που πρέπει να δει ο χρήστης να μην κάνουν μεγάλες αντανακλάσεις Όταν υπάρχει χαμηλός φωτισμός ή σκοτάδι 14. Να μην επιβαρύνει την καθαριότητα του πάρκου 15. Να είναι κατάλληλο για εξωτερικό δημόσιο χώρο Να είναι ανθεκτικό στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου UV για τουλάχιστον 10 χρόνια Ανθεκτικό σε ένταση ανέμου έως 10 μποφόρ Ανθεκτικό στην υγρασία Να αποφεύγεται η συγκέντρωση νερού σε τμήματά του Σε περίπτωση που η φόρμα του ευνοεί τη συγκέντρωση χιονιού στην επιφάνειά του, να είναι ανθεκτικό σε φορτίο λόγω χιονιού Να είναι δύσκολο να κλαπεί Να είναι ανθεκτικό στη συχνή χρήση από τον κόσμο Να είναι ανθεκτικό σε βανδαλισμούς Να συντηρείται εύκολα και με χαμηλό κόστος o Εύκολη αντικατάσταση τμημάτων του σε περίπτωση καταστροφής/βανδαλισμού Να έχει διάρκεια ζωής τουλάχιστον 10 χρόνια (με λίγη συντήρηση π.χ. 4 φορές το χρόνο) 16. Να είναι φιλικό προς το περιβάλλον (να μη μολύνει το περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής του) Μη τοξικά υλικά Μη εύφλεκτα υλικά Ανακυκλώσιμα υλικά Χαμηλή κατανάλωση ενέργειας 17. Η αισθητική του να προκαλεί εντύπωση αλλά να μην ξενίζει τον κόσμο 10 Το ελάχιστο ύψος παιδιών 3,5-4,5 ετών είναι, σύμφωνα με μετρήσεις, 90,9 εκατοστά. Οπότε από τα 60 εκατοστά και πάνω θα μπορούν να βλέπουν και να χρησιμοποιούν το σύστημα με άνεση. 132

133 Β ΠΡΟΣΧΕΔΙΑΚΗ ΦΑΣΗ Β.1 - Ιδεασμός Σε αυτό το κεφάλαιο περιγράφεται η διαδικασία του ιδεασμού, που είναι το πρώτο στάδιο της σχεδιαστικής διαδικασίας και ακολουθήθηκε σε αυτή την εργασία. Ιδεασμός είναι η διαδικασία κατά την οποία χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνικές με σκοπό την ανάπτυξη δημιουργικών λύσεων που ικανοποιούν την κάθε σχεδιαστική προδιαγραφή ξεχωριστά, χωρίς να επιλύουν το σχεδιαστικό πρόβλημα στο σύνολό του. Αυτές ονομάζονται επί μέρους λύσεις. Κατά τον ιδεασμό είναι επιθυμητό να αναπτυχθεί μεγάλο πλήθος επί μέρους λύσεων και παραλλαγών αυτών, οι οποίες ικανοποιούν την προδιαγραφή με διαφορετικό τρόπο η κάθε μία. Δημιουργικότητα και φαντασία είναι απαραίτητες σε αυτό το στάδιο για να προκύψουν καινοτόμες λύσεις. Η πιο διαδεδομένη τεχνική του ιδεασμού είναι το brainstorming στα ελληνικά καταιγισμός ιδεών - κατά το οποίο ο σχεδιαστής ή η ομάδα σχεδιαστών σκέφτονται και καταγράφουν οποιαδήποτε ιδέα τους έρθει στο μυαλό ή προκύψει από την ανταλλαγή ιδεών χωρίς να γίνεται κριτική και αξιολόγηση αυτών. Γίνεται απλή καταγραφή των ιδεών και αποτύπωσή τους, συνήθως με σκίτσα και σημειώσεις. Κάποια επί μέρους λύση δύναται να ικανοποιεί ταυτόχρονα περισσότερες από μία σχεδιαστικές προδιαγραφές. Η διαδικασία ανάπτυξης επί μέρους λύσεων μπορεί να εμπλουτιστεί με άλλες δημιουργικές τεχνικές επίλυσης προβλημάτων όπως δημιουργία αναλογιών, τυχαίο input, future search, εισαγωγή λύσεων από άλλα πεδία και άλλες. Έτσι, δημιουργείται μία δεξαμενή ιδεών (idea pool) από όπου στη συνέχεια ο σχεδιαστής θα αντλήσει ιδέες για να προχωρήσει στο στάδιο της αξιολόγησης και σύνθεσής τους σε προσχέδια που ικανοποιούν το brief και τουλάχιστον τις περισσότερες από τις προδιαγραφές. Στην παρούσα εργασία Για την ανάπτυξη των επί μέρους λύσεων στην παρούσα εργασία, χρησιμοποιήθηκαν οι τεχνικές του καταιγισμού ιδεών και της εισαγωγής λύσεων από άλλα πεδία. Παρακάτω παρατίθενται κάποιες ενδεικτικές επί μέρους λύσεις για κάποιες σχεδιαστικές προδιαγραφές, είτε με τη μορφή σκίτσων μαζί με μικρή περιγραφή, είτε με τη μορφή κειμένου. Το σύνολο των αποτελεσμάτων του ιδεασμού και των επί μέρους λύσεων είναι διαθέσιμο στο Παράρτημα 1. Για κάθε σχεδιαστική προδιαγραφή αξιολογήθηκαν οι επί μέρους λύσεις (ΕΜΛ) και επιλέχτηκαν εκείνες που θεωρήθηκε ότι ταιριάζουν περισσότερο με το υπό σχεδίαση σύστημα και για το συγκεκριμένο περιβάλλον του πάρκου, ώστε στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν για τη σύνθεση των προσχεδίων. Στα προσχέδια είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί μία ΕΜΛ για κάθε προδιαγραφή ή συνδυασμός περισσότερων ΕΜΛ για τη συγκεκριμένη προδιαγραφή. Επίσης, κάποιες ΕΜΛ μπορούν να καλύπτουν περισσότερες από μία προδιαγραφές. 133

134 1. Να προωθεί την αυθόρμητη συμμετοχή και συζήτηση Επιφάνεια με κουτάκια όπου μπορεί ο κόσμος να γράφει μηνύματα Θάλαμος όπου μπορεί κάποιος να ηχογραφήσει ή να μαγνητοσκοπήσει μια ομιλία Επιφάνεια σε σχήμα σφαίρας με κουτάκια στα οποία μπορεί ο κόσμος να γράφει μηνύματα Κύβοι καθίσματα. Το πιο πρόσφατο μήνυμα βρίσκεται ψηλά και χρειάζεται να σκαρφαλώσει κάποιος για να το δει Δυνατότητα ο κόσμος να μπορεί να φωτογραφηθεί στο πάρκο και μετά να κολλάει τις φωτογραφίες ή να εμφανίζονται σε έναν τοίχο. Ο κόσμος μπορεί να ηχογραφήσει μηνύματα και να ακούσει μηνύματα άλλων. Από τις επί μέρους λύσεις για αυτήν τη σχεδιαστική προδιαγραφή επιλέχτηκαν η επιφάνεια σε σχήμα σφαίρας στην οποία μπορεί ο κόσμος να γράψει μηνύματα, η φωτογραφία σαν τρόπος επικοινωνίας και οι κύβοι-καθίσματα που μπορούν να λειτουργούν σαν επιφάνεια για μηνύματα. Αυτοί οι τρόποι επικοινωνίας και συζήτησης θεωρήθηκαν πιο ταιριαστοί στην περίπτωση του πάρκου σε σχέση με τον ήχο και την μαγνητοσκόπηση. 134

135 2. Να συμβάλλει στη γνωριμία των επισκεπτών μεταξύ τους Καθίσματα που «επικοινωνούν» μεταξύ τους. Αλλάζουν χρώμα ή δονούνται όταν κάποιος άλλος κάτσει στο αντίστοιχο κάθισμα. Έτσι, παρακινείται ο κόσμος για να ανοίξει συζήτηση και να γνωριστεί. Σημεία με συγκεκριμένη θεματολογία π.χ. μουσική, ποδηλασία κτλ. Ώστε ο κόσμος με κοινά ενδιαφέροντα να μπορεί να συναντηθεί, να γνωριστεί και να δημιουργήσει ομάδες. 135

136 Ανισσόροπο κάθισμα με λειτουργία τραμπάλας. Ο καθένας που κάθεται επηρεάζει τους άλλους και έτσι ο κόσμος πρέπει να συνεργαστεί για να ισορροπήσει. Ο κάθε επισκέπτης μπορεί να δημιουργήσει ένα όνομα χρήστη ή nickname με το οποίο να υπογράφει τα μηνύματά του. 3. Να μην είναι υποχρεωτικό (να μπορεί να συμμετέχει κάποιος μόνο αν το θέλει) Να μην χρειάζεται να το χρησιμοποιήσει κάποιος οπωσδήποτε αν περάσει από εκείνο το σημείο του πάρκου Να μπορεί κάποιος να παρακολουθεί τους άλλους που το χρησιμοποιούν χωρίς να νιώθει αμήχανα. Να έχει γύρω καθίσματα για να κάθεται ο κόσμος που δεν θέλει να το χρησιμοποιήσει αλλά θέλει να βλέπει τους άλλους. Να μπορεί κάποιος απλά να δει τι είναι και πως δουλεύει χωρίς να πρέπει να το χρησιμοποιήσει 4. Να δημιουργεί στους επισκέπτες την αίσθηση ότι το πάρκο είναι δικό τους οικείο Για αυτή την προδιαγραφή μελετήθηκαν διάφοροι τρόποι που μπορούν να κάνουν τον κόσμο να νιώθει το πάρκο πιο οικείο. Δόθηκε μεγαλύτερη έμφαση σε τρόπους με τους οποίους ο κόσμος μπορεί να συμβάλλει στη διαμόρφωση του πάρκου σαν ένας βασικός λόγος για τον οποίο κάποιος μπορεί να νιώθει το πάρκο πιο 136

137 οικείο και περισσότερο δικό του, αφού θα μπορεί να αποφασίζει για αυτό και να το αλλάζει σε κάποιον βαθμό. Οι επί μέρους λύσεις φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Διευκόλυνση της επικοινωνίας των επισκεπτών του πάρκου μεταξύ τους Αν μπορούν εύκολα να συζητήσουν για διάφορα θέματα που αφορούν το πάρκο και να πάρουν πρωτοβουλίες για αυτό π.χ. με δημιουργία ομάδων για τη φροντίδα του πάρκου Αν πηγαίνουν οι φίλοι τους ή γνωρίζουν τον κόσμο που πηγαίνει στο πάρκο θα νιώθουν πιο άνετα εκεί. Αν μπορούν να κυκλοφορήσουν χωρίς φόβο όλες τις ώρες της ημέρας Κάτι σαν ημερολόγιο ή λεύκωμα το οποίο μπορούν να συμπληρώσουν οι επισκέπτες και όταν ξαναπάνε να θυμηθούν τι είχαν κάνει πιο παλιά ή να δουν τι έκανε ο άλλος κόσμος στο πάρκο. Όπως όταν πηγαίνουν μια εκδρομή και χαράζουν κάπου το όνομα τους ή αφήνουν μήνυμα σε ένα λεύκωμα για ένα μέρος που τους άρεσε. Αν μπορούν να διαμορφώσουν το πάρκο ή κάποιο τμήμα του. Παρακάτω φαίνονται διάφορες επί μέρους λύσεις για αυτή την πρόταση. Ο επισκέπτης μπορεί να διαμορφώσει το πάρκο φτιάχνοντας δρομάκια με ειδικές πέτρες. Μπορεί να προσθέτει ταμπέλες που δείχνουν προς κάποιο σημείο ενδιαφέροντος ή προς μία νέα διαδρομή στο πάρκο. Ο επισκέπτης μπορεί να βγάλει κάρτα μέλους και να μαζεύει πόντους με κάθε του επίσκεψη στο πάρκο. Τις βραδινές ώρες μπορεί να αλλάζει τον φωτισμό στο σημείο που βρίσκεται κάνοντάς τον πιο έντονο ή πιο απαλό. 137

138 Ο επισκέπτης μπορεί να αλλάζει την εμφάνιση του πάρκου φυτεύοντας ο ίδιος λουλούδια ή φυτά της επιλογής του και φροντίζοντάς τα. Κατασκευή που μπορεί ο κόσμος να της αλλάζει σχήματα. Παρακάτω φαίνονται τρεις εναλλακτικές. Με κυβάκια, με εύκαμπτο σκελετό από σύρμα και με κύβους-καθίσματα που αλλάζουν διάταξη. Οι ΕΜΛ που επιλέχτηκαν ως οι καταλληλότερες είναι διευκόλυνση της επικοινωνίας και κατ επέκταση της γνωριμίας του κόσμου, διευκόλυνση της συζήτησης, κατασκευή που ο κόσμος μπορεί να της αλλάζει σχήματα, διαμόρφωση κάποιου μέρους του πάρκου από τους επισκέπτες. Κάποιες ή όλες από αυτές μπορούν να ενσωματωθούν στα προσχέδια ικανοποιώντας έτσι την προδιαγραφή. 5. Να προκαλεί/κινεί το ενδιαφέρον του κόσμου Πώς να τραβάει αρχικά την προσοχή Πρωτότυπη φόρμα Περίεργη ή ασυνήθιστη φόρμα Χρώμα που να τραβάει την προσοχή Έντονο χρώμα Να κάνει κάποιον ήχο ή να παίζει μουσική Χρώμα που να κάνει αντίθεση με τα χρώματα του πάρκου, που είναι κυρίως αποχρώσεις του πράσινου και του καφέ. 138

139 Πολύ μεγάλο μέγεθος ώστε να είναι επιβλητικό και εντυπωσιακό και να φαίνεται από μακριά Να φωτίζεται ή να αλλάζει χρώματα για να τραβάει την προσοχή το βράδυ Πώς να κρατάει το ενδιαφέρον και μετά από την πρώτη φορά που θα το χρησιμοποιήσει κάποιος Να έχει κάποια λειτουργία, όχι μόνο να το βλέπεις σαν έκθεμα Να αλλάζει. Κάθε μέρα να έχει κάτι διαφορετικό. Να μην είναι στατικό γιατί τότε θα είχε ενδιαφέρον μόνο την πρώτη φορά. Να είναι διασκεδαστικό Να χρειάζεται να σκεφτεί ο χρήστης για να ασχοληθεί μαζί του Κάτι σαν γρίφος-μυστήριο που πρέπει να λύσει Να πρέπει να σκεφτεί για να βρει τη λύση Να πρέπει να δοκιμάσει πολλούς τρόπους μέχρι να βρει το σωστό (π.χ.παζλ) Από αυτές επιλέχτηκαν οι εξής: να αλλάζει - κάθε μέρα να έχει κάτι διαφορετικό, πολύ μεγάλο μέγεθος ώστε να είναι επιβλητικό και εντυπωσιακό και να φαίνεται από μακριά, να έχει κάποια λειτουργία-όχι μόνο να το βλέπεις σαν έκθεμα. Αυτές μπορούν να ενσωματωθούν είτε όλες σε κάθε προσχέδιο είτε μία σε κάθε προσχέδιο. Το να αλλάζει καθημερινά και το να έχει κάποια λειτουργία θεωρούνται πολύ σημαντικά για τη διατήρηση του ενδιαφέροντος του κόσμου και είναι κάτι που θα τον κάνει να πηγαίνει πιο συχνά στο πάρκο, οπότε καλό είναι να ενσωματωθούν σε όλα τα προσχέδια. 6. Να είναι διασκεδαστικό (στοιχεία παιχνιδιού) Παιχνίδι ισορροπίας για πολλά άτομα ταυτόχρονα. Παραλλαγή του παιχνιδιού του «κρυμμένου θησαυρού», με αντικείμενα που ο κόσμος μετακινεί στο πάρκο. Επιφάνεια στην οποία πρέπει να τοποθετήσεις το χαρτί με το μήνυμα για να το διαβάσεις. Παιχνίδι με καθίσματα στο οποίο ο καθένας συμβάλλει ανάλογα με το βάρος του. 139

140 Εμπνευσμένο από τον «τροχό της τύχης» γυρίζεις τον τροχό και διαβάζεις όποιο μήνυμα τύχει μπροστά σου. Γράφεις το μήνυμά σου και μετά διαλύεις το πάζλ. Ο επόμενος πρέπει να συναρμολογήσει τα κομμάτια για να το διαβάσει. Ζωγραφική. Τοίχος ή άλλη επιφάνεια στην οποία ο κόσμος μπορεί να ζωγραφίζει. Σταυρόλεξο ή scrabble Οι ΕΜΛ που θεωρήθηκαν πιο ταιριαστές είναι τροχός της τύχης και ζωγραφική. Αυτές μπορούν να εφαρμοστούν στα προσχέδια με διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με το τι θέλει να πετύχει το καθένα και με τις βασικές λειτουργίες του. 7. Να προσελκύει κόσμο στο πάρκο καθημερινά Καθημερινά να προσφέρει κάτι νέο στον κόσμο για να δει ή να κάνει. Όχι στατικό. Νέο περιεχόμενο από τους χρήστες Να μπορεί να γνωρίσει νέα άτομα κάθε μέρα 140

141 Νέες συζητήσεις Νέα σχήματα Νέες ζωγραφιές, φωτογραφίες ή εικόνες Νέα μηνύματα στις συζητήσεις που συμμετέχει ή παρακολουθεί Απάντηση ή σχολιασμός του περιεχομένου που δημιουργήθηκε από άλλους χρήστες Να μπορεί να συνεχίσει κάτι που είχε αρχίσει άλλη μέρα (π.χ. συζήτηση, ζωγραφιά, κατασκευή, φύτευση κτλ.) Να συναντάει φίλους του ή άλλους θαμώνες του πάρκου που έχει γνωρίσει άλλη μέρα 8. Να προσελκύει και κόσμο που δεν πηγαίνει συχνά σε πάρκα Άτομα που δεν πηγαίνουν λόγω έλλειψης χρόνου Κάτι που συνήθως κάνει κάποιος να μπορεί να το κάνει και στο πάρκο Π.χ. Βλέπει τηλεόραση, Μπαίνει στο ίντερνετ, Μαγειρεύει, Μιλάει στο τηλέφωνο, Αθλείται, Ψωνίζει, Χαλαρώνει... Σημείο προβολής ταινιών, ντοκυμαντέρ κ.α. και συζήτησης μετά Σημείο για barbeque όπου μπορεί κάποιος να φέρει τα υλικά του και να ψήσει. Υπαίθρια μαγαζιά μέσα στο πάρκο π.χ. μικροπωλητές, λαϊκή αγορά Σημείο ασύρματου ίντερνετ με τραπέζι και καθίσματα για πιο άνετη χρήση laptop Όργανα γυμναστικής 141

142 Ποδήλατα συγκεκριμένης τροχιάς που κινούνται μόνο σε ράγες και δεν μπορεί κάποιος να τα κλέψει εύκολα Άτομα που προτιμούν άλλα μέρη για να περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους όπως καφετέρια, σινεμά κτλ. Μηχάνημα παρασκευής καφέ και άλλων ροφημάτων Χώρος για να κάτσεις να πιεις καφέ και να μιλήσεις με φίλους σου Χώρος προβολής ταινιών 142

143 Χώρος για συναυλίες Άτομα που προτιμούν να επικοινωνούν με άλλους τρόπους όπως internet, facebook, msn κτλ. Facebook του πάρκου. Ο καθένας μπορεί να φτιάξει το προφίλ του και να επικοινωνεί με τους άλλους με διάφορους τρόπους, βάζοντας το όνομά του σε ότι γράφει ή ζωγραφίζει. Κάρτα μέλους για τους θαμώνες του πάρκου, με την οποία να έχουν κάποια προνόμια σαν ανταμοιβή αν πηγαίνουν συχνά στο πάρκο. Από αυτές επιλέχτηκε να χρησιμοποιηθεί το «Facebook του πάρκου» δίνοντας τη δυνατότητα στους επισκέπτες να δημιουργήσουν το δικό τους περιεχόμενο (π.χ. μηνύματα, εικόνες, ζωγραφιές κτλ.)και αν θέλουν να βάλουν το όνομα ή το παρατσούκλι τους. 9. Να δίνει τη δυνατότητα επικοινωνίας των γεγονότων που συμβαίνουν στο πάρκο με τον έξω κόσμο Δυνατότητα ειδοποίησης στο κινητό ή στο αν κάποιος απαντήσει στο μήνυμά σου Πινακίδες σε διάφορα σημεία της πόλης που δείχνουν προς το πάρκο και «διαφημίζουν» το σύστημα καλώντας τον κόσμο να πάει και να το χρησιμοποιήσει 143

144 Τα μηνύματα που γράφονται να φαίνονται και σε μια ιστοσελίδα ή σε ένα group στο facebook Στις εισόδους του πάρκου μπορεί να υπάρχει μια οθόνη που δείχνει πόσα άτομα ασχολούνται με αυτό το σύστημα αυτή τη στιγμή ή πόσα μηνύματα έχουν γραφτεί Τα μηνύματα που γράφει ο κόσμος μπορεί να φαίνονται και σε μια οθόνη σε μια κεντρική πλατεία κοντά στο πάρκο Web camera που δείχνει το σημείο του πάρκου στο οποίο είναι το σύστημα, από μακριά έτσι ώστε να μην διακρίνονται λεπτομέρειες και προσωπικά δεδομένα. Η εικόνα από την web camera θα φαίνεται σε μια ιστοσελίδα στο διαδίκτυο. Έτσι, ο κόσμος από το σπίτι του ή κάπου αλλού θα μπορεί να δει τι γίνεται κάθε στιγμή εκεί, αν έχει μαζευτεί κόσμος, και να του κινήσει το ενδιαφέρον για να πάει. Μπορεί σε μια πλατεία με πολύ κίνηση κοντά στο πάρκο να φαίνεται η εικόνα ώστε να παρακινείται ο κόσμος που είναι κοντά. 10. Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από μεγάλο εύρος χρηστών Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί με το ένα χέρι Οι επιφάνειες που θα πρέπει να χρησιμοποιήσει ο χρήστης να ξεκινάνε από ύψος 55 εκατοστών (από το δάπεδο) ή χαμηλότερα. 144

145 Προσαρμόσιμο σε ύψος Άλλο για ενήλικες και άλλο για παιδιά Οι επιφάνειες με τις οποίες έρχονται σε επαφή οι χρήστες να εκτείνονται από μικρό σε μεγάλο ύψος ώστε να μπορούν να χρησιμοποιούνται εύκολα και από παιδιά και από ενήλικες ταυτόχρονα 11. Να είναι εύχρηστο και φιλικό προς τους χρήστες o Να είναι κατανοητός ο τρόπος λειτουργίας του Να μην χρειάζεται καθόλου οδηγίες χρήσης Γραπτές οδηγίες Φωνητικές οδηγίες Το να μάθει κάποιος να το χρησιμοποιεί να είναι μέρος του συστήματος. Κάτι που θα το κάνει πιο ενδιαφέρον, γιατί αρχικά θα είναι σαν μυστήριο και σιγά-σιγά θα ανακαλύπτεις πως δουλεύει Ενδείξεις φωτεινές ή ηχητικές π.χ. ένα κουμπί που αναβοσβήνει για να δείξει ότι πρέπει να το πατήσεις 145

146 12. Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άτομα με ειδικές ανάγκες Άτομα σε αναπηρικό καροτσάκι Προσαρμόσιμο σε ύψος Να υπάρχει σε διάφορα ύψη Ένα με μεγάλο εύρος ύψους (από χαμηλά μέχρι ψηλά) Εύκολες, σταθερές λαβές αν χρειαστεί να το πιάσει Κωφάλαλοι ή με προβλήματα ακοής Τυφλοί ή με προβλήματα όρασης Αν υπάρχει ήχος δυνατότητα αυξομείωση της έντασης Αν υπάρχει κάτι ακουστικό να υπάρχει και περιγραφή του γραπτά Ανάγλυφο να μπορεί να το ακουμπήσει και να καταλάβει πως είναι, πως λειτουργεί Λαβές, κουμπιά κτλ. με σχήματα που σχετίζονται με τον τρόπο λειτουργίας τους Φωνητικές οδηγίες χρήσης Οδηγίες σε σύστημα γραφής τυφλών Μπράιγ Να μπορεί και ένας τυφλός να χρησιμοποιήσει το σύστημα π.χ. να μπορεί να ηχογραφήσει κάτι αντί να γράψει Σύστημα πρόσβασης για τυφλούς στο δάπεδο γύρω από το σύστημα 13. Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί όλες τις ώρες της ημέρας Όταν υπάρχει έντονο φυσικό φως Οι επιφάνειες που πρέπει να δει ο χρήστης να μην κάνουν μεγάλες αντανακλάσεις Όταν υπάρχει χαμηλός φωτισμός ή σκοτάδι 146

147 14. Να μην επιβαρύνει την καθαριότητα του πάρκου Αν το σύστημα παράγει κάποιο υπόλειμμα να υπάρχει κάδος ενσωματωμένος ή κάπου κοντά Οδηγίες που παροτρύνουν τον κόσμο να μην πετάξει σκουπίδια οπουδήποτε αλλά μόνο στους κάδους Π.χ. σε χαρτί, φωνητικές, σε οθόνη, κινητικές (κάτι σε σκουντάει αν παρατήσεις τα σκουπίδια σου) Τιμωρία το σύστημα απενεργοποιείται αν παρατήσεις τα σκουπίδια σου Ανταποδοτικό ρίχνεις τα σκουπίδια σου στον κάδο και κερδίζεις κάτι Π.χ. Σου επιτρέπει να γράψεις κάτι παραπάνω, Να ζωγραφίσεις, Σου δίνει δωρεάν σπόρους κ.α. 15. Να είναι κατάλληλο για εξωτερικό δημόσιο χώρο Ανθεκτικό στην υγρασία Αν υπάρχουν μέρη ευαίσθητα στην υγρασία να προστατεύονται Όλο το σύστημα να είναι κάτω από υπόστεγο Μικρά υπόστεγα στα εκτεθειμένα σημεία Κάλυψη με διάφανη μεμβράνη 147

148 Αν υπάρχει δυνατότητα γραφής να μην γράφει με χρώμα αλλά με άλλον τρόπο (για να μην ξεβάφει με το νερό και την υγρασία) Πιέζοντας με το δάχτυλο η επιφάνεια να βαθουλώνει προς τα μέσα και να μένει εκεί Πίνακας μαγνητικός με ειδικό στυλό σαν αυτό που γράφουν τα παιδιά Ηλεκτρονική οθόνη στην οποία γράφεις είτε με πληκτρολόγιο είτε με το δάχτυλο είτε με γραφίδα, προστατευμένη με τζάμι Βαμμένο με χρώματα ανθεκτικά στην υγρασία που δεν ξεβάφουν εύκολα Δύσκολο να κλαπεί Πολύ βαρύ Πακτωμένο Να χτυπάει συναγερμός αν κάποιος προσπαθήσει να το σπάσει ή να το αποσυναρμολογήσει Να κλειδώνει το βράδυ π.χ. κάγκελα γύρω-γύρω Φύλακας που το φυλάει Κάμερα που παρακολουθεί το σημείο Να μην μπορεί να χρησιμοποιηθεί για κάτι εκτός του πάρκου Να μην έχει μεγάλη αξία σαν υλικό 16. Να είναι φιλικό προς το περιβάλλον (να μη μολύνει το περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής του) Μη τοξικά υλικά Μη εύφλεκτα υλικά Ανακυκλώσιμα υλικά Υλικά φιλικά προς το περιβάλλον Να μην απαιτούνται μεγάλα ποσά ενέργειας για να κατασκευαστούν Ανακυκλώσιμα Ανακυκλωμένα 148

149 Υλικά με μεγάλη αντοχή ώστε να μην χρειάζεται συχνά επισκευές και νέα υλικά Υλικό με μικρή αντοχή που βιοδιασπάται και παράγεται εύκολα από οικολογικά υλικά έτσι ώστε να αλλάζει ανά τακτά χρονικά διαστήματα Οικολογικά χρώματα που δεν ξεβάφουν εύκολα από ήλιο, βροχή κτλ. Μπορεί να φτιάχνεται από υλικά που βρίσκονται εύκολα ή που μπορεί να φέρει ο κόσμος από το σπίτι του Π.χ. αν είναι κάποιο γλυπτό, κατασκευή, ζωγραφιά 17. Η αισθητική του να προκαλεί εντύπωση αλλά να μην ξενίζει τον κόσμο Να έχει οργανική φόρμα, δηλαδή σχήματα και μορφές που συναντώνται στη φύση Σχήματα που ο κόσμος έχει συνηθίσει να βλέπει π.χ. γεωμετρικά Κάτι που δεν είναι συνηθισμένο για το πάρκο Πολύ μεγάλο μέγεθος Συνδυασμός κάποιων από τα παραπάνω Π.χ. σφαίρα (γεωμετρικό σχήμα) σε πολύ μεγάλο μέγεθος 149

150 Β.2 - Σύνθεση Σε αυτό το στάδιο της εργασίας γίνεται η σύνθεση των επί μέρους λύσεων ώστε να δημιουργηθούν τα προσχέδια. Αφού αξιολογήθηκαν οι επί μέρους λύσεις, αυτές που επιλέχτηκαν χρησιμοποιήθηκαν στα προσχέδια. Είναι δυνατόν κάποια ΕΜΛ να έχει χρησιμοποιηθεί σε περισσότερα από ένα προσχέδια ή κάποιες ΕΜΛ να έχουν συνδυαστεί και να έχουν χρησιμοποιηθεί στο ίδιο προσχέδιο. Σε αυτό το στάδιο ο σχεδιαστής χρειάζεται να έχει κριτική σκέψη, να αξιολογεί την κάθε ΕΜΛ με βάση την οριστική περιγραφή έργου και τις προδιαγραφές σχεδίασης και να εξετάζει κατά πόσο είναι συμβατή με τις άλλες που έχει επιλέξει. Αποτέλεσμα της διαδικασίας της σύνθεσης είναι συνήθως τρία προσχέδια τα οποία οφείλουν να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα με διαφορετικό τρόπο. Πρέπει δηλαδή να ικανοποιούν όλες τις προδιαγραφές με διαφορετικό τρόπο το καθένα, έτσι ώστε να είναι ισότιμα μεταξύ τους και όλα να μπορούν να εξελιχθούν σε επιτυχημένα προϊόντα αν επιλεχθούν. Αφού τα προσχέδια πάρουν τη τελική τους μορφή πρέπει να γίνει η αξιολόγηση τους και να επιλεχθεί αυτό το οποίο ικανοποιεί με τον καλύτερο τρόπο την οριστική περιγραφή έργου και τις προδιαγραφές. Παρακάτω παρουσιάζονται τα 3 προσχέδια καθώς και η εξέλιξή τους από το αρχικό στάδιο μέχρι την τελική τους μορφή. Κάθε ένα από τα τρία ολοκληρωμένα προσχέδια πέρασε από διάφορα στάδια μέχρι να φτάσει στο τελικό έτσι ώστε να είναι και τα τρία μεταξύ τους ισότιμα και να είναι δυνατόν να κατασκευαστούν αν επιλεχτούν. 150

151 Β.2.1. Προσχέδιο 1 Εξέλιξη 1 ο στάδιο Τα σκίτσα όλων των σταδίων εξέλιξης του προσχεδίου είναι διαθέσιμα στο Παράρτημα 2. 2ο στάδιο Το πρώτο προσχέδιο ξεκίνησε από μία σφαίρα στην οποία ο κόσμος μπορεί να γράφει μηνύματα και να διαβάζει τα μηνύματα που έχουν γράψει άλλοι επισκέπτες του πάρκου. Εκτός από το να γράφει κάποιος μπορεί ακόμα και να ζωγραφίζει. Η σφαίρα είναι στην πραγματικότητα μία ηλεκτρονική οθόνη αφής στην οποία ο χρήστης μπορεί να γράφει με μία γραφίδα. Με τα δάχτυλά του μπορεί να περιηγηθεί στα μηνύματα αφού η διεπαφή αναγνωρίζει κινήσεις των δαχτύλων. Ο τρόπος λειτουργίας της διεπαφής αναλύεται παρακάτω. 151

152 Ο τρόπος λειτουργίας του συστήματος περιγράφεται στο παρακάτω storyboard. 152

153 Θέση γραφίδων Στη διπλανή εικόνα φαίνεται η θέση των γραφίδων. Όταν δε χρησιμοποιούνται θα τοποθετούνται στις ειδικές θέσεις που θα υπάρχουν σε μία κάθετη λωρίδα πάνω στη σφαίρα. Οι γραφίδες θα είναι ενωμένες με το σύστημα με συρματόσχοινο έτσι ώστε αν κάποιος ξεχάσει να βάλει κάποια στη θέση της αυτή να κρέμεται από το πάνω μέρος της λωρίδας. Συνολικά σε κάθε σφαίρα θα υπάρχουν 6 γραφίδες έτσι ώστε να μπορούν ταυτόχρονα 6 άτομα να γράφουν άνετα ενώ περισσότεροι θα είναι αυτοί που θα μπορούν να βλέπουν και να διαβάζουν τα μηνύματα την ίδια στιγμή. Τεχνολογία Ηλεκτρονικό χαρτί e-paper Τεχνολογία οθόνης γνωστή και ως electronic paper, e-paper, electronic ink. Χαρακτηριστικά Οθόνη αφής Λεπτή και εύκαμπτη σαν χαρτί Δεν χρειάζεται φωτισμό (backlight) όπως για παράδειγμα χρειάζονται οι οθόνες LCD Λειτουργεί αποτελεσματικά στον έντονο φωτισμό χωρίς αντανακλάσεις, μιμείται την εμφάνιση του μελανιού στο χαρτί ώστε χρησιμοποιείται χωρίς να κουράζει τα μάτια Μικρή κατανάλωση ενέργειας αφού μπορεί να διατηρήσει στατικό κείμενο ή εικόνες χωρίς ενέργεια ενώ απαιτεί ενέργεια μόνο για να αλλάζει την πληροφορία Μεγάλη αντοχή (π.χ. σε γρατζουνιές, υγρασία κτλ.) - Δεν εκπέμπει φως όπως οι άλλες οθόνες αλλά προβάλλει το ανακλώμενο φως του περιβάλλοντος, όπως το συνηθισμένο χαρτί, για αυτό και στο σκοτάδι χρειάζεται να υπάρχει εξωτερικός φωτισμός Εύκαπτη οθόνη e-paper της εταιρίας E Ink Concept εφαρμογής της εύκαμπτης οθόνης e-paper σε μπουφάν, από τη Lunar Design Στην πιο συνηθισμένη της μορφή είναι με άσπρο φόντο και μαύρους χαρακτήρες αλλά μπορεί να υπάρχει με πολλούς συνδυασμούς όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα με το ηλεκτρονικό σημειωματάριο της 153

154 Noteslate. Επίσης, υπάρχει μοντέλο που μπορεί να προβάλλει χιλιάδες χρώματαόπως η E Ink Triton Imaging Film-Color Active Matrix που φαίνεται παρακάτω. Σημειωματάριο που λειτουργεί με e-paper και γραφίδα - Noteslate E-Ink Triton Imaging Film - Color Active Matrix Επειδή δεν υπάρχει γνωστή εφαρμογή αυτού του τύπου οθόνης σε σχήμα σφαίρας, θεωρήθηκε ότι μπορούν να εφαρμοστούν μικρότερα κομμάτια αυτής της οθόνης πάνω στη σφαίρα το ένα δίπλα στο άλλο, όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. Σε αυτή την περίπτωση είτε θα λειτουργεί το καθένα ανεξάρτητα από τα άλλα είτε θα συνεργάζονται συνθέτοντας όλα μαζί μια μεγάλη οθόνη, ανάλογα με το λογισμικό που θα χρησιμοποιηθεί. Τμήμα οθόνης e-paper πάνω στη σφαίρα 154

155 Σφαιρική οθόνη που λειτουργεί με projector Σε περίπτωση που η παραπάνω τεχνολογία οθόνης δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για το συγκεκριμένο σύστημα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί μία σφαιρική οθόνη αφής που λειτουργεί με προβολέα (projector), όπως αυτή που φαίνεται στην παρακάτω εικόνα και έχει αναπτυχθεί στα εργαστήρια της Microsoft από τους Hrvoje Benko, Andy Wilson, Ravin Balakrishnan και Billy Chen. Μία τέτοια οθόνη μπορεί να κατασκευαστεί σχετικά εύκολα με μία σφαίρα διάχυσης που υπάρχει στο εμπόριο, έναν προβολέα, μία υπέρυθρη κάμερα για να μετατραπεί σε οθόνη αφής και το κατάλληλο λογισμικό που θα επιτρέπει τη σωστή απεικόνιση των δεδομένων στη σφαιρική επιφάνεια. Multi-Touch Interactive Spherical Display- Microsoft Research Σφαιρική οθόνη αφής στο εκθεσιακό κέντρο του CERN Χαρακτηριστικά Οθόνη αφής Χρειάζεται σκοτεινό περιβάλλον για να φαίνονται καλά αυτά που προβάλλονται στη σφαίρα - Καταναλώνει περισσότερη ενέργεια από το e-paper Φως Ο κυκλικός σωλήνας φωτισμού γύρω από τη σφαίρα θα είναι είτε από κυκλικό σωλήνα με Νέον είτε ένας διαφανής σωλήνας από πολυμερές υλικό με ενσωματωμένα φωτάκια LED τα οποία έχουν μικρή κατανάλωση ενέργειας. 3 ο Στάδιο Λόγω της υψηλής κατανάλωσης ενέργειας του δεύτερου τύπου οθόνης και των προβλημάτων που μπορεί να είχε στη χρήση της σε εξωτερικό χώρο προτιμήθηκε να χρησιμοποιηθεί η οθόνη τύπου e-paper. Επειδή όμως δεν υπάρχουν γνωστές εφαρμογές στις οποίες το e-paper να έχει σφαιρική μορφή δεν ήταν σίγουρο αν θα μπορούσε να κατασκευαστεί σφαιρική οθόνη τύπου e-paper. Έτσι, θεωρήθηκε καλύτερο να αλλάξει η μορφή του προσχεδίου για να είναι σίγουρο ότι μπορεί να πραγματοποιηθεί με την μέχρι τώρα γνωστή τεχνολογία, διατηρώντας βέβαια τα βασικά του χαρακτηριστικά και τον τρόπο χρήσης του. Για το λόγο αυτό, διερευνήθηκε περισσότερο η φόρμα του συστήματος μέσα από 155

156 σκίτσα έτσι ώστε να μπορεί να κατασκευαστεί με e-paper και να ικανοποιεί τις λειτουργικές και αισθητικές προδιαγραφές του συστήματος. Παρακάτω παρατίθενται κάποια από αυτά τα σκίτσα από τα οποία προέκυψε η τελική μορφή του προσχεδίου. 156

157 Τελικό προσχέδιο Η μορφή του πρώτου προσχεδίου εξελίχθηκε έτσι ώστε να μπορεί να κατασκευαστεί με την τεχνολογία οθόνης e-paper για τους λόγους που εξηγήθηκαν παραπάνω. Αποτελείται από πολλές μικρές σφαίρες τοποθετημένες πάνω σε μία μεγαλύτερη σφαίρα έτσι ώστε από μακριά το σύνολο να φαίνεται σαν μια μεγάλη σφαίρα. Κάθε μικρή σφαίρα έχει μία επίπεδη επιφάνεια η οποία είναι οθόνη. Σε αυτήν μπορεί ο κόσμος να γράφει μηνύματα ή να ζωγραφίζει και να διαβάζει τα μηνύματα των άλλων επισκεπτών του πάρκου. Η επίπεδη πλευρά κάθε μικρής σφαίρας είναι μία ηλεκτρονική οθόνη αφής στην οποία ο χρήστης μπορεί να γράφει είτε με μια ειδική γραφίδα είτε με το χέρι του. Με συγκεκριμένες κινήσεις των δαχτύλων που αναγνωρίζει η διεπαφή, ο χρήστης μπορεί να περιηγηθεί στα μηνύματα. Ο τρόπος λειτουργίας της διεπαφής αναλύεται παρακάτω. 157

158 Το γεγονός ότι υπάρχουν πολλές οθόνες και όχι μόνο μία μεγάλη κοινόχρηστη οθόνη κάνει το σύστημα πιο προσιτό στον κόσμο αφού προσφέρει μεγαλύτερη ιδιωτικότητα και ο κόσμος δεν νιώθει μεγάλη αμηχανία να το χρησιμοποιήσει όπως γίνεται συνήθως με τις μεγάλες κοινόχρηστες οθόνες σε δημόσιους χώρους. Με αυτή τη διάταξη των οθονών χρήστες διαφορετικού ύψους μπορούν να χρησιμοποιήσουν το σύστημα με άνεση επιλέγοντας κάθε φορά την οθόνη που τους βολεύει καλύτερα, αφού όλες οι οθόνες δείχνουν το ίδιο περιεχόμενο. Οι σφαίρες που αποτελούν τη βάση του συστήματος δεν έχουν λειτουργία οθόνης καθώς λόγω του ύψους και της κλίσης τους θα ήταν πολύ δύσκολο για κάποιον να τις χρησιμοποιήσει. Διατηρούν όμως το σχήμα και τη φόρμα για λόγους αισθητικής συνέχειας. Σε αυτή τη φάση τα χρώματα είναι ενδεικτικά και έχουν χρησιμοποιηθεί τα ίδια και στα τρία προσχέδια. 158

159 Πως λειτουργεί Στο παρακάτω storyboard φαίνεται ο τρόπος λειτουργίας του συστήματος. 159

160 Διεπαφή Παρακάτω προτείνεται ο τρόπος χρήσης της διεπαφής του συστήματος ο οποίος σχεδιάστηκε με σκοπό να είναι όσο γίνεται πιο απλός και κατανοητός για όλους τους χρήστες. Γενική όψη της διεπαφής Όπως φαίνεται στις εικόνες κάθε μήνυμα περικλείεται μέσα σε ένα ορθογώνιο κουτί για να διαχωρίζεται από τα άλλα και να είναι ξεκάθαρο. Σε κάθε τέτοιο κουτί υπάρχει ένα κουμπί «Απάντηση». Πατώντας το κουμπί «Απάντηση» ή το κουμπί «Νέο Μήνυμα» εμφανίζεται ένα νέο παράθυρο στο οποίο ο χρήστης μπορεί να γράψει το δικό του μήνυμα. Μπορεί επίσης αν θέλει να υπογράψει το μήνυμα με το όνομά του ή κάποιο παρατσούκλι. Μόλις το μήνυμα είναι έτοιμο πατάει το κουμπί «ΟΚ». Τότε το σύστημα παροτρύνει τον χρήστη να υπογραμμίσει κάποιες λέξεις στο μήνυμά του σαν λέξεις κλειδιά έτσι ώστε να μπορεί να εντοπιστεί στην αναζήτηση. Μόνο οι λέξεις κλειδιά μετατρέπονται σε ψηφιακό κείμενο ενώ το μήνυμα εμφανίζεται με τον γραφικό χαρακτήρα του χρήστη. Τέλος, το μήνυμα εμφανίζεται στην οθόνη διαθέσιμο ταυτόχρονα σε όλες τις οθόνες του συστήματος. Διάσπαρτα σε διάφορα σημεία της διεπαφής είναι το σημείο της αναζήτησης, στο οποίο ο χρήστης μπορεί να γράψει λέξεις για να βρει αντίστοιχα μηνύματα, καθώς και μία λίστα με τις πιο πρόσφατες λέξεις κλειδιά που έχουν χρησιμοποιηθεί. Πατώντας μία από αυτές θα εμφανίζονται τα αντίστοιχα μηνύματα. Ο χρήστης θα μπορεί επίσης να επιλέξει το όνομα κάποιου άλλου χρήστη ώστε να δει τα μηνύματά του ενώ θα ήταν καλό να ενσωματωθούν και επιλογές αναζήτησης με βάση την ημερομηνία, ή και εμφάνιση τυχαίων μηνυμάτων. 160

161 Υπάρχον μήνυμα Κουτί για νέο μήνυμα Ο χρήστης μπορεί να περιηγείται στη διεπαφή με κινήσεις των δαχτύλων του και να γράφει με τη γραφίδα. Οι χειρονομίες (gestures) που θα υποστηρίζει το σύστημα είναι οι ακόλουθες. Ελαφρύ χτύπημα για επιλογή (Tap to select) Με αυτή την εντολή ο χρήστης θα μπορεί να επιλέξει ένα μήνυμα για να απαντήσει σε αυτό. Σύρετε για να μετακυλήσετε (Slide to scroll) Με αυτή την εντολή ο χρήστης μπορεί να μετακινήσει το οπτικό του πεδίο έτσι ώστε για παράδειγμα τα μηνύματα που βρίσκονται δεξιά του να έρθουν μπροστά του Τσίμπημα για να σμικρύνετε και άπλωμα για να μεγεθύνετε (pinch to shrink, spread to enlarge) Με αυτή την εντολή ο χρήστης μπορεί να μεγεθύνει ή να σμικρύνει ένα μήνυμα για να το δει καλύτερα. Οι παρακάτω εικόνες δείχνουν πως γίνονται αυτές οι χειρονομίες με τα δάχτυλα. 161

162 Φως Λόγω της χρήσης της οθόνης ηλεκτρονικού χαρτιού το σύστημα χρειάζεται κάποια εξωτερική πηγή φωτισμού για τις ώρες με χαμηλή ορατότητα, αφού αυτό το είδος οθόνης δεν εκπέμπει από μόνο του φως με αποτέλεσμα να μην είναι εύκολα ορατό το προβαλλόμενο περιεχόμενο. Σε αυτή τη φάση δεν έχει σχεδιαστεί κάποιος τρόπος φωτισμού ενσωματωμένος στο σύστημα αλλά θεωρείται ως δεδομένο ότι θα υπάρχει επαρκής φωτισμός του περιβάλλοντα χώρου κατά τις βραδινές ώρες. Μέγεθος Το συνολικό ύψος του συστήματος είναι 1,80 μέτρα και η συνολική διάμετρος κάθε μικρής σφαίρας (μαζί με το κομμένο τμήμα) είναι περίπου 50 εκατοστά. Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται το μέγεθος του συστήματος σε σχέση με έναν άντρα ύψους 1,80μ και μία γυναίκα ύψους 1,60μ. Επικοινωνία με τον έξω κόσμο Τα περιεχόμενα της διεπαφής, δηλαδή τα μηνύματα, είναι προσβάσιμα και από μία ιστοσελίδα στο ίντερνετ. Εκεί θα μπορεί να τα δει κάθε χρήστης του διαδικτύου ελεύθερα χωρίς να χρειάζεται να γίνει μέλος. Δεν θα μπορεί όμως να γράψει νέο μήνυμα, παρά μόνο να δει τα μηνύματα που έχουν γράψει οι επισκέπτες του πάρκου. Με αυτόν τον τρόπο ο κόσμος που δεν πηγαίνει στο πάρκο θα μπορεί να δει συζητήσεις που γίνονται στο πάρκο και ίσως παρακινηθεί για να πάει και αυτός να προσθέσει κάτι στη συζήτηση ή να ξεκινήσει μία νέα. Επιπλέον οι χρήστες του συστήματος στο πάρκο θα μπορούν να δουν και από το σπίτι ή τη δουλειά τους αν κάποιος έχει απαντήσει στα μηνύματά τους ή αν υπάρχει κάποιο νέο ενδιαφέρον μήνυμα, ενισχύοντας έτσι τη σχέση των χρηστών με το σύστημα. 162

163 Β.2.2. Προσχέδιο 2 Εξέλιξη 1 ο Στάδιο Τα σκίτσα όλων των σταδίων εξέλιξης του Προσχεδίου είναι διαθέσιμα στο Παράρτημα 3. 2 ο Στάδιο Το δεύτερο προσχέδιο στην αρχική του μορφή είναι ένα σύστημα το οποίο αποτελείται από αριθμημένα καθίσματα και έναν πίνακα-οθόνη. Ο κόσμος μπορεί να γράψει στον πίνακα κάποιο θέμα που θέλει να συζητήσει και να πάει να κάτσει στη θέση με τον αριθμό που διάλεξε. Αν κάποιος άλλος επισκέπτης δει τα θέματα στην οθόνη και ενδιαφέρεται για το ίδιο θέμα μπορεί να πάει να μιλήσει σε αυτόν που κάθεται και έτσι να ξεκινήσουν μεταξύ τους συζήτηση. Τα καθίσματα έχουν τη δυνατότητα να αλλάζουν διάταξη έτσι ώστε να μπορεί ο κόσμος να τα κουνήσει και να τα φτιάξει στη διάταξη που τον βολεύουν για τη συζήτηση ανάλογα και με τον αριθμό των ατόμων που συμμετέχουν. Αυτό είναι δυνατόν γιατί κάθε κύβος είναι ενωμένος με τον διπλανό του σε μία ακμή τους ενώ κάποιοι είναι πακτωμένοι και δεν κουνιούνται έτσι ώστε να διασφαλίζεται η σταθερότητα και η ακεραιότητα του όλου συστήματος. Ο τρόπος με τον οποίο κουνιούνται τα καθίσματα φαίνεται στα παρακάτω σκίτσα. 163

164 Τρόπος αλλαγής θέσης των καθισμάτων Μακέτα που δείχνει τον τρόπο που κουνιούνται τα καθίσματα μεταξύ τους 3ο Στάδιο Και σε αυτή την περίπτωση ήταν απαραίτητη η περαιτέρω εξέλιξη του δεύτερου προσχεδίου γιατί στο προηγούμενο στάδιο ήταν αρκετά περίπλοκος ο τρόπος χρήσης του συστήματος, σε βαθμό που θα χρειαζόντουσαν οδηγίες χρήσης για γίνει κατανοητός από τον κόσμο. Έτσι, έγινε και πάλι η διαδικασία του 164

165 ιδεασμού με σκίτσα για να επιτευχθεί η καλύτερη λειτουργικότητα του. Κάποια από τα σκίτσα φαίνονται παρακάτω και περισσότερα και πιο αναλυτικά στο Παράρτημα 3. Τώρα το σύστημα αποτελείται από κύβους-καθίσματα και μία πολύ μεγαλύτερη οθόνη προβολής των μηνυμάτων των χρηστών. Η πάνω πλευρά των κύβων είναι στην πραγματικότητα μία οθόνη αφής στην οποία ο χρήστης μπορεί να γράφει είτε με το δάχτυλό του είτε με εικονικό πληκτρολόγιο QWERTY. Τα μηνύματα αυτά θα εμφανίζονται στη μεγάλη οθόνη που υπάρχει κοντά στα καθίσματα με σκοπό να ξεκινήσει συζήτηση μεταξύ αυτού που έγραψε το μήνυμα και αυτού που θα το δει. Έτσι, αυτός που στέλνει το μήνυμα γράφει για 165

166 κάτι που τον ενδιαφέρει προσπαθώντας να βρει άτομα με κοινό ενδιαφέρον για συζήτηση. Οι κύβοι είναι αριθμημένοι και κάθε φορά που κάποιος γράφει σε έναν κύβο εμφανίζεται το μήνυμα μαζί με τον αριθμό του κύβου. Ο κόσμος που βρίσκεται εκείνη τη στιγμή κοντά στην οθόνη μπορεί να δει κάποιο μήνυμα που τον ενδιαφέρει και να πάει σε αυτόν που το έγραψε για να συζητήσει μαζί του. Θεωρήθηκε καλύτερο τα καθίσματα να είναι σταθερά και να μην αλλάζουν διάταξη για να μην είναι περισσότερο ευάλωτα σε φθορές και βανδαλισμούς. Τοποθετήθηκαν το ένα δίπλα στο άλλο στη διάταξη που φαίνεται στην εικόνα έτσι ώστε να μπορεί ο κόσμος να κάτσει και να συζητήσει άνετα. Στο παρακάτω storyboard φαίνεται ο τρόπος λειτουργίας του συστήματος. 166

167 Τελικό προσχέδιο Στο τελευταίο στάδιο εξέλιξης του προσχεδίου αυτού, η μόνη αλλαγή είναι ότι οι κύβοι-καθίσματα χωρίστηκαν και δεν είναι πλέον ενωμένοι γιατί θεωρήθηκε ότι ο κόσμος δεν θα μπορούσε να τους χρησιμοποιήσει με άνεση αν ήταν ο ένας δίπλα στον άλλο, αφού απαιτείται να γράφουν με το χέρι τους πάνω στο κάθισμα. Επίσης, μπορεί κάποια άτομα να μη νιώθουν άνετα να κάθονται τόσο κοντά σε άλλα άτομα που δεν γνωρίζουν και έτσι να μη χρησιμοποιούνταν ταυτόχρονα όλα τα καθίσματα. Σε διάφορα σημεία του πάρκου υπάρχουν διάσπαρτες και άλλες μεγάλες οθόνες, όπως στην κεντρική είσοδο, οι οποίες δείχνουν ακριβώς ό,τι και η οθόνη κοντά στα καθίσματα. Έτσι, βλέπουν τα θέματα συζήτησης και οι υπόλοιποι επισκέπτες του πάρκου και αν ενδιαφέρονται παρακινούνται για να πάνε να συζητήσουν ή να γράψουν κάποιο δικό τους. Το παρακάτω σκίτσο δείχνει πως μπορεί να είναι τοποθετημένες οι οθόνες μέσα σε ένα ενδεικτικό πάρκο. 167

168 Πως λειτουργεί Storyboard Το παρακάτω storyboard δείχνει τον τρόπο λειτουργίας του συστήματος. 168

169 Σκοπός του συστήματος αυτού είναι να αποτελέσει κίνητρο για να ξεκινήσουν συζητήσεις μεταξύ των επισκεπτών του πάρκου. Τεχνολογία Καθίσματα Η οθόνη αφής που θα χρησιμοποιηθεί σε αυτή την περίπτωση είναι τεχνολογίας capacitive δηλαδή δουλεύει μόνο αν κάποιος την ακουμπήσει με γυμνό δάχτυλο. Έτσι, η οθόνη δεν θα επηρεάζεται όταν κάποιος κάθεται πάνω της αφού θα την ακουμπάει με ρούχα. Μεγάλη οθόνη Για τις μεγάλες οθόνες θα χρησιμοποιηθεί και εδώ η τεχνολογία e-paper αφού καταναλώνει πολύ λιγότερη ενέργεια από οθόνες άλλου τύπου και είναι κατάλληλη για εξωτερικό χώρο αφού έχει πολύ καλή απόδοση ακόμα και σε δυνατό ήλιο. Διεπαφή Διεπαφή της οθόνης αφής στο κάθισμα Η πρώτη εικόνα δείχνει τη διεπαφή που εμφανίζεται συνέχεια πάνω στο κάθισμα για να την βλέπουν οι χρήστες. Μόλις ο χρήστης ακουμπήσει το δάχτυλό του σε κάποιο σημείο της οθόνης τότε η διεπαφή πηγαίνει εκεί. Ο χρήστης μπορεί είτε να γράψει το μήνυμά του με το δάχτυλό του είτε να το πληκτρολογήσει στο εικονικό πληκτρολόγιο που είναι διαθέσιμο. Μόλις πατήσει το κουμπί «Στείλε!» το μήνυμα εμφανίζεται στην κεντρική μεγάλη οθόνη. Στις παρακάτω εικόνες φαίνεται το μέγεθος της διεπαφής σε σχέση με το μέγεθος του καθίσματος και μια γενική όψη των καθισμάτων με τις διεπαφές όπως θα φαίνονται όταν δεν κάθεται κανείς. 169

170 Διεπαφή της μεγάλης οθόνης Στη μεγάλη οθόνη θα εμφανίζονται τα μηνύματα το ένα κάτω από το άλλο, με χρονολογική σειρά από το νεότερο στο παλαιότερο, με διαφορετικά χρώματα μεταξύ τους για να ξεχωρίζουν. Στην αρχή κάθε μηνύματος θα εμφανίζεται ο αριθμός του κύβου από τον οποίο εστάλη. Με το scroll bar στα δεξιά θα μπορεί ο κόσμος να δει και τα προηγούμενα μηνύματα μέχρι μία εβδομάδα πριν. 170

171 Μέγεθος Το μέγεθος του κάθε κύβου είναι 40cm x 40cm x 40cm. Οι διαστάσεις αυτές έχουν επιλεγεί έτσι ώστε να μπορεί να κάτσει άνετα το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Το συνολικό ύψος της οθόνης είναι 180cm. Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται το μέγεθος του συστήματος σε σχέση με μία γυναίκα ύψους 1,60m και έναν άντρα ύψους 1,80m. Επικοινωνία με τον έξω κόσμο Στο χώρο που βρίσκεται το σύστημα υπάρχει μία web camera η οποία δείχνει μια γενική άποψη του χώρου από μακριά, έτσι ώστε να μην φαίνονται τα χαρακτηριστικά του κόσμου που είναι εκεί. Η εικόνα από την web camera θα μεταδίδεται ζωντανά σε μια ιστοσελίδα στο ίντερνετ. Σκοπός είναι να μπορεί ο υπόλοιπος κόσμος από το σπίτι, τη δουλειά του ή κάπου αλλού να δει τι γίνεται κάθε στιγμή στο πάρκο, αν υπάρχει κόσμος και άλλα. Έτσι, θα μπορεί και αυτός να καταλάβει τι περίπου είναι αυτό το σύστημα και πως λειτουργεί και αν μαζεύει κόσμο ίσως να θελήσει και αυτός κάποια στιγμή να επισκεφτεί το πάρκο και να το δει από κοντά ή να συμμετάσχει. 171

172 Β.2.3. Προσχέδιο 3 Εξέλιξη Όλα τα σκίτσα της εξέλιξης του προσχεδίου είναι διαθέσιμα στο Παράρτημα 4. 1ο Στάδιο Το τρίτο προσχέδιο στην αρχική του μορφή αποτελείται από ένα εύκαμπτο διαδραστικό γλυπτό, μία φωτογραφική μηχανή σε συγκεκριμένη θέση απέναντι από το γλυπτό και μία μεγάλη οθόνη σε σχήμα δίσκου. Οι επισκέπτες του πάρκου μπορούν να αλλάξουν σχήμα στο γλυπτό, να το βγάλουν φωτογραφία ή να βγουν μαζί του. Στην οθόνη εμφανίζονται όλες οι φωτογραφίες και κάθε επισκέπτης μπορεί να δει τις φωτογραφίες του, καθώς και των άλλων επισκεπτών. Ό,τι εμφανίζεται στην οθόνη είναι διαθέσιμο και σε μία ιστοσελίδα στο ίντερνετ. Το γλυπτό αποτελείται από δύο κάθετες κυλινδρικές φωτεινές ράβδους. Αυτές είναι εύκαμπτες αφού στο εσωτερικό τους έχουν εύκαμπτο σύρμα και μπορεί ο κόσμος να τους αλλάζει σχήμα σε κάποιον βαθμό. Η οθόνη έχει σχήμα δίσκου και σχετικά μεγάλο μέγεθος έτσι ώστε να φαίνεται από μακριά και να προκαλεί εντύπωση στον κόσμο. Η οθόνη μπορεί ανάλογα με το μέγεθος του πάρκου να τοποθετείται σε διάφορα σημεία και να υπάρχουν περισσότερες από μία στο ίδιο πάρκο. Έτσι, αν για παράδειγμα, τοποθετηθεί μία οθόνη στην κεντρική είσοδο του πάρκου θα προκαλέσει το ενδιαφέρον των περαστικών οι οποίοι μπορεί να παρακινηθούν ώστε να πάνε στο σημείο που βρίσκεται το γλυπτό και να βγάλουν και αυτοί μία φωτογραφία. Με τον ίδιο τρόπο μπορεί να υπάρχουν περισσότερα από ένα γλυπτά μαζί με φωτογραφική μηχανή διασκορπισμένα στο πάρκο ανάλογα με το μέγεθός του. Τα γλυπτά αυτά μπορεί να είναι διαφορετικά μεταξύ τους ως προς το σχήμα, χρώμα, μέγεθος κτλ. ώστε να προσδιορίζουν το καθένα ένα διαφορετικό μέρος του πάρκου και να μπορεί ο κόσμος εύκολα να τα αναγνωρίσει και να προσανατολιστεί. Στο παρακάτω storyboard φαίνεται ο τρόπος λειτουργίας του συστήματος. 172

173 Εκτός από τη βασική λειτουργία του σαν κίνητρο για να βγάλει κάποιος φωτογραφία, το γλυπτό θα μπορούσε να λειτουργεί και σαν σημείο συνάντησης ή σαν αξιοθέατο στο οποίο ο κόσμος φωτογραφίζεται και μπορεί να μοιραστεί τη φωτογραφία του με άλλα άτομα που έχουν βρεθεί στο ίδιο σημείο. Το γεγονός ότι ο καθένας μπορεί να αλλάζει σχήμα στο γλυπτό είναι κάτι που το κάνει πιο εξατομικευμένο και ο καθένας μπορεί να προσθέσει τη δική του μοναδική πινελιά στη φωτογραφία. Έτσι, ο χρήστης δεν βγάζει απλά μια φωτογραφία για να τη μοιραστεί με τον υπόλοιπο κόσμο αλλά δίνει και τον προσωπικό του χαρακτήρα σε ένα δημόσιο έργο, μεταβάλλοντας έτσι, έστω και στιγμιαία, το περιβάλλον δηλαδή το πάρκο. Τεχνολογία Διαδραστικό γλυπτό Ο φωτισμός του γλυπτού γίνεται με φωτάκια LED ενσωματωμένα στις ράβδους τα οποία ανάβουν μόλις αρχίσει να σκοτεινιάζει. Αυτό γίνεται αντιληπτό με έναν αισθητήρα φωτός. Έτσι, το γλυπτό φαίνεται καλύτερα από μακριά και προσελκύει κόσμο που μπορεί να ενδιαφερθεί για να μάθει τι είναι. 2ο Στάδιο Και το τρίτο προσχέδιο εξελίχθηκε περαιτέρω αφού θεωρήθηκε ότι υστερούσε σε σχέση με τα άλλα δύο και δεν θα ήταν ισότιμα. Αυτό οφειλόταν κυρίως στην έλλειψη της δυνατότητας γραφής κειμένου αφού σε αυτή την περίπτωση η επικοινωνία γινόταν μέσω φωτογραφιών. Παρακάτω παρατίθενται κάποια σκίτσα από την εξέλιξη αυτού του προσχεδίου τα οποία οδήγησαν στην τελική μορφή του. 173

174 174

175 Το νέο προσχέδιο αποτελείται από έναν κυκλικό μαγνητικό πίνακα, μία φωτογραφική μηχανή σε συγκεκριμένη θέση απέναντι από τον πίνακα και μία μεγάλη οθόνη σε σχήμα δίσκου. Οι επισκέπτες του πάρκου μπορούν τώρα να γράφουν ή να ζωγραφίζουν στον πίνακα με τη βοήθεια μίας ειδικής γραφίδας, να βγάλουν φωτογραφία το μήνυμά τους και αν θέλουν να βγουν φωτογραφία μαζί του. Στην οθόνη εμφανίζονται όλες οι φωτογραφίες και κάθε επισκέπτης μπορεί να δει τις φωτογραφίες του καθώς και των άλλων επισκεπτών. Ο πίνακας έχει σχήμα δίσκου και έχει ένα εξωτερικό τμήμα («αυτάκι») το οποίο περιστρέφεται στην περιφέρεια του δίσκου και έχει διπλή λειτουργία. Ο χρήστης μπορεί να το κουνήσει στη μεριά που θέλει και στη συνέχεια να κάτσει δίπλα σε αυτό. Έτσι, στη φωτογραφία θα θυμίζει τα συννεφάκια στα κόμικς που δείχνουν ποιος μιλάει με το «αυτάκι» να λειτουργεί σαν το βελάκι στα κόμικς. Με αυτόν το συμβολισμό, που παίρνει στοιχεία από τα κόμικς και τα εισάγει στην πραγματική ζωή, το μήνυμα γίνεται πιο άμεσο αφού μπορούν οι άλλοι να δουν ποιος το έγραψε. 175

176 Όταν κουνιέται το «αυτάκι», η επέκταση αυτού που βρίσκεται στο εσωτερικό του πίνακα, σβήνει τον πίνακα έτσι ώστε να μπορεί να γράψει κάποιος άλλος. Η οθόνη έχει και αυτή σχήμα δίσκου και σχετικά μεγάλο μέγεθος. Το σχήμα και το μέγεθος του πίνακα και του δίσκου κάνουν το σύστημα να φαίνεται από μακριά και να προκαλεί εντύπωση στον κόσμο ώστε να θέλει να πάει κοντά να δει τι είναι. Παράλληλα δεν ξενίζουν τον κόσμο αφού το σχήμα του δίσκου και του κύκλου είναι σχετικά συνηθισμένα. Η φωτογραφική μηχανή είναι ενσωματωμένη σε μία ειδική μεταλλική κατασκευή έτσι ώστε να είναι προστατευμένη από τις καιρικές συνθήκες και από τυχόν προσπάθειες βανδαλισμού. Οι λειτουργίες της φωτογραφικής μηχανής ρυθμίζονται αυτόματα όταν ο χρήστης πατάει το κουμπί έτσι ώστε να επιτυγχάνεται η καλύτερη απόδοση με διαφορετικές συνθήκες φωτισμού και απόστασης του θέματος από τον φακό. 176

177 Ανάλογα με το μέγεθος του πάρκου, το σημείο δημιουργίας και καταγραφής περιεχομένου, δηλαδή ο πίνακας μαζί με τη φωτογραφική μηχανή, μπορεί να τοποθετείται σε διάφορα σημεία και να υπάρχουν περισσότερα από ένα στο ίδιο πάρκο. Το σημείο προβολής του περιεχομένου, δηλαδή η οθόνη που προβάλλει τις φωτογραφίες, θα βρίσκεται σε ένα κεντρικό σημείο του πάρκου από το οποίο περνάει πολύς κόσμος. Έτσι, αφού τα σημεία καταγραφής θα είναι διασκορπισμένα σε πιο απόμερα σημεία, θα μπορεί ο κόσμος πιο εύκολα να γράψει κάτι και να βγάλει φωτογραφία χωρίς να νιώθει αμήχανα λόγω των πολλών ατόμων που θα ήταν μαζεμένα γύρω του σε κάποιο πιο κεντρικό σημείο. Επίσης, η προβολή νέων φωτογραφιών στην κεντρική οθόνη θα κεντρίζει το ενδιαφέρον των υπολοίπων επισκεπτών οι οποίοι θα θέλουν να ψάξουν να βρουν που είναι αυτό το σημείο και να γράψουν και αυτοί το μήνυμά τους. Τεχνολογία Πίνακας Ο πίνακας είναι μαγνητικός και λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο που λειτουργεί το παιδικό παιχνίδι σαν αυτό που φαίνεται στις παρακάτω φωτογραφίες. Οθόνη Και σε αυτό το προσχέδιο η οθόνη που θα χρησιμοποιηθεί θα είναι τύπου e-paper λόγω της χαμηλής κατανάλωσης ενέργειας και της υψηλής αντοχής της, που την κάνουν έτσι κατάλληλη για εξωτερικό δημόσιο χώρο. Σε αυτή την περίπτωση η οθόνη θα μπορεί να αποδώσει χρώματα έτσι ώστε να εμφανίζονται οι φωτογραφίες με καλή ποιότητα εικόνας. Αν δε μπορεί να κατασκευαστεί οθόνη σε σχήμα δίσκου τότε μία τετράγωνη ή ορθογώνια οθόνη θα ενσωματωθεί σε σκελετό σχήματος δίσκου. Διεπαφή Όταν κανένας δε χρησιμοποιεί το σύστημα για αρκετή ώρα τότε η οθόνη θα δείχνει τυχαίες εικόνες οι οποίες θα εναλλάσσονται κάθε λεπτό. Όταν κάποιος χρησιμοποιήσει την οθόνη τότε αυτή σταματάει να εναλλάσσει τις εικόνες και ο χρήστης μπορεί να περιηγηθεί σε όλες τις εικόνες με κινήσεις των δαχτύλων του πάνω στην οθόνη. Μπορεί να σύρει μία εικόνα μπροστά του ή να κουνήσει το οπτικό του πεδίο φέρνοντας μπροστά του άλλες εικόνες. Η διεπαφή θα υποστηρίζει ταυτόχρονη χρήση από πολλούς χρήστες. 177

178 Πως λειτουργεί Στο παρακάτω storyboard φαίνεται ο τρόπος λειτουργίας του συστήματος. 178

179 Ο χρήστης θα μπορεί να βγάλει φωτογραφία είτε από ένα κουμπί που θα υπάρχει πάνω στον πίνακα είτε πατώντας το κουμπί στη φωτογραφική μηχανή το οποίο βγάζει τη φωτογραφία με καθυστέρηση μερικών δευτερολέπτων. Αυτό μένει να αποφασιστεί στην οριστικοποίηση του προσχεδίου αν τελικά επιλεχτεί αυτό. Μέγεθος Το συνολικό ύψος του πίνακα και της οθόνης είναι 180cm. Η φωτογραφική μηχανή βρίσκεται σε ύψος 1 μέτρο και σε απόσταση 4 μέτρων από τον πίνακα. Η φωτογραφική θα είναι κεντραρισμένη ώστε ο πίνακας να είναι στο κέντρο του κάδρου και θα έχει προβλεφθεί να υπάρχει επαρκής χώρος δεξιά και αριστερά έτσι ώστε να χωράει τουλάχιστον ένα άτομο στο κάδρο δίπλα από τον πίνακα. Επικοινωνία με τον έξω κόσμο Οι εικόνες που εμφανίζονται στην οθόνη θα εμφανίζονται και σε μία ιστοσελίδα στο ίντερνετ ώστε να μπορεί να τις δει ο κόσμος και από το σπίτι του. Σε αυτή την ιστοσελίδα ίσως να μπορεί ο κόσμος να αφήσει και σχόλια σε κάθε φωτογραφία. Με αυτόν τον τρόπο θα μεταδίδονται αυτά που γίνονται στο πάρκο και στον κόσμο εκτός αυτού αλλά ταυτόχρονα θα δίνεται και η δυνατότητα στους επισκέπτες να δουν τι έγινε στο πάρκο όταν αυτοί λείπανε. 179

180 Β.2.4. Σύνοψη Εδώ γίνεται μία σύντομη σύγκριση των προσχεδίων μεταξύ τους έτσι ώστε να γίνουν καλύτερα κατανοητά πριν αξιολογηθούν. Παρόλο που τα τρία προσχέδια είναι διαφορετικά μεταξύ τους έχουν και κάποια κοινά στοιχεία. Το κύριο κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ότι και τα τρία παρέχουν τη δυνατότητα στους χρήστες να δημιουργήσουν και να καταγράψουν νέο περιεχόμενο και να το μοιραστούν με τους άλλους χρήστες. Μία από τις κύριες διαφορές τους έγκειται στο ότι το κάνουν με διαφορετικό τρόπο το καθένα. Αν θεωρήσουμε ότι το κάθε σύστημα προσφέρει σημεία εισαγωγής περιεχομένου (οθόνες αφής με δυνατότητα γραφής, πίνακας και φωτογραφική μηχανή) και σημεία εξαγωγής περιεχομένου (μεγάλες οθόνες) τότε οι κύριες διαφορές των προσχεδίων σχετίζονται με την αρχιτεκτονική του κάθε συστήματος. Οι διαφορές των προσχεδίων με βάση την αρχιτεκτονική τους φαίνονται στον παρακάτω πίνακα στον οποίο οι γαλάζιοι κύκλοι απεικονίζουν τα σημεία εξαγωγής περιεχομένου (output) και οι μαύροι κύκλοι τα σημεία εισαγωγής περιεχομένου (input). Προσχέδιο 1 Προσχέδιο 2 Προσχέδιο 3 1 σημείο για εισαγωγή και εξαγωγή περιεχομένου (μικρές οθόνες) 1 σημείο για εισαγωγή (τα καθίσματα βρίσκονται συγκεντρωμένα σε ένα σημείο), πολλά σημεία για εξαγωγή (μεγάλες οθόνες διασκορπισμένες στο πάρκο) 1 σημείο για εξαγωγή (μεγάλη οθόνη σε κεντρικό σημείο του πάρκου), πολλά σημεία για εισαγωγή περιεχομένου (πίνακας με φωτογραφική μηχανή) 180

181 Β.3 - Αξιολόγηση των προσχεδίων Β.3.1. Πρώτη φάση αξιολόγησης Στον παρακάτω πίνακα γίνεται η αξιολόγηση των τριών προσχεδίων με βάση τις σχεδιαστικές προδιαγραφές. Το κάθε προσχέδιο βαθμολογείται σε μία κλίμακα από το 1 έως το 10 σύμφωνα με το κατά πόσο ικανοποιεί την αντίστοιχη προδιαγραφή. Στήλη Να προωθεί την αυθόρμητη συμμετοχή και συζήτηση Να συμβάλλει στη γνωριμία των επισκεπτών μεταξύ τους Να μην είναι υποχρεωτικό (να συμμετέχει κάποιος μόνο αν το θέλει) Να δημιουργεί στους επισκέπτες την αίσθηση ότι το πάρκο είναι δικό τους (/οικείο) Να προκαλεί το ενδιαφέρον του κόσμου Να είναι διασκεδαστικό (στοιχεία παιχνιδιού) Να προσελκύει κόσμο στο πάρκο καθημερινά Να προσελκύει και κόσμο που δεν πηγαίνει συχνά σε πάρκα Να δίνει τη δυνατότητα επικοινωνίας των γεγονότων που συμβαίνουν στο πάρκο με τον έξω κόσμο Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από μεγάλο εύρος χρηστών o Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί με το ένα χέρι o Οι επιφάνειες που θα πρέπει να χρησιμοποιήσει ο χρήστης να ξεκινάνε από ύψος 55 εκατοστών (από το δάπεδο) ή χαμηλότερα Μικρά παιδιά, από 3 ετών και πάνω[1] 11. Να είναι εύχρηστο και φιλικό προς τους χρήστες o Να είναι κατανοητός ο τρόπος λειτουργίας του Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από άτομα με ειδικές ανάγκες o Άτομα σε αναπηρικό καροτσάκι o Κωφάλαλοι Να μπορεί να χρησιμοποιηθεί όλες τις ώρες της ημέρας o Όταν υπάρχει έντονο φυσικό φως o Όταν υπάρχει χαμηλός φωτισμός ή σκοτάδι Να μην επιβαρύνει την καθαριότητα του πάρκου Να είναι κατάλληλο για εξωτερικό δημόσιο χώρο o Να αποφεύγεται η συγκέντρωση νερού σε τμήματά του Εύκολη αντικατάσταση τμημάτων του σε περίπτωση καταστροφής/βανδαλισμού Να είναι φιλικό προς το περιβάλλον (να μη μολύνει το περιβάλλον σε όλο τον κύκλο ζωής του) o Χαμηλή κατανάλωση ενέργειας

182 17. Η αισθητική του να προκαλεί εντύπωση αλλά να μην ξενίζει τον κόσμο Σύνολο Όπως προκύπτει από το αποτέλεσμα αυτής της αξιολόγησης το προσχέδιο 2 είναι αρκετά χαμηλότερα στη βαθμολογία από τα άλλα, ενώ το 1 και το 3 είναι πολύ κοντά. Αφού τα προσχέδια 1 και 3 είναι πολύ κοντά στη βαθμολογία, είναι καλό να αξιολογηθούν ξανά μεταξύ τους με κάποιον άλλο τρόπο αξιολόγησης, έτσι ώστε να επιλεχθεί αυτό που έχει τις περισσότερες πιθανότητες να εξελιχθεί σε επιτυχημένο σύστημα. Β.3.2. Δεύτερη φάση αξιολόγησης Αποφασίστηκε να γίνει μία δεύτερη αξιολόγηση με πιθανούς χρήστες μεταξύ του πρώτου και τρίτου προσχεδίου, τα οποία σε αυτή τη φάση ονομάστηκαν Προσχέδιο Α και Προσχέδιο Β. Αυτή έγινε με προσωπικές συνεντεύξεις με τους πιθανούς χρήστες έτσι ώστε να γίνει όσο το δυνατόν καλύτερη περιγραφή των προσχεδίων και της λειτουργίας του καθενός και να είναι σίγουρο ότι οι πιθανοί χρήστες θα τα έχουν κατανοήσει σωστά. Κατά τις συνεντεύξεις οι χρήστες είδαν εικόνες από το κάθε προσχέδιο καθώς και το storyboard του καθένα και επεξηγήθηκε προφορικά η λειτουργία τους. Η ερώτηση που κλήθηκαν να απαντήσουν είναι «Ποιο προσχέδιο σας αρέσει περισσότερο και θα χρησιμοποιούσατε πιο συχνά;». Έπειτα, και αφού ο χρήστης είχε επιλέξει ένα από τα δύο, του ζητήθηκε να δικαιολογήσει την επιλογή του έναντι του άλλου και σημειώθηκαν τυχόν παρατηρήσεις που είχε για το κάθε προσχέδιο. Συνολικά ρωτήθηκαν 11 άτομα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν φαίνονται στον παρακάτω πίνακα. Προσχέδιο Εικόνα Ψήφοι Προσχέδιο Α 9 Προσχέδιο Β 2 182

183 Σύμφωνα με τη δεύτερη φάση αξιολόγησης η προτίμηση των πιθανών χρηστών για το Προσχέδιο Α είναι ξεκάθαρη. Έτσι, μπορεί να θεωρηθεί ότι το προσχέδιο που θα γινόταν περισσότερο επιτυχημένο προϊόνσύστημα είναι το Προσχέδιο Α. Οι παρατηρήσεις και τα σχόλια που έκαναν οι χρήστες για το κάθε προσχέδιο είναι: Προσχέδιο Α Με αυτό δημιουργείται μυστήριο γιατί δε βλέπεις το πρόσωπο του άλλου και δεν ξέρεις ποιος είναι αυτός που γράφει το μήνυμα. Είναι καλό ότι τα μηνύματα μένουν για πάντα, δε χάνονται όπως αν ήταν π.χ. σε χαρτάκια. Περισσότερο φιλικό προς τον χρήστη. Η μορφή του κεντρίζει την προσοχή για να πας να δεις τι είναι, θυμίζει παιχνίδι. Περισσότερο επικοινωνιακό, μπορείς να δεις το ιστορικό μιας συζήτησης, ή να βάλει κάποιος ανακοινώσεις κτλ. Θυμίζει παλιά που γράφαμε μηνύματα σε παγκάκια, θρανία, δέντρα και άλλοι σου απαντούσαν. Ίσως να ήταν καλύτερο να συνδυαστεί με κάτι άλλο στο πάρκο π.χ. παγκάκι, δέντρο. Καλύτερα άλλη μορφή, πιο οργανική γιατί τώρα μοιάζει πολύ εξωγήινο. Ερμηνεία των σχολίων Η παρατήρηση ότι το Προσχέδιο Α είναι περισσότερο φιλικό προς τον χρήστη είναι σωστή αφού αυτό συγκεντρώνει όλες τις λειτουργίες του στο ίδιο σημείο ενώ στο Β χρειάζονται τρία βήματα για να το χρησιμοποιήσει κάποιος ολοκληρωμένα. Μπορεί έτσι το Α να κερδίζει σε ευκολία χρήσης, το Β όμως είναι περισσότερο διασκεδαστικό λόγω του πρωτότυπου τρόπου διάδρασης που προσφέρει. Είναι ακόμα λογικό το Προσχέδιο Α να φαίνεται πιο οικείο στον κόσμο ως προς τον τρόπο χρήσης του, αφού χρησιμοποιεί μηνύματα τα οποία συνθέτουν συζητήσεις. Αυτά θυμίζουν τα φόρουμ στο ίντερνετ αλλά και τα μηνύματα που χαράζουν ή γράφουν κάποιοι σε παγκάκια, θρανία και αλλού. Δημιουργούν όντως και μυστήριο αφού δεν ξέρεις ποιος τα έχει γράψει και αν έχει υπογράψει με το πραγματικό του όνομα ή με παρατσούκλι. Οι παρατηρήσεις που έγιναν σε σχέση με τη μορφή είναι δύο ειδών: σε κάποιους άρεσε και τους κέντριζε την προσοχή ή τους θύμιζε παιχνίδι ενώ άλλοι τη βρήκαν περίεργη και «εξωγήινη». Αυτό ίσως είναι περισσότερο θέμα προσωπικής προτίμησης του καθένα. Το σίγουρο όμως είναι ότι το σύστημα δεν περνάει απαρατήρητο και αυτό είναι ένα από τα ζητούμενα των σχεδιαστικών προδιαγραφών. Προσχέδιο Β Ταιριάζει σε πάρκο λόγω της φωτογραφίας. Περισσότερο σαν αξιοθέατο για τουρίστες. Πιο πρωτότυπο και πολύπλοκο. Συνδυάζει νέα και παλιά τεχνολογία. Μπορεί να έχει πολλές εφαρμογές. Απευθύνεται και σε πιο μικρές ηλικίες, ενώ για να χρησιμοποιήσεις το Α πρέπει να ξέρεις να γράφεις. Θυμίζει τα παιδικά χρόνια. Όμως δεν θα πήγαινε να το χρησιμοποιήσει μόνη της, μόνο με παρέα, αλλά και στο πάρκο θα πήγαινε μόνο με παρέα. Περισσότερο σαν αξιοθέατο. Δεν θα το χρησιμοποιούσε πολύ λόγω της φωτογραφίας. 183

184 Ερμηνεία των σχολίων Είναι γεγονός ότι το Προσχέδιο Β είναι περισσότερο πολύπλοκο από το Α αφού αποτελείται από τρία μέρη με διαφορετική λειτουργία το καθένα. Κάποιοι από τους ερωτηθέντες το βλέπουν σαν αξιοθέατο επειδή συνδέουν τη φωτογραφία με τις αναμνηστικές φωτογραφίες που βγάζει ο κόσμος στα αξιοθέατα. Επίσης, λογικό είναι το ότι σε κάποιους θυμίζει τα παιδικά τους χρόνια ή τους φαίνεται ότι απευθύνεται σε παιδιά, αφού έχει τον μαγνητικό πίνακα που έχει συνδεθεί στο μυαλό όλων με το αντίστοιχο παιδικό παιχνίδι. Η παρατήρηση ότι αυτό απευθύνεται και σε πιο μικρές ηλικίες ενώ το Α όχι δεν ισχύει, γιατί και στο Α μπορεί όποιος θέλει να ζωγραφίσει, δεν χρειάζεται να γνωρίζει να γράφει. Βέβαια, ίσως αυτό το προσχέδιο να είναι πιο εύχρηστο για ζωγραφική και λιγότερο για γραφή, λόγω του μεγάλου μεγέθους του πίνακα. Σε κανένα όμως από τα προσχέδια δεν αποκλείεται κάποιο από τα δύο. Τέλος, κάποιοι εξέφρασαν την ανησυχία τους ότι ενδεχομένως θα δίσταζαν να το χρησιμοποιήσουν γιατί δεν θα ήθελαν να εκτεθούν μέσω δημοσίευσης της φωτογραφίας τους. Αυτό βέβαια δεν είναι υποχρεωτικό αφού μπορεί κάποιος να γράψει ή να ζωγραφίσει κάτι και να βγάλει φωτογραφία μόνο τον πίνακα χωρίς να μπει και ο ίδιος στη φωτογραφία. 184

185 Γ ΦΑΣΗ ΕΞΕΛΙΞΗΣ Γ.1 Εξέλιξη Τελικής Πρότασης Αφού επιλέχθηκε το προσχέδιο Α θεωρήθηκε καλό να γίνουν κάποιες ακόμα δοκιμές ως προς τη φόρμα και την αισθητική του, μιας και στο προηγούμενο στάδιο είχε δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στον τρόπο λειτουργίας του. Κυρίαρχο στοιχείο του προσχεδίου αυτού ήταν το σφαιρικό και ογκώδες σχήμα το οποίο θεωρήθηκε καλό να διατηρηθεί μιας και είναι ένα σχήμα συνηθισμένο, άρα δεν ξενίζει τον κόσμο, αλλά παρόλα αυτά προκαλεί εντύπωση κυρίως λόγω του μεγέθους του. Έτσι, έγιναν κάποιες παραλλαγές της φόρμας του συστήματος με βάση το σχήμα της σφαίρας αλλά και άλλα στοιχεία του πάρκου, όπως για παράδειγμα το δέντρο. Σε αυτά τα σχέδια δόθηκε μεγαλύτερη έμφαση στους κύριους όγκους που δημιουργούνται και στην γενική εικόνα και όχι στις λεπτομέρειες. Αφού έγιναν σε σκίτσα (Παράρτημα 5)κάποιες παραλλαγές έπειτα σχεδιάστηκαν και σε τρισδιάστατα μοντέλα στον υπολογιστή τα οποία φαίνονται παρακάτω. 1. Συμπαγής σφαίρα με τρύπες μέσα στις οποίες βρίσκονται οι οθόνες αφής. 185

186 2. Μικρές σφαίρες-οθόνες στοιβαγμένες η μία πάνω στην άλλη έτσι ώστε να θυμίζουν τσαμπί σταφυλιού. Με αυτό το σχήμα θα υπάρχουν περισσότερες οθόνες στο πάνω μέρος που θα εξυπηρετούν περισσότερο κόσμο. 3. Δέντρο το οποίο αποτελείται από έναν κορμό και κλαδιά στις άκρες των οποίων είναι συνδεδεμένες οι ημισφαιρικές οθόνες. 186

187 4. Πλέγμα. Σε αυτή την παραλλαγή οι μικρές οθόνες-σφαίρες ενώνονται μεταξύ τους με κυλινδρικούς σωλήνες σχηματίζοντας το σχήμα μιας μεγάλης σφαίρας αν το δει κανείς από μακριά. 5. Συμπαγής σφαίρα από την οποία εξέχουν λίγο οι κυκλικές επίπεδες οθόνες. 187

188 6. Συμπαγής σφαίρα στην οποία είναι ενσωματωμένες οι κυκλικές επίπεδες οθόνες. Η σφαίρα έχει τρύπες μέσα στις οποίες έχουν ενσωματωθεί οι οθόνες. 7. Παραλλαγή της αρχικής ιδέας στην οποία κάποιες από τις μονάδες που αποτελούν την οθόνη έχουν τοποθετηθεί γύρω από το κεντρικό σύστημα και λειτουργούν σαν καθίσματα (χωρίς λειτουργίες οθόνης). Έτσι, δημιουργείται η εντύπωση ότι κομμάτια του συστήματος έχουν φύγει και έχουν παραπέσει στον γύρω χώρο. Αυτό κινεί το ενδιαφέρον του κόσμου να πάει να δει τι είναι αυτό το σύστημα ενώ τα κομμάτια του (καθίσματα) δημιουργούν συνέχεια του συστήματος μέσα στο πάρκο. Επιπλέον, προσφέρει ένα χώρο ξεκούρασης για τους χρήστες του πάρκου μαζεύοντας έτσι κόσμο γύρω από το σύστημα, προσελκύοντας με αυτόν τον τρόπο ακόμα περισσότερα άτομα να το δουν και να το χρησιμοποιήσουν. Η ιδέα που θεωρήθηκε πιο επιτυχημένη και επιλέχτηκε για το τελικό σχέδιο είναι η 7, για την οποία έγινε λεπτομερής σχεδιασμός του συστήματος και απεικόνιση των τμημάτων του στο επόμενο κεφάλαιο. 188

189 Γ.2 - Τελικό Σχέδιο Σύστημα το οποίο φέρνει σε επαφή τους επισκέπτες του πάρκου μεταξύ τους και με τον έξω κόσμο, με στοιχεία παιχνιδιού, αυθόρμητης συζήτησης και κοινωνικής δικτύωσης. Το σύστημα αποτελείται από οθόνες στις οποίες οι επισκέπτες του πάρκου μπορούν να γράψουν και να διαβάσουν μηνύματα κάνοντας έτσι συζητήσεις με άλλους επισκέπτες. Οι οθόνες είναι στην ουσία τερματικά μέσα από τα οποία οι χρήστες μπορούν να έχουν πρόσβαση στο ίδιο πληροφοριακό σύστημα το οποίο συγκεντρώνει και οργανώνει όλα τα μηνύματα. Οι χρήστες είναι αυτοί που δημιουργούν το περιεχόμενο του συστήματος. Οι οθόνες είναι τοποθετημένες με τρόπο ώστε να δημιουργούν μία σφαίρα. Επίσης, γύρω από το κεντρικό σύστημα υπάρχουν σκόρπια καθίσματα ίδιου σχήματος και μεγέθους με τις οθόνες. Αυτά δίνουν την αίσθηση ότι έχουν φύγει από την κεντρική σφαίρα κινώντας έτσι το ενδιαφέρον του κόσμου. Γ.2.1 Όψεις Οι παρακάτω εικόνες δείχνουν το σύστημα στο περιβάλλον του, δηλαδή στο πάρκο, σε διαφορετικά σημεία στα οποία μπορεί να είναι τοποθετημένο. Σε ένα χώρο με γκαζόν στο Πεδίο του Άρεως 189

190 Στην κεντρική πλατεία του πάρκου Όψεις του βασικού τμήματος του συστήματος που είναι η κεντρική σφαίρα η οποία δημιουργείται από τα μικρά ημισφαίρια-οθόνες. 190

191 Κάθε ημισφαίριο αποτελεί μία οθόνη στην οποία ο κόσμος μπορεί να διαβάσει και να γράψει μηνύματα. 191

192 Στις παρακάτω εικόνες φαίνεται το σύστημα σε χρήση, με άτομα να το χρησιμοποιούν γράφοντας και διαβάζοντας μηνύματα και άλλα να κάθονται στα καθίσματα γύρω από την κεντρική σφαίρα. 192

193 Γ Τμήματα από τα οποία αποτελείται Ημισφαίριο-οθόνη Η οθόνη ολόκληρη και σε exploded view Πλάγια και πίσω όψη Στο πίσω μέρος του ημισφαιρίου υπάρχει μία κυκλική τρύπα διαμέτρου 15 εκατοστών έτσι ώστε να περνάνε από εκεί τα καλώδια που χρειάζονται για την τροφοδότηση με ενέργεια και λειτουργία της οθόνης. Τομή 193

194 Δαχτυλίδι Touchscreen από γυαλί 6 χιλιοστών Πλαστικό κέλυφος Οθόνη e-paper πάχους 1 χιλιοστού Τομή κοντινή στην οποία φαίνονται τα τμήματα από τα οποία αποτελείται η οθόνη Το τμήμα της οθόνης αποτελείται από μία οθόνη τύπου e-paper, μία οθόνη αφής από γυαλί το οποίο εξασφαλίζει ανθεκτικότητα και ένα πλαστικό κέλυφος σε σχήμα σχεδόν ημισφαιρικό. Οι οθόνες τοποθετούνται πάνω στο πλαστικό κέλυφος και σταθεροποιούνται και στεγανοποιούνται με ένα ειδικό δαχτυλίδι το οποίο βιδώνεται στο ημισφαίριο και ειδική κόλλα. Κεντρική σφαίρα - βάση Η κεντρική σφαίρα αποτελείται από δύο ημισφαίρια σε καθένα από τα οποία υπάρχουν κυκλικές επίπεδες επιφάνειες με μία τρύπα στο κέντρο διαμέτρου 15 εκατοστών. 194

195 Σε αυτές τις επίπεδες επιφάνειες τοποθετείται και βιδώνεται το κάθε ημισφαίριο-οθόνη και από τις τρύπες περνάνε τα καλώδιά τους. Στο χείλος κάθε κεντρικού ημισφαιρίου υπάρχει ένα μεταλλικό δαχτυλίδι έτσι ώστε το σύστημα να είναι πιο σταθερό και να μπορούν τα δύο τμήματα να ενωθούν μεταξύ τους χωρίς παραμορφώσεις που ενδεχομένως να υπήρχαν αν ήταν σκέτο πλαστικό. Επίσης, σε αυτά τα μεταλλικά δαχτυλίδια συνδέεται ο μεντεσές που κρατάει τα δύο τμήματα ενωμένα και η κλειδαριά με την οποία κλειδώνει η κεντρική σφαίρα. 195

196 Κάθισμα Το κάθισμα αποτελείται από το ίδιο πλαστικό κέλυφος όπως η οθόνη. Σε αυτό τοποθετείται και βιδώνεται ένα πλαστικό καπάκι σε σχήμα ίδιο με το πάνω μέρος του ημισφαιρίου-οθόνης. Γ.2.3 Τρόπος κατασκευής Ημισφαίριο-οθόνη Το πλαστικό κέλυφος κατασκευάζεται με περιστροφική χύτευση και έπειτα γίνονται οι δύο τρύπες στο πάνω και κάτω μέρος του. Αυτό βιδώνεται πάνω στην κεντρική σφαίρα. Στη συνέχεια, τοποθετείται η οθόνη e- paper και η γυάλινη οθόνη αφής, περνάνε τα καλώδια από την πίσω τρύπα και από πάνω τοποθετείται το δαχτυλίδι το οποίο βιδώνεται πάνω στο πλαστικό κέλυφος. Κεντρική σφαίρα βάση Αρχικά, η κεντρική σφαίρα κατασκευάζεται από πλαστικό με περιστροφική χύτευση χωρίς τις τρύπες στις επίπεδες επιφάνειες. Όταν βγαίνει από το καλούπι γίνονται οι τρύπες στα επίπεδα από τις οποίες περνούν τα καλώδια της οθόνης. Οι τρύπες αυτές έχουν διάμετρο 15 εκατοστά έτσι ώστε να μπορεί εύκολα να περάσει ανθρώπινο χέρι για να βιδωθούν οι βίδες. 196

197 Όπως φαίνεται στην παρακάτω εικόνα, το ένα ημισφαίριο είναι πακτωμένο στο έδαφος με ειδικό σωλήνα πάκτωσης ώστε να είναι σταθερό και ασφαλές. Σε αυτό συνδέεται το άλλο ημισφαίριο με ειδικό μεντεσέ και αφού τοποθετηθούν οι οθόνες και συνδεθούν τα καλώδια το ένα κεντρικό ημισφαίριο περιστρέφεται και κλειδώνει πάνω στο άλλο με ειδική κλειδαριά. Ανάμεσα στα δύο ημισφαίρια τοποθετείται λάστιχο για καλύτερη στεγανοποίηση. 197

198 Μεντεσές Κλειδαριά Κάθισμα Το πλαστικό κέλυφος που χρησιμοποιείται για την οθόνη χρησιμοποιείται και για το κάθισμα και πάνω του τοποθετείται και βιδώνεται ένα κυκλικό καπάκι. Στη συνέχεια, ολόκληρο βιδώνεται σε μια ειδική βάση με κλίση έτσι ώστε το κάθισμα να είναι επίπεδο, αφού το κάτω μέρος του κελύφους είναι κεκλιμένο. Γ Υλικά Το μεγαλύτερο μέρος του συστήματος είναι φτιαγμένο από πλαστικό, δηλαδή το ημισφαίριο της οθόνης, η κεντρική σφαίρα που είναι η βάση για τις οθόνες και τα καθίσματα. Συγκεκριμένα κατασκευάζονται από ανακυκλωμένο πολυαιθυλένιο υψηλής πυκνότητας, το οποίο είναι ένα θερμοπλαστικό που μπορεί σχετικά εύκολα να διαμορφωθεί σε διάφορα σχήματα. Επίσης, είναι αρκετά σκληρό και ανθεκτικό στις καιρικές συνθήκες και άρα κατάλληλο για εξωτερικό χώρο. Είναι ακόμα εύκολο να ανακυκλωθεί και για αυτό το σύστημα θα κατασκευαστεί από ανακυκλωμένο πολυαιθυλένιο έτσι ώστε να συμβάλλει περισσότερο στην προστασία του περιβάλλοντος. Η οθόνη είναι τεχνολογίας e-paper τα κυριότερα πλεονεκτήματα της οποίας είναι ότι έχει μικρή κατανάλωση ενέργειας και προσομοιώνει το χαρτί από την άποψη ότι δεν κάνει αντανακλάσεις και λειτουργεί αποτελεσματικά ακόμα και σε έντονο φωτισμό. Λόγω αυτού του χαρακτηριστικού της όμως είναι δύσκολο να δει κάποιος καλά σε αυτήν σε σκοτεινό περιβάλλον και για αυτό απαιτείται επαρκής φωτισμός του περιβάλλοντος χώρου του συστήματος κατά τις βραδινές ώρες. Η εξωτερική οθόνη αφής (touchscreen)είναι τεχνολογίας Surface Acoustic Wave (SAW) η οποία έχει μεγαλύτερη ευκρίνεια εικόνας σε σχέση με άλλες τεχνολογίες και υψηλή αντοχή αφού είναι φτιαγμένη μόνο από γυαλί χωρίς άλλες επικαλύψεις που μπορούν εύκολα να καταστραφούν. Η οθόνη αυτή θα είναι φτιαγμένη από γυαλί 6 χιλιοστών έτσι ώστε να αντέχει σε βανδαλισμό και θα περιβάλλεται από πλαστικό πλαίσιο και ειδική κόλλα που θα την κάνουν στεγανή σε νερό, σκόνη και βρωμιά κάτι απαραίτητο αφού θα βρίσκεται σε εξωτερικό δημόσιο χώρο. Η οθόνη αυτή μπορεί να λειτουργήσει σαν οθόνη αφής είτε με γυμνό δάχτυλο είτε φορώντας γάντια, αλλά και με ειδική γραφίδα για τέτοιου τύπου οθόνες. 198

199 Γ.2.5 Βασικές Διαστάσεις Το συνολικό ύψος του συστήματος είναι 1 μέτρο και 69 εκατοστά. Η διάμετρος του εμφανούς μέρους της οθόνης είναι 40 εκατοστά έτσι ώστε να είναι εύχρηστη και ευανάγνωστη για όλους τους χρήστες. Επίσης, το γεγονός ότι υπάρχουν πολλές οθόνες σε διαφορετικά ύψη κάνει το σύστημα ακόμα πιο εύχρηστο για περισσότερους χρήστες ανάλογα με το ύψος τους. 1,69μ 40εκ. Το ύψος κάθε ημισφαιρίου που αποτελεί τη βάση για την οθόνη αλλά και του καθίσματος είναι 40 εκατοστά. Επιλέχτηκε αυτή η διάσταση έτσι ώστε να λειτουργεί καλά και σαν κάθισμα και να είναι άνετο αφού θα είναι στο ύψος ενός συνηθισμένου σκαμπό. Γ Τεχνικά Σχέδια με διαστάσεις Στα παρακάτω τεχνικά σχέδια οι διαστάσεις είναι σε εκατοστά. Ολόκληρο το κεντρικό σύστημα Μπροστινή όψη Κάτοψη 199

200 Πλάγια όψη και Τομή C-C Ισομετρική όψη Ημισφαίριο οθόνη Μπροστινή Όψη, Πίσω Όψη 200

201 Κάτοψη, Πλάγια Όψη Τομή D-D Τομή D-D - Κοντινό 201

202 Κεντρική σφαίρα Μπροστινή Όψη Τριαξονική όψη Κάτοψη Γ Τελική Διεπαφή Παρακάτω έχει γίνει πρόταση για τον τρόπο χρήσης της διεπαφής του συστήματος. Χρειάζεται όμως περαιτέρω ανάλυση και μελέτη για την τελική μορφή της και τον ακριβή τρόπο διάδρασης. Η διεπαφή του συστήματος λειτουργεί όπως παρουσιάστηκε στην περιγραφή του Προσχεδίου 1 και συμπληρώνεται με τη λειτουργία του εικονικού πληκτρολογίου όπως παρουσιάστηκε στην περιγραφή του Προσχεδίου 2. Ο χρήστης χρησιμοποιεί τη διεπαφή για να πλοηγηθεί στα μηνύματα και να γράψει νέα με τα δάχτυλά του αφού είναι οθόνη αφής. 202

203 Διεπαφή στην αρχική της κατάσταση Όπως φαίνεται στην αρχική εικόνα της διεπαφής, στη μία μεριά υπάρχουν οι λέξεις κλειδιά και η δυνατότητα αναζήτησης με λέξη κλειδί που γράφει ο χρήστης στο αντίστοιχο κουτί. Στο κεντρικό τμήμα της διεπαφής βρίσκονται οι πιο πρόσφατες ή οι πιο δημοφιλείς συζητήσεις ή μεμονωμένα μηνύματα. Με τα βελάκια που υπάρχουν στο αριστερό τμήμα της οθόνης ο χρήστης μπορεί να συνεχίσει την πλοήγησή του στα υπόλοιπα μηνύματα. Στο κάτω μέρος της οθόνης υπάρχει κουμπί για «Νέο μήνυμα» αν ο χρήστης θέλει να ξεκινήσει μία καινούργια συζήτηση. Επίσης, σε κάθε συζήτηση ή μεμονωμένο μήνυμα ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να απαντήσει επιλέγοντας το κουμπί «Απάντηση». Το τμήμα με τις λέξεις κλειδιά και το κουμπί για νέο μήνυμα είναι σταθερά και δεν μετακινούνται. Ο χρήστης μπορεί να μεγεθύνει ή να μικρύνει το μέγεθος των μηνυμάτων και να μετακινήσει τη διεπαφή, εκτός από τα σταθερά τμήματα, με τις χειρονομίες Ελαφρύ χτύπημα για επιλογή (Tap to select), Σύρετε για να μετακυλήσετε (Slide to scroll), Τσίμπημα για να σμικρύνετε και άπλωμα για να μεγεθύνετε (pinch to shrink, spread to enlarge), όπως περιγράφηκαν στο Προσχέδιο 1 (κεφάλαιο Β.2.1, σελ.160). Με όποιον τρόπο και να γράψει ο χρήστης, είτε με το χέρι του είτε με το πληκτρολόγιο, το κείμενο μετατρέπεται σε ψηφιακή μορφή. Έτσι, τα μηνύματα θα είναι περισσότερο ευανάγνωστα αφού ο γραφικός χαρακτήρας κάποιου μπορεί να ήταν δυσνόητος για τους άλλους χρήστες. Επίσης, δεν θα έχουν όλοι οι χρήστες την ίδια άνεση να χρησιμοποιήσουν την οθόνη αφής ώστε να κάνουν και καλά γράμματα. Ίσως βέβαια να ήταν πιο ενδιαφέρον να γράφει ο καθένας με τον γραφικό του χαρακτήρα και για αυτό προτείνεται να γίνουν δοκιμές με χρήστες πριν επιλεχθεί ο ακριβής τρόπος λειτουργίας της διεπαφής. 203

204 Διεπαφή για νέο μήνυμα Το φόντο γίνεται πιο αχνό και το κουτάκι για νέο μήνυμα έρχεται στο κέντρο και μεγαλώνει Αν ο χρήστης θέλει να γράψει με πληκτρολόγιο, εμφανίζεται ένα εικονικό πληκτρολόγιο μόλις πατήσει στο κουμπί πληκτρολόγιο 204

205 Ανάγνωση συγκεκριμένου μηνύματος με δυνατότητα απάντησης Ο χρήστης μπορεί να διαβάσει ένα συγκεκριμένο μήνυμα πατώντας πάνω του. Τότε αυτό μεγεθύνεται και έρχεται στο κέντρο της διεπαφής. Με την επιλογή «Απάντηση» ο χρήστης μπορεί να γράψει απάντηση στο συγκεκριμένο μήνυμα. Η διεπαφή έγινε όσο το δυνατόν πιο απλή έτσι ώστε να είναι κατανοητή για όλους και να μην μπερδεύει τους χρήστες που δεν είναι εξοικειωμένοι με τους υπολογιστές. Επίσης, έχουν προστεθεί οδηγίες χρήσης και περιγραφές όπου θεωρήθηκε απαραίτητο. Όπως έχει γίνει γνωστό όμως σε προηγούμενο κεφάλαιο, πολλά άτομα μαθαίνουν να χρησιμοποιούν δημόσιες οθόνες παρακολουθώντας άλλους να τις χρησιμοποιούν ή αν κάποιος τους βοηθήσει την πρώτη φορά. Ακόμα λοιπόν και αν η διεπαφή δεν είναι απόλυτα κατανοητή σε κάποιους αρχικά, το σύστημα δίνει πάλι την ευκαιρία στον κόσμο να έρθει σε επαφή και να γνωριστεί μαθαίνοντας να χρησιμοποιεί τη διεπαφή. Γ Ιστοσελίδα στο διαδίκτυο Τα μηνύματα και οι συζητήσεις που υπάρχουν στο σύστημα θα προβάλλονται και θα είναι προσβάσιμα και σε μία ιστοσελίδα στο διαδίκτυο αφιερωμένη στο συγκεκριμένο σύστημα στο πάρκο. Στην ιστοσελίδα όμως, οι χρήστες θα μπορούν μόνο να διαβάσουν τα μηνύματα και όχι να γράψουν νέα, αφού αυτή η λειτουργία θα είναι διαθέσιμη μόνο στο σύστημα που υπάρχει στο πάρκο. Με αυτό τον τρόπο, οι χρήστες θα μπορούν να παρακολουθούν τις συζητήσεις τους και εκτός του πάρκου ενώ άλλα άτομα που δεν επισκέπτονται συχνά το πάρκο θα μπορούν να παρακινηθούν για να πάνε να γράψουν το μήνυμά τους αν δουν κάτι που τους ενδιαφέρει. Επίσης, θα δημιουργείται μία σχέση μεταξύ του χρήστη και του συστήματος και κατά συνέπεια μεταξύ του χρήστη και του πάρκου. 205

206 Γ.3 - Προτάσεις για περαιτέρω εξέλιξη Για την επιτυχή ανάπτυξη και λειτουργία του συστήματος θα ήταν καλό να γίνουν κάποιες ενέργειες πριν οριστικοποιηθεί και αποφασιστεί η κατασκευή του, οι οποίες δεν έγιναν λόγω έλλειψης χρόνου ή τεχνογνωσίας. Συγκεκριμένα, θεωρούνται απαραίτητα τα παρακάτω: Κατασκευή ενός πρωτοτύπου σε πραγματικές διαστάσεις έτσι ώστε να ελεγχθεί αν τα διάφορα τμήματα λειτουργούν σωστά και αν το συνολικό σύστημα είναι εύχρηστο όπως είναι ή αν χρειάζεται κάποια αλλαγή. Αυτές οι αλλαγές δεν θα αφορούσαν τις βασικές λειτουργίες του συστήματος και τον τρόπο χρήσης του αλλά ίσως κάποιες κατασκευαστικές λεπτομέρειες ή σφάλματα που δεν ήταν δυνατόν να προβλεφθούν ή και κάποιες αλλαγές που θα έκαναν το σύστημα περισσότερο εύχρηστο. Καλό θα ήταν επίσης να γίνουν δοκιμές με χρήστες στο πρωτότυπο τόσο για τις διαστάσεις όσο και για τον τρόπο αλληλεπίδρασης μαζί του. Σε μεγαλύτερο βάθος ανάλυση και σχεδιασμός του ηλεκτρονικού συστήματος forum, των τμημάτων από τα οποία αποτελείται και του τρόπου λειτουργίας του. Μελέτη και ανάλυση της διεπαφής και του τρόπου διάδρασης. Θα ήταν καλό να γίνουν και σε αυτό το τμήμα δοκιμές με πραγματικούς χρήστες έτσι ώστε να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα αφού η διεπαφή θα πρέπει να είναι φιλική και εύχρηστη για όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα. Το σύστημα θα μπορούσε επίσης να αναπτυχθεί περαιτέρω με πολλούς τρόπους έτσι ώστε να αποκτήσει περισσότερες λειτουργίες και να γίνει πιο φιλικό και διασκεδαστικό για τον κόσμο. Κάποιες ιδέες οι οποίες υπήρχαν κατά τη σχεδιαστική φάση αλλά τελικά δεν πρόλαβαν να υλοποιηθούν αναφέρονται παρακάτω. Προσθήκη κάμερας έτσι ώστε ο χρήστης να μπορεί να τραβήξει φωτογραφία ή βίντεο και να το δημοσιεύσει στο σύστημα. Επίσης, θα μπορούσε αντί για κάμερα ο χρήστης να ανεβάσει ένα βίντεο ή φωτογραφία από το κινητό του στο σύστημα μέσω σύνδεσης Bluetooth ή άλλης. Έτσι, συνδυάζονται κάποια στοιχεία από το Προσχέδιο 3 και το σύστημα θα μπορούσε να γίνει πιο διασκεδαστικό. Γραφίδα για γραφή μηνυμάτων στην οθόνη σε περίπτωση που κάποιος δε θέλει να χρησιμοποιήσει το χέρι του. Αυτή θα έπρεπε να είναι κατάλληλη για εξωτερικό δημόσιο χώρο, ανθεκτική στον βανδαλισμό και στις καιρικές συνθήκες. Ενσωματωμένο φως πάνω ή γύρω από το σύστημα έτσι ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και το βράδυ ανεξάρτητα από τον φωτισμό του περιβάλλοντος χώρου. Προσθήκη λειτουργίας ήχου και μαγνητοφώνησης μηνυμάτων, κάτι που θα το έκανε πιο διασκεδαστικό αλλά και πιο εύχρηστο για άτομα που έχουν προβλήματα όρασης. Σύνδεση των συστημάτων που θα είναι τοποθετημένα σε διαφορετικά πάρκα έτσι ώστε να μπορεί ο κόσμος να κάνει ταυτόχρονα συζητήσεις και με άτομα σε άλλα πάρκα και όχι μόνο σε αυτό που βρίσκεται εκείνη τη στιγμή. Σε συνδυασμό με στοιχεία από το Προσχέδιο 2 Θα μπορούσε να προστεθεί στο σύστημα μία μεγάλη οθόνη η οποία θα βρίσκεται σε διαφορετικό σημείο του πάρκου και θα προβάλλει τα πιο πρόσφατα μηνύματα ή τις πιο δημοφιλείς συζητήσεις από το σύστημα. Με αυτό τον τρόπο, ο κόσμος που θα βλέπει την οθόνη θα παρακινείται να ψάξει από πού έρχονται τα μηνύματα και ίσως να γράψει και αυτός. Η πάνω πλευρά των καθισμάτων να είναι και αυτή οθόνη αφής στην οποία μπορεί ο κόσμος να γράφει μηνύματα και να έχει πρόσβαση στο σύστημα, όπως γίνεται στο Προσχέδιο

207 Γ.4 - Συνολική προσφορά του συστήματος Μέσω αυτού του συστήματος οι χρήστες του πάρκου έρχονται σε επαφή μεταξύ τους, αλληλεπιδρούν και αναπτύσσουν κοινωνικές σχέσεις. Οι χρήστες δημιουργούν δεσμούς μεταξύ τους μέσω των συζητήσεων που γίνονται στο σύστημα οι οποίες μπορούν να μεταφερθούν και στην πραγματική ζωή και ο κόσμος να γνωριστεί πραγματικά μέσα στο χώρο του πάρκου. Πέρα από τις κοινωνικές σχέσεις που μπορούν να αναπτυχθούν μέσω του συστήματος αυτό μπορεί να ωφελήσει και το ίδιο το πάρκο βοηθώντας στην βελτίωσή του. Ο κόσμος δένεται, όχι μόνο με τους γείτονές του αλλά και με το πάρκο, και το νιώθει σαν κάτι δικό του για το οποίο ενδιαφέρεται και θέλει να φροντίσει. Με αφορμή αυτό το σύστημα ο κόσμος μπορεί πιο εύκολα να οργανωθεί για να λύσει και τα άλλα προβλήματα που αντιμετωπίζει στο πάρκο ή στη γειτονιά του. Θα μπορούσε κάποιος, για παράδειγμα, να ξεκινήσει μια συζήτηση για τα σκουπίδια και να δημιουργηθεί μια ομάδα καθαρισμού του πάρκου ή να οργανωθούν και να ζητήσουν όλοι μαζί από τους υπεύθυνους να ενδιαφερθούν. Ή σε περίπτωση που ο κόσμος θέλει να δημιουργηθεί ένα γήπεδο μέσα στο χώρο του πάρκου θα μπορούσαν να μαζέψουν υπογραφές για να το ζητήσουν από τους αρμόδιους. Επίσης, οι διαχειριστές του πάρκου θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το σύστημα για να δουν τι προβλήματα αντιμετωπίζει ο κόσμος στο πάρκο και πως θα μπορούσαν να τα αντιμετωπίσουν. Αυτό θα μπορούσε να γίνει είτε παρακολουθώντας τις συζητήσεις του κόσμου είτε δημιουργώντας οι ίδιοι μια νέα συζήτηση. Ακόμα, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν ομάδες για διάφορες δραστηριότητες που μπορούν να γίνουν μέσα και έξω από το πάρκο όπως για παράδειγμα ποδηλασία, καλλιέργεια φυτών, θεατρική ομάδα και άλλες. Με αυτό τον τρόπο το πάρκο θα γίνει πιο ενδιαφέρον και θα προσελκύσει περισσότερο κόσμο αφού θα υπάρχουν περισσότερες οργανωμένες δραστηριότητες που θα μπορεί να κάνει κάποιος σε αυτό. Τέλος, υπάρχουν σίγουρα και άλλα πράγματα τα οποία μπορούν να γίνουν ή να ξεκινήσουν μέσα από το σύστημα και αυτό εξαρτάται τόσο από τον κόσμο και τα ενδιαφέροντά του όσο και από τους διαχειριστές του συστήματος που μπορούν να το χρησιμοποιούν σαν εργαλείο για τη δουλειά τους. 207

208 Πηγές Αδάμου Β. & Κακαλέτρη Σ., Το σύγχρονο αστικό πάρκο, μέσα από δύο παραδείγματα: Parc de la Villette, Parc Andre Citroen, Διάλεξη, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Αττικό Πράσινο, n.d. Πεδίο του Άρεως.[online] Available at:< 23/1/2012] Βικιπαίδεια 1, χ.χ. Παλάτι των Βερσαλλιών. [online] Available at:< Παλάτι των Βερσαλλιών> [Accessed 13/2/2012] Βικιπαίδεια 2, n.d.πεδίον του Άρεως.[online]Available at: < %CE%86%CF%81%CE%B5%CF%89%CF%82>[Accessed 23/1/2012] Δραμυτινός Π., Παπακωστόπουλος Β., Σκουρμπούτης Ε., Φωτιάδης Σ., Ιδεασμός, Σημειώσεις Μαθήματος ΣΤΟΥΝΤΙΟ 5, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Δραμυτινός Π., Παπακωστόπουλος Β., Σκουρμπούτης Ε., Φωτιάδης Σ., Σύνθεση, Σημειώσεις Μαθήματος ΣΤΟΥΝΤΙΟ 5, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία. Πάρκο Περιβαλλοντικής Ευαισθητοποίησης "Αντώνης Τρίτσης". [online]available at:< > [Accessed 23/1/2012] Ενοποίηση Αρχαιολογικών χώρων Αθήνας, χ.χ. Ακαδημία Πλάτωνος. [online] Available at:< [Accessed 13/2/2012] Επιτροπή Πρωτοβουλίας Κατοίκων Εξαρχείων. Α, τι ωραίο πάρκο! Νέα από τη Ναυαρίνου. [online]available at:< Κόγκα, Α., Οίκο: Ακαδημία Πλάτωνος, Ένα διαμάντι 150 στρεμμάτων μένει ακατέργαστο. Καθημερινή. [online] Available at: Κορωναίος Γ. και Πουλάκος Γ.Ι.,2005. Τεχικά Υλικά, Τόμος 2. Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνείο, Αθήνα Κουτσαμπάσης Π.,χ.χ. «Αξιολόγηση Ευχρηστίας», σημειώσεις μαθήματος ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΜΗΧΑΝΗΣ, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Κουτσαμπάσης, Π., χ.χ. «Διεπαφές (πολλαπλής) αφής ((multi) touch interfaces)», σημειώσεις μαθήματος «Προηγμένες Διεπαφές Χρήστη», Πανεπιστήμιο Αιγαίου Κρίκου Κ., «Τα αστικά πάρκα και η σχέση τους με την πόλη. Το παράδειγμα του πάρκου περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης «Αντώνης Τρίτσης» στη θέση Πύργος Βασιλίσσης», Σπουδαστική εργασία, ΕΜΠ. Μπελαβίλας Ν. et al., Βασικές αρχές σχεδιασμού Μητροπολιτικού Πάρκου Πρασίνου στο πρώην αεροδρόμιο Ελληνικού, Εργαστήριο Αστικού Περιβάλλοντος του Τομέα Πολεοδομίας και Χωροταξίας, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Μπελαβίλας Ν., & Βαταβάλη Φ., «Οδηγός για το περιβάλλον: Πράσινο & ελεύθεροι χώροι στην πόλη», Αθήνα: WWF Ελλάς. 208

209 Μπελαβίλας Ν., 2008.Μύθοι και πραγματικότητες για το Μητροπολιτικό πάρκο Ελληνικού, Διάλεξη, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Ντάνου, Μ. και Μανδράκου, Α., Οίκο: Crash test στα πάρκα της Αθήνας. Καθημερινή. [online]14 Φεβρουαρίου. Available at:< Όμορφος κόσμος, μαγικός, Οι κήποι στο ανάκτορο των Βερσαλλιών. [online] Available at:< [Accessed 13/2/2012] Πάρκο Αντώνης Τρίτσης. [online]available at:< [Accessed 23/1/2012] Ρόντος Κ., Παπάνης Ε, Οι τεχνικές του καλού ερωτηματολογίου, Στατιστική Έρευνα, Εκδόσεις Σιδέρη Ρόντος Κ., Παπάνης Ε., «Τεχνικές δειγματοληψίας», Στατιστική Έρευνα, Εκδόσεις Σιδέρη Σκυριανού Π., "Η Αντίληψη της Ιδιωτικότητας στους Ιστοχώρους Κοινωνικής Δικτύωσης Μία Μελέτη πάνω στους Έλληνες Χρήστες του Facebook.com". Διπλωματική Εργασία. Πανεπιστήμιο Αιγαίου Σπυρόπουλος Ι., «Αστικά Πάρκα: Το παράδειγμα του Parc de la Villette στο Παρίσι», Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, 2008 Σταυριανουδάκη Καμπά Φ., Μητροπολιτικά πάρκα σύγχρονου αστικού χώρου, Διάλεξη, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Το παρκινγκ τους, πάρκο μας, χ.χ. Αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο Ναυαρίνου και Ζωοδόχου Πηγής. [online]available at:< [Accessed 23/1/2012] Τσακλή, Π., «Μελέτη και Πρόταση Συστήματος Εξοπλισμού για Υπαίθριο Παιχνιδότοπο». Διπλωματική Εργασία. Πανεπιστήμιο Αιγαίου Πηγές στα Αγγλικά American Community Gardening Association. [online] Available at:< 30/1/2012] ANIL SINGH, AAKASH TANEJA, AND GEORGE MANGALARAJ,2009. Creating Online Surveys: Some Wisdom from the Trenches Tutorial, IEEE TRANSACTIONS ON PROFESSIONAL COMMUNICATION, VOL. 52, NO. 2, pages Austin Parks & Recreation, n.d. Aquatics Splash Party Movie Nights. [online]available at:< 31/1/2012] Baljon, L Designing Parks. An examination of contemporary approaches to design in landscape architecture. Amsterdam:Architectura & Natura Press. Bernard Tschumi Architects, Parc de la Villette. [online] Available at:< [Accessed 19/1/2012] Beyer M., Hyde Park. European City Parks. [online] Available at:< 21/1/2012] Blaha K., How cities use parks for smart growth, [online] The City Parks Forum, American Planning Association. Available at: 209

210 Buerger, N., Types of Public Interactive Display Technologies. University of Munich. [online] Available at:< Technology.pdf> [Accessed 11/2/2012] Chicago Park District, n.d. Dog friendly areas. [online] Available at:< [Accessed 30/1/2012] Callister W.D., Επιστήμη και τεχνολογία των υλικών. Εκδόσεις Τζιόλα Chicago Park District, n.d. Community gardens. [online] Available at: 30/1/2012] Crawford I.M., Chapter 4: Questionnaire Design, Marketing Research and Information Systems, FOOD AND AGRICULTURE ORGANIZATION OF THE UNITED NATIONS, Rome Crompton J. L., How cities use parks to promote tourism, [online] The City Parks Forum, American Planning Association. Available at: DeluxInc, Hyde Park Union: Documentary of the Hyde Park and the discussions there. [video online]available at:< player_embedded#!>[accessed 21/1/2012] Design Buzz, n.d. HARP: Play music in public and share it around the world. [online] Available at:< >[Accessed 18/01/2012] EInk. [online] Available at:< 11/2/2012] Francis, M., How cities use parks for community engagement. [online] The City Parks Forum, American Planning Association. Available at:< Freshbump, HARP:Musical Instrument for Urban Parks. [online] Available at:< 18/01/2012] Frumkin Η., Eysenbach Ε. Μ., How cities use parks to improve public health, [online] The City Parks Forum, American Planning Association. Available at < Gabrieli Μ. and Wilson R., The Royal Parks In-Park Research Report 2009 All Parks Combined, [online] The Royal Parks, Synovate Ltd. Available at:< documents/main/docs/visitor_research_report_2009.pdf> Geuze, A Moving beyond Darwin. In:Knuijt, M., Ophuis, H., Saane, P. and Louwerse, D., eds Modern Park Design. pp.36-45, Amsterdam:Uitgeverij Thoth. Google Maps, Hyde Park, Mayfair, London, United Kingdom. Available through:< 21/1/2012] Google Maps, Pedion tou Areos, Athens 11474, Greece. Available through:< 23/1/2012] Helsinki Institute for Information Technology (HIIT), n.d. Multi-Touch Display in a City Centre. Helsinki University of Technology and University of Helsinki, Finland 210

211 Human-Environment Research Laboratory, How cities use parks to create safer neighborhoods, University of Illinois at Urbana-Champaign, [online] The City Parks Forum, American Planning Association. Available at Jeff Watson Industrial Designer, n.d. HARP. [online] Available at: < 18/01/2012] Koh J. and Beck A., Parks, people and city, Topos-The International Review of Landscape Architecture and Urban Design. Knuijt, M., Ophuis, H., Saane, P. and Louwerse, D., eds Modern Park Design, Recent Trends. Amsterdam:Uitgeverij Thoth. Kserraos, Πάρκο Αντώνη Τρίτση. Δοκιμή ποδηλατοδραιζίνας. [video online]available at:< 23/1/2012] LaBarca, D., n.d. HARP. [online] Available at:< [Accessed 18/01/2012] Lewis M., How cities use parks for economic development, [online] The City Parks Forum, American Planning Association. Available at:< Mass Multimedia. Touch Input Systems. [online]available at:< 11/2/2012] McNicholl, C., TWITTER BENCH CONNECTS THE PHYSICAL TO DIGITAL. [press release], 20 Απριλίου 2011, Available at:< Release.pdf>[Accessed 18/01/2012] McNicholl, C., TweetingSeat. [online] Available at:< 18/01/2012] Microsoft Research, n.d. Sphere: A Multi-Touch Interactive Spherical Display. [online]available at:< 11/2/2012] Moore R., How cities use parks to help children learn, [online] The City Parks Forum, American Planning Association. Available at: < Mutt Mitt, n.d. Starting a Dog Park in Your Community. [online] Available at:< 30/1/2012] Parc de la Villette. [online] Available at:< [Accessed 19/1/2012] Paris Walking Tours, n.d. Parc de la Villette. [online] Available at: 19/1/2012] Peltonen, P., et al., "It's Mine, Don't Touch!": Interactions at a Large Rivel D., How cities use parks for arts and cultural programs, [online] The City Parks Forum, American Planning Association. Available at: Roger D., «Questionnaire Design», notes from a lecture, Portsmouth Business School Steward D.,n.d. What is an "Internet forum"? [video online] Available through:< [Accessed 21/1/2012] 211

212 Siniscalco M. T., Auriat N., Module 8 - Questionnaire Design, Quantitative research methods in educational planning, UNESCO International Institute for Educational Planning Telestream, n.d. What is a forum? [online] Available at:< 22/1/2012] The Royal Parks, n.d. Hyde Park. [online] Available at:< Park.aspx?page=main> [Accessed 20/1/2012] Travel France Online, n.d. La Villette Park. [online] Available at:< 19/1/2012] Tuvie, design of the future, n.d. HARP Musical Instrument for Urban Parks. [online] Available at:< >[Accessed 18/01/2012] Universcience, n.d. The Parc de la Villette. [online]available at:< 19/1/2012] Walker, C., The Public Value of Urban Parks.[pdf] Washington:The Urban Institute. Available at:< Parks.aspx> [Accessed 11/2/2012] Walonick D.S., A Selection from Survival Statistics, published by StatPac Wikipedia 1. Hyde Park, London.[online]Available at:< 21/1/2012] Wikipedia 2. The Crystal Palace. [online] Available at: < 21/1/2012] Wikipedia, 3. Internet Forum. [online] Available at:< 22/1/2012] Wikipedia 4. Social Networking Service. [online] Available at:< 22/1/2012] Wikipedia 5. Facebook. [online] Available at:< [Accessed 22/1/2012] Wikipedia 6. Electronic paper. [online]available at:< 11/2/2012] Wikipedia 7, n.d. Urban Park, [online] Available at:< 24/1/2012] Wikipedia 8, n.d. Touchscreen, [online] Available at:< 10/6/2012] Wikipedia 9, n.d. Stylus (Computing), [online] Available at:< 10/6/2012] Wikipedia 10, n.d. Polyethelene, [online] Available at:< 10/6/2012] Winter Wonderland. [online] Available at:< [Accessed 21/1/2012] 212

213 Άλλες ιστοσελίδες Alibaba.com - Anti-Vandlism, Dust Proof and Water Proof SAW Touchscreen P30_G6.html How stuff works - Making the Net Work Initiative - Pervasive Displays - Polywood - Touchscreens.com - The complete package - Touch

214 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥΣ ΠΑΡΚΟΥ ΤΡΙΤΣΗ Πάρκο: Τρίτση Όνομα: Τζούλια Τζώρτζη Ειδικότητα: διευθύντρια, Αρχιτέκτων τοπίου, δασολόγος περιβαλλοντολόγος, Όνομα: Γιώργος Πρωτόπαππας Ειδικότητα: αρχιτέκτων, αποσπασμένοι από το υπουργείο Περιβάλλοντος 1. Επισκεψιμότητα πάρκου (αν υπάρχουν στοιχεία στατιστικά) Τι είδους κόσμος πάει (ηλικία, φύλο κτλ.) Όλες οι ηλικίες ετών Ποιες μέρες έχει περισσότερο κόσμο Σαββατοκύριακα, το καλοκαίρι όλες τις μέρες Άνοιξη-καλοκαίρι κάθε μέρα, φθινόπωρο-χειμώνα πιο πολύ ΣΚ Ποιες ώρες της ημέρας έχει περισσότερο κόσμο Άνοιξη-καλοκαίρι όταν έχει λιγότερο ήλιο, συνήθως μετά τις 7μμ χειμώνα όταν έχει ήλιο Ποιους μήνες και ποια εποχή έχει περισσότερο κόσμο; Γιατί πάει ο κόσμος στο πάρκο (π.χ. για παιχνίδι, βόλτα, ξεκούραση, άθληση, χαλάρωση κτλ.) Ποδηλασία, περπάτημα, τρέξιμο, βόλτα, παιχνίδι, καφέ, ιππασία 2. Υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για την επισκεψιμότητα του πάρκου; Πόσος κόσμος το επισκέπτεται κάθε χρόνο; Ποια εποχή περισσότερο; Έγινε καταγραφή μία μέρα από τις 7 το πρωί μέχρι τις το βράδυ στις 22 Μαΐου 2011(Κυριακή) και είχε άτομα 3. Τι προσφέρει το πάρκο στους επισκέπτες Δραστηριότητες (π.χ. ιππασία, ιστιοπλοΐα) Χώροι (π.χ. ανοιχτός χώρος με γκαζόν, μαρμάρινο δάπεδο, τσιμέντο, παγκάκια, λωρίδα για τρέξιμο-ποδήλατο κτλ.) Εγκαταστάσεις (π.χ. παιδική χαρά) Υπάρχει μία παιδική χαρά μικρή, θα μπορούσαν να έχουν και άλλη Φύση Σε λίγο καιρό θα έχουν πτήσεις με αερόστατο 214

215 4. Τι προσφέρει το πάρκο στην κοινωνία και στο περιβάλλον (Π.χ. οξυγόνο; Πράσινο; Διακόσμηση; Θέσεις εργασίας (π.χ. κηπουροί, γεωπόνοι, καθαριστές κτλ.) Ασφάλεια; Αναζωογόνηση;) Περιορισμένες θέσεις εργασίας (είναι 3 κηπουροί-καθαριστές) οι υπόλοιποι είναι εργαζόμενοι του ΥΠΕΚΑ και δουλεύουν στον οργανισμό Ιδιωτικού δικαίου του πάρκου που εποπτεύεται από το ΥΠΕΚΑ (κάτι τέτοιο) Αναψυχή για όλους Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση 5. Τα δέντρα και τα φυτά είναι μόνο για επίδειξη-διακόσμηση ή εξυπηρετούν και άλλους σκοπούς; ( Π.χ. σκιά, δροσιά, αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε φυσικό τοπίο) Υπάρχουν και καρποφόρα δέντρα αλλά προς το παρόν δεν εκμεταλλεύονται 6. Πως συμπεριφέρεται ο κόσμος στο πάρκο; Π.χ. το φροντίζει ή το καταστρέφει (βανδαλισμός); Συμμετέχει στην φροντίδα-εξέλιξη του πάρκου;(π.χ. δεντροφύτευση, καθαρισμός κτλ) Σέβεται τους κανόνες του; π.χ. να σπάσει φωτιστικό ή παγκάκι και σε φυτά κόβουν τα λουλούδια 7. Υπάρχει εγκληματικότητα στο πάρκο; Όχι ιδιαίτερα Υπάρχει 1 νυχτοφύλακας από το Υπουργείο Περιβάλλοντος 8. Το πάρκο είναι σε σταθερή κατάσταση όπως παραδόθηκε από τους σχεδιαστέςκατασκευαστές του ή έχει προβλεφτεί να μεταβάλλεται ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν(κοινωνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές κλπ.) Σταθερό από την αρχική μελέτη, μόνο για συντήρηση 9. Η κοινωνία συμμετέχει στον σχεδιασμό, την κατασκευή, την φροντίδα και την εξέλιξη του πάρκου; Ναι υπάρχει δίκτυο εθελοντών που ασχολείται με καθαριότητα, φυτεύσεις Η διοίκηση αποφασίζει τι θα γίνει και δίνει εντολές στους κηπουρούς 10. Γίνονται έρευνες από επιστήμονες στο πάρκο; (π.χ. σε σχέση με τη βιοποικιλότητα, ζώα, φυτά, καιρό κτλ.)(επιστήμονες που δουλεύουν στο πάρκο ή ανεξάρτητοι;) Αεροναυπηγική, Έρχονται από πανεπιστήμια όπως γεωπονική, αρχιτεκτονική τοπίου.. Ξένα πολυτεχνεία-γαλλίας, Γερμανίας 11. Πιστεύετε ότι το πάρκο έχει επισκεψιμότητα λίγη μέτρια αρκετή πολλή Για ποιο λόγο; Γι αυτά που προσφέρει, κυρίως αναψυχή και επειδή δεν έχει είσοδο Αν είναι λίγη τι θα μπορούσε να γίνει για να αυξηθεί; 215

216 12. Οι επισκέπτες είναι μόνο από τις γύρω περιοχές ή και από πιο μακριά που έρχονται στην περιοχή μόνο για το πάρκο; Και από πιο μακριά, από όλη την Αθήνα 13. Πιστεύετε ότι οι κάτοικοι που μένουν κοντά στο πάρκο το επισκέπτονται πιο συχνά από άλλους που μένουν πιο μακριά; ναι 14. Πιστεύετε ότι οι κάτοικοι της Αθήνας βλέπουν το πάρκο σαν μέρος της καθημερινότητάς τους (καθημερινό «διάλειμμα» από το άγχος και τον θόρυβο της πόλης) ή πηγαίνουν μια στο τόσο (π.χ. σαν μια ευκαιρία βόλτας το Σαββατοκύριακο); (ή κάτι άλλο;) Και τα δύο, αλλά πιο πολύ το ΣΚ 15. Σε τι κατάσταση βρίσκεται το πάρκο από οικονομική άποψη; Υπάρχουν χρήματα για τη συντήρηση και την ανάπτυξή του; Όχι καλή οικονομική κατάσταση 16. Τι προβλήματα αντιμετωπίζει σήμερα το πάρκο; Τι προβλήματα έχει αντιμετωπίσει στο παρελθόν και πως τα ξεπέρασε; Βασικό πρόβλημα το οικονομικό, δεν μπορεί να είναι αυτοχρηματοδοτούμενο Για περισσότερο προσωπικό, συντηρήσεις, εκδηλώσεις χωρίς χορηγίες 17. Ποιο είναι το όραμά σας για το πάρκο και ποια τα πιο άμεσα πλάνα; Σχεδιάζετε κάτι; 1)αυτοχρηματοδοτούμενο δηλ. να έχει ιδίους πόρους, όχι χρηματοδότηση π.χ. να ενοικιαστούν τα ακίνητα, να μπει εισιτήρια κτλ. 2)να γίνει εργαστήρι της φύσης για όλη την Αττική-Ελλάδα-Κόσμο 18. Τι θα θέλατε να δείτε στο πάρκο που δεν υπάρχει τώρα; Περισσότερα δέντρα, μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση του κόσμου για καθαριότητα-σεβασμό περιβάλλοντος 19. Η γραμμή του τρένου λειτουργεί σήμερα; Δεν έχει λειτουργήσει ποτέ, σκέψη να αξιοποιηθεί για χρήση ποδηλατοδραιζινών 20. Από πού πήρε το όνομα Αντώνης Τρίτσης; Από τον υπουργό περιβάλλοντος 21. Αδέσποτα σκυλιά βρίσκουν καταφύγιο εδώ; -επισήμως όχι -υπάρχουν αρκετά τα οποία φροντίζουν κυρίως οι κάτοικοι -εθελοντικά μόνο όχι επισήμως- τα φροντίζουν -κόσμος παρατάει σκυλιά εδώ 216

217 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΥΠΕΥΘΥΝΟΥΣ ΠΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΑΡΕΩΣ Πάρκο: Πεδίο του Άρεως, Όνομα: Αντώνης Βόγλης Ειδικότητα: Φύλακας 1. Επισκεψιμότητα πάρκου (αν υπάρχουν στοιχεία στατιστικά) Τι είδους κόσμος πάει (ηλικία, φύλο κτλ.) Όλες οι ηλικίες, Σαββατοκύριακα περισσότερο μικρά παιδιά, καθημερινέςνέοι και ηλικιωμένοι Ποιες μέρες έχει περισσότερο κόσμο Σαββατοκύριακα Ποιες ώρες της ημέρας έχει περισσότερο κόσμο Το καλοκαίρι 6-7μμ με 10μμ Ποιους μήνες και ποια εποχή έχει περισσότερο κόσμο; Τους καλοκαιρινούς μήνες και τον χειμώνα τα Σαββατοκύριακα (3-5 βαθμούς κελσίου έχει διαφορά με την πόλη) Γιατί πάει ο κόσμος στο πάρκο (π.χ. για παιχνίδι, βόλτα, ξεκούραση, άθληση, χαλάρωση κτλ.) Περπάτημα, βόλτα, για να κόψουνε δρόμο, τα παιδιά για παιχνίδι 2. Υπάρχουν στατιστικά στοιχεία για την επισκεψιμότητα του πάρκου; Πόσος κόσμος το επισκέπτεται κάθε χρόνο; Ποια εποχή περισσότερο; Όχι, δεν υπάρχουν, μου είχε πει η κα Κοντού από την περιφέρεια 3. Τι προσφέρει το πάρκο στους επισκέπτες Δραστηριότητες (π.χ. ιππασία, ιστιοπλοΐα) Ετοιμάζεται πολιτιστικό κέντρο-δεν είναι έτοιμο ακόμα, θεατράκι δεν είναι έτοιμο Χώροι (π.χ. ανοιχτός χώρος με γκαζόν, μαρμάρινο δάπεδο, τσιμέντο, παγκάκια, λωρίδα για τρέξιμο-ποδήλατο κτλ.) Δρόμος για ποδηλάτες περιφερειακά, πλατεία με γκαζόν, γενικά έχει χώμα, πλακάκια μόνο στους δρόμους Εγκαταστάσεις (π.χ. παιδική χαρά) Χώρος για skateboard, 2 παιδικές χαρές, 1 για παιδιά 1-4+ χρονών, 1 για χρονών Φύση 4. Τι προσφέρει το πάρκο στην κοινωνία και στο περιβάλλον (Π.χ. οξυγόνο; Πράσινο; Διακόσμηση; Θέσεις εργασίας (π.χ. κηπουροί, γεωπόνοι, καθαριστές κτλ.) Ασφάλεια; Αναζωογόνηση;) Είναι ένας πνεύμονας μέσα στην πόλη, χαλάρωση, υπάρχει ασφάλεια (ιδιωτική εταιρία security) στο πάρκο 24 ώρες 217

218 5. Τα δέντρα και τα φυτά είναι μόνο για επίδειξη-διακόσμηση ή εξυπηρετούν και άλλους σκοπούς; ( Π.χ. σκιά, δροσιά, αίσθηση ότι βρίσκεσαι σε φυσικό τοπίο) Σκιά, οξυγόνο 6. Πως συμπεριφέρεται ο κόσμος στο πάρκο; Π.χ. το φροντίζει ή το καταστρέφει (βανδαλισμός); Συμμετέχει στην φροντίδα-εξέλιξη του πάρκου;(π.χ. δεντροφύτευση, καθαρισμός κτλ)σέβεται τους κανόνες του; Οι κάτοικοι των γύρω περιοχών το αγαπάνε, ενδιαφέρονται, δεν το καταστρέφουν, ζημιά μπορεί να είναι να κόψουν ένα λουλούδι για το σπίτι τους, βρίσκουν στο πάρκο λουλούδια που δε μπορούν να έχουν σπίτι τους 7. Υπάρχει εγκληματικότητα στο πάρκο; 8. Το πάρκο είναι σε σταθερή κατάσταση όπως παραδόθηκε από τους σχεδιαστέςκατασκευαστές του ή έχει προβλεφτεί να μεταβάλλεται ανάλογα με τις συνθήκες που επικρατούν(κοινωνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές κλπ.) Σταθερή, τα σχέδια δεν ήταν για να μεταβάλλεται 9. Η κοινωνία συμμετέχει στον σχεδιασμό, την κατασκευή, την φροντίδα και την εξέλιξη του πάρκου; Υπάρχει θεσμός με εθελοντές «Εθελοντές Πεδίου του Άρεως», ασχολούνται περισσότερο με τα φυτά, λίγο με φύλαξη-βοήθεια στους φύλακες 10. Γίνονται έρευνες από επιστήμονες στο πάρκο; (π.χ. σε σχέση με τη βιοποικιλότητα, ζώα, φυτά, καιρό κτλ.)(επιστήμονες που δουλεύουν στο πάρκο ή ανεξάρτητοι;) 11. Πιστεύετε ότι το πάρκο έχει επισκεψιμότητα λίγη μέτρια αρκετή πολλή Για ποιο λόγο; Πριν την ανάπλαση είχε λιγότερο-ήταν εγκαταλελειμμένο Τρόπος χαλάρωσης Να ξεφύγει ο κόσμος από την καθημερινότητα Ο κόσμος δεν έχει τώρα πολλά λεφτά για καφετέριες Αν είναι λίγη τι θα μπορούσε να γίνει για να αυξηθεί; 12. Οι επισκέπτες είναι μόνο από τις γύρω περιοχές ή και από πιο μακριά που έρχονται στην περιοχή μόνο για το πάρκο; Σταθεροί επισκέπτες οι κάτοικοι της γύρω περιοχής Από πιο μακριά έρχονται το Σαββατοκύριακο Τώρα το καλοκαίρι έρχονται και τουρίστες, για τα αγάλματα, το διαφημίζουν στο εξωτερικό 13. Πιστεύετε ότι οι κάτοικοι που μένουν κοντά στο πάρκο το επισκέπτονται πιο συχνά από άλλους που μένουν πιο μακριά; 218

219 Οι κάτοικοι των γύρω περιοχών πάνε στο πάρκο πιο πολύ από άλλους που μένουν σε περιοχές που δεν έχουν κοντά πάρκο 14. Πιστεύετε ότι οι κάτοικοι της Αθήνας βλέπουν το πάρκο σαν μέρος της καθημερινότητάς τους (καθημερινό «διάλειμμα» από το άγχος και τον θόρυβο της πόλης) ή πηγαίνουν μια στο τόσο (π.χ. σαν μια ευκαιρία βόλτας το Σαββατοκύριακο); (ή κάτι άλλο;) Όσοι δουλέυουν γύρω το διασχίζουν καθημερινά Οι κάτοικοι το βλέπουν σαν καθημερινό διάλειμμα Από πιο μακριά έρχονται το ΣΚ, να φέρουν το παιδί τους να παίξει 15. Σε τι κατάσταση βρίσκεται το πάρκο από οικονομική άποψη; Υπάρχουν χρήματα για τη συντήρηση και την ανάπτυξή του; Δε ξέρουν, να ρωτήσω στην περιφέρεια 16. Τι προβλήματα αντιμετωπίζει σήμερα το πάρκο; Τι προβλήματα έχει αντιμετωπίσει στο παρελθόν και πως τα ξεπέρασε; Δεν μπορεί να ελεγχθεί από παντού γιατί έχει πολλές εισόδους Το βράδυ να κλείνει γιατί μπαίνουν επικίνδυνοι 17. Ποιο είναι το όραμά σας για το πάρκο και ποια τα πιο άμεσα πλάνα; Σχεδιάζετε κάτι; 18. Τι θα θέλατε να δείτε στο πάρκο που δεν υπάρχει τώρα; Περισσότερους Έλληνες, Έρχονται πιο πολλοί ξένοι-ειδικά τις καθημερινές Περίπτερο-δεν υπάρχει μέσα-υπήρχε παλιά Χώρος άθλησης για μεγάλους Γήπεδα 5*5 για μικρά παιδιά - Οι φύλακες δεν αφήνουν τα παιδιά να παίζουν στους δρόμους για να μην ενοχλούν τους άλλους, ηλικιωμένους κτλ. Η καφετέρια «Green Park» έχει κλείσει εδώ και 3 χρόνια 219

220 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ 220

221 221

222 222

223 223

224 224

225 225

226 226

227 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ- ΕΙΚΟΝΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΡΚΑ ΠΟΥ ΜΕΛΕΤΗΘΗΚΑΝ Πεδίο του Άρεως 227

228 Πάρκο Τρίτση 228

229 Πάρκο Ναυαρίνου 229

230 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 ΣΚΙΤΣΑ ΙΔΕΑΣΜΟΥ 230

231 231

232 232

233 Concept με ήχο 233

234 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2- ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ 1 ΣΚΙΤΣΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ - 1 ο ΣΤΑΔΙΟ 234

235 Κύλινδρος με κουτάκια στα οποία ο κόσμος γράφει μηνύματα 235

236 ΣΚΙΤΣΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ - 2 ο ΣΤΑΔΙΟ 236

237 ΣΚΙΤΣΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ - 3 ο ΣΤΑΔΙΟ 237

238 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 ΠΡΟΣΧΕΔΙΟ 2 ΣΚΙΤΣΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ - 1 ο ΣΤΑΔΙΟ 238

239 ΣΚΙΤΣΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ - 2ο ΣΤΑΔΙΟ 3ο ΣΤΑΔΙΟ 239

240 240

241 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4 ΣΚΙΤΣΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΠΡΟΣΧΕΔΙΟΥ 3 ΣΚΙΤΣΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ 1 Ο ΣΤΑΔΙΟ 241

242 Σύστημα με διαδραστικό γλυπτό, φωτογραφική μηχανή και οθόνη που κινείται πάνω σε ράγα 242

243 ΣΚΙΤΣΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ 2 Ο ΣΤΑΔΙΟ 243

244 244

245 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5 ΣΚΙΤΣΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΕΛΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ 245

246 246

247 Σκίτσα για κατασκευαστικές λεπτομέρειες 247