ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ

Transcript

1 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εισαγωγή στην αρχιτεκτονική έρευνα διάλεξη ΜΕΣΑ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΚΟΡΥΦΗΣ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΗΣ ΣΕ ΚΤΙΡΙΑ ΚΑΙ ΚΤΙΡΙΑΚΑ ΣΥΓΚΡΟΤΗΜΑΤΑ Δεμερτζής Γεώργιος Α.Μ Επιβλέπων: Νικόλαος Μπάρκας Τριμελής εξεταστική επιτροπή: Αναστασίου Μαρία Αν. Καθηγήτρια ΤΑΜ - ΔΠΘ Μπαλτζοπούλου Αικατερίνη Επ. Καθηγήτρια ΤΑΜ - ΔΠΘ Μπάρκας Νικόλαος Αν. Καθηγητής ΤΑΜ ΔΠΘ Ξάνθη, Φεβρουάριος 2016

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Έχουμε ποτέ σκεφτεί πως θα ήταν κατασκευασμένα τα κτίρια που χρησιμοποιούμε καθημερινά χωρίς τη δυνατότητα της οριζόντιας ή κυριότερα της κατακόρυφης κίνησης εντός αυτών; Στην καλύτερη περίπτωση, θα περιοριζόμασταν σε μια οριζόντια αρχιτεκτονική, με μονώροφα κτίρια μικρού μεγέθους, καθώς δε θα υπήρχε η δυνατότητα της κίνησης καθ ύψος. Η χρήση λοιπόν των μέσων κίνησης, είτε αυτά είναι σταθερά (σκάλες, ράμπες κ.λπ.), είτε αυτά είναι κινητά (ανελκυστήρες, κυλιόμενες κλίμακες, κυλιόμενοι διάδρομοι κ.λπ.), επηρέασαν πολύ σημαντικά τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, επιτρέποντας τη δημιουργία μεγάλων, τόσο κατ έκταση όσο και καθ ύψος κτιρίων.

3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από την εποχή λοιπόν που τα μέσα κίνησης αποτελούσαν ίσως ανάγκη για την επιβίωση του ανθρώπου, (η κίνηση προς τα πάνω σήμαινε την κίνηση προς έναν ασφαλέστερο χώρο), έχουν περάσει πολλά χρόνια και σήμερα παρουσιάζουν αλματώδη εξέλιξη. Η χρήση της σκάλας, αρχικά, επέτρεψε την κατασκευή πολυώροφων κτιρίων, τα οποία όμως είχαν ένα μειονέκτημα. Όσο ψηλότερα γινόταν τα κτίρια, τόσο πιο δυσπρόσιτοι ήταν οι ανώτεροι όροφοι, καθώς ήταν πολύ κουραστική η διαδικασία ανόδου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι, τα διαμερίσματα με τη μεγαλύτερη εμπορική αξία, ήταν αυτά των πρώτων ορόφων, ενώ όσο το ύψος μεγάλωνε, η αξία τους έπεφτε. Αυτό, είναι εμφανές στην Ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική, καθώς τα διαμερίσματα του πρώτου ή και του δευτέρου ορόφου ήταν πιο περίτεχνα σχεδιασμένα και προοριζόταν κυρίως ως κατοικίες του ιδιοκτήτη της οικοδομής, ενώ τα διαμερίσματα των ανώτερων ορόφων ήταν απλά σχεδιασμένα και προοριζόταν κυρίως για ενοικίαση. Casa Batllo Antoni Gaudi 1904 Βαρκελώνη

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Αυτό, ανατράπηκε πλήρως, με την κατασκευή των πρώτων μηχανικών μέσων κατακόρυφης κίνησης. Έτσι, όσο τα μέσα αυτά εξελισσόταν, τόσο τα κτίρια μεγάλωναν σε ύψος. Η αξία των διαμερισμάτων, ήταν πλέον ανάλογη με το ύψος που βρισκόταν, καθώς είχε λυθεί το πρόβλημα της κοπιαστικής πρόσβασης σε αυτά. Ας μην ξεχνάμε τα προνομιούχα διαμερίσματα ρετιρέ των τελευταίων ορόφων. Σήμερα, τα κτίρια επεκτείνονται καθ ύψος αλλά και κατ έκταση, χωρίς σχεδόν κανέναν περιορισμό, καθώς η μετακίνηση εντός αυτών γίνεται όλο και ευκολότερη, με την παράλληλη εξέλιξη των μηχανικών μέσων κατακόρυφης και οριζόντιας μετακίνησης. Η εξέλιξη των μέσων κατακόρυφης κίνησης επέτρεψε την καθ ύψος ανάπτυξη των κτιρίων

5 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Τα συστήματα μεταφοράς και ειδικότερα ο ανελκυστήρας, αποτελούν ένα αντικείμενο που χρησιμοποιήθηκε ευρέως σε λογοτεχνικά αλλά και κινηματογραφικά έργα επιστημονικής φαντασίας. Ένα είδος ανελκυστήρα που απασχόλησε τους συγγραφείς έργων επιστημονικής φαντασίας, είναι ο Διαστημικός Ανελκυστήρας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι αυτό, του Arthur Clarke, ο οποίος στο έργο του The Fountains of Paradise (1979) περιγράφει, τη λειτουργία του διαστημικού ανελκυστήρα ή όπως ο ίδιος τον αποκαλεί Orbital Tower, ως εξής:

6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ «θα αποτελείται από τέσσερις ίδιους σωλήνες, δύο για άνοδο και δύο για κάθοδο Κάψουλες επιβατών, φορτίων και καυσίμων, θα ανέρχονται και θα κατέρχονται εντός των σωλήνων με αρκετά χιλιόμετρα ανά ώρα. Σταθμοί παραγωγής ενέργειας με την τεχνολογία της σύντηξης, που θα βρίσκονται ανά διαστήματα, θα παρέχουν όλη την απαιτούμενη ενέργεια, της οποίας θα είναι ανακτήσιμο το 90%. Έτσι, το κόστος για κάθε επιβάτη θα είναι μόνο μερικά δολάρια. Οι κινητήρες των θαλάμων που θα κατεβαίνουν, θα λειτουργούν σαν μαγνητικά φρένα, τα οποία θα παράγουν ηλεκτρική ενέργεια. Αντίθετα με την είσοδο ενός διαστημικού σκάφους στην ατμόσφαιρα, δε θα υπάρχει απώλεια ενέργειας υπερθερμαίνοντας την ατμόσφαιρα και δημιουργώντας ηχητικές εκρήξεις. Αυτή θα εισέρχεται πάλι στο σύστημα. Θα μπορούσαμε να πούμε πως οι θάλαμοι που κατέρχονται θα τροφοδοτούν αυτούς που ανέρχονται. Έτσι ακόμη και με τις πιο συντηρητικές προβλέψεις, ο ανελκυστήρας θα είναι εκατό φορές πιο αποτελεσματικός από κάθε πύραυλο.» Το εξώφυλλο του βιβλίου Του Arthur C. Clarke The Fountains Of Paradise

7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η κατασκευή μιας τέτοιας συσκευής δεν είναι δυνατή μέχρι σήμερα, καθώς δεν έχουν βρεθεί ακόμη τα υλικά που θα μπορούσαν να συγκρατήσουν ακόμη και το ίδιο βάρος του καλωδίου. Οι συγγραφείς έργων επιστημονικής φαντασίας, υπέθεσαν με ευκολία, ότι τέτοιου είδους υλικά θα κατασκευαζόταν με τη βοήθεια της μοριακής μηχανικής ή της νανοτεχνολογίας. Πέραν όμως της λογοτεχνίας και ο κινηματογράφος έχει χρησιμοποιήσει είτε υπαρκτά είτε ανύπαρκτα μεταφορικά μέσα, λειτουργώντας πολλές φορές προφητικά για το μέλλον. Το εξώφυλλο του βιβλίου Του Arthur C. Clarke The Fountains Of Paradise

8 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Έτσι, για παράδειγμα στην κλασσική ασπρόμαυρη βουβή ταινία Metropolis (1926) του Fritz Lang χρησιμοποιούνται τεράστιοι ανελκυστήρες για τη μετακίνηση των εργατών από το επίπεδο των μηχανών (χώρος εργασίας τους) στο επίπεδο της κατοικίας τους, και τα δύο κάτω από την επιφάνεια της γης. Οι τεράστιοι ανελκυστήρες της ταινίας Metropolis

9 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ένα άλλο πολύ πιο πρόσφατο παράδειγμα, είναι η σύγχρονη ταινία Total Recall (2012), στην οποία υπάρχουν δύο πολύ ενδιαφέροντες τύποι ανελκυστήρα. Ο ένας, χρησιμοποιείται για τη μετακίνηση εντός των κτιρίων και οι θάλαμοι (οι οποίοι έχουν το σχήμα του κύβου), κινούνται τόσο κατά την οριζόντια, όσο και κατά την κατακόρυφη διεύθυνση. Αν και δεν γίνεται σαφή αναφορά στον τρόπο κίνησης, υπαινίσσεται πως αυτός είναι μάλλον μαγνητικός. Ο άλλος τύπος, ο οποίος είναι και το κεντρικό στοιχείο της ταινίας, είναι ένας τεράστιος βαρυτικός ανελκυστήρας, ο οποίος διέρχεται από τον πυρήνα της Γης. Ο ανελκυστήρας αυτός, που ονομάζεται Η Πτώση, λειτουργεί σαν ένα είδος εκκρεμούς, χρησιμοποιώντας τη βαρύτητα ως αποκλειστικό μέσο κίνησης. Οι δύο τύποι ανελκυστήρα που παρουσιάζονται στην ταινία Total Recall

10 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η πιο προχωρημένη εκδοχή που παρουσιάζεται στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, είναι αυτή της τηλεμεταφοράς. Στη σειρά επιστημονικής φαντασίας Star Trek, οι πρωταγωνιστές μετακινούνται με μια ειδική συσκευή τον τηλεμεταφορέα μέσω μιας λάμψης καθώς το σώμα τους αποσυντίθεται και ανασυντίθεται στο σημείο άφιξής τους. Τέλος, μία άλλη ταινία η οποία πραγματεύεται την τηλεμεταφορά, είναι Η Μύγα (The Fly), η οποία γυρίστηκε αρχικά το 1958 και ξαναγυρίστηκε το Στην ταινία αυτή, ο κεντρικός ήρωας ανακαλύπτει τον τρόπο τηλεμεταφοράς, μέσω θαλάμων συνδεδεμένων μεταξύ τους με καλώδια. O τηλεμεταφορέας της σειράς Star Trek Ο θάλαμος τηλεμεταφοράς στην ταινία The Fly

11 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Παρακάτω, θα γίνει μια προσπάθεια παρουσίασης των μέσων κατακόρυφης και οριζόντιας μετακίνησης που χρησιμοποιούνται στα κτίρια διαχρονικά, με σκοπό την απόκτηση μιας όσο γίνεται πιο ολοκληρωμένης άποψης, για το πως αυτά επηρέασαν και επηρεάζουν τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Η παρουσίαση των μέσων, γίνεται με τη χρονολογική σειρά που αυτά κατασκευάσθηκαν, προκειμένου να μπορεί να γίνει κατανοητός ο δρόμος που ακολούθησε η εξέλιξή τους.

12 ΣΤΑΘΕΡΑ ΜΕΣΑ ΚΙΝΗΣΗΣ

13 ΣΤΑΘΕΡΑ ΜΕΣΑ ΚΙΝΗΣΗΣ Με τον όρο σταθερά μέσα κίνησης, εννοούμε αυτά στα οποία το κινούμενο στοιχείο είναι ο άνθρωπος, ο οποίος κινείται επί αυτών με τις δικές του δυνάμεις. Τα σταθερά μέσα κίνησης, όπως αυτά αναλύονται παρακάτω, είναι οι σκάλες, οι ράμπες και τέλος λοιπά μέσα κίνησης προς μία κατεύθυνση, (κάθοδος), όπως οι τσουλήθρες και οι κατακόρυφοι μεταλλικοί σωλήνες. Τα τελευταία δύο συστήματα, χρησιμοποιούνται σε ειδικές περιπτώσεις.

14 Κλίμακα ή σκάλα

15 Κλίμακα ή σκάλα Ένας από τους ορισμούς δίνεται για τη σκάλα, είναι ότι κλίμακα ή σκάλα ονομάζεται ένα σύνολο βαθμίδων, που χρησιμοποιείται για την κατακόρυφη και αυτοδύναμη πρόσβαση ατόμων από ένα βατό επίπεδο σε ένα άλλο. H κλίμακα ή σκάλα, είναι μία από τις παλαιότερες κατασκευές στην ιστορία της αρχιτεκτονικής. Εικάζεται πως έκανε την εμφάνισή της γύρω στα 6000 π.χ., ενώ άλλαξε σχήμα με την αλλαγή των εποχών της αρχιτεκτονικής, αντανακλώντας τις τάσεις που υπήρχαν κατά την πάροδο των ετών και αναδεικνύοντας το ταλέντο αυτών που τις σχεδίαζαν. Ξύλινη σκάλα σκαλισμένη σε κορμό

16 Κλίμακα ή σκάλα Οι πρώτες σκάλες στην ιστορία, ήταν ξύλινοι κορμοί τοποθετημένοι μαζί, ενώ σήμερα, ο σχεδιασμός τους ξεφεύγει όλο και περισσότερο, από τα συμβατικά σχέδια και τα συνηθισμένα υλικά (σίδηρος, ξύλο, οπλισμένο σκυρόδεμα κ.α.) και κινείται σε διαφορετικά σχέδια και υλικά όπως ανοξείδωτος χάλυβας, γυαλί και τιτάνιο. Τέλος, θα ήταν σκόπιμο να επισημάνουμε πως το κεφάλαιο κλίμακες, είναι ένα τεράστιο κεφάλαιο από μόνο του και δεν είναι δυνατό να αναπτυχθεί σε όλο του το εύρος στην παρούσα εργασία, της οποίας ο σκοπός είναι η παρουσίαση των μέσων κίνησης στα κτίρια. Σύγχρονες σκάλες με πρωτότυπο σχεδιασμό

17 Ράμπα ή βατό κεκλιμένο επίπεδο

18 Ράμπα ή βατό κεκλιμένο επίπεδο Ένας από τους ορισμούς δίνεται για τη ράμπα, είναι ότι ράμπα ή βατό κεκλιμένο επίπεδο, ονομάζεται κάθε επίπεδο που επιτρέπει την προσπέλαση ατόμων ή και αμαξιδίων, συνδέοντας δύο επιφάνειες διαφορετικής στάθμης. Πρόκειται λοιπόν για μια στηριζόμενη επίπεδη επιφάνεια τοποθετημένη υπό γωνία, με το ένα άκρο της να βρίσκεται ψηλότερα από το άλλο. Ράμπα ή βατό κεκλιμένο επίπεδο

19 Ράμπα ή βατό κεκλιμένο επίπεδο Τα κεκλιμένα επίπεδα, χρησιμοποιούνταν από τους προϊστορικούς χρόνους για τη μετακίνηση βαρέων αντικειμένων. Οι επικλινείς δρόμοι και οι διάδρομοι που κατασκευάστηκαν από αρχαίους πολιτισμούς, όπως οι Ρωμαίοι, αποτελούν παραδείγματα πρώιμων σωζόμενων κεκλιμένων επιπέδων και καταδεικνύουν πως αυτοί οι πολιτισμοί, είχαν καταλάβει την αξία αυτού του μηχανισμού για τη μετακίνηση αντικειμένων προς τα πάνω. Οι ράμπες χρησιμοποιούνται για μια πληθώρα εφαρμογών, όπως τη μετακίνηση ανθρώπων, μετακίνηση Α.Μ.Ε.Α., μετακίνηση οχημάτων, φορτοεκφόρτωση φορτίων, διάσωση ανθρώπων σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης, κ.λπ. Ράμπα πεζοδρομίου

20 Βαρυτικά μεταφορικά μέσα gravity conveyors

21 Βαρυτικά μεταφορικά μέσα gravity conveyors Τα βαρυτικά μεταφορικά μέσα, όπως άλλωστε υποδηλώνει και η ονομασία τους, χρησιμοποιούν τη βαρύτητα ως κινητήριο μέσο για τη μετακίνηση. Πρόκειται λοιπόν για μέσα κίνησης προς μία κατεύθυνση, την κατεύθυνση της καθόδου. Παρακάτω γίνεται μια συνοπτική παρουσίαση των βαρυτικών μεταφορικών μέσων.

22 Βαρυτικά μεταφορικά μέσα gravity conveyors Στύλος ολίσθησης Ο στύλος ολίσθησης ή slide pole είναι ένας σωλήνας τοποθετημένος κατακόρυφα, ο οποίος, διερχόμενος μέσα από μια αρκετά μεγάλη οπή, εκτείνεται συνήθως σε ύψος δύο ορόφων. Η επιφάνειά του είναι λεία, ώστε να διευκολύνεται η ολίσθηση επί αυτού. Τσουλήθρες Η τσουλήθρα είναι ένα πολύ κοινό σε όλους μας βαρυτικό μέσο, καθώς όλοι έχουμε παίξει με αυτήν στις παιδικές χαρές κατά την παιδική μας ηλικία. Ωστόσο, η τσουλήθρα χρησιμοποιείται και σε άλλες εφαρμογές, όπως η μεταφορά φορτίων από ένα υψηλότερο επίπεδο σε ένα χαμηλότερο, ή ακόμη και η κάθοδος ανθρώπων. Βαρυτικά μέσα μεταφοράς με κυλίνδρους (ράουλα) Στα βαρυτικά μέσα μεταφοράς αυτού του είδους, η κίνηση γίνεται με την κύλιση επάνω σε επάλληλους κυλίνδρους, ενώ το σχήμα τους μπορεί να είναι είτε ευθύγραμμο, για μεταφορά κατά μήκος, είτε σπειροειδές για μεταφορά καθ ύψος.

23 ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΜΕΣΑ ΚΙΝΗΣΗΣ

24 Πρώιμα μηχανικά μέσα κίνησης

25 Πρώιμα μηχανικά μέσα κίνησης Η πρώτη ιστορικά καταγεγραμμένη εφαρμογή ενός μηχανισμού ανύψωσης, είναι αυτή του μεγάλου Έλληνα μαθηματικού και φυσικού Αρχιμήδη και είναι η αρχή του ατέρμονα κοχλία (υδρόβιδα) το 236 π.χ., η οποία αποτελεί και θεμελιώδη αρχή στη μηχανική των ανυψώσεων. Η χρήση μηχανών για την ανύψωση φορτίων κατά τη διάρκεια οικοδομικών εργασιών ξεκινάει τουλάχιστον στη ρωμαϊκή εποχή. Ο Βιτρούβιος περιέγραψε τον 1ο αιώνα π.χ. ανυψωτικές εξέδρες στις οποίες χρησιμοποιούσαν τροχαλίες και βαρούλκα ή "εργάτες" που κινούνταν με τη μυϊκή δύναμη ανθρώπων ή ζώων ή με τη δύναμη του νερού. Οι αρχαίοι και οι μεσαιωνικοί ανελκυστήρες χρησιμοποιούσαν συστήματα βασισμένα στην απευθείας ανύψωση μέσω έλξης ή την περιέλιξη. Ο ατέρμονας κοχλίας του Αρχιμήδη

26 Πρώιμα μηχανικά μέσα κίνησης Στην Ελλάδα (Μετέωρα), οι πρώτοι ανελκυστήρες είχαν την μορφή καλαθιών, με τα οποία μεταφέρονταν άνθρωποι και εμπορεύματα. Αξιοσημείωτο στην περίπτωση των Μετεώρων, είναι ότι ο τρόπος αυτός δεν περιοριζόταν μόνο στην κατακόρυφη μετακίνηση ατόμων από το έδαφος στη Μονή, αλλά γινόταν και οριζόντια μετακίνηση μεταξύ των Μονών. Τα πρώτα αυτά μέσα μεταφοράς είχαν ένα σοβαρό πρόβλημα. Αν τυχόν έσπαγε το σχοινί, οι μεταφερόμενοι έπεφταν χωρίς καμιά πιθανότητα σωτηρίας και τα εμπορεύματα δεν είχαν καμιά πιθανότητα να φθάσουν στον προορισμό τους. Αργότερα με την ανακάλυψη των μηχανικών μέσων, η ανύψωση η οποία γινόταν είτε χειροκίνητα, είτε με τη βοήθεια ζώων, έγινε πλέον μηχανικά, έως ότου φτάσαμε στη μορφή των ανελκυστήρων όπως τους γνωρίζουμε σήμερα και αναλύονται παρακάτω. Ανάβαση σε Μονή των Μετεώρων

27 Ανελκυστήρες

28 Ανελκυστήρες Κατά τη βιομηχανική εποχή, η εξέλιξη των ανελκυστήρων, οδηγήθηκε από την ανάγκη μετακίνησης ακατέργαστων υλικών όπως κάρβουνο ή ξυλεία. Η τεχνολογία που αναπτύχθηκε από αυτές τις βιομηχανίες, συνέβαλε στην ανάπτυξη των ανελκυστήρων ατόμων και φορτίων που χρησιμοποιούνται σήμερα. Οι πρώτες ανυψωτικές μηχανές, κατασκευάστηκαν για χρήση σε ανθρακωρυχεία και εργοστάσια της εποχής, για την μετακίνηση τόσο του προσωπικού, όσο και διαφόρων ειδών υλικών. Επρόκειτο κυρίως για ατμοκίνητα μηχανήματα, η χρήση των οποίων διαδόθηκε αργότερα και σε άλλες εφαρμογές. Ατμοκίνητη μηχανή ανύψωσης της εταιρίας Whittier Machine Co. (1884)

29 Ανελκυστήρες Το 1852 ο Elisha Otis παρουσίασε τον ασφαλή ανελκυστήρα, ο οποίος απέτρεπε την πτώση του θαλάμου σε περίπτωση θραύσης των συρματόσχοινων. Το σχέδιο του ασφαλή ανελκυστήρα του Otis, είναι παρόμοιο με κάποιο τύπο που χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα. Μία συσκευή αρπάγης, κλείδωνε το θάλαμο στους οδηγούς του σε περίπτωση υπερβολικής αύξησης της ταχύτητας. Ο πρώτος ηλεκτρικός ανελκυστήρας κατασκευάσθηκε από τον Werner von Siemens το 1880 στη Γερμανία, οι ιδέες του οποίου εξελίχθηκαν από τον Anton Freissler. Το 1882, όταν η υδραυλική ενέργεια καθιερώθηκε τεχνολογικά, ιδρύθηκε μια εταιρία με το όνομα London Hydraulic Power Company. Η εταιρία αυτή κατασκεύασε ένα δίκτυο υψηλής πίεσης και στις δύο πλευρές του Τάμεση, το οποίο στην τελική του μορφή είχε μήκος 184 μίλα και τροφοδοτούσε μηχανήματα, κατά κύριο λόγο ανελκυστήρες και γερανούς. Η επίδειξη του ασφαλή ανελκυστήρα από τον Elisha Otis

30 Ανελκυστήρες Με την αύξηση του ύψους των κτιρίων, αυξήθηκαν και οι ταχύτητες των ανελκυστήρων. Σήμερα οι δυο ταχύτεροι ανελκυστήρες του κόσμου λειτουργούν στο υψηλότερο κτίριο το Taipei 101 στην Taipei. Πρόκειται για ένα κτίριο 101 ορόφων και ύψους 508 μέτρων. Οι ανελκυστήρες αυτοί κάνουν μια διαδρομή 382 μέτρων σε 39 δευτερόλεπτα με ταχύτητα 1010 μέτρων ανά λεπτό. Το εντυπωσιακό είναι ότι διαθέτουν σύστημα ρύθμισης της ατμοσφαιρικής πίεσης μέσα στον θάλαμο. Διάγραμμα ανελκυστήρων του κτιρίου Taipei 101

31 Ανελκυστήρες Το 2000, ξεκίνησε η παραγωγή του πρώτου ανελκυστήρα κενού στην Αργεντινή. Το 2014 η γερμανική εταιρία ThyssenKrupp παρουσίασε τα σχέδιά της για έναν ανελκυστήρα χωρίς συρματόσχοινα, με την εμπορική ονομασία Multi, ο οποίος κινείται με μαγνήτες και μπορεί να κινείται όχι μόνο κάθετα αλλά και οριζόντια και ο οποίος υπόσχεται να αλλάξει τους ουρανοξύστες του μέλλοντος. Το τελευταίο μέρος της ιστορίας, που δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί, γράφεται καθημερινά ακολουθώντας τα τεράστια άλματα της τεχνολογικής επανάστασης. Παρακάτω παρατίθενται αναλυτικότερα κάποιοι τύποι ανελκυστήρων και άλλων μηχανικών μέσων μετακίνησης στα κτίρια, που χρησιμοποιήθηκαν ή χρησιμοποιούνται στις μέρες μας. Το σύστημα Multi της Εταιρίας ThyssenKrupp

32 Ο μηχανικός ανελκυστήρας έλξης τυμπάνου

33 Ο μηχανικός ανελκυστήρας έλξης τυμπάνου Ο ανελκυστήρας έλξης τυμπάνου, είναι ένας τύπος μηχανικού ανελκυστήρα, στον οποίο η ανάρτηση του θαλάμου γίνεται από συρματόσχοινα, των οποίων η άλλη άκρη τυλίγεται σε ένα τύμπανο. Αποτελεί μετεξέλιξη των πρώιμων συστημάτων ανύψωσης, όπου μια πλατφόρμα, ή ένα καλάθι ανυψωνόταν με τη βοήθεια ενός σχοινιού το οποίο τυλιγόταν σε ένα είδος ξύλινου τυμπάνου. Πρώιμο σύστημα ανύψωσης περιέλιξης σε ξύλινο τύμπανο

34 Ο μηχανικός ανελκυστήρας έλξης τυμπάνου Ο ανελκυστήρας έλξης τυμπάνου, είναι ένας τύπος μηχανικού ανελκυστήρα, στον οποίο η ανάρτηση του θαλάμου γίνεται από συρματόσχοινα, των οποίων η άλλη άκρη τυλίγεται σε ένα τύμπανο. Αποτελεί μετεξέλιξη των πρώιμων συστημάτων ανύψωσης, όπου μια πλατφόρμα, ή ένα καλάθι ανυψωνόταν με τη βοήθεια ενός σχοινιού το οποίο τυλιγόταν σε ένα είδος ξύλινου τυμπάνου. Ο πρώτος ανελκυστήρας κινούμενος από ηλεκτροκινητήρα, ήταν ο ανελκυστήρας του Otis που εγκαταστάθηκε στο κτίριο Demarest στη Νέα Υόρκη το Ηλεκτροκίνητος ανελκυστήρας έλξης τυμπάνου των αρχών του 20 ου αιώνα

35 Ο μηχανικός ανελκυστήρας έλξης τυμπάνου Όσο όμως τα κτίρια μεγάλωναν καθ ύψος, ο τύπος αυτός ανελκυστήρα σταμάτησε να χρησιμοποιείται, καθώς απαιτούνταν όλο και μεγαλύτερο μήκος συρματόσχοινων με αρνητικά επακόλουθα, όπως τη μεγάλη αύξηση του βάρους τους και κατά συνέπεια την ανάγκη χρήσης κινητήρων μεγαλύτερης ισχύος άρα και μεγαλύτερης κατανάλωσης ρεύματος, την απαίτηση ύπαρξης τυμπάνου μεγαλύτερου μεγέθους, με συνέπεια τη μείωση της ταχύτητας κίνησης και τέλος, την ταχύτερη φθορά των συρματόσχοινων, η οποία οφείλεται στην περιέλιξή τους στο τύμπανο. Σήμερα, η χρήση τέτοιων συστημάτων είναι περιορισμένη. Σύγχρονος κινητήρας μηχανικού ανελκυστήρα έλξης τυμπάνου

36 Ο κυκλικός ανελκυστήρας ή ανελκυστήρας Paternoster

37 Ο κυκλικός ανελκυστήρας ή ανελκυστήρας Paternoster Πρόκειται για έναν τύπο ανελκυστήρα προσώπων, αποτελούμενο από μια αλυσίδα ανοιχτών θαλάμων, ο καθένας εκ των οποίων είναι σχεδιασμένος συνήθως για δύο άτομα και οι οποίοι κινούνται πάνω κάτω σε έναν βρόγχο χωρίς να σταματούν.

38 Ο κυκλικός ανελκυστήρας ή ανελκυστήρας Paternoster Πρόκειται για έναν τύπο ανελκυστήρα προσώπων, αποτελούμενο από μια αλυσίδα ανοιχτών θαλάμων, ο καθένας εκ των οποίων είναι σχεδιασμένος συνήθως για δύο άτομα και οι οποίοι κινούνται πάνω κάτω σε έναν βρόγχο χωρίς να σταματούν. Ο πρώτος ανελκυστήρας που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως ανελκυστήρας Paternoster, εγκαταστάθηκε από τον Peter Ellis στο Orient Chambers του Λίβερπουλ, το 1868, ενώ αργότερα, το 1884, κατασκευάσθηκε ο κυκλικός ανελκυστήρας με το όνομα Paternoster, από την εταιρία J & E Hall. Η ονομασία Paternoster, η οποία σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει Πάτερ Ημών, προέρχεται από τις πρώτες δύο λέξεις της ομώνυμης προσευχής και αποδόθηκε σ αυτόν τον τύπο ανελκυστήρα, καθώς έχει τη μορφή βρόγχου παρόμοιου με αυτόν του ροζαρίου που χρησιμοποιείται ως βοήθεια κατά την απαγγελία των προσευχών.

39 Ο κυκλικός ανελκυστήρας ή ανελκυστήρας Paternoster Σήμερα, η κατασκευή ανελκυστήρων αυτού του είδους απαγορεύεται για λόγους ασφαλείας, καθώς συνέβησαν πολλά ατυχήματα κατά την επιβίβαση και αποβίβαση των επιβατών, ενώ υπάρχουν μερικοί ακόμη σε λειτουργία, σε διάφορα μέρη.

40 Ο κυκλικός ανελκυστήρας ή ανελκυστήρας Paternoster Σήμερα, η κατασκευή ανελκυστήρων αυτού του είδους απαγορεύεται για λόγους ασφαλείας, καθώς συνέβησαν πολλά ατυχήματα κατά την επιβίβαση και αποβίβαση των επιβατών, ενώ υπάρχουν μερικοί ακόμη σε λειτουργία, σε διάφορα μέρη. Τον Απρίλιο του 2006, η εταιρία Hitachi ανακοίνωσε τα σχέδιά της για την κατασκευή ενός σύγχρονου ανελκυστήρα τύπου Paternoster, με την κίνηση των θαλάμων ελεγχόμενη από ηλεκτρονικό υπολογιστή και κανονικές θύρες ανελκυστήρων, για λόγους ασφαλείας. Ένα πρωτότυπο μοντέλο αυτού του τύπου, παρουσιάστηκε τον Φεβρουάριο του Hitachi s Circulating Multi-Car Elevator System

41 Ο υδραυλικός ανελκυστήρας

42 Ο υδραυλικός ανελκυστήρας Ο υδραυλικός ανελκυστήρας, είναι ο πιο διαδεδομένος τύπος ανελκυστήρα στη χώρα μας. Πρόκειται για έναν τύπο ανελκυστήρα τόσο προσώπων, όσο και φορτίων, στον οποίο η κίνηση του θαλάμου γίνεται με τη βοήθεια της υδραυλικής ενέργειας.

43 Ο υδραυλικός ανελκυστήρας Ο υδραυλικός ανελκυστήρας, είναι ο πιο διαδεδομένος τύπος ανελκυστήρα στη χώρα μας. Πρόκειται για έναν τύπο ανελκυστήρα τόσο προσώπων, όσο και φορτίων, στον οποίο η κίνηση του θαλάμου γίνεται με τη βοήθεια της υδραυλικής ενέργειας. Οι πρώτοι υδραυλικοί ανελκυστήρες λειτούργησαν στην Νέα Υόρκη το Σ αυτούς η εξέδρα ήταν στερεωμένη σε ένα έμβολο που κινούνταν μέσα σε έναν κύλινδρο βυθισμένο στο έδαφος. Κινούνταν είτε με ατμοκίνητες μηχανές, είτε με πίεση από το δίκτυο νερού των πόλεων. 1880, Ο Υδραυλικός ανελκυστήρας του Otis

44 Ο υδραυλικός ανελκυστήρας Στη σημερινή του μορφή, η λειτουργία του, βασίζεται στην κίνηση ενός υδραυλικού εμβόλου, με τη βοήθεια μιας ηλεκτροκίνητης αντλίας, η οποία ωθεί το λάδι από ένα δοχείο λαδιού στον κύλινδρο του εμβόλου. Στο ευθύγραμμα κινούμενο έμβολο, προσδένεται άμεσα ή έμμεσα ο θάλαμος του ανελκυστήρα, οπότε παρακολουθεί το έμβολο στην ανοδική ή καθοδική κίνηση. Οι ανελκυστήρες αυτού του τύπου, χρησιμοποιούνται συνήθως σε κτίρια μικρού ή μέσου ύψους, καθώς μπορούν να εξυπηρετήσουν μέχρι επτά ορόφους δηλαδή περίπου 20 μέτρα. Πέραν τούτου, χρειάζεται να χρησιμοποιηθούν ειδικού τύπου έμβολα (όπως τηλεσκοπικά), καθιστώντας την κατασκευή τους οικονομικά ασύμφορη. Σύγχρονος υδραυλικός ανελκυστήρας

45 Ο μηχανικός ανελκυστήρας έλξης τριβής

46 Ο μηχανικός ανελκυστήρας έλξης τριβής Πρόκειται για έναν μηχανικό ανελκυστήρα ή ανελκυστήρα έλξης, στον οποίο η ανάρτηση του θαλάμου γίνεται από συρματόσχοινα, στων οποίων την άλλη άκρη αναρτώνται αντίβαρα. Τα συρματόσχοινα διέρχονται πάνω από μία τροχαλία με αυλακώσεις και μέσω της τριβής μεταξύ τους και της τροχαλίας, επιτυγχάνεται η έλξη τους.

47 Ο μηχανικός ανελκυστήρας έλξης τριβής Οι πρώτοι ανελκυστήρες έλξης τριβής, κατασκευάσθηκαν το Οι ανελκυστήρες έλξης τριβής, αποτελούσαν την πλειοψηφία των χρησιμοποιούμενων ανελκυστήρων στη χώρα μας, ενώ τα τελευταία χρόνια αυτό έχει αλλάξει, λόγω της μεγάλης διάδοσης των υδραυλικών ανελκυστήρων. Οι εταιρίες κατασκευής ανελκυστήρων, θέλοντας να λύσουν το πρόβλημα του βάρους των συρματόσχοινων, κατέφυγαν στην κατασκευή διαφορετικών μέσων ανάρτησης, όπως οι χαλύβδινοι ιμάντες. Η εταιρία ThyssenKrupp είχε παρουσιάσει ένα σύστημα ανάρτησης με ιμάντες από κέβλαρ, το οποίο όμως αποσύρθηκε μετά από ένα ατύχημα στο παιδικό νοσοκομείο του Seatle. Σύγχρονος μηχανικός ανελκυστήρας έλξης τριβής

48 Ο μηχανικός ανελκυστήρας MRL (Machine Room Less)

49 Ο μηχανικός ανελκυστήρας MRL (Machine Room Less) Πρόκειται για έναν μηχανικό ανελκυστήρα ή ανελκυστήρα έλξης, για τη λειτουργία του οποίου, όπως είναι φανερό και από το όνομά του, δεν απαιτείται η ύπαρξη μηχανοστασίου. Ως εκ τούτου, ο κινητήριος μηχανισμός βρίσκεται τοποθετημένος εντός του φρεατίου κίνησης. Σύγχρονος ανελκυστήρας MRL

50 Ο μηχανικός ανελκυστήρας MRL (Machine Room Less) Ο πρώτος ανελκυστήρας MRL, κατασκευάσθηκε τη δεκαετία του 50 από την εταιρία Pickerings, με την ονομασία Pickerings Econolift, του οποίου η παραγωγή διακόπηκε κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 70. Το 1996, η εταιρία Kone, ξεκίνησε την παραγωγή προϊόντων MRL με την ονομασία MonoSpace Elevator. Μετά την μεγάλη εμπορική επιτυχία του MonoSpace της Kone, πολλές ανταγωνίστριες εταιρίες ξεκίνησαν την παραγωγή δικών τους προϊόντων MRL. Σήμερα, όλες οι μεγάλες εταιρίες κατασκευής ανελκυστήρων, διαθέτουν τα δικά τους προϊόντα MRL, με διάφορες εμπορικές ονομασίες. Το σύστημα ανύψωσης EcoDisc της εταιρίας Kone

51 Ο πνευματικός ανελκυστήρας κενού (P.V.E.)

52 Ο πνευματικός ανελκυστήρας κενού (P.V.E.) Ο ανελκυστήρας κενού, αποτελείται από ένα είδος γυάλινου σωλήνα, εντός του οποίου κινείται πάνω κάτω ένας κυλινδρικός θάλαμος, χωρίς να είναι εμφανές το μέσο πρόωσης.

53 Ο πνευματικός ανελκυστήρας κενού (P.V.E.) Ο ανελκυστήρας κενού, αποτελείται από ένα είδος γυάλινου σωλήνα, εντός του οποίου κινείται πάνω κάτω ένας κυλινδρικός θάλαμος, χωρίς να είναι εμφανές το μέσο πρόωσης. O PVE, είναι ένας πολύ καινούριος τύπος ανελκυστήρα, με μια τεχνολογία που είχαμε συνηθίσει να βλέπουμε σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας, της κίνησης δηλαδή μέσα σε σωλήνες με τη βοήθεια της πίεσης του αέρα. Ο πρώτος ανελκυστήρας PVE οικιακής χρήσης, που κατασκευάσθηκε για εμπορικούς σκοπούς, ήταν αυτός της εταιρίας Pneumatic Vacuum Elevators LLC, στις αρχές της δεκαετίας του Pneumatic Vacuum Elevator ή PVE

54 Ο πνευματικός ανελκυστήρας κενού (P.V.E.) Η λειτουργία του ανελκυστήρα PVE, βασίζεται στη διαφορά της ατμοσφαιρική πίεσης. Έτσι, η άνοδος του θαλάμου επιτυγχάνεται με τη λειτουργίας μίας αντλίας η οποία αναρροφά τον αέρα και αποσυμπιέζει το χώρο που βρίσκεται πάνω από τον θάλαμο, ο οποίος ανέρχεται ωθούμενος από τη μεγαλύτερη ατμοσφαιρική πίεση που υπάρχει στον χώρο κάτω από αυτόν. Στο εσωτερικό του θαλάμου, η ατμοσφαιρική πίεση παραμένει σταθερή.

55 Ο μαγνητικός ανελκυστήρας

56 Ο μαγνητικός ανελκυστήρας Πρόκειται για ένα σύστημα κίνησης που διαφέρει από τα συνηθισμένα, κατακόρυφα κατά κύριο λόγω συστήματα, καθώς κινείται και οριζοντίως. Το σύστημα αυτό, έχει την ονομασία Multi, παρουσιάστηκε το 2014 από τη γερμανική εταιρία ThyssenKrupp και βρίσκεται λοιπόν ακόμη σε επίπεδο σχεδιασμού. Βασική ιδέα του συστήματος MULTI

57 Ο μαγνητικός ανελκυστήρας Η λειτουργία του, προσομοιάζει με τη λειτουργία ενός κυκλικού συστήματος, όπως αυτό του ανελκυστήρα paternoster, καθώς το Multi αποτελείται από διάφορους θαλάμους κινούμενους σε ένα βρόγχο με ταχύτητα 5 m/sec. Το μειονέκτημα της χαμηλής ταχύτητας κίνησης, αντισταθμίζεται από την ύπαρξη περισσότερων του ενός θαλάμων, οι οποίοι εναλλάσσονται, επιτρέποντας τους επιβάτες να έχουν πρόσβαση σε κάποιον θάλαμο ανά 15 έως 30 δευτερόλεπτα. Οι θάλαμοι του συστήματος, είναι κατασκευασμένοι από ελαφριά, συνθετικά υλικά, όπως ανθακονήματα και δεν αναρτώνται από συρματόσχοινα. Κινούνται σε κατακόρυφες ράγες με «μαγνητικούς γραμμικούς κινητήρες», μια τεχνολογία της ThyssenKrupp που αναπτύχθηκε αρχικά για τρένα μαγνητικής αιώρησης, γνωστά ως Maglev (Magnetic Levitation), τα οποία αιωρούνται πάνω από τις γραμμές με ισχυρά μαγνητικά πεδία. Η λειτουργία του συστήματος MULTI

58 Ο μαγνητικός ανελκυστήρας Η ThyssenKrupp, θεωρεί πως πρόκειται για ένα σύστημα μαζικής μεταφοράς και όχι απλώς για έναν ανελκυστήρα. Ένα σύστημα όπως αυτό του Μετρό, τοποθετημένο όμως κατακόρυφα. Η κατασκευή του θα απελευθερώσει τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό, καθώς αυτός δεν θα περιορίζεται από την ανάγκη ύπαρξης κατακόρυφων φρεατίων, όπως αυτά που χρησιμοποιούν οι συμβατικοί ανελκυστήρες. Επίσης, η κίνηση πολλών θαλάμων, μικρότερου μεγέθους, εντός του ενός φρεατίου, θα συμβάλλει στην εξοικονόμηση πολύτιμου ωφέλιμου χώρου. Ο κατασκευαστής του, θεωρεί πως δεν θα υπάρχει περιορισμός στο ύψος των κτιρίων, τα οποία όπως λέει χαρακτηριστικά θα μετατραπούν σε κατακόρυφες πόλεις, για τις οποίες απαιτείται πλέον ένα πιο ευέλικτο μέσο μεταφοράς από τους συμβατικούς ανελκυστήρες. Το εκπληκτικό είναι, πως στο μέλλον, τα συστήματα αυτά, δε θα περιορίζονται σε ένα κτίριο, αλλά θα μπορούν να συνδέουν πολλά κτίρια μεταξύ τους, καθώς οι θάλαμοι θα μπορούν να κινούνται και από κτίριο σε κτίριο. Η κατασκευή του θα απελευθερώσει τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό

59 Λοιποί τύποι ανελκυστήρων και συναφών συστημάτων

60 Λοιποί τύποι ανελκυστήρων και συναφών συστημάτων Πέραν των συστημάτων ανελκυστήρων που παρουσιάστηκαν παραπάνω, υπάρχει μια πληθώρα λοιπών μεταφορικών συστημάτων με πιο εξειδικευμένες χρήσεις, όπως είναι η μετακίνηση σε πολυσύχναστους σταθμούς μέσων μαζικής μεταφοράς και σε λοιπές εγκαταστάσεις.

61 Λοιποί τύποι ανελκυστήρων και συναφών συστημάτων Το σύστημα ανύψωσης στο Gateway Arch στο St. Louis Το Gateway Arch, είναι ένα μνημείο ύψους 192 μέτρων, στο St. Louis του Μισούρι των Ηνωμένων Πολιτειών. Έχει ένα μοναδικό σύστημα ανελκυστήρα, το οποίο μεταφέρει τους επιβάτες από το κέντρο των επισκεπτών, κάτω από την αψίδα, στο παρατηρητήριο, στην κορυφή της κατασκευής. Το σύστημα αυτό, αποτελείται από οκτώ θαλάμους χωρητικότητας πέντε ατόμων έκαστος, συνδεδεμένους μεταξύ τους. Τέλος, όσο μοναδικό και αν φαίνεται, η λειτουργία του βασίζεται σε έναν τροποποιημένο, αν και ουσιαστικά τυπικό εξοπλισμό ανελκυστήρα βαρέως τύπου με συρματόσχοινα, αντίβαρα και όλα τα συμβατικά συστήματα ασφαλείας που βρίσκονται σε έναν σύγχρονο ανελκυστήρα προσώπων. Διάγραμμα λειτουργίας

62 Λοιποί τύποι ανελκυστήρων και συναφών συστημάτων Το σύστημα μεταφοράς στο Αεροδρομίο Narita Πρόκειται ουσιαστικά, για ένα σύστημα οριζόντιου ανελκυστήρα. Μπορεί ο όρος να είναι αδόκιμος, παρόλα αυτά καταδεικνύει τον τόπο λειτουργίας του συστήματος, ο οποίος είναι όμοιος με αυτόν των γνωστών μας ανελκυστήρων έλξης με συρματόσχοινα. Τεχνικά και νομικά, δεν πρόκειται για σιδηρόδρομο, αλλά για έναν οριζόντιο ανελκυστήρα, καθώς οι θάλαμοι είναι προσαρμοσμένοι σε ένα συρματόσχοινο, το οποίο αποτελεί το μέσο κίνησης. Ένα τέτοιο σύστημα, θα μπορούσε να εισάγει νέα δεδομένα στον αστικό σχεδιασμό, καθώς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε μεγάλα οικοδομικά συγκροτήματα, για τη μετακίνηση των ενοίκων μεταξύ των κτιρίων. Ο θάλαμος των επιβατών

63 Λοιποί τύποι ανελκυστήρων και συναφών συστημάτων Το σύστημα SkyView στη Στοκχόλμη Το SkyView είναι εγκατεστημένο επάνω στο Globen, μια κατασκευή η οποία θεωρείται το μεγαλύτερο σφαιρικό κτίριο στον κόσμο. Η κατασκευή της γραμμής τελείωσε στις αρχές του Το SkyView αποτελείται από δύο σφαιρικούς θαλάμους οι οποίοι κινούνται επάνω σε δύο τοξωτές γραμμές, έχουν ένα εξελιγμένο σύστημα οριζοντίωσης, ενώ κάθε θάλαμος μπορεί να μεταφέρει 16 άτομα τη φορά. Η κίνησή τους γίνεται με τη βοήθεια συρματόσχοινων, ανέρχονται σε ύψος 130 μέτρων και κάθε διαδρομή διαρκεί 20 λεπτά. Το Globen και ο θάλαμος του SkyView

64 ΛΟΙΠΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΙΝΗΣΗΣ

65 Κυλιόμενη κλίμακα Escalator

66 Κυλιόμενη κλίμακα Escalator Οι κυλιόμενες σκάλες ή κυλιόμενες κλίμακες, ανήκουν στην ομάδα των μέσων συνεχούς μεταφοράς και χρησιμεύουν για τη μεταφορά ατόμων καθ ύψος. Μοιάζουν με τις κλασσικές σκάλες που όλοι γνωρίζουμε, με τη διαφορά ότι αντί να κινείται ο άνθρωπος πάνω σ αυτές, κινούνται αυτές. Πρόκειται δηλαδή για ένα μηχανικό μέσο μεταφοράς.

67 Κυλιόμενη κλίμακα Escalator Οι κυλιόμενες σκάλες ή κυλιόμενες κλίμακες, ανήκουν στην ομάδα των μέσων συνεχούς μεταφοράς και χρησιμεύουν για τη μεταφορά ατόμων καθ ύψος. Μοιάζουν με τις κλασσικές σκάλες που όλοι γνωρίζουμε, με τη διαφορά ότι αντί να κινείται ο άνθρωπος πάνω σ αυτές, κινούνται αυτές. Πρόκειται δηλαδή για ένα μηχανικό μέσο μεταφοράς. Οι πρώτες απόπειρες κατασκευής κυλιόμενων κλιμάκων, οι οποίες όμως έμειναν σε επίπεδο σχεδιασμού, έγιναν το 1859 από τον Nathan Ames, από τη Μασαχουσέτη και το 1889 από τον Leamon Souder. Ο πρώτος τύπος κυλιόμενης σκάλας, κατασκευάσθηκε το 1891 από τον Jesse W. Reno. Κυλιόμενη κλίμακα τύπου Reno

68 Κυλιόμενη κλίμακα Escalator Οι κυλιόμενες σκάλες είναι ένα πολύ διαδεδομένο μέσο μεταφοράς στις ημέρες μας και χρησιμοποιείται κυρίως σε χώρους με μεγάλη και συνεχή κίνηση κόσμου όπως εμπορικά κέντρα, κινηματογράφοι, Δημόσια κτίρια, σταθμοί μέσων μαζικής μεταφοράς κ.λπ. Σύγχρονη κυλιόμενη κλίμακα σε βιβλιοθήκη του Τόκυο

69 Κυλιόμενος διάδρομος Travelator

70 Κυλιόμενος διάδρομος Travelator Ο κυλιόμενος διάδρομος είναι ένα μέσο παρόμοιο με την κυλιόμενη σκάλα, με τη διαφορά ότι κινείται στην οριζόντια διεύθυνση, ή έχει μια μικρή κλίση συνήθως έως 12. Η άλλη διαφορά τους, είναι πως ο κυλιόμενος διάδρομος δεν έχει βαθμίδες (σκαλιά) αλλά είναι επίπεδος.

71 Κυλιόμενος διάδρομος Travelator Ο κυλιόμενος διάδρομος είναι ένα μέσο παρόμοιο με την κυλιόμενη σκάλα, με τη διαφορά ότι κινείται στην οριζόντια διεύθυνση, ή έχει μια μικρή κλίση συνήθως έως 12. Η άλλη διαφορά τους, είναι πως ο κυλιόμενος διάδρομος δεν έχει βαθμίδες (σκαλιά) αλλά είναι επίπεδος. Ο πρώτος κυλιόμενος διάδρομος, έκανε την εμφάνισή του στην παγκόσμια έκθεση του 1893 στο Σικάγο των Ηνωμένων Πολιτειών. Αποτελούνταν από δύο διαφορετικά τμήματα. Ένα αυτό των καθήμενων επιβατών και ένα αυτό των όρθιων. Ο κυλιόμενος διάδρομος στην έκθεση του Σικάγο (1893)

72 Κυλιόμενος διάδρομος Travelator Ο πρώτος κυλιόμενος διάδρομος για εμπορική χρήση, εγκαταστάθηκε το 1954, στο τερματικό Pavonia του σιδηροδρομικού σταθμού Hudson & Manhattan στο Νιού Τζέρσεϊ. Είχε το όνομα "Speedwalk" και κατασκευάσθηκε από την Goodyear. Είχε μήκος 84,5 m, κλίση 10 % και ταχύτητα 2,4 km/h. Ο πρώτος κυλιόμενος διάδρομος σε αεροδρόμιο, εγκαταστάθηκε το 1958 στο Love Field του Ντάλας στο Τέξας. Σύγχρονος κυλιόμενος διάδρομος

73 Αναβατόρια κατακόρυφης κίνησης

74 Αναβατόρια κατακόρυφης κίνησης Τα αναβατόρια κατακόρυφης κίνησης, είναι πλατφόρμες μικρών σχετικά διαστάσεων, οι οποίες κινούνται κατακόρυφά και οι οποίες προορίζονται για την κάλυψη, κατά κύριο λόγο, μικρών υψομετρικών διαφορών. Ένα από τα πρώτα αναβατόρια τέτοιου είδους κατασκευάσθηκε το 1966 από τον Ralph Braun ιδρυτή της εταιρίας Braun Ability, για την πρόσβαση των ΑΜΕΑ σε οχήματα. Τα αναβατόρια κατακόρυφης κίνησης, χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο για τη μετακίνηση ανθρώπων με κινητικές δυσκολίες, όταν η υψομετρική διαφορά σε ήδη διαμορφωμένο εσωτερικό ή εξωτερικό χώρο, δεν είναι δυνατόν να καλυφθεί με ράμπα. Αναβατόρια κατακόρυφης κίνησης

75 Αναβατόρια κλιμάκων

76 Αναβατόρια κλιμάκων Τα αναβατόρια κλιμάκων, είναι είτε πλατφόρμες είτε καθίσματα, τα οποία κινούνται κατά μήκος υπαρχόντων κλιμάκων, δηλαδή κινούνται τόσο καθ ύψος όσο και κατά μήκος. Το παλαιότερο καταγραμμένο αναβατόριο κλιμάκων, είναι αυτό που κατασκευάσθηκε για τον Ερρίκο τον 8ο της Αγγλίας στα μέσα του Αναβατόρια κλιμάκων

77 Αναβατόρια κλιμάκων Τα αναβατόρια κλιμάκων, είναι είτε πλατφόρμες είτε καθίσματα, τα οποία κινούνται κατά μήκος υπαρχόντων κλιμάκων, δηλαδή κινούνται τόσο καθ ύψος όσο και κατά μήκος. Το παλαιότερο καταγραμμένο αναβατόριο κλιμάκων, είναι αυτό που κατασκευάσθηκε για τον Ερρίκο τον 8ο της Αγγλίας στα μέσα του Το πρωτότυπο των σημερινών αναβατορίων κλιμάκων, εφευρέθηκε τo 1923 από τον C.C. Crispen, έναν επιχειρηματία και αυτοδίδακτο μηχανικό από την Πενσυλβάνια, το οποίο ονόμασε Inclin-ator Τα σύγχρονα αναβατόρια έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να τοποθετηθούν σε οποιασδήποτε μορφής κλιμακοστάσιο και όταν δε λειτουργούν δεν περιορίζουν το ωφέλιμο πλάτος της σκάλας. Αναβατόριο κλιμάκων σε διαφημιστικό φυλλάδιο του 1933

78 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΚΙΝΗΣΗΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΣΕ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, διαπιστώνουμε πως τα μέσα που εξυπηρετούν την κίνηση στα κτίρια, έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού τους. Η κατασκευή τους, αρχικά προήλθε από την ανάγκη της επιβίωσης, καθώς όπως αναφέρθηκε στα αρχικά κεφάλαια, κατά τους προϊστορικούς χρόνους, η κίνηση προς τα πάνω, σήμαινε κίνηση προς ασφαλέστερο χώρο. Έτσι κατασκευάστηκαν οι πρώτες σκάλες. Αργότερα, όταν οι ανθρώπινες κοινωνίες εξελίχθηκαν και άρχισαν να κατασκευάζουν πέρα από τις κατοικίες τους και άλλες δομικές κατασκευές, όπως μνημεία, ναούς κ.λπ., χρησιμοποίησαν το βατό κεκλιμένο επίπεδο, ή ράμπα για τη μεταφορά των βαριών δομικών υλικών. Έτσι κατάφεραν να φτιάξουν εξαιρετικές κατασκευές, μνημειακών διαστάσεων, που πολλές από αυτές διασώζονται μέχρι τις ημέρες μας.

79 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΚΙΝΗΣΗΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΣΕ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Η σκάλα και το βατό κεκλιμένο επίπεδο, βοήθησαν στο να αναπτυχθούν τα κτίρια καθ ύψος, επιτρέποντας την πρόσβαση σε περισσότερα του ενός επάλληλα επίπεδα. Αυτό αποτέλεσε την απαρχή της αρχιτεκτονικής πολυώροφων κατασκευών, με μόνο περιορισμό στο ύψος να αποτελούν τα δομικά υλικά της εποχής. Ως πρώτο μηχανικό μέσο ανύψωσης, μπορεί να θεωρηθεί η υδρόβιδα του Αρχιμήδη. Κατόπιν, κατασκευάστηκαν διάφορα συστήματα ανύψωσης, στα οποία κινητήρια δύναμη ήταν η μυϊκή, είτε αυτή προερχόταν από ανθρώπους, είτε από ζώα. Κατά την περίοδο της βιομηχανικής επανάστασης, κατασκευάστηκαν τα πρώτα αμιγώς μηχανικά μέσα κατακόρυφης κίνησης. Αυτά τα μέσα ήταν γερανοί και πρώιμοι ανελκυστήρες που λειτουργούσαν με ατμό ή νερό.

80 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΚΙΝΗΣΗΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΣΕ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Η εξέλιξη του ανελκυστήρα ήταν ραγδαία, καθώς η χρήση του επεκτάθηκε πέραν της βιομηχανίας και στα λοιπά κτίρια, είτε αυτά ήταν κατοικίες, είτε δημόσια κτίρια είτε κτίρια εμπορικών χρήσεων. Η χρήση του ανελκυστήρα σε συνδυασμό με τη χρήση του χάλυβα ως δομικού υλικού, συνέβαλλαν στην κατασκευή όλο και ψηλότερων κτιρίων, αλλάζοντας την φιλοσοφία στις αρχιτεκτονικές κατασκευές. Παράλληλα όμως με τους ανελκυστήρες, κατασκευάσθηκαν και μια σειρά από άλλα μηχανικά μέσα μεταφοράς, όπως οι κυλιόμενες σκάλες, οι κυλιόμενοι διάδρομοι, τα αναβατόρια κατακόρυφης κίνησης, τα αναβατόρια κλιμάκων κ.λπ. Η εξέλιξη αυτών των μέσων, επέτρεψε την κατασκευή όλο και μεγαλύτερων σε έκταση κτιρίων, καθώς η μετάβαση από τη μία άκρη στην άλλη, έγινε πλέον πιο εύκολη και ξεκούραστη, ακόμη και αν ο επιβάτης μεταφέρει τις αποσκευές του, καθώς μεταφέρεται από τα μέσα μεταφοράς χωρίς την ανάγκη να καταβάλει ο ίδιος καμία περεταίρω προσπάθεια.

81 Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΜΕΣΩΝ ΚΙΝΗΣΗΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΣΕ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Εκτός όμως από τα σημερινά σύγχρονα μέσα μεταφοράς, υπάρχει και μια σειρά από νέες ιδέες, οι οποίες είτε σχεδιάζονται προκειμένου να υλοποιηθούν μελλοντικά, είτε βρίσκονται στο επίπεδο της επιστημονικής φαντασίας. Όπως λοιπόν γίνεται κατανοητό, το μέλλον στα συστήματα μεταφοράς των κτιρίων δεν μπορεί να προβλεφθεί, καθώς η εξέλιξή τους είναι ραγδαία, ακολουθώντας ή και πολλές φορές επιβάλλοντας τις αλλαγές στο σχεδιασμό των σύγχρονων κτιρίων.