Πεξίιεςε «Υσξνηαμηθόο ρεδηαζκόο θαη Πξνζηαηεπόκελεο Πεξηνρέο Ζ πεξίπησζε ηεο Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο»

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Πεξίιεςε «Υσξνηαμηθόο ρεδηαζκόο θαη Πξνζηαηεπόκελεο Πεξηνρέο Ζ πεξίπησζε ηεο Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο»"

Transcript

1 Δπραξηζηίεο Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ φινπο φζνπο κε ζηήξημαλ θαη βνήζεζαλ γηα ηελ εθπφλεζε απηήο ηεο Γηπισκαηηθήο εξγαζίαο πνπ εθπνλήζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ Μεηαπηπρηαθνχ Πξνγξάκκαηνο Δηδίθεπζεο «Πξνζηαζία Πεξηβάιινληνο θαη Βηψζηκε Αλάπηπμε», ηνπ ηκήκαηνο Πνιηηηθψλ Μεραληθψλ, ηεο Πνιπηερληθήο ρνιήο ηνπ Αξηζηνηέιεηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο, κε ηξηκειή επηηξνπή ηνπο: θ. Γιπθεξία Καιθαθάθνπ, Αλαπιεξψηξηα Καζεγήηξηα ηνπ Σκήκαηνο Πνιηηηθψλ Μεραληθψλ ηνπ Α.Π.Θ., θ. ηέιια Παπαπαχινπ-Ησαθεηκίδνπ, Λέθηνξα ηνπ Σκήκαηνο Πνιηηηθψλ Μεραληθψλ ηνπ Α.Π.Θ. θαη θ. Νηθφιαν Ρνδνιάθε Καζεγεηή ηνπ Σκήκαηνο Πνιηηηθψλ Μεραληθψλ ηνπ Α.Π.Θ.. Καηαξρήλ ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ηελ Δπηβιέπνπζα Καζεγήηξηα ηέιια Παπαπαχινπ Ησαθεηκίδνπ, Λέθηνξα ηνπ Σκήκαηνο Πνιηηηθψλ Μεραληθψλ ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο γηα ηελ εκπηζηνζχλε πνπ κνπ έδεημε γηα ηελ εθπφλεζε ηεο Γηπισκαηηθήο κνπ εξγαζίαο, ην έλαπζκα γηα κειέηε αιιά θαη ην θίλεηξν πνπ κνπ έδσζε γηα πεξαηηέξσ ζρεηηθή έξεπλα, ηελ πνιχηηκε θαζνδήγεζε θαη βνήζεηά ηεο θαζψο θαη ηε δηδαθηηθή ζπκβνιή ηεο, δίλνληαο λφεκα θαη ζθνπφ ζηελ επηζηεκνληθή κνπ θαηάξηηζε ψζηε λα απνδψζσ ηε παξνχζα Γηπισκαηηθή εξγαζία κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν. Δπίζεο ζα ήζεια λα επραξηζηήζσ ην ηκήκα Πνιενδνκίαο ηνπ Γήκνπ Θεζζαινλίθεο θαζψο θαη ηελ ΓΗ.ΠΔ.ΥΩ. Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο γηα ηε ρνξήγεζε πιεξνθνξηψλ γηα ηηο πεξηνρέο κειέηεο. Δπηπξφζζεηα, ηνλ Οξγαληζκφ Ρπζκηζηηθνχ ρεδίνπ θαη Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο Θεζζαινλίθεο θαη ηελ θα Αλαζηαζία Υαηδαξίδνπ, Υεκηθφ Πεξηβαληνιιφγν, γηα ηε παξαρψξεζε επηπιένλ ζηνηρείσλ θαη ηνλ Νηθφιαν Μνξθνπιάθε, Αξρηηέθηνλα Μεραληθφ θαη κέινο ηνπ ΟΡΘ γηα ηηο ρξήζηκεο ζπκβνπιέο ηνπ. Σέινο, πξέπεη βέβαηα λα επραξηζηήζσ ηελ νηθνγέλεηα κνπ πνπ κε ζηήξημε ςπρνινγηθά θαη νηθνλνκηθά θαζ φιε ηε δηάξθεηα ησλ ζπνπδψλ κνπ θαη ηδηαίηεξα θαηά ηελ εθπφλεζε ηεο Γηπισκαηηθήο εξγαζίαο κνπ, αιιά θαη κεξηθνχο άιινπο αλζξψπνπο πνπ ήηαλ θαη είλαη δίπια κνπ. Γθέθα Μαξίλα, Αξρηηέθησλ Μεραληθφο Α.Π.Θ. Θεζζαινλίθε, Οθηψβξηνο 2009 i

2 Πεξίιεςε ηε δηπισκαηηθή εξγαζία κε ηίηιν «Υσξνηαμηθόο ρεδηαζκόο θαη Πξνζηαηεπόκελεο Πεξηνρέο Ζ πεξίπησζε ηεο Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο» γίλεηαη θαηαξράο κηα πξνζπάζεηα έξεπλαο ζε βηβιηνγξαθηθέο θαη ειεθηξνληθέο αλαθνξέο γηα ην λνκηθφ πιαίζην πνπ ηζρχεη γηα ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο ηεο Δπξψπεο θαη ηεο Διιάδαο, αιιά θαη γεληθφηεξα ε εμέιημε ηεο πεξηβαιινληηθήο πνιηηηθήο, έηζη ψζηε λα ππάξμεη κηα ζπλνιηθή εηθφλα κε ζηφρν λα κπνξέζνπκε λα θαηαλνήζνπκε ηελ ζεκαζία πνπ έρεη ην πεξηβάιινλ ζηελ δσή καο θαη κέζσ ηνπ λνκηθνχ πιαηζίνπ λα ην πξνζηαηέςνπκε. Παξνπζηάδεηαη ε λνκηθή ζεκειίσζε ηεο Κνηλνηηθήο Πνιηηηθήο γηα ην Πεξηβάιινλ - αθελφο ζηελ Δπξψπε γπξίδνπκε πίζσ ζην 1957 κε ηελ πλζήθε ηεο Ρψκεο θαη θηάλνπκε ζην 2001 κε ηελ πλζήθε ηεο Νίθαηαο, θαη αθεηέξνπ ζηελ Διιάδα μεθηλνχκε απφ ην 1976 κε ηνλ Νφκν 360/1976 «Πεξί Υσξνηαμίαο θαη Πεξηβάιινληνο» θαη θηάλνπκε ζην 1986 κε ηνλ Νφκν 1650/1986 «Γηα ηελ Πξνζηαζία ηνπ Πεξηβάιινληνο» - θαζψο θαη ην Ννκηθφ Πιαίζην γηα ηηο Πξνζηαηεπφκελεο Πεξηνρέο ζηελ Δπξψπε θαη ζηελ Διιάδα. Δλδεηθηηθά αλαθέξνληαη θάπνηεο ζπλζήθεο, νδεγίεο, ε εθαξκνγή ηεο πλζήθεο Ramsar θαη ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 ζηελ Διιάδα, φπνπ θαηαγξάθνληαη αλαιπηηθά νη πεξηνρέο πξνζηαζίαο, κε εηδηθφηεξε αλαθνξά ζηελ Πεξηθέξεηα Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο θαζψο επίζεο θαη ην θαζεζηψο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ζε επξσπατθφ θαη παγθφζκην επίπεδν φζνλ αθνξά ηα ζπζηήκαηα ηαμηλφκεζεο ηνπο. Γίλεηαη κία εηζαγσγή ζηηο εξκελείεο, πξνζεγγίζεηο θαη αξρέο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο θαη κία πξνζέγγηζε ηνπ φξνπ «ηνπηθή αλάπηπμε», δηφηη ην πεξηβάιινλ πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη σο δηάζηαζε ηεο αλάπηπμεο θαη λα εμεηάδεηαη ζε ζπλάξηεζε κε ηνπο ππφινηπνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ ηειεπηαία. Αλαθέξνληαη ζηνηρεία ζρεηηθά κε ηελ εμέιημε ηνπ ρσξνηαμηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ θαη ηελ αλαδηάξζξσζε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ζρεδηαζκνχ ζηελ Διιάδα, ηεο αξρέο θαη ηνπο ζηφρνπο ηνπ πεξηθεξεηαθνχ πιαηζίνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη αεηθφξνπ αλάπηπμεο γηα ηε πεξηθέξεηα Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο, ηε πεξηβαιινληηθή απφδνζε ηεο Διιάδαο θαη εμεηάδνληαη γεληθά νη πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο ηφζν απφ ηε ζθνπηά ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ φζν θαη απφ ηε ζθνπηά ii

3 δηαρείξηζεο ηνπ πεξηβάιινληφο ηνπο, κε αλαθνξέο ζε ραξαθηεξηζηηθά παξαδείγκαηα δηεζλψο αλαγλσξηζκέλσλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ζηε πεξηθέξεηα Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο. Δπηδηψθεηαη ε αμηνιφγεζε ηνπ ζπζηήκαηνο πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, γίλεηαη αλαθνξά ζε πξνγξάκκαηα θαη κεκνλσκέλεο δξάζεηο πνπ έρνπλ εθαξκνζηεί ζε απηέο, έρνληαο ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηελ αλάπηπμε ησλ πεξηνρψλ, θαη παξνπζηάδνληαη ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηνπο θνξείο δηαρείξηζεο ηνπο, ηα δηαρεηξηζηηθά ζρέδηα θαη ηε πεξηβαιινληηθή ελεκέξσζε. Γίλεηαη έκθαζε ζηελ απξηαλή ρσξνηαμηθή πνιηηηθή, ε νπνία πξνσζείηαη επίκνλα απφ ηελ Δ.Δ., θαη ζηελ εθαξκνγή πην νξγαλσκέλσλ θαη πξνζαλαηνιηζκέλσλ, εηδηθψλ, αλαπηπμηαθψλ θαη ζηξαηεγηθψλ δξάζεσλ πξνζαξκνζκέλσλ ζηνλ ραξαθηήξα θαη ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ηεο εθάζηνηε πεξηνρήο, παξάγνληαο έηζη ην δπλαηφ επηζπκεηφ νηθνλνκηθφ, θνηλσληθφ θαη πεξηβαιινληηθφ απνηέιεζκα. iii

4 Abstract In the dissertation titled "Zone Planning and Protected Regions - the case of Central Macedonia" a research is attempted in bibliographic and electronic resources related to the current legal framework for the protected regions of Europe and Greece and the general evolution of environmental policy. The objective of this is to lead individuals to comprehend the importance of the environment in people's life and its protection via the legal framework. The legal foundation of Communal Policy for the Environment is presented - firstly in Europe, by a retrospective review of the the Treaty of Rome, signed in 1957, up to 2001, when the Treaty of Nice was signed. Subsequently, the same review is attempted for Greece, from the 1976 Law no. 360/1976 "About Zone Planning and Environment" to the 1986 Law no. 1650/1986 "On the Protection of Environment". The Legal Framework for the Protected Regions in Europe and in Greece is also presented. Certain treaties and directives, such as the application of the Ramsar Treaty and the Natura Network 2000 in Greece - where the protected regions are mentioned in detail - are indicatively reported. Special attention is given in the Region of Central Macedonia, as well as the protected regions regime in european and global scale, in the context of their classification systems. An introduction to the interpretations, approaches and principles of sustainable development is made. In addition, the term "local development" is approached, as there is a need for the environment to be faced as a part of the development and be examined in relation to the rest of the factors that influence local development. Elements with respect to i) the development of the programming of land planning and the reformation of regional planning in Greece and ii) the principles and objectives of the regional framework of land planning and sustainable development for the region of Central Macedonia and the environmental performance of Greece, are reported. Furthermore, the protected regions are examined in regards to land planning and management of their environment, also including reports of characteristic examples of internationally recognized protected regions in the region of Central Macedonia. iv

5 The evaluation of the protected regions systems is sought. Programs and individual actions which have considerable contribution in the growth of regions and have been applied to them are reported, and they are presented elements that relate to i) institutions that undertake management of the protected regions, ii) administrative planning and iii) environmental briefing. Tomorrow's land planning policy, which is insistently promoted by the EU, and the application of more organised and directed special, developmental and strategic actions, adjusted according to the character and uniqueness of each region, that will convey desirable economic, social and environmental results to the possible extent, are especially emphasized. v

6 Αθξσλύκηα 1. Δ.Δ.: Δπξσπατθή Έλσζε 2. Δ.Δ.Π.: Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε 3. Δ.Ε.Γ.: Δηδηθή Εψλε Γηαηήξεζεο 4. Δ.Κ.: Δπξσπατθή Κνηλφηεηα 5. Δ.Π.Μ.: Δηδηθή Πεξηβαιινληηθή Μειέηε 6. Δ.Ο.Κ.: Δπξσπατθή Οηθνλνκηθή Κνηλφηεηα 7. Δ..Δ.Π.Π.: Δηδηθφ ψκα Διεγθηψλ γηα ηελ Πξνζηαζία ηνπ Πεξηβάιινληνο 8. Ε.Δ.Π.: Εψλε Δηδηθήο Πξνζηαζίαο 9. Ε.Ο.Δ.: Εψλε Οηθηζηηθνχ Διέγρνπ 10. Κ.Τ.Α.: Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε 11. Μ.Κ.Ο.: Με Κπβεξλεηηθή Οξγάλσζε 12. Ν.Γ.: Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα 13. Π.Δ.Π.: Πεξηνρή Δηδηθήο Πξνζηαζίαο 14. Σ.Κ..: Σφπνο Κνηλνηηθήο εκαζίαο 15. Τ.ΠΔ.ΥΩ.Γ.Δ.: Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ vi

7 16. Φ.Γ.: Φνξέαο Γηαρείξηζεο 17. Φ.Δ.Κ.: Φχιιν Δθεκεξίδαο ηεο Κπβεξλήζεσο vii

8 Πεξηερόκελα Δπραξηζηίεο i Πεξίιεςε ii Abstract iv Αθξσλύκηα vi Πεξηερόκελα vii 1 Δηζαγσγή 1 2 Οξηζκνί γηα ην Πεξηβάιινλ Βηψζηκε Αλάπηπμε Πεξηβάιινλ Πεξηβαιινληηθή Πιεξνθνξία χζηεκα Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο Πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή Τγξφηνπνο Οηθνζχζηεκα Οηθφηνπνο ή ελδηαίηεκα Φπζηθνί νηθφηνπνi Σχπνη θπζηθψλ νηθνηφπσλ πξνηεξαηφηεηαο Σφπνο Σφπνο Κνηλνηηθήο εκαζίαο Δηδηθή Εψλε Γηαηήξεζεο Βηνπνηθηιφηεηα Γάζνο ή Γαζηθφ νηθνζχζηεκα Γαζηθή έθηαζε 12 3 Θεώξεζε Υσξνηαμηθνύ ρεδηαζκνύ ζηηο Πξνζηαηεπόκελεο Πεξηνρέο Ζ Ννκηθή ζεκειίσζε ηεο θνηλνηηθήο πνιηηηθήο γηα ην πεξηβάιινλ Ζ πλζήθε ηεο Ρψκεο viii

9 3.1.2 Ζ Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε Ζ πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη Ζ πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ Ζ πλζήθε ηεο Νίθαηαο Ζ λνκηθή ζεκειίσζε ηεο θνηλνηηθήο πνιηηηθήο ζηελ Διιάδα Νφκνο 360/1976 «Πεξί ρσξνηαμίαο θαη πεξηβάιινληνο» Νφκνο 1650/1986 «γηα ηε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο» Σν Ννκηθφ Πιαίζην γηα ηηο Πξνζηαηεπφκελεο Πεξηνρέο ζηελ Διιάδα Οδεγία 79/409/ΔΟΚ «πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ αγξίσλ πηελψλ» θαη Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε /1985 «Μέηξα δηαρείξηζεο ηεο άγξηαο πηελνπαλίδαο» Οδεγία 92/43/ΔΟΚ «γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, ηεο άγξηαο παλίδαο θαη απηνθπνχο ρισξίδαο» θαη Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε 33318/3028/1998 «Καζνξηζκφο κέηξσλ γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκάησλ) θαζψο θαη ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο» Καλνληζκφο 82/72/ΔΟΚ «Πεξί ζπλάςεσο ζπκβάζεσο πεξί δηαηεξήζεσο ηεο άγξηαο δσήο θαη ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ηεο Δπξψπεο (χκβαζε ηεο Βέξλεο)» θαη Νφκνο 1335/1983 (ΦΔΚ 32Α/ ) «Κχξσζε Γηεζλνχο χκβαζεο γηα ηε δηαηήξεζε ηεο άγξηαο δσήο θαη ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ηεο Δπξψπεο» Απφθαζε 93/626/ΔΟΚ «ζρεηηθά κε ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο γηα ηε βηνινγηθή πνηθηινκνξία» θαη Νφκνο 2204/1994 «Κχξσζε χκβαζεο γηα ηε βηνινγηθή πνηθηιφηεηα» Καλνληζκφο 3626/82/ΔΟΚ «Γηα ηελ εθαξκνγή ζηελ Κνηλφηεηα ηεο ζχκβαζεο γηα ην δηεζλέο εκπφξην ησλ εηδψλ άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο πνπ απεηινχληαη κε εμαθάληζε» θαη Νφκνο 2055/1992 «Κχξσζε χκβαζεο δηεζλνχο εκπνξίαο εηδψλ ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο πνπ θηλδπλεχνπλ λα εμαθαληζζνχλ κε ηα Παξαξηήκαηα Η θαη ΗΗ απηήο (χκβαζε CITES)» Απφθαζε 82/461/ΔΟΚ «ζχκβαζε πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ απνδεκεηηθψλ εηδψλ πνπ αλήθνπλ ζηελ άγξηα παλίδα» θαη Νφκνο 2719/1999 «Κχξσζε ηεο Γηεζλνχο χκβαζεο γηα ηε δηαηήξεζε ησλ απνδεκεηηθψλ εηδψλ ηεο άγξηαο παλίδαο θαη άιιεο δηαηάμεηο (χκβαζε Βφλλεο)» Καλνληζκφο 3528/86/ΔΟΚ «Γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ ζηελ Κνηλφηεηα απφ ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε» (Δπξσπατθή Έλσζε) Καλνληζκφο 3529/86/ΔΟΚ «ρεηηθά κε ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ ζηελ Κνηλφηεηα απφ ηηο ππξθαγηέο» (Δπξσπατθή Έλσζε) Καλνληζκφο 2494/2000/ΔΟΚ «ρεηηθά κε ηα κέηξα γηα ηελ πξνψζεζε ηεο δηαηήξεζεο θαη ηεο αεηθφξνπ δηαρείξηζεο ηξνπηθψλ θαη άιισλ δαζψλ ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο» (Δπξσπατθή Έλσζε) 32 ix

10 Απφθαζε 1600/2002/ΔΚ «γηα ηε ζέζπηζε ηνπ έθηνπ θνηλνηηθνχ πξνγξάκκαηνο δξάζεο γηα ην πεξηβάιινλ» (Δπξσπατθή Έλσζε) Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα 191/1974 (ΦΔΚ 350Α/ ): «πεξί θπξψζεσο ηεο ελ Ρακζάτξ ηνπ Ηξάλ θαηά ηελ 2αλ Φεβξνπαξίνπ 1971 ππνγξαθείζεο Γηεζλνχο πκθσλίαο πεξί πξνζηαζίαο ησλ Γηεζλνχο ελδηαθέξνληνο πγξνηφπσλ ηδία σο πγξνβηνηφπσλ» Νφκνο 1634/1986(ΦΔΚ 104/Α/ ): «Κχξσζε Πξσηνθφιινπ ηνπ 1982 πεξί ησλ εηδηθά πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ηεο Μεζνγείνπ» Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα 86/1969 «Γαζηθφο Κψδηθαο» (Διιάδα) Νφκνο 998/1979 «Γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ θαη ησλ δαζηθψλ ελ γέλεη εθηάζεσλ ηεο ρψξαο» (Διιάδα) Νφκνο 1650/1986 «Γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο» (Διιάδα) Νφκνο 2742/1999 «Υσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο θαη αεηθφξνο αλάπηπμε θαη άιιεο δηαηάμεηο» Σν θαζεζηψο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ζε επξσπατθφ θαη παγθφζκην επίπεδν χζηεκα ηαμηλφκεζεο ηεο IUCN (International Union for the Conservation of Nature and Natural Resourses) χζηεκα ηαμηλφκεζεο ηεο MCPFE (Ministerial Conference on the Protection of Forests in Europe) Αμηνιφγεζε ησλ δχν ζπζηεκάησλ ηαμηλφκεζεο (IUCN θαη MCPFE) Αμηνιφγεζε θαη πξνηάζεηο βειηίσζεο ηνπ γεληθνχ νξηζκνχ θαη ησλ έμη θαηεγνξηψλ ηνπ ζπζηήκαηνο ηαμηλφκεζεο ηεο IUCN Αμηνιφγεζε θαη πξνηάζεηο βειηίσζεο ησλ θαηεγνξηψλ ηνπ ζπζηήκαηνο ηαμηλφκεζεο ηεο MCPFE Γεληθά γηα ηνλ Υσξνηαμηθφ Πξνγξακκαηηζκφ ρεδηαζκφ Δηζαγσγηθέο ελδεηθηηθέο αλαθνξέο ζηελ έλλνηα ηνπ ρψξνπ Ζ ζεκαζία ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ πξνγξακκαηηζκνχ Ζ εμέιημε ηνπ ρσξνηαμηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ - ζρεδηαζκνχ ζηελ Διιάδα Ζ εμέιημε ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ θαη νη πξνζπάζεηεο εθαξκνγήο ηνπ Υσξνηαμηθή αλαζπγθξφηεζε θαη επξσπατθφο πξνζαλαηνιηζκφο Νέν ζεζκηθφ πιαίζην ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ Μεξηθά αμηφινγα ζπκπεξάζκαηα Μηα λέα ζεψξεζε ηνπ Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ Βαζηθέο αξρέο θαη κεζνδνινγηθέο αλαπξνζαξκνγέο Αλαδηάξζξσζε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ζρεδηαζκνχ ζηελ Διιάδα Αλαθνξά ζηελ Πεξηθέξεηα ηεο Κ. Μαθεδνλίαο Τθηζηάκελν θαη πξνηεηλφκελν λέν γεληθφ ρσξνηαμηθφ πιαίζην 78 x

11 3.8.2 Δηδηθέο επηρεηξεζηαθέο εθαξκνγέο θαηά νκνγελείο ελφηεηεο Δζληθφο επηζηεκνληθφο θαηάινγνο - Αλαθνξά ζηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο ηεο Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο Αλαθνξά ζηελ θαηάζηαζε ηνπ ζπζηήκαηνο πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ζηελ Διιάδα Θεώξεζε Πεξηβαιινληηθνύ ρεδηαζκνύ ζηηο Πξνζηαηεπόκελεο Πεξηνρέο Γηαρείξηζε πεξηβάιινληνο θαη βηψζηκε αλάπηπμε Δξκελείεο, πξνζεγγίζεηο θαη αξρέο ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο Ζ αεηθφξνο αλάπηπμε σο εζληθή ζηξαηεγηθή Αεηθφξνο αλάπηπμε θαη Γηαρείξηζε ηνπ πεξηβάιινληνο Κξηηηθή Απνηίκεζε ηεο θαηάζηαζεο ηνπ πεξηβάιινληνο ζηελ Διιάδα Δθαξκνγή ηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο ζηελ Διιάδα Ζ πλζήθε Ramsar ζηελ Διιάδα Σν Γίθηπν Natura 2000 ζηελ Διιάδα Σν παξάδεηγκα ηεο πεξηνρήο εθβνιψλ ησλ πνηακψλ Αμηνχ, Λνπδία, Αιηάθκνλα, Γαιιηθνχ θαη ιηκλνζάιαζζαο Αιπθήο Κίηξνπο Σν παξάδεηγκα ηεο πεξηνρήο ησλ ιηκλψλ Κνξψλεηαο Βφιβεο Σν παξάδεηγκα ηεο πεξηνρήο ηεο ιίκλεο Κεξθίλεο Μεξηθά ζπκπεξάζκαηα Αμηνιόγεζε ηνπ ζπζηήκαηνο πξνζηαηεπόκελσλ πεξηνρώλ θαη θνξείο δηαρείξηζεο ηνπο Λεηηνπξγία εζληθνχ ζπζηήκαηνο πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ Υξεκαηνδφηεζε ησλ αλαγθψλ ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ Φνξείο δηαρείξηζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ύλνςε πκπεξάζκαηα 157 Βηβιηνγξαθία 160 Ζιεθηξνληθέο αλαθνξέο εηθόλσλ θαη ραξηώλ 162 Παξάξηεκα Α Υάξηεο 164 Παξάξηεκα Β Κείκελα 171 xi

12 Κεθάιαην 1 Δηζαγσγή Ζ θπζηθή θιεξνλνκηά ηεο Δπξψπεο είλαη κνλαδηθή. ε παγθφζκην επίπεδν, απηή ε ζπγθξηηηθά κηθξή ήπεηξνο έρεη ην πην πνιχπινθν ζχζηεκα ηνπνζεζηψλ, αληαλαθιψληαο ηελ θιίκαθα θαη ηελ έληαζε ηεο αλάπηπμεο ησλ θπζηθψλ ηεο πφξσλ κέζα ζηνπο αηψλεο. Σα θαηάινηπα ησλ αξρηθψλ θπζηθψλ ηνπίσλ ηεο Δπξψπεο θαη ησλ δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζηηθψλ ηνπνζεζηψλ θαηέρνπλ έλα βαζηθφ θνκκάηη ηεο πινχζηαο άγξηαο δσήο ηεο επείξνπ. Δίλαη γη απηφ ην ιφγν πνπ έρεη εθαξκνζηεί ην ζχζηεκα ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο. ηα εζληθά πάξθα ηεο Δπξψπεο θαη ζηα κεγάια θπζηθά απνζέκαηα, ε θχζε αθήλεηαη λα αλαπηπρζεί ειεχζεξα, θαη ε θπζηθή εμέιημε κπνξεί λα ζπλερίζεη ρσξίο εκπφδηα. Ζ θπζηθή νκνξθηά απηψλ ησλ πεξηνρψλ δηαηεξείηε, επίζεο, γηα εκπινπηηζκφ ησλ δηθψλ καο δσψλ. Σα ηνπηθά εζληθά πάξθα θαζψο θαη ηα θπζηθά απνζέκαηα είλαη πνιηηηζηηθά ηνπία ηα νπνία έρνπλ δηακνξθσζεί εδψ θαη εθαηνληάδεο ρξφληα, θαηά ηηο πεξηφδνπο φπνπ νη άλζξσπνη δνχζαλ αξκνληθά κε ηε θχζε θαη ην πεξηβάιινλ. Πεξηνρέο ζαλ απηέο αληηκεησπίδνληαη σο πξφηππα γηα ην ηξφπν κε ηνλ νπνίν νη αγξνηηθέο πεξηνρέο ηεο Δπξψπεο ζα δηαρεηξίδνληαη ζην κέιινλ. Ζ έλλνηα ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, ζηηο κέξεο καο έρεη πάξεη κεγάιεο δηαζηάζεηο, θαζψο φινη κηιάλε γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ θαη ηελ αεηθφξν αλάπηπμε. Γηα ηελ επίηεπμε ηεο αεηθφξνπ αλάπηπμεο ζα πξέπεη λα αθνινπζεζνχλ νη αξρέο πνπ ηε δηέπνπλ. ην πιαίζην ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο, έξρνληαη λα πξνζηεζνχλ θαη νη πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο. Βαζηθφο ζηφρνο είλαη ε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ αμηψλ ηνπο. 1

13 Ζ Διιάδα είλαη κηα κηθξή ζρεηηθά ρψξα, κε έθηαζε km2, ε νπνία φκσο ηνπνζεηείηαη ζην ζηαπξνδξφκη ηξηψλ επείξσλ (Δπξψπε, Αζία, Αθξηθή) θαη γη' απηφ ην ιφγν έπαημε θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ επηθνηλσλία θαη ηελ εμέιημε ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο. Έρεη πνιχ κεγάιν κήθνο αθηνγξακκήο (πεξίπνπ km), πνιπάξηζκεο ρεξζνλήζνπο θαη λεζηά. Δπίζεο παξνπζηάδεη έληνλν νξεηλφ αλάγιπθν, κε κεγάιε πνηθηιία γεσινγηθψλ ζρεκαηηζκψλ θαη πεηξσκάησλ. Όια απηά ηα ραξαθηεξηζηηθά δεκηνπξγνχλ έλα απαξάκηιιν θπζηθφ ηνπίν, κε κνλαδηθέο ηδηαηηεξφηεηεο απφ πεξηνρή ζε πεξηνρή. Δπηπιένλ, ζηε ρψξα καο ζπλαληψληαη πνιινί θαη δηαθνξεηηθνί θιηκαηηθνί ηχπνη (απφ ηνλ μεξφ εκηεξεκηθφ ηεο ΝΑ Κξήηεο κέρξη ηνλ ςπρξφ επεηξσηηθφ ηεο Ρνδφπεο), πνπ δεκηνπξγνχλ έλα κεγάιν κσζατθφ βιάζηεζεο θαη ζπλεηζθέξνπλ ζηελ απνκφλσζε νξηζκέλσλ βηνηφπσλ, πνπ κε ηε ζεηξά ηνπο δεκηνπξγνχλ έλα ζρεηηθά κεγάιν αξηζκφ ελδεκηθψλ θαη ζπάλησλ εηδψλ θπηψλ θαη δψσλ. Σαπηφρξνλα, ε παιαηνγεσγξαθηθή ηζηνξία ηνπ ρψξνπ ζηνλ νπνίν εμειίρζεθε ε Διιάδα, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο κεηαβνιέο ηνπ θιίκαηνο ηνπ πιαλήηε θαη ηηο παγεηψληεο πεξηφδνπο, είραλ σο απνηέιεζκα ηνλ εκπινπηηζκφ ηεο ρισξίδαο θαη ηεο παλίδαο ηεο πεξηνρήο. Δπηπιένλ, πνιιά είδε πνπ είραλ επξεία εμάπισζε ζηελ Κεληξηθή θαη Βφξεηα Δπξψπε, παξέκεηλαλ ζηε ρψξα καο σο ππνιεηκκαηηθά ζηνηρεία θαη ζήκεξα ζεσξνχληαη αξθεηά ζπάληα. Γίλεηαη αληηιεπηφ ινηπφλ φηη ε ρψξα καο δηαζέηεη ηεξάζηην θπζηθφ πινχην θαη βξίζθεηαη ζηηο πξψηεο ζέζεηο ζηελ Δπξψπε ζηνλ ηνκέα απηφ. Γπζηπρψο φκσο ην πεξηβάιινλ ζηελ Διιάδα αληηκεησπίδεη πνιιαπινχο θηλδχλνπο ππνβάζκηζεο, αθφκα θαη θαηαζηξνθήο. Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη νη ειιεληθνί πγξφηνπνη έρνπλ θαηαζηξαθεί θαηά ηα 3/4, ελψ ην πνζνζηφ δάζσζεο αλέξρεηαη κφιηο ζε 25% θαη είλαη απφ ηα ρακειφηεξα ηεο Δπξσπατθήο Μεζνγείνπ! Ο θίλδπλνο εμαθάληζεο ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ηεο ρψξαο καο νδήγεζε ζηελ αλαθήξπμε θάπνησλ πεξηνρψλ, βηνηφπσλ, θπηψλ θαη δψσλ σο πξνζηαηεπφκελα. Με εζληθνχο λφκνπο θαη πξνεδξηθά δηαηάγκαηα, αιιά θαη κε δηεζλείο απνθάζεηο, ζπκβάζεηο θαη νδεγίεο, έλα αξθεηά κεγάιν πνζνζηφ εηδψλ θαη εθηάζεσλ ηεο ρψξαο καο πξνζηαηεχνληαη. Ωο πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή ελλννχκε, ζχκθσλα κε ηνλ νξηζκφ πνπ έρεη δψζεη ε Γηεζλήο Έλσζε γηα ηελ Πξνζηαζία ηεο Φχζεο θαη ησλ Φπζηθψλ Πφξσλ (IUCN): «Μηα ρεξζαία θαη/ή ζαιάζζηα έθηαζε, αθηεξσκέλε ζηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ηεο βηνινγηθήο πνηθηιφηεηαο θαη ησλ θπζηθψλ θαη ζπλαθψλ πνιηηηζηηθψλ πφξσλ, ε νπνία ππφθεηηαη ζε δηαρείξηζε κε λνκηθά κέζα ή άιινπο απνηειεζκαηηθνχο ηξφπνπο». ηε ρψξα καο ηδξχζεθαλ δηάθνξεο θαηεγνξίεο πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, νη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο νπνίεο έρνπλ εληαρζεί ζε έλα Δπξσπατθφ Γίθηπν Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ, ην Γίθηπν NATURA2000. Σν δίθηπν απηφ βαζίδεηαη ζε δχν Κνηλνηηθέο Οδεγίεο, ηελ 92/43/ΔΟΚ γηα ηελ πξνζηαζία ησλ νηθνηφπσλ θαη ηελ 79/409/ΔΟΚ γηα ηα πνπιηά. 2

14 Ζ Οδεγία ησλ νηθνηφπσλ, φπσο είλαη γλσζηή, ζηνρεχεη ζηελ πξνζηαζία ζπγθεθξηκέλσλ ελδηαηηεκάησλ, αιιά θαη εηδψλ ρισξίδαο θαη παλίδαο πνπ έρνπλ αμηνινγεζεί σο ζεκαληηθά ζε επξσπατθφ επίπεδν. Βαζηθφ φξγαλν γηα ηελ επίηεπμε απηνχ ηνπ ζθνπνχ απνηειεί ε δεκηνπξγία ελφο δηθηχνπ πξνζηαηεπκέλσλ πεξηνρψλ (sites). Σν δίθηπν απηφ ζα ηεζεί θάησ απφ εηδηθφ θαζεζηψο δηαρείξηζεο, ην νπνίν ζα θαζνξίζεη θάζε ρψξα κέινο ιακβάλνληαο ππφςε ηηο ηδηαηηεξφηεηέο ηεο. Γηα ηελ Διιάδα φκσο, ηα παξαξηήκαηα ηεο Οδεγίαο κε ηνπο ηχπνπο θπζηθψλ νηθνηφπσλ θαη εηδψλ θπηψλ θαη δψσλ θνηλνηηθνχ ελδηαθέξνληνο, δελ αληαπνθξίλνληαη ζηε κεγάιε βηνπνηθηιφηεηα ηεο ρψξαο. εκαληηθφο αξηζκφο ηχπσλ νηθνηφπσλ θαη αθφκε ζεκαληηθφηεξνο αξηζκφο ελδεκηθψλ θαη θηλδπλεπφλησλ εηδψλ θπηψλ θαη δψσλ. ήκεξα έρνπλ νξηζηεί 234 πεξηνρέο NATURA 2000 ζε φιε ηελ ρψξα, νη νπνίεο θαιχπηνπλ ζπλνιηθά 18% ηεο ρεξζαίαο επηθάλεηαο ηεο Διιάδαο δειαδή πεξίπνπ εθηάξηα, ρσξίο λα πεξηιακβάλνληαη νη ακηγψο ζαιάζζηεο πεξηνρέο. Γηα ηε πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο θαη θαη επέθηαζε ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, ν άλζξσπνο νθείιεη εθηφο απφ ην λα εθαξκφδεη ην λνκηθφ θαζεζηψο πνπ ηηο δηέπεη, φζν απηφ είλαη δπλαηφ λα ην δηαθπιάζζεη θαη λα ην εθκεηαιιεχεηαη κε ζχλεζε. Απηφ πνπ έρεη ζεκαζία είλαη φηη νη θνξείο αιιά θαη νη ίδηνη νη πνιίηεο πξέπεη λα επαηζζεηνπνηεζνχλ θαη λα δξάζνπλ ζπλνιηθά πξνο απηή ηε θαηεχζπλζε. 3

15 Κεθάιαην 2 Οξηζκνί γηα ην πεξηβάιινλ 2.1 Βηώζηκε αλάπηπμε Ο φξνο «βηψζηκε αλάπηπμε» έρεη εηζαρζεί ζην ιεμηιφγηφ καο κε ηελ πεξηβαιινληηθή ελεκέξσζε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80. Παξφια απηά, δελ ππάξρεη έλαο παγθνζκίσο απνδεθηφο νξηζκφο. Ο πην δηαδεδνκέλνο θαη απνδεθηφο νξηζκφο, φκσο, είλαη απηφο πνπ αλαθέξζεθε ζηελ Έθζεζε Πεξηβάιινληνο θαη Αλάπηπμεο ηεο Παγθφζκηαο Δπηηξνπήο ην 1987 (Έθζεζε Bruntland). χκθσλα, ινηπφλ, κε ηελ Παγθφζκηα Δπηηξνπή, βηώζηκε αλάπηπμε είλαη «ε αλάπηπμε πνπ ηθαλνπνηεί ηηο αλάγθεο ηνπ παξφληνο ρσξίο ζπκβηβαζκφ ηεο δπλαηφηεηαο ησλ κειινληηθψλ γελεψλ λα ηθαλνπνηεζνχλ νη αλάγθεο ηνπο». Γχν βαζηθά ζπζηαηηθά πεξηέρνληαη ζηνλ παξαπάλσ νξηζκφ. Απηά είλαη νη αλζξψπηλεο αλάγθεο θαη νη πεξηβαιινληηθνί πεξηνξηζκνί. Όζνλ αθνξά ηηο αλζξψπηλεο αλάγθεο, ηέηνηεο είλαη ηα ηξφθηκα, ην θαζαξφ λεξφ, ε ζηέγε θαη ν ηκαηηζκφο. Δπηπιένλ, πξνζηίζεληαη θαη νη αλζξψπηλεο θηινδνμίεο, φπσο γηα παξάδεηγκα, ην πςειφ βηνηηθφ επίπεδν, ε κεγαιχηεξε θαηαλαισηηθή επηινγή, ε πεξηζζφηεξε αζθάιεηα, νη απμαλφκελεο επθαηξίεο δηαθνπψλ, θ.ά. Όζνλ αθνξά ηνπο πεξηβαιινληηθνχο πεξηνξηζκνχο, ππάξρεη έλα φξην ζηε δπλαηφηεηα ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο λα ηθαλνπνηεζνχλ νη παξνχζεο θαη κειινληηθέο γελεέο. 1 Ο φξνο βέβαηα «βηψζηκε αλάπηπμε» δελ ζηεξίδεηαη κφλν ζην πεξηβαιινληηθφ πιαίζην. Ζ βησζηκφηεηα ζηεξίδεηαη θαη ζε άιια ζπζηήκαηα, φπσο ην νηθνζχζηεκα, ην νηθνλνκηθφ, ην ηερλνινγηθφ θαη ην θνηλσληθφ ζχζηεκα. Καηά ζπλέπεηα γηα λα είλαη εθηθηή ε κειινληηθή βησζηκφηεηα πξέπεη λα ππάξρεη αιιειεπίδξαζε ησλ παξαπάλσ ζπζηεκάησλ. Έξεπλεο 1 Παπαπαχινπ Ησαθεηκίδνπ., (2008, ζει.: 4, 5, 8). Γηδαθηηθέο ζεκεηψζεηο ηνπ καζήκαηνο «Βηψζηκε Αλάπηπμε, πξνζηαζία Πεξηβάιινληνο θαη Δθαξκνγέο Πξνγξακκαηηζκνχ ρεδηαζκνχ». Θεζζαινλίθε. 4

16 έρνπλ δείμεη φηη καδί κε ηα παξαπάλσ ζπζηήκαηα ζα έπξεπε λα πξνζηεζεί θαη ε έλλνηα ηνπ πνιηηηζκνχ. 2 Δπηπιένλ, ππάξρνπλ θάπνηεο αξρέο πνπ πεξηέρνληαη ζηελ βηψζηκε αλάπηπμε. Απηέο νη αξρέο είλαη νη εμήο: Ζ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνύ πεξηβάιινληνο, δειαδή - νη δξαζηεξηφηεηεο πξέπεη λα ζεβαζηνχλ θαη λα ζπληεξήζνπλ ηε βηνπνηθηιφηεηα, - ε αλάπηπμε πξέπεη λα είλαη αξκνληθή κε ην πιαίζην ησλ ηνπίσλ, - πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία. Ζ ειάρηζηε ρξήζε κε αλαλεώζηκωλ πόξωλ θαη ε κείωζε ηωλ απνηειεζκάηωλ ηεο απόζεζεο απνβιήηωλ, δειαδή - νη ππεχζπλνη γηα ηελ αλάπηπμε ή νη ξππαίλνληεο πξέπεη λα είλαη ππεχζπλνη γηα ην θφζηνο ηεο ξχπαλζεο θαη άιισλ δεκηψλ, - πξέπεη λα ρξεζηκνπνηήζνπκε απφ ηνπο θπζηθνχο πφξνπο κφλν ην πνζνζηφ ζην νπνίν κπνξνχκε λα ηνπο παξαγάγνπκε, - πξέπεη λα κεηψζνπκε θαη λα αλαθπθιψζνπκε ηα απφβιεηα. Ζ ζέζε βαζηζκέλε ζηελ νηθνλνκηθή δωηηθόηεηα θαη πνηθηινκνξθία, δειαδή - νη νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο πξέπεη λα αθνξνχλ ηνπο θπζηθνχο πφξνπο ηεο πεξηνρήο θαη πξέπεη λα κε βιάςνπλ ηα νηθνζπζηήκαηά ηνπ, - νηθνλνκηθή αλάπηπμε. Ζ ηθαλνπνίεζε βαζηθώλ αλζξώπηλωλ αλαγθώλ, δειαδή - αληί ηεο ππεξβνιηθήο αλάπηπμεο φπσο π.ρ. ηα κεγάια ζπίηηα, ε αλάπηπμε πξέπεη λα ηθαλνπνηεί ηηο βαζηθέο αλζξψπηλεο αλάγθεο φπσο θαηάιιειν κέγεζνο, αζθάιεηα θαη πγηέο θνηλσληθφ πεξηβάιινλ, - θνηλσληθή δηθαηνζχλε. Ζ θνηλωληθή δηθαηνζύλε θαη κεηαμύ γελεώλ δηθαηνζύλε, δειαδή - ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ρξήζεο ηνπ εδάθνπο, πξέπεη λα εμεηαζζεί ν ρακεινχ εηζνδήκαηνο πιεζπζκφο θαη λα κελ ζηεξεζεί απηφο ν πιεζπζκφο ηνπ βαζηθνχ δηθαηψκαηνο ηδηνθηεζίαο θαη πξέπεη λα εμεηαζηνχλ ηα δηθαηψκαηα ησλ κειινληηθψλ γελεψλ γηα ηε ρξεζηκνπνίεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ησλ εδαθψλ. 3 2 Μεηνχια Ρ., (2006, ζει.: 28). «Βηψζηκε Πεξηθεξεηαθή Αλάπηπμε ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη Αλαζπγθξφηεζε ηνπ Διιεληθνχ Αζηηθνχ Πεξηβάιινληνο». Δθδφζεηο Αζ. ηακνχιεο, Αζήλα. 3 Παπαπαχινπ Ησαθεηκίδνπ., (2008, ζει.: 8), φ.π. 5

17 2.2 Πεξηβάιινλ χκθσλα κε ην Νφκν 1650/1986 «Γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο» (ΦΔΚ Α 160/ ) σο πεξηβάιινλ λνείηαη «ην ζχλνιν ησλ θπζηθψλ θαη αλζξσπνγελψλ παξαγφλησλ θαη ζηνηρείσλ πνπ βξίζθνληαη ζε αιιειεπίδξαζε θαη επεξεάδνπλ ηελ νηθνινγηθή ηζνξξνπία, ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο, ηελ πγεία ησλ θαηνίθσλ, ηελ ηζηνξηθή θαη πνιηηηζηηθή παξάδνζε θαη ηηο αηζζεηηθέο αμίεο». 4 χκθσλα κε ηνλ Υξηζηηαλφπνπιν Κ. (2003), «ην θπζηθφ πεξηβάιινλ είλαη κία εμαηξεηηθά ζχλζεηε έλσζε απφ ζπζηήκαηα θπζηθά, εκηηερλεηά ή ηερλεηά, δειαδή αλζξψπηλα. Σα ζπζηήκαηα απηά αλαπηχζζνπλ κεηαμχ ηνπο ζρέζεηο εμαηξεηηθά δηαθνξνπνηεκέλεο σο πξνο ηελ θχζε, ηελ πνηφηεηα, ηελ έληαζε, αιιά θαη ηε ρσξηθή ππφζηαζή ηνπο». 5 Σν θπζηθφ πεξηβάιινλ απνηειείηαη απφ παξάγνληεο νη νπνίνη κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ ζηνπο κε βηνηηθνχο (άβηα χιε) θαη ζηνπο βηνηηθνχο (έκβηα φληα). Οη κε βηνηηθνί παξάγνληεο είλαη ε κάδα θαη ε ελέξγεηα. Οη παξάγνληεο απηνί εθθξάδνληαη σο θιηκαηηθνί, εδαθνινγηθνί θαη ηνπνγξαθηθνί παξάγνληεο. Οη βηνηηθνί παξάγνληεο είλαη νη δσληαλνί νξγαληζκνί. Μηα άιιε δηάθξηζε ησλ παξαγφλησλ ηνπ πεξηβάιινληνο είλαη νη θπζηθνί πφξνη. Ωο θπζηθνί πόξνη λννχληαη «φια ηα αλαλεψζηκα θαη κε ζπζηαηηθά ή ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ή κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηεζνχλ ζην κέιινλ απφ ηνλ άλζξσπν». Αλαλεψζηκνη πφξνη είλαη απηνί πνπ κπνξνχλ λα αλαπαξαρζνχλ, φπσο είλαη ε ειηαθή αθηηλνβνιία, ν άλεκνο, ηα ξένληα χδαηα, θ.ά.. Με αλαλεψζηκνη πφξνη είλαη απηνί πνπ δελ κπνξνχλ λα αλαπαξαρζνχλ, φπσο είλαη ηα νξπθηά θαχζηκα, νη κε κεηαιινθφξνη νξπθηνί πφξνη, θ.ά Πεξηβαιινληηθή Πνιηηηθή χκθσλα κε ηνλ Καλνληζκφ 761/2001 ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη πκβνπιίνπ ηεο 19εο Μαξηίνπ 2001 «γηα ηελ εθνχζηα ζπκκεηνρή νξγαληζκψλ ζε θνηλνηηθφ ζχζηεκα νηθνινγηθήο δηαρείξηζεο θαη νηθνινγηθνχ ειέγρνπ» (EMAS) σο πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή λνείηαη «νη γεληθνί ζηφρνη θαη νη αξρέο ηεο δξάζεο ηνπ νξγαληζκνχ ζε ζέκαηα πεξηβάιινληνο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο ηεο ζπκκφξθσζεο πξνο φιεο ηηο θαλνληζηηθέο απαηηήζεηο πνπ αθνξνχλ ην πεξηβάιινλ θαη ηεο αλάιεςεο δέζκεπζεο γηα ζπλερή βειηίσζε ησλ 4 Νφκνο 1650/1986 «Γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο», (1986). Γηθηπαθφο ηφπνο: 2/12/08 5 Υξηζηηαλφπνπινο Κ., (2003, ζει.: 23). Γηδαθηνξηθή δηαηξηβή κε ζέκα: «Υσξνηαμηθή θαη Αλαπηπμηαθή Θεψξεζε γηα ηελ Πξνζηαζία θαη Αλάδεημε ηνπ Φπζηθνχ θαη Πνιηηηζηηθνχ Πεξηβάιινληνο». Θεζζαινλίθε. 6 Βαβίδνο Γ., Μεξηδάλεο Α. (2003, ζει.: 115). «Πεξηβάιινλ - Μειέηεο Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ». Δθδφζεηο Παπαζσηεξίνπ. Αζήλα. 6

18 πεξηβαιινληηθψλ επηδφζεσλ ε πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή πξνζθέξεη ην πιαίζην γηα ηε ζέζπηζε θαη ηελ αλαζεψξεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ ζθνπψλ θαη ζηφρσλ» Πεξηβαιινληηθή Πιεξνθνξία Ωο πεξηβαιινληηθή πιεξνθνξία νξίδεηαη «θάζε δηαζέζηκν απφ ηηο αξρέο ζηνηρείν, ζε γξαπηή, αθνπζηηθή, νπηηθή ή κεραλνγξαθηθή κνξθή γηα ηελ θαηάζηαζε ησλ λεξψλ, ηνπ αέξα, ηνπ εδάθνπο, ηεο παλίδαο, ηεο ρισξίδαο, ησλ βηνηφπσλ θαη ησλ νηθνηφπσλ, θαζψο θαη γηα δξαζηεξηφηεηεο ή κέηξα πνπ επεξεάδνπλ ή δχλαληαη λα επεξεάζνπλ δπζκελψο ηνπο παξαπάλσ θπζηθνχο απνδέθηεο» ύζηεκα Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο χκθσλα κε ηνλ Καλνληζκφ 761/2001 ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη πκβνπιίνπ ηεο 19 εο Μαξηίνπ 2001 «γηα ηελ εθνχζηα ζπκκεηνρή νξγαληζκψλ ζε θνηλνηηθφ ζχζηεκα νηθνινγηθήο δηαρείξηζεο θαη νηθνινγηθνχ ειέγρνπ» (EMAS) σο Σύζηεκα Πεξηβαιινληηθήο Γηαρείξηζεο λνείηαη «ην ηκήκα ηνπ ζπλνιηθνχ ζπζηήκαηνο δηαρείξηζεο, ην νπνίν πεξηιακβάλεη ηελ νξγαλσηηθή δηάξζξσζε, ην ζρεδηαζκφ, ηηο επζχλεο, ηηο πξαθηηθέο, ηηο δηαδηθαζίεο, ηηο δηεξγαζίεο θαη ηνπο πφξνπο γηα ηε ράξαμε, ηελ εθαξκνγή, ηελ επηηπρία, ηελ αλαζεψξεζε θαη ηε δηαηήξεζε θαη ηελ αλαζεψξεζε ηεο πεξηβαιινληηθήο πνιηηηθήο» Πξνζηαηεπόκελε πεξηνρή χκθσλα κε ηνλ νξηζκφ πνπ δίλεη ε Γηεζλήο Έλσζε γηα ηελ Πξνζηαζίαο ηεο Φχζεο (IUCN) πξνζηαηεπόκελε πεξηνρή είλαη «κηα ρεξζαία ή/θαη ζαιάζζηα έθηαζε αθηεξσκέλε ζηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ηεο βηνινγηθήο πνηθηιφηεηαο θαη ησλ θπζηθψλ θαη ζπλαθψλ πνιηηηζηηθψλ πφξσλ, ε νπνία ππφθεηηαη ζε δηαρείξηζε κε λνκηθά κέζα ή άιινπο απνηειεζκαηηθνχο ηξφπνπο». Τπάξρεη βέβαηα θαη ν νξηζκφο ζχκθσλα κε ηελ χκβαζε γηα ηε Βηνπνηθηιφηεηα, ν νπνίνο βέβαηα δελ είλαη θαη ηφζν ζαθήο. Έηζη, ινηπφλ, ζχκθσλα κε ηελ χκβαζε, σο πξνζηαηεπόκελε πεξηνρή νξίδεηαη κηα «γεσγξαθηθά δηαθξηηή πεξηνρή ε νπνία ζεζκνζεηείηαη ή ξπζκίδεηαη θαη γίλεηαη αληηθείκελν δηαρείξηζεο κε ζθνπφ ηελ επίηεπμε ζπγθεθξηκέλσλ ζηφρσλ δηαηήξεζεο». 7 Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, (2001). «Καλνληζκφο 761/2001 γηα ηελ εθνχζηα ζπκκεηνρή νξγαληζκψλ ζε θνηλνηηθφ ζχζηεκα νηθνινγηθήο δηαρείξηζεο θαη νηθνινγηθνχ ειέγρνπ (EMAS)». Γηθηπαθφο ηφπνο: 2/12/08 8 Παπαπεηξφπνπινο Α., (2003, ζει.: 46). «Οη Μειέηεο Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ ζηελ Δπξσπατθή θαη ζηελ Διιεληθή Έλλνκε Σάμε». Δθδφζεηο Αλη. Ν. άθθνπια. Αζήλα. 9 Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, (2001). «Καλνληζκφο 761/2001 γηα ηελ εθνχζηα ζπκκεηνρή νξγαληζκψλ ζε θνηλνηηθφ ζχζηεκα νηθνινγηθήο δηαρείξηζεο θαη νηθνινγηθνχ ειέγρνπ (EMAS)». Γηθηπαθφο ηφπνο: 2/12/08 7

19 ηελ Διιάδα φηαλ κηιάκε γηα πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο, θπξίσο ελλννχκε ηηο πεξηνρέο νη νπνίεο είλαη εληαγκέλεο ζην Δπξσπατθφ Οηθνινγηθφ Γίθηπν Natura 2000 θαη πξνζηαηεχνληαη απφ Κνηλνηηθέο Οδεγίεο γηα ηνπο Οηθνηφπνπο θαη ηα Πνπιηά. Φπζηθά φηαλ κηιάκε γηα πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο δελ πεξηνξηδφκαζηε κφλν ζηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο. Αδηακθηζβήηεηα ππάξρεη κηα ζεκαληηθή δηαθνξά κεηαμχ ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ θαη ησλ άιισλ εθηάζεσλ. Βαζηθφο ζηφρνο γηα ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο είλαη ε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ αμηψλ ηεο πεξηνρήο. Απφ απηφλ ηνλ ζηφρν φκσο δελ πξέπεη λα απνθιείζνπκε ηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο, θαζψο ε δηαρείξηζε ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ κπνξεί λα επηηεπρζεί κε ηελ ζσζηή ξχζκηζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ απηψλ. Έηζη, παξφιν, πνπ κία πεξηνρή θεξχζζεηαη πξνζηαηεπφκελε ιφγσ ησλ δψσλ, θπηψλ θαη άιισλ ηδηαίηεξσλ θπζηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο, ν ηξφπνο πξνζηαζίαο ηεο έρεη λα θάλεη θπξίσο κε ηνλ άλζξσπν θαη ηελ ζρέζε ηνπ κε ην πεξηβάιινλ. Γηα ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο ππάξρεη θαζεζηψο εηδηθήο δηαρείξηζεο, φκσο γηα ηελ εθπιήξσζε ηνπ ζθνπνχ ηνπο πξέπεη λα ιεηηνπξγήζνπλ ζε έλα επξχηεξν πιαίζην αλάπηπμεο θαη δηαρείξηζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ, ην νπνίν ξπζκίδεηαη απφ πξαθηηθέο, πνιηηηθέο θαη αλαπηπμηαθέο αληηιήςεηο. Βαζηθφ δήηεκα γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ είλαη θαηά πφζν ε πνηφηεηα δηαρείξηζεο θαη νη δηαρεηξηζηηθέο πξαθηηθέο κπνξνχλ λα ηνπο εθπιεξψζνπλ. Γηα ην ιφγν απηφ έξρνληαη ζην πξνζθήλην ηα Γηαρεηξηζηηθά ρέδηα (βιέπε Παξάξηεκα πηλάθσλ, ζει: 89). «Σν ρέδην Γηαρείξηζεο κηαο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο είλαη ν θαηαζηαηηθφο ράξηεο θαη ην απαξαίηεην εξγαιείν γηα ηελ αεηθφξν θαη νξζνινγηθή δηαρείξηζή ηεο». Σα Γηαρεηξηζηηθά ρέδηα ζε έλα ζχζηεκα πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ πεξηιακβάλνπλ: ην ζθνπφ δηαρείξηζεο ηεο πεξηνρήο, ηελ πεξηγξαθή ηεο πεξηνρήο (θπζηθά, βηνινγηθά θαη πνιηηηζηηθά ζηνηρεία), ηελ αλαγλψξηζε ησλ πνιχηηκσλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο, ηελ πεξίιεςε παξαγφλησλ πνπ επεξεάδνπλ ή κπνξεί λα επεξεάζνπλ ηα πνιχηηκα ραξαθηεξηζηηθά ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο, ηνπο ζηφρνπο, ηα απνδεθηά φξηα αιιαγήο θαη ηελ παξαθνινχζεζε, ην πξφγξακκα κέηξσλ (κε θνζηνιφγεζε θαη ρξνλνδηάγξακκα), ηνλ πίλαθα δεδνκέλσλ ησλ πξνγξακκάησλ θαη αλαθνξέο. Όζνλ αθνξά ηελ Διιάδα, ε εθπφλεζε δηαρεηξηζηηθψλ ζρεδίσλ πξνβιέπεηαη ζηνλ Ν. 2742/99 πεξί «Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο θαη Άιιεο Γηαηάμεηο» γηα 8

20 ηηο πεξηνρέο πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο πξνζηαηεπφκελεο βάζεη ηνπ Ν. 1650/86 πεξί «Πξνζηαζίαο ηνπ Πεξηβάιινληνο». 10 Ο Νφκνο 1650/1986 «Γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο» θαηαηάζζεη ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο ζηηο εμήο θαηεγνξίεο: πεξηνρέο απφιπηεο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο, πεξηνρέο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο, εζληθά πάξθα, πξνζηαηεπφκελνη θπζηθνί ζρεκαηηζκνί, πεξηνρέο νηθναλάπηπμεο. Αλαιπηηθά παξνπζηάδνληαη ζην θεθάιαην Τγξόηνπνο Ωο πγξόηνπνη λννχληαη «νη θπζηθέο ή ηερλεηέο πεξηνρέο απνηεινχκελεο απφ έιε γεληθψο, απφ κε απνθιεηζηηθψο νκβξνδίαηηα έιε κε ηπξθψδεο ππφζηξσκα, απφ ηπξθψδεηο γαίεο, ή απφ λεξφ, νη νπνίεο είλαη κνλίκσο ή πξνζσξηλά θαηαθιπδφκελεο κε λεξφ πνπ είλαη ζηάζηκν ή ξένλ, γιπθφ, πθάικπξν, ή αικπξφ. Δπίζεο, νη πεξηνρέο απηέο πεξηιακβάλνπλ θαη εθείλεο πνπ θαιχπηνληαη κε ζαιαζζηλφ λεξφ ην βάζνο ηνπ νπνίνπ θαηά ηελ ακπψηηδα δελ ππεξβαίλεη ηα 6 κέηξα. Βάζεη ηνπ παξαπάλσ νξηζκνχ, ζηνπο πγξνηφπνπο πεξηιακβάλνληαη ηφζν ηα παξάθηηα πγξνηνπηθά νηθνζπζηήκαηα (δειηατθέο πεξηνρέο, ιηκλνζάιαζζεο, αικπξφβαιηνη) φζν θαη εθείλα ηεο ελδνρψξαο (ιίκλεο, ιηκλνχιεο, έιε ή βάιηνη, πνηακνί, ξέκαηα)» Οηθνζύζηεκα Οηθνζύζηεκα είλαη «θάζε ζχλνιν βηνηηθψλ θαη κε βηνηηθψλ παξαγφλησλ θαη ζηνηρείσλ ηνπ πεξηβάιινληνο πνπ δξνπλ ζε νξηζκέλν ρψξν θαη βξίζθνληαη ζε αιιειεπίδξαζε κεηαμχ ηνπο» Οηθόηνπνο ή ελδηαίηεκα Γχν είλαη νη πην απνδεθηνί νξηζκνί γηα ηελ έλλνηα «νηθφηνπνο». χκθσλα, ινηπφλ, κε ηνλ Vos σο νηθόηνπνο νξίδεηαη «ε κηθξφηεξε κνλάδα ηνπ ηνπίνπ φπνπ έλα θαη κνλαδηθφ νηθνζχζηεκα επηθξαηεί θαη ζπλεπψο πεξηέρεη έλα ηχπν βιάζηεζεο», ελψ ζχκθσλα κε ηνλ Zonneveld νηθφηνπνο είλαη «ε κηθξφηεξε κνλάδα πνπ κπνξεί λα ζεσξεζεί φηη απνηειεί έλα ηνπίν κε ηελ έλλνηα ηνπ ζπζηήκαηνο» Καξαβέιιαο Γ., Καηζαδσξάθεο Γ., Μαξαγθνχ Π., Νάληζνπ Θ. θαη βνξψλνπ Δ., (2003). «Γηαρείξηζε Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ: Οδεγφο Οξζήο Πξαθηηθήο. Αζήλα. 11 Διιεληθή Οξληζνινγηθή Δηαηξία. (1999, ζει.: 175). «πλνπηηθφο νδεγφο, Δπηπηψζεηο έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ ζηα πηελά θαη ηνπο βηνηφπνπο ηνπο Γηαρείξηζε βηνηφπσλ νξληζνπαλίδαο». Δπηκέιεηα: Γξ. Γηνλπζία Υαηδειάθνπ. Αζήλα. 12 Διιεληθή Οξληζνινγηθή Δηαηξία. (1999, ζει.: 141), φ.π. 13 Διιεληθή Οξληζνινγηθή Δηαηξία. (1999, ζει.: 235), φ.π. 9

21 2.10 Φπζηθνί νηθόηνπνη χκθσλα κε ηελ ΚΤΑ 33318/3028/ «Καζνξηζκφο κέηξσλ γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκάησλ) θαζψο θαη ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο» σο «θπζηθνί νηθόηνπνη (ελδηαηηήκαηα)» λννχληαη «νη ρεξζαίεο πεξηνρέο ή πγξφηνπνη πνπ δηαθξίλνληαη ράξηλ ζηα βηνηηθά θαη αβηνηηθά ραξαθηεξηζηηθά ηνπο, είηε είλαη εμ νινθιήξνπ θπζηθέο είηε εκηθπζηθέο» Σύπνη θπζηθώλ νηθνηόπσλ πξνηεξαηόηεηαο χκθσλα κε ηελ ΚΤΑ 33318/3028/ «Καζνξηζκφο κέηξσλ γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκάησλ) θαζψο θαη ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο» σο «ηύπνη θπζηθώλ νηθνηόπωλ πξνηεξαηόηεηαο» λννχληαη «νη ηχπνη θπζηθψλ νηθνηφπσλ πνπ δηαηξέρνπλ ηνλ θίλδπλν λα εμαθαληζζνχλ απφ ην έδαθνο ησλ θξαηψλ κειψλ θαη γηα ηε δηαηήξεζε ησλ νπνίσλ ε Κνηλφηεηα θέξεη ηδηαίηεξε επζχλε ιφγσ ηνπ κεγέζνπο ηνπ ηκήκαηνο ηεο θπζηθήο θαηαλνκήο ηνπο πνπ πεξηιακβάλεηαη ζην έδαθνο απηφ» Σόπνο χκθσλα κε ηελ ΚΤΑ 33318/3028/ «Καζνξηζκφο κέηξσλ γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκάησλ) θαζψο θαη ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο» σο «ηόπνο» νξίδεηαη «κηα γεσγξαθηθά θαζνξηζκέλε πεξηνρή, ε επηθάλεηα ηεο νπνίαο πξνζδηνξίδεηαη ζαθψο» Σόπνο Κνηλνηηθήο εκαζίαο χκθσλα κε ηελ ΚΤΑ 33318/3028/ «Καζνξηζκφο κέηξσλ γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκάησλ) θαζψο θαη ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο» σο «ηόπνο θνηλνηηθήο ζεκαζίαο» λνείηαη «έλαο ηφπνο ν νπνίνο, ζηε βηνγεσγξαθηθή πεξηνρή ή ζηηο βηνγεσγξαθηθέο πεξηνρέο ζηηο νπνίεο αλήθεη, ζπλεηζθέξεη ζεκαληηθά ζηε δηαηήξεζε ή ηελ απνθαηάζηαζε ελφο ηχπνπ θπζηθνχ νηθνηφπνπ ηνπ Παξαξηήκαηνο Ι 17 ή ελφο είδνπο ηνπ 14 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 778). «Ννκνζεζία γηα ην Πεξηβάιινλ». Δθδφζεηο Εήηε. Θεζζαινλίθε. 14 ΜηραινπνχινπΥ., (2004, ζει.: 779), φ.π. 16 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 779), φ.π. 17 Παξάξηεκα Η: Σχπνη θπζηθψλ νηθνηφπσλ θνηλνηηθνχ ελδηαθέξνληνο ησλ νπνίσλ ε δηαηήξεζε απαηηεί ην ραξαθηεξηζκφ πεξηνρψλ σο εηδηθψλ δσλψλ πξνζηαζίαο. 10

22 Παξαξηήκαηνο ΙΙ 18, ζε ηθαλνπνηεηηθή θαηάζηαζε δηαηήξεζεο θαη ν νπνίνο κπνξεί επί πιένλ λα ζπλεηζθέξεη ζεκαληηθά ζηε ζπλνρή ηνπ Γηθηχνπ «Natura 2000» ή/θαη λα ζπλεηζθέξεη ζεκαληηθά ζηε δηαηήξεζε ηεο βηνινγηθήο πνηθηιφηεηαο ζηηο ζπγθεθξηκέλεο βηνγεσγξαθηθέο πεξηνρέο» Δηδηθή Εώλε Γηαηήξεζεο χκθσλα κε ηελ ΚΤΑ 33318/3028/ «Καζνξηζκφο κέηξσλ γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκάησλ) θαζψο θαη ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο» σο «εηδηθή δώλε δηαηήξεζεο» λνείηαη «έλαο ηφπνο θνηλνηηθήο ζεκαζίαο νξηζκέλνο απφ ηα θξάηε κέιε κέζσ θαλνληζηηθήο, δηνηθεηηθήο ή/θαη ζπκβαηηθήο πξάμεο, ζηνλ νπνίν εθαξκφδνληαη ηα κέηξα δηαηήξεζεο πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ δηαηήξεζε ή ηελ απνθαηάζηαζε, ζε ηθαλνπνηεηηθή θαηάζηαζε δηαηήξεζεο, ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ ή/θαη ησλ πιεζπζκψλ ησλ εηδψλ γηα ηα νπνία νξίζζεθε ν ηχπνο» Βηνπνηθηιόηεηα χκθσλα κε ηελ χκβαζε ηνπ Ρίν ληε Σδαλέηξν (1992) «σο βηνινγηθή πνηθηιόηεηα ή βηνπνηθηιόηεηα λνείηαη ε πνηθηιία ησλ δψλησλ νξγαληζκψλ πάζεο πξνειεχζεσο πεξηιακβαλνκέλσλ, κεηαμχ άιισλ, ρεξζαίσλ, ζαιαζζίσλ θαη άιισλ πδαηηθψλ νηθνζπζηεκάησλ θαη νηθνινγηθψλ ζπκπιεγκάησλ, ησλ νπνίσλ απνηεινχλ κέξνο. Δπίζεο, πεξηιακβάλεηαη εδψ ε πνηθηιφηεηα εληφο ησλ εηδψλ, κεηαμχ εηδψλ θαη νηθνζπζηεκάησλ». 21 Δπηπιένλ, ζηελ χκβαζε ε βηνπνηθηιφηεηα ραξαθηεξίδεηαη ζαλ ελδνγελήο αμία ε νπνία εάλ δηαηεξήζεη ηνλ αξηζκφ ησλ εηδψλ ή απνηξέςεη ηελ εμαθάληζή ηνπο, ηφηε ζα είλαη ηθαλή λα πξνζηαηέςεη ηελ αεηθνξία ηεο ίδηαο ηεο Γεο Γάζνο ή Γαζηθό νηθνζύζηεκα χκθσλα κε ηνλ Νφκν 3208/2003 σο δάζνο ή δαζηθό νηθνζύζηεκα «λνείηαη ην νξγαληθφ ζχλνιν άγξησλ θπηψλ κε μπιψδε θνξκφ πάλσ ζηελ αλαγθαία επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο πνπ καδί κε ηελ ζπλππάξρνπζα ρισξίδα θαη παλίδα, απνηεινχλ κέζσ ηεο ακνηβαίαο 18 Παξάξηεκα ΗΗ: Εσηθά θαη θπηηθά είδε θνηλνηηθνχ ελδηαθέξνληνο ησλ νπνίσλ ε δηαηήξεζε επηβάιιεη ηνλ θαζνξηζκφ εηδηθψλ δσλψλ δηαηήξεζεο. 19 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 779), φ.π. 20 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 779), φ.π. 21 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 779), φ.π. 22 Διιεληθή Οξληζνινγηθή Δηαηξία, (1999, ζει.: 112), φ.π. 11

23 αιιειεμάξηεζεο θαη αιιειεπίδξαζήο ηνπο, ηδηαίηεξε βηνθνηλφηεηα (δαζνβηνθνηλφηεηα) θαη ηδηαίηεξν θπζηθφ πεξηβάιινλ (δαζνγελέο)» Γαζηθή έθηαζε χκθσλα κε ηνλ Νφκν 3208/2003 δαζηθή έθηαζε «ππάξρεη φηαλ ζην παξαπάλσ ζχλνιν ε άγξηα μπιψδεο βιάζηεζε, πςειή ή ζακλψδεο, είλαη αξαηά» Νφκνο 3208/2003 «Πξνζηαζία ησλ δαζηθψλ νηθνζπζηεκάησλ, θαηάξηηζε δαζνινγίνπ, ξχζκηζε εκπξαγκάησλ δηθαησκάησλ επί δαζψλ θαη δαζηθψλ ελ γέλεη εθηάζεσλ θαη άιιεο δηαηάμεηο», (2003). Γηθηπαθφο ηφπνο: 19/11/08 24 Νφκνο 3208/2003 «Πξνζηαζία ησλ δαζηθψλ νηθνζπζηεκάησλ, θαηάξηηζε δαζνινγίνπ, ξχζκηζε εκπξαγκάησλ δηθαησκάησλ επί δαζψλ θαη δαζηθψλ ελ γέλεη εθηάζεσλ θαη άιιεο δηαηάμεηο», (2003). Γηθηπαθφο ηφπνο: 19/11/08 12

24 Κεθάιαην 3 Θεώξεζε ρσξνηαμηθνύ ζρεδηαζκνύ ζηηο πξνζηαηεπόκελεο πεξηνρέο 3.1 Ζ Ννκηθή ζεκειίσζε ηεο θνηλνηηθήο πνιηηηθήο γηα ην πεξηβάιινλ Ζ πλζήθε ηεο Ρώκεο 1957 Ζ πλζήθε ηεο Ρψκεο ππεγξάθε ζηηο 25 Μαξηίνπ ηνπ ηελ ζπλέρεηα ηξνπνπνηήζεθε ην 1986 κε ηελ Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε (Δ.Δ.Π.), ην 1992 κε ηε πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη, ην 1997 κε ηε πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ θαη ηέινο, ην 2001 κε ηε πλζήθε ηεο Νίθαηαο. ήκεξα ε πλζήθε ηεο Ρψκεο ηζρχεη φπσο ηξνπνπνηήζεθε ην ην αξρηθφ θείκελν ηεο πλζήθεο ηεο Ρψκεο δελ ππήξρε θακία δηάηαμε πνπ λα αλαθέξεηαη ζην πεξηβάιινλ θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ. ε θάπνην ζεκείν ηεο πλζήθεο, φκσο, γίλεηαη αλαθνξά πεξί «αηζζεηήο βειηίσζεο ηεο πνηφηεηαο δσήο» θαη «αξκνληθήο θαη ηζφξξνπεο αλάπηπμεο». Αλαθνξέο νη νπνίεο έζεζαλ ηηο πξψηεο βάζεηο. Οη δηαηάμεηο ηεο πλζήθεο έδσζαλ ην δηθαίσκα ηεο έκκεζεο πηνζέηεζεο ησλ κέηξσλ πνπ ζρεηίδνληαλ κε ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη ζπγθεθξηκέλα φζνλ αθνξνχζε ηα άξζξα 100 θαη 235, ηα νπνία αθνξνχζαλ ηελ νκαιή ιεηηνπξγία ηεο Κνηλήο Αγνξάο θαη φρη ηελ πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία. 25 Ζ πλζήθε ηεο Ρψκεο πεξηέρεη ηηο εμήο έμη πνιηηηθέο: ηελ θνηλή αγξνηηθή πνιηηηθή, ε νπνία είλαη θαη ε πην ζεκαληηθή απφ ηηο πνιηηηθέο ηεο Κνηλφηεηαο, ηελ θνηλή πνιηηηθή ηωλ κεηαθνξώλ, 25 Παπαπεηξφπνπινο Α., (2003, ζει.: 27), φ.π. 13

25 ηελ πνιηηηθή αληαγωληζκνύ θαη θπξίωο θξαηηθέο εληζρύζεηο, ηελ νηθνλνκηθή πνιηηηθή θαη θπξίωο ηελ θνηλή εκπνξηθή πνιηηηθή, ηελ θνηλωληθή πνιηηηθή, ηελ Δπξωπαϊθή Τξάπεδα Δπελδύζεωλ Ζ Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε 1986 Ζ Δληαία Δπξσπατθή Πξάμε ππεγξάθε ζηηο 17 θαη 18 Φεβξνπαξίνπ ηνπ 1986 θαη ηέζεθε ζε ηζρχ ηνλ Ηνχιην ηνπ Με ηελ Δ.Δ.Π. πξνβιέπεηαη ε δεκηνπξγία ηεο εληαίαο αγνξάο, ε νπνία απνηειεί ηελ νινθιήξσζε ηεο θνηλήο αγνξάο. Ωο ζηφρνο, ηίζεηαη ε θαηάξγεζε ησλ ζπλφξσλ: θπζηθψλ (ηεισλεία), ηερληθψλ θαη θνξνινγηθψλ. 27 Με ηελ Δ.Δ.Π. ην πεξηβάιινλ εληάζζεηαη ζην θνηλνηηθφ πιαίζην δξάζεο, σο άμην πξνζηαζίαο έλλνκν αγαζφ. Πξφθεηηαη, ινηπφλ, γηα ηελ πξνζζήθε ησλ άξζξσλ 130 Π, ζχκθσλα κε ην νπνίν ηίζεληαη νη γεληθέο αξρέο ηεο θνηλνηηθήο πνιηηηθήο πεξηβάιινληνο θαη θαζνξίδνληαη ηα αληηθείκελα, φπσο είλαη ε πξφιεςε, ε πξνζηαζία θαη ε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο ηνπ πεξηβάιινληνο, 130 Ρ, ζην νπνίν θαζηεξψλεηαη ζηελ πλζήθε ε αξρή ηεο ελζσκάησζεο 28 θαη θαζνξίδεηαη ε δηαδηθαζία γηα ηε ιήςε κέηξσλ πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία θαη 130, κε ην νπνίν εμαζθαιίδεηαη ζηα θξάηε κέιε φηη δελ ζα δεζκεπηνχλ ππέξκεηξα απφ ηελ θνηλνηηθή πεξηβαιινληηθή λνκνζεζία. 29 Ζ Δ.Δ.Π. πεξηέρεη ηηο εμήο ηξεηο πνιηηηθέο: Τελ νηθνλνκηθή θαη θνηλωληθή ζπλνρή, ε νπνία επηδηψθεη ηελ αξκνληθή αλάπηπμε ηνπ ζπλφινπ ηεο Κνηλφηεηαο θαη απνβιέπεη ζηε κείσζε ηνπ ράζκαηνο κεηαμχ ησλ δηάθνξσλ πεξηνρψλ θαη ηεο θαζπζηέξεζεο ησλ κεηνλεθηηθψλ πεξηνρψλ. Τελ έξεπλα θαη ηερλνινγηθή αλάπηπμε. 26 Καπθαιάο Γ., Αλδξηθνπνχινπ Δι., (2000, ζει.: 5). «Υσξηθέο Δπηπηψζεηο ησλ Δπξσπατθψλ Πνιηηηθψλ. Ζ Διιεληθή Δκπεηξία ». Θεζζαινλίθε. 27 Αγγειίδεο Μ., (2004, ζει.: 12). «Οη πνιηηηθέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηε Υσξηθή Αλάπηπμε. Μηα κεγάιε πξφθιεζε γηα ηελ Δπξψπε θαη ηελ Διιάδα». Παλεπηζηεκηαθέο Δθδφζεηο Δ.Μ.Π. Αζήλα. 28 «χκθσλα κε ηελ αξρή ηεο ελζσκάησζεο νη αλάγθεο ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο απνηεινχλ ζπληζηψζεο ησλ άιισλ πνιηηηθψλ. Πξφθεηηαη γηα κηα αξρή, ε νπνία πξσηνδηαηππψζεθε ζηελ Δ.Δ.Π. θαη κε ηελ νπνία ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαηαιακβάλεη πιένλ θεληξηθή ζέζε ζηελ θνηλνηηθή έλλνκε ηάμε. Με βάζε ηελ αξρή ηεο ελζσκάησζεο, ε Κνηλφηεηα ιακβάλεη ππφςε ζε φιεο ηηο δξαζηεξηφηεηέο ηεο, ηηο απαηηήζεηο ηεο πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο. Παξφκνηα αξρή δελ έρεη δηαηππσζεί γηα θακία άιιε θνηλνηηθή πνιηηηθή αθφκα θαη κεηά ηελ αλαζεψξεζε ηεο πλζήθεο ηνπ Άκζηεξληακ ην 1997, νπφηε θαη ε αξρή απηή κεηαηξέπεηαη ζε ζεκειηψδε θνηλνηηθή αξρή». (Παπαπεηξφπνπινο Α., (2003, ζει.:30), φ.π.) 29 Παπαπεηξφπνπινο Α., (2003, ζει.: 29), φ.π. 14

26 Τν πεξηβάιινλ, ζην νπνίν πεξηέρνληαη κέηξα πνπ αθνξνχλ ηελ ρσξνηαμία, ηηο ρξήζεηο γεο θαη ηε δηαρείξηζε ησλ πδάηηλσλ πφξσλ Ζ πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη 1992 Ζ πλζήθε ηνπ Μάαζηξηρη πνπ ππεγξάθε ην 1992 θαη εθαξκφζηεθε ην 1993 ήηαλ έλα αθφκε βήκα γηα ηελ θαηνρχξσζε ηεο θνηλνηηθήο πεξηβαιινληηθήο πνιηηηθήο. ηελ πλζήθε απηή εμεηδηθεχεηαη θαη γίλεηαη λνκηθά δεζκεπηηθφηεξε ε αξρή ηεο ελζσκάησζεο. Σψξα, ε αλάγθε πνπ πξνθχπηεη γηα πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο δελ απνηειεί απιψο ζπληζηψζα ησλ άιισλ πνιηηηθψλ, φπσο γηλφηαλ κε ηελ Δ.Δ.Π., αιιά ιακβάλεηαη ππφςε θαηά ηε δηακφξθσζε ησλ θνηλνηηθψλ πνιηηηθψλ. Σα θξάηε κέιε ππνρξενχληαη λα επηδηψμνπλ κηα «πςεινχ επηπέδνπ» πξνζηαζία γηα ην πεξηβάιινλ, λα αθνινπζνχλ ηελ αξρή «ν ξππαίλσλ πιεξψλεη» θαη λα επηδεηνχλ ηελ απνηξνπή ηεο ξχπαλζεο ζηελ πεγή ηεο. Οπζηαζηηθά, πξφθεηηαη γηα ζαθή αλαγλψξηζε ηεο αξρήο ηεο πξφιεςεο, ε νπνία αλ εθαξκνζηεί, επηβάιιεη θαη ηελ πηνζέηεζε ηεο αξρήο ηελ ελεκέξσζεο ησλ πνιηηψλ θαη ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζηηο απνθάζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία. 31 Έλα άιιν ζεκείν ηεο πλζήθεο, πνπ αμίδεη λα ζεκεησζεί είλαη φηη κε ην άξζξν 130Γ ηδξχζεθε έλα λέν ρξεκαηνδνηηθφ εξγαιείν, ην Σακείν πλνρήο, ην νπνίν έρεη σο ζηφρν ηελ ρξεκαηνδφηεζε έξγσλ πνπ αθνξνχλ ηηο κεηαθνξέο θαη ηηο ππνδνκέο πεξηβάιινληνο. Δπηπιένλ, εηζήρζεζαλ πνιηηηθέο, φπσο ε πνιηηηθή γηα ηα Γηεπξσπατθά Γίθηπα (άξζξα 129Β έσο 129Γ ηεο πλζδοκ) θαη πάξζεθαλ κέηξα πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο ζηνπο ηνκείο ηεο ρσξνηαμίαο θαη ηεο ρξήζεο γεο Ζ πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ 1997 Ζ πλζήθε ηνπ Άκζηεξληακ ππεγξάθε ην 1997 θαη ηέζεθε ζε ηζρχ ην Ο θνηλνηηθφο λνκνζέηεο δηαρσξίδεη ηελ πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία απφ ηηο νηθνλνκηθέο θαη εκπνξηθέο επηδηψμεηο. Έηζη, ζηφρνο ηεο Κνηλφηεηαο, κε ηελ πλζήθε απηή είλαη ε επίηεπμε ηεο ηζφξξνπεο θαη αεηθφξνπ αλάπηπμεο, θπξίσο κε ηελ δεκηνπξγία ελφο ρψξνπ ρσξίο εζσηεξηθά ζχλνξα, ηελ ελίζρπζε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη ηελ ίδξπζε κηαο νηθνλνκηθήο θαη λνκηζκαηηθήο έλσζεο. Δπίζεο, ε Κνηλφηεηα έρεη σο ππνρξέσζε ηελ πξνψζεζε κίαο αξκνληθήο, ηζφξξνπεο θαη βηψζηκεο αλάπηπμεο ησλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ελφο πςεινχ επηπέδνπ πξνζηαζίαο θαη βειηίσζεο ηνπ πεξηβάιινληνο. 30 Καπθαιάο Γ., Αλδξηθνπνχινπ Δι., (2000, ζει.: 5), φ.π. 31 Παπαπεηξφπνπινο Α., (2003, ζει.: 33, 34), φ.π. 32 Γηαλλαθνχξνπ Γ., (2008, ζει.: 41). «Ζ Υσξνηαμία ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Δζληθέο πνιηηηθέο θαη Δπξσπατθή Γηαθπβέξλεζε». Δθδφζεηο Παπαδήζε. Αζήλα. 15

27 πκπεξαζκαηηθά, νη δχν ζεκαληηθέο αιιαγέο πνπ πξνέθπςαλ σο απνηέιεζκα ηεο πλζήθεο είλαη ε απαίηεζε γηα πςειφ επίπεδν πξνζηαζίαο ηνπ πεξηβάιινληνο θαη φηη ε αξρή ηεο ελζσκάησζεο απφθηεζε ζεκειηψδε ραξαθηήξα θαη δηαηππψζεθε ζην άξζξν 6 ηεο ΔΚ Ζ πλζήθε ηεο Νίθαηαο 2001 Ζ πλζήθε ηεο Νίθαηαο ππεγξάθε ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ 2001 θαη ηέζεθε ζε ηζρχ ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ Ζ πλζήθε απηή απνηέιεζε έλα αθφκε βήκα γηα ηελ πξνεηνηκαζία ηεο δηεχξπλζεο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πξνο ηηο ρψξεο ηεο Κεληξηθήο, Αλαηνιηθήο, Μεζνγεηαθήο θαη Βαιηηθήο Δπξψπεο. Γεληθά, θαζνξίζηεθαλ νη αξρέο θαη νη κέζνδνη εμέιημεο ηνπ ζπζηήκαηνο πνπ ππήξρε ζηελ Δ.Δ. 15. πκπεξαζκαηηθά, ε πλζήθε ηεο Νίθαηαο δελ θαηάθεξε λα απαληήζεη νινθιεξσκέλα γηα ην κειινληηθφ ηξφπν ιεηηνπξγίαο ηεο Έλσζεο κε ζρεδφλ 30 κέιε αιιά θαη γεληθφηεξα γηα ην κειινληηθφ ραξαθηήξα ηεο Έλσζεο Ζ λνκηθή ζεκειίσζε ηεο θνηλνηηθήο πνιηηηθήο ζηελ Διιάδα Νόκνο 360/1976 «Πεξί ρσξνηαμίαο θαη πεξηβάιινληνο» Ο πξψηνο λφκνο πνπ ζεζπίζηεθε ζηελ Διιάδα θαη αθνξνχζε ηελ ρσξνηαμία θαη ην πεξηβάιινλ θαη ζηνλ νπνίνλ δφζεθαλ νξηζκνί θαη θαηεπζχλζεηο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο ήηαλ ν Νφκνο 360/1976 «πεξί Υσξνηαμίαο θαη Πεξηβάιινληνο». χκθσλα κε ηνλ λφκν απηφ θαη φζνλ αθνξά ην πεξηβάιινλ δφζεθαλ νη παξαθάησ νξηζκνί: Ωο θπζηθό πεξηβάιινλ λνείηαη ν ρεξζαίνο, ζαιάζζηνο θαη ελαέξηνο ρψξνο πνπ πεξηβάιιεη ηνλ άλζξσπν ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ παλίδα, ηελ ρισξίδα θαη ηνπο θπζηθνχο πφξνπο. Ωο πνιηηηζηηθό πεξηβάιινλ λννχληαη ηα αλζξσπνγελή ζηνηρεία θαη ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πνιηηηζκνχ, φπσο δηακνξθψζεθαλ απφ ηελ παξέκβαζε θαη ηελ ζρέζε αλζξψπνπ πεξηβάιινληνο, πεξηιακβαλνκέλσλ ησλ ηζηνξηθψλ ρψξσλ θαη αθφκε ηεο θαιιηηερληθήο θαη πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο ηεο ρψξαο. Ωο πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο λνείηαη: α) ε δηαηήξεζε ηνπ ραξαθηήξα ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ε βειηίσζε ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ ησλ ζηνηρείσλ ηνπ, σο νηθνζπζηήκαηνο, β) ε πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο απφ ηηο επηπηψζεηο πνπ πξνθαινχληαη απφ ηελ αλάπηπμε ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ θαη παξεκβάζεσλ, γ) ε δηαθχιαμε ηνπ πνιηηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ησλ ηζηνξηθψλ ρψξσλ θαη δ) ν έιεγρνο ηεο αμηνπνίεζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ηεο αλάπηπμεο ηνπ ρψξνπ δξαζηεξηνηήησλ ηνπο, κε 33 Παπαπεηξφπνπινο Α., (2003, ζει.: 35, 36), φ.π. 34 Αγγειίδεο Μ., (2004, ζει.: 16, 17), φ.π. 16

28 ζθνπφ ηελ ελαξκφληζε ησλ ζρέζεσλ κεηαμχ ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, ηνπ πνιηηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ηεο νηθνλνκηθήο δξάζεο ηνπ αλζξψπνπ. Σέινο, κε ηνλ λφκν απηφ ζπζηάζεθε ην Δζληθφ πκβνχιην Υσξνηαμίαο θαη Πεξηβάιινληνο. Σν έξγν ηνπ πκβνπιίνπ είλαη α) ε ιήςε απνθάζεσλ γηα ηελ πνιηηηθή πνπ αθνινπζείηαη θαη γηα γεληθά ζέκαηα πνπ αθνξνχλ ηελ Υσξνηαμία θαη ην Πεξηβάιινλ, β) ε ιήςε απνθάζεσλ γηα ζέκαηα πνπ αθνξνχλ Τπεξεζίεο ζρεηηθέο κε ηελ Υσξνηαμία θαη ην Πεξηβάιινλ, γ) ε έγθξηζε ησλ Υσξνηαμηθψλ ρεδίσλ θαη Πξνγξακκάησλ θαη ρεδίσλ θαη Πξνγξακκάησλ Πξνζηαζίαο ηνπ Πεξηβάιινληνο θαη ε ελαξκφληζή ηνπο κε ηα ρέδηα θαη Πξνγξάκκαηα Αλάπηπμεο, δ) ε επίβιεςε εθαξκνγήο ησλ Υσξνηαμηθψλ ρεδίσλ θαη Πξνγξακκάησλ θαη ησλ ρεδίσλ θαη Πξνγξακκάησλ Πξνζηαζίαο ηνπ Πεξηβάιινληνο θαη ε) ν ζπληνληζκφο ησλ θνξέσλ εθαξκνγήο ησλ παξαπάλσ ζρεδίσλ Νόκνο 1650/1986 «γηα ηε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο» Όζνλ αθνξά ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο ζηελ Διιάδα ν πξψηνο λφκνο πνπ ζεζπίζηεθε γηα ηελ πξνζηαζία ηνπο ήηαλ ν Ν. 1650/1986 ν νπνίνο ηζρχεη κέρξη θαη ζήκεξα. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη ηα άξζξα ηνπ λφκνπ πνπ αθνξνχλ ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο. χκθσλα κε ην άξζξν 18 ηνπ Νφκνπ πνπ αθνξά ηελ πξνζηαζία ηεο θχζεο θαη ηνπ ηνπίνπ επηζεκαίλεηαη ζπγθεθξηκέλα φηη ε θύζε θαη ην ηνπίν πξνζηαηεχνληαη θαη δηαηεξνχληαη κε ζθνπφ ηελ δηαζθάιηζε ησλ θπζηθψλ δηεξγαζηψλ, ηεο απνδνηηθφηεηαο ησλ θπζηθψλ πφξσλ, ηεο ηζνξξνπίαο θαη ηεο εμέιημεο ησλ νηθνζπζηεκάησλ θαζψο επίζεο θαη ηεο πνηθηινκνξθίαο, ηδηαηηεξφηεηαο ή κνλαδηθφηεηάο ηνπο. Οη ρεξζαίεο, πδάηηλεο ή κηθηνύ ραξαθηήξα πεξηνρέο, ηα κεκνλωκέλα ζηνηρεία ή ζύλνια ηεο θύζεο θαη ηνπ ηνπίνπ απνηεινχλ αληηθείκελα πξνζηαζίαο θαη δηαηήξεζεο εμαηηίαο ηεο νηθνινγηθήο, γεσκνξθνινγηθήο, βηνινγηθήο, επηζηεκνληθήο θαη αηζζεηηθήο αμίαο ηνπο. Ο πεξηνρέο πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ, κπνξνχλ λα ραξαθηεξίδνληαη, ζχκθσλα κε ηα θξηηήξηα πνπ παξνπζηάδνληαη ζην άξζξν 19 ηνπ λφκνπ, σο πεξηνρέο απφιπηεο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο, πεξηνρέο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο, εζληθά πάξθα, πξνζηαηεπφκελνη θπζηθνί ζρεκαηηζκνί, πξνζηαηεπφκελα ηνπία θαη ζηνηρεία ηνπ ηνπίνπ θαη πεξηνρέο νηθναλάπηπμεο. Απηέο νη πεξηνρέο, ζηηο νπνίεο ππάξρεη ε ππνρξέσζε εθαξκνγήο νξηζκέλσλ κέηξσλ ζε γεηηνληθέο εθηάζεηο, απνηεινχλ θεληξηθφ ηκήκα κηαο επξχηεξεο πεξηνρήο, ζηελ νπνία ηα αλαγθαία κέηξα πξνζηαζίαο επεθηείλνληαη θαηά δψλεο. ην άξζξν 19 ηνπ λφκνπ νη πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο θαηαηάζζνληαη ζε θαηεγνξίεο: Πεξηνρέο απόιπηεο πξνζηαζίαο ηεο θύζεο: πξφθεηηαη γηα εθηάζεηο εμαηξεηηθψλ επαίζζεησλ νηθνζπζηεκάησλ, βηνηφπσλ ή νηθνηφπσλ ζπάλησλ ή 35 Νφκνο 360/1976 «πεξί Υσξνηαμίαο θαη Πεξηβάιινληνο», (1976, ζει.: 1041, 1042). Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο. Σεχρνο Πξψην, Αξηζκφο Φχιινπ 151. Αζήλα. 17

29 απεηινχκελσλ κε εμαθάληζε εηδψλ ηεο απηνθπνχο ρισξίδαο ή άγξηαο παλίδαο ή γηα εθηάζεηο πνπ έρνπλ απνθαζηζηηθή ζέζε ζηνλ θχθιν δσήο ζπάλησλ ή απεηινχκελσλ κε εμαθάληζε εηδψλ ηεο άγξηαο παλίδαο. ηηο πεξηνρέο απηέο απαγνξεχεηαη θάζε είδνπο δξαζηεξηφηεηα, ζχκθσλα, φκσο, κε ηηο εηδηθφηεξεο ξπζκίζεηο ηνπ νηθείνπ θαλνληζκνχ επηηξέπνληαη επηζηεκνληθέο έξεπλεο θαη εξγαζίεο πνπ έρνπλ ζθνπφ ηε δηαηήξεζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο, εθφζνλ εμαζθαιίδεηαη πςειφο βαζκφο πξνζηαζίαο. Πεξηνρέο πξνζηαζίαο ηεο θύζεο: πξφθεηηαη γηα εθηάζεηο κεγάιεο νηθνινγηθήο ή βηνινγηθήο αμίαο. ηηο πεξηνρέο απηέο δελ επηηξέπνληαη δξαζηεξηφηεηεο πνπ βιάπηνπλ ην θπζηθφ πεξηβάιινλ, θαη εμαίξεζε φκσο, ζχκθσλα κε ηηο εηδηθφηεξεο ξπζκίζεηο ηνπ νηθείνπ θαλνληζκνχ, επηηξέπνληαη εξγαζίεο, δξαζηεξηφηεηεο θαη έξεπλεο, θπξίσο παξαδνζηαθέο, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη δελ αληηηίζεληαη ζηνπο ζθνπνχο πξνζηαζίαο. Δζληθά πάξθα: πξφθεηηαη γηα εθηεηακέλεο ρεξζαίεο, πδάηηλεο ή κηθηνχ ραξαθηήξα πεξηνρέο, νη νπνίεο είλαη αλεπεξέαζηεο ή έρνπλ επεξεαζηεί ειάρηζηα απφ αλζξσπνγελείο δξαζηεξηφηεηεο θαη δηαηεξνχλ παξφια απηά αμηφινγα βηνινγηθά, νηθνινγηθά, γεσκνξθνινγηθά θαη αηζζεηηθά ραξαθηεξηζηηθά. Όηαλ έλα εζληθφ πάξθν θαηαιακβάλεη ζαιάζζηα πεξηνρή ή δαζηθή έθηαζε, ηφηε ραξαθηεξίδεηαη σο ζαιάζζην πάξθν ή εζληθφο δξπκφο, αληίζηνηρα. ηα εζληθά πάξθα επηηξέπνληαη έξγα, δξαζηεξηφηεηεο θαη έξεπλεο, θπξίσο παξαδνζηαθέο, ζχκθσλα κε ηηο εηδηθφηεξεο ξπζκίζεηο ηνπ νηθείνπ θαλνληζκνχ. Σέινο, ηα εζληθά πάξθα δελ είλαη δπλαηφλ λα πεξηιακβάλνπλ πεξηνρέο απφιπηεο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο θαη πεξηνρέο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο. Πξνζηαηεπόκελνη θπζηθνί ζρεκαηηζκνί: πξφθεηηαη γηα ιεηηνπξγηθά ηκήκαηα ηεο θχζεο ή κεκνλσκέλα δεκηνπξγήκαηά ηεο πνπ έρνπλ ηδηαίηεξε επηζηεκνληθή, νηθνινγηθή ή αηζζεηηθή αμία ή ζπκβάιινπλ ζηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ δηεξγαζηψλ θαη ζηελ πξνζηαζία θπζηθψλ πφξσλ (δέληξα, ζπζηάδεο δέληξσλ θαη ζάκλσλ, πξνζηαηεπηηθή βιάζηεζε, παξφρζηα θαη παξάθηηα βιάζηεζε, θπζηθνί θξάρηεο, θαηαξξάθηεο, πεγέο, θαξάγγηα, ζίλεο, χθαινη, ζπειηέο, βξάρνη, απνιηζσκέλα δάζε, δέληξα ή ηκήκαηά ηνπο, παιαηνληνινγηθά επξήκαηα, θνξαιιηνγελείο θαη γεσκνξθνινγηθνί ζρεκαηηζκνί). Πξνζηαηεπφκελνη θπζηθνί ζρεκαηηζκνί πνπ έρνπλ κλεκεηαθφ ραξαθηήξα, ραξαθηεξίδνληαη σο δηαηεξεηέα κλεκεία ηεο θχζεο. Ωο πξνζηαηεπόκελα ηνπία ραξαθηεξίδνληαη πεξηνρέο κεγάιεο αηζζεηηθήο ή πνιηηηζηηθήο αμίαο θαζψο επίζεο θαη εθηάζεηο πνπ πξνζθέξνληαη γηα αλαςπρή θαη ζπκβάιινπλ ζηελ πξνζηαζία ή απνδνηηθφηεηα θπζηθψλ πφξσλ. 18

30 ηα πξνζηαηεπφκελα ηνπία κπνξνχλ λα δνζνχλ νη εμήο νλνκαζίεο: αηζζεηηθφ δάζνο, ηνπίν άγξηαο θχζεο, ηνπίν αγξνηηθφ, αζηηθφ ή βηνκεραληθφ. Ωο πξνζηαηεπόκελα ζηνηρεία ηνπ ηνπίνπ ραξαθηεξίδνληαη ηκήκαηα ή ζπζηαηηθά ζηνηρεία ηνπ ηνπίνπ πνπ έρνπλ ηδηαίηεξε αηζζεηηθή ή πνιηηηζηηθή αμία ή ζπκβάιινπλ ζηελ πξνζηαζία ή απνδνηηθφηεηα θπζηθψλ πφξσλ (π.ρ. αιζχιηα, παξαδνζηαθέο θαιιηέξγεηεο, αγξνηθίεο, κνλνπάηηα, πξνζηαηεπηηθέο θπηείεο, θξήλεο). Πεξηνρέο νηθναλάπηπμεο: πξφθεηηαη γηα εθηεηακέλεο πεξηνρέο πνπ πεξηιακβάλνπλ ρσξηά ή νηθηζκνχο, κε ηελ πξνυπφζεζε φηη παξνπζηάδνπλ ηδηαίηεξε αμία θαη ελδηαθέξνλ εμαηηίαο ησλ αμηφινγσλ θπζηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπο. ηφρνη γηα ηηο πεξηνρέο νηθναλάπηπμεο είλαη νη παξαθάησ: - Ζ πξνζηαζία θαη βειηίσζε ησλ ηδηαίηεξσλ θπζηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ. - Ζ ελίζρπζε ησλ παξαδνζηαθψλ αζρνιηψλ θαη δξαζηεξηνηήησλ (αλάπηπμε αγξνηνπξηζκνχ κε δεκηνπξγία αγξνηηθψλ θαηνηθηψλ, μελψλσλ, θάκπηλγθ, θ.ά.). Όζνλ αθνξά βηνκεραληθέο δξαζηεξηφηεηεο, ηέηνηεο ζα επηηξέπνληαη κφλν εάλ επλννχλ ηελ νηθνλνκηθή αλαδσνγφλεζε ησλ αγξνηηθψλ πεξηνρψλ θαη δελ πξνθαινχλ πεξηβαιινληηθή ππνβάζκηζε. - Ζ εθπαίδεπζε θαη κχεζε ηνπ θνηλνχ ζηηο κεζφδνπο αξκνληθήο ζπλχπαξμεο αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ θαη θπζηθψλ δηεξγαζηψλ. - Ζ αλάπαπζε θαη αλαςπρή ηνπ θνηλνχ. Σέινο, νη πεξηνρέο νηθναλάπηπμεο κπνξνχλ λα πεξηιακβάλνπλ πεξηνρέο απφιπηεο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο θαη πεξηνρέο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο. ην άξζξν 20 ηνπ λφκνπ αλαθέξεηαη ε πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ησλ εηδψλ ηεο απηνθπνχο ρισξίδαο θαη ηεο άγξηαο παλίδαο. Σα είδε απηά πξνζηαηεχνληαη θαη δηαηεξνχληαη καδί κε ηε βηνθνηλφηεηα θαη ην βηφηνπν ή νηθφηνπφ ηνπο, ζαλ βηνγελεηηθά απνζέκαηα θαη ζπζηαηηθά ζηνηρεία ησλ νηθνζπζηεκάησλ. Πην ζπγθεθξηκέλα, θπξίσο πξνζηαηεχνληαη θαη δηαηεξνχληαη είδε πνπ θηλδπλεχνπλ κε εμαθάληζε, είδε ησλ νπνίσλ ν πιεζπζκφο παξνπζηάδεη ηάζε κείσζεο εμαηηίαο ηεο ππνβάζκηζεο ή ππεξεθκεηάιιεπζεο ησλ βηνηφπσλ ηνπο θαη είδε πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ νηθνινγηθή, επηζηεκνληθή, γελεηηθή, παξαδνζηαθή θαη νηθνλνκηθή αμία. Δπηπιένλ, ζην άξζξν απηφ, επηζεκαίλεηαη φηη θαηαξηίδνληαη θαηάινγνη ησλ ηδηαίηεξα πξνζηαηεπφκελσλ εηδψλ θαηά θαηεγνξία πξνζηαζίαο θαη θαζνξίδνληαη νη πεξηνξηζκνί, νη απαγνξεχζεηο, νη φξνη θαη ηα κέηξα γηα ηελ πξνζηαζία ηνπο, θαζψο επίζεο θαη νη φξνη δηεμαγσγήο επηζηεκνληθψλ εξεπλψλ πάλσ ζηα είδε απηά. Σέινο, θαζνξίδνληαη νη φξνη θαη νη πξνυπνζέζεηο ψζηε λα ελαξκνλίδεηαη ε άζθεζε ηεο γεσξγίαο, ηεο δαζνπνλίαο, 19

31 ηεο ζήξαο, ηεο αιηείαο, ηεο θπηνπξνζηαζίαο θαη ηεο πγεηνλνκηθήο πξνζηαζίαο ησλ δψσλ κε ηηο αλάγθεο πξνζηαζίαο ηεο απηνθπνχο ρισξίδαο θαη ηεο άγξηαο παλίδαο. Σέινο, ζην άξζξν 21 ηνπ λφκνπ παξνπζηάδεηαη ν ραξαθηεξηζκφο πεξηνρψλ, ζηνηρείσλ ή ζπλφισλ ηεο θχζεο θαη ηνπ ηνπίνπ. Δπηζεκαίλεηαη, ινηπφλ, φηη ν ραξαθηεξηζκφο απηψλ ησλ πεξηνρψλ θαη ν θαζνξηζκφο ησλ νξίσλ θαη ησλ δσλψλ πξνζηαζίαο ηνπο γίλνληαη κε Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα, ην νπνίν εθδίδεηαη κεηά απφ πξφηαζε ησλ Τπνπξγψλ Γεσξγίαο, Πεξηβάιινληνο, Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ, Βηνκεραλίαο, Δλέξγεηαο θαη Σερλνινγίαο θαη ηνπ θαηά πεξίπησζε αξκφδηνπ ππνπξγνχ. Δπηπιένλ, ζπληάζζεηαη Δηδηθή Πεξηβαιινληηθή Μειέηε (Δ.Π.Μ.) ψζηε λα ηεθκεξηψλεηαη ε ζεκαζία ηνπ πξνζηαηεπηένπ αληηθεηκέλνπ αιιά θαη ε ζθνπηκφηεηα ησλ πξνηεηλφκελσλ κέηξσλ πξνζηαζίαο. Μεηά απφ Απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ ΠΔ.ΥΩ.Γ.Δ. θαζνξίδεηαη ε δηαδηθαζία θαηάξηηζεο θαη έγθξηζεο ησλ Δ.Π.Μ. θαη ην πεξηερφκελφ ηνπο. Όζνλ αθνξά ηνλ ραξαθηεξηζκφ θαη ηνλ θαζνξηζκφ ησλ νξίσλ θαη δσλψλ πξνζηαζίαο ησλ παξαπάλσ πεξηνρψλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζε Εψλε Οηθηζηηθνχ Διέγρνπ (Ε.Ο.Δ.), γίλεηαη κε ηελ πξάμε θαζνξηζκνχ ηεο Ε.Ο.Δ. θαη κε ηε δηαδηθαζία ηνπ άξζξνπ 29 ηνπ Ν. 1337/1983. Με ην Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα πνπ αλαθέξζεθε παξαπάλσ, θαζνξίδνληαη νη φξνη, νη πεξηνξηζκνί θαη νη απαγνξεχζεηο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ αληηθεηκέλνπ, ζπληζηψληαη εηδηθέο ππεξεζίεο πνπ έρνπλ ηελ έδξα ηνπο θνληά ζηα πξνζηαηεπκέλα αληηθείκελα πνπ ζθνπεχνπλ ζηελ απνηειεζκαηηθφηεξε πξνζηαζία θαη δηαηήξεζή ηνπο θαη πξνβιέπεηαη ε ππνρξέσζε ζχληαμεο Μειέηεο Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ (Μ.Π.Δ.) Σν Ννκηθό πιαίζην γηα ηηο πξνζηαηεπόκελεο πεξηνρέο ζηελ Δπξώπε θαη ζηελ Διιάδα Παξαθάησ παξνπζηάδεηαη ην λνκηθφ πιαίζην γηα ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο ζηελ Δπξψπε θαη ζηελ Διιάδα. Όπσο ζα δηαπηζησζεί παξαθάησ, θάπνηεο Οδεγίεο θαη Καλνληζκνί ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο (Δ.Δ.) έρνπλ ελαξκνληζηεί ζην Διιεληθφ Γίθαην κε Νφκνπο, Ννκνζεηηθά ή Πξνεδξηθά Γηαηάγκαηα θαη Κνηλέο Τπνπξγηθέο Απνθάζεηο. Πην ζπγθεθξηκέλα, Ζ Οδεγία 79/409/ΔΟΚ «πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ αγξίσλ πηελψλ» έρεη ελαξκνληζηεί ζην Διιεληθφ Γίθαην κε ηηο Κ.Τ.Α / «Μέηξα δηαρείξηζεο ηεο άγξηαο πηελνπαλίδαο», / θαη / «Μέηξα δηαρείξηζεο ηεο άγξηαο πηελνπαλίδαο, ζε ζπκκφξθσζε κε ηηο 36 Νφκνο 1650/1986 «Γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο», (1986). Γηθηπαθφο ηφπνο: 14/12/

32 Οδεγίεο 94/24/ΔΚ ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ παξαξηήκαηνο ΗΗ ηεο Οδεγίαο 79/409/ΔΟΚ πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ αγξίσλ πηελψλ». Ζ Οδεγία 92/43/ΔΟΚ «γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, ηεο άγξηαο παλίδαο θαη απηνθπνχο ρισξίδαο» ελαξκνλίζηεθε ζην Διιεληθφ Γίθαην κε ηελ ΚΤΑ 33318/3028/ «Καζνξηζκφο κέηξσλ γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκάησλ) θαζψο θαη ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο». Ο Καλνληζκφο 82/72/ΔΟΚ «Πεξί ζπλάςεσο ζπκβάζεσο πεξί δηαηεξήζεσο ηεο άγξηαο δσήο θαη ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ηεο Δπξψπεο (χκβαζε ηεο Βέξλεο)» ελαξκνλίζηεθε ζην Διιεληθφ Γίθαην κε ηνλ Ν. 1335/1985 «Κχξσζε Γηεζλνχο χκβαζεο γηα ηε δηαηήξεζε ηεο άγξηαο δσήο θαη ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ηεο Δπξψπεο (χκβαζε Βέξλεο). Ζ Απφθαζε 93/626/ΔΟΚ «ζρεηηθά κε ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο γηα ηε βηνινγηθή πνηθηινκνξθία» ελαξκνλίζηεθε ζην Διιεληθφ Γίθαην κε ηνλ Ν. 2204/1994 «Κχξσζε χκβαζεο γηα ηε βηνινγηθή πνηθηιφηεηα». Ο Καλνληζκφο 3626/82/ΔΟΚ «Γηα ηελ εθαξκνγή ζηελ Κνηλφηεηα ηεο ζχκβαζεο γηα ην δηεζλέο εκπφξην ησλ εηδψλ άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο πνπ απεηινχληαη κε εμαθάληζε» ελαξκνλίζηεθε ζην Διιεληθφ Γίθαην κε ηνλ Νφκν 2055/1992 «Κχξσζε χκβαζεο δηεζλνχο εκπνξίαο εηδψλ ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο πνπ θηλδπλεχνπλ λα εμαθαληζζνχλ κε ηα Παξαξηήκαηα Η θαη ΗΗ απηήο (χκβαζε CITES)». Ζ Απφθαζε 82/461/ΔΟΚ «ζχκβαζε πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ απνδεκεηηθψλ εηδψλ πνπ αλήθνπλ ζηελ άγξηα παλίδα» ελαξκνλίζηεθε ζην Διιεληθφ Γίθαην κε ηνλ Νφκν 2719/1999 (ΦΔΚ 106Α/99) «Κχξσζε ηεο Γηεζλνχο χκβαζεο γηα ηε δηαηήξεζε ησλ απνδεκεηηθψλ εηδψλ ηεο άγξηαο παλίδαο θαη άιιεο δηαηάμεηο (χκβαζε Βφλλεο)». Παξαθάησ παξνπζηάδεηαη ην λνκηθφ πιαίζην ζηελ Δπξψπε θαη ζηελ Διιάδα αλαιπηηθά Οδεγία 79/409/ΔΟΚ «πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ αγξίσλ πηελώλ» θαη Κνηλή Τπνπξγηθή Απόθαζε /1985 «Μέηξα δηαρείξηζεο ηεο άγξηαο πηελνπαλίδαο» Γηα ηελ δηαηήξεζε αιιά θαη δηαρείξηζε ηεο άγξηαο πηελνπαλίδαο έρνπλ πηνζεηεζεί ε Οδεγία 79/409/ΔΟΚ 37, (Δ.Δ. L 103/ , ζ.1), «γηα ηε δηαηήξεζε ησλ αγξίσλ πηελψλ» θαη ε 37 Ζ Οδεγία 79/409/ΔΟΚ ηξνπνπνηήζεθε κε ηηο Οδεγίεο 94/24/ΔΚ ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 8εο Ηνπλίνπ 1994 «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ παξαξηήκαηνο ΗΗ ηεο Οδεγίαο 79/409/ΔΟΚ πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ αγξίσλ πηελψλ37», ηελ 21

33 Κνηλή Υπνπξγηθή Απόθαζε / (ΦΔΚ 757/ ) «Μέηξα δηαρείξηζεο ηεο άγξηαο πηελνπαλίδαο». Ζ Οδεγία ηέζεθε ζε ηζρχ ηνλ Απξίιην ηνπ θνπφο ηεο Οδεγίαο θαη ηεο ΚΤΑ είλαη ε ζέζπηζε ησλ αλαγθαίσλ κέηξσλ γηα ηε δηαηήξεζε φισλ ησλ εηδψλ ηεο άγξηαο πηελνπαλίδαο αιιά θαη γηα ηελ πξνζηαζία, δηαρείξηζε θαη ξχζκηζε ησλ πιεζπζκψλ ηεο, έηζη ψζηε νη πιεζπζκνί λα αληαπνθξίλνληαη ζηηο νηθνινγηθέο, επηζηεκνληθέο θαη πνιηηηζηηθέο απαηηήζεηο ιακβάλνληαο ππφςε ηηο νηθνλνκηθέο θαη ςπραγσγηθέο αλάγθεο. 39 Δπίζεο, ζηελ παξνχζα ΚΤΑ δίλνληαη θαηεπζχλζεηο γηα ηα κέζα, ηνλ ρξφλν, ηηο πεξηνρέο αιιά θαη ηνπο απαγνξεπκέλνπο ηξφπνπο ζήξαο. Σέινο, ππνρξέσζε ησλ θξαηψλ κειψλ είλαη: Γηα ηα είδε πνπ αλαθέξνληαη ζην Παξάξηεκα I 40 πξέπεη λα ιακβάλνληαη ηδηαίηεξα κέηξα πξνζηαζίαο φζνλ αθνξά ην βηφηνπφ ηνπο, γηα ηελ επηβίσζε θαη αλαπαξαγσγή ηνπο. Ο θαζνξηζκφο Πεξηνρψλ Δηδηθήο Πξνζηαζίαο (ΠΔΠ) γηα ηελ δηαηήξεζε απηψλ ησλ εηδψλ. Ζ πηνζέηεζε θαηάιιεισλ κέηξσλ γηα ηα κεηαλαζηεπηηθά είδε πνπ δελ αλαγξάθνληαη ζην Παξάξηεκα I. Ζ ιήςε θαηάιιεισλ κέηξσλ γηα ηελ απνθπγή ηεο ξχπαλζεο θαη ηεο ππνβάζκηζεο ησλ βηνηφπσλ. 41 Οδεγία 97/49/ΔΚ ηεο Δπηηξνπήο ηεο 29εο Ηνπιίνπ 1997 «γηα ηξνπνπνίεζε ηεο νδεγίαο 79/409/ΔΟΚ ηνπ πκβνπιίνπ πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ αγξίσλ πηελψλ37 θαη ηελ Οδεγία 2008/102/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ, ηεο 19εο Ννεκβξίνπ 2008, «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο νδεγίαο 79/409/ΔΟΚ ηνπ πκβνπιίνπ πεξί δηαηεξήζεσο ησλ αγξίσλ πηελψλ, φζνλ αθνξά ηηο εθηειεζηηθέο αξκνδηφηεηεο πνπ αλαηίζεληαη ζηελ Δπηηξνπή». 38 Μεηαγελέζηεξεο Κνηλέο Τπνπξγηθέο Απνθάζεηο πνπ αθνξνχλ ηελ δηαρείξηζε ηεο άγξηαο πηελνπαλίδαο είλαη ε Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε /96 θαη ε Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε /1998 (ΦΔΚ 68/Β/98): «Μέηξα δηαρείξηζεο ηεο άγξηαο πηελνπαλίδαο, ζε ζπκκφξθσζε κε ηηο Οδεγίεο 94/24/ΔΚ ηνπ πκβνπιίνπ «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηνπ παξαξηήκαηνο ΗΗ ηεο Οδεγίαο 79/409/ΔΟΚ πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ αγξίσλ πηελψλ» θαη 91/244/ΔΟΚ θαη 97/49/ΔΚ ηεο Δπηηξνπήο «γηα ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο Οδεγίαο 79/409/ΔΟΚ ηνπ πκβνπιίνπ πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ αγξίσλ πηελψλ»» Τπνπξγηθή Απφθαζε /1985 «Μέηξα Γηαρείξηζεο ηεο άγξηαο πηελνπαλίδαο». Γηθηπαθφο ηφπνο: 9/11/08 2. Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 809), φ.π. 40 Σν Παξάξηεκα Η είλαη έλαο θαηάινγνο εηδψλ θαη ππνεηδψλ ηα νπνία ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε, είηε απεηινχληαη κε εμαθάληζε, είηε είλαη επάισηα ζε ζπγθεθξηκέλεο αιιαγέο ησλ βηνηφπσλ ηνπο, είηε είλαη ζπάληα ιφγσ κηθξψλ πιεζπζκψλ ή πεξηνξηζκέλεο ηνπηθήο θαηαλνκήο, είηε είλαη είδε πνπ απαηηνχλ ηδηαίηεξε πξνζνρή ιφγσ ηεο εηδηθήο θχζεο ησλ βηνηφπσλ ηνπο. Σν Παξάξηεκα Η ηξνπνπνηήζεθε κε κία νδεγία ην 1985 θαη ηψξα πεξηιακβάλεηαη έλαλ θαηάινγν 144 εηδψλ θαη ππνεηδψλ. 22

34 3.3.2 Οδεγία 92/43/ΔΟΚ «γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθώλ νηθνηόπσλ, ηεο άγξηαο παλίδαο θαη απηνθπνύο ρισξίδαο» θαη Κνηλή Τπνπξγηθή Απόθαζε 33318/3028/1998 «Καζνξηζκόο κέηξσλ γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθώλ νηθνηόπσλ (ελδηαηηεκάησλ) θαζώο θαη ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο» Γηα ηελ δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο ζεζπίζηεθαλ ε Οδεγία 92/43/ΔΟΚ, (ΔΔ L 206/ , ζ.7), «γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, ηεο άγξηαο παλίδαο θαη απηνθπνχο ρισξίδαο» θαη ε Κνηλή Υπνπξγηθή Απόθαζε 33318/3028/1998 (ΦΔΚ 1289/Β/ ) «Καζνξηζκφο κέηξσλ γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ θαζψο θαη ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο». Ζ Οδεγία 92/43/ΔΟΚ ππεγξάθε ηνλ Μάην ηνπ Έρεη σο βαζηθή αξρή ηελ πξνζηαζία νιφθιεξσλ δσλψλ θαη θπζηθψλ νηθνηφπσλ αλεμάξηεηα απφ ην αλ πξφθεηηαη ή φρη γηα βηνηφπνπο πξνζηαηεπφκελσλ εηδψλ. θνπφο ηεο Κνηλήο Υπνπξγηθήο Απόθαζεο 33318/3028/1998 (ΦΔΚ 1289/Β/ ) είλαη ε ζέζπηζε δηαηάμεσλ γηα ηελ πξνζηαζία ηεο βηνινγηθήο πνηθηιφηεηαο κέζσ ελδεδεηγκέλσλ κέηξσλ, κε ηα νπνία ζα εμαζθαιίδεηαη ε δηαηήξεζε ή ε απνθαηάζηαζε δηαηήξεζεο ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκάησλ) θαη ησλ άγξησλ εηδψλ ρισξίδαο θαη παλίδαο θνηλνηηθνχ ελδηαθέξνληνο. Γηα ηα κέηξα απηά ζα πξέπεη λα ιεθζνχλ ππφςε νη νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο θαη πνιηηηζηηθέο ζπλζήθεο, θαζψο επίζεο θαη νη ηνπηθέο ηδηνκνξθίεο 42. Δπηπιένλ, ε ΚΤΑ απηή είρε σο ζηφρν ηελ δεκηνπξγία ελφο Δπξσπατθνχ Γηθηχνπ εηδηθά πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, γλσζηφ ζε φινπο καο Γίθηπν Natura Σν Γίθηπν Natura 2000 είλαη έλα Δπξσπατθφ Οηθνινγηθφ Γίθηπν πεξηνρψλ, νη νπνίεο θηινμελνχλ θπζηθνχο ηχπνπο νηθνηφπσλ (Παξάξηεκα Η 43 ) θαη νηθνηφπνπο ησλ εηδψλ (Παξάξηεκα ΗΗ 44 ). 45 θνπφο ηνπ Γηθηύνπ Natura 2000 είλαη ε εμαζθάιηζε δηαηήξεζεο ή απνθαηάζηαζεο ζε 41 Οδεγία 92/43/ΔΟΚ «γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, ηεο άγξηαο παλίδαο θαη απηνθπνχο ρισξίδαο». Γηθηπαθφο ηφπνο: 9/11/08 42 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 778), φ.π. 43 Παξάξηεκα Η: Σχπνη θπζηθψλ νηθνηφπσλ θνηλνηηθνχ ελδηαθέξνληνο ησλ νπνίσλ ε δηαηήξεζε απαηηεί ην ραξαθηεξηζκφ πεξηνρψλ σο Δηδηθψλ Εσλψλ Γηαηήξεζεο 44 Παξάξηεκα ΗΗ: Εσηθά θαη θπηηθά είδε θνηλνηηθνχ ελδηαθέξνληνο ησλ νπνίσλ ε δηαηήξεζε επηβάιιεη ηνλ θαζνξηζκφ Δηδηθψλ Εσλψλ Γηαηήξεζεο 45 «Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 ζηελ Διιάδα». Γηθηπαθφο ηφπνο: 12/11/08 23

35 απηψλ. 47 Ο αξκφδηνο θνξέαο γηα ηελ εζληθή ζπκκεηνρή ζηε ζχζηαζε ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ θαη ησλ νηθνηφπσλ ησλ νηθείσλ εηδψλ ζηελ πεξηνρή ηεο θπζηθήο θαηαλνκήο ηνπο 46. Σν Γίθηπν απνηειείηαη απφ δχν θαηεγνξίεο πεξηνρψλ: ηηο Εώλεο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο (ΕΔΠ SPA) γηα ηελ νξληζνπαλίδα, φπσο νξίδνληαη ζηελ Οδεγία 79/409/EΟK, ηνπο Τόπνπο Κνηλνηηθήο Σεκαζίαο (ΣΚ SCI) φπσο νξίδνληαη ζηελ Οδεγία 92/43/ΔΟΚ. Οη Εψλεο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο, κεηά ηνλ ραξαθηεξηζκφ ηνπο απφ ηα θξάηε κέιε, εληάζζνληαη απηφκαηα ζην Γίθηπν Natura 2000, θαη ε δηαρείξηζή ηνπο αθνινπζεί ηηο δηαηάμεηο ηεο Οδεγίαο 92/43/ΔΟΚ αιιά θαη ηεο Οδεγίαο 79/409/ΔΟΚ. Οη Σφπνη Κνηλνηηθήο εκαζίαο πξνζδηνξίδνληαη βάζεη ησλ ηχπσλ ησλ νηθνηφπσλ θαη ησλ εηδψλ ησλ Παξαξηεκάησλ Η θαη ΗΗ ηεο Οδεγίαο 92/43/ΔΟΚ θαη ησλ θξηηεξίσλ ηνπ Παξαξηήκαηνο ΗΗΗ. Γηα ηελ έληαμε ησλ Σ.Κ.. ζην Γίθηπν Natura 2000 απαηηείηαη επηζηεκνληθή αμηνιφγεζε θαη δηαπξαγκάηεπζε κεηαμχ ησλ θξαηψλ κειψλ θαη ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο. Ο θαηάινγνο ησλ Σ.Κ.. φζνλ αθνξά ηελ Μεζνγεηαθή δψλε, ζηελ νπνία αλήθεη εμ νινθιήξνπ ε Διιάδα, νξηζηηθνπνηήζεθε θαη δεκνζηεχζεθε ζηελ επίζεκε Δθεκεξίδα ησλ Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ. Μεηά ηελ νξηζηηθνπνίεζε ηνπ θαηαιφγνπ ησλ Σ.Κ.., ηα θξάηε κέιε ππνρξενχληαη λα θεξχμνπλ ηηο περιοχζσ αυτζσ ωσ Ειδικζς Ζώνες Διατήρησης (ΕΗΔ SAC) το αξγφηεξν κέζα ζε κηα εμαεηία θαη λα θαζνξίζνπλ ηηο πξνηεξαηφηεηεο γηα ηελ δηαηήξεζε ζε ηθαλνπνηεηηθή θαηάζηαζε ησλ ηχπσλ νηθνηφπσλ θαη εηδψλ θνηλνηηθνχ ελδηαθέξνληνο εληφο είλαη ην Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ Καλνληζκόο 82/72/ΔΟΚ «Πεξί ζπλάςεσο ζπκβάζεσο πεξί δηαηεξήζεσο ηεο άγξηαο δσήο θαη ηνπ θπζηθνύ πεξηβάιινληνο ηεο Δπξώπεο (ύκβαζε ηεο Βέξλεο)» θαη Νόκνο 1335/1983 (ΦΔΚ 32Α/ ) «Κύξσζε Γηεζλνύο ύκβαζεο γηα ηε δηαηήξεζε ηεο άγξηαο δσήο θαη ηνπ θπζηθνύ πεξηβάιινληνο ηεο Δπξώπεο» χκβαζεο γηα ηε δηαηήξεζε ηεο άγξηαο δσήο θαη ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ηεο Δπξψπεο», αληίζηνηρα. 46 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 779), φ.π. 47 «Δθαξκνγή ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 ζηελ Διιάδα». Γηθηπαθφο ηφπνο: 12/11/08 48 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 779), φ.π. 24

36 θνπφο ηεο χκβαζεο είλαη ε δηαζθάιηζε ηεο δηαηήξεζεο ηεο άγξηαο ρισξίδαο θαη παλίδαο θαη ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, θαη ηδηαίηεξα ησλ εηδψλ θαη ησλ νηθνηφπσλ πνπ γηα ηελ δηαηήξεζή ηνπο, απαηηνχλ ηελ ζπλεξγαζία πνιιψλ θξαηψλ. Οη ππνρξεψζεηο ησλ ζπκβαιιφκελσλ θξαηψλ είλαη: Ζ ιήςε ησλ αλαγθαίσλ κέηξσλ γηα ηελ δηαηήξεζε θαη πξνζαξκνγή ηνπ πιεζπζκνχ ηεο άγξηαο ρισξίδαο θαη παλίδαο, ιακβάλνληαο ππφςε νηθνινγηθέο, επηζηεκνληθέο θαη πνιηηηζηηθέο, νηθνλνκηθέο θαη ςπραγσγηθέο απαηηήζεηο, θαζψο επίζεο θαη ησλ ππνεηδψλ, πνηθηιηψλ ή ηχπσλ πνπ απεηινχληαη ζε ηνπηθφ επίπεδν. Ζ ιήςε ησλ αλαγθαίσλ κέηξσλ γηα ηελ εθαξκνγή εζληθήο πνιηηηθήο δηαηήξεζεο ηεο άγξηαο ρισξίδαο θαη παλίδαο θαη ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, δίλνληαο ηδηαίηεξε ζεκαζία ζηα είδε πνπ θηλδπλεχνπλ κε αθαληζκφ ή πνπ βξίζθνληαη ζε θίλδπλν. Όηη θαηά ηελ ράξαμε ρσξνηαμηθήο θαη αλαπηπμηαθήο πνιηηηθήο, θαζψο επίζεο θαη θαηά ηελ ιήςε κέηξσλ θαηαπνιέκεζεο ηεο ξχπαλζεο πξέπεη λα ιακβάλνπλ ππφςε ηε δηαηήξεζε ηεο άγξηαο ρισξίδαο. Όηη θαηά ηελ ράξαμε ρσξνηαμηθήο θαη αλαπηπμηαθήο πνιηηηθήο πξέπεη λα ιακβάλνπλ ππφςε ηηο αλάγθεο δηαηήξεζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ δσλψλ κε ζθνπφ ηελ απνθπγή ή κείσζε ηεο ππνβάζκηζεο ησλ δσλψλ. Ζ ελζάξξπλζε ηεο εθπαίδεπζεο θαη ηεο δηάδνζεο πιεξνθνξηψλ γηα ην φηη πθίζηαηαη αλάγθε δηαηήξεζεο ησλ εηδψλ άγξηαο ρισξίδαο θαη παλίδαο θαη ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ. Ζ ιήςε λνκνζεηηθψλ θαη θαλνληζηηθψλ κέηξσλ γηα ηελ πξνζηαζία ησλ νηθνηφπσλ ησλ άγξησλ εηδψλ ρισξίδαο θαη παλίδαο πνπ απαξηζκνχληαη ζην Παξάξηεκα Η 49 θαη ΗΗ 50, ηελ εηδηθή δηαηήξεζε ησλ εηδψλ άγξηαο παλίδαο ηνπ Παξαξηήκαηνο ΗΗ, ηελ πξνζηαζία ησλ εηδψλ άγξηαο παλίδαο ηνπ Παξαξηήκαηνο ΗΗΗ 51. Ζ απαγφξεπζε ρξήζεο νπνηνπδήπνηε κέηξνπ ζαλάησζεο ή κέζσλ ηνπ Παξαξηήκαηνο ΗV 52 πνπ πηζαλφλ λα πξνθαιέζνπλ ηνπηθή εμαθάληζε ή δηαηάξαμε ηεο εζπρίαο ησλ πιεζπζκψλ ελφο είδνπο Παξάξηεκα Η: Δίδε ρισξίδαο ππφ απζηεξή πξνζηαζία. 50 Παξάξηεκα ΗΗ: Δίδε παλίδαο ππφ απζηεξή πξνζηαζία. 51 Παξάξηεκα ΗΗΗ: Δίδε παλίδαο ππφ πξνζηαζία. 52 Παξάξηεκα ΗV: Απαγνξεπκέλα κέζα θαη κέζνδνη θπλεγηνχ θαη άιισλ κνξθψλ εθκεηαιιεχζεσο «χκβαζε ηεο Βέξλεο». Γηθηπαθφο ηφπνο: 9/11/08 25

37 3.3.4 Απόθαζε 93/626/ΔΟΚ «ζρεηηθά κε ηε ζύλαςε ηεο ζύκβαζεο γηα ηε βηνινγηθή πνηθηινκνξθία» θαη Νόκνο 2204/1994 «Κύξσζε ύκβαζεο γηα ηε βηνινγηθή πνηθηιόηεηα» Ζ χκβαζε γηα ηε βηνινγηθή πνηθηιφηεηα έρεη ελαξκνληζηεί ζην επξσπατθφ θαη ζην ειιεληθφ δίθαην, κε ηελ Απόθαζε 93/626/ΔΟΚ «ζρεηηθά κε ηε ζχλαςε ηεο ζχκβαζεο γηα ηε βηνινγηθή πνηθηινκνξθία» θαη ηνλ Νόκν 2204/1994 (ΦΔΚ 59Α/ ) «Κχξσζε χκβαζεο γηα ηε βηνινγηθή πνηθηιφηεηα», αληίζηνηρα. Ζ Οδεγία 93/626/ΔΟΚ ππεγξάθε ζηηο 5 Ηνπλίνπ 1992 ζην Ρίν ληε Σδαλέηξν απφ ηελ Κνηλφηεηα θαη ηα θξάηε κέιε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πλδηάζθεςεο ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ην Πεξηβάιινλ θαη ηελ Αλάπηπμε. ηφρνη ηεο χκβαζεο είλαη: Ζ δηαηήξεζε ηεο βηνινγηθήο πνηθηιφηεηαο. Ζ αεηθνξηθή ρξήζε 54 ησλ ζπζηαηηθψλ ηεο. Ο δίθαηνο θαη ηζφηηκνο θαηακεξηζκφο ησλ πιενλεθηεκάησλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηε ρξήζε ησλ γελεηηθψλ πφξσλ. Όζνλ αθνξά ηα Μέηξα Γηαρείξηζεο θαη Αεηθνξηθήο Υξήζεο, θάζε ζπκβαιιφκελν κέξνο έρεη θάπνηεο ππνρξεψζεηο. Πξψηνλ, αλαπηχζζεη εζληθέο ζηξαηεγηθέο, ζρέδηα ή πξνγξάκκαηα γηα ηε δηαηήξεζε θαη αεηθνξηθή ρξήζε ηεο βηνινγηθήο πνηθηιφηεηαο θαη δεχηεξνλ, ελζσκαηψλεη ηε δηαηήξεζε θαη αεηθνξηθή ρξήζε ηεο βηνινγηθήο πνηθηιφηεηαο ζηα ζρεηηθά ηνκεαθά θαη δηαηνκεαθά ζρέδηα, πξνγξάκκαηα θαη πνιηηηθέο 55. ην πιαίζην απηφ, αξγφηεξα, ην 1998, ζεζπίζηεθε ε Σηξαηεγηθή γηα ηε Βηνπνηθηιόηεηα κε Αλαθνίλσζε ηεο Δπηηξνπήο ηεο 4 εο Φεβξνπαξίνπ Ζ ηξαηεγηθή απηή θαζνξίδεη έλα γεληθφ πιαίζην δηακφξθσζεο ησλ αλαγθαίσλ θνηλνηηθψλ πνιηηηθψλ θαη κέζσλ γηα ηελ ηήξεζε ησλ ππνρξεψζεσλ πνπ απνξξένπλ απφ ηε χκβαζε ηνπ Ρίν ληε Σδαλέηξν γηα ηε Βηνινγηθή Πνηθηιφηεηα. Δίλαη δηαξζξσκέλε γχξσ απφ ηέζζεξηο βαζηθνχο άμνλεο, γηα θαζέλαλ απφ ηνπο νπνίνπο νξίδνληαη εηδηθνί ζηφρνη πνπ πινπνηνχληαη κε πξνγξάκκαηα δξάζεο. 2. ακηψηεο Γ., Σζάιηαο Γ. (1990, ζει.: ). «Γηεζλήο Πξνζηαζία ηνπ Πεξηβάιινληνο», Σφκνο Η: Γηεζλείο πνιηηηθέο θαη Γίθαην ηνπ πεξηβάιινληνο. Δθδφζεηο Παπαδήζε. 54 χκθσλα κε ηνλ Ν. 2204/1994 «Κχξσζε χκβαζεο γηα ηε Βηνινγηθή Πνηθηιφηεηα» σο «αεηθνξηθή ρξήζε» λνείηαη «ε ρξήζε ζπζηαηηθψλ ηεο βηνινγηθήο πνηθηιφηεηαο, θαηά ηξφπν θαη θαηά αλαινγία ηέηνηα πνπ δελ πξνθαιείηαη καθξνπξφζεζκα ζπξξίθλσζε ηεο βηνινγηθήο πνηθηιφηεηαο, δηαηεξψληαο θαη απηφλ ηνλ ηξφπν ην δπλακηθφ ηεο λα αληαπνθξίλεηαη ζηηο αλάγθεο θαη ζηηο επηδηψμεηο ησλ ζεκεξηλψλ θαη ησλ κειινληηθψλ γελεψλ» (Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 766), φ.π.) 55 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 766), φ.π. 26

38 Ζ Δπηηξνπή επηζεκαίλεη φηη ε απψιεηα ηεο βηνπνηθηιφηεηαο θαη ε επηηάρπλζή ηεο ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο νθείιεηαη ζηηο επηπηψζεηο ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ, ζηελ αλάπηπμε ησλ ππνδνκψλ θαη ηεο αζηηθνπνίεζεο, ζηνλ καδηθφ ηνπξηζκφ, θαζψο επίζεο θαη ζηε ξχπαλζε ηνπ αηκνζθαηξηθνχ αέξα θαη ησλ πδάησλ. θνπφο ηεο ηξαηεγηθήο είλαη ε πξφβιεςε, πξφιεςε θαη αληηκεηψπηζε ησλ αηηηψλ ηεο κείσζεο ή απψιεηαο ηεο βηνπνηθηιφηεηαο. Οη άμνλεο ηξαηεγηθήο ζηνπο νπνίνπο δηαξζξψλεηαη είλαη νη εμήο: Γηαηήξεζε θαη αεηθόξνο ρξήζε ηεο βηνινγηθήο πνηθηιόηεηαο: ζα επηηεπρζεί κέζσ επηηφπηαο (ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ) θαη κε επηηφπηαο (ζε ηξάπεδεο γνληδίσλ, εξγαζηήξηα, δσνινγηθνχο ή βνηαληθνχο θήπνπο) δηαηήξεζεο ησλ εηδψλ θαη ησλ νηθνζπζηεκάησλ. Δπηπιένλ, αλαγθαία θξίλεηαη ε απνθαηάζηαζε ησλ νηθνζπζηεκάησλ θαη πιεζπζκψλ, θαη ε πξνζηαζία ησλ θαιιηεξγνχκελσλ θπηηθψλ εηδψλ ή νηθφζηησλ δσηθψλ εηδψλ πνπ έρνπλ ηδηαίηεξα γελεηηθά ραξαθηεξηζηηθά. Σέινο, πξνβιέπεηαη ε αμηνιφγεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ έρνπλ επηπηψζεηο ζηε βηνπνηθηιφηεηα θαη ε ειαρηζηνπνίεζε ησλ επηπηψζεσλ κε ηελ παξνρή θηλήηξσλ θαη ηελ επηβνιή απαγνξεχζεσλ κε ζηφρν ηελ πξνψζεζε ηεο αεηθφξνπ ρξήζεο ησλ ζπζηαηηθψλ ζηνηρείσλ ηεο βηνπνηθηιφηεηαο. Δπηκεξηζκόο ηνπ νθέινπο από ηε ρξήζε ηωλ γελεηηθώλ πόξωλ: επηβάιιεηαη ε πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαζίαο κεηαμχ ησλ ρσξψλ ψζηε λα είλαη δπλαηή ε πξφζβαζε ζηνπο θπζηθνχο πφξνπο, ε κεηαθνξά ηεο ηερλνινγίαο θαη ε επηζηεκνληθή θαη ηερληθή ζπλεξγαζία. Έξεπλα, εληνπηζκόο, παξαθνινύζεζε θαη αληαιιαγή πιεξνθνξηώλ: απηνί νη ηνκείο πξέπεη λα εληαρζνχλ ψζηε λα εμαζθαιηζηεί ε νξζή εθαξκνγή ηεο ζχκβαζεο. Ηδηαίηεξε ζεκαζία ζα πξέπεη λα δνζεί ζηελ γλψζε, ζηελ δεκηνπξγία δηθηχνπ πιεξνθνξηψλ θαη ζηελ δηακφξθσζε δεηθηψλ. Δπηκόξθωζε θαη επαηζζεηνπνίεζε: θξίλεηαη απαξαίηεηε ψζηε λα αιιάμνπλ νη αληηιήςεηο θαη ε ζπκπεξηθνξά ηνπ θνηλνχ, ην νπνίν ζα πξέπεη λα ζπλεηδεηνπνηήζεη ηε ζεκαζία ηεο πξνζηαζίαο ηεο βηνπνηθηιφηεηαο. 56 Δπηπιένλ, ε ηξαηεγηθή νξίδεη ηνκείο δξαζηεξηνηήησλ θαη αληίζηνηρνπο ζηφρνπο πνπ παξνπζηάδνληαη ζηνλ παξαθάησ πίλαθα: 56 «ηξαηεγηθή γηα ηε βηνπνηθηιφηεηα». Γηθηπαθφο ηφπνο: 28/11/08 27

39 Πίλαθαο 1: Σνκείο δξαζηεξηόηεηαο θαη ζηόρνη ηεο ηξαηεγηθήο γηα ηε Βηνπνηθηιόηεηα 57 Σνκέαο Γξαζηεξηόηεηαο ηόρνο 1. Γηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ Γεκηνπξγία θαη ζέζε ζε ιεηηνπξγία ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000, πξνζηαζία νξηζκέλσλ επάισησλ εηδψλ, εθαξκνγή λνκνζεηηθψλ κέζσλ, φπσο ηεο νδεγίαο πιαηζίνπ γηα ηα χδαηα, πξνψζεζε ησλ δηεζλψλ δξάζεσλ θαη αληηκεηψπηζε ηεο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο 2. Γεσξγία Καιχηεξε δηαηήξεζε ησλ γελεηηθψλ πφξσλ πνπ έρνπλ αμία γηα ηελ δηαηξνθή, παξαγσγή ησλ νξζψλ γεσξγηθψλ πξαθηηθψλ πνπ ζπληεινχλ ζηε δηαθχιαμε ηεο γελεηηθήο πνηθηιφηεηαο θαη ζηνλ πεξηνξηζκφ ηεο ξχπαλζεο, ελίζρπζε ησλ γεσξγνπεξηβαιινληηθψλ κέηξσλ, πξνψζεζε εκπνξηθψλ πνιηηηθψλ ζπκβαηψλ κε ηελ πξνζηαζία ηεο βηνπνηθηιφηεηαο 3. Αιηεία Πξναγσγή πξαθηηθψλ πνπ δηεπθνιχλνπλ ηε δηαηήξεζε θαη ηελ αεηθφξν ρξήζε ησλ αιηεπηηθψλ απνζεκάησλ πνπ έρνπλ πεξηνξηζκέλεο επηπηψζεηο ζηα παξάθηηα θαη ζαιάζζηα νηθνζπζηήκαηα, απμεκέλε πξνζηαζία ησλ πδάηηλσλ ζπζηεκάησλ ηδηαίηεξνπ νηθνινγηθνχ ελδηαθέξνληνο 4. Πεξηθεξεηαθή πνιηηηθή θαη ρσξνηαμηθφο πξνγξακκαηηζκφο Πξνψζεζε ρσξνηαμηθψλ κέηξσλ ηθαλψλ λα ζπκβάιινπλ ζηελ πξνζηαζία ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, ηδίσο ζηνπο δηαδξφκνπο κεηαμχ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, ζηηο αγξνηηθέο πεξηνρέο θαη ζηηο κε πξνζηαηεπφκελεο επαίζζεηεο πεξηνρέο, ζπλεθηίκεζε ηνπ πεξηβαιινληηθνχ παξάγνληα ζην πιαίζην ηεο ρξεκαηνδφηεζεο έξγσλ απφ ηα Γηαξζξσηηθά Σακεία 5. Γάζε Μέξηκλα ψζηε ε δηαρείξηζε ησλ δαζψλ λα κε ζίγεη ηε βηνπνηθηιφηεηα, νχηε ηελ νηθνινγηθή πνηφηεηα ησλ ζπγθεθξηκέλσλ πεξηνρψλ θαη ιήςε κέηξσλ γηα ηελ αλαδάζσζε, πξναγσγή ηεο έξεπλαο θαη ηεο εθηίκεζεο ησλ επηπηψζεσλ 6. Δλέξγεηα θαη κεηαθνξέο Λήςε κέηξσλ θαηά ηεο νμχληζεο θαη ηεο αιιαγήο ηνπ θιίκαηνο, πεξηνξηζκφο ησλ αξλεηηθψλ επηπηψζεσλ ηεο αλάπηπμεο ππνδνκψλ, αλαδήηεζε ησλ βέιηηζησλ ελεξγεηαθψλ πεγψλ 7. Σνπξηζκφο Πξναγσγή ηνπ αεηθφξνπ ηνπξηζκνχ, πξνζδηνξηζκφο ησλ πφισλ ηνπξηζηηθήο έιμεο πνπ ζρεηίδνληαη κε ην 57 «ηξαηεγηθή γηα ηε βηνπνηθηιφηεηα».φ.π. 28

40 πεξηβάιινλ θαη ηε βηνπνηθηιφηεηα 8. Αλαπηπμηαθή βνήζεηα θαη νηθνλνκηθή ζπλεξγαζία Δλζσκάησζε ησλ ζρεηηθψλ κε ηε δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο ζηφρσλ ζηνπο κεραληζκνχο αλαπηπμηαθήο βνήζεηαο θαη νηθνλνκηθήο ζπλεξγαζίαο, ππνζηήξημε ηεο αεηθφξνπ ρξήζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο, εμαζθάιηζε ηνπ ζπληνληζκνχ θαη ηεο ζπκπιεξσκαηηθφηεηαο ησλ κέηξσλ πνπ ιακβάλνληαη ζε εζληθφ, δηεζλέο θαη θνηλνηηθφ επίπεδν Καλνληζκόο 3626/82/ΔΟΚ «Γηα ηελ εθαξκνγή ζηελ Κνηλόηεηα ηεο ζύκβαζεο γηα ην δηεζλέο εκπόξην ησλ εηδώλ άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο πνπ απεηινύληαη κε εμαθάληζε» θαη Νόκνο 2055/1992 «Κύξσζε ύκβαζεο δηεζλνύο εκπνξίαο εηδώλ ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο πνπ θηλδπλεύνπλ λα εμαθαληζζνύλ κε ηα Παξαξηήκαηα Η θαη ΗΗ απηήο (ύκβαζε CITES)» Ζ Γηεζλήο χκβαζε CITES ελαξκνλίζηεθε ζην επξσπατθφ θαη ειιεληθφ δίθαην κε ηελ Απόθαζε 3626/82/ΔΟΚ «Γηα ηελ εθαξκνγή ζηελ Κνηλφηεηα ηεο ζχκβαζεο γηα ην δηεζλέο εκπφξην ησλ εηδψλ άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο πνπ απεηινχληαη κε εμαθάληζε» θαη ηνλ Νόκν 2055/1992 (ΦΔΚ 105Α/92) «Κχξσζε χκβαζεο δηεζλνχο εκπνξίαο εηδψλ ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ρισξίδαο πνπ θηλδπλεχνπλ λα εμαθαληζζνχλ κε ηα Παξαξηήκαηα Η θαη ΗΗ απηήο», αληίζηνηρα. Ζ δεκηνπξγία ηεο Γηεζλνχο χκβαζεο CITES (χκβαζε ηεο Οπάζηγθηνλ (1973)) έρεη σο ζηφρν ηελ ξχζκηζε θαη ηνλ έιεγρν ηνπ δηεζλνχο εκπνξίνπ ησλ δεηγκάησλ, ησλ κεξψλ θαη ησλ πξντφλησλ ησλ εηδψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηελ άγξηα παλίδα θαη απηνθπή ρισξίδα θαη απεηινχληαη κε εμαθάληζε. ηελ Διιάδα ε χκβαζε εθαξκφδεηαη απφ ηηο 8 Οθησβξίνπ Όζνλ αθνξά ηελ εθαξκνγή ηεο χκβαζεο, ην δηεζλέο εκπφξην ησλ δεηγκάησλ εηδψλ ηεο άγξηαο παλίδαο θαη απηνθπνχο ρισξίδαο (εμαγσγή, εηζαγσγή θαη επαλεμαγσγή δσληαλψλ ή λεθξψλ δψσλ ή θπηψλ, κεξψλ θαη πξντφλησλ ηνπο) ξπζκίδεηαη ζχκθσλα κε έλα ζχζηεκα ρνξήγεζεο αδεηψλ θαη πηζηνπνηεηηθψλ. ηελ Διιάδα, ζχκθσλα κε ηελ εζληθή λνκνζεζία, εθαξκφδνληαη αλάινγα κέηξα ειέγρνπ ηεο δηαθίλεζεο φισλ ησλ ελδεκηθψλ εηδψλ ηεο άγξηαο παλίδαο θαη απηνθπνχο ρισξίδαο. Σα φξγαλα εθαξκνγήο θαη ειέγρνπ ηεο εζληθήο θαη θνηλνηηθήο λνκνζεζίαο γηα ηελ Γηεζλή χκβαζε CITES είλαη: 58 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 866), φ.π. 29

41 Οη Γηεπζχλζεηο Γαζψλ θαη Πεξηθεξεηψλ γηα ηελ έθδνζε αδεηψλ θαη πηζηνπνηεηηθψλ. Οη Γαζηθέο ππεξεζίεο, νη Σεισλεηαθέο ππεξεζίεο θαη ε Διιεληθή Αζηπλνκία γηα ηνλ έιεγρν θαη ηελ εθαξκνγή ηεο εζληθήο θαη θνηλνηηθήο λνκνζεζίαο Απόθαζε 82/461/ΔΟΚ «ζύκβαζε πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ απνδεκεηηθώλ εηδώλ πνπ αλήθνπλ ζηελ άγξηα παλίδα» θαη Νόκνο 2719/1999 «Κύξσζε ηεο Γηεζλνύο ύκβαζεο γηα ηε δηαηήξεζε ησλ απνδεκεηηθώλ εηδώλ ηεο άγξηαο παλίδαο θαη άιιεο δηαηάμεηο (ύκβαζε Βόλλεο)» Ζ χκβαζε ηεο Βφλλεο ζεζπίζηεθε κε ηελ Απφθαζε 82/461/ΔΟΚ 60 «ζχκβαζε πεξί ηεο δηαηεξήζεσο ησλ απνδεκεηηθψλ εηδψλ πνπ αλήθνπλ ζηελ άγξηα παλίδα» θαη ηνλ Νόκν 2719/1999 (ΦΔΚ 106Α/99) «Κχξσζε ηεο Γηεζλνχο χκβαζεο γηα ηε δηαηήξεζε ησλ απνδεκεηηθψλ εηδψλ ηεο άγξηαο παλίδαο θαη άιιεο δηαηάμεηο». Σέζεθε ζε ηζρχ ην Ννέκβξην ηνπ 1983 θαη έρεη σο ζηφρν ηελ πξνζηαζία ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ εηδψλ αλαγλσξίδνληαο ην γεγνλφο φηη ηα είδε απηά ρξεηάδνληαη πξνζηαζία ζε φιν ην εχξνο ηεο κεηαλαζηεπηηθήο δηαδξνκήο ηνπο θαη φηη ε πξνζηαζία απηή απαηηεί δηεζλή ζπλεξγαζία θαη δξάζε. Οη ηξεηο βαζηθέο δξάζεηο ηεο χκβαζεο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ εηδψλ είλαη φηη ηα θξάηε κέιε πξέπεη: Να πξνσζνχλ, λα ζπληνλίδνπλ θαη λα ππνζηεξίδνπλ ηελ έξεπλα γηα ηα κεηαλαζηεπηηθά είδε. Να ζπεχζνπλ ζηελ άκεζε πξνζηαζία ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ εηδψλ ηνπ Παξαξηήκαηνο Η 61, Να ζπλάπηνπλ ζπκθσλίεο γηα ηελ πξνζηαζία θαη δηαρείξηζε ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ εηδψλ ηνπ Παξαξηήκαηνο ΗΗ 62. χκθσλα κε ηε πλζήθε ηεο Βφλλεο, ε νπνία πξνβιέπεη ην ζχλνιν ησλ πεξηθεξεηαθψλ ζπκθσληψλ γηα ηα είδε πνπ απνηεινχλ ην Παξάξηεκα ΗΗ, ην 1997 ε Κνηλφηεηα ππέγξαςε ζπκθσλία πνπ ζεζπίδεη θαηάιιειν δηεζλέο λνκηθφ πιαίζην γηα ηε ζπληήξεζε ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ εηδψλ θαη ησλ πιεζπζκψλ ζαιάζζησλ πηελψλ, ηα άηνκα ηα νπνία 59 «Λίγα ιφγηα γηα ηε χκβαζε CITES». Γηθηπαθφο ηφπνο: 28/11/08 60 Σξνπνπνηήζεθε κε ηελ Απφθαζε 98/145/ΔΚ «ρεηηθά κε ηελ έγθξηζε, εμ νλφκαηνο ηεο Κνηλφηεηαο ηεο ηξνπνπνίεζεο ησλ παξαξηεκάησλ Η θαη ΗΗ ηεο χκβαζεο ηεο Βφλλεο πεξί ηεο δηαηήξεζεο ησλ απνδεκεηηθψλ εηδψλ πνπ αλήθνπλ ζηελ άγξηα παλίδα, φπσο απνθαζίζζεθε ζηελ Πέκπηε ζπλεδξίαζε ηεο δηάζθεςεο ησλ κεξψλ ηεο ζχκβαζεο». 61 Σα είδε ηνπ Παξαξηήκαηνο Η απεηινχληαη κε εμαθάληζε ζε νιφθιεξε ηελ θαηαλνκή ηνπο ή ζε κεγάιν κέξνο ηεο. 62 Σα είδε ηνπ Παξαξηήκαηνο ΗΗ είλαη εθείλα πνπ ζα επσθειεζνχλ απφ ηε δηεζλή ζπλεξγαζία γηα ηε δηαηήξεζε θαη πξνζηαζία ηνπο 30

42 κεηαλαζηεχνπλ ζην Γπηηθή Παιαηαξθηηθή θαη ηελ Αθξηθή. Ζ ζπκθσλία απηή, ηέζεθε ζε ηζρχ ην 1999 θαη θαιχπηεη 235 είδε ζαιάζζησλ πνπιηψλ εμαξηψκελσλ απφ ηνπο πγξφηνπνπο Καλνληζκόο 3528/86/ΔΟΚ «Γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δαζώλ ζηελ Κνηλόηεηα από ηελ αηκνζθαηξηθή ξύπαλζε» (Δπξσπατθή Έλσζε) χκθσλα κε ηνλ Καλνληζκφ 3528/86/ΔΟΚ ηεο 17 εο Ννεκβξίνπ 1986 «γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ ζηελ Κνηλφηεηα απφ ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε» ζεζπίζηεθε κία θνηλνηηθή δξάζε πνπ απνζθνπνχζε ζηελ αχμεζε ηεο πξνζηαζίαο ησλ δαζψλ θαη ζηελ δηαζθάιηζε ηνπ παξαγσγηθνχ δπλακηθνχ ηεο γεσξγίαο. Με ηελ δξάζε απηή ηα θξάηε κέιε θαινχληαη: Να θαηαξηίδνπλ πεξηνδηθή απνγξαθή ησλ δεκηψλ πνπ πξνμελνχληαη ζηα δάζε θπξίσο απφ ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε. Να δεκηνπξγνχλ ή λα ζπκπιεξψλνπλ ην δίθηπν παξαηεξεηεξίσλ πνπ είλαη απνιχησο αλαγθαίν γηα ηελ εθπφλεζε ηεο απνγξαθήο. Δπηπιένλ, κε ηελ δξάζε απηή δίλεηαη ε δπλαηφηεηα: πινπνίεζεο επηηφπησλ πεηξακάησλ πνπ ζα έρνπλ σο ζηφρν ηελ βειηίσζε ησλ γλψζεσλ γηα ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε ζην δάζνο θαη γηα ηηο επηπηψζεηο ηεο ζ απηφ, θαζψο επίζεο θαη ηελ αλάπηπμε κεζφδσλ δηαηήξεζεο θαη αλαδάζσζεο ησλ δαζψλ θαη πινπνίεζεο δνθηκαζηηθψλ ζρεδίσλ θαη επηδείμεσλ πνπ βνεζνχλ ζηελ βειηίσζε ησλ κεζφδσλ παξαηήξεζεο θαη κέηξεζεο ησλ δεκηψλ πνπ πξνθαινχληαη ζηα δάζε. Σέινο, ηα θξάηε κέιε ππνρξενχληαη λα ιακβάλνπλ ηα θαηάιιεια κέηξα έηζη ψζηε λα έρνπλ επίγλσζε γηα ηελ πξαγκαηηθή εθηέιεζε ησλ έξγσλ, λα απνηξέπνπλ ηπρφλ αλσκαιίεο θαη λα αλαθηνχλ ηα πνζά πνπ δαπαλήζεθαλ ιφγσ αλσκαιίαο ή ακέιεηαο «χκβαζε ηεο Βφλλεο». Γηθηπαθφο ηφπνο: 9/11/08 64 Δπξσπατθφ πκβνχιην, (1986). «Καλνληζκφο 3528/86 γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ ζηελ Κνηλφηεηα απφ ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε». Γηθηπαθφο ηφπνο: an_doc=1986&nu_doc= /12/08 31

43 3.3.8 Καλνληζκόο 3529/86/ΔΟΚ «ρεηηθά κε ηελ πξνζηαζία ησλ δαζώλ ζηελ Κνηλόηεηα από ηηο ππξθαγηέο» (Δπξσπατθή Έλσζε) Ο Καλνληζκφο 3529/86/ΔΟΚ «ζρεηηθά κε πξνζηαζία ησλ δαζψλ ζηελ Κνηλφηεηα απφ ηηο ππξθαγηέο», φπσο θαη ν Καλνληζκφο 3528/86/ΔΟΚ «γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ ζηελ Κνηλφηεηα απφ ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε», απνζθνπεί ζηελ αχμεζε ηεο πξνζηαζίαο ησλ δαζψλ θαη ζηελ δηαζθάιηζε ηνπ παξαγσγηθνχ δπλακηθνχ ηεο γεσξγίαο. Σα πξνιεπηηθά κέηξα πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ είλαη ηα εμήο: Ζ ελζάξξπλζε δαζνθνκηθψλ εξγαζηψλ πνπ έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα λα κεηψζνπλ ηνπο θηλδχλνπο ππξθαγηάο ησλ δαζψλ. Ζ ελζάξξπλζε ηεο απφθηεζεο εμνπιηζκνχ απνςίισζεο. Ζ δεκηνπξγία δαζηθψλ νδψλ, αληηππξηθψλ δσλψλ θαη ζηαζκψλ αλεθνδηαζκνχ χδαηνο. Ζ εγθαηάζηαζε κφληκνπ ή θηλεηνχ εμνπιηζκνχ επηηήξεζεο. Ζ δηνξγάλσζε εθζηξαηεηψλ πιεξνθφξεζεο. Ζ παξνρή βνήζεηαο γηα ηε ιεηηνπξγία δηεπηζηεκνληθψλ θέληξσλ ζπιινγήο ζηνηρείσλ θαη γηα ηελ πινπνίεζε κειεηψλ κε ηα ζπιιεγφκελα απηά ζηνηρεία. Ζ ελζάξξπλζε ηεο εθπαίδεπζεο εηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ. Ζ ελζάξξπλζε ηεο πξνζαξκνγήο ησλ ηερληθψλ ζπζηεκάησλ θαη ηνπ εμνπιηζκνχ. Ο Καλνληζκφο απηφο ίζρπε κέρξη θαη ην Ζ λέα θνηλνηηθή δξάζε πξνζηαζίαο ησλ δαζψλ απφ ηηο ππξθαγηέο θαζηεξψζεθε γηα άιια πέληε ρξφληα, απφ ηελ 1 ε Ηαλνπαξίνπ 1992 κε ηνλ Καλνληζκό 2158/92/ΔΟΚ. ηφρνο ηεο δξάζεο απηήο είλαη: Ζ κείσζε ηνπ αξηζκνχ ησλ ππξθαγηψλ θαη ε κείσζε ηεο επηθάλεηαο ησλ εθηάζεσλ πνπ θαίγνληαη Καλνληζκόο 2494/2000/ΔΟΚ «ρεηηθά κε ηα κέηξα γηα ηελ πξνώζεζε ηεο δηαηήξεζεο θαη ηεο αεηθόξνπ δηαρείξηζεο ηξνπηθώλ θαη άιισλ δαζώλ ζηηο αλαπηπζζόκελεο ρώξεο» (Δπξσπατθή Έλσζε) χκθσλα κε ηνλ παξφληα Καλνληζκφ, γηα ηελ πξνψζεζε ηεο δηαηήξεζεο θαη ηεο αεηθφξνπ δηαρείξηζεο ησλ ηξνπηθψλ δαζψλ θαη άιισλ δαζψλ ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο κε ζθνπφ 65 Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, (1999). «Καλνληζκνί γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ απφ ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε θαη ηηο ππξθαγηέο». Γηθηπαθφο ηφπνο: 7/12/08 32

44 ηελ ηθαλνπνίεζε νηθνλνκηθψλ, θνηλσληθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ απαηηήζεσλ, ε Κνηλφηεηα ρνξεγεί ρξεκαηνδνηηθή βνήζεηα. Με ηνλ Καλνληζκφ απηφ, πξαγκαηνπνηνχληαη θάπνηεο δξαζηεξηφηεηεο νη νπνίεο θαηεπζχλνληαη: ηελ αλάπηπμε θαηάιιεινπ πιαηζίνπ εζληθήο θαη δηεζλνύο δαζηθήο πνιηηηθήο (ζρεδηαζκφο ρξήζεο ηεο γεο, δίθαην εκπφξην βηψζηκα παξαγφκελσλ δαζνθνκηθψλ πξντφλησλ, λνκηθά θαη θνξνινγηθά κέηξα, αλάπηπμε ζεζκψλ, ζηήξημε ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα θαη ζηήξημε ηεο απηνδχλακεο αλάπηπμεο ησλ εμαξηψκελσλ απφ ηα δάζε πιεζπζκψλ ψζηε λα δηακνξθψζνπλ ηε δηθή ηνπο θνηλσληθή, νηθνλνκηθή θαη πνιηηηζκηθή αλάπηπμε). ηε δηαηήξεζε θαη ηελ απνθαηάζηαζε ηωλ δαζώλ πνπ είλαη ζεκαληηθά εμαηηίαο ηεο πςειήο νηθνινγηθήο αμίαο ηνπο θαη ηεο ηνπηθήο θαη παγθφζκηαο επίδξαζήο ηνπο (πξνζηαζία ησλ ιεθαλψλ απνξξνήο θαη πξφιεςε ηεο δηάβξσζεο ηνπ εδάθνπο ή ησλ θιηκαηηθψλ κεηαβνιψλ). ηελ αεηθόξν δηαρείξηζε θαη ρξήζε ηωλ δαζώλ κε ζηφρν νηθνλνκηθά, θνηλσληθά θαη πεξηβαιινληηθά πιενλεθηήκαηα. ηελ νηθνλνκηθή βηωζηκόηεηα ηεο αεηθόξνπ δαζηθήο δηαρείξηζεο κέζσ ηεο απνηειεζκαηηθήο ρξήζεο ησλ δαζνθνκηθψλ πξντφλησλ θαη ηερληθψλ βειηηψζεσλ ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ ζπλδένληαη κε ην δαζηθφ ηνκέα (π.ρ. κηθξήο θαη κεζαίαο θιίκαθαο κεηαπνίεζε θαη εκπνξία μπιείαο θαη δαζνθνκηθψλ πξντφλησλ εθηφο ηεο μπιείαο). ηελ απόθηεζε θαη δηαρείξηζε γλώζεωλ θαη πιεξνθνξηώλ ζρεηηθά κε ηηο δαζηθέο ππεξεζίεο θαη ηα δαζνθνκηθά πξντφληα Απόθαζε 1600/2002/ΔΚ «γηα ηε ζέζπηζε ηνπ έθηνπ θνηλνηηθνύ πξνγξάκκαηνο δξάζεο γηα ην πεξηβάιινλ» (Δπξσπατθή Έλσζε) Πξηλ ην Έθην Πξφγξακκα Γξάζεο γηα ην Πεξηβάιινλ ππήξρε ην Πέκπην Πξόγξακκα Γξάζεο γηα ην Πεξηβάιινλ κε ηίηιν «Με ζηφρν ηελ αεηθνξία» ην νπνίν θάιππηε ηελ πεξίνδν Σν Πξφγξακκα απηφ έιαβε λέα κέηξα θαη κηα επξχηεξε δέζκεπζε γηα ηελ έληαμε ηεο πεξηβαιινληηθήο δηάζηαζεο ζε άιιεο πνιηηηθέο. Καηά ηελ αμηνιφγεζε ηνπ Πξνγξάκκαηνο ην ζπκπέξαζκα ήηαλ φηη αλ θαη ζεκεηψζεθε πξφνδνο φζνλ αθνξά ηε κείσζε 66 Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, (2000). «Καλνληζκφο 2494/2000 ζρεηηθά κε ηα κέηξα γηα ηελ πξνψζεζε ηεο δηαηήξεζεο θαη ηεο αεηθφξνπ δηαρείξηζεο ηξνπηθψλ θαη άιισλ δαζψλ ζηηο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο». Γηθηπαθφο ηφπνο: 6/1/09 33

45 ησλ επηπέδσλ ξχπαλζεο ζε θάπνηεο πεξηνρέο, παξέκεηλαλ θάπνηα πξνβιήκαηα. Σα πξνβιήκαηα απηά ζα ζπλέρηδαλ εθηφο εάλ: α) επηηπγραλφηαλ κεγαιχηεξε πξφνδνο ζηελ εθαξκνγή ηεο πεξηβαιινληηθήο λνκνζεζίαο ζηα θξάηε κέιε, β) βειηησλφηαλ θαη απνθηνχζε κεγαιχηεξν βάζνο ε έληαμε ηεο πεξηβαιινληηθήο δηάζηαζεο ζηηο νηθνλνκηθέο θαη θνηλσληθέο πνιηηηθέο πνπ δεκηνπξγνχλ ηηο πηέζεηο ζην πεξηβάιινλ, γ) ηα εκπιεθφκελα κέξε θαη νη πνιίηεο αλαιάκβαλαλ κεγαιχηεξν βάξνο ζηηο πξνζπάζεηεο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, δ) δηλφηαλ λέα ψζεζε ζε κέηξα κε ζηφρν ηελ αληηκεηψπηζε νξηζκέλσλ ζνβαξψλ θαη επίκνλσλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ, θαζψο θαη νξηζκέλσλ αλαδπφκελσλ αλεζπρηψλ. Σν Πέκπην Πξφγξακκα ήηαλ απηφ πνπ «άλνημε» ηνλ δξφκν γηα ηελ δεκηνπξγία ηνπ Έθηνπ Πξνγξάκκαηνο Γξάζεο. Με ηελ Απφθαζε απηή, ινηπφλ, ζεζπίδεηαη ην Έθην Πξόγξακκα Γξάζεο γηα ην Πεξηβάιινλ κε ηίηιν «Πεξηβάιινλ 2010 Σν κέιινλ καο, ε επηινγή καο», ην νπνίν θαιχπηεη ηελ πεξίνδν απφ 22 Ηνπιίνπ 2002 κέρξη 21 Ηνπιίνπ Σν Έθην Πξφγξακκα ζέηεη ηνπο πεξηβαιινληηθνχο ζηφρνπο θαη πξνηεξαηφηεηεο πνπ ζα απνηειέζνπλ ηκήκα ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο γηα αεηθφξν αλάπηπμε. ηφρνο ηνπ Έθηνπ Πξνγξάκκαηνο απνηειεί ε ελζσκάησζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ πηπρψλ ζε φια ηα πεδία ησλ εμσηεξηθψλ ζρέζεσλ ηεο Δ.Δ.. Αθφκε, ην Πξφγξακκα Γξάζεο έρεη ηελ πξννπηηθή ηεο δηεχξπλζεο ηεο Δ.Δ. θαη πξνηείλεηαη ε δηεμαγσγή δηαβνχιεπζεο κε ηηο ππνςήθηεο ρψξεο φζνλ αθνξά ηελ αεηθφξν αλάπηπμε, θαζψο επίζεο θαη ε ζέζπηζε ζπλεξγαζίαο κε ηηο Με Κπβεξλεηηθέο Οξγαλψζεηο (ΜΚΟ) θαη κε ηηο επηρεηξήζεηο ησλ ρσξψλ απηψλ. Σέινο, πνιχ ζεκαληηθή πξφηαζε είλαη ε ζχλαςε δηεζλψλ ζπκβάζεσλ γηα ζέκαηα πεξηβάιινληνο. Σν Έθην Πξφγξακκα Γξάζεο γηα ην Πεξηβάιινλ θηλείηαη γχξσ απφ ηέζζεξηο άμνλεο πξνηεξαηφηεηαο. Απηνί είλαη: ε αληηκεηψπηζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο, ε θχζε θαη βηνπνηθηιφηεηα πξνζηαζία ελφο κνλαδηθνχ πφξνπ, ην πεξηβάιινλ θαη πγεία θαη ε αεηθφξνο ρξήζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ. Όζνλ αθνξά ηελ θιηκαηηθή αιιαγή, αληηκεησπίδεηαη σο ε ζεκαληηθφηεξε πξφθιεζε θαη ζηφρνο είλαη ε κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ ζε ηέηνην επίπεδν ψζηε λα κελ πξνθαινχληαη ηερλεηέο κεηαβνιέο ηνπ θιίκαηνο ζηε Γε. Βξαρππξφζεζκνο ζηφρνο ηεο Δ.Δ. είλαη ε επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ Πξσηνθφιινπ ηνπ Κηφην (κείσζε ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ θαηά 8% κε νξίδνληα ην δηάζηεκα ). Όζνλ αθνξά ηε θύζε θαη βηνπνηθηιόηεηα, ζηφρνο είλαη ε πξνζηαζία θαη απνθαηάζηαζε ηεο δνκήο θαη ηεο ιεηηνπξγίαο ησλ θπζηθψλ ζπζηεκάησλ θαη απνθπγή ηεο πεξαηηέξσ απψιεηαο ηεο βηνπνηθηιφηεηαο ζηελ Δ.Δ. θαη παγθνζκίσο. Όζνλ αθνξά ην πεξηβάιινλ θαη ηελ πγεία, ζηφρνο είλαη ε επίηεπμε ηέηνηαο πνηφηεηαο ηνπ πεξηβάιινληνο, ψζηε ε αλζξψπηλε πγεία λα κελ θηλδπλεχεη θαη λα κελ επεξεάδεηαη αξλεηηθά. 34

46 Σέινο, φζνλ αθνξά ηελ αεηθόξν ρξήζε ηωλ θπζηθώλ πόξωλ θαη δηαρείξηζε ηωλ απνβιήηωλ, ζηφρνο είλαη ε ιήςε κέξηκλαο ψζηε ε θαηαλάισζε αλαλεψζηκσλ θαη κε αλαλεψζηκσλ πφξσλ λα κε ζέηεη ζε θίλδπλν ην πεξηβάιινλ. Δπηπιένλ, ην Πξφγξακκα Γξάζεο νξίδεη θαη επηά ζεκαηηθέο ζηξαηεγηθέο νη νπνίεο έρνπλ αληηθείκελν ηελ αηκνζθαηξηθή ξχπαλζε, ην ζαιάζζην πεξηβάιινλ, ηελ αεηθφξν ρξήζε ησλ πφξσλ, ηελ πξφιεςε ηεο παξαγσγήο απνβιήησλ θαη ηελ αλαθχθισζε, ηελ αεηθφξν ρξήζε ησλ θπηνθαξκάθσλ, ηελ πξνζηαζία ηνπ εδάθνπο θαη ην αζηηθφ πεξηβάιινλ. Οη ζηξαηεγηθέο απηέο έρνπλ λα θάλνπλ κε ζθαηξηθή πξνζέγγηζε θαη νξίδνπλ καθξνπξφζεζκνπο ζηφρνπο (ζηφρνπο ηεο ηξαηεγηθήο ηεο Ληζζαβφλαο γηα νηθνλνκηθή κεγέζπλζε θαη δεκηνπξγία ζέζεσλ απαζρφιεζεο). Σέινο, ην Έθην Πξφγξακκα Γξάζεο ζα βαζηζηεί ζε επηζηεκνληθέο θαη νηθνλνκηθέο αλαιχζεηο, αιιά επίζεο ζε πεξηβαιινληηθνχο δείθηεο γη απηφ θαη ε Δπηηξνπή ζα ζπλεξγαζηεί ζηελά κε ηνλ Δπξσπατθφ Οξγαληζκφ Πεξηβάιινληνο Ννκνζεηηθό Γηάηαγκα 191/1974 (ΦΔΚ 350Α/ ): «πεξί θπξώζεσο ηεο ελ Ρακζάτξ ηνπ Ηξάλ θαηά ηελ 2αλ Φεβξνπαξίνπ 1971 ππνγξαθείζεο Γηεζλνύο πκθσλίαο πεξί πξνζηαζίαο ησλ Γηεζλνύο ελδηαθέξνληνο πγξνηόπσλ ηδία σο πγξνβηνηόπσλ» Ζ Γηεζλήο πλζήθε Ramsar ηέζεθε ζε ηζρχ ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 1975 κε ην Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα 191/74 68 θαη ήηαλ ε πξψηε πνπ αζρνιήζεθε απνθιεηζηηθά κε ηελ πξνζηαζία ησλ πγξνβηνηφπσλ. Ζ πλζήθε είλαη απηή πνπ θαιχπηεη ηελ επξχηεξε γεσγξαθηθή έθηαζε. πκκεηέρνπλ 138 ζπκβαιιφκελα κέξε θαη 864 πεξηνρέο, νη νπνίεο ζπκβάιινπλ ζηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ησλ πγξνηφπσλ. Οη ππνρξεψζεηο ησλ ζπκβαιιφκελσλ κεξψλ είλαη νη παξαθάησ: «λα πξνζδηνξίζνπλ ηνπο πγξνηφπνπο πνπ βξίζθνληαη ζηελ επηθξάηεηά ηνπο θαη πιεξνχλ ηηο πξνυπνζέζεηο γηα λα ζπκπεξηιεθζνχλ ζηνλ Καηάινγν Τγξνηφπσλ Γηεζλνχο εκαζίαο, Δπξσπατθή Δπηηξνπή (2002). «Αλαθνίλσζε γηα ην έθην πξφγξακκα δξάζεο γηα ην πεξηβάιινλ ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο Πεξηβάιινλ 2010: Σν κέιινλ καο, ε επηινγή καο». Γηθηπαθφο ηφπνο: 7/12/08 2. «Έθην Πξφγξακκα Γξάζεο γηα ην Πεξηβάιινλ». Γηθηπαθφο ηφπνο: 7/12/08 68 Σν Ν.Γ. 191/1974 ηξνπνπνηήζεθε κε ηνλ Ν. 1751/1988 (ΦΔΚ 26Α/ ) «Κχξσζε Πξσηνθφιινπ ηξνπνπνηεηηθνχ ηεο χκβαζεο Ramsar 1971 γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δηεζλνχο ελδηαθέξνληνο πγξνηφπσλ ηδίσο σο πγξνβηνηφπσλ» θαη ηνλ Ν.1950/1991 (ΦΔΚ 84Α/91) «Κχξσζε ησλ ηξνπνπνηήζεσλ ηεο χκβαζεο Ρακζάξ (1971) γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δηεζλνχο ελδηαθέξνληνο πγξνηφπσλ ηδίσο σο πγξνβηνηφπσλ». 35

47 λα θαηαξηίζνπλ θαη λα εθαξκφζνπλ εζληθά ζρέδηα δηαρείξηζεο, ηα νπνία ζα επλννχλ ηε δηαηήξεζε ησλ εγγεγξακκέλσλ ζηνλ Καηάινγν πγξνηφπσλ θαη, θαηά ην δπλαηφλ, ηελ νξζνινγηθή δηαρείξηζε φισλ ησλ πγξνηφπσλ πνπ βξίζθνληαη ζηελ επηθξάηεηά ηνπ, λα επλνήζνπλ ηε δηαηήξεζε ησλ πγξνηφπσλ θαη ησλ πδξφβησλ πνπιηψλ κε ηελ ίδξπζε πεξηνρψλ εηδηθήο πξνζηαζίαο εληφο ησλ πγξνηφπσλ, αζρέησο ηνπ αλ νη πγξφηνπνη είλαη εγγεγξακκέλνη ή φρη ζηνλ Καηάινγν θαη λα κεξηκλήζνπλ γηα ηελ επαξθή θχιαμή ηνπο, λα ελζαξξχλνπλ ηελ έξεπλα θαη ηελ αληαιιαγή ζηνηρείσλ θαη δεκνζηεπκάησλ ζρεηηθά κε ηνπο πγξνηφπνπο, ηε ρισξίδα θαη ηελ παλίδα ηνπο, λα απμήζνπλ, κέζσ ηεο δηαρείξηζεο, ηνπο πιεζπζκνχο ησλ πδξφβησλ πνπιηψλ ζηνπο θαηάιιεινπο γη απηά πγξνηφπνπο» Νόκνο 1634/1986(ΦΔΚ 104/Α/ ): «Κύξσζε Πξσηνθόιινπ ηνπ 1982 πεξί ησλ εηδηθά πξνζηαηεπόκελσλ πεξηνρώλ ηεο Μεζνγείνπ» Σν Πξσηφθνιιν ηνπ1982 «Πεξί ησλ εηδηθά πξνζηαηεπνκέλσλ πεξηνρψλ ηεο Μεζνγείνπ» ππνγξάθηεθε ζηε Γελεχε ζηηο 3 Απξηιίνπ ην Πξσηφθνιιν απηφ ηα ζπκβαιιφκελα κέξε θαινχληαη λα ιάβνπλ θαηάιιεια κέηξα ψζηε λα πξνζηαηεχζνπλ ηηο ζαιάζζηεο πεξηνρέο πνπ είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ησλ θπζηθψλ ρσξψλ ηεο δψλεο ηεο Μεζνγείνπ, θαζψο επίζεο θαη ηε δηαθχιαμε ηεο πνιηηηζηηθήο ηνπο θιεξνλνκηάο ζηελ πεξηνρή. Γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ εηδηθά πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, ε δψλε εθαξκνγήο είλαη ε δψλε ηεο Μεζνγείνπ Θαιάζζεο. Απηή ε δψλε εθαξκνγήο πεξηνξίδεηαη ζηα ρσξηθά χδαηα ησλ κεξψλ θαη κπνξεί λα πεξηιάβεη ηα χδαηα πνπ βξίζθνληαη κέζα απφ ηε λνεηή γξακκή βάζεο απφ ηελ νπνία κεηξάηαη ην εχξνο ηεο ρσξηθήο ζάιαζζαο θαη ηα νπνία εθηείλνληαη ζηελ πεξίπησζε ξεφλησλ πδάησλ, κέρξη ην φξην ησλ γιπθψλ πδάησλ. Δπηπιένλ, κπνξεί λα πεξηιάβεη θαη πδάηηλεο δψλεο ή παξάθηηεο δψλεο πνπ νξίδεη θαζέλα απφ ηα κέξε. ηφρνο ηεο δεκηνπξγίαο απηψλ ησλ πεξηνρψλ είλαη ε δηαθχιαμε: ησλ ρψξσλ πνπ έρνπλ βηνινγηθή θαη νηθνινγηθή ζεκαζία, ε γελεηηθή πνηθηιία ησλ εηδψλ, θαζψο επίζεο θαη ν πιεζπζκφο ηνπο, νη δψλεο αλαπαξαγσγήο ηνπο θαη νη νηθφηνπνί ηνπο θαη νη αληηπξνζσπεπηηθνί ηχπνη νηθνζπζηεκάησλ θαη νη νηθνινγηθέο δηαδηθαζίεο θαη ρψξσλ πνπ έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία εμαηηίαο ηνπ επηζηεκνληθνχ, αηζζεηηθνχ, ηζηνξηθνχ, αξραηνινγηθνχ, πνιηηηζηηθνχ θαη εθπαηδεπηηθνχ ελδηαθέξνληνο. 69 Λαδαξέηνπ Θ., (1994, ζει.: 13). «Οδεγφο γηα ηελ έλλνκε πξνζηαζία ηεο θχζεο». Θεζζαινλίθε. 36

48 Αθφκε, ηα ζπκβαιιφκελα κέξε ραξάζζνπλ θαηεπζπληήξηεο γξακκέο πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ επηινγή πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, ηελ δεκηνπξγία πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, ηε δηαρείξηζε ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ θαη ηελ αλαθνίλσζε πιεξνθνξηψλ ζρεηηθά κε ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο. Σέινο, ηα ζπκβαιιφκελα κέξε ιακβάλνπλ ηα εμήο κέηξα: Σελ νξγάλσζε ζπζηήκαηνο πξνγξακκαηηζκνχ θαη δηαρείξηζεο. Σελ απαγφξεπζε απφξξηςεο απνβιήησλ θαη άιισλ πιηθψλ πνπ είλαη δπλαηφ λα βιάςνπλ ηελ πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή. Σελ ξχζκηζε ηεο δηέιεπζεο ησλ πινίσλ θαη θάζε είδνπο ζηάζεο ή αγθπξνβφιεζεο. Σελ ξχζκηζε ηεο αιηείαο, ηνπ θπλεγηνχ, ηεο ζχιιεςεο δψσλ θαη ηεο ζπγθνκηδήο θπηηθψλ πξντφλησλ. Σελ απαγφξεπζε ηεο θαηαζηξνθήο ηνπ θπηηθνχ ή ηνπ δσηθνχ βαζηιείνπ θαη ηεο εηζαγσγήο εμσηηθψλ εηδψλ. Σελ ξχζκηζε θάζε είδνπο δξαζηεξηφηεηαο πνπ είλαη δπλαηφλ λα βιάςεη ή λα δηαηαξάμεη ηελ παλίδα θαη ηε ρισξίδα. Σελ ξχζκηζε θάζε είδνπο δξαζηεξηφηεηαο πνπ πεξηιακβάλεη ηελ εμεξεχλεζε ή ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ βπζνχ ηεο ζάιαζζαο, ηνπ ππεδάθνπο ηεο ή ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο δηακφξθσζεο ηνπ βπζνχ ηεο ζάιαζζαο. Σελ ξχζκηζε θάζε είδνπο δξαζηεξηφηεηαο πνπ πεξηιακβάλεη ηελ ηξνπνπνίεζε ηεο δηακφξθσζεο ηνπ εδάθνπο ή ηελ εθκεηάιιεπζε ηνπ ππεδάθνπο ηνπ ρεξζαίνπ ηκήκαηνο κηαο ζαιάζζηαο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο. Σελ ξχζκηζε ηεο νπνηαδήπνηε αξραηνινγηθήο δξαζηεξηφηεηαο θαη ηεο αθαίξεζεο θάζε αληηθεηκέλνπ πνπ κπνξεί λα ζεσξεζεί σο αξραηνινγηθφ αγαζφ. Σελ ξχζκηζε ηνπ εκπνξίνπ, ηεο εηζαγσγήο θαη ηεο εμαγσγήο δψσλ ή ηκεκάησλ δψσλ, θπηψλ ή ηκεκάησλ θπηψλ θαη αξραηνινγηθψλ αληηθεηκέλσλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο θαη ππφθεηληαη ζε πξνζηαηεπηηθά κέηξα Νφκνο 1634/86 «Κχξσζε Πξσηνθφιινπ 1982 πεξί ησλ εηδηθά πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ηεο Μεζνγείνπ». (1986) Γηθηπαθφο ηφπνο: 6/1/09 37

49 Ννκνζεηηθό Γηάηαγκα 86/1969 «Γαζηθόο Κώδηθαο» (Διιάδα) ην Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα 86/1969 (ΦΔΚ 7Α/69) «Γαζηθφο Κψδηθαο» ωο πξνζηαηεπηηθά δάζε θαη θαιιηεξγήζηκεο ή κε εθηάζεηο νξίδνληαη: ηα επί ησλ θαησθεξεηψλ θπφκελα δάζε, νη δαζηθέο εθηάζεηο, νη βνζθφηνπνη, ηα δάζε πνπ ρξεζηκεχνπλ ζηελ πξνζηαζία ηνπ εδάθνπο απφ θαηνιηζζήζεηο, ηα δάζε πνπ ρξεζηκεχνπλ ζηελ ζπγθξάηεζε ηνπ εδάθνπο απφ πιεκκχξεο, ρείκαξξνπο ή πνηακνχο, θαζψο επίζεο δαζηθέο ζπζηάδεο θαη ηκήκαηα επί ησλ νρζψλ, πνηακψλ ή ξεπκάησλ πνπ απέρνπλ απφ ηελ δψλε κέρξη θαη 50 κέηξα. Ωο απνιύηωο πξνζηαηεπηηθά δάζε νξίδνληαη: νη ηφπνη πνπ ρξήδνπλ πξνζηαζίαο εμαηηίαο αμηφινγσλ πεγψλ, ξεπκάησλ, νδψλ, ζηδεξνδξφκσλ ή ηφπνη κε ηζηνξηθή αμία. Δπηπιένλ, ζην παξφλ Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα ππάξρνπλ δηαηάμεηο γηα ηελ δηαρείξηζε ησλ πξνζηαηεπηηθψλ δαζψλ. Σέηνηεο δηαηάμεηο είλαη νη παξαθάησ: ε πξνζηαηεπηηθά δάζε θαη εθηάζεηο απαγνξεχεηαη ε κεηαηξνπή θαη ε αιιαγή ηνπ είδνπο ηεο θπηείαο. Δληφο ησλ πξνζηαηεπηηθψλ δαζψλ απαγνξεχεηαη θάζε κνξθήο πινηνκία. Γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο δηαηήξεζεο θαη ηεο αλαδάζσζεο ησλ πξνζηαηεπηηθψλ δαζψλ κεηά απφ πξφηαζε ηνπ αξκφδηνπ δαζάξρε, ν λνκάξρεο εθδίδεη δηαηάμεηο πνπ απαγνξεχνπλ θάζε είδνπο μχιεπζε θαη γεσξγηθή ή δελδξνθνκηθή θαιιηέξγεηα. Καζνξίδεηαη απφ ηνλ λνκάξρε ε κνξθή εθκεηάιιεπζεο ησλ ηδησηηθψλ δαζηθψλ εθηάζεσλ 71. Σν Ν.Γ. 86/1969, ηξνπνπνηήζεθε κε ην Ν.Γ. 996/1969 θαη ηνλ Ν.177/1975. Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη ηα ζεκαληηθά ζεκεία ηνπ Ν.Γ. 996/1969 «πεξί αληηθαηαζηάζεωο θαη ζπκπιεξώζεωο δηαηάμεωλ ηηλώλ ηνπ Ν.Γ. 86/1969 «πεξί Γαζηθνύ Κώδηθνο» θαη Κωδηθνπνηήζεωο ηωλ ππ αξηζκ. 871/1971 θαη 919/1979 Ν.Γ. ηωλ». Πην ζπγθεθξηκέλα, δίλνληαη νξηζκνί γηα ηνπο εζληθνχο δξπκνχο, ηα αηζζεηηθά δάζε θαη ηα δηαηεξεηέα κλεκεία ηεο θχζεο. Ωο Δζληθνί δξπκνί ραξαθηεξίδνληαη νη δαζηθέο εθηάζεηο πνπ παξνπζηάδνπλ ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ απφ ηελ άπνςε φηη ρξήδνπλ δηαηήξεζεο: ε άγξηα ρισξίδα θαη παλίδα, νη γεσκνξθνινγηθνί ζρεκαηηζκνί, ην ππέδαθνο ηεο αηκφζθαηξαο, ησλ πδάησλ θαη γεληθά ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο θαη γηα ηα νπνία θξίλεηαη αλαγθαία ε δηαηήξεζε θαη βειηίσζε ηεο 71 Ν.Γ. 86/69 «Γαζηθφο Κψδημ», (1969). Γηθηπαθφο ηφπνο: 6/1/

50 ζχλζεζεο, ηεο κνξθήο θαη ηνπ θπζηθνχ θάιινπο γηα ηελ αηζζεηηθή, ςπρηθή θαη πγηεηλή απφιαπζε θαη αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ, θαζψο επίζεο θαη ηελ δηελέξγεηα επηζηεκνληθψλ εξεπλψλ. Ωο Αηζζεηηθά δάζε ραξαθηεξίδνληαη ηα δάζε θαη θπζηθά ηνπία πνπ δελ παξνπζηάδνπλ ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ εζληθνχ δξπκνχ, πνπ έρνπλ φκσο ηδηαίηεξε αηζζεηηθή, πγηεηλή θαη ηνπξηζηηθή ζεκαζία θαη ρξήδνπλ πξνζηαζίαο ηεο παλίδαο, ηεο ρισξίδαο θαη ηνπ ηδηαίηεξνπ θπζηθνχ θάιινπο ηνπο. Ωο Γηαηεξεηέα κλεκεία ηεο θχζεο ραξαθηεξίδνληαη νη εθηάζεηο, δεκφζηεο ή κε, πνπ παξνπζηάδνπλ ηδηαίηεξε παιαηνληνινγηθή, γεσκνξθνινγηθή θαη ηζηνξηθή ζεκαζία Νόκνο 998/1979 «Γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δαζώλ θαη ησλ δαζηθώλ ελ γέλεη εθηάζεσλ ηεο ρώξαο» (Διιάδα) θνπφο ηνπ Ν. 998/1979 (ΦΔΚ 289/ /Σ.Α ) «Γηα ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ θαη ησλ δαζηθψλ ελ γέλεη εθηάζεσλ ηεο ρψξαο» είλαη ε επίηεπμε δηαηήξεζεο, αλάπηπμεο θαη βειηίσζεο ησλ δαζψλ θαη ελ γέλεη δαζηθψλ εθηάζεσλ κέζσ ζπγθεθξηκέλσλ κέηξσλ πξνζηαζίαο. Δπηπιένλ, ν Νφκνο ζθνπεχεη ζηελ δηαηήξεζε θαη βειηίσζε φινπ ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο αιιά θαη ζηνλ πξνζδηνξηζκφ φξσλ θαη πξνυπνζέζεσλ ζηελ πεξίπησζε πνπ ηα δάζε θαη νη ελ γέλεη δαζηθέο εθηάζεηο ή ηκήκαηά ηνπο δχλαληαη λα κεηαβάιινπλ ή θαη λα εμππεξεηήζνπλ θαη άιιεο ρξήζεηο. Σέινο, ζηνλ παξφληα λφκν πξνβιέπνληαη πξνζηαηεπηηθά κέηξα ηα νπνία αθνξνχλ ηελ εληφο ησλ δαζψλ θαη ησλ δαζηθψλ εθηάζεσλ άγξηα παλίδα θαη ρισξίδα 73. Ο Ν. 998/1979 ηξνπνπνηήζεθε κε ηνλ Ν. 3208/2003 «γηα ηελ πξνζηαζία ηωλ δαζηθώλ νηθνζπζηεκάηωλ, θαηάξηηζε δαζνινγίνπ, ξύζκηζε εκπξαγκάηωλ δηθαηωκάηωλ επί δαζώλ θαη δαζηθώλ ελ γέλεη εθηάζεωλ θαη άιιεο δηαηάμεηο». Παξαθάησ παξνπζηάδνληαη ηα θπξηφηεξα ζεκεία ηνπ Νφκνπ. ην Άξζξν 2 ηνπ Ν. 3208/2003 παξνπζηάδεηαη ε πξνζηαζία ηνπ ηνπίνπ θαη ηεο βηνπνηθηιφηεηαο. Έηζη, ινηπφλ, θαηά ηνλ ζρεδηαζκφ ηεο δηαρείξηζεο θαη εθκεηάιιεπζεο ησλ δαζηθψλ νηθνζπζηεκάησλ πξέπεη λα ιακβάλνληαη εηδηθά κέηξα γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο πξνζηαζίαο ηνπ ηνπίνπ θαη ηεο δηαηήξεζεο ηεο βηνπνηθηιφηεηαο. Γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο πξνζηαζίαο ησλ ελδηαηηεκάησλ ησλ εηδψλ ηεο ρισξίδαο θαη ηεο παλίδαο αιιά θαη ηελ δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο πξέπεη λα ζρεδηάδνληαη δαζνπνληθέο ελέξγεηεο θαη πξαθηηθέο, 72 Ννκνζεηηθφ Γηάηαγκα 996/1969 «πεξί αληηθαηαζηάζεσο θαη ζπκπιεξψζεσο δηαηάμεσλ ηηλψλ ηνπ Ν.Γ. 86/1969 «πεξί Γαζηθνχ Κψδηθνο» θαη Κσδηθνπνηήζεσο ησλ ππ αξηζκψλ 871/1971 θαη 919/1971 Ν.Γ. ησλ». (1971, ζει.: 1900). Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο. Σεχρνο πξψην, Αξηζκφο Φχιινπ 192. Αζήλα. 73 Νφκνο 998/1979 «Πεξί πξνζηαζίαο ησλ δαζψλ θαη ησλ δαζηθψλ ελ γέλεη εθηάζεσλ ηεο Υψξαο» (1979). (ΦΔΚ 289/ /Σ.Α ) 39

51 φπσο: ε εθινγή ησλ δαζνπνληθψλ εηδψλ ζε θάζε είδνπο δάζσζε ή αλαδάζσζε, νη κέζνδνη δηαρείξηζεο, δαζνθνκηθνχ ρεηξηζκνχ θαη ζπγθνκηδήο ηνπ μχινπ θαη γεληθά νη επεκβάζεηο ζηα δαζηθά νηθνζπζηήκαηα, κε ηξφπν ηέηνην ψζηε λα κπνξνχλ λα εμαζθαιίζνπλ απηή ηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε. Όζνλ αθνξά ηελ πξνζηαζία ηεο άγξηαο παλίδαο θαη ηδηαίηεξα ηεο πηελνπαλίδαο, ηεο θχζεο θαη ηνπ ηνπίνπ, ν Τπνπξγφο Γεσξγίαο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα ζπλάπηεη πξνγξακκαηηθέο ζπκβάζεηο κε θηινπεξηβαιινληηθέο ή άιιεο κε θεξδνζθνπηθνχ ραξαθηήξα νξγαλψζεηο κε ζθνπφ ηελ ρξεκαηνδφηεζε γηα ηε δεκηνπξγία δελδξσδψλ ή ζακλσδψλ ή κηθηψλ βιαζηεηηθψλ ζρεκαηηζκψλ ζε δεκφζηεο δαζηθέο εθηάζεηο πνπ βξίζθνληαη κέζα ή θνληά ζε αγξνηηθέο εθηάζεηο, πξνθεηκέλνπ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο αγξνβηφηνπνη. Γηα λα επηιερζνχλ απηέο νη πεξηνρέο ιακβάλνληαη ππφςε νη αλάγθεο πξνζηαζίαο ηεο άγξηαο παλίδαο θαη απηνθπνχο ρισξίδαο, ε γεηηλίαζε κε πεξηνρέο ζεκαληηθνχ νηθνινγηθνχ ελδηαθέξνληνο θαη ν ζπλδεηηθφο ηνπο ξφινο κε απηέο γηα ηε κεηαλάζηεπζε, ηε γεσγξαθηθή θαηαλνκή θαη ηε γελεηηθή αληαιιαγή ησλ εηδψλ. Σέινο, φζνλ αθνξά ηελ δηαδηθαζία ραξαθηεξηζκνχ ησλ δαζψλ σο πξνζηαηεπηηθψλ (Άξζξν 70) αλαθέξεηαη ζπγθεθξηκέλα φηη γηα ηελ εθαξκνγή ησλ εηδηθψλ κέηξσλ δηαρείξηζεο επί ησλ πξνζηαηεπηηθψλ δαζψλ θαη δαζηθψλ εθηάζεσλ, πξναπαηηείηαη ν ραξαθηεξηζκφο ηνπο σο πξνζηαηεπηηθψλ. Έηζη, ινηπφλ, ε δηαρείξηζε ησλ πξνζηαηεπηηθψλ δαζψλ θαη δαζηθψλ εθηάζεσλ γίλεηαη κε ηξφπν ηέηνην πνπ απνθιείεη ηελ ππνβάζκηζε ηεο βιάζηεζεο θαη ηε δηάβξσζε ησλ εδαθψλ. εκαληηθφ είλαη λα εηπσζεί φηη ζηα πξνζηαηεπηηθά δάζε πνπ αλαθέξζεθαλ παξαπάλσ απαγνξεχνληαη πινηνκίεο πνπ δηαζπνχλ ηε ζπλνρή ησλ ζπζηάδσλ θαη απνγπκλψλνπλ ην έδαθνο. Δπηπιένλ, φζνλ αθνξά ηα πεξηαζηηθά δάζε, ηκήκαηα δαζψλ θαη δαζηθέο εθηάζεηο πνπ κπνξεί λα αλαδαζσζνχλ, ηα νπνία πξννξίδνληαη γηα αηζζεηηθή απφιαπζε θαη αλαςπρή ππφθεηληαη ζε δηαρείξηζε σο δάζε πάξθα θαη επηηξέπεηαη ζε απηά ε θαηαζθεπή έξγσλ πνπ ζπληεξνχλ θαη εκπινπηίδνπλ ηελ βιάζηεζε, βειηηψλνπλ ηελ αηζζεηηθή ηνπ ηνπίνπ, εμαζθαιίδνπλ ηελ άλεηε θίλεζε θαη εμππεξέηεζε ησλ επηζθεπηψλ θαη δηεπθνιχλνπλ ηελ ζσκαηηθή άζθεζε θαη ηελ πλεπκαηηθή αλάηαζε ηνπ αλζξψπνπ. Σέινο, ε θαηαζθεπή εγθαηαζηάζεσλ πνπ απαηηνχληαη γηα ησλ ιεηηνπξγία ησλ πάξθσλ είλαη επηηξεπηή κφλν ζην αλαγθαίν κέηξν θαη ζε εθηάζεηο πνπ δελ έρνπλ δαζηθή βιάζηεζε Νόκνο 1650/1986 «Γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο» (Διιάδα) Ο Νφκνο 1650/1986 (ΦΔΚ 160Α/86) «Γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο» ηξνπνπνηήζεθε κε ηνλ Ν. 3010/2002 «Δλαξκφληζε ηνπ Ν. 1650/1986 κε ηηο Οδεγίεο 74 Νφκνο 3208/2003 «Πξνζηαζία ησλ δαζηθψλ νηθνζπζηεκάησλ, θαηάξηηζε δαζνινγίνπ, ξχζκηζε εκπξαγκάησλ δηθαησκάησλ επί δαζψλ θαη δαζηθψλ ελ γέλεη εθηάζεσλ θαη άιιεο δηαηάμεηο», (2003). Γηθηπαθφο ηφπνο: 19/11/08 40

52 97/11/Δ.Δ. θαη 96/61/Δ.Δ., δηαδηθαζία νξηνζέηεζεο θαη ξπζκίζεηο γηα ηα πδαηνξέκαηα θαη άιιεο δηαηάμεηο» (ΦΔΚ 91Α / ) 75. Αλαιπηηθφηεξα, φζνλ αθνξά ηηο δηαηάμεηο ηνπ Ν.1650/1986 γηα ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο παξνπζηάδνληαη ζην θεθάιαην Νόκνο 2742/1999 «Υσξνηαμηθόο ζρεδηαζκόο θαη αεηθόξνο αλάπηπμε θαη άιιεο δηαηάμεηο» Απηφ πνπ αμίδεη λα αλαθεξζεί απφ ηνλ Νφκν 2742/ (ΦΔΚ 207Α/ ) πεξί «Υσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη αεηθφξνπ αλάπηπμεο θαη άιισλ δηαηάμεσλ» είλαη ην Κεθάιαην Δ : «Γηνίθεζε θαη Γηαρείξηζε Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ (Άξζξν 15: Φνξείο Γηαρείξηζεο)». ην άξζξν απηφ, ινηπφλ, φπσο πξνβιέπεηαη ζηηο παξαγξάθνπο 1 θαη 2 ηνπ Ν. 1650/1986, ζπληζηψληαη Ννκηθά Πξφζσπα Ηδησηηθνχ Γηθαίνπ (Ν.Π.Η.Γ.) σο θνξείο δηαρείξηζεο, πνπ έξγν ηνπο είλαη ε δηνίθεζε θαη δηαρείξηζε ησλ πεξηνρψλ, ζηνηρείσλ θαη ζπλφισλ ηεο θχζεο θαη ηνπ ηνπίνπ, θαζψο επίζεο θαη ησλ πεξηνρψλ πνπ ραξαθηεξίδνληαη σο Δηδηθέο Εψλεο Γηαηήξεζεο ζηελ ΚΤΑ 33318/3028/1998 θαη λα θαζνξίδνληαη ηα φξηα ηεο ρσξηθήο ηνπο αξκνδηφηεηαο. Σα λνκηθά απηά πξφζσπα ιακβάλνπλ ρψξα είηε κέζα είηε θνληά ζηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο. Πξφθεηηαη γηα θνηλσθεινχο ραξαθηήξα πξφζσπα θαη επηβιέπνληαη απφ ηνλ Τπνπξγφ ΠΔ.ΥΩ.Γ.Δ.. Έξγν ησλ θνξέσλ δηαρείξηζεο είλαη: Ζ θαηάξηηζε θαη ε εθαξκνγή θαλνληζκψλ δηνίθεζεο θαη ιεηηνπξγίαο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ αληηθεηκέλσλ θαζψο επίζεο θαη ζρεδίσλ δηαρείξηζεο. Ζ παξαθνινχζεζε θαη αμηνιφγεζε ηεο εθαξκνγήο ησλ θαλνληζηηθψλ φξσλ θαη πεξηνξηζκψλ, ησλ θαλνληζκψλ δηνίθεζεο θαη ιεηηνπξγίαο θαη ησλ ζρεδίσλ δηαρείξηζεο. Ζ παξνρή γλσκνδνηήζεσλ πξηλ απφ ηελ πξνέγθξηζε ρσξνζέηεζεο θαη ηελ έγθξηζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ φξσλ ησλ έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ πνπ ππάγνληαη ζηηο πεξηνρέο επζχλεο ηνπο. Ζ ζπλδξνκή ησλ αξκφδησλ δηνηθεηηθψλ θαη δηθαζηηθψλ αξρψλ ζηνλ έιεγρν ηεο εθαξκνγήο ηεο πεξηβαιινληηθήο λνκνζεζίαο ζηηο πεξηνρέο επζχλεο ηνπο. Ζ θαηάξηηζε κειεηψλ θαη εξεπλψλ, φπσο επίζεο θαη ε πινπνίεζε ηερληθψλ ή άιισλ έξγσλ πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην νηθείν ζρέδην δηαρείξηζεο θαη ζηα αληίζηνηρα πξνγξάκκαηα δξάζεο θαη είλαη απαξαίηεηα γηα ηελ πξνζηαζία, δηαηήξεζε, απνθαηάζηαζε θαη αλάδεημε ησλ πξνζηαηεπφκελσλ αληηθεηκέλσλ. 75 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 5), φ.π. 76 Όπσο ζπκπιεξψζεθε κε ην άξζξν 13 ηνπ Ν. 3044/2002 (ΦΔΚ 195Α) 41

53 Ζ εθπφλεζε θαη πινπνίεζε εζληθψλ ή επξσπατθψλ πξνγξακκάησλ θαη δξάζεσλ, πνπ έρνπλ ζηφρν ηελ αλάδεημε ησλ ζθνπψλ ηεο δηαρείξηζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ αληηθεηκέλσλ. Ζ ελεκέξσζε, εθπαίδεπζε θαη θαηάξηηζε ηνπ πιεζπζκνχ ζε ζέκαηα πνπ αλήθνπλ ζηηο αξκνδηφηεηεο ησλ θνξέσλ δηαρείξηζεο. Ζ πξνψζεζε, ππνζηήξημε, νξγάλσζε θαη εθαξκνγή νηθνηνπξηζηηθψλ πξνγξακκάησλ, ε έθδνζε αδεηψλ μελάγεζεο, θαζψο επίζεο θαη ε ρνξήγεζε αδεηψλ επηζηεκνληθήο έξεπλαο εληφο ησλ νξίσλ ησλ πξνζηαηεπφκελσλ αληηθεηκέλσλ. Ζ δηαρείξηζε δεκφζησλ εθηάζεσλ πνπ παξαρσξνχληαη πξνο ηνλ θνξέα δηαρείξηζεο θαη ε ελνηθίαζε ηδησηηθψλ εθηάζεσλ πνπ αλήθνπλ ζηελ πεξηνρή επζχλεο ηνπο, κε ζθνπφ ηελ πξαγκαηνπνίεζε παξεκβάζεσλ Σν θαζεζηώο ησλ πξνζηαηεπόκελσλ πεξηνρώλ ζε επξσπατθό θαη παγθόζκην επίπεδν Οη πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο είλαη γεληθά ηνπνζεζίεο, νη νπνίεο ρξεηάδνληαη θαη/ή ιακβάλνπλ πξνζηαζία εμαηηίαο ηεο πεξηβαιινληηθήο, πνιηηηζηηθήο ή παξφκνηαο αμίαο ηνπο ( Οη πεξηνρέο απηέο απαηηνχλ αδηάθνπε ζπληήξεζε θαη ζπλερή βειηίσζε ψζηε λα ηθαλνπνηνχλ ζην κεγαιχηεξν δπλαηφ βαζκφ θαη ζην δηελεθέο ηηο αηζζεηηθέο, επηζηεκνληθέο θαη εθπαηδεπηηθέο απαηηήζεηο ησλ επηζθεπηψλ (Υαηδεζηάζεο θαη Εάγθαο 1996, Zagas et al. 2002). Οη πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο απνηεινχλ βαζηθφ ζηνηρείν ηεο ζηξαηεγηθήο ηεο δηαηήξεζεο ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, αθνχ απνηεινχλ ηα ζεκεία αλαθνξάο κε βάζε ηα νπνία αμηνινγνχληαη φινη νη άιινη ηχπνη ρξήζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ. Οη πεξηνρέο απηέο αλαγλσξίδνληαη φιν θαη πεξηζζφηεξν γηα ηε ζπκβνιή ηνπο ζηελ πξνζηαζία ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, ηεο παξνρήο επθαηξηψλ ππαίζξηαο αλαςπρήο θαη πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο αιιά θαη θηλήηξσλ ηφλσζεο θαη ελίζρπζεο ηνπ θνηλσληθννηθνλνκηθνχ ηζηνχ, ηδίσο ησλ νξεηλψλ θνηλσληψλ (Ganatsas et al. 2001, Tsitsoni et al.2002, Παπαγεσξγίνπ θ.α. 2003). Κάζε ρψξα κπνξεί λα ζρεδηάζεη έλα ζχζηεκα ηαμηλφκεζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, πνπ λα αληαπνθξίλεηαη ζηνπο θπζηθνχο ηεο πφξνπο θαη ζηηο απαηηήζεηο ηεο. Έλα ηέηνην ζχζηεκα κπνξεί, ζε εζληθφ επίπεδν, λα βνεζήζεη έλα έζλνο ζην λα αληαπνθξηζεί ζηηο επζχλεο ηνπ σο πξνο ηελ πξνζηαζία ησλ πεπεξαζκέλσλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ηε ζπλεηζθνξά ζηελ αλάπηπμε ηνπ αλζξψπνπ ζε αεηθνξηθή βάζε. ηελ Δπξψπε έρνπλ ρξεζηκνπνηεζεί, 77 Μηραινπνχινπ Υ., (2004, ζει.: 803, 804, 805), φ.π. 42

54 κέρξη ηψξα, δχν δηεζλή ζπζηήκαηα ηαμηλφκεζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ (Vandekerkhove et al. 2004): Ζ TBFRA (Temperate and Boreal Forest Resource Assessment) έρεη ρξεζηκνπνηήζεη ζηελ Δπξψπε ην ζχζηεκα ηαμηλφκεζεο ηεο IUCN, ην νπνίν έρεη δεκηνπξγεζεί γηα παγθφζκηα ρξήζε θαη πεξηιακβάλεη 6 θαηεγνξίεο πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ. Ζ MCPFE (Ministerial Conference on the Protection of Forests in Europe) ρξεζηκνπνίεζε έλα δηθφ ηεο ζχζηεκα ηαμηλφκεζεο, ην νπνίν δεκηνπξγήζεθε θαηά ηε δηάξθεηα ηεο 4εο ππνπξγηθήο ζπλδηάζθεςεο πνπ έιαβε ρψξα ζηε Βηέλλε ην ύζηεκα ηαμηλόκεζεο ηεο IUCN (International Union for the Conservation of Nature and Natural Resourses) Ζ "Γηεζλήο Έλσζε γηα ηελ Πξνζηαζία ηεο Φχζεο θαη ησλ Φπζηθψλ Πφξσλ", δειαδή ε International Union for the Conservation of Nature and Natural Resources (IUCN) είλαη έλαο δηεζλήο - κε θεξδνζθνπηθφο - νξγαληζκφο γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ. Ηδξχζεθε ηνλ Οθηψβξην ηνπ 1948 απφ δηάθνξεο δηεζλείο ππεξεζίεο θαη αξρέο (δεκφζηεο θαη ηδησηηθέο) θαη ε έδξα ηνπ βξίζθεηαη ζηελ πφιε Gland ηεο Διβεηίαο. Ζ IUCN ζπγθεληξψλεη 82 θξάηε, 111 θπβεξλεηηθέο αληηπξνζσπείεο, πεξηζζφηεξεο απφ 735 κε θπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο θαη ρηιηάδεο εκπεηξνγλψκνλεο θαη επηζηήκνλεο απφ 181 ρψξεο ( Απνζηνιή ηεο IUCN είλαη λα επεξεάζεη, λα ελζαξξχλεη θαη λα βνεζήζεη ηηο θνηλσλίεο φινπ ηνπ θφζκνπ, έηζη ψζηε λα δηαηεξεζεί εαθεξαηφηεηα θαη ε πνηθηινκνξθία ηεο θχζεο θαη λα εμαζθαιηζηεί φηη νπνηαδήπνηε ρξήζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ ζα είλαη δίθαηε θαη αεηθνξηθή ( Phillips and Miller 2000, Μεγάιε είλαη ε ζχγρπζε πνπ επηθξαηεί εμαηηίαο ησλ δηαθφξσλ θαηεγνξηψλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ζηηο δηάθνξεο ρψξεο θαη ε ζχγρπζε απηή απιψλεηαη ζε φια ηα θνηλσληθά επίπεδα, απφ ηνπο απινχο πνιίηεο, ηνπο επηζηήκνλεο, ηηο δηάθνξεο νξγαλψζεηο κέρξη ηνπο θπβεξλεηηθνχο θνξείο ή θαη ζε δηεζλέο επίπεδν. Γηα λα ιήμεη ε ζχγρπζε απηή ή ηνπιάρηζηνλ λα μεθηλήζεη κηα νξγαλσκέλε πξνζπάζεηα πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή, ε IUCN δηακφξθσζε έλα ζχζηεκα ηαμηλφκεζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, ην νπνίν πεξηιακβάλεη 6 θαηεγνξίεο θαη έλαλ γεληθφ νξηζκφ ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ. Σν ζχζηεκα απηφ αλαπηχρζεθε ζηε δεθαεηία ηνπ '80 θαη βειηηψζεθε πεξαηηέξσ ζηε δεθαεηία ηνπ '90 ( Vandekerkhove et al. 2004). χκθσλα κε ηελ IUCN, ε πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή είλαη "κηα πεξηνρή ρεξζαία ή/θαη πδάηηλε, ε νπνία είλαη εηδηθά αθηεξσκέλε ζηελ πξνζηαζία θαη ζηε δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο θαη ησλ θπζηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ πφξσλ θαη ε νπνία δηαρεηξίδεηαη κέζσ 43

55 λνκηθψλ ή άιισλ απνηειεζκαηηθψλ κέζσλ". Οη θαηεγνξίεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ είλαη νη εμήο (IUCN 1994, Phillips and Miller 2000, Vandekerkhove et al. 2004, IUCN I: Φπζηθό απόζεκα απόιπηεο πξνζηαζίαο/αδηαηάξαθηε πεξηνρή (Strict nature reserve/wilderness area) Ηα. Φπζηθό απόζεκα απόιπηεο πξνζηαζίαο (Strict nature reserve) - Πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή δηαρεηξηδφκελε θπξίσο γηα επηζηεκνληθή έξεπλα Οξίδεηαη σο ε πεξηνρή ρεξζαία ή/θαη πδάηηλε, ε νπνία θαηέρεη κεξηθά εμαηξεηηθά ή αληηπξνζσπεπηηθά νηθνζπζηήκαηα, γεσινγηθά ή θπζηνινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ή/θαη είδε, δηαζέζηκα θπξίσο γηα επηζηεκνληθή έξεπλα ή/θαη πεξηβαιινληηθφ έιεγρν. Δπηπιένλ: - Απαγνξεχεηαη ε είζνδνο ζην θνηλφ. - Δπηηξέπεηαη ε έξεπλα ηεο θπζηθήο δηαδνρήο φρη φκσο θαη ε δηαρείξηζε ηεο πεξηνρήο. - Ζ πεξηνρή πξέπεη λα είλαη αξθεηά κεγάιε ζε έθηαζε, ψζηε λα εμαζθαιηζηεί ε αθεξαηφηεηα ησλ νηθνζπζηεκάησλ ηεο. Ηβ. Αδηαηάξαθηε πεξηνρή (Wilderness area) Πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή δηαρεηξηδφκελε θπξίσο γηα ηελ πξνζηαζία ηεο αδηαηάξαθηεο θαηάζηαζεο ηεο Οξίδεηαη σο κεγάιε πεξηνρή απφ αδηαηάξαθηε ή ειαθξψο δηαηαξαγκέλε ρεξζαία ή/θαη πδάηηλε επηθάλεηα πνπ δηαηεξεί ηα θπζηθά ηεο ραξαθηεξηζηηθά θαη ηελ επηξξνή ηεο, ρσξίο κφληκε ή ζεκαληηθή θαηνίθεζε θαη ε νπνία πξνζηαηεχεηαη θαη δηαρεηξίδεηαη, έηζη ψζηε λα δηαηεξεζεί ε θπζηθή ηεο θαηάζηαζε. - Ζ θχζε είλαη αδηαηάξαθηε θαη πςειήο πνηφηεηαο ελψ ε έθηαζε ηεο πεξηνρήο είλαη ηθαλνπνηεηηθή. - Ζ θπζηθή δηαδνρή ιακβάλεη ρψξα ρσξίο ηελ αλζξψπηλε επηξξνή (νη απηφρζνλεο θνηλσλίεο είλαη ζε ρακειή ππθλφηεηα θαη ζε ηζνξξνπία). - Δπηηξέπεηαη ε είζνδνο ζην θνηλφ. IUCN II: Δζληθό Πάξθν (National Park) Πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή δηαρεηξηδφκελε θπξίσο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ νηθνζπζηήκαηνο θαη γηα αλαςπρή Οξίδεηαη σο θπζηθή πεξηνρή, ρεξζαία ή/θαη πδάηηλε, ε νπνία έρεη ραξαθηεξηζζεί α) γηα λα πξνζηαηεχεη ηελ νηθνινγηθή αθεξαηφηεηα ελφο ή πεξηζζνηέξσλ νηθνζπζηεκάησλ ηφζν γηα ηηο ζεκεξηλέο φζν θαη γηα ηηο κειινληηθέο γεληέο β) γηα λα απνθιείεη θάζε είδνπο εθκεηάιιεπζε ή θαηάιεςε ηεο πεξηνρήο, επηδήκηα πξνο ηνπο ζθνπνχο ραξαθηεξηζκνχ ηεο θαη γ) γηα λα παξέρεη κηα βάζε γηα πλεπκαηηθέο, επηζηεκνληθέο, εθπαηδεπηηθέο, ςπραγσγηθέο επθαηξίεο, νη νπνίεο πξέπεη λα είλαη πεξηβαιινληηθά θαη πνιηηηζηηθά ζπκβαηέο. 44

56 - Ζ πεξηνρή δηαησλίδεηαη ζε θπζηθή θαηάζηαζε - απαγνξεχεηαη θάζε είδνπο εθκεηάιιεπζε (δαζνθνκία, θπλήγη θαη ςάξεκα). - Δπηηξέπεηαη ε ρξήζε πφξσλ δηαβίσζεο απφ ηνλ ληφπην πιεζπζκφ. - Δπηηξέπνληαη εξγαζίεο απνθαηάζηαζεο (πεξηνξηζκέλεο ζε ρξφλν θαη έθηαζε). IUCN III: Μλεκείν ηεο Φύζεο (Natural Monument) Πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή δηαρεηξηδφκελε θπξίσο γηα ηε δηαηήξεζε ζπγθεθξηκέλσλ θπζηθψλ ζηνηρείσλ Οξίδεηαη σο ε πεξηνρή κε ζπγθεθξηκέλα θπζηθά ή θπζηθά/πνιηηηζηηθά ραξαθηεξηζηηθά, εμαηξεηηθήο ή κνλαδηθήο αμίαο, ε νπνία νθείιεηαη ζηε ζπαληφηεηά ηνπο, ζηελ αληηπξνζσπεπηηθφηεηά ηνπο, ζηελ αηζζεηηθή ηνπο πνηφηεηα ή ζηελ πνιηηηζηηθή ηνπο ζεκαζία. - Ζ πεξηνρή κπνξεί λα πεξηιακβάλεη ζεακαηηθνχο θαηαξξάθηεο, ζπειηέο, θξαηήξεο εθαηζηείσλ, βξάρνπο θηι. - Ζ έθηαζή ηεο είλαη ζρεηηθά κηθξή (<1000 ha). - Δίλαη αξθεηά κεγάιε γηα λα πξνζηαηεχεη ηελ αθεξαηφηεηα ηνπ ραξαθηεξηζηηθνχ. - Ζ πεξηνρή δέρεηαη κεγάιν αξηζκφ επηζθεπηψλ. IUCN IV: Πεξηνρή δηαρείξηζεο βηνηόπσλ/εηδώλ (Habitat/Species management area) Πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή δηαρεηξηδφκελε θπξίσο γηα ηε δηαηήξεζε κέζσ δηαρεηξηζηηθψλ επεκβάζεσλ Οξίδεηαη σο ε ρεξζαία ή/θαη πδάηηλε πεξηνρή πνπ ππφθεηηαη ζε ελεξγφ επέκβαζε γηα δηαρεηξηζηηθνχο ζθνπνχο, έηζη ψζηε λα εμαζθαιηζηεί ε δηαηήξεζε βηνηφπσλ απφ ηνπο νπνίνπο ζα ηθαλνπνηεζνχλ νη απαηηήζεηο ζπγθεθξηκέλσλ εηδψλ. - Δμαζθάιηζε θαη δηαηήξεζε ηεο θαηάζηαζεο ηνπ βηνηφπνπ γηα ηελ πξνζηαζία ησλ εηδψλ/ραξαθηεξηζηηθψλ πνπ απαηηνχλ αλζξψπηλν ρεηξηζκφ. - Δπηηξέπεηαη ε πεξηνδηθή δηαρείξηζε ηνπ βηνηφπνπ. - Ζ έθηαζε ηεο πεξηνρήο είλαη αλάινγε κε ηηο απαηηήζεηο ησλ εηδψλ απφ ην βηφηνπν. - Απαγνξεχεηαη θάζε είδνπο εθκεηάιιεπζε. IUCN V: Πξνζηαηεπόκελν ηνπίν (Protected Landscape) Πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή δηαρεηξηδφκελε θπξίσο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ ηνπίνπ θαη ηελ αλαςπρή Οξίδεηαη σο ε ρεξζαία πεξηνρή, φπνπ ε ρξφληα αιιειεπίδξαζε αλζξψπνπ-θχζεο έρεη δεκηνπξγήζεη κηα πεξηνρή κε μερσξηζηφ ραξαθηήξα, κε ζεκαληηθή αηζζεηηθή, νηθνινγηθή ή/θαη πνιηηηζηηθή αμία θαη ζπρλά κε πςειή βηνπνηθηιφηεηα. Ζ πξνζηαζία ηεο αθεξαηφηεηαο απηήο ηεο παξαδνζηαθήο αιιειεπίδξαζεο είλαη δσηηθήο ζεκαζίαο γηα ηελ πξνζηαζία, ηε δηαηήξεζε θαη ηελ εμέιημε κηαο ηέηνηαο πεξηνρήο. 45

57 - Δπηηξέπεηαη ε παξαδνζηαθή ρξήζε ηεο γεο. - Οη νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο βξίζθνληαη ζε αξκνλία κε ηε θχζε ελψ ε ηνπηθή θνηλσλία εμαζθαιίδεη θέξδε κέζσ ησλ θπζηθψλ πξντφλησλ. - Έλα ζεκαληηθφ ηκήκα ηεο πεξηνρήο απηήο πξέπεη λα δηαρεηξίδεηαη γηα πξνζηαηεπηηθνχο ζθνπνχο. IUCN VI: Πεξηνρή δηαρεηξηδόκελσλ θπζηθώλ πόξσλ (Managed Resource Protected Area) Πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή δηαρεηξηδφκελε θπξίσο γηα ηελ αεηθνξηθή ρξήζε ησλ θπζηθψλ νηθνζπζηεκάησλ Οξίδεηαη σο ε πεξηνρή κε αδηαηάξαθηα θπξίσο θπζηθά νηθνζπζηήκαηα, ε νπνία δηαρεηξίδεηαη γηα λα δηαζθαιηζηεί ε καθξνπξφζεζκε πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο ελψ, ζπγρξφλσο, παξέρεη κηα αεηθνξηθή ξνή θπζηθψλ πξντφλησλ θαη ππεξεζηψλ, πξνθεηκέλνπ λα ηθαλνπνηεζνχλ νη αλάγθεο ηεο θνηλφηεηαο. - Σα 2/3 ηνπιάρηζηνλ ηεο πεξηνρήο πξέπεη λα είλαη ζε θπζηθή θαηάζηαζε. - Ζ πεξηνρή πξέπεη λα είλαη αξθεηά κεγάιε ζε έθηαζε, γηα λα αθνκνηψλεηαη ε αεηθνξηθή ρξήζε ρσξίο λα είλαη εηο βάξνο ησλ καθξνπξφζεζκσλ θπζηθψλ αμηψλ. - Απαγνξεχεηαη ε δεκηνπξγία κεγάισλ εκπνξηθψλ θπηεηψλ ζηελ πεξηνρή ύζηεκα ηαμηλόκεζεο ηεο MCPFE (Ministerial Conference on the Protection of Forests in Europe) Ζ "Τπνπξγηθή πλδηάζθεςε γηα ηελ Πξνζηαζία ησλ Γαζψλ ηεο Δπξψπεο", δειαδή ε Ministerial Conference on the Protection of Forests in Europe (MCPFE) είλαη κηα πςεινχ επηπέδνπ πνιηηηθή πξσηνβνπιία γηα ζπλεξγαζία. Αζρνιείηαη κε ηα ζεκαληηθφηεξα δεηήκαηα πνπ αθνξνχλ ηα δάζε θαη ηε δαζνθνκία ηεο Δπξψπεο θαη πξνσζεί ηελ αεηθνξηθή δηαρείξηζε ησλ δαζψλ. ηφρνο ηεο είλαη ε βειηίσζε ηεο θαηάζηαζεο ησλ δαζψλ ζε φιεο ηηο ζπκβαιιφκελεο ρψξεο ( Ζ MCPFE ηδξχζεθε ην 1990 θαη αληηπξνζσπεχεηαη απφ 40 Δπξσπατθέο ρψξεο θαη ηελ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα. Δπηπιένλ, κεηέρνπλ σο παξαηεξεηέο θαη άιιεο κε επξσπατθέο ρψξεο θαη δηεζλείο νξγαληζκνί. Ζ MCPFE είλαη κηα δπλακηθή δηαδηθαζία, ε νπνία βαζίδεηαη ζε κηα ζεηξά ζπλδηαζθέςεσλ πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζε ππνπξγηθφ επίπεδν θαη νη νπνίεο αθνινπζνχληαη απφ ζπκβνχιηα εκπεηξνγλσκφλσλ. Απφ ην 1990 έρνπλ πξαγκαηνπνηεζεί 4 ππνπξγηθέο ζπλδηαζθέςεηο κε ζέκα ηελ πξνζηαζία ησλ δαζψλ ηεο Δπξψπεο. Οη ζπλδηαζθέςεηο απηέο ζεσξνχληαη θχξηα ζεκεία ζηελ αλάπηπμε δηεζλνχο δαζηθήο πνιηηηθήο ( 46

58 Ζ Liaison Unit - κέινο ηεο MCPFE κε έδξα ηελ Απζηξία - απνθάζηζε λα ζπληάμεη θαηλνχξηεο νδεγίεο γηα ηελ αμηνιφγεζε ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ηεο Δπξψπεο, νη νπνίεο ζρεηίδνληαη θαιχηεξα κε ηελ θαηάζηαζε πνπ επηθξαηεί ζηε ζπγθεθξηκέλε ήπεηξν ζε ζρέζε κε ην ζχζηεκα ηαμηλφκεζεο ηεο IUCN. Έηζη, δεκηνπξγήζεθε έλα θαηλνχξην ζχζηεκα ηαμηλφκεζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, ην νπνίν εγθξίζεθε επίζεκα ζηελ Σέηαξηε Τπνπξγηθή πλδηάζθεςε, πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζηε Βηέλλε. (Vandekerkhove et al. 2004). Όια ηα πξνζηαηεπφκελα θαη πξνζηαηεπηηθά δάζε θαη άιιεο δαζηθέο εθηάζεηο πξέπεη λα πιεξνχλ ηηο παξαθάησ πξνυπνζέζεηο πξνθεηκέλνπ λα ραξαθηεξηζηνχλ ζχκθσλα κε ηηο νδεγίεο ηνπ ζπζηήκαηνο αμηνιφγεζεο ηεο MCPFE (Vandekerkhove et al. 2004): - Ύπαξμε λνκηθήο βάζεο. - Μαθξνπξφζεζκε δέζκεπζε (20 ρξφληα ην ειάρηζην). - Ρεηφο ραξαθηεξηζκφο γηα ηελ πξνζηαζία ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, ηνπ ηνπίνπ, ζπγθεθξηκέλσλ θπζηθψλ ζηνηρείσλ ή πξνζηαηεπηηθψλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ δάζνπο θαη άιισλ δαζηθψλ εθηάζεσλ. Οη θαηεγνξίεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ είλαη νη εμήο : MCPFE Η: Κύξην δηαρεηξηζηηθό αληηθείκελν "βηνπνηθηιόηεηα" Ηα. Όρη ελεξγή επέκβαζε - Σν θχξην δηαρεηξηζηηθφ αληηθείκελν είλαη ε βηνπνηθηιφηεηα. - Γελ εθαξκφδεηαη θακία άκεζε, ελεξγή αλζξψπηλε επέκβαζε. - Γξαζηεξηφηεηεο πέξα απφ ηελ πεξηνξηζκέλε είζνδν ηνπ θνηλνχ θαη ηε κε επηδήκηα έξεπλα, πνπ δελ επηδξά αξλεηηθά ζην δηαρεηξηζηηθφ αληηθείκελν, απαγνξεχνληαη ζηελ πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή. Ηβ. Διάρηζηε επέκβαζε - Σν θχξην δηαρεηξηζηηθφ αληηθείκελν είλαη ε βηνπνηθηιφηεηα. - Ζ αλζξψπηλε επέκβαζε πεξηνξίδεηαη ζην ειάρηζην. - ηελ πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή απαγνξεχνληαη νπνηεζδήπνηε άιιεο δξαζηεξηφηεηεο εθηφο απφ ηηο εμήο:κπλήγη, έιεγρνο αζζελεηψλ/επηδεκηψλ εληφκσλ*, είζνδνο ζην θνηλφ, επέκβαζε ζε πεξίπησζε ππξθαγηάο, κε επηδήκηα έξεπλα πνπ λα επηδξά αξλεηηθά ζην δηαρεηξηζηηθφ αληηθείκελν θαη ρξήζε πφξσλ δηαβίσζεο** * Μέηξα ειέγρνπ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ βηνινγηθέο κεζφδνπο επηηξέπνληαη ζε πεξίπησζε αλακελφκελσλ κεγάισλ εθδειψζεσλ αζζελεηψλ/εληφκσλ, ππφ ηνλ φξν φηη θακία άιιε επαξθήο δπλαηφηεηα ειέγρνπ ζηελ νπδέηεξε δψλε δελ είλαη εθηθηή. ** Οη πφξνη απηνί ρξεζηκνπνηνχληαη γηα λα θαιχςνπλ ηηο αλάγθεο ησλ ληφπησλ θαηνίθσλ θαη ησλ ηνπηθψλ θνηλνηήησλ θαη ε ρξήζε ηνπο επηηξέπεηαη κφλν, εθφζνλ, δελ έρεη επηπηψζεηο ζηνπο δηαρεηξηζηηθνχο ζηφρνπο. 47

59 Ηγ. Πξνζηαζία κέζσ ελεξγνύ δηαρείξηζεο - Σν θχξην δηαρεηξηζηηθφ αληηθείκελν είλαη ε βηνπνηθηιφηεηα. - Ζ πεξηνρή δηαρεηξίδεηαη κε ελεξγέο επεκβάζεηο, πνπ θαηεπζχλνληαη πξνο ηελ επίηεπμε ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζηφρνπ πξνζηαζίαο ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο. - Οπνηαδήπνηε εμαγσγή πφξσλ, ζπγθνκηδή, δαζνθνκηθέο κεηξήζεηο πνπ είλαη επηδήκηεο ζην δηαρεηξηζηηθφ αληηθείκελν φπσο, επίζεο, θαη άιιεο δξαζηεξηφηεηεο, νη νπνίεο επηδξνχλ αξλεηηθά ζηνλ πξνζηαηεπηηθφ ζθνπφ, απαγνξεχνληαη ζηελ πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή. MCPFE ΗΗ: Κύξην δηαρεηξηζηηθό αληηθείκελν "πξνζηαζία ηνπ ηνπίνπ θαη ζπγθεθξηκέλσλ θπζηθώλ ζηνηρείσλ" - Οη επεκβάζεηο θαηεπζχλνληαη πξνο ηελ επίηεπμε ησλ δηαρεηξηζηηθψλ ζηφρσλ, ηεο πνηθηινκνξθίαο ηνπ ηνπίνπ, ησλ πνιηηηζηηθψλ, αηζζεηηθψλ, πλεπκαηηθψλ θαη ηζηνξηθψλ αμηψλ, ηεο αλαςπρήο θαη ζπγθεθξηκέλσλ θπζηθψλ ζηνηρείσλ. - Ζ ρξήζε ησλ δαζηθψλ πφξσλ είλαη πεξηνξηζκέλε. - Τπάξρεη κηα ζαθήο καθξνπξφζεζκε δέζκεπζε θαη έλαο ξεηφο ραξαθηεξηζκφο, σο ζπγθεθξηκέλνπ θαζεζηψηνο πξνζηαζίαο πνπ θαζνξίδεη κηα πεξηνξηζκέλε πεξηνρή. - Γξαζηεξηφηεηεο, πνπ έρνπλ δπζκελείο επηπηψζεηο ζηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ ηνπίνπ ή/θαη ζε ζπγθεθξηκέλα θπζηθά ζηνηρεία, απαγνξεχνληαη ζηελ πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή. MCPFE ΗΗΗ: Κύξην δηαρεηξηζηηθό αληηθείκελν "πξνζηαηεπηηθέο ιεηηνπξγίεο" - Ζ δηαρείξηζε θαηεπζχλεηαη πξνο ηελ πξνζηαζία ηνπ εδάθνπο θαη ησλ ηδηνηήησλ ηνπ ή ηεο πνζφηεηαο θαη πνηφηεηαο ηνπ λεξνχ ή άιισλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ δαζηθνχ νηθνζπζηήκαηνο ή ηεο ππνδνκήο θαη ησλ δηαρεηξηδφκελσλ θπζηθψλ πφξσλ απφ ηνπο θπζηθνχο θηλδχλνπο. - Σα δάζε θαη άιιεο δαζηθέο εθηάζεηο ππνδεηθλχνληαη ξεηά απφ ηα δηαρεηξηζηηθά ζρέδηα λα εθπιεξψζνπλ ηηο πξνζηαηεπηηθέο ηνπο ιεηηνπξγίεο. - Οπνηαδήπνηε ιεηηνπξγία, πνπ έρεη δπζκελείο επηπηψζεηο ζην έδαθνο ή ζην λεξφ ή ζηελ ηθαλφηεηα πξνζηαζίαο άιισλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ νηθνζπζηήκαηνο, ηεο ππνδνκήο θαη ησλ δηαρεηξηδφκελσλ θπζηθψλ πφξσλ απφ ηνπο θπζηθνχο θηλδχλνπο, απαγνξεχεηαη ζηελ πεξηνρή. Ζ Liaison Unit δεκηνχξγεζε έλαλ πίλαθα (Πίλαθαο 1) ζηνλ νπνίν ζπζρεηίδεηαη ην ζχζηεκα ηαμηλφκεζεο ηεο MCPFE κε ην αληίζηνηρν ηεο IUCN (Vandekerkhove et al. 2004). 48

60 Πίλαθαο πζρέηηζε ησλ δύν ζπζηεκάησλ ηαμηλόκεζεο (IUCN θαη MCPFE) (Vandekerkhove et al. 2004) MCPFE IUCN Η Κύξην δηαρεηξηζηηθό αληηθείκελν: βηνπνηθηιόηεηα Ηα. Όρη ελεξγή παξέκβαζε Ηβ. Διάρηζηε επέκβαζε Ηγ. Πξνζηαζία κέζσ ελεξγνύ δηαρείξηζεο Η ΗΗ IV ΗΗ Κύξην δηαρεηξηζηηθό αληηθείκελν: Πξνζηαζία ηνπίσλ III,V,VI ΗΗΗ Κύξην δηαρεηξηζηηθό αληηθείκελν: Πξνζηαηεπηηθέο ιεηηνπξγίεο Αμηνιόγεζε ησλ δύν ζπζηεκάησλ ηαμηλόκεζεο (IUCN θαη MCPFE) Ζ αμηνιφγεζε ηεο ρξεζηκφηεηαο, ησλ δπλαηνηήησλ θαη ησλ κεηνλεθηεκάησλ ησλ δχν ζπζηεκάησλ ηαμηλφκεζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ πξαγκαηνπνηήζεθε απφ εκπεηξνγλψκνλεο θάζε ρψξαο. Οη εκπεηξνγλψκνλεο θιήζεθαλ λα κειεηήζνπλ ηα ζπζηήκαηα απηά ηαμηλφκεζεο (ν θαζέλαο απφ ηελ νπηηθή γσλία ηεο ρψξαο ηνπ) θαη λα επηζεκάλνπλ ηα πηζαλά πξνβιήκαηα, ηηο δπζθνιίεο ή ηηο αλεπάξθεηέο ηνπο θαη λα δηακνξθψζνπλ πξνηάζεηο γηα ηε βειηίσζή ηνπο (Vandekerkhove et al. 2004). χκθσλα κε ηα απνηειέζκαηα ηεο αμηνιφγεζεο, ην ζχζηεκα ηαμηλφκεζεο ηεο MCPFE θαίλεηαη λα είλαη πεξηζζφηεξν αθξηβέο, ειαζηηθφ θαη πξνζαξκνζκέλν ζηελ επξσπατθή θαηάζηαζε ζε ζρέζε κε ην αληίζηνηρν ηεο IUCN (γεγνλφο αλακελφκελν θαζψο ην ζχζηεκα αλαπηχρζεθε εηδηθά γηα απηφ ην ιφγν) (Vandekerkhove et al. 2004). Πξνθεηκέλνπ λα παξαρζνχλ αμηφπηζηα θαη ζπγθξίζηκα ζηνηρεία, ζρεηηθά κε ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο ηεο Δπξψπεο, απαηηείηαη κηα πεξαηηέξσ δηεπθξίληζε ησλ ζπζηεκάησλ ηαμηλφκεζεο. (Vandekerkhove et al. 2004) Αμηνιόγεζε θαη πξνηάζεηο βειηίσζεο ηνπ γεληθνύ νξηζκνύ θαη ησλ έμη θαηεγνξηώλ ηνπ ζπζηήκαηνο ηαμηλόκεζεο ηεο IUCN Σν ζχζηεκα ηαμηλφκεζεο ηεο IUCN θαίλεηαη φηη δεκηνπξγήζεθε γηα κεγάιεο θιίκαθαο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο, ζε επείξνπο θαη ρψξεο φπνπ πθίζηαληαη αθφκε κεγάιεο εθηάζεηο απφ αδηαηάξαθηα ή θπζηθά ηνπία. Σν ζχζηεκα απηφ δελ επηηξέπεη ηελ έληαμε κηθξήο θιίκαθαο πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ. Μεξηθέο απφ ηηο θαηεγνξίεο ηεο IUCN είλαη 49

61 πεξηνξηζκέλεο ρξήζεο ζηελ Δπξψπε. Ωζηφζν, δε δηεπθξηλίδεηαη πνηα αθξηβψο πξέπεη λα είλαη ε ειάρηζηε απηή έθηαζε κε απνηέιεζκα λα δίλεη θάζε ρψξα ηε δηθή ηεο εξκελεία (Vandekerkhove et al. 2004). ΗUCN Ηα: Φπζηθό απόζεκα απόιπηεο πξνζηαζίαο (Strict nature reserve) χκθσλα κε ηελ IUCN, ε θαηεγνξία απηή απεπζχλεηαη ζηηο κεγάιεο θαη αδηαηάξαθηεο πεξηνρέο, ζηηο νπνίεο απαγνξεχεηαη θάζε επέκβαζε. Ζ θαηεγνξία απηή δε δεκηνπξγήζεθε γηα ηελ Δπξψπε αιιά γηα ηε Νφηηα Αζία, ηε Βφξεηα Ακεξηθή θαη ηε Νφηηα Ακεξηθή. Σν ζπκπέξαζκα είλαη φηη θακηά πεξηνρή ηεο Δπξψπεο δελ κπνξεί λα εληαρζεί ζ απηήλ ηελ θαηεγνξία, φπσο είλαη δηακνξθσκέλε ηψξα. Ωζηφζν, ε IUCN εμεηάδεη ηελ επέθηαζε ηεο θαηεγνξίαο απηήο, έηζη ψζηε λα επηηξέςεη ηελ έληαμε ησλ επξσπατθψλ απνζεκάησλ απφιπηεο πξνζηαζίαο. Σα ζεκεία πνπ πξέπεη ζηελ πεξίπησζε απηή λα δηεπθξηληζηνχλ είλαη ην κέγεζνο ηεο πεξηνρήο θαζψο θαη πνηεο είλαη νη πηζαλφηεηεο επέκβαζεο ζ απηήλ ζε πεξίπησζε δηαηαξαρήο (μέζπαζκα ππξθαγηάο, επηδεκίεο εληφκσλ θηι.). IUCN Ηβ: Αδηαηάξαθηε πεξηνρή (Wilderness area) Ζ θαηεγνξία απηή δεκηνπξγήζεθε, επίζεο, έρνληαο ππφςε ηηο κεγάιεο, αδηαηάξαθηεο πεξηνρέο ηεο Βνξείνπ Ακεξηθήο θαη ζα κπνξνχζε λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηα πνιχ κεγάια εζληθά πάξθα ησλ ζθαλδηλαβηθψλ πεξηνρψλ. IUCN ΗΗ: Δζληθό Πάξθν (National Park) Ζ IUCN επηβεβαίσζε φηη πνιιά Δζληθά Πάξθα ηεο Δπξψπεο δελ πιεξνχλ ηηο πξνδηαγξαθέο ηεο θαηεγνξίαο ΗΗ θαη φηη ζα έπξεπε λα εληαρζνχλ ζηελ θαηεγνξία IV. Ζ θαηεγνξία απηή απνθιείεη θάζε είδνπο εθκεηάιιεπζε ή θαηάιεςε ηεο πεξηνρήο, επηδήκηα πξνο ηνπο ζθνπνχο ραξαθηεξηζκνχ ηεο. Δπηηξέπνληαη φκσο ζηνπο ληφπηνπο νη παξαδνζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο, φπσο ην ςάξεκα ή ην θπλήγη. Πνιχ ιίγεο πεξηνρέο ζηελ Δπξψπε αληαπνθξίλνληαη ζηηο θαζνξηζκέλεο απαηηήζεηο ηεο θαηεγνξίαο απηήο, εμαηηίαο ηεο απαίηεζεο πνπ ππάξρεη γηα "θπζηθή θαηάζηαζε" ηεο πεξηνρήο θαη ηνπ απνθιεηζκνχ ηεο ελεξγνχ δηαρείξηζεο γηα ηε δηαηήξεζε. Σα ζεκεία πνπ πξέπεη λα εμεηαζηνχλ κε πξνζνρή είλαη ηα εμήο: Ο φξνο "θπζηθφο" απαηηεί δηεπθξίληζε θαζψο ιίγα κέξε ζηνλ θφζκν είλαη θπζηθά. Τπάξρεη κηα ιεπηή δηαρσξηζηηθή γξακκή κεηαμχ ησλ θαηεγνξηψλ ΗΗ θαη ΗV θαη πξέπεη λα δηεπθξηληζηεί. Δπηπιένλ, απαηηείηαη δηεπθξίληζε ζρεηηθά κε απηφ πνπ ελλνείηαη κε ηε θξάζε "ρξήζε πφξσλ δηαβίσζεο απφ ηνλ ληφπην πιεζπζκφ". IUCN ΗΗΗ: Μλεκείν ηεο Φύζεο (Natural Monument). Ζ θαηεγνξία απηή είλαη ε κηθξφηεξε, ζε έθηαζε, θαηεγνξία ζηελ νπνία κπνξνχλ λα ζπκπεξηιεθζνχλ ηα δέληξα-κλεκεία (αλ θαη έρνπλ πεξηνξηζκέλε δηάξθεηα δσήο). Σα ηερλεηά κλεκεία απνθιείνληαη απφ ηελ θαηεγνξία απηή, ε νπνία πεξηιακβάλεη πλεπκαηηθέο ηνπνζεζίεο πνπ, παξά ηε κηθξή ηνπο έθηαζε, είλαη πνιχ ζεκαληηθέο. Ζ θαηεγνξία απηή 50

62 δεκηνπξγήζεθε γηα λα πξνζηαηεχζεη ηηο πεξηνρέο απηέο θαη λα ζπκβάιεη ζηελ αχμεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηάο ηνπο. Έλα ζεκείν πνπ πξέπεη λα δηεπθξηληζηεί είλαη αλ ηα "εκη-θπζηθά" ραξαθηεξηζηηθά κπνξνχλ λα εληαρζνχλ ζηε ζπγθεθξηκέλε θαηεγνξία. IUCN IV: Πεξηνρή δηαρείξηζεο βηνηόπσλ/εηδώλ (Habitat/Species management area) Ζ θαηεγνξία απηή ζπγρέεηαη ζπρλά κε ηελ θαηεγνξία ΗΗ. Οη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο πξνζηαηεπφκελεο δαζηθέο πεξηνρέο ηεο Δπξψπεο ζπκπεξηιακβάλνληαη ζ απηήλ ηελ θαηεγνξία. Πξφθεηηαη πηζαλφηαηα γηα ηελ πην ζαθή θαηεγνξία, ε νπνία φκσο ππφθεηηαη ζε πνιιέο ηνπηθέο θαη εζληθέο εξκελείεο. Ζ δηαρείξηζε ησλ πεξηνρψλ ηεο θαηεγνξίαο απηήο κπνξεί λα είλαη πνιπιεηηνπξγηθή, ην θχξην φκσο αληηθείκελν είλαη ε βηνπνηθηιφηεηα. Σν εχξνο ηεο είλαη αξθεηά κεγάιν, έηζη ψζηε κπνξεί νπζηαζηηθά λα ζπκπεξηιάβεη φιεο ζρεδφλ ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο πνιιψλ Δπξσπατθψλ ρσξψλ, "απφ πεξηνρέο ειάρηζηεο επέκβαζεο" κέρξη εθείλεο ζηηο νπνίεο αζθείηαη ελεξγφο δηαρείξηζε κε νηθνλνκηθά νθέιε. Οη έλλνηεο πνπ πξέπεη λα δηεπθξηληζηνχλ είλαη εθείλεο ηεο εμαγσγήο πξψησλ πιψλ θαη ηεο εθκεηάιιεπζεο ηεο πεξηνρήο. IUCN V: Πξνζηαηεπόκελν ηνπίν (Protected Landscape) Ζ ζχγρπζε ζηελ θαηεγνξία V πξνθαιείηαη ήδε απφ ηνλ νξηζκφ ηεο, ν νπνίνο έξρεηαη ζε αληίζεζε κε ην γεληθφ νξηζκφ ηεο IUCN. Ο νξηζκφο ηεο θαηεγνξίαο απηήο αλαθέξεη "κηα πεξηνρή ε νπνία δηαρεηξίδεηαη θπξίσο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ ηνπίνπ ή γηα αλαςπρή". Ο γεληθφηεξνο νξηζκφο αλαθέξεη αληίζεηα φηη ε πεξηνρή πξέπεη "λα είλαη εηδηθά αθηεξσκέλε ζηελ πξνζηαζία θαη ηε δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο". Πνηα είλαη επνκέλσο ε θχξηα ιεηηνπξγία: ε βηνπνηθηιφηεηα ή ε πξνζηαζία ηνπ ηνπίνπ; Πξνθεηκέλνπ λα απνθεπρζεί απηή ε αληίθαζε, είλαη νπζηαζηηθφ λα ηνληζηεί φηη πξάγκαηη κηα πεξηνρή ηεο θαηεγνξίαο V πξνζηαηεχεηαη κε θχξην ζηφρν ηε δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο θαη φηη ν κφλνο ηξφπνο γηα λα πξαγκαηνπνηεζεί ν ζηφρνο απηφο είλαη κέζσ ηεο πξνζηαζίαο ηεο ηξέρνπζαο δηακφξθσζεο ηνπ ηνπίνπ. IUCN VI: Πεξηνρή δηαρεηξηδόκελσλ θπζηθώλ πόξσλ (Managed Resource Protected Area) Ζ θαηεγνξία απηή δε ζρεδηάζηεθε γηα ηελ Δπξψπε αιιά γηα ηηο ρψξεο ηεο ιεθάλεο ηνπ Ακαδνλίνπ, ηνπ Κνλγθφ θηι. Ζ δσλνπνίεζε είλαη εμαηξεηηθά ζεκαληηθή ζηηο πεξηνρέο απηέο. Ζ θαηεγνξία αλαγλσξίδεη ηε ζεκαζία ησλ πνιηηηζηηθψλ θαη θνηλσληθψλ αμηψλ θαη επηηξέπεη ηε δηαηήξεζε ησλ ληφπησλ θνηλνηήησλ. Όινη νη εθπξφζσπνη, φκσο, αλαθέξνπλ σο πξνβιεκαηηθή ηελ θαηεγνξία απηή. Δίλαη απνιχησο αζαθέο ην ηη είδνπο πεξηνρέο κπνξεί λα πεξηιακβάλεη, φπσο θαη ην πφζν απζηεξά πξέπεη λα εξκελεπηεί ε απαίηεζε γηα "θπζηθά ηνπία", δεδνκέλνπ φηη δελ ππάξρεη νπζηαζηηθά θαλέλα "θπζηθφ ηνπίν" πνπ λα έρεη απνκείλεη ζηελ Δπξψπε. Ζ θαηεγνξία απαηηεί επηπιένλ ηα 2/3 ηνπιάρηζηνλ ηεο πεξηνρήο λα είλαη ζε "θπζηθή θαηάζηαζε", ρσξίο φκσο λα απνζαθελίδεηαη πιήξσο ε αθξηβήο έλλνηα ηεο θξάζεο 51

63 απηήο. Οη εθπξφζσπνη πξνηείλνπλ λα μεθαζαξηζηεί πιήξσο ε θαηεγνξία απηή, δηαθνξεηηθά ζα παξεξκελεπζεί θαη δε ζα κπνξεί λα παξέρεη αμηφπηζηα θαη ζπγθξίζηκα ζηνηρεία Αμηνιόγεζε θαη πξνηάζεηο βειηίσζεο ησλ θαηεγνξηώλ ηνπ ζπζηήκαηνο ηαμηλόκεζεο ηεο MCPFE MCPFE Η: Κύξην δηαρεηξηζηηθό αληηθείκελν "βηνπνηθηιόηεηα" Δίλαη απαξαίηεην λα δεισζεί φηη ν δηαρεηξηζηηθφο ζηφρνο είλαη ε πξνζηαζία ηεο βηνπνηθηιφηεηαο αιιά φρη απαξαίηεηα ε αχμεζή ηεο. Ζ βηνπνηθηιφηεηα δελ πξέπεη λα πεξηιακβάλεη κφλν ηελ πξνζηαζία ησλ εηδψλ θαη ησλ νηθνζπζηεκάησλ αιιά θαη ησλ θπζηθψλ δηαδηθαζηψλ. MCPFE Ηα: Όρη ελεξγή επέκβαζε χκθσλα κε ηνπο εθπξνζψπνπο, θακία απνιχησο πεξηνρή ηεο Δπξψπεο δελ εληάζζεηαη ζ απηήλ ηελ θαηεγνξία, εάλ απηή εξκελεπηεί κε απφιπηε αθξίβεηα. Ζ θαηεγνξία Ηα επηθεληξψλεηαη ζε κηα πηπρή ηεο βηνπνηθηιφηεηαο πνπ είλαη νη θπζηθέο δηαδηθαζίεο. Σν θχξην αληηθείκελν ζηελ θαηεγνξία απηή είλαη ε πξνζηαζία ησλ θπζηθψλ δηαδηθαζηψλ ζε φιε ηνπο ηελ έθηαζε. Απηφ ζεκαίλεη φηη απαγνξεχνληαη νη νπνηεζδήπνηε επεκβάζεηο, αθφκε θαη αλ απηφ πξνθαιέζεη ηε κείσζε ηνπ αξηζκνχ νξηζκέλσλ εηδψλ ή βηνηφπσλ. Παξαδείγκαηα επηηξεπφκελσλ δξαζηεξηνηήησλ: Με επηδήκηα επηζηεκνληθή έξεπλα: ε επηζηεκνληθή έξεπλα δε ζα πξέπεη λα επεκβαίλεη ζηηο θπζηθέο δηαδηθαζίεο ή λα ηηο παξεκπνδίδεη (απαγνξεχεηαη ε θνπή δέλδξσλ αιιά φρη θαη ε θαηαγξαθή εληφκσλ ή ε ιήςε δεηγκάησλ εδάθνπο). Ζ είζνδνο ζην θνηλφ είλαη πεξηνξηζκέλε θαη είλαη αλάινγε κε ηα ηνπηθά θαζεζηψηα πξφζβαζεο ησλ δηαθφξσλ ρσξψλ. Παξαδείγκαηα δξαζηεξηνηήησλ πνπ δε ζπκθσλνχλ κε ηνπο δηαρεηξηζηηθνχο ζηφρνπο ηεο πεξηνρήο θαη θαηά ζπλέπεηα δελ πξέπεη λα επηηξαπνχλ: Δπεκβάζεηο απνθαηάζηαζεο ζε πεξίπησζε δεκηψλ απφ βηνηηθνχο παξάγνληεο. Μεγάιεο δεκφζηεο εθδειψζεηο. Δμαηξνχκελεο επεκβάζεηο: Δπεκβάζεηο κέζα ζηελ πεξηνρή επηηξέπνληαη κφλν γηα λα απνηξέςνπλ ζεκαληηθέο θαηαζηξνθέο πνπ απεηινχλ ηηο αλζξψπηλεο δσέο, εθφζνλ νη θαηαζηξνθέο απηέο δε γίλεηαη λα απνηξαπνχλ κε επεκβάζεηο εθηφο ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο. Παξαδείγκαηα πεξηνρψλ πνπ αλήθνπλ ζ απηήλ ηελ θαηεγνξία: Γαζηθά απνζέκαηα ινβελίαο, Φπζηθά απνζέκαηα Φηλιαλδίαο, Παξζέλν δάζνο Παξαλεζηίνπ Γξάκαο (Vandekerkhove et al. 2004). 52

64 MCPFE Ηβ: Διάρηζηε επέκβαζε Ζ θαηεγνξία Ηβ επηθεληξψλεηαη, επίζεο, ζηηο θπζηθέο δηαδηθαζίεο. Ζ κφλε δηαθνξά κε ηελ πξνεγνχκελε θαηεγνξία είλαη φηη ζηηο πεξηνρέο ηεο θαηεγνξίαο απηήο επηηξέπνληαη νη επεκβάζεηο θαη έηζη ην βαζηθφ αληηθείκελν είλαη ε πξνζηαζία ησλ θπζηθψλ δηαδηθαζηψλ, φρη φκσο απαξαηηήησο ζε φιε ηνπο ηελ έθηαζε. Απηφ ζεκαίλεη φηη επηηξέπεηαη λα πξαγκαηνπνηεζνχλ επεκβάζεηο πξνθεηκέλνπ λα κεηξηαζηνχλ νη αξλεηηθέο επηξξνέο πνπ νθείινληαη ζε, εθηφο ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο, παξάγνληεο θαη νη νπνίεο κπνξνχλ λα δηαηαξάμνπλ ηελ ηζνξξνπία ηνπ νηθνζπζηήκαηνο. Παξαδείγκαηα επηηξεπφκελσλ δξαζηεξηνηήησλ: Έιεγρνο νπιεθφξσλ ζειαζηηθψλ. Πεξίθξαμε ησλ νπιεθφξσλ ζειαζηηθψλ εθηφο ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο. Δπηινγή ησλ νπιεθφξσλ πξνθεηκέλνπ λα δηαηεξεζεί ν πιεζπζκφο ηνπο ζε ηζνξξνπία κε ην νηθνζχζηεκα. Παξαδείγκαηα απαγνξεπκέλσλ δξαζηεξηνηήησλ: Καζηεξσκέλεο πξαθηηθέο ζηε δηαρείξηζε ηνπ θπλεγηνχ, φπσο ζίηηζε δψσλ θηι. Κπλεγεηηθέο πξαθηηθέο πνπ δηαηαξάζζνπλ ηε δπλακηθή ηεο θχζεο. Απνκάθξπλζε λέσλ εηζξνψλ απφ μεληθά είδε. Ζ επέκβαζε επηηξέπεηαη ζε πεξίπησζε πνπ εηζέιζνπλ ζηελ πεξηνρή μεληθά είδε, ηα νπνία είλαη γλσζηφ φηη δηαηαξάζζνπλ ηηο θπζηθέο δηαδηθαζίεο, φηαλ αθεζνχλ αλεμέιεγθηα. Απνκάθξπλζε ησλ θπηαξίσλ ησλ εηδψλ Prunus serotina, Rhododendron ponticum, Quercus rubra, Robinia pseudacacia, Acer negundo θηι. Ζ είζνδνο ζην θνηλφ επηηξέπεηαη κφλν, εθφζνλ δελ επηδξά αξλεηηθά ζηνπο ζηφρνπο δηαρείξηζεο. MCPFE Ηγ: Πξνζηαζία κέζσ ελεξγνύ δηαρείξηζεο Πξνθεηκέλνπ λα θαζνξηζζεί ηη αθξηβψο πξέπεη λα πεξηιεθζεί ζηελ θαηεγνξία απηή είλαη απαξαίηεην λα ιεθζνχλ ππφςε ηα παξαθάησ θξηηήξηα: Σν θχξην αληηθείκελν είλαη ε πξνζηαζία ηεο βηνπνηθηιφηεηαο. Σν αληηθείκελν απηφ πξέπεη λα δεισζεί ζαθψο, κέζσ ηνπ θαζεζηψηνο πξνζηαζίαο ηεο πεξηνρήο: κφλν επίζεκα απνζέκαηα θαη πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο πξέπεη λα πεξηιεθζνχλ ζηελ θαηεγνξία απηή. Πεξηνρέο, ζηηο νπνίεο εθαξκφδεηαη κηα δηαρείξηζε πνπ κπνξεί λα ζεσξεζεί σο θαλνληθή πνιπιεηηνπξγηθή, πξέπεη λα απνθιεηζηνχλ. Δπηηξεπφκελεο δξαζηεξηφηεηεο: Γηαρείξηζε ή κεηαζρεκαηηζκφο ηνπ νξφθνπ ησλ δέλδξσλ, ζχκθσλα κε έλα ζπγθεθξηκέλν δαζηθφ ή βιαζηεηηθφ ηχπν: πξεκλνθπήο δηαρείξηζε, 53

65 κεηαζρεκαηηζκφο θπηεηψλ ζε θπζηθφ δάζνο, δηαηήξεζε ηεο αλνηθηήο δαζηθήο δνκήο ή ηεο ζπγθεθξηκέλεο ζχλζεζεο εηδψλ θηι. Βφζθεζε ηνπ δάζνπο, σο ζπγθεθξηκέλε κνξθή δηαρείξηζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ή σο δξαζηεξηφηεηα επηβίσζεο ζε αξκνλία, φκσο, πάληα κε ηνπο πξνζηαηεπηηθνχο ζθνπνχο. Ζ βνζθή, σο εκπνξηθή δξαζηεξηφηεηα, απαγνξεχεηαη αθφκα θαη φηαλ βξίζθεηαη ζε αξκνλία κε ηνπο ζθνπνχο πξνζηαζίαο. Κνπή θαη θαχζε, σο ζπγθεθξηκέλν κέηξν γηα ηελ πξνζηαζία ησλ απεηινχκελσλ εηδψλ. Απαγνξεχεηαη φκσο σο κνξθή ελαιιαζζφκελεο θαιιηέξγεηαο ή "βειηίσζεο βνζθνηφπσλ". Σν θπλήγη. ε κεξηθέο ρψξεο επηηξέπεηαη κέζα ζηηο πεξηνρέο θαη ζε άιιεο φρη. MCPFE II: Κύξην δηαρεηξηζηηθό αληηθείκελν "πξνζηαζία ηνπ ηνπίνπ θαη ζπγθεθξηκέλσλ θπζηθώλ ζηνηρείσλ" Οη πεξηνρέο ηεο θαηεγνξίαο απηήο πξέπεη λα δηαρεηξίδνληαη κε ζθνπφ ηελ πξνζηαζία ηνπ ηνπίνπ. Όιεο νη άιιεο νη ιεηηνπξγίεο είλαη θαηψηεξεο ηεο πξνζηαζίαο θαη αλάπηπμεο ησλ αηζζεηηθψλ, θνηλσληθνπνιηηηζηηθψλ ή ηζηνξηθψλ αμηψλ ηνπ ηνπίνπ, ηνπ νπνίνπ ην δάζνο απνηειεί νπζηαζηηθφ κέξνο. Ζ έληαμε κηαο πεξηνρήο ζηελ θαηεγνξία απηή, ζχκθσλα κε ηνπο εθπξνζψπνπο, γίλεηαη αλ: Σν δάζνο είλαη κέξνο ελφο ζπγθεθξηκέλα, νξηζκέλνπ, πξνζηαηεπηηθνχ ηνπίνπ. Οη θαλνληζκνί κέζα ζ απηφ ην πξνζηαηεπφκελν ηνπίν ζπλεπάγνληαη θαη ζεκαληηθνχο πεξηνξηζκνχο ζηε δηαρείξηζε. MCPFE III: Κύξην δηαρεηξηζηηθό αληηθείκελν "πξνζηαηεπηηθέο ιεηηνπξγίεο" Σν θχξην δηαρεηξηζηηθφ αληηθείκελν είλαη νη "πξνζηαηεπηηθέο ιεηηνπξγίεο" ησλ δαζψλ. Ζ δηαρείξηζε θαηεπζχλεηαη πξνο ηελ πξνζηαζία ηνπ εδάθνπο θαη ησλ ηδηνηήησλ ηνπ, ηεο πνηφηεηαο θαη πνζφηεηαο ηνπ λεξνχ ή άιισλ ιεηηνπξγηψλ ηνπ δαζηθνχ νηθνζπζηήκαηνο. ηελ ηειεπηαία απηή θαηεγνξία ζπκπεξηιακβάλνληαη δχν ηχπνη πεξηνρψλ: δάζε πνπ πξνζηαηεχνπλ απφ ρηνλνζηηβάδεο θαη θαηνιηζζήζεηο θαη δάζε πνπ πξνζηαηεχνπλ απφ ηε δηάβξσζε. Μφλν ηα λφκηκα νξηνζεηεκέλα θαη επίζεκα πξνζηαηεπηηθά δάζε κπνξνχλ λα πεξηιεθζνχλ ζηελ θαηεγνξία απηή. 3.5 Γεληθά γηα ηνλ Υσξνηαμηθό Πξνγξακκαηηζκό - ρεδηαζκό Δηζαγσγηθέο ελδεηθηηθέο αλαθνξέο ζηελ έλλνηα ηνπ ρώξνπ Ζ ελαζρφιεζε ηνπ αλζξψπνπ κε ην ρψξν αιιά θαη κε ηα πξνβιήκαηα πνπ ζπλδένληαη ε απηφλ εληνπίδεηαη ζηα πνιχ παιηά ρξφληα δηαθέξνληαο απφ επνρή ζε επνρή. Καηά ηνλ 54

66 Αηζρχιν, γηα παξάδεηγκα, «ηφπνο» λνείηαη φιε ε γε ελψ θαηά ην Γεκνζζέλε κηα γεσγξαθηθή ζέζε. Γεληθφηεξα ζα κπνξνχζε θαλείο λα ηζρπξηζηεί πσο ρψξνο ζεσξείηαη κία δηαίξεζε ηεο γήηλεο επηθάλεηαο φπνπ ζπλδένληαη γεσγξαθηθά, ζεζκηθά θαη πνιηηηθά θξηηήξηα κε ηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο. Σν γεγνλφο απηφ θάλεη ηε ζεψξεζε ηεο έλλνηαο ηνπ ρψξνπ ηδηαίηεξα πνιχπινθε κε απνηέιεζκα δηάθνξεο επηζηήκεο (π.ρ. ρσξνηαμία, πνιενδνκία γεσγξαθία, νηθνλνκία θιπ.) λα αζρνινχληαη κε απηή. Ζ ζχλδεζε ηνπ ρψξνπ κε ηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο δεκηνχξγεζε κηα ζρέζε άιινηε αιιεινεμαξηψκελε θαη άιινηε αιιεινζπγθξνπφκελε. Σα κεγαιχηεξα πξνβιήκαηα ζηε ζρέζε ρψξνπ θαη αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ εληάζεθαλ, θπξίσο, θαηά ηε Βηνκεραληθή Δπαλάζηαζε θαη ε ξαγδαία αζηηθνπνίεζε θαηά ηα επφκελα ρξφληα φπνπ νη πιεζπζκνί κεηαθηλήζεθαλ απφ ηελ χπαηζξν ζηα αζηηθά θέληξα. Απηφ ην θαηλφκελν πξνθάιεζε, θαη θιεξνδφηεζε ζηηο επφκελεο γελεέο, λέεο ζπζρεηίζεηο θαη ζπγθξνχζεηο κεηαμχ ηνπ ρψξνπ θαη ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ. Απηέο, ινηπφλ, νη ξαγδαίεο αιιαγέο πξνθάιεζαλ ρσξηθέο αληζνκέξεηεο, νηθνλνκηθέο θνηλσληθέο αληζνξξνπίεο αιιά θαη αληζφηεηεο ηηο νπνίεο πξνζπάζεζαλ λα κειεηήζνπλ θαη λα δψζνπλ ιχζεηο φιεο νη πξναλαθεξζείζεο επηζηήκεο. Ζ επηζηεκνληθή πξνζέγγηζε ηνπ ρψξνπ θαη ησλ δηαδηθαζηψλ ζρέζεσλ πνπ επηηεινχληαη ζε απηφλ πξαγκαηνπνηήζεθε απφ πνιινχο επηζηήκνλεο δηαθνξεηηθψλ εηδηθνηήησλ. Ο Richard Cantilon έδσζε έκθαζε ζηα ρσξηθά θξηηήξηα, ν Howard εμέθξαζε έλαλ ηξφπν δσήο ζε επαθή κε ηε θχζε, o Lefebvre πίζηεπε φηη ν ρψξνο θαηαλαιψλεηαη αιιά θαη παξάγεηαη, ν M. Castells αλέιπζε ην ρψξν ζε ζθαίξεο παξαγσγήο αληαιιαγήο θαηαλάισζεο, ν A. Lipietz ζεσξνχζε φηη ν ρψξνο κπνξεί λα δηνξζσζεί ζε ρσξηθέο βαζκίδεο, ν K. Walker έδσζε έκθαζε ζηηο αμίεο ρξήζεο ησλ ρσξηθψλ ζέζεσλ, ν E. Mingious αζρνιήζεθε κε ηνλ νξηζκφ ηεο γεσγξαθηθήο ζπληζηψζαο ηνπ ρψξνπ θ.α Ζ ζεκαζία ηνπ ρσξνηαμηθνύ ζρεδηαζκνύ πξνγξακκαηηζκνύ «Ο πξνγξακκαηηζκφο ζρεδηαζκφο είλαη κία πνιπδηάζηαηε δξαζηεξηφηεηα θαη επηδηψθεη λα είλαη πεξηεθηηθφο θαη γεληθφο. Αγθαιηάδεη ηνπο θνηλσληθνχο, νηθνλνκηθνχο, πνιηηηθνχο, ςπρνινγηθνχο, αλζξσπνινγηθνχο θαη ηερλνινγηθνχο παξάγνληεο. Δλδηαθέξεηαη γηα ην παξειζφλ, ην παξφλ θαη ην κέιινλ». Ο πξνγξακκαηηζκφο ζρεδηαζκφο απνηειεί ηε θεληξηθή δξαζηεξηφηεηα θάζε πνιενδνκηθήο ρσξνηαμηθήο επέκβαζεο θαη ηαπηφρξνλα ην κέζν φπνπ γίλεηαη ε άξζξσζε ησλ θαζαξά πνιενδνκηθψλ ρσξνηαμηθψλ κε ην ζχλνιν ησλ νηθνλνκηθψλ, πνιηηηθψλ, θνηλσληθψλ, πεξηβαιινληηθψλ δηαζηάζεσλ ηνπ θάζε ζπγθεθξηκέλνπ πξνβιήκαηνο ζην ρψξν. Δίλαη απαξαίηεην λα γίλεη ζαθέο φηη ν πνιενδνκηθφο ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο πξνγξακκαηηζκφο δελ είλαη κφλν έλα ζπλνδεπηηθφ εξγαιείν ηνπ ζρεδηαζκνχ αιιά θαη κία απηφλνκε θαη ζπλνιηθή δξαζηεξηφηεηα πνπ θαηαιήγεη ζε κία ζεηξά πξνηάζεσλ απφ ηηο 55

67 νπνίεο κεξηθέο κφλν ζπλεπάγνληαη ηελ ρξήζε ζρεδηαζκνχ ελψ άιιεο απαηηνχλ ηελ ρξήζε δηαθνξεηηθψλ κεζφδσλ θαη ηερληθψλ. Αλ θαη ία γεληθή ζεσξία ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ δελ έρεη αλαπηπρζεί αθφκα, κέρξη ηψξα δηάθνξεο επηζηεκνληθέο εξγαζίεο έρνπλ ζπκβάιιεη πξνο απηφ. Μία γεληθή ρξήζε ησλ επηζέησλ πεξηθεξεηαθφο, νηθηζκφο, πφιε, νηθνλνκηθφο, βηνκεραληθφο, θαη θνηλσληθφο εθαξκφδεηαη ζηηο ιέμεηο «πξνγξακκαηηζκφο ζρεδηαζκφο» (planning), θαη έλα πιήζνο κεζφδσλ θαη ηερληθψλ ζηηο εξγαζίεο φισλ εθείλσλ πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ ζρεδηαζκφ. Ση είλαη πξνγξακκαηηζκφο ζρεδηαζκφο ; ηνλ επξχηεξν νξηζκφ ηνπ, ν πξνγξακκαηηζκφ ζρεδηαζκφο νξγαλψλεη ην κέιινλ γηα λα πεηχρεη νξηζκέλνπο ζηφρνπο. Τπάξρεη έλα ηζρπξφ ζηνηρείν πξνβιεςηκφηεηαο ζηνλ πξνγξακκαηηζκφ επεηδή πξνζπαζεί λα πξνβιέςεη ην κέιινλ, αλ θαη ηψξα γίλεηαη θαηά ηξφπν γεληθφ, επεηδή ζπλεηδεηνπνηείηαη φηη πνιινί παξάγνληεο δελ κπνξνχλ αθξηβψο λα πξνβιεθζνχλ. Π.ρ. ε ζπλεζηζκέλε κεζνδνινγία ηφζν ησλ Ρπζκηζηηθψλ φζν θαη ησλ Αλαπηπμηαθψλ ρεδίσλ ζηελ Διιάδα, ραξαθηεξίδνληαη πνιχ ζπρλά απφ έλα κε ξεαιηζηηθφ θαη ζρεηηθά απζαίξεην ηξφπν ζπλαγσγήο ησλ πξνβιέςεσλ, παξά ηελ άξηηα πνιιέο θνξέο αλάιπζε ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο. Ζ ηειηθή απφθαζε παξνπζηάδεηαη «επί ράξηνπ», φπσο ε ιχζε ελφο αξρηηεθηνληθνχ πξνβιήκαηνο, αληηζηνηρεί πεξηζζφηεξν ζηελ εθεπξεηηθφηεηα ησλ κειεηεηψλ θαη ιηγφηεξν ζηηο πξαγκαηηθέο δπλαηφηεηεο. Ο πξνγξακκαηηζκφο ζρεδηαζκφο πξαγκαηνπνηείηαη ζε φια ηα επίπεδα απφ ηα άηνκα πνπ πξνγξακκαηίδνπλ ηηο θαζεκεξηλέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηηο πξνζσπηθέο δσέο ηνπο, έσο ηνλ ηππνπνηεκέλν γεληθφ εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ πξνγξακκαηηζκφ πνπ αλαιακβάλεηαη απφ ηνπο θνξείο ιήςεο απνθάζεσλ. Ο κνληέξλνο αζηηθφο πξνγξακκαηηζκφο ζρεδηαζκφο έρεη ηε γέλεζε ηνπ ζηε Μεγάιε Βξεηαλία πξνο ην ηέινο ηνπ 18 νπ αηψλα σο απάληεζε ησλ ζρεηηθψλ πξνβιεκάησλ πνπ πξνέθππηαλ απφ ηελ ηαρχηαηε αζηηθνπνίεζε θαη εθβηνκεράληζε. εκαληηθνί ηχπνη πξνγξακκαηηζκψλ πνπ αζθνχληαη ζήκεξα πεξηιακβάλνπλ: Πξνγξακκαηηζκφ ζρεδηαζκφ ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο Φπζηθφ πξνγξακκαηηζκφ ζρεδηαζκφ ησλ ρξήζεσλ γεο Πξνγξακκαηηζκφ ζρεδηαζκφ ππνδνκήο γηα ηηο εγθαηαζηάζεηο κεηαθνξψλ θαη ηηο ππεξεζίεο, ηελ παξνρή λεξνχ, ηελ ειεθηξηθή ελέξγεηα, ηε δηάζεζε ιπκάησλ θαη ζηεξεψλ απνβιήησλ θαη ηηο ηειεπηθνηλσλίεο. Κνηλσληθφ πξνγξακκαηηζκφ ζρεδηαζκφ γηα ηηο εθπαηδεπηηθέο, ηαηξηθέο ππεξεζίεο θαη εγθαηαζηάζεηο αλαςπρήο. Πάξθα θαη πξνγξακκαηηζκφ ζρεδηαζκφ ζπληήξεζεο Δηαηξηθφ πξνγξακκαηηζκφ ζρεδηαζκφ θαη 56

68 Αζηηθφ θαη πεξηθεξεηαθφ πξνγξακκαηηζκφ, ν νπνίνο ηψξα ραξαθηεξηζηηθά εθαξκφδεη ηελ νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε πξνγξακκαηηζκνχ ζρεδηαζκνχ, ηελ νηθνλνκηθή, ησλ ρξήζεσλ γεο, ησλ ηερληθψλ ππνδνκψλ, ησλ θνηλσληθψλ ππνδνκψλ θ.ι.π. χκθσλα κε ηνλ Ρνδνιάθε «Ο πξνγξακκαηηζκφο ζρεδηαζκφο κπνξεί λα ζεσξεζεί ζαλ πξνζπάζεηα γηα νινθιεξσκέλε θαη απνθαζηζκέλε δξάζε ή ζαλ ζχλνιν πνιηηηθψλ δηαθεξχμεσλ, πξνγξακκάησλ θαη πνιενδνκηθψλ ρσξνηαμηθψλ ζρεδίσλ ή αθφκε θαη ζαλ εθαξκνγή ηερληθψλ πξφγλσζεο γηα ηελ επίηεπμε επηιεγκέλσλ αλαπηπμηαθψλ ζηφρσλ» ελψ θαηά ηελ Υαζηάνγινπ «πξνγξακκαηηζκφο ζρεδηαζκφο ζεκαίλεη πξφγλσζε θαη βνχιεζε γηα ηελ επίηεπμε ζπγθεθξηκέλσλ ζηφρσλ». Όζνλ αθνξά ηε ζρέζε κεηαμχ ζρεδηαζκνχ θαη πξνγξακκαηηζκνχ ζα πξέπεη λα ηζρπξηζηεί θαλείο φηη ν πξνγξακκαηηζκφο πξνεγείηαη ηνπ ζρεδηαζκνχ ηνπ νπνίνπ απνηειεί ζεκείν εθθίλεζεο. Γελ ππάξρεη ζρεδηαζκφο πνπ λα κελ εληάζζεηαη ζε έλαλ πξνγξακκαηηζκφ. Ο ζρεδηαζκφο είλαη ε έθθξαζε ζην ρψξν ελφο πξνγξάκκαηνο. Σφζν ν πξνγξακκαηηζκφο, φζν θαη ν ζρεδηαζκφο αλαιχνληαη κέζα απφ ηηο αλάινγεο πξνζεγγίζεηο θαη παξνπζηάδνπλ φκνηεο θάζεηο δηαδηθαζίαο. Σν είδνο ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ θαη ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ε ζρεηηθή ζεκαζία ηνπο δηαθέξνπλ ζε ζπλάξηεζε κε ην είδνο ηνπ ζρεδηαζηηθνχ πξνβιήκαηνο θαη γηα θάζε θαηεγνξία πξνβιήκαηνο αιιάδεη ην είδνο ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ θαη ηνπ ζρεδηαζκνχ. 3.6 Ζ εμέιημε ηνπ ρσξνηαμηθνύ πξνγξακκαηηζκνύ - ζρεδηαζκνύ ζηελ Διιάδα Ζ εμέιημε ηνπ ζεζκηθνύ πιαηζίνπ θαη νη πξνζπάζεηεο εθαξκνγήο ηνπ Ζ ηεξάζηηα εμάπισζε ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ κεηά ηε κεηαπνιεκηθή πεξίνδν, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ έιιεηςε ζεζκνζεηεκέλνπ ζρεδηαζκνχ θαη ηνλ απνζπαζκαηηθφ ραξαθηήξα ησλ ξπζκίζεσλ, είρε σο απνηέιεζκα, ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο, κε αλαζηξέςηκεο αιινηψζεηο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ. Ζ αιφγηζηε έληαζε ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο θαηεπζχλζεθε ρσξίο δηάθξηζε ζηνπο πεξηαζηηθνχο, δαζηθνχο, παξάθηηνπο, παξφδηνπο ή γεσξγηθνχο θπζηθνχο πφξνπο θαη νηθνζπζηήκαηα ηεο ρψξαο. Οη αδπλακίεο ηνπ ζπζηήκαηνο έγγεηαο ηδηνθηεζίαο, ε απνζπαζκαηηθή νηθηζηηθή πνιηηηθή, ε πνιηηηθή ρξήζεσλ θαη ρσξνζεηήζεσλ ζηνλ κε αζηηθφ ρψξν, ρσξίο θαλέλα πξνγξακκαηηζκφ θαη ζρεδηαζκφ, είρε σο απνηέιεζκα κέρξη ηε δεθαεηία ηνπ '70 λα κελ πινπνηεζεί θακία νπζηαζηηθή παξέκβαζε ζε φ,ηη αθνξά ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ. Καηά ηε δεθαεηία ηνπ '70 αλαπηχζζεηαη κία ζεζκνζεηηθή δπλακηθή πνπ θαηαιήγεη ζηελ ςήθηζε λφκσλ φπσο ν Ν. 360/76 θαη 947/79. Γπζηπρψο. Όκσο. έιεηπε ε πνιηηηθή βνχιεζε 57

69 γηα ηελ εθαξκνγή ηνπο θαη, έηζη, ην λέν απηφ θαη πξνσζεκέλν γηα ηελ επνρή ηνπ λνκνζεηηθφ πιαίζην θαηέζηε πξαθηηθά αλελεξγφ. Καηά ηε δεθαεηία ηνπ '80, αλ θαη ε πξνζνρή ηεο πνιηηείαο ζηξέθεηαη ζηνλ πνιενδνκηθφ ζρεδηαζκφ, πινπνηνχληαη ζχλζεηεο δξάζεηο, αθνχ ηφζν ηα εξγαιεία ηνπ Ν. 1337/83 (νηθηζηηθφο λφκνο), φζν θαη νη πξνδηαγξαθέο ησλ Γεληθψλ Πνιενδνκηθψλ ρεδίσλ εηζάγνπλ ηελ έλλνηα ηεο Εψλεο Οηθηζηηθνχ Διέγρνπ (άξζξν 29 Ν 1337/83) θαη ησλ ρξήζεσλ γεο ζηα Γεληθά Πνιενδνκηθά ρέδηα (Παξάξηεκα, Υάξηεο 10). Σαπηφρξνλα, ε Δπηρείξεζε Πνιενδνκηθήο Αλαζπγθξφηεζεο ζπκπιεξψλεηαη κε κία ζεηξά κειεηψλ, φπσο ηα Υσξνηαμηθά ησλ Ννκψλ ηεο ρψξαο θαη αξγφηεξα νη Εψλεο βηνκεραλίαο, ηνπξηζκνχ, εμφξπμεο. Γπζηπρψο, κε ηελ πξνψζεζε ησλ κειεηψλ απηψλ, νη νπνίεο ζπληζηνχλ κία πξσηφγλσξε θξαηηθή παξέκβαζε ζηνλ ηνκέα ηνπ ζρεδηαζκνχ, εθδειψλνληαη θαη νη αληηδξάζεηο ησλ κηθξντδηνθηεηψλ ηεο γεο, ησλ εξγνιάβσλ θαη ησλ κεζαδφλησλ, νη νπνίνη, κέζσ ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ πνιηηηθνχ ζπζηήκαηνο, κπινθάξνπλ ηελ εθαξκνγή ηνπ ζρεδηαζκνχ. Έηζη, εθηφο απφ ηηο ξπζκίζεηο ηεο νηθηζηηθήο πνιηηηθήο (πνπ αλαιχνληαη ζε άιιν θεθάιαην), ηα Γεληθά Πνιενδνκηθά ρέδηα πεξηνξίδνληαη ζε απνζπαζκαηηθέο ξπζκίζεηο πνπ αθνξνχλ ηνλ αζηηθφ ηζηφ θαη δελ αμηνπνηνχλ ηα εξγαιεία ζρεδηαζκνχ, φπσο νη ρξήζεηο γεο επξχηεξεο πεξηνρήο, ε πξνζηαζία πεξηβάιινληνο ζηνλ κε αζηηθφ ρψξν θαη ε δψλε νηθηζηηθνχ ειέγρνπ ζε νιφθιεξν ή ηκήκα ησλ δηνηθεηηθψλ νξίσλ. Σα ζρέδηα απηά ζεζκνζεηνχληαη κε ππνπξγηθέο απνθάζεηο θαη φρη πξνεδξηθά δηαηάγκαηα θαη, θαηά ζπλέπεηα, δελ έρνπλ δεζκεπηηθφ ραξαθηήξα. Δπηπιένλ, δελ ζεζκνζεηνχληαη νη κειέηεο ρσξνηαμηθήο νξγάλσζεο ησλ λνκψλ ηεο ρψξαο, νη νπνίεο, παξά ην ζπλνπηηθφ πεξηερφκελφ ηνπο, έρνπλ νξηζκέλα πιενλεθηήκαηα, φπσο ε αλαγλψζηκε θιίκαθα, ε ζέζπηζε δσλψλ θαηαιιειφηεηαο γηα ηελ αλάπηπμε παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ηε δεκηνπξγία δηθηχσλ νηθηζκψλ θιπ. Γηα ηε κεγαιχηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ δξάζεσλ πνπ αλέπηπμε ην Τπνπξγείν ΠΔΥΩΓΔ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80 κε ηελ επηρείξεζε Πνιενδνκηθήο Αλαζπγθξφηεζεο θαη ηνλ λέν Οηθηζηηθφ Νφκν (Ν. 1337/83), εθπνλήζεθαλ ρσξνηαμηθά ρέδηα γηα φινπο ηνπο λνκνχο ηεο ρψξαο. Σα Υσξνηαμηθά ρέδηα ησλ Ννκψλ ζηφρεπαλ λα απνηειέζνπλ ηε ρσξηθή ζπληζηψζα ησλ πεληαεηψλ πξνγξακκάησλ νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο αλάπηπμεο ζην πιαίζην ηνπ ππνηηζέκελνπ δεκνθξαηηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ. Ζ ρσξνηαμηθή απηή πξνζέγγηζε θξίζεθε απαξαίηεηε γηα ηε ζεζκηθή θαηνρχξσζε ηεο ρσξνζέηεζεο ησλ παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο, ηελ νξγάλσζε ηνπ αζηηθνχ ρψξνπ, ηελ θάιπςε ησλ δηνηθεηηθψλ, θνηλσληθψλ θαη άιισλ αλαγθψλ θαη ηε δεκηνπξγία ελφο απνθεληξσκέλνπ πιαηζίνπ ρσξηθψλ ξπζκίζεσλ (Παξάξηεκα, Υάξηεο 11). ην πιαίζην απηφ απνθαζίζηεθε ε πηνζέηεζε ελφο ζπλνπηηθνχ πιαηζίνπ δνκηθψλ παξεκβάζεσλ αλά λνκφ, πνπ πεξηειάκβαλε ηε ρσξνζέηεζε ησλ παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ηηο ρξήζεηο γεο, ηε δηάξζξσζε ησλ δηθηχσλ ηερληθψλ ππνδνκψλ, ην 58

70 νηθηζηηθφ δίθηπν θαη ηνλ θαζνξηζκφ δσλψλ εηδηθήο παξέκβαζεο. Σα ζρέδηα εθπνλήζεθαλ ηελ πεξίνδν θαη απνηεινχζαλ εηζεγήζεηο πξνο ηα Ννκαξρηαθά πκβνχιηα θαη ηνπο ηνπηθνχο θνξείο, πεξηιακβάλνληαο θαηλνηφκα ζηνηρεία, φπσο ε νξγάλσζε ηνπ νηθηζηηθνχ δηθηχνπ κέζσ ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ αλνηρηψλ πφιεσλ, ε πεξηβαιινληηθή αλαγλψξηζε, έζησ θαη ζε κε νινθιεξσκέλε κνξθή, ε αλαγλψξηζε ηεο πνιενδνκηθήο θαη ρσξνηαμηθήο ζπγθξφηεζεο, θαζψο θαη πξνηάζεηο γηα ηε δηάξζξσζε ησλ παξαγσγηθψλ ζπζηεκάησλ. Ζ πεξίνδνο θαηά ηελ νπνία νινθιεξψζεθαλ ηα ζρέδηα ήηαλ εμαηξεηηθά επλντθή γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο, δεδνκέλεο ηεο πνιηηηθήο βνχιεζεο γηα ηελ νινθιήξσζε ηεο Δπηρείξεζεο Πνιενδνκηθήο Αλαζπγθξφηεζεο θαη ηελ απνθέληξσζε ησλ δξάζεσλ ζε νιφθιεξν ηνλ εζληθφ ρψξν. Ο ζπλδπαζκφο ξπζκίζεσλ ζε ηνπηθφ επίπεδν, φπσο ηα λέα Γεληθά Πνιενδνκηθά ρέδηα ηνπ Ν. 1337/83, κε ηηο δξάζεηο ζε επίπεδν λνκνχ (δψλεο κεηαπνίεζεο, ηνπξηζκνχ, πξνζηαζίαο, αλάδεημεο θιπ.) ζα κπνξνχζε λα δψζεη πνιιαπιαζηαζηηθά ζεηηθά απνηειέζκαηα. Σελ ίδηα ρξνληθή πεξίνδν ιεηηνπξγνχζε κηα ζεηξά απφ επηηξνπέο θαη φξγαλα επηζηεκνληθνχ, δηνηθεηηθνχ ή επνπηηθνχ ραξαθηήξα πνπ ήηαλ θαηάιιεια γηα ηελ θνηλνπνίεζε ηνπ ζρεδηαζκνχ ζε επξχηεξεο θνηλσληθέο νκάδεο θαη ηελ πξνεηνηκαζία ηεο δηνίθεζεο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ. Ζ κε ζεζκνζέηεζε ησλ ρσξνηαμηθψλ ησλ λνκψλ θαη ε έιιεηςε πνιηηηθήο βνχιεζεο γηα ηελ εθαξκνγή ηνπο, ιφγσ ηνπηθψλ ή ζπληερληαθψλ αληηδξάζεσλ, έπαημαλ ζεκαληηθφ ξφιν ζηε κε πινπνίεζή ηνπο, αθνχ ρξεζηκνπνηήζεθαλ κφλν σο εξγαιεία θαηεχζπλζεο ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο. Ζ κε ζχλδεζε ηνπ αλαπηπμηαθνχ κε ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ θαη ε θαηεχζπλζε ηνπ ηειεπηαίνπ πξνο κηα πην ηζνκεξή αλάπηπμε (νη αλνηρηέο πφιεηο ηνπ ΤΠΔΥΩΓΔ ην 1983) ζπκίδνπλ, θαηά θάπνην ηξφπν, εθαξκνγή ηεο ζεσξίαο ηνπ Christaller), ε νπνία δελ ήηαλ δπλαηφλ λα επηηεπρζεί κε ηνπο δηαηηζέκελνπο πφξνπο. Καηά ζπλέπεηα, έπξεπε λα ιεθζνχλ θαη λα εθαξκνζηνχλ απνθάζεηο ρσξνηαμηθνχ θαη αλαπηπμηαθνχ ραξαθηήξα (πνηα δειαδή έξγα ζα πινπνηεζνχλ θαηά πξνηεξαηφηεηα ζε λνκαξρηαθφ ή ηνπηθφ επίπεδν). Ζ θαηάζηαζε απηή ήηαλ θπξίσο ππεχζπλε γηα ηε κε επηηπρία ησλ επηδησθφκελσλ ζηφρσλ. Σα ρσξνηαμηθά ησλ λνκψλ θάιπςαλ ηελ αλάγθε γηα έλαλ ζρεδηαζκφ αλάκεζα ζηελ θιίκαθα ησλ ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ θαη ηελ θιίκαθα ηεο εθαξκνγήο (ζε ράξηεο απφ 1: έσο 1: ), ν νπνίνο είλαη απαξαίηεηνο γηα ηε δεκηνπξγία ελφο πιαηζίνπ θαηεπζχλζεσλ απαξαίηεην ζην ζρεδηαζκφ ηνπηθήο θιίκαθαο. Αιιά θάιππηαλ νιφθιεξν ηνλ εζληθφ γεσγξαθηθφ ρψξν ζε κία ρξνληθή πεξίνδν θαηά ηελ νπνία δελ είρε δξνκνινγεζεί ε άζθεζε επξσπατθψλ πνιηηηθψλ θαη πξνγξακκάησλ, φπσο ηα Μεζνγεηαθά Οινθιεξσκέλα Πξνγξάκκαηα θαη ηα Κνηλνηηθά Πιαίζηα ηήξημεο. Ο ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο ζε επίπεδν λνκψλ ( ), φπσο επηρεηξήζεθε απφ ην ΤΥΟΠ, είρε ζθνπφ λα ζπγθεθξηκελνπνηήζεη, λα ζπληνλίζεη θαη λα ελαξκνλίζεη ζην 59

71 γεσγξαθηθφ επίπεδν ηνπ λνκνχ ηηο νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο θαη ηερληθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ αλαπηπμηαθνχ πξνγξακκαηηζκνχ, πξνθεηκέλνπ λα επηηχρεη κία θαηά ην δπλαηφλ ζχκκεηξε αλάπηπμε, ε νπνία ζα επέηξεπε ηε δηάρπζε ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο ζε θάζε ηκήκα ηνπ εζληθνχ ρψξνπ. Σα ζρέδηα πξφηεηλαλ ηελ νξγάλσζε ηνπ ρψξνπ ζε θάζε λνκφ θαη ηε ζηήξημε ηεο ηνπηθήο αλάπηπμεο ζηνπο βαζηθνχο ηνκείο, νη νπνίνη εμεηδίθεπαλ ηνπο βαζηθνχο αλαπηπμηαθνχο ζηφρνπο, ηελ επηζπκεηή δνκή ζηνλ ρψξν ηνπ παξαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο, ηα δίθηπα ηερληθψλ ππνδνκψλ, ηελ νηθηζηηθή δνκή θαη ην πιέγκα δηνηθεηηθψλ θνηλσληθψλ εμππεξεηήζεσλ, θαζψο θαη ηηο δψλεο εηδηθήο ξχζκηζεο θαη πξνζηαζίαο επαίζζεησλ ή θξίζηκσλ πεξηνρψλ. Σα ζρέδηα ήηαλ δπλαηφλ λα ζπκπιεξσζνχλ κε εηδηθφηεξεο ηνκεαθέο πξνζεγγίζεηο, φηαλ απηφ θξηλφηαλ απαξαίηεην, ελψ ππήξρε πξφβιεςε γηα ηελ αλαζεψξεζή ηνπο θαηά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα. Πξαθηηθά, δειαδή, πξηλ ιεηηνπξγήζνπλ νη πεξηθέξεηεο σο πξνγξακκαηηθφ θχηηαξν, έγηλε πξνζπάζεηα λα πινπνηεζεί ν Υσξνηαμηθφο ρεδηαζκφο ζε επίπεδν λνκνχ. Σελ πεξίνδν απηή (δεθαεηία ηνπ 80) ηα Ννκαξρηαθά πκβνχιηα θαηάξηηδαλ ηα πεληαεηή πξνγξάκκαηα αλάπηπμεο, ελψ ηα ρσξνηαμηθά ζρέδηα απνηεινχζαλ ηε ρσξνηαμηθή ζηήξημε ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο. Οη βαζηθνί αλαπηπμηαθνί ζηφρνη θαζνξίδνληαλ κε βάζε ηηο πξννπηηθέο ηνπ πεληαεηνχο πξνγξάκκαηνο αλάπηπμεο , γηα ηε δηακφξθσζε ησλ νπνίσλ ρξεζηκνπνηνχληαλ ηα εηδηθφηεξα δεκνγξαθηθά, νηθνλνκηθά, θνηλσληθά θαη άιια ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θάζε λνκνχ. Ηδηαίηεξε πξνζνρή δηλφηαλ ζηε δνκή ηνπ παξαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο θαη εηδηθά ζηελ αγξνηηθή νηθνλνκία, ελψ γηα ηε ρσξνζέηεζε ησλ παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ εηίζελην σο ζηφρνη ε δεκηνπξγία Βηνκεραληθψλ Πεξηνρψλ (ΔΣΒΑ), ΒΗΠΑ (Βηνκεραληθά - Βηνηερληθά Πάξθα) θαη Εσλψλ δηάζπαξηεο εγθαηάζηαζεο ζε αγξνηηθέο πεξηνρέο. Ξερσξηζηή πξνζέγγηζε αθνινπζνχληαλ γηα ηνλ ηνπξηζκφ, ηηο Εψλεο θηλήηξσλ, ηα ιαηνκεία θαη άιιεο ρξήζεηο. Ζ δεκηνπξγία ηερληθψλ θαη θπθινθνξηαθψλ ππνδνκψλ πξνηεηλφηαλ κε γλψκνλα ηελ εμππεξέηεζε ησλ δηθηχσλ κεζαίσλ θαη κηθξψλ νηθηζκψλ ζην πιαίζην δεκηνπξγίαο «αλνηθηψλ πφιεσλ», πνπ πινπνηείηαη κε απνθέληξσζε δηνηθεηηθψλ θαη θνηλσληθψλ εμππεξεηήζεσλ ζε επηιεγκέλα θέληξα θάζε νηθηζηηθήο ελφηεηαο. ε φ,ηη αθνξά ηελ νηθηζηηθή δνκή, ε παξνρή ίζσλ εμππεξεηήζεσλ απαηηνχζε ηε ιεηηνπξγία ελφο απνθεληξσκέλνπ πιέγκαηνο κηθξνκεζαίσλ νηθηζκψλ θαηνίθσλ. Ζ πξνεξγαζία θαη ε ππνδνκή πνπ δεκηνχξγεζε ην πξφγξακκα ησλ «αλνηθηψλ πφιεσλ» είλαη απηή πνπ νδήγεζε ηειηθά, ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο ηνπ 90, ζηνπο Καπνδηζηξηαθνχο Γήκνπο, αιιά θαη γεληθφηεξα ζηελ θάιπςε κεγάινπ ηκήκαηνο ηνπ επαξρηαθνχ ρψξνπ κε εμππεξεηήζεηο θαη ππνδνκέο. 60

72 Οη νηθηζκνί θαηαηάρζεθαλ ζε θαηεγνξίεο, νη νπνίεο ήηαλ νη εμήο: 5νπ επηπέδνπ (θάησ ησλ θαηνίθσλ), 4νπ επηπέδνπ (κέρξη θαηνίθνπο), 3νπ επηπέδνπ (επαξρηαθήο θιίκαθαο κέρξη θαηνίθνπο), 2νπ επηπέδνπ (πξσηεχνπζεο λνκψλ θαη νηθηζκνί κέρξη θαηνίθνπο) θαη πεξηθεξεηαθά θέληξα (κέρξη θαηνίθνπο). Γηα θάζε θαηεγνξία νηθηζκψλ εμεηδηθεχνληαλ νη απαξαίηεηεο γηα ηελ εμππεξέηεζε ησλ θαηνίθσλ δηνηθεηηθέο, ηερληθέο, θνηλσληθέο θαη ινηπέο ππνδνκέο. ηα ρσξνηαμηθά ζρέδηα ησλ λνκψλ ππνδεηθλχνληαλ φιεο νη πεξηνρέο πνπ ρξεηάδνληαλ πξνζηαζία θαη εηδηθφηεξε πξνζέγγηζε (νηθνζπζηήκαηα, επαίζζεηεο πεξηνρέο, γεσξγηθή γε πςειήο παξαγσγηθφηεηαο, δψλεο θπζηθψλ αθαηαιιεινηήησλ θιπ.). Οη κειέηεο ζπλνδεχνληαλ απφ ράξηεο ζε θιίκαθα 1: , φπνπ απεηθνλίδνληαλ κε ζρεηηθή αθξίβεηα νη θαηεπζχλζεηο αλάπηπμεο θαη ζρεδηαζκνχ ηνπηθνχ επηπέδνπ (επαξρηαθφ, αλνηρηέο πφιεηο, δψλεο εηδηθήο κειέηεο θαη παξέκβαζεο). ηε ζπλέρεηα, ε πινπνίεζή ηνπο έπξεπε λα γίλεη κέζσ εηδηθφηεξσλ ηνπηθψλ αλαπηπμηαθψλ ζρεδίσλ θαη κειεηψλ εθαξκνγήο. Ζ κε ζεζκνζέηεζε ησλ ρσξνηαμηθψλ ρεδίσλ ησλ λνκψλ απνηειεί ραξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα αλαμηφπηζηεο πνιηηηθήο, αθνχ νη ζπλζήθεο ήηαλ αξθεηά ψξηκεο, ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ 80, ψζηε, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο δξάζεηο ηεο Δπηρείξεζεο Πνιενδνκηθήο Αλαζπγθξφηεζεο θαη ην πθηζηάκελν επλντθφ δηνηθεηηθφ θαη θνηλσληθφ πιαίζην (ιεηηνπξγία επηηξνπψλ ζε επίπεδν ΟΣΑ, Ννκαξρηαθψλ πκβνπιίσλ θιπ.), λα κπνξέζνπλ λα πινπνηεζνχλ ηνπιάρηζηνλ νξηζκέλεο θαηεπζχλζεηο ηνπ ζρεδηαζκνχ. Ζ πξνψζεζε ππεξβνιηθψλ ηνπηθψλ αηηεκάησλ, θπξίσο κέζσ ησλ λέσλ Γεληθψλ Πνιενδνκηθψλ ρεδίσλ ηνπ Ν. 1337/83 θαη ε κε αμηνιφγεζή ηνπο ζε λνκαξρηαθφ επίπεδν κέζσ ελφο ζεζκνζεηεκέλνπ Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ, νδήγεζε ζηε ζπλέρηζε ηνπ πθηζηακέλνπ θαζεζηψηνο ηεο δηάζπαξηεο εγθαηάζηαζεο ζηηο πεξηαζηηθέο θαη εθηφο ζρεδίνπ πεξηνρέο, ην νπνίν επζχλεηαη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ γηα ηα πξνβιήκαηα πνπ αθνξνχλ ην δνκεκέλν πεξηβάιινλ θαη ηελ ππνβάζκηζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ ζηελ Διιάδα. Οη απηφλνκεο Εψλεο Οηθηζηηθνχ Διέγρνπ (Ε.Ο.Δ.) ηνπ άξζξνπ 29 ηνπ Ν. 1337/83 θαζηεξψλνληαη επηιεθηηθά ζε πεξηαζηηθέο ή επαίζζεηεο πεξηνρέο, ρσξίο, φκσο, ζηε θάζε απηή λα έρνπλ απνθηήζεη έλα πεξηερφκελν πνπ λα ζπλδέεη ηηο ρσξηθέο κε ηηο νηθνλνκηθέο παξακέηξνπο. Ζ πνξεία ησλ κειεηψλ απηψλ είλαη θαζνδηθή, ηδηαίηεξα κεηά ην 1986, κε ηελ ειαρηζηνπνίεζε ησλ ρξεκαηνδνηήζεσλ ηεο Δπηρείξεζεο Πνιενδνκηθήο Αλαζπγθξφηεζεο. Παξ φια απηά, κία κεηαγελέζηεξε επηθαηξνπνίεζε ησλ πξνζπαζεηψλ απηψλ απνδεηθλχεη φηη ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ '80 ράζεθε κία κεγάιε επθαηξία γηα ηελ πξνψζεζε ξπζκίζεσλ ζηνλ κε αζηηθφ ρψξν. Έηζη, παξάιιεια κε ηηο ξπζκίζεηο ησλ Γεληθψλ Πνιενδνκηθψλ ρεδίσλ, ησλ ρξήζεσλ γεο ζηηο επξχηεξεο πεξηνρέο ησλ νηθηζκψλ, ησλ Υσξνηαμηθψλ ρεδίσλ ησλ Ννκψλ θαη ησλ ξπζκίζεσλ ζηηο Εψλεο Βηνκεραλίαο - Σνπξηζκνχ - Δμφξπμεο πνπ πξνσζήζεθαλ ζηα ηέιε ηεο δεθαεηίαο, ήηαλ δπλαηφλ λα πινπνηεζεί έλαο άηππνο ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο, ν νπνίνο, ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ νηθνλνκηθφ ζρεδηαζκφ, κπνξνχζε 61

73 λα δεκηνπξγήζεη θαιχηεξεο ζπλζήθεο γηα ηα Μεζνγεηαθά Οινθιεξσκέλα Πξνγξάκκαηα (ΜΟΠ) θαη ηα Κνηλνηηθά Πιαίζηα ηήξημεο (Κ.Π.) πνπ αθνινχζεζαλ. Ζ πξφζθαηε εκπεηξία απφ ηηο πξνζπάζεηεο πνπ έγηλαλ ζηνλ βνξεηνειιαδηθφ ρψξν νδεγεί ζην ζπκπέξαζκα φηη ην δηάζηεκα απηφ ππήξμε θαζνξηζηηθφ, αθνχ ε ιεηηνπξγία ησλ επηηξνπψλ θαη νη ζπκκεηνρηθέο δηαδηθαζίεο ηεο ΔΠΑ επέηξεπαλ ην πέξαζκα ηνπ ζρεδηαζκνχ ζε πιεζψξα νξγάλσλ, φπσο ηα Ννκαξρηαθά πκβνχιηα, νη Ννκαξρηαθέο θαη Πεξηθεξεηαθέο Τπεξεζίεο, ηα Δπηκειεηήξηα, νη θνξείο ηεο ηδησηηθήο νηθνλνκίαο θιπ. ηε ζπλέρεηα, κε ηελ «θεληξηθνπνίεζε» ηνπ ζρεδηαζκνχ, πνπ θαηεπζχλεηαη απφ ηηο θεληξηθέο ππεξεζίεο ηνπ ΤΠΔΥΩΓΔ ή άιισλ ππνπξγείσλ θαη νξγαληζκψλ, ε επθαηξία απηή ράζεθε, αθνχ αλαπηχρζεθε ε γλσζηή αληηπαιφηεηα ηνπηθψλ θαη θεληξηθψλ θνξέσλ. Δλδεηθηηθφ φισλ φζσλ αλαθέξνληαη είλαη φηη, ελψ αξρηθά εθαξκφζηεθαλ νη ξπζκίζεηο γηα ηνλ κε αζηηθφ ρψξν, ζηε ζπλέρεηα απνδπλακψζεθαλ θαη ε πνξεία απηή ζπλερίζηεθε κέρξη ζήκεξα. Έηζη, ην πεξηερφκελν ησλ πξνγξακκάησλ ησλ λνκαξρηψλ είλαη κία απιή ζπξξαθή έξγσλ πνπ δελ ππαθνχνπλ ζε θακία ινγηθή ζρεδηαζκνχ θαη δπλακηηίδνπλ θάζε πξνζπάζεηα ζηνλ ηνκέα ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ Υσξνηαμηθή αλαζπγθξόηεζε θαη επξσπατθόο πξνζαλαηνιηζκόο Ο ρσξνηαμηθφο πξνγξακκαηηζκφο ζηελ Διιάδα ζηα κέζα ηεο δεθαεηίαο ηνπ '90 θαηέζηεζε θαλεξή ηελ αλάγθε έληαμήο ηνπ ζηηο εμειίμεηο πνπ αλαπηχζζνληαη ζε δηεζλέο θαη επξσπατθφ επίπεδν. Ζ παγθνζκηνπνίεζε ηεο νηθνλνκίαο, νη λέεο ηερλνινγίεο, ε αλάπηπμε ησλ ππεξεζηψλ, ησλ επηθνηλσληψλ, ηεο έξεπλαο, θαζψο θαη ε ζεκαζία ηνπ αζηηθνχ θαη θπζηθνχ πεξηβάιινληνο σο παξαγφλησλ πξνζέιθπζεο επελδχζεσλ δηακνξθψλνπλ έλα λέν αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ ηφζν γηα ηε ρψξα ζπλνιηθά, φζν θαη γηα ηηο επηκέξνπο πεξηθέξεηέο ηεο εηδηθφηεξα. ε επξσπατθφ επίπεδν, ε Οηθνλνκηθή θαη Ννκηζκαηηθή Έλσζε, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ πεξηθεξεηαθή ζέζε ηεο ρψξαο θαη ηελ απφζηαζε πνπ ηε ρσξίδεη απφ ηνλ θνηλνηηθφ ρψξν, πεξηθιείεη θηλδχλνπο γηα ηε ζέζε ηεο ζην ππφ δηακφξθσζε λέν θνηλνηηθφ πεξηβάιινλ. Οη αιιαγέο ζηα Βαιθάληα θαη ηελ Αλαηνιηθή Δπξψπε δεκηνπξγνχλ επθαηξίεο κε ηελ νξηνζέηεζε ελφο νηθνλνκηθνχ ρψξνπ πην πξνζηηνχ ζηελ Διιάδα. ε εζληθφ επίπεδν, ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο ζα πξέπεη λα ζπληνλίδεη ηηο πνιηηηθέο πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ηελ Δ.Δ. κε ηνπο ζηφρνπο ζπλνρήο ηνπ εζληθνχ ρψξνπ θαη λα νδεγεί ζε κία βηψζηκε δηαρείξηζε. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, φκσο, νη εμειίμεηο ησλ δχν ηειεπηαίσλ δεθαεηηψλ δεκηνχξγεζαλ ζχλζεηα ρσξηθά πξνβιήκαηα θαη γεσγξαθηθέο αληηζέζεηο, πνπ ζπλδπάζηεθαλ κε ηελ φμπλζε ησλ πεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ. Όζνλ αθνξά ηηο Δηδηθέο Υσξνηαμηθέο Μειέηεο (Δ.Υ.Μ), ειάρηζηεο έρνπλ ζεζκνζεηεζεί, ελψ, παξά ηελ χπαξμε εληαίσλ πξνδηαγξαθψλ, δηαθξίλεηαη κεγάιε δηαθνξνπνίεζε ζην πεξηερφκελφ ηνπο θαη ην πξνηεηλφκελν ζχζηεκα ρξήζεσλ γεο. Πξάγκαηη, κία πξνζεθηηθή 62

74 καηηά ζην πεξηερφκελν ησλ κειεηψλ (13) ηεο δεχηεξεο ζεηξάο πνπ αλαηέζεθαλ ζην πιαίζην ηνπ θνηλνηηθνχ πξνγξάκκαηνο ENVIREG πείζεη γηα ηελ αθξίβεηα ησλ αλαθεξνκέλσλ. Δπηπιένλ, νη κειέηεο απηέο δελ δηαθξίλνληαη γηα ηελ πξνζπάζεηα δεκηνπξγίαο ελφο ζπζηήκαηνο κέηξεζεο ηεο θέξνπζαο ηθαλφηεηαο ησλ νηθνζπζηεκάησλ, έηζη ψζηε λα βαζίδνληαη ζε πξαγκαηηθά δεδνκέλα, θαη ζηεξνχληαη αλαπηπμηαθήο ινγηθήο θαη ζχλδεζεο κε ηα θνηλνηηθά θαη λνκαξρηαθά πξνγξάκκαηα επελδχζεσλ. Γελ κπνξνχλ, δειαδή, λα απνηειέζνπλ ην κέζν γηα ην πέξαζκα ζε έλα βηψζηκν ζχζηεκα δηαρείξηζεο ηνπ παξάθηηνπ θαη επαίζζεηνπ νηθνινγηθά ρψξνπ. Δπηζεκαίλνπκε φηη νη κειέηεο απηέο, θαηά ηε δηαδηθαζία ζχληαμεο θαη θνηλνπνίεζήο ηνπο ζε ηνπηθφ θαη λνκαξρηαθφ επίπεδν, ζπλάληεζαλ ζθνδξέο αληηδξάζεηο απφ νιφθιεξν ην θχθισκα πνπ αλαπηχζζεηαη γχξσ απφ ηελ έγγεηα ηδηνθηεζία (κηθξντδηνθηήηεο, κεγαιντδηνθηήηεο, νηθνδνκηθνί ζπλεηαηξηζκνί, εξγνιάβνη νηθηζκψλ θαη ηδησηηθψλ πνιενδνκήζεσλ, κεζίηεο, έκπνξνη θιπ.). Γεληθά, ην Τπνπξγείν ΠΔΥΩΓΔ., ζην πιαίζην ράξαμεο ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ γηα ηελ αλαζπγθξφηεζε ηνπ εζληθνχ ρψξνπ, απνθάζηζε λα πξνσζήζεη έλαλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ κεγάιεο θιίκαθαο, ν νπνίνο έρεη σο ζηξαηεγηθφ ζηφρν ηε δηακφξθσζε ελφο ζπγθεθξηκέλνπ κνληέινπ ρσξηθήο αλάπηπμεο. Ζ πξνζπάζεηα απηή επηβεβαηψλεη ηνλ επξσπατθφ πξνζαλαηνιηζκφ ηεο Διιάδαο θαη επηδηψθεη ηε βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ εζληθνχ ρψξνπ, έηζη ψζηε λα κπνξέζεη απηφο λα εληαρζεί ζην λέν αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ (ΤΠΔΥΩΓΔ, Α.Π.Θ., 26). ην πιαίζην απηφ νινθιεξψζεθαλ νη 12 κειέηεο ησλ πεξηθεξεηψλ (πιελ ηεο Αηηηθήο) γηα ηηο ρσξηθέο επηπηψζεηο ησλ θνηλνηηθψλ πξνγξακκάησλ θαη πνιηηηθψλ (Παξάξηεκα, Υάξηεο 22). Πξνρψξεζε ε αλάζεζε ησλ δψδεθα ρσξνηαμηθψλ ζρεδίσλ ησλ πεξηθεξεηψλ ηεο ρψξαο. Δθπνλήζεθε απφ ηα Α.Δ.Η. κία ζεηξά εξεπλεηηθψλ πξνγξακκάησλ. Παξάιιεια, πξνρψξεζε, κε ζπλεξγαζία ΤΠΔΥΩΓΔ ΤΠΔΘΟ, ε δηακφξθσζε ελφο Δζληθνχ ηξαηεγηθνχ Πιαηζίνπ γηα ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ θαη ηε βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ, ελψ πξνρσξνχλ θαη νη πξνεηνηκαζίεο γηα ηε δεκηνπξγία παξαηεξεηεξίνπ ρσξνηαμίαο. Σέινο, εληάζεθαλ νη πξνεηνηκαζίεο γηα ηελ ςήθηζε ηνπ λένπ λφκνπ γηα ην Υσξνηαμηθφ ρεδηαζκφ, ν νπνίνο ζεζκνζεηήζεθε κε ηνλ Ν. 2742/99. ρεηηθά κε ηηο δξάζεηο απηέο, νη νπνίεο απνηεινχλ ηηο ηειεπηαίεο εμειίμεηο ζην «κέησπν» ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ, κπνξνχκε λα δηαπηζηψζνπκε ηα παξαθάησ: Ο ζρεδηαζκφο επηρεηξείηαη ζε επίπεδν θαηεπζχλζεσλ θαη ζε κεγάιε θιίκαθα θαη δελ είλαη επηρεηξεζηαθά εθαξκφζηκνο. Οη κειέηεο πνπ έρνπλ εθπνλεζεί, φπσο νη κειέηεο ρσξηθψλ επηπηψζεσλ θαη νη ρσξνηαμηθέο ησλ πεξηθεξεηψλ, δελ πξνζθέξνπλ ηίπνηα λέν, ελψ ηαπηφρξνλα εγθαηαιείθζεθε ην επίπεδν ζρεδηαζκνχ ησλ ρσξνηαμηθψλ ζρεδίσλ ησλ λνκψλ πνπ είλαη άκεζα αλαγλψζηκν θαη κπνξεί λα εθαξκνζηεί. 63

75 Γελ ιακβάλεηαη θακία κέξηκλα γηα ηε ζπκκφξθσζε ησλ Ννκαξρηαθψλ Γηνηθήζεσλ θαη ησλ λέσλ νξγάλσλ πνπ πξνέθπςαλ απφ ην ρέδην Καπνδίζηξηαο ζηελ εθαξκνγή ηνπ ζρεδηαζκνχ. Ζ έιιεηςε ζπληνληζκνχ απνδεηθλχεη φηη ε ρψξα εμαθνινπζεί λα θηλείηαη ζηα ίδηα κε ην παξειζφλ πιαίζηα, δειαδή, ηελ έιιεηςε βνχιεζεο γηα ηελ πξνψζεζε ελφο ζεζκνζεηεκέλνπ ζρεδίνπ ρξήζεσλ γεο ζηηο εθηφο ζρεδίνπ πεξηνρέο θαη ηελ αδπλακία εθαξκνγήο ησλ θαηεπζχλζεσλ ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ ζε πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν. Σα παξαπάλσ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηε δπλαηφηεηα ησλk;kl,n.n λέσλ Γήκσλ λα εθπνλνχλ Γεληθά Πνιενδνκηθά ρέδηα ππφ κνξθή ρσξνηαμηθψλπνιενδνκηθψλ ξπζκίζεσλ ζην ζχλνιν ησλ δηνηθεηηθψλ ηνπο νξίσλ, δελ επηηξέπεη ηε δεκηνπξγία θακίαο αηζηφδνμεο πξννπηηθήο. O ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο, κε ηε κνξθή πνπ πξνσζείηαη, απιψο θαηαγξάθεη ηα λέα κεγάια έξγα θαη δίθηπα πνπ εθηεινχληαη κε ηε ρξεκαηνδφηεζε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ζε θακία φκσο πεξίπησζε δελ πξνσζεί ηηο ζεζκηθέο αιιαγέο πνπ είλαη απαξαίηεηεο γηα ηε βειηίσζε ησλ ρσξηθψλ πνιηηηθψλ, ηελ ειαρηζηνπνίεζε ηεο ρξήζεο ησλ εδαθηθψλ πφξσλ θαη ηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο. Απνδεηθλχεηαη, δειαδή, φηη ην θαζεζηψο έγγεηαο ηδηνθηεζίαο, ε νηθηζηηθή πνιηηηθή, ε πνιηηηθή ρξήζεσλ γεο θαη ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο απνηεινχλ θξίθνπο κίαο εληαίαο αιπζίδαο θαη είλαη δχζθνιν λα απνρσξηζηνχλ κεηαμχ ηνπο. πκπεξαίλνπκε, ινηπφλ, φηη ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο απνθεχγεη λα εθθξάζεη άκεζεο απφςεηο θαη θαηεπζχλζεηο ζηα ζεκαληηθφηεξα δεηήκαηα ησλ ρσξηθψλ πνιηηηθψλ, φπσο ε αλάπηπμε θαη νξγάλσζε ηνπ αζηηθνχ θαη πεξηαζηηθνχ ρψξνπ, ε αλαζπγθξφηεζή ηνπ, ε ρσξνζέηεζε ησλ παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ, ε δηαρείξηζε ηνπ παξάθηηνπ θαη παξφδηνπ ρψξνπ, ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ε ρσξνζέηεζε νρινπζψλ ρξήζεσλ, ε ξχπαλζε θαη ηα απαηηνχκελα κέηξα απνξξχπαλζεο. Δηδηθφηεξα, ζπλάγεηαη φηη ν ζρεδηαζκφο απηφο: ε ζηξαηεγηθφ επίπεδν, εηζάγεη θαηεγνξίεο ρψξνπ κε δεζκεπηηθνχ γηα ηνπο ηδηψηεο ραξαθηήξα, αθήλνληαο ηελ πινπνίεζε ησλ επηινγψλ ζε θαηψηεξα επίπεδα, γεγνλφο πνπ επηβεβαηψλεη ηε κε δπλαηφηεηα εθαξκνγήο ηνπ ζρεδηαζκνχ. Καζνξίδεη ζηφρνπο γηα ηε ρσξηθή νξγάλσζε θαη ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ζε επίπεδν θαηεπζχλζεσλ, φρη φκσο θαη κέηξα γηα ηελ ππνρξέσζε ησλ λνκαξρηαθψλ θαη ηνπηθψλ θνξέσλ λα ζεβαζηνχλ ηνλ ζρεδηαζκφ. Γελ επηβάιιεη εληαία θσδηθνπνίεζε ησλ ρξήζεσλ γεο ζηνλ αζηηθφ θαη κε αζηηθφ ρψξν. 64

76 Πξέπεη λα επαλαπξνζδηνξίζεη ην πιαίζην έγθξηζεο πεξηβαιινληηθψλ φξσλ θαη ηηο θαηεγνξίεο δξαζηεξηνηήησλ ηεο ΚΤΑ 69269/5389/ Πξέπεη λα ζεζκνζεηήζεη ηελ άδεηα ρσξνζέηεζεο, ε νπνία ζα αληηθαηαζηήζεη φιεο ηηο ζεκεξηλέο αδεηνδνηήζεηο. Πξέπεη λα ζεζκνζεηήζεη δεζκεπηηθφ ζχζηεκα ρξήζεσλ γεο. Πξέπεη λα πξνσζήζεη ηνπιάρηζηνλ ηνλ ζρεδηαζκφ ζε λνκαξρηαθφ θαη ππνλνκαξρηαθφ επίπεδν Νέν ζεζκηθό πιαίζην ρσξνηαμηθνύ ζρεδηαζκνύ Ζ αλάπηπμε ηνπ ρψξνπ θαη ν ρσξνηαμηθφο πξνγξακκαηηζκφο ζηελ Διιάδα πξέπεη λα εληάζζνληαη ζην επξχηεξν πιαίζην πνπ πξνζδηνξίδνπλ νη γεσγξαθηθέο, νηθνλνκηθέο, θνηλσληθέο θαη πνιηηηθέο εμειίμεηο ζην παγθφζκην θαη επξσπατθφ επίπεδν. ην πιαίζην απηφ απαηηείηαη ε ελζσκάησζε ζηνλ ζρεδηαζκφ ηεο αξρήο ηεο αεηθνξίαο, ε επίηεπμε ζηφρσλ θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο ζπλνρήο, θαζψο θαη ε αμηνπνίεζε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ. Σνλ επξσπατθφ ρψξν ζπλζέηνπλ θπξίσο ηξία κεγάια, αιιά θαη αλνκνηνγελή κεηαμχ ηνπο ππνζχλνια: νη θεληξηθέο θαη κεηξνπνιηηηθέο αλεπηπγκέλεο πεξηνρέο, ην ιεγφκελν «Λαηηληθφ Σφμν» θαη νη απνκαθξπζκέλεο θαη πην θαζπζηεξεκέλεο πεξηθέξεηεο. Ζ Διιάδα αλήθεη ζρεδφλ εμ νινθιήξνπ ζην ηξίην ππνζχλνιν, γηα ην νπνίν ε παγθνζκηνπνίεζε ηεο νηθνλνκίαο, νη ηερλνινγηθέο αιιαγέο θαη ε πνηφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο σο παξάγνληα πξνζέιθπζεο επελδχζεσλ δηακνξθψλνπλ έλα λέν πιαίζην κε θηλδχλνπο πεξηζσξηνπνίεζεο, αιιά θαη λέεο πξννπηηθέο θαη πξνηεξαηφηεηεο. Ζ ηζφξξνπε αλάπηπμε ηνπ εζσηεξηθνχ θαη ε άξζε ηεο απνκφλσζεο ζην επξσπατθφ θαη άκεζν γεσγξαθηθφ πεξηβάιινλ θάλνπλ απαξαίηεηε ηελ πηνζέηεζε κηαο ζηξαηεγηθήο ρσξηθήο αλαζπγθξφηεζεο θαη εμηζνξξφπεζεο. Ζ θαηάξξηςε ησλ νηθνλνκηθψλ θξαγκψλ, νη αιιαγέο ζηελ αγξνηηθή πνιηηηθή, ε γήξαλζε ηνπ πιεζπζκνχ θαη ε καδηθή είζνδνο κεηαλαζηψλ έρνπλ ζεκαληηθέο ρσξηθέο επηπηψζεηο. Οη λέεο πξνηεξαηφηεηεο απαηηνχλ ηελ απνθέληξσζε θαη αλαδηάηαμε δξαζηεξηνηήησλ ζηνλ ρψξν, ηελ πξνζαξκνγή ηνπ παξαγσγηθνχ πξφηππνπ ζηηο λεφηεξεο ηερλνινγίεο, ηε δεκηνπξγία αμηφπηζησλ ππνδνκψλ θαη ηελ θαιχηεξε νξγάλσζε ηνπ ζπζηήκαηνο παξνρήο ππεξεζηψλ. ην πιαίζην απηφ απαηηείηαη ε δηάρπζε ηεο αλάπηπμεο, πέξαλ ηνπ θεληξηθνχ αλαπηπμηαθνχ άμνλα (Πάηξα, Αζήλα, Θεζζαινλίθε, Καβάια), θαη ησλ ηνπηθψλ θέληξσλ αλάπηπμεο ζηνλ επξχηεξν πεξηθεξεηαθφ ρψξν. Σε δεθαεηία ην 90 πνιιέο επξσπατθέο ρψξεο εθζπγρξφληζαλ θαη αλαλέσζαλ ην πιαίζην ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ. Γεληθφηεξα, ζεσξήζεθε φηη ν ρσξνηαμηθφο 226 ζρεδηαζκφο κπνξεί λα δηεπθνιχλεη ηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία κε ηελ επίηεπμε ζηφρσλ αληαγσληζηηθφηεηαο, ζπλνρήο θαη πξνζηαζίαο. Ο ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο γηα ηελ αλάπηπμε ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν κπνξεί λα απνηειέζεη ηε βάζε γηα ηε κεγαιχηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα 65

77 ησλ ρξεκαηνδνηνχκελσλ δξάζεσλ, ηνλ θαιχηεξν ζπληνληζκφ ησλ επηκέξνπο ελεξγεηψλ, ηελ έληαμή ηνπο ζε κηα εληαία ζεψξεζε βηψζηκεο αλάπηπμεο θαη ηελ θαιχηεξε ζχλδεζε κε ηα επξσπατθά ζρέδηα ρσξηθήο νξγάλσζεο. Γηα ηελ επηηπρία ησλ ζηφρσλ απηψλ απαηηείηαη ε δεκηνπξγία απνηειεζκαηηθψλ κεραληζκψλ, πνπ ζα εμαζθαιίζνπλ ηε ζχδεπμε ρσξηθψλ θαη αλαπηπμηαθψλ πνιηηηθψλ, πνπ δελ ήηαλ κέρξη ζήκεξα επηηπρείο. Ζ κε ελεξγνπνίεζε ηνπ Ν. 360/76 γηα ηνλ ρσξνηαμηθφ θαη ηνπ Ν. 1650/86 γηα ηνλ πεξηβαιινληηθφ ζρεδηαζκφ κέρξη ζήκεξα απνηειεί απφδεημε γηα ηελ αλαγθαηφηεηα ελφο επέιηθηνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ. Με ηνλ Ν. 2742/1999 γηα ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ θαη ηε βηψζηκε αλάπηπμε ζεζκνζεηνχληαη νη δηαδηθαζίεο, ηα κέζα θαη νη κεραληζκνί γηα ηνλ ζηξαηεγηθφ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ. Απνηειεί πξαγκαηηθφηεηα ην γεγνλφο φηη νη ξαγδαίεο δηαδηθαζίεο αζηηθνπνίεζεο θαη νξγάλσζεο ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ ζηε ρψξα καο θαηά ηε κεηαπνιεκηθή πεξίνδν έγηλαλ ρσξίο έλα δεζκεπηηθφ πιαίζην ξπζκίζεσλ γηα ηηο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο θαη ιεηηνπξγίεο. Δηδηθφηεξα, ηελ πεξίνδν απηή θπξηάξρεζε ε ινγηθή ηεο κε επέκβαζεο εθ κέξνπο ηεο πνιηηείαο θαη ε απνπζία θάζε ζρεδηαζκνχ κε αλαπηπμηαθά, ρσξηθά ή πεξηβαιινληηθά θξηηήξηα. Οη πνιηηηθέο απηέο, πέξα απφ άιια πξνβιήκαηα, επζχλνληαη θαη γηα ηε ζπγθέληξσζε πιεζπζκνχ θαη δξαζηεξηνηήησλ ζε ζεκαληηθά αζηηθά θέληξα θαη ζηηο παξάθηηεο πεξηνρέο, κε απνηέιεζκα ηελ αχμεζε ησλ αληζνηήησλ ζηε ιεηηνπξγία ηνπ ρσξηθνχ ζπζηήκαηνο. Οη επηπηψζεηο ηεο πνξείαο απηήο (πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα, ζπγθξνχζεηο ρξήζεσλ γεο, ππνβάζκηζε αζηηθνχ θαη παξάθηηνπ πεξηβάιινληνο) έγηλαλ ηδηαίηεξα εκθαλείο ηα ηειεπηαία ρξφληα. Απφ ην έηνο 1993 θαη ζην πιαίζην ησλ δξάζεσλ γηα ην Β Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο ( ) απνθαζίζηεθε ε πξνψζεζε κηαο επηρείξεζεο ρσξνηαμηθήο αλαζπγθξφηεζεο. Ζ επηρείξεζε απηή ζα είρε σο θχξην ζηφρν ηε δηακφξθσζε ελφο απνθεληξσκέλνπ θαη πεξηθεξεηαθά ζπγθξνηεκέλνπ κνληέινπ ρσξηθήο αλάπηπμεο, πνπ ζα δηαζθάιηδε ηελ ηαπηφηεηα, ηνλ πινχην θαη ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ δηαθφξσλ πεξηθεξεηψλ ηεο ρψξαο, θαζψο θαη ηελ θνηλσληθή, παξαγσγηθή, πνιηηηζκηθή θαη θνηλσληθή ζπλνρή ηεο. Σν Τπνπξγείν ΠΔΥΩΓΔ, ζην πιαίζηα απηφ, νινθιήξσζε ηηο κειέηεο ρσξηθψλ επηπηψζεσλ δψδεθα πεξηθεξεηψλ (πιελ ηεο Αηηηθήο), αλέζεζε ηελ εθπφλεζε ησλ Υσξνηαμηθψλ ρεδίσλ ησλ Πεξηθεξεηψλ (δψδεθα κειέηεο) θαη ζπγθξφηεζε επηηξνπή γηα ηελ επεμεξγαζία Δζληθνχ ηξαηεγηθνχ ρεδίνπ γηα ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ θαη ηε βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ. Ζ πξνψζεζε ελφο ζχγρξνλνπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ ην νπνίν λα ελζσκαηψλεη ηηο λέεο αληηιήςεηο θαη απαηηήζεηο ρσξνηαμηθήο πνιηηηθήο θξίζεθε απαξαίηεηε. Σν λέν ζεζκηθφ πιαίζην πεξηιακβάλεη νξηζκέλεο βαζηθέο θαηεπζπληήξηεο γξακκέο. Ζ πξψηε αξρή είλαη ε αλάδεημε ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ σο πιαηζίνπ αλάδεημεο ηεο πνηθηιφηεηαο θαη πνιπκνξθίαο ηνπ εζληθνχ ρψξνπ, ηεο ηζφξξνπεο δηάρπζεο ηελ αλάπηπμεο, ηεο βειηίσζεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο. Ο ζηφρνο 66

78 απηφο επηηπγράλεηαη κε ηελ θαζηέξσζε ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ θαη πιαηζίσλ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη βηψζηκεο αλάπηπμεο ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν θαη ηνλ εθζπγρξνληζκφ ηνπ πιαηζίνπ ηνπ ζρεδηαζκνχ, ψζηε λα ζπλζέηεη δπλακηθά αλαπηπμηαθνχο ζηφρνπο θαη ζηφρνπο πξνζηαζίαο κε γλψκνλα ηελ αεηθφξν αλάπηπμε θαη ηε δπλαηφηεηα εθπφλεζεο θαη έγθξηζεο ζρεδίσλ παξεκβάζεσλ γηα θξίζηκεο θαη επαίζζεηεο πεξηνρέο. Ζ δεχηεξε αξρή αθνξά ηηο απαξαίηεηεο γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ ζρεδηαζκνχ ζπκκεηνρηθέο δηαδηθαζίεο θαη φξγαλα (ίδξπζε Δζληθνχ πκβνπιίνπ Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο, απνθέληξσζε αξκνδηνηήησλ ζε πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν). Ζ ηξίηε αξρή αλαθέξεηαη ζηα εξγαιεία θαη ηνπο κεραληζκνχο άζθεζεο ρσξνηαμηθήο πνιηηηθήο. Ζ ηέηαξηε αξρή ζπλδέεηαη κε ηελ παξαθνινχζεζε ησλ ρσξηθψλ εμειίμεσλ ζε φια ηα επίπεδα θαη ηε δπλαηφηεηα πξνζαξκνγήο ζηηο κεηαβαιιφκελεο ζπλζήθεο θαη δεδνκέλα. Ο ζηφρνο απηφο εμαζθαιίδεηαη κε ηε ζπλερή παξαθνινχζεζε ησλ πιαηζίσλ ζρεδηαζκνχ, ηελ αμηνιφγεζή ηνπο θαη ηελ πεξηνδηθή αλαζεψξεζή ηνπο. Ζ πέκπηε αξρή ζπλδέεηαη κε ηνλ θαζνξηζκφ ηεο ζρεδηαζκέλεο ρσξνζέηεζεο ησλ κεκνλσκέλσλ, αιιά θαη ησλ νξγαλσκέλσλ έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ κε βάζε ηηο θαηεπζχλζεηο ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ. Ζ έθηε αξρή αλαθέξεηαη ζηηο δπλαηφηεηεο πεξαηηέξσ εμεηδίθεπζεο ηνπ ζρεδηαζκνχ ζε δηαπεξηθεξεηαθφ θαη ελδνπεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Ο Νφκνο 2742/1999 απνηειείηαη απφ 19 άξζξα πνπ θαηαλέκνληαη ζε πέληε βαζηθά θεθάιαηα. Σν πξψην αλαθέξεηαη ζηηο βαζηθέο αξρέο θαη ζηφρνπο ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη απνηειείηαη απφ δπν άξζξα πνπ πεξηγξάθνπλ ηνλ ζθνπφ (άξζξν 1), ηνπο ζηφρνπο θαη ηηο αξρέο ηνπ ζρεδηαζκνχ (άξζξν 2). Σν δεχηεξν απνηειείηαη απφ ηξία άξζξα πνπ πεξηγξάθνπλ ηα φξγαλα άζθεζεο ρσξνηαμηθήο πνιηηηθήο θαη, πην ζπγθεθξηκέλα, ηελ επηηξνπή ζπληνληζκνχ ηεο θπβεξλεηηθήο πνιηηηθήο (άξζξν 3), ην Δζληθφ πκβνχιην Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο (άξζξν 4) θαη ηηο αξκνδηφηεηεο ηνπ Τπνπξγείνπ ΠΔΥΩΓΔ (άξζξν 5). Ζ ηξίηε ζεκαηηθή ελφηεηα απνηειείηαη απφ ηέζζεξα άξζξα θαη αλαθέξεηαη ζηα κέζα άζθεζεο ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Δηδηθφηεξα, νξίδνληαη ην πεξηερφκελν, ε δηαδηθαζία έγθξηζεο, αλαζεψξεζεο θαη ηξνπνπνίεζεο ησλ εζληθψλ, γεληθψλ, εηδηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ πιαηζίσλ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ, νη ζπλέπεηεο πνπ απνξξένπλ απφ ηελ έγθξηζή ηνπο θιπ. Ζ ηέηαξηε ζεκαηηθή ελφηεηα απνηειείηαη απφ πέληε άξζξα, πνπ αθνξνχλ ηνπο κεραληζκνχο εθαξκνγήο-ππνζηήξημεο Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη, εηδηθφηεξα, ηηο Πεξηνρέο Οξγαλσκέλεο Αλάπηπμεο Παξαγσγηθψλ Γξαζηεξηνηήησλ (άξζξν 10), εηδηθέο παξεκβάζεηο (άξζξν 11), ζρέδηα νινθιεξσκέλσλ αζηηθψλ παξεκβάζεσλ (άξζξν 12), ρξεκαηνδνηηθνχο κεραληζκνχο ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ (άξζξν 13) θαη εζληθφ δίθηπν πιεξνθνξηψλ γηα ηε Υσξνηαμία (άξζξν 14). 67

79 Ζ πέκπηε ζεκαηηθή ελφηεηα απνηειείηαη απφ ηξία άξζξα θαη αλαθέξεηαη ζηε δηαρείξηζε πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ζχκθσλα κε ην άξζξν 21 ηνπ Ν. 1650/1986. Δηδηθφηεξα, ην άξζξν 15 αλαθέξεηαη ζηνπο θνξείο δηαρείξηζεο, ην άξζξν 16 ζηηο ηξνπνπνηήζεηο ηνπ Ν. 1650/86 θαη ην άξζξν 17 ζηε ζπκπιήξσζε αξκνδηνηήησλ Δπηηξνπήο «Φχζε 2000». Ζ έθηε ελφηεηα απνηειείηαη απφ δχν άξζξα, ηα άξζξα 18 θαη 19, ηα νπνία αλαθέξνληαη ζηηο θαηαξγνχκελεο δηαηάμεηο θαη ηελ ηζρχ ηνπ λένπ λφκνπ. ηνλ θαη άξζξν πξνζδηνξηζκφ ηνπ Ν. 2742/99 αλαθέξεηαη φηη ζθνπφο ηνπ λφκνπ είλαη ε ζέζπηζε ζεκειησδψλ αξρψλ θαη ε ζεζκνζέηεζε νξγάλσλ, δηαδηθαζηψλ θαη κέζσλ άζθεζεο ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ γηα ηελ αλάπηπμε θαη νξγάλσζε ηνπ εζληθνχ ρψξνπ θαη ησλ επηκέξνπο ελνηήησλ ηνπ ζην λέν δηεζλέο θαη επξσπατθφ πεξηβάιινλ (άξζξν 1). ηε ζπλέρεηα, ζην άξζξν 2, πξνζδηνξίδνληαη νη βαζηθνί ζηφρνη: ε νινθιεξσκέλε, βηψζηκε, ηζφξξνπε αλάπηπμε ηνπ ρψξνπ θαη ε αλάδεημε ησλ ζπγθξηηηθψλ γεσγξαθηθψλ, θπζηθψλ, πνιηηηζηηθψλ θαη παξαγσγηθψλ πιενλεθηεκάησλ ηνπ. Αλαθέξνληαη αθφκα νη βαζηθέο αξρέο πνπ πξνθχπηνπλ απφ δηεζλείο ζπκβάζεηο, φπσο ε Agenda 21, ε πνιηηηθή γηα ην πεξηβάιινλ ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ην ρέδην Αλάπηπμεο ηνπ Κνηλνηηθνχ Υψξνπ θιπ. ηα άξζξα 3 θαη 4 θαζνξίδνληαη ε ζχλζεζε θαη νη αξκνδηφηεηεο ηεο Δπηηξνπήο πληνληζκνχ ηεο Κπβεξλεηηθήο Πνιηηηθήο γηα ηνλ Υσξνηαμηθφ ρεδηαζκφ θαη ηελ Αεηθφξν Αλάπηπμε. ην άξζξν 5 ζπκπιεξψλνληαη νη αξκνδηφηεηεο ηνπ Τπνπξγείνπ ΠΔΥΩΓΔ θαη ζην άξζξν 6 ην πεξηερφκελν θαη νη δηαδηθαζίεο έγθξηζεο, ηξνπνπνίεζεο θαη αμηνιφγεζεο ηνπ Γεληθνχ Πιαηζίνπ Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο. Σν ηειεπηαίν πξέπεη λα πεξηέρεη ηα ηξία βαζηθά ζηνηρεία ηνπ ζρεδηαζκνχ: ηελ αλάπηπμε, ηελ ηζνξξνπία θαη ηελ πξνζηαζία. Ζ ζπλδπαζκέλε επίηεπμε ησλ ζηφρσλ απηψλ ζπληειεί ζηελ ηζφξξνπε θαη αξκνληθή νξγάλσζε ηνπ εζληθνχ ρψξνπ. Βαζηθνί ζηφρνη ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ είλαη ε κείσζε ησλ αληζνηήησλ, ε βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο ζηηο ηερληθέο, δηνηθεηηθέο, θνηλσληθέο ππνδνκέο, ε ηζφξξνπε θαη βηψζηκε δηάξζξσζε ηνπ ζπζηήκαηνο αζηηθψλ θέληξσλ, ε δηαηήξεζε ηεο πνιπκνξθίαο ηνπ αγξνηηθνχ ρψξνπ, ε πξνζηαζία θαη αλάδεημε ηνπ νηθνινγηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ απνζέκαηνο. ην άξζξν 7 εηζάγεηαη ε έλλνηα ησλ εηδηθψλ πιαηζίσλ, πνπ είλαη εζληθήο θιίκαθαο θαη αλαθέξνληαη ζε ηνκεαθέο (κεηαπνίεζε, ηνπξηζκφο θιπ.) ή ρσξηθέο (παξάθηηνο, νξεηλφο ρψξνο) ελφηεηεο. ην άξζξν 8 νξίδνληαη ην πεξηερφκελν θαη νη δηαδηθαζίεο έγθξηζεο, αμηνιφγεζεο θαη αλαζεψξεζεο ησλ πεξηθεξεηαθψλ πιαηζίσλ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη βηψζηκεο αλάπηπμεο. Σα πεξηθεξεηαθά πιαίζηα πεξηιακβάλνπλ: Σηο θαηεπζχλζεηο γηα ηε ρσξηθή δηάξζξσζε ησλ βαζηθψλ δηθηχσλ δηνηθεηηθήο, ηερληθήο θαη θνηλσληθήο ππνδνκήο πεξηθεξεηαθνχ επηπέδνπ. 68

80 Σηο θαηεπζχλζεηο γηα ηε ρσξνζέηεζε ησλ παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ πξσηνγελή, δεπηεξνγελή θαη ηξηηνγελή ηνκέα, θαη ηδηαίηεξα ησλ πεξηνρψλ νξγαλσκέλεο αλάπηπμεο. Σηο θαηεπζχλζεηο γηα ηε δηνηθεηηθή θαη νηθνλνκηθή αλαζπγθξφηεζε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ. Σηο πξνηεξαηφηεηεο γηα ηελ πξνζηαζία, αλάδεημε θαη δηαηήξεζε ηεο θπζηθήο θαη πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο. Σηο θαηεπζχλζεηο γηα ηελ ηζφξξνπε θαη βηψζηκε αλάπηπμε θαη δηάξζξσζε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ αζηηθνχ δηθηχνπ. Σα πεξηθεξεηαθά πιαίζηα πεξηιακβάλνπλ ζπγθεθξηκέλν πξφγξακκα δξάζεο, πνπ δηαζθαιίδεη ηνλ επηρεηξεζηαθφ ηνπο ραξαθηήξα. ην άξζξν 9 θαζνξίδνληαη νη ζπλέπεηεο ηεο έγθξηζεο ησλ πιαηζίσλ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη αεηθφξνπ αλάπηπμεο θαη ηδηαίηεξα ε ππνρξέσζε ελαξκφληζεο φισλ ησλ πξάμεσλ ξχζκηζεο ηνπ ρψξνπ (Ρπζκηζηηθά ρέδηα, Γεληθά Πνιενδνκηθά ρέδηα, Εψλεο Οηθηζηηθνχ Διέγρνπ θαη πεξηνρέο νξγάλσζεο παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ). ην άξζξν 11 εηζάγεηαη ε έλλνηα ησλ πεξηνρψλ εηδηθψλ ρσξηθψλ παξεκβάζεσλ θαη νξίδνληαη νη πεξηνρέο απηέο (νξεηλέο, παξακεζφξηεο, ππφ εγθαηάιεηςε, δψλεο θπζηθψλ θαηαζηξνθψλ). Μεηά ηε ζχληαμε ζρεηηθήο ρσξνηαμηθήο κειέηεο, αλαπηχζζνληαη ζπληνληζκέλα πξνγξάκκαηα δξάζεο γηα ηελ αλάπηπμε θαη δηαρείξηζε ησλ παξαπάλσ πεξηνρψλ. ην άξζξν 12 εηζάγεηαη ε έλλνηα ησλ ζρεδίσλ νινθιεξσκέλσλ αζηηθψλ παξεκβάζεσλ ζε αζηηθέο πεξηνρέο πνπ παξνπζηάδνπλ ζνβαξά πεξηβαιινληηθά, θνηλσληθά ή νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα. ην άξζξν 13 πξνβιέπνληαη ρξεκαηνδνηηθνί κεραληζκνί γηα ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ θαη ζην άξζξν 14 πξνβιέπεηαη ε δεκηνπξγία εζληθνχ δηθηχνπ πιεξνθνξηψλ γηα ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ. ην άξζξν 15 αληηκεησπίδεηαη ην πξφβιεκα ηεο δηνίθεζεο θαη δηαρείξηζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, ελψ ζην άξζξν 16 ηξνπνπνηνχληαη δηαηάμεηο ηνπ Ν. 1650/86 πνπ αθνξνχλ ηε ζεζκνζέηεζε δσλψλ πξνζηαζίαο θαη ζρέδηα δηαρείξηζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ. ην άξζξν 17 ζπκπιεξψλνληαη νη αξκνδηφηεηεο ηεο Δπηηξνπήο «Φάζε 2000», ελψ ζην άξζξν 18 αλαθέξνληαη νη θαηαξγνχκελεο δηαηάμεηο. Πίλαθαο 3.1 ηξαηεγηθέο επηινγέο ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ (α) (β) πξνζηαζία θαη απνθαηάζηαζε ηνπ πεξηβάιινληνο, δηαηήξεζε ησλ νηθνινγηθψλ θαη πνιηηηζκηθψλ απνζεκάησλ, πξνβνιή θαη αλάδεημε ησλ ζπγθξηηηθψλ γεσγξαθηθψλ, θπζηθψλ, παξαγσγηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ πιενλεθηεκάησλ ηεο ρψξαο ελίζρπζε ηεο δηαξθνχο θαη ηζφξξνπεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο αλάπηπμεο ηεο ρψξαο θαη ηεο αληαγσληζηηθήο παξνπζίαο ηεο ζηνλ επξχηεξν επξσπατθφ, κεζνγεηαθφ θαη βαιθαληθφ ρψξν 69

81 (γ) ζηήξημε ηεο νηθνλνκηθήο θαη θνηλσληθήο ζπλνρήο ζην ζχλνιν ηνπ εζληθνχ ρψξνπ θαη ηδίσο ζηηο πεξηνρέο πνπ παξνπζηάδνπλ πξνβιήκαηα αλαπηπμηαθήο πζηέξεζεο, έληνλσλ θνηλσληθψλ δηαθνξνπνηήζεσλ θαη πεξηβαιινληηθήο ππνβάζκηζεο, θαζψο θαη ζηηο πεξηθεξεηαθέο θαη απνκνλσκέλεο πεξηνρέο ή ζε άιιεο πεξηνρέο πνπ παξνπζηάδνπλ κεηνλεθηήκαηα, ιφγσ ηεο γεσγξαθηθήο ηνπο ζέζεο Πίλαθαο 3.2 Γεληθφ πιαίζην ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη αεηθφξνπ αλάπηπμεο (α) (β) (γ) (δ) (ε) (ζη) ρσξηθή νξγάλσζε ησλ θχξησλ εζληθψλ πφισλ θαη αμφλσλ αλάπηπμεο, θαζψο θαη ησλ θφκβσλ δηεπξσπατθήο αθηηλνβνιίαο ρσξηθή δηάξζξσζε ησλ ζηξαηεγηθήο ζεκαζίαο δηθηχσλ ππνδνκψλ θαη κεηαθνξψλ, θαζψο θαη ησλ θφκβσλ δηεπξσπατθήο αθηηλνβνιίαο ρσξηθή δηάξζξσζε, εμεηδίθεπζε θαη ζπκπιεξσκαηηθφηεηα ησλ παξαγσγηθψλ ηνκέσλ ξφινο ησλ κεηξνπνιηηηθψλ θαη ινηπψλ ζεκαληηθψλ αζηηθψλ θέληξσλ θαη ζρέζε κε ηελ ελδνρψξα ηνπο, ρσξηθή δηάξζξσζε ηνπ αζηηθνχ δηθηχνπ, θαζψο θαη ρσξηθή νξγάλσζε θαη αλάπηπμε ηνπ νξεηλνχ, αγξνηηθνχ, παξάθηηνπ θαη λεζησηηθνχ ρψξνπ θαη άιισλ θξίζηκσλ πεξηνρψλ ηνπ εζληθνχ ρψξνπ δηαηήξεζε θαη αλάδεημε ηεο πνηθηινκνξθίαο ηεο ππαίζξνπ, ζπλεηή δηαρείξηζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ, θαζψο θαη δηαηήξεζε, αλάδεημε θαη πξνζηαζία ηεο εζληθήο θπζηθήο θαη πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο γεσγξαθηθή αλαζπγθξφηεζε ηεο ρψξαο, κε ζθνπφ ηε δεκηνπξγία βηψζηκσλ δηνηθεηηθψλ θαη αλαπηπμηαθψλ ελνηήησλ ζε δηαπεξηθεξεηαθφ επίπεδν Μεξηθά αμηόινγα ζπκπεξάζκαηα Απφ κηα γεληθή αμηνιφγεζε φζσλ αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο πξνθχπηεη φηη ηα βαζηθά ραξαθηεξηζηηθά ηεο νηθηζηηθήο πνιηηηθήο, θαζψο θαη ηεο πνιηηηθήο ρξήζεσλ γεο θαη ρσξνζεηήζεσλ δξαζηεξηνηήησλ ζηνλ κε αζηηθφ ρψξν, πνπ δηακφξθσζαλ ηε ζεκεξηλή αδηέμνδε θαηάζηαζε, δελ πξφθεηηαη λα κεηαβιεζνχλ. Παξά ηηο δηαζηάζεηο πνπ έρνπλ ιάβεη ηα θαηλφκελα ζχγθξνπζεο ρξήζεσλ γεο, ππνβάζκηζεο πεξηβαιινληηθψλ πφξσλ θαη ζπλζεθψλ δηαβίσζεο ηνπ πιεζπζκνχ, ηδηαίηεξα ζηα αζηηθά ζπγθξνηήκαηα, φπνπ θαηαλαιψλεηαη ζεκαληηθφ ηκήκα ησλ εδαθηθψλ πφξσλ θαη παξαηεξνχληαη πςεινί θίλδπλνη ζε νξηζκέλεο πεξηνρέο, δελ δηακνξθψλνληαη πξννπηηθέο νπζηαζηηθήο αιιαγήο. Οη ζηξαηεγηθνί ζηφρνη ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ε αλάγθε ζέζπηζεο ζπγθξνηεκέλσλ ρσξηθψλ πνιηηηθψλ θαη ε αλάγθε ζχλδεζεο ρσξηθψλ θαη νηθνλνκηθψλ πνιηηηθψλ θαίλεηαη φηη αθνξνχλ κφλν ηελ απνηίκεζε ησλ έξγσλ πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη απφ θνηλνηηθνχο θαη εζληθνχο πφξνπο θαη ηε ζχληαμε εζληθψλ θαηεπζχλζεσλ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ κε βάζε ην ππφ ζεζκνζέηεζε λνκηθφ πιαίζην. 70

82 Ο λένο λφκνο, ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, απνηειεί κία αθεηεξία γηα ηελ παξνρή θαηεπζπληήξησλ γξακκψλ, ρσξίο, φκσο, λα ππάξρνπλ ηα αληίζηνηρα φξγαλα, ην πξνβιεπφκελν ζχζηεκα εθαξκνγήο θαη νη πφξνη γηα ηελ εθαξκνγή ηνπ ζρεδηαζκνχ ζε ρακειφηεξν επίπεδν. Οη θαηεπζχλζεηο απηέο πξέπεη λα απεηθνλίδνληαη ζε ράξηεο θιίκαθαο 1: ή κεγαιχηεξεο θαη νη ξπζκίζεηο πνπ πξνβιέπνληαη γηα ηελ πινπνίεζή ηνπο λα είλαη ηαπηφζεκεο κε απηέο ησλ Γεληθψλ Πνιενδνκηθψλ ρεδίσλ, εθφζνλ δελ ππάξρεη, πξαθηηθά, δπλαηφηεηα εθαξκνγήο ηνπο. πκπεξαίλεη, ινηπφλ, θαλείο φηη ηα γεληθά ζρέδηα εζληθήο θαη πεξηθεξεηαθήο (ρσξηθήο) αλάπηπμεο ζα ππνθαηαζηήζνπλ ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ θαη ζα ρξεζηκεχζνπλ γηα ηελ ελαξκφληζε ηνπ ζρεδηαζκνχ απηνχ κε ηηο αξρέο αλάπηπμεο ηνπ θνηλνηηθνχ ρψξνπ, ρσξίο φκσο λα κπνξνχλ λα εθαξκνζηνχλ ζε λνκαξρηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν. Οπζηαζηηθά, θαηαξγνχληαη ηα ρσξνηαμηθά ζρέδηα ησλ λνκψλ, ελψ αλαγλσξίδνληαη σο βαζηθά θχηηαξα νη Γήκνη ηνπ ρεδίνπ Καπνδίζηξηαο, νη νπνίνη δελ απνηεινχλ πάληνηε γεσγξαθηθέο - νηθνλνκηθέο ελφηεηεο θαη, θαηά ζπλέπεηα, δελ κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ πιήξεηο κνλάδεο ζρεδηαζκνχ. Σν ρεηξφηεξν, φκσο, είλαη φηη ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο ζε επίπεδν δήκσλ πινπνηείηαη θπξίσο κέζσ ηνπ πνιενδνκηθνχ ζρεδηαζκνχ (λέα Γ.Π.. θαη ΥΟΟΑΠ ηνπ Ν. 2508/97, ηα νπνία πξνσζνχληαη ρσξίο θαλέλα έιεγρν εθ κέξνπο ηεο θεληξηθήο δηνίθεζεο). Αθφκε, δελ ιακβάλεηαη θακία κέξηκλα γηα ηε βειηίσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ησλ λνκαξρηψλ θαη ηελ έληαμή ηνπ ζην επξχηεξν πιαίζην ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη πξνγξακκαηηζκνχ, κε απνηέιεζκα ηα πξνγξάκκαηα ζε ηνπηθφ επίπεδν λα απνηεινχλ απιή ζπξξαθή έξγσλ θαη λα ζπλερίδεηαη ν ίδηνο ηξφπνο δηαρείξηζεο ηνπ κε αζηηθνχ ρψξνπ θαη ηνπ πεξηβάιινληνο. Παξά ηηο ηάζεηο πνπ παξαηεξνχληαη δηεζλψο γηα ηελ πξνζαξκνγή ηνπ ζρεδηαζκνχ ζηε δηεζλνπνίεζε ηεο νηθνλνκίαο, ε έιιεηςε άζθεζεο νπνηαζδήπνηε πνιηηηθήο ζηνλ ειιαδηθφ ρψξν ηε κεηαπνιεκηθή πεξίνδν νδεγεί κε αζθάιεηα ζην ζπκπέξαζκα φηη κνλαδηθή νδφο είλαη ε ελζσκάησζε νξηζκέλσλ κεηαξξπζκίζεσλ ζην ζεκεξηλφ απνζπαζκαηηθφ ζχζηεκα νξγάλσζεο ηνπ κε αζηηθνχ ρψξνπ. Απηέο είλαη: ε ζέζπηζε ρξήζεσλ γεο θαη θαηεπζχλζεσλ ρσξηθήο νξγάλσζεο ζηηο πεξηνρέο έληαζεο ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ, ε εμεηδίθεπζε ηνπ ζρεδηαζκνχ κε ηελ θσδηθνπνίεζε ησλ ζπζηεκάησλ ρξήζεσλ γεο θαη ε πηνζέηεζε λέσλ κεζφδσλ απνηίκεζεο ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ απφ ηε ρσξνζέηεζε έξγσλ θαη δξαζηεξηνηήησλ, θαζψο θαη λέσλ κεζφδσλ πξνζηαζίαο ηνπ θπζηθνχ θαη αλζξσπνγελνχο πεξηβάιινληνο. ην πιαίζην απηφ ε εμεηδίθεπζε ησλ εξγαιείσλ ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ γηα ηε κειέηε θαη αληηκεηψπηζε ησλ ζχλζεησλ ρσξηθψλ πξνβιεκάησλ είλαη πεξηζζφηεξν επίθαηξε απφ πνηέ. Δθηφο, δειαδή, απφ ηε ζπλνιηθή κεηαξξπζκηζηηθή πξνζπάζεηα ζε φ,ηη αθνξά ηελ έγγεηα ηδηνθηεζία, θαη ηελ νηθηζηηθή πνιηηηθή θαη ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ, είλαη απαξαίηεηε ε πξνψζεζε εθείλσλ ησλ κεζνδνινγηψλ πνπ ζα κεηαηξέςνπλ ζε πξάμε ηνπο γεληθνχο, αφξηζηνπο θαη δχζθνια πινπνηήζηκνπο ζηφρνπο. Ζ παξνχζα πξνζέγγηζε εληάζζεηαη ζε απηφ 71

83 ην πιαίζην αλαθνξάο θαη ζηνρεχεη ζηνλ πξνζδηνξηζκφ κηαο ζπγθξηηηθήο κεζνδνινγίαο ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ. Ζ κεζνδνινγία απηή είλαη ζεκαληηθή, γηαηί κπνξεί αθελφο λα εθαξκνζηεί ζηελ θιίκαθα ηνπ ζηξαηεγηθνχ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ παξέρνληαο εμαξρήο έλα πιαίζην θαηεπζχλζεσλ θαη αθεηέξνπ λα απνηειέζεη ην ππφβαζξν γηα ηελ αζθαιή εθηίκεζε ησλ επηπηψζεσλ απφ ηελ εθηέιεζε κεγάισλ έξγσλ, φπσο νη νδηθνί άμνλεο, ηα ζχλζεηα δίθηπα, νη κεγάιεο θιίκαθεο εγθαηάζηαζεο θαη άιια ηερληθά έξγα. Αιιά θαη ζε επίπεδν εθαξκνγήο, ε κεζνδνινγία απηή κπνξεί λα ρξεζηκεχζεη γηα ηελ εθπφλεζε ζρεδίσλ ρξήζεσλ γεο θαη πξνγξακκάησλ πνπ ζα εμαζθαιίζνπλ ηελ έληαμε ηνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο ζηηο ζχγρξνλεο αλαπηπμηαθέο δηαδηθαζίεο. 3.7 Μηα λέα ζεώξεζε ηνπ Υσξνηαμηθνύ ρεδηαζκνύ Βαζηθέο αξρέο θαη κεζνδνινγηθέο αλαπξνζαξκνγέο Ζ νινθιεξσκέλε θαη βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ, απαξαίηεηε γηα ηελ ελζσκάησζε ηεο ρψξαο ζην δηεζλνπνηεκέλν θαη αληαγσληζηηθφ πεξηβάιινλ, απαηηεί ηε δηακφξθσζε ελφο πιαηζίνπ εζληθνχ, αιιά θαη πεξηθεξεηαθνχ ζρεδηαζκνχ πνπ ζα δηέπεηαη απφ αξρέο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη βησζηκφηεηαο θαη ζα εγγπάηαη κηα νινθιεξσκέλε δηαρείξηζε ηνπ ρψξνπ, ηε ζπκπιεξσκαηηθφηεηα ησλ κέζσλ θαη πνιηηηθψλ παξέκβαζεο, ηε κεγαιχηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ δξάζεσλ θαη ηε βέιηηζηε αμηνπνίεζε ησλ δηαηηζέκελσλ πφξσλ. Με ηνλ θαζνξηζκφ ησλ πεξηθεξεηψλ σο βαζηθνχ πξνγξακκαηηθνχ θπηηάξνπ ζε επίπεδν Δπξσπατθήο Έλσζεο (Έλσζε ησλ Πεξηθεξεηψλ), ηα ρσξνηαμηθά ζρέδηα ησλ πεξηθεξεηψλ απνθηνχλ απμεκέλε ζπνπδαηφηεηα, πνπ ζηεξίδεηαη ζηε δπλαηφηεηα ηνπο λα αζθήζνπλ πξνγξακκαηηζκφ ζρεδηαζκφ θαη λα πξνσζήζνπλ ζεκαληηθέο αλαπηπμηαθέο δξάζεηο. Απφ ηελ αλάιπζε, φκσο, ησλ παξακέηξσλ ηνπ ζπζηήκαηνο ρσξηθνχ ζρεδηαζκνχ ζηελ Διιάδα πξνέθπςε αδπλακία ηνπ ζεζκνζεηεκέλνπ λνκνζεηηθνχ πιαηζίνπ λα ζηεξίμεη ηηο δξάζεηο πνπ αληηκεησπίδνπλ ηα πάγηα πξνβιήκαηα νξγάλσζεο ηνπ ρψξνπ. Απνηειεί, ινηπφλ, επηηαθηηθή αλάγθε έλαο ζρεδηαζκφο ζε πεξηθεξεηαθή θιίκαθα, ν νπνίνο ζα ππεξβαίλεη ηελ αδπλακία επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ, ε νπνία ραξαθηεξίδεη κέρξη ζήκεξα ηνλ ζρεδηαζκφ ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ. Ο ζρεδηαζκφο απηφο πηνζεηεί ηελ θιίκαθα ηεο πεξηθέξεηαο σο βαζηθήο κνλάδαο αλαθνξάο, αιιά κεηαζέηεη ηελ πξνζπάζεηα ζρεδηαζκνχ θαη επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ ζε ππνπεξηθεξεηαθφ επίπεδν δηαθνξνπνηψληαο νξηζκέλεο νκνηνγελείο ελφηεηεο ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ, κε βάζε γεσινγηθά, πδξνινγηθά, γεσγξαθηθά, νηθνλνκηθά, θνηλσληθά θαη άιια θξηηήξηα. Ο πξνζδηνξηζκφο ησλ ππνπεξηθεξεηαθψλ απηψλ ελνηήησλ, νη νπνίεο ιεηηνπξγνχλ σο νινθιεξσκέλεο ρσξηθέο ππνελφηεηεο, κπνξνχλ κε εθαξκνγή ησλ θαηαιιήισλ πνιηηηθψλ λα 72

84 ζπκβάινπλ ζηελ ηζνκεξή αλάπηπμε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ, ηελ απνθέληξσζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ ηνπ θαη ηελ αεηθφξν δηαρείξηζε ηνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο. Τηνζεηείηαη, ινηπφλ, έλα λέν πιαίζην γηα ηα πξνγξακκαηηθά επίπεδα ζρεδηαζκνχ ζε πεξηθεξεηαθή θιίκαθα, φπνπ, εθηφο απφ ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ ησλ ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ, δεκηνπξγείηαη έλα ππνπεξηθεξεηαθφ επίπεδν, φπνπ ζρεδηάδεηαη, αιιά θαη ζεζκνζεηείηαη ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο ζε αλαγλψζηκε θιίκαθα (1: έσο 1:50.000). Δπίζεο, ζε κηθξφηεξε θιίκαθα, ζην ηνπηθφ επίπεδν, είλαη απαξαίηεην λα εθπνλνχληαη γεληθά ζρέδηα ηνπηθήο αλάπηπμεο πνπ αληηζηνηρνχλ ζε δήκνπο ή νκάδεο δήκσλ, ελψ έπεηαη ην πνιενδνκηθφ επίπεδν εθαξκνγήο, πινπνίεζεο θαη ζεζκνζέηεζεο ηνπ ζρεδηαζκνχ, φπσο θαίλεηαη παξαθάησ. ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΣΗΚΑ ΔΠΗΠΔΓΑ ΥΔΓΗΑΜΟΤ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΟ ΔΠΙΠΔΓΟ ΥΔΓΗΑΜΟ ΣΡΑΣΖΓΗΚΩΝ ΚΑΣΔΤΘΤΝΔΩΝ ΤΠΟΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΟ ΔΠΙΠΔΓΟ ΘΔΜΟΘΔΣΖΜΔΝΟ ΥΩΡΟΣΑΞΗΚΟ ΥΔΓΗΑΜΟ ΣΟΠΙΚΟ ΔΠΙΠΔΓΟ ΥΔΓΗΑΜΟ ΓΔΝΗΚΩΝ ΚΑΣΔΤΘΤΝΔΩΝ ΔΠΙΠΔΓΟ ΔΦΑΡΜΟΓΗ ΘΔΜΟΘΔΣΗΗ ΚΑΙ ΤΛΟΠΟΙΗΗ ΥΔΓΙΑΜΟΤ ΚΑΙ ΜΔΛΔΣΩΝ Ζ κεζνδνινγία απηή ζρεδηαζκνχ ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, ρσξίο λα απαηηεί λνκνζεηηθέο, ζεζκηθέο ή άιιεο αιιαγέο, εηζάγεη ζην πιαίζην ηνπ ηζρχνληνο θαζεζηψηνο ιεηηνπξγίαο ηεο δηνίθεζεο έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα ξπζκίζεσλ, ην νπνίν θαιχπηεη ην ζχλνιν ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ, απφ ην γεληθφ ζρέδην πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο κέρξη ηελ θιίκαθα εθαξκνγήο. Πεξηιακβάλεη θαηλνηφκα ζηνηρεία, αθνχ ζπλδέεη άκεζα ηηο ρσξηθέο κε ηηο αλαπηπμηαθέο παξακέηξνπο ηνπ ζρεδηαζκνχ, ιακβάλνληαο ππφςε ηφζν ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ ρσξηθψλ ελνηήησλ πνπ απαξηίδνπλ ηνλ πεξηθεξεηαθφ ρψξν, φζν θαη ηηο αξρέο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Γειαδή, γίλεηαη πξνζπάζεηα λα δηακνξθσζεί έλα καθξνρξφλην πξφηππν αλάπηπμεο γηα ηνλ πεξηθεξεηαθφ ρψξν, ελψ πξνηείλεηαη κηα λέα κνξθή ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ, πνπ εηζάγεη θαηλνηφκα ζηνηρεία, ηα νπνία κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε κεγαιχηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ δξάζεσλ. 73

85 Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ ππνπεξηθεξεηαθψλ ελνηήησλ ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ πηνζεηείηαη ζε γεληθέο γξακκέο ην πξφηππν πνπ δηαηππψλεηαη ζην Γ Κνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο (παξάθηηεο, νξεηλέο, αγξνηηθέο αζηηθέο-κεηξνπνιηηηθέο πεξηνρέο) θαη εμεηάδνληαη νη αξρέο πνπ δηέπνπλ ηνλ ζρεδηαζκφ ηνπο. ηε ζπλέρεηα, γίλεηαη ζχλζεζε ησλ δεδνκέλσλ πνπ πξνθχπηνπλ κε βάζε ηηο αξρέο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο, ηνπο αλζξσπνγελείο θπζηθνχο πφξνπο θαη ην καθξνρξφλην πξφηππν αλάπηπμεο ηεο πεξηνρήο, έηζη ψζηε λα πξνθχπηεη κηα δηάξζξσζε ησλ ελνηήησλ ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ. Σέινο, γηα ηελ ηεθκεξίσζε ηνπ παξαπάλσ ζρήκαηνο, επηρεηξείηαη κηα εθαξκνγή ησλ αξρψλ ηνπ ζρεδηαζκνχ ζηνλ γεσγξαθηθφ ρψξν ηεο Πεξηθέξεηαο Κ. Μαθεδνλίαο θαη αλαιχνληαη ηα νθέιε θαη ηα θαηλνηφκα ζηνηρεία πνπ ζα πξνθχςνπλ απφ ηελ νξγάλσζε ζε ππνπεξηθεξεηαθή θιίκαθα, ε νπνία απνηειεί θαη ηνλ ηζηφ πνπ ζπλδέεη ηνλ ζρεδηαζκφ κε ηελ θιίκαθα εθαξκνγήο (ηνπηθφ επίπεδν). Γηαξζξψλεηαη, δειαδή, έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα ζρεδηαζκνχ ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Αλαδηάξζξσζε ηνπ πεξηθεξεηαθνύ ζρεδηαζκνύ ζηελ Διιάδα Σν πεξηερφκελν θαη νη ζηφρνη ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ πξνζδηνξίδνληαη κε ζαθήλεηα ζηελ εηζεγεηηθή έθζεζε ηνπ Ν. 2742/99 γηα ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ θαη ηελ αλάπηπμε ηνπ Τπνπξγείνπ Πεξηβάιινληνο Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ. (11) Δηδηθφηεξα, αλαθέξεηαη φηη ζηξαηεγηθφ ζηφρν απνηειεί ε δηακφξθσζε ελφο απνθεληξσκέλνπ θαη πεξηθεξεηαθά ζπγθξνηεκέλνπ πξνηχπνπ ρσξηθήο αλάπηπμεο, πνπ ζα δηαζθαιίδεη ηφζν ηελ ηαπηφηεηα, ηνλ πινχην θαη ηηο ηδηαηηεξφηεηεο ησλ πεξηθεξεηψλ ηεο ρψξαο, φζν θαη ηελ θνηλσληθή, παξαγσγηθή πνιηηηζκηθή θαη πεξηβαιινληηθή ζπλνρή ηεο. Ζ πξνζπάζεηα απηή εληάζζεηαη ζε κηα πξφηαζε γηα ηελ νινθιεξσκέλε θαη βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ εζληθνχ ρψξνπ, πνπ ζα επηηξέςεη ηελ έληαμή ηνπ ζην λέν, ππφ δηακφξθσζε δηεζλέο θαη εζληθφ πεξηβάιινλ. Ο ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο αλάπηπμεο ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν κπνξεί λα απνηειέζεη ηε βάζε γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο εζσηεξηθήο ζπλνρήο θαη ζπκπιεξσκαηηθφηεηαο ησλ παξεκβάζεσλ, ηεο κεγαιχηεξεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ησλ αζθνπκέλσλ πνιηηηθψλ θαη ηεο βέιηηζηεο αμηνπνίεζεο ησλ επξσπατθψλ πξνγξακκάησλ θαη ρξεκαηνδνηήζεσλ. Μέζσ ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ ζα επηηεπρζεί ν ζπληνληζκφο ησλ επηκέξνπο ελεξγεηψλ θαη ε έληαμή ηνπο ζε κηα ζεψξεζε πνπ ζα εγγπάηαη ηελ νινθιεξσκέλε θαη βηψζηκε δηαρείξηζε ηνπ ρψξνπ, θαζψο θαη ηελ βέιηηζηε αμηνπνίεζε ηνπ αλζξσπνγελνχο πεξηβάιινληνο. Ζ ειιεληθή ρσξνηαμηθή πνιηηηθή απνηειεί νξγαληθφ θνκκάηη ηεο επξσπατθήο, ε νπνία, παξά ηνλ κε δεζκεπηηθφ ραξαθηήξα ηεο, αλάγεηαη πιένλ ζε αλαπφζπαζην ηκήκα ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο. Ζ ιεηηνπξγία ηεο ρψξαο ζην πιαίζην πνπ δηακνξθψλνπλ ε εληαία επξσπατθή αγνξά, ε νηθνλνκηθή θαη λνκηζκαηηθή έλσζε, αιιά θαη ε άζθεζε λέσλ πνιηηηθψλ, 74

86 ε δηεπξπλφκελε θηλεηηθφηεηα ηνπ πιεζπζκνχ, ε εηζξνή κεηαλαζηψλ θαη νη λέεο ηερλνινγίεο ζα επεξεάζεη ζεκαληηθά ηελ νξγάλσζε ηνπ ρσξηθνχ ζπζηήκαηνο. Ο ειιεληθφο ρψξνο ζα ππνζηεί αλαδηαξζξψζεηο, ην ρσξηθφ πξφηππν ησλ νπνίσλ ζα πξέπεη λα θαζνξηζηεί κέζσ ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ. ε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, επηδηψθεηαη ε δηακφξθσζε ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ γηα ηελ νινθιεξσκέλε θαη βηψζηκε αλάπηπμε ησλ πεξηθεξεηψλ. Μεηαμχ ησλ βαζηθψλ επηινγψλ ηνπ ζρεδηαζκνχ είλαη ε αληηκεηψπηζε ησλ αληζνηήησλ, ε ππνζηήξημε θαη ν ζπληνληζκφο ησλ αλαπηπμηαθψλ πξνγξακκάησλ θαη ησλ επελδχζεσλ, ε πξνζηαζία ησλ θπζηθψλ απνζεκάησλ ηνπ πεξηβάιινληνο, ησλ ηνπίσλ θαη ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο θάζε πεξηθέξεηαο. Σν ρσξνηαμηθφ ζρέδην θαηαγξάθεη θαη αμηνινγεί ηα δεδνκέλα ηνπ παξαγσγηθνχ θαη θνηλσληθνχ ρψξνπ θαη ηηο επηπηψζεηο απφ ηηο αζθνχκελεο πνιηηηθέο θαη παξεκβαίλεη κε θαηεπζχλζεηο ζηελ νξγάλσζε ησλ θπζηθψλ θαη αλζξσπνγελψλ ζπζηεκάησλ (10). Γειαδή, ην ρσξνηαμηθφ ζρέδην απνηειεί ηε γεσγξαθηθή θαη ρσξηθή αλαθνξά ησλ πξνβιεπφκελσλ αλαπηπμηαθψλ ζρεδηαζκψλ. Πξέπεη λα δηεπθνιχλεη ηελ αλάπηπμε ζηνλ ρψξν ηεο δεκηνπξγηθήο επηρεηξεκαηηθφηεηαο θαη λα ζηεξίδεη ηηο πγηείο παξαγσγηθέο δπλάκεηο. Απνηειεί ην πιαίζην δηαρείξηζεο ηνπ ρψξνπ θαη νθείιεη λα ιακβάλεη ππφςε ηνπ ην ζχζηεκα ηεο παγθνζκηνπνηεκέλεο νηθνλνκίαο, κε ηηο πεγέο θεθαιαίνπ θαη ηερλνινγίαο πνπ πεγάδνπλ απφ απηήλ, θαζψο θαη ηελ αλάγθε πξνζηαζίαο ησλ θπζηθψλ θαη αλζξσπνγελψλ πφξσλ ζηα πιαίζηα ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Σα ρσξνηαμηθά ζρέδηα ζε επίπεδν πεξηθέξεηαο απνθηνχλ απμεκέλε ζπνπδαηφηεηα, ε νπνία ζηεξίδεηαη ζηε δπλαηφηεηα ηεο ηειεπηαίαο λα αζθήζεη πξνγξακκαηηζκφ θαη ζρεδηαζκφ θαη λα πξνσζήζεη αλαπηπμηαθέο δηαδηθαζίεο ζε εθηεηακέλεο ελφηεηεο ηνπ ρψξνπ. ην πιαίζην απηφ ε πεξηθέξεηα αλαγλσξίδεηαη σο νηθνλνκηθή θαη αλαπηπμηαθή νληφηεηα κε αλαγλσξηζκέλν δηεζλή θαη επξσπατθφ ξφιν θαη σο θνηλσληθή νληφηεηα πνπ παξάγεη πνιηηηθή. Ζ ηζηνξηθή θαη γεσγξαθηθή πξνζέγγηζε απνηεινχλ ηκήκαηα ηεο έξεπλαο ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ. Με βάζε ηηο θαηεπζχλζεηο ησλ επίζεκσλ επξσπατθψλ πνιηηηθψλ ή επηζηεκνληθψλ κειεηψλ θαη πξνζεγγίζεσλ, έρνπλ δηαηππσζεί ηελ ηειεπηαία δεθαεηία πξνηάζεηο γηα ηνλ γεσγξαθηθφ, γεσπνιηηηθφ ή ηζηνξηθφ δηαρσξηζκφ θαη ηε ιεηηνπξγία ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ. Ζ γεσπνιηηηθή ζέζε ηεο Διιάδαο πξνζδηνξίδεηαη απφ ηε γεσγξαθία ησλ πεξηθεξεηαθψλ ζρεκαηηζκψλ ζηε Ν.Α. Δπξψπε θαη ηε Μεζφγεην. Οη πνιηηηθέο ησλ ηζρπξψλ επξσπατθψλ θξαηψλ, ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, ηεο Ακεξηθήο θαη ηεο Ρσζίαο επεξεάδνπλ ζε ζεκαληηθφ βαζκφ θαη ηηο εμειίμεηο ζηνλ βαιθαληθφ ρψξν. Οη πνιηηηθέο πνπ επηβάιιεη ε δηεζλνπνηεκέλε νηθνλνκία θαη ε δπλακηθή ησλ ηζρπξψλ νηθνλνκηθά θαη πνιηηηθά θξαηψλ ή ζρεκαηηζκψλ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ηζηνξηθέο εθθξεκφηεηεο θαη ζηνπο ζηξαηεγηθνχο αληαγσληζκνχο, δηακνξθψλνπλ έλα εμαηξεηηθά ξεπζηφ θαη κεηαβαιιφκελν πιαίζην ζηνλ επξχηεξν βαιθαληθφ ρψξν θαη ηε Ν.Α. Μεζφγεην. Οη εμειίμεηο 75

87 ηεο ηειεπηαίαο δεθαεηίαο δελ δεκηνχξγεζαλ θιίκα ζηαζεξφηεηαο ζηα Βαιθάληα. Ζ δηεχξπλζε ηεο Δ.Δ. πξνο Αλαηνιάο, πνπ απνηειεί ζηξαηεγηθή αλαγθαηφηεηα, ζα θξίλεη θαη ηελ επηηπρία ηνπ εγρεηξήκαηνο ελζσκάησζεο ησλ Βαιθαλίσλ ζηελ Δπξψπε. Οη αιιαγέο πνπ ζπληεινχληαη επηβάιινπλ ηελ πηνζέηεζε λέαο νηθνλνκηθήο ζηξαηεγηθήο, λέσλ πξνηχπσλ αληαγσληζηηθφηεηαο θαη λέαο πεξηθεξεηαθήο πνιηηηθήο. Ζ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ελφο Πεξηθεξεηαθνχ Υσξνηαμηθνχ ρεδίνπ ζηεξίδεηαη ζηελ πηνζέηεζε ελφο καθξνρξφληνπ πξφηππνπ ρσξηθήο νξγάλσζεο, ψζηε ν αλαπηπμηαθφο ζρεδηαζκφο λα δηαζέηεη ζηαζεξνχο γεσγξαθηθνχο πξνζδηνξηζκνχο θαη απνηειεζκαηηθφ ζχζηεκα παξαθνινχζεζεο θαη δηνίθεζεο ησλ πξνγξακκάησλ αλάπηπμεο. Ζ ρξήζε ελφο ζπζηήκαηνο ρσξηθψλ ελνηήησλ ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε νξηδφληησλ ιεηηνπξγηψλ θαη πξνζδίδεη ζηε δηαδηθαζία ρσξνζέηεζεο θξίζηκν θνηλσληθφ, νηθνλνκηθφ θαη πνιηηηθφ πεξηερφκελν. Σν πξφηππν ρσξνηαμηθήο νξγάλσζεο πξνυπνζέηεη έλα ζχζηεκα ρσξηθψλ ελνηήησλ πνπ ζα ζπζρεηίδεη ηηο θπζηθέο κε ηηο αλζξσπνγελείο ελφηεηεο θαη ηδηαίηεξα απηέο πνπ αθνξνχλ ηελ νηθηζηηθή, παξαγσγηθή θαη δηνηθεηηθή ηνπ ζπγθξφηεζε. Ο ρψξνο ζπληίζεηαη απφ νκνηνγελείο θπζηθν-γεσγξαθηθέο θαη αλζξσπν-γεσγξαθηθέο ελφηεηεο, νη νπνίεο πνιιέο θνξέο δηαθνξνπνηνχληαη απφ ηε δηνηθεηηθή δηαίξεζε. Γίλεηαη πξνζπάζεηα λα αλαγλσξηζηνχλ νη δψλεο απηέο θαη λα νξηνζεηεζνχλ κε βάζε ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο θαη ηηο γεληθέο θαηεπζχλζεηο ηνπ ζρεδηαζκνχ ζε: - Οξεηλνχο εκηνξεηλνχο ζρεκαηηζκνχο - Μεηαβαηηθνχο ζρεκαηηζκνχο κεηαμχ νξεηλψλ θαη πεδηλψλ πεξηνρψλ - Πεξηνρέο κε κεγάιε αλζξσπνγεσγξαθηθή ππθλφηεηα (κεηξνπνιηηηθά ή κεγάια αζηηθά θέληξα) Δπηπιένλ, γίλεηαη πξνζπάζεηα δηάθξηζεο ηνπ παξάθηηνπ ρψξνπ, φπνπ κέλεη ην 70% ηνπ πιεζπζκνχ θαη αλαπηχζζεηαη ην κεγαιχηεξν ηκήκα ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ (κεηαπνίεζε, εκπφξην, ππεξεζίεο, ηνπξηζκφο, αλαςπρή θιπ.) κε απνηέιεζκα θαηλφκελα θνξεζκνχ απφ ηηο δψλεο ηνπ εζσηεξηθνχ θαη ηδηαίηεξα ηηο απνκνλσκέλεο νξεηλέο εκηνξεηλέο πεξηνρέο. Οη δψλεο πνπ πξνθχπηνπλ πξνζαξκφδνληαη ζηα φξηα ησλ λέσλ Οξγαληζκψλ Σνπηθήο Απηνδηνίθεζεο (Καπνδηζηξηαθνί Γήκνη), γηα ιφγνπο ιεηηνπξγηθήο θαη νξγαλσηηθήο νκνηνγέλεηαο, παξά ηηο δπζθνιίεο πνπ είλαη δπλαηφλ λα παξνπζηαζηνχλ. ε αληίζεζε κε ηα ζεκεξηλά φξηα ησλ λνκψλ, πνπ αδπλαηνχλ λα παξαιάβνπλ πξνγξακκαηηθέο ιεηηνπξγίεο θαη λα επηηξέςνπλ ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηε δηαρείξηζε ηεο αλάπηπμεο, νη λέεο ρσξηθέο ελφηεηεο επηηξέπνπλ ηελ πινπνίεζε καθξνρξφλησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ. ε νηθνλνκηθφ επίπεδν, επηδηψθεηαη ε βειηίσζε ησλ καθξννηθνλνκηθψλ δεηθηψλ, εθφζνλ βαζηθή πξνυπφζεζε απνηειεί ν εθζπγρξνληζκφο ηεο παξαγσγηθήο βάζεο. Δίλαη γεγνλφο φηη νη αλαπηπμηαθέο δπλαηφηεηεο ησλ κεγάισλ κεηξνπνιηηηθψλ αζηηθψλ θέληξσλ ηνπ παξάθηηνπ θαη ηνπ πεδηλνχ παξαγσγηθνχ ρψξνπ είλαη κεγαιχηεξεο. Ζ αλάπηπμε, φκσο, απηή κπνξεί λα δεκηνπξγήζεη έλα νηθνλνκηθφ πιεφλαζκα, ην νπνίν, ζε δεχηεξε θάζε, 76

88 ζα κεηαθεξζεί ζηηο ζηάζηκεο ή ππνβαζκηζκέλεο δψλεο, έηζη ψζηε λα επηηεπρζεί ν ζηφρνο κηαο πην ηζνξξνπεκέλεο πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο ηνπ ζπλφινπ. Ο ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ κπνξεί λα πξνρσξήζεη ζηνλ εληνπηζκφ θαη θαζνξηζκφ ησλ γεσγξαθηθψλ θαη αλζξσπνγεσγξαθηθψλ ρσξηθψλ ελνηήησλ ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, αιιά δελ επαξθεί γηα ηελ εμεηδίθεπζε ησλ πνιηηηθψλ θαη ησλ δξάζεσλ πνπ απαηηνχληαη. Οη πνιηηηθέο απηέο πξέπεη λα δηαθνξνπνηνχληαη απφ ηελ απιή λνκηκνπνίεζε ησλ πθηζηακέλσλ ηάζεσλ, ζε κηα πξνζπάζεηα δηαζπνξάο ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο θαη ζε άιιεο ρσξηθέο ελφηεηεο, έρνληα πάληνηε ππφςε ηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο. ην πιαίζην απηφ πξνθχπηεη ε αλαγθαηφηεηα εμεηδίθεπζεο ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ ζε ππνπεξηθεξεηαθφ επίπεδν, ζχκθσλα πάληα κε ηηο θαηεπζχλζεηο ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ πνπ αθνξά θπξίσο ηα ππεξθείκελα επίπεδα (εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ). Ο ζρεδηαζκφο ζε ππνπεξηθεξεηαθφ επίπεδν κπνξεί λα απνηειέζεη έλα επέιηθην ζχζηεκα ζρεδηαζκνχ θαη πξνγξακκαηηζκνχ, ην νπνίν δελ ζα ραξαθηεξίδεηαη απφ ηελ αζάθεηα θαη ηελ αδπλακία πινπνίεζεο ησλ επηδησθφκελσλ ζηφρσλ πνπ παξαηεξείηαη ζηνλ ζρεδηαζκφ ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ, εθφζνλ αλάγεηαη ζε πεξηζζφηεξα ηνπ ελφο επίπεδα. Ο θαζνξηζκφο ησλ ρσξηθψλ ελνηήησλ ππνπεξηθεξεηαθήο θιίκαθαο γίλεηαη κέζα ζηα ζεκεξηλά δηνηθεηηθά φξηα ηεο πεξηθέξεηαο. Αλ θαη ε κεζνδνινγία ζρεδηαζκνχ πξέπεη λα είλαη εληαία, κε βάζε ηα ηδηαίηεξα γεσγξαθηθά θαη αλζξσπννηθνλνκηθά ραξαθηεξηζηηθά θάζε πεξηθέξεηαο, δίλεηαη ηδηαίηεξε πξνζνρή ζηα ηκήκαηα εθείλα φπνπ ππάξρεη ζπζζψξεπζε δξαζηεξηνηήησλ πνπ δεκηνπξγνχλ θαη ηα πεξηζζφηεξα πεξηβαιινληηθά ή άιια πξνβιήκαηα (κεηξνπνιηηηθά θαη κεγάια αζηηθά θέληξα, κεγάινη νδηθνί άμνλεο θαη έξγα ππνδνκήο, παξάθηηνο ππεξθνξεζκέλνο ρψξνο θιπ.) Μεηά ηελ απνζαθήληζε ησλ νξίσλ ησλ ρσξηθψλ ελνηήησλ, ησλ βζαηθψλ ηκεκάησλ απφ ηα νπνία απηέο απαξηίδνληαη, ηηο πθηζηάκελεο ηάζεηο αλάπηπμεο, ηνπο δηαηηζέκελνπο πφξνπο θαη ηεο ζηξαηεγηθέο θαηεπζχλζεηο, θαζνξίδνληαη νη πξνηεξαηφηεηεο, νη νπνίεο ζηε ζπλέρεηα εμεηδηθεχνληαη. Δπφκελν ζηάδην, ζην πιαίζην ησλ αξρψλ ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο, απνηειεί ν θαζνξηζκφο ππνπεξηθεξεηαθψλ ελνηήησλ, νη νπνίεο, αλ κειεηεζνχλ εληαία, είλαη δπλαηφλ λα απνδψζνπλ νηθνλνκίεο θιίκαθαο θαη λα ζπληειέζνπλ ζηελ θαιχηεξε ιεηηνπξγία ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρσξηθνχ ζπζηήκαηνο. Ο πξνζδηνξηζκφο απηψλ ησλ ελνηήησλ απνηειεί θξίζηκν ζεκείν ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη απαηηεί εθηελή γλψζε ησλ παξακέηξσλ ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ, κε βάζε ηελ αμηνιφγεζε ησλ ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ πνπ αθνξνχλ θπξίσο ηα αλψηεξα επίπεδα ζρεδηαζκνχ. Ζ παξέκβαζε, γηα λα έρεη νπζηαζηηθά απνηειέζκαηα, απαηηεί ζεκαληηθνχο νηθνλνκηθνχο, ηερληθνχο θαη νξγαλσηηθνχο πφξνπο, αιιά θαη πνιηηηθή βνχιεζε γηα ηε δεκηνπξγία δηθηχσλ ζπλεξγαζίαο θαη δηαρείξηζεο. Ζ κέζνδνο απηή ζεσξείηαη φηη είλαη πην 77

89 ζπκβαηή κε ηνλ ζηφρν ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο, γηαηί ε κέρξη ηψξα πνξεία κπνξεί λα πέηπρε βειηίσζε νξηζκέλσλ δεηθηψλ, επηβάξπλε φκσο ζεκαληηθά ην επίπεδν δσήο ησλ θαηνίθσλ, θπξίσο ησλ κεγάισλ αζηηθψλ θέληξσλ, θαη θαηέζηξεςε ζεκαληηθνχο θπζηθνχο θαη πνιηηηζηηθνχο πφξνπο. Γεληθά, ε πξνζηαζία θαη αλάδεημε ηνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο δελ κπνξεί λα πξαγκαηνπνηεζεί απνθιεηζηηθά κε απιά κέηξα πξνζηαζίαο, αιιά κέζα απφ έλαλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ θαη έλαλ νηθνλνκηθφ πξνγξακκαηηζκφ, πνπ ζα ιακβάλνπλ ππφςε ηνλ ηδηαίηεξν ραξαθηήξα ησλ αγαζψλ απηψλ θαη ζα αλαδεηθλχνπλ κε ζπκβαηέο κεζφδνπο ηνλ ηδηαίηεξν ραξαθηήξα ηνπο. Οη ππνπεξηθεξεηαθέο ελφηεηεο πξέπεη λα κπνξνχλ λα ιεηηνπξγήζνπλ σο νινθιεξσκέλεο ρσξηθέο ελφηεηεο, γηα λα ζπκβάινπλ ζηελ φζν ην δπλαηφλ πην ηζνκεξή αλάπηπμε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ θαη ζηε δηαζπνξά ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη δπλαηνηήησλ απαζρφιεζεο απφ ηνλ θνξεζκέλν παξάθηην, κεηξνπνιηηηθφ (ή αζηηθφ) ρψξν θαη ζε άιιεο γεσγξαθηθέο πεξηνρέο. Οη πεξηνρέο απηέο ζήκεξα πιήηηνληαη απφ ηε ζπξξίθλσζε ηνπ πξσηνγελή ηνκέα θαη ηελ εξήκσζε ησλ νξεηλψλ εκηνξεηλψλ πεξηνρψλ. Ο ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο ζε ππνπεξηθεξεηαθφ επίπεδν πξέπεη λα είλαη θαιά κειεηεκέλνο θαη πξνζαξκνζκέλνο ζηα ηδηαίηεξα ηνπηθά ραξαθηεξηζηηθά, ελψ πξέπεη λα ζεζκνζεηείηαη κε ηέηνηνλ ηξφπν, ψζηε λα δεζκεχνληαη γηα ηελ πινπνίεζή ηνπ φινη νη εκπιεθφκελνη θνξείο. Σέινο, ν ζρεδηαζκφο απηφο πξέπεη λα αλαζεσξείηαη ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα, ρσξίο φκσο λα ζίγνληαη νη βαζηθέο θαηεπζχλζεηο ηνπ, νη νπνίεο απνηεινχλ καθξνπξφζεζκνπο ρσξνηαμηθνχο, νηθνλνκηθνχο θαη θνηλσληθνχο ζηφρνπο. 3.8 Αλαθνξά ζηελ Πεξηθέξεηα ηεο Κ. Μαθεδνλίαο Τθηζηάκελν θαη πξνηεηλόκελν λέν γεληθό ρσξνηαμηθό πιαίζην χκθσλα κε φζα αλαθέξζεθαλ πξνεγνπκέλσο, ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο πξέπεη λα έρεη σο ζηξαηεγηθφ ζηφρν ηε δηακφξθσζε ελφο απνθεληξσκέλνπ θαη πεξηθεξεηαθά ζπγθξνηεκέλνπ πξνηχπνπ ρσξηθήο αλάπηπμεο, πνπ ζα δηαζθαιίδεη ηελ ηαπηφηεηα, ηνλ πινχην, ηηο ηδηαηηεξφηεηεο θαη ηελ αιιειεγγχε ησλ πεξηθεξεηψλ θαη ησλ άιισλ γεσγξαθηθψλ ελνηήησλ ηεο ρψξαο, θαζψο θαη ηελ θνηλσληθή, παξαγσγηθή, πνιηηηζκηθή θαη πεξηβαιινληηθή ζπλνρή ηεο. Ζ πξνζπάζεηα απηή απνβιέπεη ζηελ νινθιεξσκέλε θαη βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ θαη ζηελ έληαμή ηνπ ζην επξσπατθφ θαη δηεζλέο πεξηβάιινλ (εηζεγεηηθή έθζεζε γηα ην Ν. 2742/99 γηα ηελ Υσξνηαμία, ΤΠΔΥΩΓΔ 1998, 11). Ο ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ηνπ ειιεληθνχ ρψξνπ ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν κπνξεί λα απνηειέζεη ηε βάζε γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο εζσηεξηθήο ζπλνρήο θαη ζπκπιεξσκαηηθφηεηαο ησλ κέζσλ θαη πνιηηηθψλ παξεκβάζεσλ, ηεο κεγαιχηεξεο απνηειεζκαηηθφηεηαο θαη ζπλέξγεηαο ησλ 78

90 εθηεινπκέλσλ έξγσλ θαη πξνγξακκάησλ θαη ηεο βέιηηζηεο αμηνπνίεζεο ησλ επξσπατθψλ θαη εζληθψλ πφξσλ. Με ηνλ πεξηθεξεηαθφ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ επηδηψθεηαη ε ζεζκνζέηεζε ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ γηα ηελ νινθιεξσκέλε θαη βηψζηκε αλάπηπμε ησλ πεξηθεξεηψλ, θαηεπζχλζεσλ πνπ ζα πξνσζνχλ ηελ ηζφηηκε έληαμε ησλ πεξηθεξεηψλ απηψλ ζην δηεζλέο επξσπατθφ θαη εζληθφ πεξηβάιινλ (ΤΠΔΥΩΓΔ). Σν άξζξν 8 ηνπ Ν. 2947/99 γηα ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ θαη ηε βηψζηκε αλάπηπμε θαζνξίδεη ην πεξηερφκελν θαη ηηο δηαδηθαζίεο έγθξηζεο θαη αλαζεψξεζεο ησλ πεξηθεξεηαθψλ πιαηζίσλ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη βηψζηκεο αλάπηπμεο. Σα ηειεπηαία θαηαξηίδνληαη γηα θάζε πεξηθέξεηα ηεο ρψξαο θαη απνηεινχλ ζχλνια θεηκέλσλ θαη δηαγξακκάησλ κε ηα νπνία: Αμηνινγείηαη ε ζέζε ηεο πεξηθέξεηαο ζηνλ δηεζλή θαη επξσπατθφ ρψξν θαη ν ξφινο ηεο ζε εζληθφ επίπεδν Αμηνινγνχληαη νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη δηάξζξσζε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ Απνηηκψληαη νη ρσξηθέο επηπηψζεηο ησλ επξσπατθψλ θαη εζληθψλ πνιηηηθψλ ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν Πξνζδηνξίδνληαη νη βαζηθέο πξνηεξαηφηεηεο θαη ζηξαηεγηθέο επηινγέο γηα ηελ νινθιεξσκέλε θαη βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ Σα πεξηθεξεηαθά πιαίζηα ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη βηψζηκεο αλάπηπμεο πεξηιακβάλνπλ εηδηθφηεξα: Σηο θαηεπζχλζεηο γηα ηε ρσξηθή δηάξζξσζε ησλ βαζηθψλ δηθηχσλ θαη ππεξεζηψλ δηνηθεηηθήο, θνηλσληθήο θαη ηερληθήο ππνδνκήο Σηο θαηεπζχλζεηο θαη ηα πξνγξακκαηηθά κεγέζε γηα ηε ρσξνζέηεζε ησλ βαζηθψλ παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ Σηο θαηεπζχλζεηο γηα ηε δηνηθεηηθή θαη νηθνλνκηθή αλαζπγθξφηεζε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ Σνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ δσλψλ εηδηθψλ παξεκβάζεσλ Σηο βαζηθέο πξνηεξαηφηεηεο γηα ηελ πξνζηαζία, αλάδεημε θαη δηαηήξεζε ηεο θπζηθήο θαη πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο Σηο θαηεπζχλζεηο γηα ηελ νξγάλσζε θαη βηψζηκε δηάξζξσζε ηνπ νηθηζηηθνχ δηθηχνπ Σα πεξηθεξεηαθά πιαίζηα ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη βηψζηκεο αλάπηπμεο ελαξκνλίδνληαη κε ηηο θαηεπζχλζεηο ησλ εζληθψλ θαη ηνκεαθψλ πιαηζίσλ, κ ε ζηφρν ηνλ ζπληνληζκφ ησλ ελεξγεηψλ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ γηα ηελ ηζφξξνπε θαη βηψζηκε αλάπηπμε ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ. Απνηεινχλ ηε βάζε αλαθνξάο γηα ηνλ ζπληνληζκφ ησλ έξγσλ θαη δξάζεσλ ησλ πεξηθεξεηαθψλ θνξέσλ θαη ππεξεζηψλ. Δγθξίλνληαη κε απφθαζε Τπνπξγνχ 79

91 Πεξηβάιινληνο ηεο Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ πνπ δεκνζηεχεηαη ζηελ Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο. Αλαζεσξνχληαη αλά πεληαεηία θαη κε βάζε ηηο θαηεπζχλζεηο ηνπο πξέπεη λα ελαξκνλίδνληαη ηα εηδηθφηεξα ζρέδηα, φπσο ξπζκηζηηθά, Γεληθά Πνιενδνκηθά ρέδηα, ζρέδηα νξγάλσζεο αλνηρηψλ πφιεσλ, δψλεο νηθηζηηθνχ ειέγρνπ, δψλεο αλάπηπμεο παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θ.ά. ην πιαίζην αλάζεζεο θαη ζχληαμεο Υσξνηαμηθψλ Μειεηψλ γηα ηηο Γψδεθα Πεξηθέξεηεο ηεο Υψξαο (πιελ Αηηηθήο) απφ ην Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο, Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ, αλαηέζεθε ζε νκάδα κειεηεηψλ ε ζχληαμε ηνπ Υσξνηαμηθνχ ρεδίνπ ηεο Πεξηθέξεηαο Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο. Με ην ζρέδην απηφ, ην νπνίν δελ έρεη ζεζκνζεηεζεί κέρξη ζήκεξα, νξηζηηθνπνηνχληαη νη ζηξαηεγηθέο επηινγέο θαη νη πξνηεξαηφηεηεο (ζε δεθαπεληαεηή νξίδνληα) γηα ηελ νινθιεξσκέλε αλάπηπμε θαη έληαμε ηεο πεξηθέξεηαο ζην δηεζλέο θαη επξσπατθφ πεξηβάιινλ. Ο θαζνξηζκφο ησλ επηινγψλ απηψλ γίλεηαη ζε ελαξκφληζε κε ηηο θαηεπζχλζεηο ηνπ γεληθνχ θαη ησλ εηδηθψλ πιαηζίσλ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη αεηθφξνπ αλάπηπμεο. ην ρσξνηαμηθφ ζρέδην ηεο πεξηθέξεηαο ιακβάλνληαη ππφςε ην πεξηθεξεηαθφ πξφγξακκα δεκφζησλ επελδχζεσλ, ηα πξνγξάκκαηα πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο, ην επηρεηξεζηαθφ πξφγξακκα γηα ην πεξηβάιινλ θαη άιια ζρέδηα πνπ επεξεάδνπλ ηε ιεηηνπξγία ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ. Με ην ζρέδην απηφ επηδηψθνληαη: Ζ εμαθξίβσζε θαη αληηκεηψπηζε ησλ δηαπεξηθεξεηαθψλ θαη ελδνπεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ Ζ ππνζηήξημε ησλ αλαπηπμηαθψλ επηινγψλ θαη ν ρσξηθφο ζπληνληζκφο ησλ δεκφζησλ επελδχζεσλ Ζ δηακφξθσζε θαηεπζχλζεσλ γηα ηνλ πξνζαλαηνιηζκφ ησλ ηδησηηθψλ επελδχζεσλ Ζ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, ησλ θπζηθψλ απνζεκάησλ θαη ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο Ζ ππνζηήξημε ζηφρσλ ρσξνηαμηθνχ ραξαθηήξα (ηζφξξνπε δηάξζξσζε νηθηζηηθνχ δηθηχνπ, βειηίσζε ηεο πξφζβαζεο ζε ππνδνκέο θιπ.) Σν Υσξνηαμηθφ ρέδην ηεο Πεξηθέξεηαο Κ. Μαθεδνλίαο πηνζεηεί ηε δηακφξθσζε ελφο καθξνρξφληνπ πξνηχπνπ ρσξηθήο αλάπηπμεο. Με ην πξφηππν απηφ ν αλαπηπμηαθφο ζρεδηαζκφο ζα δηαζέηεη ζηαζεξνχο πξνζδηνξηζκνχο. Σν ζρέδην πξνηείλεη ηελ νξγάλσζε ηνπ ρψξνπ κε βάζε θπζηθνγεσγξαθηθέο θαη αλζξσπνγεσγξαθηθέο ελφηεηεο θαη δψλεο κε νκνηνγελή δνκηθά θαη ιεηηνπξγηθά ραξαθηεξηζηηθά (Παξάξηεκα, Υάξηεο 18). Οη δψλεο απηέο είλαη νη αθφινπζεο: Δπξχηεξε Μεηξνπνιηηηθή Εψλε Θεζζαινλίθεο 80

92 Παξαζαιάζζηεο δψλεο Εψλεο Τςειήο παξαγσγηθφηεηαο Εψλεο εηδηθνχ ελδηαθέξνληνο ηα ηδηαίηεξα ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα ηεο πεξηθέξεηαο πεξηιακβάλεηαη ε δεζπφδνπζα ζέζε ηεο ζηνλ ρψξν ηεο Βαιθαληθήο, ε χπαξμε ελφο δπλακηθνχ πφινπ, φπσο ε πφιε ηεο Θεζζαινλίθεο, αξθεηά θαιψλ ππνδνκψλ, πςεινχ επηπέδνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ, ε αλάπηπμε νξηζκέλσλ παξαγσγηθψλ ηνκέσλ θαη ηνπ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ, ην πινχζην θπζηθφ θαη πνιηηηζηηθφ πεξηβάιινλ. Ωο ηδηαίηεξα πξνβιήκαηα αλαθέξνληαη ε δπζθνιία ζχλδεζεο κε ηα δπηηθά νηθνλνκηθά θέληξα, ε θαζπζηέξεζε αλαδηάξζξσζεο ηνπ πξσηνγελή ηνκέα πνπ απνηειεί ζεκαληηθφ πεξηθεξεηαθφ πφξν, ε αζηάζεηα ηνπ παξαγσγηθνχ ζπζηήκαηνο, ε κνλνκεξήο αλάπηπμε ηνπ ηνπξηζκνχ θαη νη ειιείςεηο ζε δηνηθεηηθέο θαη άιιεο ππνδνκέο. Δπνκέλσο νη πξνηεξαηφηεηεο θαη νη θαηεπζχλζεηο ηεο αλαπηπμηαθήο πνιηηηθήο ηελ επφκελε πεληαεηία εζηηάδνληαη ζηελ αλάδεημε ηεο Πεξηθέξεηαο Κ. Μαθεδνλίαο σο αλαπηπμηαθνχ πφινπ θαη πφινπ παξνρήο ππεξεζηψλ, ζηελ άξζε ηεο γεσγξαθηθήο απνκφλσζεο, ζηνλ εθζπγρξνληζκφ ησλ ππνδνκψλ, ζηελ αλαδηάξζξσζε ηνπ πξσηνγελή ηνκέα, ζηελ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο επηιεγκέλσλ παξαγσγηθψλ θιάδσλ, ζηελ πην νινθιεξσκέλε αλάπηπμε ησλ ηνπξηζηηθψλ πφξσλ, ζηελ αλάπηπμε ηεο έξεπλαο θαη ηεο ηερλνινγίαο. Σν Υσξνηαμηθφ ρέδην ηεο Πεξηθέξεηαο Κ. Μαθεδνλίαο βξίζθεηαη ζην ζηάδην απνπεξάησζήο ηνπ. ηε ζπλέρεηα, πξέπεη λα ζεζκνζεηεζεί κε ζρεηηθή απφθαζε ηνπ Τπνπξγνχ Πεξηβάιινληνο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ, γεγνλφο πνπ δελ πξνβιέπεηαη λα γίλεη πνιχ ζχληνκα. Απφ ηελ θξηηηθή ε νπνία αζθήζεθε ζην ειιεληθφ ζχζηεκα ζρεδηαζκνχ ηνπ ρψξνπ πξνέθπςε ε αλάγθε δηακφξθσζεο ελφο λένπ κεζνδνινγηθνχ πιαηζίνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ, πνπ δελ ζα αθνινπζεί κνλάρα ηε κεζνδνινγία ησλ ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ, αιιά ζα βαζίδεηαη ζε πην αλαγλψζηκεο θιίκαθαο ζρέδηα ζε επίπεδν ππνπεξηθεξεηψλ, ηα νπνία ζα ζεζκνζεηνχληαη γξήγνξα εμεηδηθεχνληαο ηνλ ζρεδηαζκφ ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ. Ζ έιιεηςε δπλαηφηεηαο εθαξκνγήο ηφζν ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδίνπ ηεο Πεξηθέξεηαο Κ. Μαθεδνλίαο, φζν θαη ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδίνπ βηψζηκεο αλάπηπμεο ηεο κεηξνπνιηηηθήο Θεζζαινλίθεο πείζνπλ φηη ε χπαξμε ελφο ελδηάκεζνπ ζρεδηαζκνχ, φπσο παιηφηεξα, ηα Υσξνηαμηθά ρέδηα ησλ Ννκψλ, είλαη απαξαίηεηε. Δθηφο απφ ηε ρσξνηαμηθή κειέηε ηεο Πεξηθέξεηαο Κ. Μαθεδνλίαο εθπνλήζεθε απφ ηνλ Οξγαληζκφ Ρπζκηζηηθνχ Θεζζαινλίθεο θαη έλα ηξαηεγηθφ ρέδην Βηψζηκεο Αλάπηπμεο ηεο Θεζζαινλίθεο απφ παλεπηζηεκηαθή νκάδα. Απηφ ην ζρέδην πξνβιέπεηαη λα απνηειέζεη έλαλ κεραληζκφ πξνζαλαηνιηζκνχ γηα ηελ επίιπζε βαζηθψλ δεηεκάησλ πνπ ζπλδένληαη κε 81

93 ηελ αλάπηπμε ηεο πφιεο θαη αλαδεηθλχνληαη θεληξηθέο επηδηψμεηο ζην πιαίζην ηεο κεηξνπνιηηηθήο αλάπηπμεο ηεο πφιεο. Δηδηθφηεξα, ζην ζρέδην απηφ αλαθέξεηαη φηη ν λένο ξφινο ηεο πφιεο δελ ζα πξνθχςεη απηφκαηα, αιιά απαηηεί ζπληνληζκφ ησλ ελεξγεηψλ ηνπ δεκφζηνπ θαη ηδησηηθνχ ηνκέα γηα ηελ αλαλέσζε ησλ ηξφπσλ δηαθπβέξλεζεο θαη δηαρείξηζεο ηνπ αζηηθνχ ζπζηήκαηνο θαη ηελ αμηνπνίεζε ησλ ηδηαίηεξσλ ραξαθηεξηζηηθψλ θαη δπλαηνηήησλ ηεο πφιεο, κε ζηφρν ηε δηεχξπλζε ηνπ ξφινπ ηεο ζην εζληθφ θαη δηεζλέο πεξηβάιινλ. Σν ζηξαηεγηθφ ζρέδην πξνυπνζέηεη ηελ επαλεμέηαζε ησλ επηινγψλ ρσξνηαμηθνχ θαη πνιενδνκηθνχ πξνγξακκαηηζκνχ, ψζηε λα επηδησρζεί ε ελζσκάησζε ηεο αζηηθήο αλάπηπμεο ζηα πξνγξάκκαηα δηαξζξσηηθψλ πνιηηηθψλ. Σν ζχλνιν, δειαδή, ησλ παξεκβάζεσλ ζην κεηξνπνιηηηθφ ζπγθξφηεκα Θεζζαινλίθεο πξέπεη λα ζρεδηάδεηαη ζε ζπλάξηεζε κε ηα πεξηθεξεηαθά επηρεηξεζηαθά ή ηνκεαθά πξνγξάκκαηα, έηζη ψζηε νη ζρεηηθέο δξάζεηο λα έρνπλ ην ραξαθηήξα νινθιεξσκέλνπ πξνγξάκκαηνο αζηηθήο αλάπιαζεο, ζην πιαίζην ηεο πξνψζεζεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο θαη βησζηκφηεηαο ηεο πφιεο. Σα λέα πνιηηηθά θαη νηθνλνκηθά δεδνκέλα δεκηνχξγεζαλ λέεο αλαπηπμηαθέο δπλαηφηεηεο γηα ηελ αλάδεημε ηεο Θεζζαινλίθεο ζε: - Πφιν αλάπηπμεο ηνπ βνξεηνειιαδηθνχ ρψξνπ, κε δηάρπζε ηεο αλαπηπμηαθήο δχλακεο ζηνλ επξχηεξν πεξηθεξεηαθφ ρψξν - Κέληξν εμεηδηθεπκέλσλ ππεξεζηψλ ηνπ ηξηηνγελή ηνκέα θαη ηνπ πνιηηηζκνχ - Μεηξνπνιηηηθφ θέληξν Οη ζηφρνη ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδίνπ πξνζαξκφδνληαη ζηηο βαζηθέο αξρέο ησλ επξσπατθψλ πνιηηηθψλ (νηθνλνκηθή αλάπηπμε θνηλσληθή δηθαηνζχλε πξνζηαζία πεξηβάιινληνο). Δηδηθφηεξα, ε αλάπηπμε ηεο πφιεο ζα ζπκβάιεη ζηελ ηζρπξνπνίεζε νιφθιεξεο ηεο Β. Διιάδαο θαη ζηελ θαιχηεξε ιεηηνπξγία ηνπ εζληθνχ ρψξνπ. Ζ αχμεζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηνπ αζηηθνχ ζπζηήκαηνο κε ηελ εηζαγσγή θαηλνηφκσλ κεζφδσλ δηαρείξηζεο, εθηφο απφ βειηηψζεηο ζηνλ ηνκέα ηεο νηθνλνκίαο ζα ζπκβάιεη θαη ζηελ αχμεζε ηεο θνηλσληθήο ζπλνρήο θαη ζηε δηάδνζε ησλ γλψζεσλ. Ζ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ζηα αζηηθά ζπζηήκαηα απαηηεί ηελ πξνψζεζε ζπλνιηθφηεξσλ πνιηηηθψλ θαη κέηξσλ δηαρείξηζεο. Ζ εθαξκνγή ελφο ζηξαηεγηθνχ ζρεδίνπ απαηηεί ηνλ ζπληνληζκφ, ζε πνιηηηθφ επίπεδν, φισλ ησλ ελεξγεηψλ, αιιά θαη ηελ χπαξμε ελφο εμεηδηθεπκέλνπ λένπ ζεζκηθνχ πιαηζίνπ γηα ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ αζηηθή δηαθπβέξλεζε ηεο κεηξνπνιηηηθήο πεξηνρήο Θεζζαινλίθεο. Γηα ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ ζρεδίνπ, ζα πξέπεη λα αλαπηπρζνχλ δξάζεηο γηα ηελ πξνψζεζε λέσλ κνξθψλ δηαθπβέξλεζεο θαη ξχζκηζεο ηνπ αζηηθνχ ζπζηήκαηνο. Ζ Θεζζαινλίθε είλαη ζεκαληηθφ θέληξν κεηαπνηεηηθψλ θαη παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ (θισζηνυθαληνπξγία, ηξφθηκα, κέηαιια, πιαζηηθά, πεηξνρεκηθά) πνπ βξίζθνληαη ζε δηαδηθαζία αλαδηάξζξσζεο, αιιά θαη δξαζηεξηνηήησλ ηνπ ηξηηνγελή ηνκέα (ρξεκαηνπηζησηηθά, εκπφξην, ππεξεζίεο). Ζ δεκηνπξγία δηθηχνπ επηρεηξήζεσλ θαη ε 82

94 αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο κε βάζε ηελ παξνπζία κεγάισλ εθπαηδεπηηθψλ θαη εξεπλεηηθψλ ηδξπκάησλ πνπ ζηνρεχνπλ ζηελ αλάπηπμε ηνκέσλ κεγαιχηεξεο πξνζηηζέκελεο αμίαο θαη πςειφηεξεο αληαγσληζηηθφηεηαο απνηεινχλ επηζπκεηνχο ζηφρνπο. Σν παξαγσγηθφ ζχζηεκα δηαθξίλεηαη απφ έλαλ δπηζκφ κεηαμχ ιίγσλ κεγάισλ δπλακηθψλ επηρεηξήζεσλ πνπ εθζπγρξνλίδνληαη θαη πνιιψλ κηθξψλ πνπ είλαη δχζθνιν λα επηβηψζνπλ. ηνλ Ν. Θεζζαινλίθεο παξάγεηαη ην 9,9% ηνπ Α.Δ.Π. ηεο Υψξαο (1998), κε ζπκκεηνρή ηεο Βηνκεραλίαο 30% (απφ 33% ην 1991) θαη ησλ Τπεξεζηψλ 67% (απφ 63% ην 1991). Σν 65% ηνπ ελεξγνχ πιεζπζκνχ ηνπ Πνιενδνκηθνχ πγθξνηήκαηνο Θεζζαινλίθεο απαζρνιείηαη ζηνλ ηξηηνγελή ηνκέα (Π.. Αζελψλ 72,8% θαη ζχλνιν ρψξαο 54,8%). Δθηφο απφ παξαγσγηθφ θέληξν θαη θέληξν ππεξεζηψλ, ε Θεζζαινλίθε απνηειεί, επίζεο, κεγάιν θέληξν δηακεηαθνκηζηηθνχ εκπνξίνπ (ιηκάλη, αεξνδξφκην, θέληξν ζπγθνηλσληαθψλ αμφλσλ). Ζ ηνπξηζηηθή δξαζηεξηφηεηα ζεσξείηαη πεξηνξηζκέλε. ε φηη αθνξά ην αλζξψπηλν δπλακηθφ θαη ηελ απαζρφιεζε, ν πιεζπζκφο ηνπ Πνιενδνκηθνχ πγθξνηήκαηνο Θεζζαινλίθεο αλέξρεηαη ζε 1εθ. άηνκα πεξίπνπ. Ζ άθημε κεγάινπ αξηζκνχ κεηαλαζηψλ ηελ ηειεπηαία δεθαεηία κείσζε ηηο ηάζεηο γήξαλζεο ηνπ πιεζπζκνχ. Σν εξγαηηθφ δπλακηθφ ζε επίπεδν λνκνχ ήηαλ άηνκα ην 1997 ( άηνκα ζην Π..Θ.) θαη παξνπζίαδε πςειφ πνζνζηφ αλεξγίαο ( άλεξγνη). Σν 22% ησλ απαζρνινχκελσλ ήηαλ απφθνηηνη ΑΔΗ, ελψ ην 0,6% θαηείρε κεηαπηπρηαθφ δίπισκα. Ζ είζνδνο ησλ κεηαλαζηψλ νδήγεζε ζηελ ελίζρπζε ηεο παξανηθνλνκίαο θαη ηελ ππνβάζκηζε ησλ ζπλζεθψλ απαζρφιεζεο, αθνχ ε εμαζθάιηζε θηελνχ εξγαηηθνχ δπλακηθνχ δελ θαζηζηά απαξαίηεην ηνλ εθζπγρξνληζκφ ησλ επηρεηξήζεσλ. Σε δεθαεηία ηνπ 90 παξαηεξείηαη θπγή επηρεηξήζεσλ έληαζεο εξγαζίαο ζε γεηηνληθέο ρψξεο, ιφγσ θνξεζκνχ, έληνλνπ αληαγσληζκνχ θαη πςεινχ θνζηνινγίνπ παξαγσγήο. Ζ Θεζζαινλίθε, φκσο, δελ κπνξεί λα ζηεξίδεη ηελ αληαγσληζηηθφηεηά ηεο ζηε κείσζε ηνπ θφζηνπο εξγαζίαο, αιιά ζηελ θαηλνηνκία, ηε γλψζε, ηελ ηερλνινγία θαη ηελ παξαγσγή πνηνηηθψλ πξντφλησλ. Οη αζηηθέο ππνδνκέο δελ πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη σο κεκνλσκέλεο δξάζεηο. Οη βξαδείο ξπζκνί κε ηνπο νπνίνπο εθηεινχληαη κέρξη ζήκεξα νη ηερληθέο θαη θνηλσληθέο ππνδνκέο ζηνλ λνκφ δελ αληηζηνηρνχλ ζηηο πξννπηηθέο δεκηνπξγίαο ελφο κεηξνπνιηηηθνχ ζπγθξνηήκαηνο. Ζ αξγή απηή πξφνδνο θαζπζηεξεί ηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία θαη έρεη αξλεηηθέο ζπλέπεηεο ζηελ εμππεξέηεζε ησλ θαηνίθσλ. Έηζη, ην ζχζηεκα ζπιινγήο θαη δηαρείξηζεο ησλ πγξψλ απνβιήησλ δελ έρεη θαιχςεη νιφθιεξν ην πνιενδνκηθφ ζπγθξφηεκα θαη δελ έρεη νινθιεξσζεί, ελψ ην ζχζηεκα ησλ δηθηχσλ νκβξίσλ ρξήδεη επαλεμέηαζεο ζην πιαίζην ησλ αξρψλ ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο (κπάδσκα θαη εγθηβσηηζκφο ξεκάησλ θαη ινηπψλ απνδεθηψλ, έξγα ζηηο νξεηλέο πεξηνρέο θιπ.). Ζ επαξθήο θαη ζηαζεξή πδξνδφηεζε είλαη αθφκα δεηνχκελν, ελψ νη κείδνλεο παξεκβάζεηο ζηνλ ηνκέα ησλ ζπγθνηλσληαθψλ ππνδνκψλ δελ ζπλδπάδνληαη κε έλα νινθιεξσκέλν δίθηπν κεηαθνξψλ. Οη πνιηηηθέο πνπ αθνξνχλ ηηο θνηλσληθέο θαη ηερληθέο 83

95 ππνδνκέο ζα πξέπεη λα νινθιεξψλνληαη ρσξηθά θαη λα ελζσκαηψλνληαη ζηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία ηεο κεηξνπνιηηηθήο πεξηνρήο. ην Πνιενδνκηθφ πγθξφηεκα Θεζζαινλίθεο εμαθνινπζεί λα δηαηεξείηαη ε κνλνθεληξηθή δνκή, παξά ηελ πξφβιεςε ηνπ Ρπζκηζηηθνχ ρεδίνπ γηα πνιπθεληξηθή νξγάλσζε. Παξαηεξείηαη θνξεζκφο ησλ εληφο ζρεδίνπ πεξηνρψλ, εληεηλφκελε ρσξνζέηεζε δξαζηεξηνηήησλ ζηηο πεξηαζηηθέο πεξηνρέο, αδπλακία άζθεζεο ζηεγαζηηθήο πνιηηηθήο θαη απνθέληξσζεο ηεο δφκεζεο ζηελ επξχηεξε πεξηνρή πνπ γεηηληάδεη κε ην Π..Θ. Σα δεηήκαηα ηνπ πεξηβάιινληνο, θπζηθνχ θαη αζηηθνχ, ζηελ επξχηεξε πεξηνρή Θεζζαινλίθεο είλαη ηδηαίηεξα πνιχπινθα. Ζ κεγάιε ζπγθέληξσζε πιεζπζκνχ δεκηνπξγεί πηέζεηο ζην αζηηθφ πεξηβάιινλ θαη ππνβαζκίδεη ηνπο θπζηθνχο πφξνπο κε ηελ παξαγσγή πγξψλ απνβιήησλ, απνξξηκκάησλ θαη αέξησλ ξχπσλ. Ο αζηηθφο ηζηφο είλαη ζπλεθηηθφο θαη δνκεκέλνο κε πςεινχο ζπληειεζηέο θαη ππθλφηεηεο δφκεζεο, ελψ ε δφκεζε επεθηείλεηαη ζε νιφθιεξε ηελ πεξηαζηηθή πεξηνρή. Ζ ζέζπηζε ζηφρσλ γηα ηελ αιιαγή ηεο πνηφηεηαο ηνπ αζηηθνχ πεξηβάιινληνο, ηε ζέζπηζε εμεηδηθεπκέλσλ δεηθηψλ θαη ζπζηεκάησλ δηαρείξηζεο ησλ θπζηθψλ, πεξηβαιινληηθψλ θαη ηερλνινγηθψλ θηλδχλσλ απνηειεί βαζηθή ζπληζηψζα ηνπ ζηξαηεγηθνχ ζρεδίνπ. Απφ ηελ θξηηηθή πνπ αζθήζεθε ζην ειιεληθφ ζχζηεκα ζρεδηαζκνχ ηνπ ρψξνπ πξνέθπςε ε αλάγθε δηακφξθσζεο ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ πεξηθεξεηαθνχ επηπέδνπ, πνπ δελ ζα αθνινπζεί κφλν ηε κεζνδνινγία ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ, αιιά ζα βαζίδεηαη ζηε δηακφξθσζε ελφο απνθεληξσκέλνπ θαη πεξηθεξεηαθά ζπγθξνηεκέλνπ πξνηχπνπ ρσξηθήο νξγάλσζεο, πνπ ζα δηαζθαιίδεη ηελ αεηθφξν θαη ηζφξξνπε αλάπηπμε ησλ επηκέξνπο ελνηήησλ ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ. Ο ζρεδηαζκφο απηφο πηνζεηεί ηελ θιίκαθα ηεο πεξηθέξεηαο σο βαζηθνχ ζεκείνπ αλαθνξάο, δηαθνξνπνηείηαη φκσο κεηαζέηνληαο ηελ επηδίσμε επίηεπμεο ησλ ζηφρσλ ζε κηα λέα κνλάδα αλαθνξάο, ηελ ππνπεξηθέξεηα. Παξακέλεη, δειαδή, ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο κέζσ ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ ζε πεξηθεξεηαθή θιίκαθα, δεκηνπξγείηαη, φκσο, ηαπηφρξνλα έλα λέν επίπεδν, απηφ ηεο ππνπεξηθέξεηαο, ζην νπνίν ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο φρη κφλν ζρεδηάδεηαη, αιιά θαη ζεζκνζεηείηαη. Ζ ίδηα ινγηθή αθνινπζείηαη θαη ζε ηνπηθφ επίπεδν, κε ηα Γεληθά ρέδηα Σνπηθήο Αλάπηπμεο ζε επίπεδν γεληθψλ θαηεπζχλζεσλ θαη ηηο κειέηεο εθαξκνγήο θαη εθηέιεζεο ζε επίπεδν πινπνίεζεο ηνπ ζρεδηαζκνχ. Σν νινθιεξσκέλν, καθξνρξφλην απηφ πξφηππν αλάπηπμεο γηα ηνλ πεξηθεξεηαθφ ρψξν πξνηείλεηαη κέζα απφ ηελ κνξθή ελφο ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ πνπ εηζάγεη θαηλνηφκα ζηνηρεία, ηα νπνία νδεγνχλ ζε κεγαιχηεξε απνηειεζκαηηθφηεηα ησλ δξάζεσλ. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ ππνπεξηθεξεηαθψλ ελνηήησλ, πνπ απνηεινχλ θαη ην ζεκέιην θχηηαξν ηνπ ζρεδηαζκνχ, πηνζεηείηαη αξρηθά ην πξφηππν ησλ ρσξηθψλ ελνηήησλ, πνπ έγηλε απνδεθηφ ζε εζληθφ επίπεδν (παξάθηηεο, αζηηθέο, αγξνηηθέο, νξεηλέο εκηνξεηλέο πεξηνρέο). ηε ζπλέρεηα, φκσο, αθνινπζείηαη κηα πην ζχλζεηε κεζνδνινγία νξηζκνχ ηνπο, 84

96 θαηά ηελ νπνία ιακβάλνληαη ππφςε νη θπζηθνί θαη αλζξσπνγελείο πφξνη, νη αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο θαη ε αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία, έηζη ψζηε λα πξνθχπηεη λαη δηάξζξσζε ησλ ελνηήησλ ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ πνπ λα ζπλδπάδεη ηα γεσγξαθηθά θαη θπζηθά δεδνκέλα κε ηα αλαπηπμηαθά, ζην πιαίζην ελφο καθξνρξφληνπ πξνηχπνπ αλάπηπμεο. Γηα λα επαιεζεπηνχλ ζε επίπεδν εθαξκνγήο ηα νθέιε πνπ ζα πξνθχςνπλ απφ ην λέν απηφ ζχζηεκα ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ, γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα εθαξκνγήο ηνπ ζηνλ ρψξν ηεο Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο. Ζ Πεξηθέξεηα Κ. Μαθεδνλίαο θαηαιακβάλεη ην θεληξηθφ ηκήκα ηεο Β. Διιάδαο θαη απνηειείηαη απφ ηνπο λνκνχο Ζκαζίαο, Θεζζαινλίθεο, Κηιθίο, Πηεξίαο, Πέιιαο, εξξψλ, Υαιθηδηθήο. Έδξα ηεο είλαη ε Θεζζαινλίθε. πλνξεχεη βφξεηα κε ηελ Βνπιγαξία θαη ηελ ΠΓΓΜ, λφηηα κε ηε Θεζζαιία θαη ην Αηγαίν Πέιαγνο, δπηηθά κε ηελ Πεξηθέξεηα Αλαηνιηθήο Μαθεδνλίαο θαη Θξάθεο. Έρεη έθηαζε ρι 2 θαη θαιχπηεη ην 14.5 ηεο ζπλνιηθήο έθηαζεο ηεο ρψξαο. Γηαζέηεη πινχζηνπο θπζηθνχο, εδαθηθνχο θαη πδάηηλνπο πφξνπο θαη πινχζην ππέδαθνο θαη κηα ζεηξά απφ ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα (ρέδην Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο Πεξηθέξεηαο Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο, Θεζζαινλίθε, Απξίιηνο 99 ζ. 28). Καηέρεη ηδηαίηεξα επλντθή ζέζε ζηε δηαζηαχξσζε ζεκαληηθψλ εζληθψλ αμφλσλ (ΠΑΘΔ, Δγλαηία), κε ην ιηκάλη θαη ηελ πφιε ηεο Θεζζαινλίθεο ζε θεληξηθφ ξφιν. Καηέρεη ζεκαληηθή ζέζε ζηε δηακφξθσζε ηεο εζληθήο πνιηηηθήο ζε βαιθαληθφ επίπεδν, αθνχ νη εμειίμεηο δηακνξθψλνπλ έλα εμαηξεηηθά επλντθφ ππφβαζξν αλαπηπμηαθψλ πξνυπνζέζεσλ γηα απηήλ. Έρεη ηελ πφιε ηεο Θεζζαινλίθεο, ε νπνία απνηειεί ην δεχηεξν κεηξνπνιηηηθφ θέληξν ηεο ρψξαο, θφκβν κεηαθνξψλ θαη επηθνηλσληψλ κε ζεκαληηθέο ππνδνκέο θαη δηαζέηεη καθξφρξνλε πνιηηηζηηθή παξάδνζε. χκθσλα κε ην ρέδην Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο (ΚΔΠΔ, 4), θχξηνο ζηφρνο ηεο αλαπηπμηαθήο πξνζπάζεηαο ζηελ Κ. Μαθεδνλία ππήξμε ε ελίζρπζε ηνπ ξφινπ ηεο πεξηθέξεηαο θαη ηεο κεηξνπνιηηηθήο πεξηνρήο ηεο Θεζζαινλίθεο σο θφκβνπ ζπλδπαζκέλσλ ρεξζαίσλ ζαιάζζησλ αεξνπνξηθψλ κεηαθνξψλ, ηζρπξνχ νηθνλνκηθνχ, εθπαηδεπηηθνχ, πνιηηηζηηθνχ θέληξνπ θαη θέληξνπ παξνρήο ππεξεζηψλ. Ζ ζηήξημε ησλ νξεηλψλ θαη πξνβιεκαηηθψλ πεξηνρψλ, ε άκβιπλζε ησλ ελδνπεξηθεξεηαθψλ αληζνηήησλ, ε δεκηνπξγία ελφο δηθηχνπ νηθηζκψλ πνπ ιεηηνπξγνχλ σο πφινη αλάπηπμεο, ν εθζπγρξνληζκφο ηνπ πξσηνγελή ηνκέα θαη ε αμηνπνίεζε ηνπ αλζξψπηλνπ δπλακηθνχ είλαη αλάκεζα ζηνπο βαζηθνχο ζηφρνπο. Ζ αλάδεημε ηεο Θεζζαινλίθεο ζε θέληξν παξαγσγήο, έξεπλαο, εκπνξίνπ θαη πνιηηηζκνχ ζπκπιεξψλεη ηνπο βαζηθνχο άμνλεο ησλ αλαπηπμηαθψλ ζηφρσλ. Σν ιηκάλη ηεο 85

97 Θεζζαινλίθεο σο θφκβνο ζπλδπαζκέλσλ κεηαθνξψλ θαη ην αεξνδξφκην Μαθεδνλία σο πχιε εηζφδνπ εμφδνπ θαηέρνπλ θνκβηθή ζέζε ζηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία. Σν ιηκάλη θαη ην αεξνδξφκην, ζε ζπλδπαζκφ κε ηα βαζηθά νδηθά δίθηπα ΠΑΘΔ θαη Δγλαηία, δεκηνπξγνχλ ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα γηα ηνλ ξφιν θαη ηελ αλάπηπμε νιφθιεξεο ηεο πεξηθέξεηαο. Ζ Δγλαηία Οδφο, κε ηηο θάζεηεο ζπλδέζεηο κε ηηο βαιθαληθέο θαη επξσπατθέο ρψξεο, θαζηζηά ηελ πεξηθέξεηα πχιε αλαθνξάο γηα ηελ επξχηεξε πεξηνρή. Ο εθζπγρξνληζκφο ηνπ αεξνδξνκίνπ Μαθεδνλία ζα ην θαηαζηήζεη θνκβηθφ αεξνδξφκην, ελψ ηα έξγα πνπ νινθιεξψλνληαη ζηελ ΠΑΘΔ θαη ηε ζηδεξνδξνκηθή γξακκή Αζελψλ Θεζζαινλίθεο επηβεβαηψλνπλ ηνλ ξφιν ηεο πφιεο σο θφκβνπ ζπγθνηλσληψλ θαη επηθνηλσληψλ. Έρεη πξνηαζεί απφ ην ΒΒΔ (χλδεζκνο Βηνκεραληψλ Βνξείνπ Διιάδνο) ε δεκηνπξγία ηεο ηξηπιήο Δγλαηίαο (απηνθηλεηφδξνκνο, ζηδεξφδξνκνο, ηειεπηθνηλσλίεο), έξγν πνπ ζπλδέεη νηθνλνκηθά φιν ηνλ εζληθφ ρψξν (Ήπεηξνο Θεζζαιία Μαθεδνλία Θξάθε). Ζ πξφηαζε απηή είλαη εμαηξεηηθά επίθαηξε, γηαηί ζέηεη επί ηάπεηνο ηηο δηαξζξσηηθέο κεηαβνιέο πνπ κπνξνχλ λα επέιζνπλ απφ ηελ πινπνίεζε ησλ κεγάισλ έξγσλ ππνδνκήο, αλ ηα ηειεπηαία ζπλδπαζηνχλ ζε νηθνλνκηθφ θαη ρσξηθφ επίπεδν. Ζ νινθιήξσζε θαη ησλ ππφινηπσλ ηερληθψλ ππνδνκψλ (αέξην, ηειεπηθνηλσλίεο θιπ.) ζα πξέπεη λα ζπλδπαζηεί κε κηα πην εμεηδηθεπκέλε ιεηηνπξγία ηνπ δηθηχνπ ησλ αζηηθψλ θέληξσλ. Ζ ρσξνηαμία, ινηπφλ, έρεη λα παίμεη ζπνπδαίν ξφιν ζηε ζπλνιηθή πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε, αθνχ θαιείηαη λα εμεηδηθεχζεη ζε ρσξηθφ επίπεδν φιεο ηηο ηεξάζηηεο αιιαγέο πνπ δεκηνπξγεί ε εληαηηθνπνίεζε ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο. Ζ Κ. Μαθεδνλία δηαζέηεη έλα εμαηξεηηθά πινχζην θαη πνηθίιν θπζηθφ πεξηβάιινλ. Δίλαη παξαδεθηφ φηη νη έξεπλεο γηα ην πεξηβάιινλ δελ έρνπλ αλαπηχμεη εχρξεζηνπο δέθηεο γηα ηελ απνηίκεζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ επηπηψζεσλ, ελψ πζηεξεί ζεκαληηθά θαη ε άζθεζε επνπηείαο, ηδηαίηεξα ζηνλ ηνκέα ηεο δφκεζεο. Απηή ε πζηέξεζε δεκηνπξγεί καθξνπξφζεζκεο αλεπηζχκεηεο επηδξάζεηο. Καηεπζχλζεηο ηνπ ρεδίνπ Πεξηθεξεηαθήο Αλάπηπμεο ζηελ πεξηθέξεηα είλαη ε ελίζρπζε επηιεγκέλσλ θιάδσλ, ε δεκηνπξγία νξγαλσκέλσλ θνξέσλ ππνδνρήο ηεο κεηαπνίεζεο, ε αλάπηπμε θαηλνηφκσλ δξάζεσλ γηα ηε κεηαπνίεζε θαη ε δεκηνπξγία πφισλ πξνζέιθπζεο θαηλνηνκηθψλ ππεξεζηψλ θαη λέσλ ηερλνινγηψλ ειεθηξνληθψλ δηθηχσλ πιεξνθφξεζεο ζηνλ ηνκέα ησλ ππεξεζηψλ. Ζ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηνπ Υσξνηαμηθνχ ρεδίνπ ηεο Πεξηθέξεηαο Κ. Μαθεδνλίαο βαζίδεηαη ζηελ πηνζέηεζε ελφο καθξνρξφληνπ πξνηχπνπ ρσξηθήο νξγάλσζεο, ψζηε ν αλαπηπμηαθφο ζρεδηαζκφο αλ δηαζέηεη ζηαζεξνχο γεσγξαθηθνχο πξνζδηνξηζκνχο. Σν πξφηππν ρσξηθήο νξγάλσζεο πξνυπνζέηεη θαη έλα ζχζηεκα ρσξηθψλ ελνηήησλ πνπ ζα ζπζρεηίδεη ηηο θπζηθέο κε ηηο αλζξσπνγελείο ιεηηνπξγίεο ηνπ ρψξνπ, νη νπνίεο ζα αθνξνχλ ηε δηνηθεηηθή, νηθηζηηθή θαη παξαγσγηθή ηνπο ζπγθξφηεζε. 86

98 Ο πξνζδηνξηζκφο ησλ θπζηθνγεσγξαθηθψλ θαη αλζξσπνγεσγξαθηθψλ ελνηήησλ ηνπ ρσξηθνχ ζπζηήκαηνο (ππνπεξηθεξεηαθέο ελφηεηεο) απνηειεί βαζηθφ ζεκείν ηνπ ζρεδηαζκνχ, γηαηί κε ηε κεζνδνινγία απηή δηεπθνιχλεηαη ε αλαθνξά ζε πεξηνρέο κε νκνηνγελή θπζηθά θαη ιεηηνπξγηθά ραξαθηεξηζηηθά ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν. Πάλσ ζε απηή ηε θπζηθνγεσγξαθηθή ζεψξεζε ηνπ ρσξηθνχ ζπζηήκαηνο πξνζηίζεληαη, ζηε ζπλέρεηα, νη εθηηκήζεηο γηα ηελ εμέιημε ηνπ πιεζπζκνχ, ηεο απαζρφιεζεο θαη ησλ παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη εθπνλνχληαη ππνζέζεηο γηα ηελ εμέιημε ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο θαη ηηο επηπηψζεηο πνπ ζα έρεη ζην θπζηθφ θαη αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ. Σν καθξνρξφλην πξφηππν αλάπηπμεο είλαη απηφ ην νπνίν ζα ζπλδπάζεη ηα δεδνκέλα ηεο θπζηθήο νξγάλσζεο ηνπ ρψξνπ ζε δηεζλέο, εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ πιαίζην, ψζηε ε αλάπηπμε λα ζηεξίδεηαη ζε ζηαζεξά πιαίζηα γεσγξαθηθήο θαη ρσξηθήο αλαθνξάο. Ο πξνζδηνξηζκφο ησλ ρσξηθψλ ελνηήησλ ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ θαη ε ζπγθξφηεζή ηνπο ζε έλα ζχζηεκα ηθαλφ λα ιεηηνπξγεί ζε γεσγξαθηθφ επίπεδν απνηειεί ην θπξίαξρν ζηνηρείν ηνπ ζρεδηαζκνχ θαη πξνγξακκαηηζκνχ. Οη νκνηνγελείο ελφηεηεο ηνπ ρψξνπ πνπ ζπλζέηνπλ ηλ Πεξηθέξεηα Κ. Μαθεδνλίαο είλαη: - Ζ επξχηεξε κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή ηεο Θεζζαινλίθεο - Οη παξάθηηεο ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο - Οη αγξνηηθέο παξαγσγηθέο πεξηνρέο - Οη νξεηλέο εκηνξεηλέο πεξηνρέο χκθσλα κε ηε ξεαιηζηηθή θαηεχζπλζε ηνπ καθξνρξφληνπ πξνηχπνπ ρσξηθήο αλάπηπμεο, επηδηψθεηαη ν εθζπγρξνληζκφο ηεο παξαγσγηθήο βάζεο, ψζηε νη δψλεο φπνπ αλαπηχζζνληαη ε κεηαπνίεζε θαη νη ππεξεζίεο (αζηηθέο, κεηξνπνιηηηθέο, παξάθηηεο) λα απνθηήζνπλ ζηαζεξφ ξφιν ζηνλ λέν δηεζλή θαηακεξηζκφ εξγαζίαο, γεγνλφο πνπ ζα νδεγήζεη θαη ζε βειηίσζε ησλ καθξννηθνλνκηθψλ δεηθηψλ. Ζ ηνκεαθή θαη ρσξηθή αλάπηπμε πνπ ζα επηηεπρζεί ζα ζέζεη ζε ιεηηνπξγία κεραληζκνχο γηα ηε δηάρπζή ηεο ζε επξχηεξα γεσγξαθηθά πιαίζηα, κε θαιχηεξεο πξννπηηθέο γηα ηελ ηζφξξνπε ιεηηνπξγία ηνπ ρσξηθνχ ζπζηήκαηνο. Οη αλαπηπμηαθέο παξεκβάζεηο θαηεπζχλνληαη επίζεο θαη ζηηο δπλακηθέο δψλεο αγξνηηθήο παξαγσγήο κε ζπγθξηηηθά πιενλάζκαηα. Ζ νινθιήξσζε ηεο αλάπηπμεο ηεο Θεζζαινλίθεο θαη ε δεκηνπξγία νηθνλνκηθνχ πιενλάζκαηνο ζηηο παξαγσγηθέο πεξηνρέο (αγξνηηθέο θαη ηνπξηζηηθέο) ζα δεκηνπξγήζεη ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηε κεηαθνξά ηεο αλάπηπμεο ζηηο ζηάζηκεο ή πξνβιεκαηηθέο πεξηνρέο, κε ζηφρν ηελ ηζφξξνπε ιεηηνπξγία ηνπ ρσξηθνχ ζπζηήκαηνο. Ο πεξηθεξεηαθφο ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο ζα ζπλζέζεη ην πιαίζην ρσξηθήο εμεηδίθεπζεο ησλ αλαπηπμηαθψλ δξάζεσλ θαη ζα απνηειέζεη βαζηθφ εξγαιείν γηα ηελ άζθεζε πεξηθεξεηαθψλ πνιηηηθψλ. Ο πξνζδηνξηζκφο ησλ νκνηνγελψλ ππνπεξηθεξεηαθψλ ελνηήησλ θαη ε πξνψζεζε ελφο ζρεδηαζκνχ πνπ ζα αληαπνθξίλεηαη ζηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο γλσξίζκαηα απνηειεί θνκβηθφ ζεκείν ηεο κειέηεο. 87

99 Ζ ηζνξξνπία αλάκεζα ζηελ νηθνλνκηθή απνηειεζκαηηθφηεηα, ηελ ηζνηηκία πξφζβαζεο ζηα ζπζηήκαηα αλάπηπμεο θαη ηελ πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία επηηπγράλεηαη ελεξγεηηθά κε ηελ πξνψζεζε ησλ απαξαίηεησλ δηαξζξσηηθψλ αιιαγψλ ζηήξημεο ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο πεξηθέξεηαο θαη ηε δεκηνπξγία λέσλ δξαζηεξηνηήησλ ζε θαζεζηψο βηψζηκεο αλάπηπμεο. ε επίπεδν ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ, εηζάγεηαη ε επηρεηξεκαηηθή δηάζηαζε ησλ εζληθψλ πξνηεξαηνηήησλ θαη ησλ εμειίμεσλ ζε γεσγξαθηθφ, γεσπνιηηηθφ επίπεδν, θαζψο θαη ε επηρεηξεζηαθή δηάζηαζε ησλ δξάζεσλ ηνπ Γ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο. Ζ επηδίσμε κηαο πνιπθεληξηθήο θαη ηζφξξνπα αλεπηπγκέλεο πεξηθέξεηαο επηδηψθεηαη κέζσ ηεο εμεηδίθεπζεο ηνπ ζρεδηαζκνχ ησλ ππνπεξηθεξεηαθψλ ελνηήησλ ζε αλαγλψζηκε θιίκαθα (1: έσο 1: ), φπνπ θαηαγξάθνληαη νη πξννπηηθέο ηεο κεηξνπνιηηηθήο Θεζζαινλίθεο, ην ρσξηθφ πξφηππν νξγάλσζεο ησλ παξαγσγηθψλ, πεδηλψλ θαη παξάθηησλ ηνπξηζηηθψλ πεξηνρψλ, ε εθκεηάιιεπζε ηνπ δηθηχνπ αζηηθψλ θαη πεξηθεξεηαθψλ θέληξσλ, ε πξνζηαζία θαη αλάδεημε ησλ θπζηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ πφξσλ θαη ε δηάρπζε ηα αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο ζηηο νξεηλέο θαη πξνβιεκαηηθέο πεξηνρέο. Ζ αλάπηπμε εμεηδηθεπκέλσλ κεζνδνινγηψλ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ ζε επίπεδν ππνπεξηθεξεηαθψλ ελνηήησλ, αλάπηπμε πνπ απαηηείηαη θαη γηα νξηζκέλνπο βαζηθνχο ηνκείο ζην πιαίζην ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο, φπσο ε πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο, απνηειεί έλα ζεκαληηθφ βήκα ζηελ αλάπηπμε ησλ ρσξηθψλ πνιηηηθψλ ζηνλ πεξηθεξεηαθφ ρψξν Δηδηθέο επηρεηξεζηαθέο εθαξκνγέο θαηά νκνγελείο ελόηεηεο Όπσο ζε εζληθφ, έηζη θαη ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν απαηηείηαη ε πηνζέηεζε ελφο καθξνρξφληνπ πξνηχπνπ ρσξηθήο νξγάλσζεο, πνπ πξνυπνζέηεη ηνλ νξηζκφ ελφο ζπζηήκαηνο ρσξηθψλ ελνηήησλ πνπ ζα ζπζρεηίδνπλ ηηο θπζηθέο κε ηηο αλζξσπνγελείο ιεηηνπξγίεο. Ο ζπλδπαζκφο απηφο ζα επηηξέςεη ηελ εηζαγσγή ζηνηρείσλ βησζηκφηεηαο ζηελ αλαπηπμηαθή δηαδηθαζία θαη ηε δηάξζξσζε ηνπ ρσξηθνχ ζπζηήκαηνο. χκθσλα, ινηπφλ, κε ηηο πξνηάζεηο ηεο εξεπλεηηθήο απηήο πξνζέγγηζεο, παξακέλεη ν ζρεδηαζκφο ζηξαηεγηθψλ θαηεπζχλζεσλ ζε πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, αιιά ε επηδίσμε πινπνίεζεο ησλ επηδησθφκελσλ ζηφρσλ κεηαηίζεηαη ζε έλα λέν επίπεδν, απηφ ηεο ππνπεξηθέξεηαο, ζην νπνίν ν ρσξνηαμηθφο ζρεδηαζκφο φρη κφλν ζρεδηάδεηαη, αιιά θαη ζεζκνζεηείηαη. Γηα ηελ Πεξηθέξεηα Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο πηνζεηείηαη έλα καθξνρξφλην πξφηππν ρσξηθήο αλάπηπμεο, πνπ βαζίδεηαη ζε κηα ξεαιηζηηθή ππφζεζε εμέιημεο ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο. Θεσξνχληαη, δειαδή δεδνκέλεο νη παξάκεηξνη ηνπ πξνγξάκκαηνο χγθιηζεο πνπ έρεη ππνβάιεη ε ρψξα καο θαη έρνπλ εγθξηζεί απφ ηα αξκφδηα φξγαλα ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. 88

100 Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ ππνπεξηθεξεηαθψλ ελνηήησλ, πνπ απνηεινχλ ηνλ βαζηθφ θνξκφ ηνπ ζρεδηαζκνχ, δηακνξθψλεηαη έλα πξφηππν νκνηνγελψλ ρσξηθψλ ελνηήησλ. Οη ηειεπηαίεο θαζνξίδνληαη κε βάζε έλαλ ζπλδπαζκφ θπζηθψλ, γεσγξαθηθψλ θαη αλζξσπνγελψλ θξηηεξίσλ. ε απηή ηε θπζηθνγεσγξαθηθή ζεψξεζε ηνπ ρσξηθνχ ζπζηήκαηνο πξνζηίζεληαη νη εθηηκήζεηο γηα ηελ εμέιημε ηνπ πιεζπζκνχ, ηεο απαζρφιεζεο, ησλ παξαγσγηθψλ δξαζηεξηνηήησλ θαη δηαηππψλνληαη ππνζέζεηο γηα ηελ εμέιημε ηεο αλάπηπμεο θαη ηηο επηπηψζεηο ηεο ζην θπζηθφ θαη αλζξσπνγελέο πεξηβάιινλ. Ο ζπλδπαζκφο ηνπ καθξνρξφληνπ πξνηχπνπ αλάπηπμεο κε ηα δεδνκέλα ηνπ θπζηθνχ θαη αλζξσπνγελνχο ρψξνπ είλαη απηφο πνπ ζα θαζνξίζεη ηηο ρσξηθέο ελφηεηεο ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ, αιιά θαη ηε ζπγθξφηεζή ηνπο ζε έλα νινθιεξσκέλν ζχζηεκα, ηθαλφ λα ιεηηνπξγεί ζε γεσγξαθηθφ θαη νηθνλνκηθφ επίπεδν. Δηδηθφηεξα, ηα θπζηθά, γεσγξαθηθά θαη αλζξσπνγελή ζηνηρεία θαη ραξαθηεξηζηηθά ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ ζηελ Κ. Μαθεδνλία θσδηθνπνηνχληαη θαη παξνπζηάδνληαη ζε κηα ζεηξά πηλάθσλ. Ζ επεμεξγαζία ησλ ζηνηρείσλ απηψλ νδεγεί ζηνλ πξνζδηνξηζκφ νκνηνγελψλ ρσξηθψλ ελνηήησλ, δειαδή ππνπεξηθεξεηψλ. ηε ζπλέρεηα, γηα ηηο ελφηεηεο απηέο εηζάγνληαη δεδνκέλα ηνπ καθξνρξφληνπ πξνηχπνπ ρσξηθήο αλάπηπμεο, ηα νπνία πξνθαινχλ κηα αλαδηάηαμε ησλ νξίσλ ησλ ελνηήησλ, έηζη ψζηε ηειηθά λα πξνθχςεη έλα ρσξηθφ ζχζηεκα κε ελφηεηεο ππνπεξηθεξεηαθήο θιίκαθαο, ην νπνίν, ζην πιαίζην ελφο εμεηδηθεπκέλνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ, κπνξεί λα απνδψζεη αλαπηπμηαθνχο ζηφρνπο θαη ζηφρνπο θνηλσληθήο ζπλνρήο ζπκβαηνχο κε ηηο αξρέο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο θαη ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ησλ ρσξηθψλ ελνηήησλ πνπ απαξηίδνπλ ηνλ πεξηθεξεηαθφ ρψξν. χκθσλα κε φια ηα παξαπάλσ, ε Πεξηθέξεηα Κ. Μαθεδνλίαο αξζξψλεηαη ζηηο αθφινπζεο ρσξηθέο ελφηεηεο ππνπεξηθεξεηαθήο θιίκαθαο, νη νπνίεο ζα απνηειέζνπλ ηνλ ππνδνρέα ελφο εμεηδηθεπκέλνπ : - Δπξχηεξε κεηξνπνιηηηθή πεξηνρή Θεζζαινλίθεο - Παξάθηηεο ηνπξηζηηθέο πεξηνρέο - Αγξνηηθέο παξαγσγηθέο πεξηνρέο - Οξεηλέο εκηνξεηλέο πεξηνρέο Αθνινπζνχλ νη θαηεπζχλζεηο γηα ηελ νξηνζέηεζε θαη ηνλ ζρεδηαζκφ απηψλ ησλ ππνπεξηθεξεηαθψλ ελνηήησλ. Δπξύηεξε Μεηξνπνιηηηθή Πεξηνρή Θεζζαινλίθεο Γηα ηνλ θαζνξηζκφ ησλ νξίσλ ηεο επξχηεξεο κεηξνπνιηηηθήο πεξηνρήο Θεζζαινλίθεο ιήθζεθε ππφςε πιήζνο θξηηεξίσλ, φπσο ν επηζπκεηφο ξφινο ηεο πφιεο, ε ζπλερηδφκελε δηάρπζε νηθηζηηθψλ παξαγσγηθψλ θαη ηξηηνγελψλ ιεηηνπξγηψλ ζηελ επξχηεξε πεξηνρή, ε αιιαγή ησλ θνηλσληθψλ ή άιισλ πξνηχπσλ θαη ε δηεχξπλζε ησλ κεηαθηλήζεσλ, ζε 89

101 ζπλδπαζκφ κε θπζηθνγεσγξαθηθνχο παξάγνληεο θαη παξάγνληεο πξνζηαζίαο, φπσο ε χπαξμε Εψλεο πξνζηαζίαο Ramsar ζηα δέιηα ησλ πνηακψλ θαη ζηελ πεδηάδα ηεο Θεζζαινλίθεο ζηα δπηηθά. Με βάζε ηα παξαπάλσ, ηα φξηα ηεο κεηξνπνιηηηθήο πεξηνρήο έρνπλ επεθηαζεί κέρξη ηελ πεξηνρή Ν. Μεραληψλαο Δπαλσκήο ζηα λφηηα, Λαγθαδά Αγ. Βαζηιείνπ ζηα βνξεηναλαηνιηθά, Αγ. Αζαλαζίνπ ζηα δπηηθά, θαζψο θαη ζην λφηην ηκήκα ηνπ λνκνχ Κηιθίο ζηα βφξεηα ηεο πφιεο. Δηδηθφηεξα, κεηά απφ εθπφλεζε Γεληθψλ Πνιενδνκηθψλ ρεδίσλ ζηνπο Γήκνπο Μίθξαο Θεξκατθνχ Ν. Μεραληψλαο Δπαλσκήο (ζην πιαίζην ηνπ Ν. 2508/97), πξνβιέπνληαη εθηεηακέλεο επεθηάζεηο γηα θαηνηθία, αιιά θαη γηα ρξήζεηο ηνπ ηξηηνγελή ηνκέα πνπ θαιχπηνπλ θπξίσο αλάγθεο ηνπ Πνιενδνκηθνχ πγθξνηήκαηνο Θεζζαινλίθεο, κε απνηέιεζκα φιε ε επξχηεξε απηή πεξηνρή λα δέρεηαη ηελ επηξξνή ηεο πφιεο θαη λα εληάζζεηαη κέζα ζηα φξηα ηεο κεηξνπνιηηηθήο Θεζζαινλίθεο. Ζ πεξηνρή Λαγθαδά Αγ. Βαζηιείνπ ζηα βνξεηναλαηνιηθά απνηειεί πφιν δηάρπζεο ηεο αλάπηπμεο ηεο Γπηηθήο Θεζζαινλίθεο, ελψ ηαπηφρξνλα ε χπαξμε δσλψλ (ιίκλεο Αγ. Βαζηιείνπ θαη Βφιβεο) πνπ πξνζηαηεχνληαη απφ ηε ζπλζήθε Ramsar δεκηνπξγεί πεξηβαιινληηθνχο θηλδχλνπο. Έηζη, ηίζεηαη ζε πξνηεξαηφηεηα ν ζρεδηαζκφο ηεο πεξηνρήο Λαγθαδά, φπνπ έρνπλ ρσξνζεηεζεί νηθηζηηθέο (Λαγπλά, Μειηζζνρψξη, Λεηή, Γξπκφο) θαη κεηαπνηεηηθέο (Καβαιάξη, Λαγπλά, Λαγθαδάο) ρξήζεηο ηεο κεηξνπνιηηηθήο Θεζζαινλίθεο, ψζηε ε ππφινηπε πεξηνρή απφ ηα φξηα ηεο ιίκλεο ηνπ Αγ. Βαζηιείνπ λα πξνζηαηεπηεί απφ ηε δηαζπνξά δξαζηεξηνηήησλ ηνπ Π..Θ. ηα δπηηθά ε δψλε επηξξνήο επεθηείλεηαη κέρξη ηελ πεξηνρή Αγ. Αζαλαζίνπ, αθνχ ζηα λφηηα ζα πξέπεη λα πξνζηαηεπηεί ε δψλε ηνπ δέιηα ησλ πνηακψλ (Γαιιηθνχ Αμηνχ Αιηάθκνλα) θαη ην παξάθηην ηκήκα ηεο πεδηάδαο ηεο Θεζζαινλίθεο. ηα βφξεηα ε πεξηνρή ηνπ Κηιθίο δηαζέηεη επαξθείο εδαθηθνχο πφξνπο, ε γεσξγηθή γε είλαη ρακειήο παξαγσγηθφηεηαο θαη, ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ρακειέο ρξνλναπνζηάζεηο απφ ηε Θεζζαινλίθε, κπνξεί λα δψζεη δηέμνδν ζηε ρσξνζέηεζε δξαζηεξηνηήησλ ηνπ δεπηεξνγελή θαη ηξηηνγελή ηνκέα αξρηθά, αιιά θαη νηθηζηηθψλ ρξήζεσλ γεο ζηε ζπλέρεηα. ηνλ θαζνξηζκφ, ινηπφλ, ηεο κεηξνπνιηηηθήο πεξηνρήο Θεζζαινλίθεο πηνζεηείηαη κεγάινο αξηζκφο θξηηεξίσλ πνπ ζπλδπάδνπλ ηα θπζηθνγεσγξαθηθά κε ηα αλαπηπμηαθά θξηηήξηα, ελψ ηαπηφρξνλα ιακβάλνληαη ππφςε θαη νη δεζκεχζεηο πνπ πξνθχπηνπλ απφ ηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο. Γηα ηε κεηξνπνιηηηθή απηή πεξηνρή είλαη απαξαίηεηε ε εθπφλεζε ελφο ρσξνηαμηθνχ ζρεδίνπ ππνπεξηθεξεηαθνχ επηπέδνπ ζε αλαγλψζηκε θιίκαθα (1: :10.000), ην νπνίν ζα είλαη απηφ θαη ζπγθεθξηκέλν θαη δελ ζα βαζίδεηαη ζε αφξηζηεο ζηξαηεγηθέο θαηεπζχλζεηο. Ζ εθπφλεζε κηαο λέαο κειέηεο ζην πιαίζην ηνπ ρεδίνπ Βηψζηκεο Αλάπηπμεο ηεο Θεζζαινλίθεο κε πην ζαθή ραξαθηήξα εθαξκνγήο, πνπ ζα πξνηείλεη ηε δεκηνπξγία ππεξεζηψλ θαη νξγάλσλ θαη ζα ζπληνλίδεη ηε ιεηηνπξγία ησλ δεκφζησλ θαη ηδησηηθψλ θνξέσλ 90

102 ζε ζέκαηα ζρεδηαζκνχ θαη δηνίθεζεο ηεο κεηξνπνιηηηθήο πεξηνρήο Θεζζαινλίθεο, είλαη επηβεβιεκέλε. Σν εγρείξεκα απηφ ζα πξέπεη λα εληάζζεηαη ζηνλ γεληθφηεξν πεξηθεξεηαθφ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ θαη λα ελαξκνλίδεηαη κε ηηο θαηεπζχλζεηο ηνπ ζρεδηαζκνχ ησλ άιισλ ρσξηθψλ ελνηήησλ (παξάθηηνο, αγξνηηθφο, νξεηλφο ρψξνο). Παξάθηηεο Σνπξηζηηθέο Πεξηνρέο Παξάθηηεο είλαη νη πεξηνρέο ηνπ πεξηθεξεηαθνχ ρψξνπ πνπ έξρνληαη ζε επαθή κε ην Αηγαίν πέιαγνο. ε ππνπεξηθεξεηαθφ επίπεδν, απνηεινχλ ζεκαληηθή ελφηεηα ηνπ γεσγξαθηθνχ ρψξνπ ηεο Κ. Μαθεδνλίαο θαη δηαζέηνπλ κηα ζεηξά απφ ζπγθξηηηθά πιενλεθηήκαηα πνπ ηηο θαζηζηνχλ θέληξα αλάπηπμεο ηνπξηζκνχ παξαζεξηζκνχ αλαςπρήο, αιιά θαη παξνρήο ππεξεζηψλ. Σν πινχζην θπζηθφ θαη πνιηηηζηηθφ πεξηβάιινλ απνηειεί ζηξαηεγηθφ πιενλέθηεκα, πνπ, ζε ζπλδπαζκφ κε ηε γεηηλίαζε κε ην κεηξνπνιηηηθφ θέληξν Θεζζαινλίθεο, ζπληειεί ζηελ πξνζέιθπζε ζεκαληηθψλ θεθαιαίσλ ζηνλ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ, ηεο αλαςπρήο, αιιά θαη ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ. Ζ δηαθχιαμε ησλ δηαζέζηκσλ πεξηβαιινληηθψλ θαη πνιηηηζηηθψλ πφξσλ απφ ηελ ππεξεθκεηάιιεπζε, πνπ νδεγεί ζε ππνβάζκηζε, απνηειεί θνκβηθφ ζεκείν ηνπ ζρεδηαζκνχ. ηελ Κεληξηθή Μαθεδνλία νη παξάθηηεο πεξηνρέο ρσξίδνληαη ζε δχν δψλεο: ηε δπηηθή, πνπ πεξηιακβάλεη παξάθηηεο πεξηνρέο ησλ λνκψλ Πηεξίαο θαη Θεζζαινλίθεο, θαη ηελ αλαηνιηθή, πνπ πεξηιακβάλεη παξάθηηεο πεξηνρέο ησλ λνκψλ Υαιθηδηθήο, Θεζζαινλίθεο θαη εξξψλ. Βαζηθέο πξνηάζεηο ηνπ ζρεδηαζκνχ γηα ηηο παξάθηηεο πεξηνρέο είλαη: Ρχζκηζε ησλ ρξήζεσλ παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο θαη νξγαλσκέλεο δφκεζεο ζην πιαίζην ηε βηψζηκεο αλάπηπμεο ηνπ παξάθηηνπ ρψξνπ Έιεγρνο θνξεζκέλσλ (Καζζάλδξα, ηζσλία) ε πεξηβαιινληηθά επαίζζεησλ (Όιπκπνο) πεξηνρψλ Αλαδηάξζξσζε ηνπ ηνκέα ηνπ ηνπξηζκνχ κε ηε ζέζπηζε πςειφηεξεο ζηάζκεο πξνδηαγξαθψλ θαη ηε βειηίσζε ηνπ επηπέδνπ ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ Αλάπηπμε ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ, πνπ ζπλδένληαη κε ην ελδηαθέξνλ θπζηθφ θαη πνιηηηζηηθφ πεξηβάιινλ (Αγ. Όξνο, Όιπκπνο, αξραηνινγηθνί ρψξνη, παξαδνζηαθνί νηθηζκνί) Οινθιήξσζε νδηθνχ δηθηχνπ παξάθηησλ πεξηνρψλ Οινθιήξσζε ιηκεληθψλ εγθαηαζηάζεσλ θαη βειηίσζε ζαιάζζησλ ζπλδέζεσλ Δηδηθφηεξα, ζηε δπηηθή ελφηεηα ηνπ παξάθηηνπ ρψξνπ (Ν. Πηεξίαο θαη Θεζζαινλίθεο), κε ηε δηεχξπλζε ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο, παξαηεξείηαη δηάρπζε δξαζηεξηνηήησλ απφ ηε ζηελή παξάθηηα δψλε ζηνπο πξφπνδεο ηνπ Οιχκπνπ. Ζ δηάρπζε απηή ελέρεη ζαθείο θηλδχλνπο ππνβάζκηζεο ηνπ αμηφινγνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο. Σν ζχζηεκα ησλ νηθηζκψλ δέρεηαη ηζρπξέο πηέζεηο γηα επέθηαζε, ρσξίο ηελ πξφβιεςε ησλ απαξαίηεησλ 91

103 ηερληθψλ ππνδνκψλ θαη εμππεξεηήζεσλ, ελψ νη ηνπξηζηηθέο εγθαηαζηάζεηο θαη νη ρξήζεηο ηνπ ηξηηνγελή ηνκέα ρσξνζεηνχληαη ρσξίο ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ. ηελ Πηεξία δηακνξθψλεηαη έλα ζχζηεκα αζηηθψλ ζρεκαηηζκψλ παξάιιεια κε ηηο αθηέο θαη ην βαζηθφ νδηθφ θαη ζηδεξνδξνκηθφ δίθηπν (ΠΑΘΔ, ζηδ. Γξακκή Αζελψλ Θεζζαινλίθεο). Τθίζηαηαη αθφκα ηζρπξή πίεζε γηα ηελ αμηνπνίεζε κε νξγαλσκέλε δφκεζε (ηδησηηθέο πνιενδνκήζεηο, ζπλεηαηξηζκνί) κεγάισλ εθηφο ζρεδίνπ πεξηνρψλ, ζε βαζκφ πνπ νη ρσξνζεηήζεηο απηέο επεξεάδνπλ ηνλ ζπλνιηθφ ζρεδηαζκφ. Δπηπιένλ, νη απνζπαζκαηηθέο ρσξνζεηήζεηο έξγσλ ππνδνκήο (λένη νδηθνί άμνλεο), πνπ γίλνληαη ρσξίο γεληθφηεξε κειέηε, δεκηνπξγνχλ ζεκαληηθφ πξφβιεκα. Ο παξάθηηνο ρψξνο πξέπεη λα θαιχπηεηαη ζην ζχλνιφ ηνπ απφ ηνλ ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ κε θεληξηθφ άμνλα ηε δηαηήξεζε επαξθψλ θπζηθψλ πνιηηηζηηθψλ πφξσλ πνπ απνηεινχλ ζηξαηεγηθφ πιενλέθηεκα, αιιά θαη έλα θαιά κειεηεκέλν, δηαξζξσκέλν θαη ιεηηνπξγηθφ ζχζηεκα ρξήζεσλ γεο (νηθηζηηθέο, ηνπξηζηηθέο, αλαςπρήο, ππεξεζίεο). Οη ρξήζεηο ηεο κεηαπνίεζεο ζα πξέπεη λα ζπγθεληξψλνληαη ζε νξγαλσκέλνπο ππνδνρείο (βηνκεραληθέο θαη βηνηερληθέο πεξηνρέο). ηελ αλαηνιηθή ελφηεηα ππάγνληαη νη παξάθηηεο πεξηνρέο ηνπ Ν. Υαιθηδηθήο Θεζζαινλίθεο θαη εξξψλ. ηηο δψλεο απηέο παξαηεξείηαη ζεκαληηθφο θνξεζκφο ζε φ,ηη αθνξά ηηο ζπγθεληξψζεηο παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο θαη ηνπξηζηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ, ελψ ε έιιεηςε ζεζκνζεηεκέλνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη ειεγθηηθψλ κεραληζκψλ επηδεηλψλεη ηελ θαηάζηαζε. ηε Υαιθηδηθή αλαπηχζζεηαη έλα πνιπθεληξηθφ ζχζηεκα αζηηθψλ θαη παξαζεξηζηηθψλ νηθηζκψλ, ην νπνίν έρεη ηελ ηάζε λα αλαιψζεη ην πθηζηάκελν απφζεκα θπζηθψλ πφξσλ (Καζζάλδξα, ηζσλία, Αγ. Όξνο). Κξίλεηαη απαξαίηεηε ε ξχζκηζε ηεο αλάπηπμεο παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο ζηηο ρεξζνλήζνπο Καζζάλδξαο θαη ηζσλίαο θαη ε ζεζκνζέηεζε ρξήζεσλ γεο θαη πεξηνξηζκψλ, ψζηε λα δηαηεξεζεί επαξθέο απφζεκα θπζηθψλ πφξσλ, ελψ ζηελ πεξηνρή ησλ ζπλφξσλ ηνπ Αγ. Όξνπο, πνπ καδί κε ηελ πεξηνρή Αξλαίαο δηαζέηεη επαξθέο απφζεκα θπζηθψλ πφξσλ, ε αλάπηπμε ζα πξέπεη λα είλαη ζπκβαηή κε ην θπζηθφ θαη πνιηηηζηηθφ πεξηβάιινλ. Σέινο, ε θνξεζκέλε πεξηνρή ηνπ ηξπκσληθνχ (ηαπξφο, Αζπξνβάιηα, Κεξδχιιηα) ζα πξέπεη λ αλαβαζκηζηεί θαη λα εμπγηαλζεί, ηδηαίηεξα κεηά ηνλ ζρεδηαζκφ ησλ νδηθψλ αμφλσλ (Δγλαηία, λέα ζηδεξνδξνκηθή γξακκή πξνο Καβάια), κε γλψκνλα ηελ θαιχηεξε ιεηηνπξγία ησλ πθηζηάκελσλ αζηηθψλ θαη ηνπξηζηηθψλ ζπγθεληξψζεσλ. Ζ κειέηε ηνπ παξάθηηνπ ρψξνπ σο ηδηαίηεξεο πξνγξακκαηηθήο κνλάδαο κπνξεί λα νδεγήζεη, κε ηελ πηνζέηεζε θαηάιιεισλ πξαθηηθψλ ζρεδηαζκνχ θαη πξνγξακκαηηζκνχ, ζε κηα ζχλζεζε αλαπηπμηαθνχ θαη ρσξηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη πξνγξακκαηηζκνχ ζπκβαηνχ κε ηνπο ζηφρνπο ηεο αεηθφξνπ δηαρείξηζεο. 92

104 Πεδηλέο Παξαγσγηθέο Πεξηνρέο Οη Πεδηλέο Παξαγσγηθέο Πεξηνρέο απνηεινχλ βαζηθφ θχηηαξν ηνπ γεσγξαθηθνχ ρψξνπ, ην νπνίν ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηε δηακφξθσζε ηεο νηθνλνκηθήο θπζηνγλσκίαο ηεο πεξηθέξεηαο. πλδπάδνπλ ην απφζεκα θπζηθψλ πφξσλ κε ηελ αλάπηπμε ζεκαληηθψλ δξαζηεξηνηήησλ παξαγσγήο, κεηαπνίεζεο θαη εκπνξίαο ηνπ πξσηνγελή ηνκέα, δξαζηεξηνηήησλ ζπκβαηψλ κε ηνλ ηδηαίηεξν ραξαθηήξα ηνπο. ηελ Κεληξηθή Μαθεδνλία δηαθξίλνληαη δχν κεγάιεο πεδηλέο παξαγσγηθέο πεξηνρέο: ε πεδηάδα ηεο Θεζζαινλίθεο (Θεζζαινλίθε Ζκαζία Πέιια) ζηα δπηηθά θαη ε πεδηάδα ησλ εξξψλ ζηα αλαηνιηθά. Σα θξηηήξηα θαζνξηζκνχ ησλ ελνηήησλ απηψλ είλαη πεξηζζφηεξα θπζηθνγεσγξαθηθά, γη απηφ θαη ζε νξηζκέλεο πεξηπηψζεηο δελ αθνινπζνχληαη ηα φξηα Καπνδηζηξηαθψλ Γήκσλ, φπνπ έλα ηκήκα είλαη πεδηλφ θαη ην ππφινηπν αλήθεη ζε νξεηλέο εκηνξεηλέο πεξηνρέο. Οη παξεκβάζεηο ζηηο πεδηλέο παξαγσγηθέο πεξηνρέο, πνπ ζήκεξα αληηκεησπίδνληαη «αλνξζφδνμα» ζην πιαίζην ηεο δηνηθεηηθήο δηαίξεζεο ησλ λνκψλ, απνζθνπνχλ ζηελ νινθιεξσκέλε ρσξνηαμηθή νξγάλσζε ησλ δσλψλ απηψλ, νη νπνίεο δηαζέηνπλ ζεκαληηθή ππνδνκή ζηνλ ηνκέα ηεο αγξνηηθήο νηθνλνκίαο. Ζ εμπγίαλζε ηεο παξαγσγήο ηνπ πξσηνγελή ηνκέα, ε αλάπηπμε πξντφλησλ ζπκβαηψλ κε ηα λέα πξφηππα δηαηξνθήο θαη ε δεκηνπξγία ππνδνκψλ γηα ηε κεηαπνίεζε θαη ηηο ζπλδπαζκέλεο κεηαθνξέο απνηεινχλ βαζηθνχο ζηφρνπο γηα απηέο ηηο ρσξηθέο ελφηεηεο. Αθφκα, ε πξνζηαζία ησλ εδαθηθψλ πφξσλ (γεσξγηθή γε) απφ ηελ αιφγηζηε αιιαγή ρξήζεο θαη ε θαηαπνιέκεζε ησλ θαηλνκέλσλ εληαηηθήο αλάπηπμεο (ζχγθξνπζε ρξήζεσλ γεο, ξχπαλζε πδάηηλσλ απνδεθηψλ θιπ.) απνηεινχλ πξσηαξρηθέο επηδηψμεηο. εκαληηθφ ξφιν ζηελ πεδηάδα Θεζζαινλίθεο παίδεη ηφζν ην βαζηθφ νδηθφ δίθηπν (δηαζηαχξσζε ΠΑΘΔ θαη Δγλαηίαο), φζν θαη ην δίθηπν ησλ νηθηζκψλ, ην νπνίν ζα πξέπεη λα επαλαζρεδηαζηεί κέζσ ηεο εμεηδίθεπζεο ηνπ ξφινπ ησλ ηειεπηαίσλ κε ηε δεκηνπξγία λέσλ εμαξηήζεσλ πνπ ζα βαζίδνληαη ζην δίθηπν ησλ κεηαθνξηθψλ νηθνλνκηθψλ θνηλσληθψλ θαη δηνηθεηηθψλ ππνδνκψλ. Βαζηθέο θαηεπζχλζεηο ηνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ γηα ηηο πεδηλέο παξαγσγηθέο πεξηνρέο είλαη: Δθζπγρξνληζκφο παξαγσγηθήο βάζεο Πξνψζεζε αλαδηάξζξσζεο θαιιηεξγεηψλ Δλίζρπζε βηνινγηθήο γεσξγηθήο παξαγσγήο Αλαδηάξζξσζε δηθηχνπ εκπνξίαο θαη δηαθίλεζεο πξντφλησλ πξσηνγελή ηνκέα Αλάπηπμε ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ Δθαξκνγή πηινηηθψλ πξνγξακκάησλ αγξνηηθήο νηθνλνκίαο (ζπλδπαζκφο αγξνηηθήο παξαγσγήο θαη κεηαπνίεζεο) Γεκηνπξγία θέληξσλ πηζηνπνίεζεο 93

105 Πξνζηαζία πεδηλψλ παξαγσγηθψλ πεξηνρψλ απφ ηελ εθηφο ζρεδίνπ δφκεζε πνπ δελ ζρεηίδνληαη κε αγξνηηθέο δξαζηεξηφηεηεο Βειηίσζε ηεο δηαρείξηζεο ησλ πδάηηλσλ πφξσλ Οξεηλέο Ζκηνξεηλέο Πεξηνρέο Οη νξεηλέο εκηνξεηλέο πεξηνρέο απνηεινχλ ρσξηθέο ελφηεηεο πνπ πθίζηαληαη ζηνλ κεγαιχηεξν βαζκφ ηηο αξλεηηθέο επηπηψζεηο ηεο παγθνζκηνπνίεζεο ηεο νηθνλνκίαο, ηεο θξίζεο ηνπ πξσηνγελή ηνκέα θαη άιισλ ειιείςεσλ. Οη επηπηψζεηο απηέο δεκηνπξγνχλ πξνβιήκαηα, κε απνηέιεζκα ηε κεηαθίλεζε πιεζπζκνχ ζηα αζηηθά θέληξα. Γηα ηελ «επηβίσζε» ησλ πεξηνρψλ απηψλ απαηηείηαη ε δηαηήξεζε ελφο ειάρηζηνπ αξηζκνχ ελεξγνχ πιεζπζκνχ, ε χπαξμε ηερληθψλ θαη θνηλσληθψλ ππνδνκψλ θαη ε δηαθνξνπνίεζε ηεο απαζρφιεζεο. Ζ ηειεπηαία πξέπεη λα ζηεξηρζεί ζε κηα πνηνηηθφηεξε γεσξγία θαη θηελνηξνθία (βηνινγηθέο θαιιηέξγεηεο, πξντφληα νλνκαζίαο πξνέιεπζεο θιπ.), θαζψο θαη ζηε δηαθνξνπνίεζε ηεο απαζρφιεζεο κέζσ ηεο αλάπηπμεο ησλ ελαιιαθηηθψλ κνξθψλ ηνπξηζκνχ, ηεο πεξηήγεζεο θαη ηεο αλαςπρήο. Ζ ιεηηνπξγία ηνπο απηή σο απνζεκάησλ θπζηθψλ πφξσλ, ε ειάηησζε ησλ ρξνλναπνζηάζεσλ απφ ηα αζηηθά θέληξα, ε αιιαγή ησλ πξνηχπσλ δηαβίσζεο θαη ε δηεχξπλζε ηνπ ειεχζεξνπ ρξφλνπ δεκηνπξγνχλ ηηο ζπλζήθεο γηα ηελ αλάπηπμε ηνπξηζηηθψλ ή άιισλ ζπλαθψλ δξαζηεξηνηήησλ. Ζ αλάπηπμε απηψλ ησλ δξάζεσλ ζα πξέπεη λα γίλεηαη ζην πιαίζην ελφο θαιά κειεηεκέλνπ ρσξνηαμηθνχ ζρεδηαζκνχ, ψζηε λα δηαζθαιίδεηαη ε πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ θαη πνιηηηζηηθνχ πεξηβάιινληνο. Ήδε ζην πιαίζην ηνπ Γ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο αλαπηχζζνληαη δξάζεηο γηα ηνπο νξεηλνχο φγθνπο ζε εζληθφ θαη πεξηθεξεηαθφ επίπεδν, ελψ ζπλαθείο πξσηνβνπιίεο (LEADER I, II, III) ρξεκαηνδνηνχληαη απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Ζ πξνψζεζε ζπγθξνηεκέλσλ δηαηνκεαθψλ δξάζεσλ θαη πξνγξακκάησλ αλάπηπμεο ζπκβαηψλ κε ηνλ ηδηαίηεξν ραξαθηήξα ησλ νξεηλψλ εκηνξεηλψλ πεξηνρψλ (πνηνηηθή γεσξγία θηελνηξνθία, δαζνθνκία, ηππνπνίεζε εκπνξία ηνπηθψλ πξντφλησλ, βειηίσζε ηερληθψλ θνηλσληθψλ θπθινθνξηαθψλ ππνδνκψλ, ηνπξηζκφο, πεξηήγεζε, αλαςπρή) είλαη ε κφλε δηέμνδνο ζηα πξνβιήκαηα πνπ δηαξθψο κεγεζχλνληαη. Δπεηδή νη νξεηλέο εκηνξεηλέο απηέο ελφηεηεο αλήθνπλ ζε δηαθνξεηηθά κεηαμχ ηνπο πξνβιήκαηα θαη δπλαηφηεηεο αλάπηπμεο, απαηηείηαη ε ζχληαμε μερσξηζηψλ αλαπηπμηαθψλ θαη ρσξνηαμηθψλ κειεηψλ γηα θάζε ελφηεηα. Βαζηθέο θαηεπζχλζεηο ηνπ ζρεδηαζκνχ είλαη: Πξνζηαζία, αλάδεημε θαη αμηνπνίεζε ηεο θπζηθήο θιεξνλνκηάο (δάζε, πγξφηνπνη, ηνπία ηδηαίηεξνπ θπζηθνχ θάιινπο θιπ.) 94

106 Πξνζηαζία, αλάδεημε θαη αμηνπνίεζε ηεο πνιηηηζηηθήο θιεξνλνκηάο (αξραηνινγηθνί ρψξνη, κλεκεία, παξαδνζηαθνί νηθηζκνί, ζχγρξνλεο πνιηηηζηηθέο δεκηνπξγίεο θαη ζεζκνί) Γεκηνπξγία ππεξηνπηθψλ δηθηχσλ νηθνινγηθνχ, πεξηεγεηηθνχ, ρηνλνδξνκηθνχ ηνπξηζκνχ θαη αλαςπρήο Δθαξκνγή νινθιεξσκέλσλ πξνγξακκάησλ αγξνηηθήο ηνπξηζηηθήο αλάπηπμεο (Άξληζα-Βφξαο, Κεξθίλε-Μπέιεο θιπ.) Αλάπηπμε ηνπηθήο παξαγσγήο (ηνπηθά βηνινγηθά πξντφληα, πξντφληα νλνκαζίαο πξνέιεπζεο) Αλάπηπμε ρεηξνηερλίαο θαη βηνηερλίαο Υσξνζέηεζε παξαζεξηζηηθήο θαηνηθίαο Γεκηνπξγία απαξαίηεησλ θπθινθνξηαθψλ, ηερληθψλ, θνηλσληθψλ ππνδνκψλ Αλάπηπμε πξσηνβνπιηψλ γηα ηελ εθπαίδεπζε θαη ελεξγνπνίεζε ηνπ ηνπηθνχ δπλακηθνχ χληαμε νινθιεξσκέλσλ ρσξνηαμηθψλ ζρεδίσλ θαη νηθνλνκηθψλ πξνγξακκάησλ γηα ηελ αλάπηπμε ησλ νξεηλψλ ελνηήησλ Δζληθόο επηζηεκνληθόο θαηάινγνο - Αλαθνξά ζηηο πξνζηαηεπόκελεο πεξηνρέο ηεο Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο Ζ επξσπατθή Οδεγία γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθφηνπσλ, θαζψο θαη ηεο άγξηαο ρισξίδαο θαη παλίδαο - 92/43/ΔΟΚ ή Οδεγία ησλ Οηθφηνπσλ - ζρεδηάζηεθε γηα λα αληηκεησπίζεη ηηο ηδηαίηεξεο πξνθιήζεηο πνπ αληηκεησπίδνπλ νη νηθφηνπνη θαη ηα είδε ηεο Δπξψπεο. Σν κέηξν πνπ επηιέρζεθε απφ ηα θξάηε-κέιε ήηαλ ε δεκηνπξγία ελφο ζπλεθηηθνχ νηθνινγηθνχ δηθηχνπ Δηδηθψλ Εσλψλ Γηαηήξεζεο (S pecial Areas of Conservation - S ACs ) (Άξζξα 3 θαη 4) κε ηελ νλνκαζία Natura Σν δίθηπν απηφ πεξηιακβάλεη επίζεο θαη ηηο Εψλεο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο (Special Protection Areas - SPAs) πνπ νξίζηεθαλ κε βάζε ηελ Κνηλνηηθή Οδεγία γηα ηε δηαηήξεζε ησλ άγξησλ πνπιηψλ -79/409/ΔΟΚ ή Οδεγία γηα ηα Πνπιηά. Οη Δηδηθέο Εψλεο Γηαηήξεζεο ραξαθηεξίδνληαη κεηά απφ κία δηαδηθαζία ηξηψλ ζηαδίσλ. ην πξψην ζηάδην ηεο εθαξκνγήο ηνπ λνκηθνχ απηνχ πιαηζίνπ, ηα Κξάηε-Μέιε είραλ ηελ ππνρξέσζε λα απνγξάςνπλ ηνπο ηχπνπο νηθνηφπσλ (ελδηαηηεκάησλ) θαη ηα είδε ρισξίδαο θαη παλίδαο πνπ αλαθέξνληαη ζηα Παξαξηήκαηα Η θαη ΗΗ ηεο Οδεγίαο θαη λα ζηείινπλ ζηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή έλαλ θαηάινγν πξνηεηλφκελσλ πεξηνρψλ. Καηά ηε δηάξθεηα ηεο πξψηεο θάζεο ( ), θαηαγξάθηεθαλ νη πεξηνρέο θαη ζε θάζε πεξηνρή ππνδείρζεθαλ νη ζπγθεθξηκέλνη ηχπνη νηθνηφπσλ κε ηελ έθηαζε πνπ θαηαιακβάλνπλ (εληφο απηήο ηεο πεξηνρήο), θαζψο θαη ηα ζπγθεθξηκέλα είδε θπηψλ θαη δψσλ ησλ παξαξηεκάησλ κε ηα πιεζπζκηαθά δεδνκέλα ηνπο. 95

107 Ζ δεχηεξε θάζε ε νπνία δελ έρεη νινθιεξσζεί έρεη σο αληηθείκελν ηε δεκηνπξγία ελφο Καηαιφγνπ Σφπσλ Κνηλνηηθήο εκαζίαο ( List of Sites of Community Importance - SCI ). ηε ζπλέρεηα θαη κε ηε ζπλεξγαζία ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο θαη κηα δηαδηθαζία αμηνιφγεζεο ζε επηζηεκνληθά βηνγεσγξαθηθά ζεκηλάξηα, ζα νξηζηεί ν ηειηθφο θαηάινγνο πεξηνρψλ ηνπ δηθηχνπ νη νπνίεο ζα πξέπεη λα ραξαθηεξηζηνχλ απφ ηα θξάηε-κέιε σο Δηδηθέο Εψλεο Γηαηήξεζεο ην ζπληνκφηεξν δπλαηφ θαη ην αξγφηεξν εληφο έμη ρξφλσλ (ζχκθσλα κε ηα θξηηήξηα ηνπ Παξαξηήκαηνο ΗΗΗ ηεο Οδεγίαο). Σα θξηηήξηα ηνπ Παξαξηήκαηνο ΗΗΗ ηεο Οδεγίαο, φπσο εμεηδηθεχνληαη ζηελ πεξίπησζε ησλ ηχπσλ νηθνηφπσλ, αθνξνχλ ζηελ αληηπξνζσπεπηηθφηεηα, ηελ έθηαζε, ηε δηαηήξεζε ηεο δνκήο θαη ησλ ιεηηνπξγηψλ ηνπο, θαζψο θαη ηε ζπλνιηθή αμία ηεο πεξηνρήο γηα ηνλ ηχπν νηθνηφπνπ. ηελ πεξίπησζε ησλ πξνζηαηεπφκελσλ εηδψλ, ηα θξηηήξηα αθνξνχλ ζην κέγεζνο θαη ηελ ππθλφηεηα ηνπ πιεζπζκνχ, ηε δηαηήξεζε ηνπ ελδηαηηήκαηφο ηνπ, ην βαζκφ ηεο απνκφλσζεο ηνπ πιεζπζκνχ, θαζψο θαη ηε ζπλνιηθή αμία ηεο πεξηνρήο γηα ην ζπγθεθξηκέλν είδνο. Δπίζεο, ζχκθσλα κε ην άξζξν 5 ηεο Οδεγίαο, φηαλ ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή δηαπηζηψλεη φηη κία πεξηνρή ζηελ νπνία ππάξρεη ηχπνο νηθνηφπνπ ή είδνο πξνηεξαηφηεηαο, δελ έρεη πεξηιεθζεί ζηνλ αληίζηνηρν εζληθφ θαηάινγν, ελψ βάζεη αμηφπηζησλ επηζηεκνληθψλ πιεξνθνξηψλ είλαη απαξαίηεηε ε δηαηήξεζή ηεο, θηλείηαη ηδηαίηεξε δηαδηθαζία έληαμήο ηεο. Οη πξνδηαγξαθέο γηα ηε ζχληαμε ησλ κειεηψλ απηψλ βάζεη ηεο Κνηλήο Τπνπξγηθήο Απφθαζεο 69269, εμεηδηθεχνληαη απφ ηελ αξκφδηα ππεξεζία (Γηεχζπλζε Πεξηβαιινληηθνχ ρεδηαζκνχ, Σκήκα Γηαρείξηζεο Φπζηθνχ Πεξηβάιινληνο Αο ζεκεησζεί φηη ε ίδηα ε Οδεγία δελ πξνζδηνξίδεη ηνλ ηξφπν ηεο ζεζκνζέηεζεο, αιιά απιψο δεηάεη απφ ην θάζε Κξάηνο-Μέινο «λα δηαζθαιίδεη ηε δηαηήξεζε ή, ελδερνκέλσο, ηελ απνθαηάζηαζε ζε ηθαλνπνηεηηθή θαηάζηαζε δηαηήξεζεο, ησλ ηχπσλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ θαη ησλ νηθνηφπσλ ησλ νηθείσλ εηδψλ ζηελ πεξηνρή ηεο θπζηθήο θαηαλνκήο ησλ εηδψλ απηψλ». Γηα λα αληηκεησπηζζνχλ αξρηθψο νη άκεζεο εζληθέο ππνρξεψζεηο καο απφ ηελ Οδεγία ησλ Οηθνηφπσλ (Α θάζε δηαδηθαζίαο), εγθξίζεθε απφ ηηο αξκφδηεο Δπηηξνπέο ηεο Κνηλφηεηαο ην 1994 θαη αλαηέζεθε ζην Μνπζείν Γνπιαλδξή Φπζηθήο Ηζηνξίαο ην πξφγξακκα Life κε ηίηιν «Καηαγξαθή, αλαγλψξηζε, ραξηνγξάθεζε θαη εθηίκεζε ησλ ηχπσλ νηθνηφπσλ θαη ησλ εηδψλ ρισξίδαο θαη παλίδαο ησλ Παξαξηεκάησλ Η θαη ΗΗ ηεο Οδεγίαο». Ζ εθηέιεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο απηνχ έγηλε απφ ην Δζληθφ Κέληξν Βηνηφπσλ - Τγξνηφπσλ (ΔΚΒΤ) ζε ζπλεξγαζία κε ηα Σκήκαηα Βηνινγίαο ησλ Παλεπηζηεκίσλ Αζελψλ, Θεζζαινλίθεο, Παηξψλ θαη Κξήηεο. πλνιηθά αλαγλσξίζηεθαλ 110 ηχπνη νηθνηφπσλ ηνπ Παξαξηήκαηνο Η, 39 είδε θπηψλ θαη 76 είδε δψσλ ηνπ Παξαξηήκαηνο ΗΗ ηεο Οδεγίαο πνπ ππάξρνπλ ζηελ Διιάδα. ηνλ παξαθάησ πίλαθα ζπλνςίδνληαη νη ηχπνη νηθνηφπσλ θαη εηδψλ πνπ απαληνχλ ζηελ Διιάδα, ζε ζχγθξηζε κε απηά πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηα Παξαξηήκαηα Η θαη ΗΗ ηεο Οδεγίαο. Με βάζε 96

108 ηελ θαηαλνκή θαη ηελ χπαξμε ησλ αλσηέξσ ηχπσλ νηθνηφπσλ θαη εηδψλ, θαηαγξάθεθαλ 296 πεξηνρέο πνπ πεξηέρνπλ ηχπνπο νηθνηφπσλ θαη είδε ηεο Οδεγίαο, κεηά απφ αμηνιφγεζε ζχκθσλα κε ηα θξηηήξηα ηνπ Παξαξηήκαηνο ΗΗΗ. Ο θαηάινγνο απηψλ ησλ πεξηνρψλ, γλσζηφο θαη σο «Δπηζηεκνληθφο Καηάινγνο» απνηέιεζε κία επηζηεκνληθή βάζε αλαθνξάο γηα ηνλ Δζληθφ Καηάινγν γηα ηηο εζληθέο αξρέο, αιιά θαη γηα ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή. Οη 296 πεξηνρέο θάιππηαλ έθηαζε πνπ εθηηκάηαη φηη αλέξρεηαη ζε πεξίπνπ ζηξέκκαηα. Οη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο 296 πεξηνρέο πνπ πεξηιήθζεθαλ ζην έξγν ήηαλ πξνζηαηεπφκελεο ζε εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ ή δηεζλέο επίπεδν. πλνιηθά 141 πεξηνρέο είλαη πξνζηαηεπφκελεο ζε εζληθφ/πεξηθεξεηαθφ επίπεδν (10 έρνπλ ραξαθηεξηζηεί σο Δζληθνί Γξπκνί, 12 σο Γηαηεξεηέα Μλεκεία ηεο Φχζεο, l2 σο Αηζζεηηθά Γάζε, 6 σο Δθηξνθεία Θεξακάησλ, 94 σο Καηαθχγηα Θεξακάησλ, 7 σο Διεγρφκελεο Κπλεγεηηθέο Πεξηνρέο θαη 2 σο Θαιάζζηα Παξθα), ελψ ζε δηεζλέο επίπεδν 14 είλαη Ρακζάξ, 12 Βηνγελεηηθά απνζέκαηα, ζε 1 πεξηνρή έρεη απνλεκεζεί ην Δπξσπατθφ Γίπισκα, 7 πξνζηαηεχνληαη απφ ηε χκβαζε ηεο Βαξθειψλεο θαη 2 ραξαθηεξίζηεθαλ σο Απφζεκα Βηφζθαηξαο. ηελ έθηαζε απηή ησλ ζηξεκκάησλ πεξηέρνληαη θαη κεγάιεο ζαιάζζηεο εθηάζεηο (~ ζηξέκκαηα), θαζψο θαη εζσηεξηθά χδαηα (~ ζηξέκκαηα). Σν ρεξζαίν ηκήκα, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ εζσηεξηθψλ πδάησλ, εθηηκάηαη ζε πνζνζηφ πεξίπνπ 18,2 % ηεο ζπλνιηθήο γεσγξαθηθήο επηθάλεηαο ηεο ρψξαο. Ζ Οδεγία ησλ Οηθφηνπσλ ζέηεη απζηεξέο δηαδηθαζίεο πξνθεηκέλνπ λα ειέγρνληαη νη πηζαλέο επηπηψζεηο ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο ζηηο πεξηνρέο ηνπ δηθηχνπ Natura 2000 (Άξζξν 6), θαη απαηηεί απφ ηα θξάηε κέιε λα εμαζθαιίδνπλ ηελ απνθαηάζηαζε ή/ θαη ηε δηαηήξεζή ηνπο ζε «ηθαλνπνηεηηθή θαηάζηαζε δηαηήξεζεο» (Άξζξν 3). Ζ Οδεγία ππνρξεψλεη επίζεο, ηα θξάηε κέιε λα βειηηψλνπλ ηελ «νηθνινγηθή ζπλνρή» ηνπ δηθηχνπ Natura 2000, εμαζθαιίδνληαο φηη ε ρσξνηαμηθή πνιηηηθή ρξήζεσλ γεο, πξνζηαηεχεη θάπνηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά εληφο θαη εθηφο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, εηδηθά ζηνπο ηφπνπο φπνπ ιεηηνπξγνχλ σο δηάδξνκνη ή ελδηάκεζνη ζηαζκνί κεηαμχ ησλ πεξηνρψλ (Άξζξν 10). Απφ ηα παξαπάλσ γίλεηαη θαλεξφ φηη ην νηθνινγηθφ δίθηπν Natura 2000 είλαη έλα ζεκαληηθφ εξγαιείν γηα λα αλαραηηηζηεί ε απψιεηα ηεο βηνπνηθηιφηεηαο ζηελ Δπξψπε. Ζ Κεληξηθή Μαθεδνλία νχζα ηδηαίηεξα πινχζηα ζε φηη αθνξά ην θπζηθφ πεξηβάιινλ (πγξφηνπνη, πνηάκηα, ιίκλεο, ηνπία) θαηέρεη ηε πξψηε ζέζε ζε εζληθφ επίπεδν. ηελ Πεξηθέξεηα ηεο Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο ππάξρνπλ νη παξαθάησ Πεξηνρέο πνπ εληάζζνληαη ζην Γίθηπν Πξνζηαζίαο Φχζε Απφ ην ζχλνιν ησλ 49 πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, κφλν γηα 1 (Λίκλεο Κνξψλεηα Βφιβε, Μαθεδνληθψλ Σεκπψλ θαη ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο) έρεη εθδνζεί ε ΚΤΑ πνπ πξνβιέπεη ην θαζεζηψο πξνζηαζίαο ηεο πεξηνρήο, γηα άιιεο 5 ((α): Λίκλε Κεξθίλε, (β): Γέιηα ησλ πνηακψλ Αιηάθκνλα, Λνπδία, Αμηνχ, Γαιιηθνχ, ιηκλ. Καινρσξίνπ θαη ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο, (γ): Όξνο Υνινκψλ, (δ): Μελνίθην Όξνο 97

109 Κνχζθνπξαο, (ε): Λίλε Άγξα) ππάξρνπλ ηα ζρέδηα ππνπξγηθψλ απνθάζεσλ πνπ ήηαλ ην απνηέιεζκα ηεο εθπφλεζεο ησλ Δηδηθψλ Πεξηβαιινληηθψλ Μειεηψλ γηα ηηο πεξηνρέο απηέο. Δηθόλα Πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο (Γίθηπν Natura 2000) Διιάδαο 98

110 Πίλαθαο Σφπνη Κνηλνηηθήο εκαζίαο (ΣΚ SCI) ζηελ Διιάδα ζχκθσλα κε ην Γίθηπν Natura Κεντρική Μακεδονία Ημαθία GR ΟΡΟ ΒΕΡΜΙΟ 25555,13 GR ΣΕΝΑ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ 3623,73 Θεςςαλονίκη GR ΛΙΜΝΕ ΒΟΛΒΘ & ΛΑΓΚΑΔΑ-ΕΤΡΤΣΕΡΘ ΠΕΡΙΟΧΘ 26947,81 GR ΔΕΛΣΑ ΑΞΙΟΤ-ΛΟΤΔΙΑ-ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ-ΕΤΡΤΣΕΡΘ ΠΕΡΙΟΧΘ-ΑΞΙΟΤΠΟΛΘ 33676,35 GR ΣΕΝΑ ΡΕΝΣΙΝΑ - ΕΤΡΤΣΕΡΘ ΠΕΡΙΟΧΘ 2905,16 GR ΛΙΜΝΟΘΑΛΑΑ ΕΠΑΝΩΜΘ ΚΑΙ ΘΑΛΑΙΑ ΠΑΡΑΚΣΙΑ ΗΩΝΘ 830,38 Κιλκίσ GR ΛΙΜΝΘ ΠΙΚΡΟΛΙΜΝΘ 1089,35 GR ΤΔΡΟΧΑΡΕ ΔΑΟ ΜΟΤΡΙΩΝ 775,01 Πζλλα GR ΟΡΟ ΠΑΪΚΟ 35265,76 GR ΛΙΜΝΘ ΑΓΡΑ 1249,75 GR ΣΕΝΑ ΑΨΑΛΟΤ ΜΟΓΛΕΝΙΣΑ 6110,57 Πιερία GR ΠΙΕΡΙΑ ΟΡΘ 16640,29 GR ΟΡΟ ΣΙΣΑΡΟ 5325,05 GR ΑΛΤΚΘ ΚΙΣΡΟΤ - ΕΤΡΤΣΕΡΘ ΠΕΡΙΟΧΘ 1440,56 ζρρεσ GR ΛΙΜΝΘ ΚΕΡΚΙΝΘ - ΚΡΟΤΙΑ - ΚΟΡΤΦΕ ΟΡΟΤ ΜΠΕΛΕ, ΑΓΓΙΣΡΟ-ΧΑΡΩΠΟ 78315,82 GR ΑΪ ΓΙΑΝΝΘ-ΕΠΣΑΜΤΛΟΙ 327,29 GR ΚΟΡΤΦΕ ΟΡΟΤ ΜΕΝΟΙΚΙΟΝ- ΟΡΟ ΚΟΤΚΟΤΡΑ-ΤΨΩΜΑ 23288,69 78 «Δληαίνο θαηάινγνο πεξηνρψλ Natura, 2008». Γηθηπαθφο ηφπνο: 12/11/08 99

111 GR ΚΟΡΤΦΕ ΟΡΟΤ ΟΡΒΙΛΟ 4914,83 GR ΟΡΘ ΒΡΟΝΣΟΤ - ΛΑΪΛΙΑ-ΕΠΙΜΘΚΕ 6799,47 Χαλκιδική GR ΟΡΟ ΧΟΛΟΜΟΝΣΑ 15543,63 GR ΟΡΟ ΙΣΑΜΟ ΙΘΩΝΙΑ 18142,62 GR ΧΕΡΟΝΘΟ ΑΘΩ 23279,39 GR ΟΡΟ ΣΡΑΣΟΝΙΚΟ-ΚΟΡΤΦΘ ΚΑΜΝΙ 7927,99 GR ΑΚΡΩΣΘΡΙΟ ΕΛΙΑ - ΑΚΡΩΣΘΡΙΟ ΚΑΣΡΟ-ΕΚΒΟΛΘ ΡΑΓΟΤΛΑ 536,37 GR ΠΑΛΙΟΤΡΙ-ΑΚΡΟΣΘΡΙ 287,21 GR ΠΛΑΣΑΝΙΣΙ - ΤΚΙΑ: ΑΚΡ. ΡΘΓΑ-ΑΚΡ. ΑΔΟΛΟ 994,58 GR ΑΚΡΩΣΘΡΙΟ ΠΤΡΓΟ - ΟΡΟ ΚΤΨΑ-ΜΑΛΑΜΟ 1176, Αλαθνξά ζηελ θαηάζηαζε ηνπ ζπζηήκαηνο πξνζηαηεπόκελσλ πεξηνρώλ ζηελ Διιάδα Ζ έιιεηςε κέηξσλ - ηφζν νξηδφληησλ φζν θαη αλά πεξίπησζε - γηα ηηο Εψλεο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο (ΕΔΠ) θαη ηνπο Σφπνπο Κνηλνηηθήο εκαζίαο (ΣΚ) έρεη ππνβαζκίζεη ηελ αμία ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ζηελ Διιάδα θαη έρεη πξνθαιέζεη επηδείλσζε ηεο πεξηβαιινληηθήο ηνπο θαηάζηαζε. Ζ Διιάδα έρεη πξνηείλεη κέρξη ηψξα 151 ΕΔΠ ζην πιαίζην ηεο Οδεγίαο γηα ηα Πνπιηά θαη 239 ΣΚ ζην πιαίζην ηεο Οδεγίαο ησλ Οηθφηνπσλ. χκθσλα κε ην άξζξν 6 παξάγξαθνο (2) ηεο Οδεγίαο ησλ Οηθφηνπσλ ηα θξάηε κέιε πξέπεη λα ζεζπίζνπλ «ηα θαηάιιεια κέηξα ψζηε ζηηο εηδηθέο δψλεο δηαηήξεζεο λα απνθεχγεηαη ε ππνβάζκηζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ θαη ησλ νηθνηφπσλ εηδψλ, θαζψο θαη νη ελνριήζεηο πνπ έρνπλ επηπηψζεηο ζηα είδε γηα ηα νπνία νη δψλεο έρνπλ νξηζζεί». Δπνκέλσο, ε Διιάδα πξέπεη λα ιάβεη κέηξα γηα λα εμαζθαιίζεη φηη θακία ζεκαληηθή ππνβάζκηζε ή δηαηαξαρή δελ ζπκβαίλεη ζηηο πεξηνρέο Natura Απηά ηα κέηξα είλαη πξνιεπηηθά θαη ππεξβαίλνπλ ηα απιά δηνηθεηηθά κέηξα πνπ είλαη απαξαίηεηα γηα λα εμαζθαιίζνπλ ηελ πξνζηαζία ηεο πεξηνρήο. χκθσλα κε ηελ πξναλαθεξζείζα ινγηθή, δελ είλαη απνδεθηφ λα πεξηκέλεη θαλείο λα εκθαληζηεί ππνβάζκηζε ή δηαηαξαρέο πξνηνχ ιεθζνχλ ηα κέηξα. Δπηπιένλ, θαη ζπγθεθξηκέλα γηα ηηο ΕΔΠ, «ηα Κξάηε κέιε πηνζεηνχλ θαηάιιεια κέηξα γηα λα απνθχγνπλ... ηε ξχπαλζε ή ηε θζνξά ησλ νηθνηφπσλ, θαζψο θαη ηηο επηδήκηεο γηα ηα πηελά δηαηαξάμεηο φηαλ απηέο έρνπλ 100

112 ζεκαληηθέο ζπλέπεηεο ζε ζρέζε κε ηνπο αληηθεηκεληθνχο ζηφρνπο ηνπ παξφληνο άξζξνπ» (Οδεγία 79/409/EOK, άξζξν 4 παξάγξαθνο (4)). Ζ Δπξσπατθή Δπηηξνπή ζην δηάζηεκα , 27 Φνξείο Γηαρείξηζεο (ΦΓ) ηδξχζεθαλ ζηελ Διιάδα. χκθσλα κε ηελ ειιεληθή λνκνζεζία (λ. 2742/99), νη ΦΓ έρνπλ ηελ επζχλε γηα ηε δηαρείξηζε ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ηνπο. Δληνχηνηο, ζηεξνχληαη ηνπο νηθνλνκηθνχο πφξνπο θαη ηελ πνιηηηθή ππνζηήξημε γηα λα θαηαζηνχλ ιεηηνπξγηθνί. Δπηπιένλ, κε εμαίξεζε πέληε πεξηνρέο, φιεο νη άιιεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο φπνπ έρνπλ ζπζηαζεί ΦΓ, ζπλερίδνπλ λα ζηεξνχληαη ζαθνχο νξηνζέηεζεο θαη δσλνπνίεζεο κε θαζνξηζκέλα κέηξα γηα θάζε δψλε. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη αθφκα θη αλ απηά ηα ζεκειηψδε πξνβιήκαηα είραλ επηιπζεί θαη ε δηαρείξηζε ήηαλ απνηειεζκαηηθή, νη παξαπάλσ ΦΓ θαιχπηνπλ κφλν ην 20% ησλ ΣΚ θαη ησλ ΕΔΠ. Απ φζν γλσξίδνπκε, δελ ππάξρεη πξνο ην παξφλ θαλέλα ζρέδην γηα ηε δηαρείξηζε ηνπ ππφινηπνπ 80%. Δλ ησ κεηαμχ, ε απνπζία πνιιέο θνξέο ηφζν επηηφπηαο δηαρείξηζεο φζν θαη ελφο γεληθφηεξνπ νξηδφληηνπ πιαηζίνπ ζηήξημεο έρεη νδεγήζεη ζηελ ππνβάζκηζε ησλ πεξηνρψλ Natura Παξά ηηο ζαθείο ππνρξεψζεηο πνπ νξίδνληαη ζηελ Οδεγία ησλ Οηθφηνπσλ, ε Διιάδα ζπλερίδεη λα ζηεξείηαη ελφο γεληθνχ πιαηζίνπ ή κηαο δεζκεπηηθήο πνιηηηθήο γηα ηελ πξνζηαζία ηεο θχζεο. Ζ πεξηβαιινληηθή ελζσκάησζε είλαη αθφκα ζε έλα ζηνηρεηψδεο επίπεδν θαη ε Διιάδα ζηεξείηαη κηαο εζληθήο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο πνπ ζα επέηξεπε ηελ θαιχηεξε νξγάλσζε ελφο εζληθνχ ζπζηήκαηνο πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ. Γχν ζρεηηθά θείκελα, ε «εζληθή ζηξαηεγηθή γηα ηνπο πγξφηνπνπο» θαη ε «εζληθή ζηξαηεγηθή γηα ηε βηψζηκε αλάπηπμε», δελ έρνπλ αθφκε πηνζεηεζεί, δεκνζηεπηεί ζηελ Δθεκεξίδα ηεο Κπβέξλεζεο νχηε έρνπλ εθαξκνζηεί. Βάζεη ηνπ λ.2742/99 θαζηεξψζεθε ην 2003 κηα εζληθή επηηξνπή πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, απνθαινχκελε Δπηηξνπή ΦΤΖ, ε νπνία είλαη αξκφδηα γηα ην ζπληνληζκφ, ηελ επφπηεπζε θαη ηελ αμηνιφγεζε ησλ δηαδηθαζηψλ ηνπ εζληθνχ ζπζηήκαηνο πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ. Όζνλ αθνξά ηελ Οδεγία ησλ Οηθφηνπσλ ε Δπηηξνπή ΦΤΖ είλαη αξκφδηα λα δηαηππψλεη απφςεηο θαη ηερληθέο νδεγίεο γηα ην δίθηπν Natura 2000, λα πξνηείλεη ηε ιήςε αλαγθαίσλ κέηξσλ πξνζηαζίαο, λα ππνζηεξίδεη ηελ εθαξκνγή ηνπο, θαη επίζεο λα ειέγρεη θαη λα αμηνινγεί ην έξγν ησλ εηδηθψλ ππεξεζηψλ δηαρείξηζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ (ΚΤΑ 33318/3028/98, ΦΔΚ 1289Β/1998). Παξά ηελ νπζηαζηηθή δέζκεπζε πνιιψλ κειψλ ηεο, ε Δπηηξνπή ΦΤΖ θαίλεηαη λα αδπλαηεί λα εθπιεξψζεη ηελ απνζηνιή ηεο δεδνκέλνπ φηη δελ είρε ηελ απαξαίηεηε ρξεκαηνδφηεζε, ην θαηάιιειν πξνζσπηθφ ή ηε δηνηθεηηθή ππνζηήξημε πνπ ζα ηεο επέηξεπαλ λα ιεηηνπξγήζεη απνηειεζκαηηθά. Οη αβεβαηφηεηεο ηφζν ζρεηηθά κε ην λνκηθφ φζν θαη ην ρξεκαηνδνηηθφ θαζεζηψο ηεο παξακέλνπλ, ελψ θαη νη δχν 101

113 απηέο πηπρέο ηεο ιεηηνπξγίαο ηεο απνηεινχλ επζχλε ηνπ ΤΠΔΥΩΓΔ. Απηή ηε ζηηγκή, απηφο ν θνξέαο πνπ ηδξχζεθε ζχκθσλα κε ηελ εζληθή λνκνζεζία κε θπξίαξρε επζχλε ην ζπληνληζκφ, ηελ επίβιεςε θαη αμηνιφγεζε ηνπ εζληθνχ ζπζηήκαηνο πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ είλαη ζρεδφλ αλελεξγφο. Απηφ ην ζεκαληηθφ θελφ δελ έρεη θαιπθζεί απφ νπνηαδήπνηε άιιε δεκφζηα ππεξεζία ή θνξέα. Σέινο, ελψ ν θαζνξηζκφο κηαο πεξηνρήο σο πεξηνρή Natura 2000 πξνζθέξεη έλα πιαίζην γηα λνκηθή πξνζηαζία, πξνθεηκέλνπ λα επηηεπρζεί ε πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ηεο θχζεο θαη λα επνδψζνπλ νη ηνπηθέο πξσηνβνπιίεο βηψζηκεο αλάπηπμεο, είλαη ζαθέο φηη πξέπεη λα ζεζπηζηνχλ εηδηθά λνκνζεηήκαηα γηα ηελ δσλνπνίεζε θαη ηε ξχζκηζε ρξήζεσλ γεο γηα θάζε πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή. Δλψ ε Διιάδα έρεη πξνηείλεη ην 20.99% ηνπ ειιεληθνχ εδάθνπο λα ζπκπεξηιεθζεί ζην δίθηπν Natura 2000 ζηελ πξαγκαηηθφηεηα, απηήλ ηελ ζηηγκή, κφλν έλα κηθξφ πνζνζηφ βξίζθεηαη θάησ απφ έλα ηθαλνπνηεηηθφ πιαίζην πξνζηαζίαο. Αθφκε θαη κέζα ζην πεξηνξηζκέλν δείγκα ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ κε ΦΓ, κφλν 5 πεξηνρέο ππάγνληαη ζε απηφ ην θαζεζηψο κε Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα ή Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε. Ζ πιεηνςεθία ησλ εηδηθψλ πεξηβαιινληηθψλ κειεηψλ (πνπ ρξεκαηνδνηνχληαη θαηά έλα κεγάιν κέξνο απφ ηελ Δπξσπατθή Δπηηξνπή) παξακέλεη ζηα αξρεία ησλ αξκφδησλ αξρψλ ρσξίο λα έρεη ελζσκαησζεί αθφκα ζηελ ειιεληθή λνκνζεζία. Τπάξρεη κηα γεληθή έιιεηςε επαξθνχο ρξεκαηνδφηεζεο γηα ηηο αλάγθεο πξνζηαζίαο θαη δηαρείξηζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ηφζν ζε ζηξαηεγηθφ φζν θαη ζε ηνπηθφ επίπεδν. Δλψ ε Διιάδα έρεη ρξεζηκνπνηήζεη πνηθίιεο επξσπατθέο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο (Γηαξζξσηηθά Σακεία, Σακείν πλνρήο, INTERREG, LEADER, LIFE) γηα ηελ πξνζηαζία θαη ηε δηαρείξηζε ηνπ δηθηχνπ Natura 2000, ν ζπλνιηθφο πξνυπνινγηζκφο πνπ δηαηέζεθε γηα ηηο αλάγθεο απηέο είλαη ειάρηζηνο. Δλψ ην 3ν Kνηλνηηθφ Πιαίζην ηήξημεο (ΚΠ) είλαη κηα απφ ηηο βαζηθέο πεγέο ρξεκαηνδφηεζεο γηα ην πεξηβάιινλ, ζηελ Διιάδα, κφλν έλα 1.8% ηνπ ζπλνιηθνχ πξνυπνινγηζκνχ ηνπ ΚΠ έρεη δηαηεζεί γηα ζρεηηθέο δξάζεηο. Μέζα ζην 3ν ΚΠ, νη αλάγθεο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ δσλψλ ζπλδένληαη πξψηηζηα κε ην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα γηα ην Πεξηβάιινλ (ΔΠΠΔΡ) ηνπ ΤΠΔΥΩΓΔ. Οη πεξηνρέο ρσξίο ΦΓ (δει. ην 80% ησλ πθηζηάκελσλ πεξηνρψλ Natura 2000 ζηελ Διιάδα) δελ πιεξνχλ ηα θξηηήξηα γηα ηε ρξεκαηνδφηεζε απφ ην ΔΠΠΔΡ. χκθσλα κε ηηο πιεξνθνξίεο πνπ παξέρνληαη απφ ην ΤΠΔΥΩΓΔ 3 κφλν 70, απφ ηνπο ζπλνιηθά 108 θαλνληζκνχο ιεηηνπξγίαο έρνπλ εγθξηζεί παξφηη έρνπλ πεξάζεη 2 ρξφληα απφ ηελ ίδξπζε ησλ ΦΓ. Δπηπιένλ, ε πιεηνςεθία ησλ θαλνληζκψλ (52 απφ ηνπο 70) εγθξίζεθε κεηά ηνλ Γεθέκβξην ηνπ 2004, 9 κήλεο δειαδή κεηά απφ ηελ αιιαγή ηεο θπβέξλεζεο. Γηα πνιινχο απφ ηνπο ΦΓ (π.ρ. ηνπ Δζληθνχ Θαιάζζηνπ Πάξθνπ πνξάδσλ, ησλ Δζληθψλ Πάξθσλ Πίλδνπ, Γαδηάο θ.ιπ...) ν θαλνληζκφο ζρεηηθά κε ηα δεηήκαηα πξνζσπηθνχ θαη δηνίθεζεο αθφκα δελ έρεη εγθξηζεί. 102

114 Σν 2002, νη πεξηβαιινληηθέο ΜΚΟ ππέβαιαλ ζην ΤΠΔΥΩΓΔ ζπγθεθξηκέλεο πξνηεξαηφηεηεο δξάζεο γηα ηελ πξνζηαζία θαη ηε δηαρείξηζε ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ. Απηέο νη πξνηάζεηο φπσο θαη ε πιεηνςεθία ησλ δεηεκάησλ παξακέλνπλ εθθξεκείο (π.ρ. εζληθή ζηξαηεγηθή, παξνρέο γηα λα απνθεπρζεί ε ππνβάζκηζε ηεο πεξηβαιινληηθήο θαηάζηαζεο, επαξθήο ρξεκαηνδφηεζε). Δπηπιένλ, αθφκε θαη ηα κηθξά βήκαηα πνπ είραλ γίλεη πξνο ηε βειηίσζε ηεο πξνζηαζίαο θαη ηεο δηαρείξηζεο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ (π.ρ. ίδξπζε ηεο Δπηηξνπήο ΦΤΖ, Φνξείο Γηαρείξηζεο) νπζηαζηηθά αθπξψλνληαη. Ζ θαηάζηαζε έρεη θηάζεη ζε αλεζπρεηηθφ ζεκείν. Οη πεξηνρέο Natura 2000 ππνβαζκίδνληαη βαζκηαία, ε Οδεγία ησλ Οηθφηνπσλ ππνλνκεχεηαη, ε ρξεκαηνδφηεζε είλαη αλεπαξθήο αιιά θαη νπζηαζηηθά κπινθαξηζκέλε, θαη νη ΦΓ ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ έρνπλ αθεζεί ζηελ ηχρε ηνπο. 103

115 Κεθάιαην 4 Θεώξεζε πεξηβαιινληηθνύ ζρεδηαζκνύ ζηηο πξνζηαηεπόκελεο πεξηνρέο 4.1 Γηαρείξηζε πεξηβάιινληνο θαη βηώζηκε αλάπηπμε Δξκελείεο, πξνζεγγίζεηο θαη αξρέο ηεο αεηθόξνπ αλάπηπμεο Με ηνλ φξν «αλάπηπμε» ελλνείηαη ε επίηεπμε ή ε επηδίσμε θαιχηεξεο πνηφηεηαο δσήο γηα φινπο ηνπο αλζξψπνπο, είηε απηνί δνπλ ζε αλεπηπγκέλε ή κε αλεπηπγκέλε ρψξα. Γπζηπρψο, ζήκεξα ν φξνο «αλάπηπμε» ηείλεη λα παξεμεγεζεί δηφηη είλαη ζηελά ζπλδεδεκέλνο κε ηηο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη ηα έξγα ππνδνκήο πνπ γίλνληαη ζε έλαλ ηφπν. Όκσο, απηά είλαη ηα κέζα γηα ηελ επίηεπμε ηνπ ζηφρνπ ηεο αλάπηπμεο θαη φρη απηφο θαζαπηφο ν ζθνπφο. χκθσλα κε ηε Μεηνχια Ρ. (2006), ενη βαζηθνί ζπληειεζηέο πνπ θαζνξίδνπλ ηελα αλάπηπμε ελφο ηφπνπ είλαη νη εμήο: Μαθξνπξφζεζκε ζηαζεξφηεηα Βειηίσζε ηεο αληαγσληζηηθφηεηαο ηεο νηθνλνκίαο Αχμεζε ηεο παξαγσγηθφηεηαο Δλίζρπζε ηεο απαζρφιεζεο Καηαπνιέκεζε ηεο αλεξγίαο Δλδπλάκσζε ησλ δεκηνπξγηθψλ δπλάκεσλ Αμηνπνίεζε ησλ παξαγσγηθψλ πφξσλ Οξζνινγηθή ρξήζε ηεο γεο θαη ησλ θπζηθψλ πφξσλ Δλδπλάκσζε ησλ αζζελέζηεξσλ θνηλσληθψλ νκάδσλ 104

116 Παξνρή θαη εμαζθάιηζε ησλ βαζηθψλ δηθαησκάησλ παηδείαο, πγείαο, πνηφηεηαο δσήο Με ηνλ φξν «ηνπηθή αλάπηπμε» ελλνείηαη ε δηαδηθαζία εθείλε, βάζεη ηεο νπνίαο πξνσζνχληαη φιεο νη νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο, ζηηο νπνίεο έλαο ηφπνο παξνπζηάδεη πιενλεθηήκαηα, κε απψηεξν ζηφρν ηελ εθκεηάιιεπζε θαη αμηνπνίεζε φισλ ησλ πινπηνπαξαγσγηθψλ πεγψλ ηνπ. Δδψ πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ε ηνπηθή αλάπηπμε εμαξηάηαη θαη απφ ην πψο νη Σνπηθέο Γηνηθήζεηο ή Οξγαληζκνί ελεξγνπνηνχλ θαη δηαηεξνχλ ηελ επηρεηξεκαηηθή δξαζηεξηφηεηα θαη απαζρφιεζε απνηειψληαο ηνπο βαζηθνχο κνρινχο ηεο αλαπηπμηαθήο δηαδηθαζίαο. «Βηψζηκε Αλάπηπμε» νλνκάδεηαη ε αλάπηπμε εθείλε, ε νπνία αληαπνθξίλεηαη ζηηο απαηηήζεηο ησλ ζεκεξηλψλ γελεψλ, ρσξίο λα ζέηεη ζε θίλδπλν ηηο απαηηήζεηο ησλ γελεψλ πνπ ζα αθνινπζήζνπλ. Ζ εξκελεία ηνπ φξνπ απηνχ είλαη ηαπηφζεκε κε απηήλ ηνπ φξνπ ηεο «αεηθφξνπ αλάπηπμεο», ηεο νπνίαο θχξην ραξαθηεξηζηηθφ είλαη ε αέλαε δσή θαη πξνηεξαηφηεηά ηεο ε εμαζθάιηζε πνηφηεηαο δηαβίσζεο ζε φινπο ηνπο ηνκείο πεξηβάιινλ, νηθνλνκία, πνιηηηζκφ, θ.ά. γηα φινπο θαη γηα πάληα. Ο ζχγρξνλνο νξηζκφο ηεο έλλνηαο ηεο αλάπηπμεο, εηδηθά κεηά ην 2002 θαη ηελ Παγθφζκηα Γηάζθεςε ηνπ Γηνράλεζκπνπξγθ πεξηιακβάλεη ηξεηο βαζηθνχο ππιψλεο, νη νπνίνη αληηκεησπίδνληαη ηαπηφρξνλα θαη νινθιεξσκέλα. Πξφθεηηαη γηα ηξεηο αιιεινεμαξηψκελεο ζπληζηψζεο ηεο έλλνηαο αεηθφξνο αλάπηπμε θαη θαιχπηνπλ ηαπηφρξνλα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε, ηελ θνηλσληθή ζπλνρή θαη ηελ πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία ζε ηνπηθφ, εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη παγθφζκην επίπεδν. Ζ δηαρείξηζε θαη ε πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο είλαη πνιχ ζχλζεηεο δηεξγαζίεο θαη δελ απνηεινχλ κεκνλσκέλεο παξακέηξνπο ηνπ ζρεδηαζκνχ, αιιά νξγαληθέο ζπληζηψζεο ηεο αλάπηπμεο. Έηζη, ην πεξηβάιινλ πξέπεη λα αληηκεησπίδεηαη σο δηάζηαζε ηεο αλάπηπμεο θαη λα εμεηάδεηαη ζε ζπλάξηεζε κε ηνπο ππφινηπνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ ηειεπηαία. Δπηπξφζζεηα, καθξνρξφληεο έξεπλεο έδεημαλ φηη ζηνπο παξαπάλσ παξάγνληεο ηνπ πεξηβάιινληνο, ηεο νηθνλνκίαο θαη ηεο θνηλσλίαο κπνξνχλ λα πξνζηεζνχλ αθφκε: ε ηερλνινγία θαη ν πνιηηηζκφο (Μεηνχια, 2006). Γίλεηαη, βεβαίσο, αληηιεπηφ φηη απαηηείηαη ν ζπλδπαζκφο φισλ ησλ παξαγφλησλ, ψζηε λα ζπλππάξμνπλ αξκνληθά ηφζν ζην παξφλ, φζν θαη ζην κέιινλ, ζε κηα αέλαε θαη βηψζηκε κνξθή. Έηζη ινηπφλ, ε βηψζηκε αλάπηπμε πεξηιακβάλεη ηηο αθφινπζεο αξρέο, πνπ παξνπζηάδνληαη παξαθάησ : Αξρέο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο Πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο Οη δξαζηεξηφηεηεο πξέπεη λα ζεβαζηνχλ θαη λα ζπληεξήζνπλ ηε βηνπνηθηιφηεηα 105

117 Ζ αλάπηπμε πξέπεη λα είλαη αξκνληθή κε ην πιαίζην ησλ ηνπίσλ Πεξηβαιινληηθή Πξνζηαζία Διάρηζηε ρξήζε κε αλαλεψζηκσλ πφξσλ θαη κείσζε ησλ απνηειεζκάησλ ηεο απφζεζεο απνβιήησλ Οη ππεχζπλνη γηα ηελ αλάπηπμε ή νη «ξππαίλνληεο» πξέπεη λα είλαη ππεχζπλνη γηα ην θφζηνο ηεο ξχπαλζεο θαη άιισλ δεκηψλ. Πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχκε απφ ηνπο θπζηθνχο πφξνπο κφλν ην πνζνζηφ ζην νπνίν κπνξνχκε λα ηνπο παξαγάγνπκε Πξέπεη λα κεηψζνπκε θαη λα αλαθπθιψζνπκε ηα απφβιεηα Θέζε βαζηζκέλε ζηελ νηθνλνκηθή δσηηθφηεηα θαη πνηθηινκνξθία Οη νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο πξέπεη λα αθνξνχλ ηνπο θπζηθνχο πφξνπο ηεο πεξηνρήο θαη πξέπεη λα κελ βιάςνπλ ηα νηθνζπζηήκαηά ηνπ Οηθνλνκηθή Αλάπηπμε Ηθαλνπνίεζε βαζηθψλ αλζξψπηλσλ αλαγθψλ Αληί ηεο ππεξβνιηθήο αλάπηπμεο φπσο π.ρ. ηα κεγάια ζπίηηα ζπλήζσο, ε αλάπηπμε πξέπεη λα ηθαλνπνηεί ηηο βαζηθέο αλζξψπηλεο αλάγθεο φπσο θαηάιιειν κέγεζνο, αζθάιεηα θαη πγηέο θνηλσληθφ πεξηβάιινλ. Κνηλσληθή δηθαηνζχλε Κνηλσληθή δηθαηνζχλε θαη κεηαμχ γελεψλ δηθαηνζχλε ηνλ πξνγξακκαηηζκφ ρξήζεο ηνπ εδάθνπο, πξέπεη λα εμεηαζζεί ν ρακεινχ εηζνδήκαηνο πιεζπζκφο θαη λα κελ ζηεξεζεί απηφο ν πιεζπζκφο ηνπ βαζηθνχ δηθαηψκαηνο θαη πξέπεη λα εμεηαζηνχλ ηα δηθαηψκαηα ησλ κειινληηθψλ γελεψλ γηα ηε ρξεζηκνπνίεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ησλ εδαθψλ Ζ αεηθόξνο αλάπηπμε σο εζληθή ζηξαηεγηθή Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, ε απαίηεζε ησλ πνιηηψλ γηα αλαβαζκηζκέλε πνηφηεηα ηνπ πεξηβάιινληνο (πνηφηεηαο αηκφζθαηξαο, πφζηκν λεξφ πςειήο πνηφηεηαο, απνρέηεπζε επεμεξγαζία ιπκάησλ, απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε αζηηθψλ ζηεξεψλ απνβιήησλ, πξνζηαζία αζηηθνχ θαη πεξηαζηηθνχ πξαζίλνπ, δηαζθάιηζε ειεχζεξσλ θαη θνηλφρξεζησλ ρψξσλ θαη ρψξσλ αλαςπρήο θ.ά.) αιιά θαη γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, απμάλεη ηηο απαηηήζεηο γηα πεξηβαιινληηθέο ππνδνκέο πςειήο πνηφηεηαο, ζεζκνχο θαη κέζα αλάδεημεο θαη πξνζηαζίαο ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο θαη ηεο βηνπνηθηιφηεηαο. ηε ρξνληθή πεξίνδν σξίκαλζεο ηεο ζεψξεζεο γηα ην πεξηερφκελν αιιά θαη ηνλ ηξφπν εθαξκνγήο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο ππήξμαλ δηάθνξεο απνθάζεηο ζε δηεζλέο, επξσπατθφ θαη εζληθφ επίπεδν, νη νπνίεο ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ νπηηθή θαζηέξσζε 106

118 πιαηζίσλ, ηα νπνία καθξνρξφληα ζα δεκηνπξγνχλ ηηο ζπλζήθεο εθαξκνγήο ησλ ζηξαηεγηθψλ βηψζηκεο αλάπηπμεο. ε δηεζλέο επίπεδν, ηα δεδνκέλα δελ εμειίζζνληαη κε ηνπο ίδηνπο ξπζκνχο κηαο θαη ε πξσηνπφξνο ζε ζέκαηα πεξηβαιινληηθήο κέξηκλαο Δπξσπατθή Έλσζε εληείλεη ηηο πξνζπάζεηεο ηεο γηα πξνψζεζε ησλ Αξρψλ ηεο Βηψζηκεο Αλάπηπμεο ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ Οξγαληζκφ Ζλσκέλσλ Δζλψλ ΟΖΔ (CSD Commission on Sustainable Development). Ωζηφζν, πνιιά άιια θξάηε (ΖΠΑ, Ρσζία, Κίλα, Βξαδηιία, Ηλδία θ.ι.π.) δελ επηζπκνχλ λα απνδερζνχλ πεξηνξηζκνχο θαη ξπζκίζεηο. Έηζη επηηπγράλνληαη δηαξθψο λέεο ζπκθσλίεο, ζπλζήθεο ζπκβάζεηο θαη ξπζκίζεηο (π.ρ. ην Πξσηφθνιιν Μφληξεαι, ην Πξσηφθνιιν Κπφην, ε χκβαζε γηα ηε βηνπνηθηιφηεηα, ε χκβαζε ηεο Γελεχεο, ε Habitat II Agenda ηνπ ΟΖΔ θ.ι.π.) ε επξσπατθφ επίπεδν, ε επίηεπμε ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο ζηνρνζεηείηαη θαη πεξηγξάθεηαη κέζα απφ ηξεηο δηεξγαζίεο καθξνπξφζεζκνπ ζρεδηαζκνχ: Σε ηξαηεγηθή ηεο Ληζζαβφλαο Σελ Δπξσπατθή ηξαηεγηθή γηα ηε Βηψζηκε Αλάπηπμε Σε Γηαδηθαζία ηνπ Κάξληηθ γηα ηελ Πεξηβαιινληηθή Δλζσκάησζε ε εζληθφ επίπεδν, ε Διιάδα, σο Κξάηνο Μέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, πξνρψξεζε ζηελ πηνζέηεζε ζπγθεθξηκέλσλ βεκάησλ γηα ηελ πξνψζεζε ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο ζε φια ηα επίπεδα, ζηε βάζε ηνπ καθξνρξφληνπ ζρεδηαζκνχ. Σα βήκαηα απηά δηαθξίλνληαη ζε δχν θαηεγνξίεο: Σελ επηθχξσζε δηεζλψλ ζπκβάζεσλ γηα ην πεξηβάιινλ θαη ηε βηψζηκε αλάπηπμε (π.ρ. Πξσηφθνιιν ηνπ Κπφην γηα ηελ Κιηκαηηθή Αιιαγή, 2002) Σελ πηνζέηεζε (2002) κηα ζπλεθηηθήο Δζληθήο ηξαηεγηθήο γηα ηε Βηψζηκε Αλάπηπμε, ε νπνία πεξηιακβάλεη ζπγθεθξηκέλεο πνιηηηθέο θαηεπζχλζεηο θαη παξεκβάζεηο ζε ζπκθσλία κε ην Γ ΚΠ. ηφρνη ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο γηα ηε Βηψζηκε Αλάπηπμε σο πξνο ηε ρσξνηαμία πνιενδνκία ή αιιηψο νηθηζηηθή πνιηηηθή είλαη: ηαδηαθφο πεξηνξηζκφο ηεο δηάρπηεο αζηηθνπνίεζεο Αλαπξνζαλαηνιηζκφο ηεο νηθηζηηθήο αλάπηπμεο Οινθιεξσκέλεο αζηηθέο αλαπιάζεηο Αλαθαηαλνκή ησλ αζηηθψλ ππθλνηήησλ Πεξαηηέξσ ελίζρπζε ησλ καδηθψλ κέζσλ κεηαθνξάο Βειηίσζε ησλ δηαδηθαζηψλ εθαξκνγήο θη ειέγρνπ ηνπ ζρεδηαζκνχ Δλεξγνπνίεζε ησλ ζεζκνζεηεκέλσλ κνξθψλ ζηξαηεγηθνχ ζρεδηαζκνχ Γηαζχλδεζε ρσξηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη θνηλσλίαο 107

119 4.1.3 Αεηθόξνο αλάπηπμε θαη Γηαρείξηζε ηνπ πεξηβάιινληνο Ο φξνο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο είλαη δπλαηφ λα ρξεζηκνπνηεζεί απφ ηνλ θαζέλα γηα λα απινπνηήζεη ζπδεηήζεηο γηα ηελ νηθνλνκηθή αλάπηπμε θαη γηα ηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ. Ζ επειημία απηήο ηεο έλλνηαο κπνξεί λα πξνζεγγίζεη δηαθνξεηηθά θάζε θνξά ηελ πεξηβαιινληηθή δηαρείξηζε, φκσο, ζα ήηαλ ζσζηφηεξν λα επηηεπρζεί ε ζχγθιηζε φισλ ησλ απφςεσλ ζε κηα θνηλή εξκελεία ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο. Σν ράζκα πνπ ππάξρεη ήδε κεηαμχ νξηζκέλσλ ππεχζπλσλ γηα ηελ αλάπηπμε, ηελ πξνζηαζία θαη ηε δηαηήξεζε ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο κπνξεί λα εμεγεζεί κε ηελ εμέηαζε απηψλ ησλ «αθξαίσλ» θνζκνζεσξηψλ «ζρεηηθά κε ηε ζρέζε κεηαμχ ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο θαη ηεο πξνζηαζίαο θαη δηαηήξεζεο ησλ πφξσλ». Απφ ηε κηα πιεπξά, ινηπφλ, εκθαλίδνληαη εθείλνη πνπ δηαηεξνχλ κηα παξαδνζηαθή άπνςε ηεο δηαρείξηζεο ησλ πφξσλ κε ζηφρν ηελ αχμεζε ησλ θεξδψλ θαη ηελ απφιπηε εθκεηάιιεπζε ησλ πφξσλ. Ζ ηνπνζέηεζε απηή ζπλεζίδεηαη λα θπξηαξρεί κέρξη ζήκεξα ζηηο πεξηζζφηεξεο αλαπηπζζφκελεο ρψξεο. Δπηπιένλ, ζηε ζπγθεθξηκέλε θνζκνζεσξία ζηηο κειινληηθέο δαπάλεο θαη ζηα θέξδε δίλεηαη ην ιηγφηεξν βάξνο απφ ηηο ηξέρνπζεο δαπάλεο θαη ηα θέξδε, θη απηφ δηθαηνινγείηαη αθνχ ε ζπλερήο αλαδήηεζε ηεο νηθνλνκηθήο επεκεξίαο πξνζθέξεη καθξνπξφζεζκα απμαλφκελα πιηθά νθέιε, απμαλφκελε θαηαλαισηηθή επηινγή, ηθαλνπνίεζε θηινδνμίαο, βειηησκέλε αλζξψπηλε επεκεξία. Μπνξεί λα επηθέξεη επηπιένλ έιιεηςε πφξσλ, φκσο κε ηελ επέλδπζε ζηηο λέεο ηερλνινγίεο παξέρνληαη κεραληζκνί αληηθαηάζηαζεο γηα ηα πεξηβαιινληηθά πξνβιήκαηα. Γηα εθείλνπο, ινηπφλ, πνπ εκκέλνπλ ζε απηήλ ηελ θνζκνζεσξία, ε βηψζηκε αλάπηπμε κπνξεί λα ζεσξεζεί σο αληίηηκν κε ηε ζπλερή νηθνλνκηθή αλάπηπμε ρσξίο ηελ ηδηαίηεξε αλάγθε γηα ηε ζπληήξεζε ησλ πφξσλ. Απνηέιεζκα απηήο ηεο νηθνλνκηθήο ζπκπεξηθνξάο είλαη ε ζπλερήο ππνλφκεπζε ησλ πφξσλ, ε νπνία φκσο ζα νδεγήζεη ζε κηα άκεζε θαη βξαρππξφζεζκε απεηιή ζηελ νηθνλνκηθή δξαζηεξηφηεηα. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ζην άιιν «άθξν» ηεο δηακάρεο αλάπηπμεο/πξνζηαζίαο θαη δηαηήξεζεο, είλαη ηη κπνξεί λα πεξηγξαθεί σο αθξαία θνζκνζεσξία θαη πνηνη κπνξνχλ λα πεξηγξαθνχλ σο νπαδνί ηεο κεδεληθήο αλάπηπμεο θαη σο «πξνθπιάζζνληεο» ηνπο πφξνπο. Δπηδηψθεηαη, δειαδή, κηα πξνζπάζεηα θαηαλφεζεο ηεο άπνςεο φηη ε θχζε δελ είλαη απαξαίηεην λα παξέρεη νπνηαδήπνηε ιεηηνπξγία θαη ππεξεζία ζηνπο αλζξψπνπο πξνθεηκέλνπ λα είλαη ζεκαληηθή. Ζ απνηειεζκαηηθή έθβαζε απηήο ηεο θηινζνθίαο θαη ην ηδαληθφ ζελάξην γηα απηή είλαη ν ειάρηζηνο δπλαηφο πεξηνξηζκφο ηεο ρξήζεο ησλ θπζηθψλ πξνηεξεκάησλ, ψζηε λα κεησζεί ε εγγελήο αμία πεξηζζφηεξν απφ φηη είλαη απνιχησο απαξαίηεην. Έηζη, ζπλεπάγεηαη, κφλν ε 108

120 ρξήζε ησλ ηερλνινγηψλ θαη ησλ πξντφλησλ πνπ ειαρηζηνπνηνχλ ηελ απψιεηα εγγελνχο αμίαο. Δίλαη πξνθαλέο, φηη ε ζπγθεθξηκέλε πξνζέγγηζε κπνξεί λα επηθξηζεί σο ππεξβνιηθά πεξηνξηζηηθή, ζηελ χπαξμε θαη ζηελ ηερλνινγηθή θαηλνηνκία. Φπζηθά, γηα έλαλ αθξαίν αθηηβηζηή, ε έλλνηα ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο ζεσξείηαη δηθνξνχκελε, αθνχ ε νηθνλνκηθή αλάπηπμε γηα απηφλ, ζήκεξα, κπνξεί λα αληηκεησπίδεηαη σο πιήξσο κε βηψζηκε. πκπέξαζκα, ζηα παξαπάλσ, είλαη φηη ε βηψζηκε αλάπηπμε δελ είλαη κηα αληηθεηκεληθή ειεχζεξε αμηψλ έλλνηα, νχηε κηα ηδέα πνπ κπνξεί λα πηνζεηεζεί παγθνζκίσο απφ φια ηα ζπκβαιιφκελα κέξε πνπ ζπκκεηέρνπλ ζηε ζπδήηεζε αλάπηπμεο/πξνζηαζίαο θαη δηαηήξεζεο. Έηζη, ε ζεκαζία δίλεηαη ζηνπο θπζηθνχο πφξνπο, είηε εξκελεχεηαη κε απνζέκαηα ηνπ θεθαιαίνπ ησλ πφξσλ (αλζξσπνγελψλ αιιά θαη θπζηθψλ απνθηεκάησλ) είηε εξκελεχεηαη ζηελφηεξα κε απνζέκαηα ηνπ θεθαιαίνπ κφλν ησλ θπζηθψλ απνθηεκάησλ. Ζ ζεκαληηθφηεξε πηπρή ηεο Αηδέληα 21 είλαη ν έιεγρνο πξνφδνπ πνπ ζεκεηψλεηαη ζηελ πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία θαη ε πξφνδνο πξνο ην βηψζηκν κέιινλ. ην θεθάιαην 40, δεηείηαη απφ ηηο ρψξεο ζε εζληθφ επίπεδν, θαζψο επίζεο θαη απφ ηνπο δηεζλείο θπβεξλεηηθνχο θαη κε θπβεξλεηηθνχο νξγαληζκνχο λα αλαπηχμνπλ ηελ έλλνηα ησλ θξηηεξίσλ θαη ησλ δεηθηψλ ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο, πξνθεηκέλνπ λα πξνζδηνξηζηνχλ ηέηνηνη δείθηεο. πλνιηθά, ππάξρεη γεληθή ζπκθσλία φηη ν πξνζδηνξηζκφο ησλ θαηάιιεισλ θξηηεξίσλ θαη δεηθηψλ πξέπεη λα ζπλδέζεη ην πεξηβάιινλ κε ηε βηνινγηθή πνηθηινκνξθία, ην νηθνζχζηεκα, ηελ θνηλσληθή θαη νηθνλνκηθή αλάπηπμε, δεδνκέλνπ φηη απηνί είλαη ζεκαληηθνί παξάγνληεο κέζα ζηε ζθαίξα ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο Κξηηηθή Απνηίκεζε ηεο θαηάζηαζεο ηνπ πεξηβάιινληνο ζηελ Διιάδα «ε έξεπλα πνπ έγηλε ζε επξσπατθφ επίπεδν ζρεηηθά κε ηε ζηάζε ησλ επξσπαίσλ πνιηηψλ ζρεηηθά κε ην πεξηβάιινλ (European Commission, The attitudes of European citizens towards environment, 2005), νη Έιιελεο ζεσξνχλ ην πεξηβάιινλ έλα απφ ηνπο ζεκαληηθνχο παξάγνληεο πνπ θαζνξίδνπλ ηελ πνηφηεηα ηεο δσήο ηνπο θαη επηζπκνχλ ε πεξηβαιινληηθή πνιηηηθή λα δηεηζδχζεη ζε φινπο ηνπο ηνκείο δξαζηεξηφηεηαο.» Πξφζθαηε Έθζεζε ηεο Δπξσπατθήο Δπηηξνπήο Πεξηβάιινληνο γηα ην «Πεξηβάιινλ ζηελ Δπξψπε» αμηνινγεί 9 πεξηβαιινληηθνχο δείθηεο (Αέξηα ζεξκνθεπίνπ, Καηαλάισζε ελέξγεηαο, ΑΠΔ ζηνλ ειεθηξηζκφ, Όμηλεο νπζίεο, Πξφδξνκεο Οπζίεο γηα ηελ παξαγσγή φδνληνο, Εήηεζε κεηαθνξηθνχ θνξηίνπ, Βηνινγηθέο θαιιηέξγεηεο, Παξαγσγή αζηηθψλ απνβιήησλ, Υξήζε γιπθνχ λεξνχ) θαη θαηαιήγεη ζηα εμήο ζρεηηθά γηα ηελ Διιάδα. Ζ Διιάδα ζε ζέκαηα θαηαλάισζεο ελέξγεηαο, δήηεζεο κεηαθνξηθνχ θνξηίνπ θαη άληιεζεο λεξνχ βξίζθεηαη ζε επλντθφηεξε ζέζε ζπγθξηηηθά κε ηηο ππφινηπεο επξσπατθέο ρψξεο. Ωζηφζν, ππάξρνπλ πξνβιήκαηα πνπ θαζηζηνχλ ηελ Διιάδα ζε κέηξηα θαη δπζκελή θαηάζηαζε ζε 109

121 νξηζκέλνπο ηνκείο. Έηζη, ε Διιάδα βξίζθεηαη ζε κέηξηα θαηάζηαζε αλαθνξηθά κε ηηο αέξηεο εθπνκπέο νπζηψλ θαη ηελ παξαγσγή ζηεξεψλ απνβιήησλ, ελψ ζε δπζκελή ζέζε βξίζθεηαη αλαθνξηθά κε ηε ρξήζε ησλ αλαλεψζηκσλ πεγψλ ελέξγεηαο γηα ηελ παξαγσγή ειεθηξηζκνχ. Απνηέιεζκα είλαη λα κελ πιεξνχληαη νη ζηφρνη κείσζεο ησλ εθπνκπψλ αεξίσλ ηνπ ζεξκνθεπίνπ (Πξσηφθνιιν Κπφην) θαη ηεο δηαρείξηζεο δηεξεψλ απνβιήησλ(π.ρ. αλεμέιεγθηνη ρψξνη δηάζεζεο απνξξηκκάησλ). Σν 1992, ζην Ρίν ηεο Βξαδηιίαο έγηλε ε Γηάζθεςε ησλ Ζλσκέλσλ Δζλψλ γηα ην Πεξηβάιινλ θαη ηελ Αλάπηπμε, φπνπ θαη απνηέιεζε ηελ πξψηε ζχλνδν ησλ εγεηψλ ηνπ θφζκνπ πνπ εμέηαζε ζε βάζνο ηα αιιειέλδεηα παγθφζκηα πξνβιήκαηα ηεο πεξηβαιινληηθήο θαηαζηξνθήο θαη ηεο θνηλσληθν-νηθνλνκηθήο ππαλάπηπμεο. Τηνζεηήζεθε, ινηπφλ, απφ ηνπο ζπκκεηέρνληεο ζηε χλνδν Κνξπθήο ε Γηαθήξπμε ηνπ Ρίν θαη ε Αηδέληα 21, έλα νινθιεξσκέλν ζρέδην δξάζεο πνπ ζηνρεχεη, κεηαμχ άιισλ, ζρεηηθά κε ηελ θξηζηκφηεηα ηεο θαηάζηαζεο θαη ηελ αλάγθε γηα βηψζηκε αλάπηπμε ζηνλ θφζκν ηνλ 21 ν αηψλα. Ζ Αηδέληα 21 αζρνιείηαη κε πηεζηηθά πξνβιήκαηα ηνπ πεξηβάιινληνο θαη πεξηιακβάλεη πάλσ απφ ζπζηάζεηο γηα δξάζε. Οη πξνζπάζεηεο πνπ θαηαβιήζεθαλ γηα ηελ εθαξκνγή ηεο Αηδέληα 21, δεκηνχξγεζαλ ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηε ζηαδηαθή ελζσκάησζε ησλ θνηλσληθψλ, νηθνλνκηθψλ θαη πεξηβαιινληηθψλ δηαζηάζεσλ ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο ζηε ράξαμε, ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε θπβεξλεηηθψλ πνιηηηθψλ ζε εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη δηεζλέο επίπεδν. ην θεθάιαην 28 ηεο Αηδέληα 21, εκθαλίδεηαη ε ηδέα γηα ηελ Σνπηθή Αηδέληα 21. ην θεθάιαην 17 ηεο Αηδέληα 21 πξνβιέπεηαη φηη ηα παξάθηηα θξάηε πξέπεη λα αλαπηχμνπλ πνιηηηθέο, νη νπνίεο ζα αθνξνχλ ηελ νινθιεξσκέλε δηαρείξηζε ηνπ παξάθηηνπ ρψξνπ, δεκηνπξγψληαο θαη εληζρχνληαο ηνπο κεραληζκνχο ζπληνληζκνχ γηα ηελ νινθιεξσκέλε δηαρείξηζε θαη ηελ αεηθφξν αλάπηπμε ησλ παξάθηησλ πεξηνρψλ, ηνπ ζαιάζζηνπ πεξηβάιινληνο θαη ησλ θπζηθψλ πφξσλ πνπ εκπεξηέρνληαη ζε απηνχο. Δίλαη πξνθαλέο πσο ζην θεθάιαην 17 ηεο Αηδέληα 21 γίλεηαη ηδηαίηεξε αλαθνξά ζηα λεζηά, εμαηηίαο ηεο γεσγξαθηθήο ηνπο ζέζεο θαη ηεο ηδηνζπζηαζίαο ηνπο, ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηα θαζηζηνχλ ηδηαίηεξα επάισηα ζηελ πεξηβαιινληηθή ππνβάζκηζε. Δπηπιένλ, νπνηαδήπνηε πξνζέγγηζε γηα ηελ νινθιεξσκέλε δηαρείξηζε λεζησηηθψλ πεξηνρψλ απαηηεί: εηζαγσγή ελφο λένπ ηξφπνπ δηαθπβέξλεζεο, ν νπνίνο βαζίδεηαη ζηε ζπκκεηνρή θαη ζηε ζπλεξγαζία φισλ ησλ ηκεκάησλ ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ εκπινθή ηεο ηνπηθήο θνηλφηεηαο, φζνλ αθνξά ζηε δηαδηθαζία επηινγήο δεηθηψλ βηψζηκεο αλάπηπμεο ζην πιαίζην Σνπηθψλ Αηδέληα 21. Μέζσ απηήο ηεο εκπινθήο δίλεηαη ε δπλαηφηεηα ζε θαζεκεξηλνχο αλζξψπνπο, πνπ 110

122 απνθιείνληαλ παξαδνζηαθά απφ ηε ιήςε απνθάζεσλ, λα ζπκκεηέρνπλ ζε απνθάζεηο πνπ επεξεάδνπλ άκεζα ηελ θαζεκεξηλφηεηά ηνπο, δειαδή επαηζζεηνπνίεζε, πιεξνθφξεζε, θηλεηνπνίεζε θαη ελεξγφο ζπκκεηνρή ησλ ίδησλ ησλ πνιηηψλ. 4.2 Δθαξκνγή ηνπ ζεζκηθνύ πιαηζίνπ γηα ηηο πξνζηαηεπόκελεο πεξηνρέο ζηελ Διιάδα Ζ πλζήθε Ramsar ζηελ Διιάδα Ζ Διιάδα ήηαλ ε 7 ε πνπ ππέγξαςε ηελ χκβαζε θαη αλαθήξπμε 11 πγξνηφπνπο νη νπνίνη πεξηιακβάλνληαη ζηνλ θαηάινγν Τγξνηφπσλ Γηεζλνχο εκαζίαο. 79 Απηνί νη πγξφηνπνη είλαη νη εμήο: ην Γέιηα ηνπ Έβξνπ, ε ιίκλε Μεηξηθνχ (Ηζκαξίδα) θαη ην ζχκπιεγκα ιηκλψλ Θξάθεο, ε ιίκλε Βηζηνλίδα θαη ε ιηκλνζάιαζζα Πφξην Λάγνο, ην Γέιηα ηνπ Νέζηνπ, ην Γέιηα ηνπ Αμηνχ Λνπδία Αιηάθκνλα θαη ε Αιπθή Κίηξνπο Πηεξίαο, ε ηερλεηή ιίκλε Κεξθίλε, νη ιίκλεο Βφιβε θαη Κνξψλεηα (Λαγθαδά), ε ιίκλεο Μηθξή θαη Μεγάιε Πξέζπα, νη ιηκλνζάιαζζεο Μεζνινγγίνπ θαη Αηησιηθνχ Δθβνιέο Αρειψνπ, ν Ακβξαθηθφο Κφιπνο, ε ιηκλνζάιαζζα Κνηχρη θαη ην Γάζνο ηξνθπιηάο. 80 Δηθόλα 4.1: Γέιηα Έβξνπ «χκβαζε Ramsar γηα ηνπο πγξνηφπνπο δηεζλήο ζεκαζίαο, εηδηθά σο βηφηνπνπο αγξίσλ πνπιηψλ». Γηθηπαθφο ηφπνο: 9/11/08 80 Λαδαξέηνπ Θ., (1994, ζει.: 13), φ.π /2/09 111

123 Δηθόλα 4. 2: Λίκλε Μεηξηθνχ 82 Δηθόλα 4. 3: Λίκλε Βηζηνλίδα /2/ /2/09 112

124 Δηθόλα 4.4: Ληκλνζάιαζζα Πφξην Λάγνο 84 Δηθόλα 4.6: Γέιηα Νέζηνπ /2/ /2/09 113

125 Δηθόλα 4.3: Λίκλε Κεξθίλε 86 Δηθόλα 4.7: Γέιηα Αμηνχ - Λνπδία - Αιηάθκνλα /2/ /2/09 114

126 Δηθόλα 4.8: Αιπθή Κίηξνπο 88 Δηθόλα 4.9: Λίκλε Μηθξή Πξέζπα /2/ /2/09 115

127 Δηθόλα 4.10: Λίκλε Μεγάιε Πξέζπα 90 Δηθόλα 4.11: Λίκλε Βφιβε /2/ /2/09 116

128 Δηθόλα 4.12:Λίκλε Κνξψλεηα (Λαγθαδά) 92 Δηθόλα 4.13: Ακβξαθηθφο Κφιπνο /2/ /2/09 117

129 Δηθόλα 4.14: Ληκλνζάιαζζα Μεζνινγγίνπ 94 Δηθόλα 4.15: Ληκλνζάιαζζα Κνηπρίνπ 95 Γηα ηηο πεξηνρέο απηέο ππάξρνπλ πξνηάζεηο γηα ηελ νξηνζέηεζε δσλψλ πξνζηαζίαο ήδε απφ ην 1986, ελψ έρνπλ αξρίζεη ελέξγεηεο απφ ηελ Γηεχζπλζε Πεξηβαιινληηθνχ ρεδηαζκνχ ηνπ Τ.ΠΔ.ΥΩ.Γ.Δ. γηα ηελ εθαξκνγή ησλ πξνηάζεσλ /2/ /2/09 96 «χκβαζε Ramsar γηα ηνπο πγξνηφπνπο δηεζλήο ζεκαζίαο, εηδηθά σο βηφηνπνπο αγξίσλ πνπιηψλ». Γηθηπαθφο ηφπνο: 9/11/08 118

130 Παξαθάησ παξνπζηάδεηαη ν πίλαθαο ησλ πεξηνρψλ πνπ αλήθνπλ ζηελ πλζήθε Ramsar κε ηνπο θσδηθνχο ηνπο, ελψ κε έληνλε γξαθή επηζεκαίλνληαη εθείλεο ηηο Κ. Μαθεδνλίαο. ΚΩΔΙΚΟ GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR GR ΟΝΟΜΑ ΔΙΕΘΝΩ ΧΑΡΑΚΣΗΡΙΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Δζλτα Ζβρου Λίμνη Βιςτονίδα, Λιμνοθάλαςςα Πόρτο Λάγοσ και Λίμνη Μητρικοφ Λίμνη Βιςτονίδα, Λιμνοθάλαςςα Πόρτο Λάγοσ και Λίμνη Μητρικοφ Λίμνη Βιςτονίδα, Λιμνοθάλαςςα Πόρτο Λάγοσ και Λίμνη Μητρικοφ Λίμνη Βιςτονίδα, Λιμνοθάλαςςα Πόρτο Λάγοσ και Λίμνη Μητρικοφ Λίμνη Βιςτονίδα, Λιμνοθάλαςςα Πόρτο Λάγοσ και Λίμνη Μητρικοφ Λίμνη Βιςτονίδα, Λιμνοθάλαςςα Πόρτο Λάγοσ και Λίμνη Μητρικοφ Λίμνη Βιςτονίδα, Λιμνοθάλαςςα Πόρτο Λάγοσ και Λίμνη Μητρικοφ Λίμνη Βιςτονίδα, Λιμνοθάλαςςα Πόρτο Λάγοσ και Λίμνη Μητρικοφ Λίμνη Βιςτονίδα, Λιμνοθάλαςςα Πόρτο Λάγοσ και Λίμνη Μητρικοφ Λίμνη Βιςτονίδα, Λιμνοθάλαςςα Πόρτο Λάγοσ και Λίμνη Μητρικοφ Δζλτα Νζςτου και Λιμνοθάλαςςα Γκουμπουρνου Δζλτα Νζςτου και Λιμνοθάλαςςα Γκουμπουρνου Δζλτα Νζςτου και Λιμνοθάλαςςα Γκουμπουρνου Λίμνεσ Βόλβη και Λαγκαδά Δζλτα Αξιοφ - Λουδία - Αλιάκμονα και Αλυκή Κίτρουσ Λίμνεσ Βόλβη και Λαγκαδά Δζλτα Αξιοφ - Λουδία - Αλιάκμονα και Αλυκή Κίτρουσ Δζλτα Αξιοφ - Λουδία - Αλιάκμονα και Αλυκή Κίτρουσ Λίμνη Κερκίνη Λίμνη Κερκίνη Λίμνεσ Μικρή Πρζςπα και Μεγάλη Πρζςπα Λίμνεσ Μικρή Πρζςπα και Μεγάλη Πρζςπα Αμβρακικόσ Κόλποσ 119

131 GR GR GR GR GR GR GR Αμβρακικόσ Κόλποσ Λιμνοθάλαςςεσ Μεςολογγίου Λιμνοθάλαςςεσ Μεςολογγίου Λιμνοθάλαςςεσ Μεςολογγίου Αμβρακικόσ Κόλποσ Λιμνοθάλαςςα Κοτφχι Λιμνοθάλαςςα Κοτφχι Δπηπιένλ, ζήκεξα ζηελ Διιάδα έρνπλ δεκηνπξγεζεί ελεκεξσηηθά θέληξα γηα ηνπο πεξηζζφηεξνπο απφ ηνπο πξναλαθεξζέληεο πγξνηφπνπο. Πην ζπγθεθξηκέλα, ππάξρνπλ ελλέα ελεκεξσηηθά θέληξα ζε φιε ηελ Διιάδα θαη είλαη ηα εμήο: Κέληξν Πιεξνθφξεζεο Γέιηα Έβξνπ (1), Κέληξν Πιεξνθφξεζεο Λίκλεο Βηζηνλίδαο θαη Ληκλνζάιαζζαο Πφξην Λάγνο (2), Κέληξν Πιεξνθφξεζεο Γέιηα Νέζηνπ θαη Κέληξν Τπνδνρήο Δπηζθεπηψλ παξαπνηάκηνπ Γάζνπο Νέζηνπ (3), Κέληξν Πιεξνθφξεζεο Τγξνηφπνπ Κεξθίλεο (4), Κέληξν Πιεξνθφξεζεο Ληκλψλ Βφιβεο θαη Κνξψλεηαο (5), Κέληξν Πιεξνθφξεζεο Γέιηα Αιηάθκνλα, Λνπδία, Αμηνχ, Γαιιηθνχ, Αιπθήο Κίηξνπο (6), Κέληξν Πιεξνθφξεζεο αιαψξαο, Κέληξν Πεξηβάιινληνο Κφπξαηλαο, Κέληξν Τγξνηφπσλ Ρνδηάο, Παηδηθφ Δξγαζηήξη γηα ηε Φχζε (Ληκλνζάιαζζεο ηνπ Ακβξαθηθνχ) (7), Κέληξν Πιεξνθφξεζεο Τγξνηφπσλ Αρειψνπ, Δπήλνπ, Μεζνινγγίνπ, Αηησιηθνχ (8), Κέληξν Πιεξνθφξεζεο Ληκλνζάιαζζαο Κνηπρίνπ Γάζνπο ηξνθπιηάο (9) «Δλεκεξσηηθά θέληξα γηα ηνπο Διιεληθνχο Τγξνηφπνπο Γηεζλνχο εκαζίαο». Γηθηπαθφο ηφπνο: 9/11/08 120

132 Υάξηεο 1: Υάξηεο Κέληξσλ Πιεξνθφξεζεο ζηελ Διιάδα 98 Υάξηεο Πεξηνρέο ππφ ηελ πξνζηαζία ηεο πλζήθεο Ramsar ζηελ Βφξεηα Διιάδα «Δλεκεξσηηθά θέληξα γηα ηνπο Διιεληθνχο Τγξνηφπνπο Γηεζλνχο 9/11/08 εκαζίαο». Γηθηπαθφο ηφπνο: /11/08 121

133 Υάξηεο Πεξηνρέο Πξνζηαζίαο ππφ ηε πλζήθε Ramsar ζηελ εγγχηεηα ηεο Δγλαηίαο Οδνχ Σν Γίθηπν Natura 2000 ζηελ Διιάδα ηελ Διιάδα ην Γίθηπν Natura 2000 απνηειείηαη απφ 239 Σφπνπο Κνηλνηηθήο εκαζίαο θαη 163 Εψλεο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο. Οη πεξηνρέο απηέο παξνπζηάδνπλ ρσξηθή αιιεινεπηθάιπςε, ελψ 31 Σ.Κ.. είλαη απνιχησο ηαπηφζεκνη κε ηηο Ε.Δ.Π. φζνλ αθνξά ηελ έθηαζε θαη ηελ ρσξνζέηεζή ηνπο. Σέινο, Δηδηθέο Εψλεο Γηαηήξεζεο δελ έρνπλ θεξπρζεί αθφκε ζηελ Διιάδα. Αλαιπηηθά νη πεξηνρέο παξνπζηάδνληαη ζηνπο παξαθάησ πίλαθεο. Οη πεξηνρέο απηέο θαηαιακβάλνπλ έθηαζε ha, απφ ηα νπνία, ηα ha είλαη ρέξζνο, ελψ ηα ππφινηπα ha είλαη ζαιάζζηα έθηαζε. Δπίζεο, ην ρεξζαίν ηκήκα ηεο έθηαζεο w.egnatia.eu/page/default.asp%3fid%3d811%26la%3d1&usg= GKRsK6gsmm3jqpr71dVeaCjNPAo=&h=1202 &w=1700&sz=705&hl=el&start=8&um=1&tbnid=8v6ivjncc1pqem:&tbnh=106&tbnw=150&prev=/images%3fq% 3D%25CE%25A7%25CE%25AC%25CF%2581%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2BNatura%2B%25 CF%2583%25CF%2584%25CE%25B7%25CE%25BD%2B%25CE%2595%25CF%2585%25CF%2581%25CF% 258E%25CF%2580%25CE%25B7%26um%3D1%26hl%3Del%26sa%3DN 28/11/08 122

134 ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 θαηαιακβάλεη ην 21% ηεο ειιεληθήο ρέξζνπ, ελψ ην ζαιάζζην ηκήκα ην 5,5% ησλ ρσξηθψλ πδάησλ 101. Οη Σφπνη Κνηλνηηθήο εκαζίαο (ΣΚ SCI) ζηελ Διιάδα ζχκθσλα κε ην Γίθηπν Natura 2000 αλαθνξηθά κε ηε πεξηθέξεηα Κεληξηθήο Μαθεδνλίαο παξαηέζεθαλ ζηνλ πίλαθα ηεο πξνεγνχκελεο παξαγξάθνπ. Πίλαθαο Εψλεο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο (ΕΔΠ SPA) ζηελ Κ. Μαθεδνλία ζχκθσλα κε ην Γίθηπν Natura ΚΩΔΙΚΟ ΟΝΟΜΑΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΕΡΙΟΧΗ (ha) Κεντρική Μακεδονία Θεςςαλονίκη GR ΛIΜΝΕ ΒΟΛΒΘ ΚΑI ΛΑΓΚΑΔΑ ΚΑI ΣΕΝΑ ΡΕΝΣIΝΑ 15671,00 GR ΔΕΛΣΑ ΑΞIΟΤ-ΛΟΤΔIΑ-ΑΛIΑΚΜΟΝΑ-ΑΛYΚΘ ΚIΣΡΟΤ 29551,00 GR ΛIΜΝΟΘΑΛΑΑ ΕΠΑΝΟΜΘ 690,00 Κιλκίσ GR ΛIΜΝΘ ΔΟIΡΑΝΘ 2146,00 GR ΛIΜΝΘ ΠIΚΡΟΛΙΜΝΘ-ΞΘΛΟΚΕΡΑΣΕΑ 2043,00 Πζλλα GR ΛIΜΝΘ ΚΑI ΦΡΑΓΜΑ ΑΓΡΑ 1386,00 ζρρεσ GR ΣΕΧΝΘΣΘ ΛIΜΝΘ ΚΕΡΚIΝΘ - ΟΡΟ ΚΡΟΤIΑ 27712,00 GR ΚΟIΛΑΔΑ ΣIΜIΟΤ ΠΡΟΔΡΟΜΟΤ ΜΕΝΟIΚIΟΝ 26512,00 GR ΟΡΟ ΜΠΕΛΛΕ 25264,00 Χαλκιδική GR ΣΑΞIΑΡΧΘ ΠΟΛYΓYΡΟ 21248,00 GR YΓΡΟΣΟΠΟI ΝΕΑ ΦΩΚΑIΑ 440, «Γίθηπν Natura 2000 θαη Πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο». Γηθηπαθφο ηφπνο: 12/11/ «Δληαίνο θαηάινγνο πεξηνρψλ Natura, 2008». Γηθηπαθφο ηφπνο: 12/11/08 123

135 GR ΧΕΡΟΝΘΟ ΙΘΩΝΙΑ ,98 Πίλαθαο Σφπνη Κνηλνηηθήο εκαζίαο (ΣΚ SCI) απνιχησο ηαπηφζεκνη κε ηηο Εψλεο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο (ΕΔΠ SPA) ΚΩΔΙΚΟ ΟΝΟΜΑΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗ Περιοχή (ha) Κεντρική Μακεδονία Θεςςαλονίκη GR ΛΙΝΟΘΑΛΛΑΑ ΑΓΓΕΛΟΧΩΡΙΟΤ 377,20 Πζλλα GR ΚΟΡΤΦΕ ΟΡΟΤ ΒΟΡΑ 40328,29 GR ΟΡΘ ΣΗΕΝΑ 12580,50 Πιερία GR ΟΡΟ ΟΛΤΜΠΟ 19139,59 ζρρεσ GR ΕΚΒΟΛΕ ΠΟΣΑΜΟΤ ΣΡΤΜΟΝΑ 1297,10 Χαλκιδική GR ΛΙΜΝΟΘΑΛΛΑΑ ΑΓΙΟΤ ΜΑΜΑ 633,15 Όζνλ αθνξά ηνλ θαηάινγν Σφπσλ Κνηλνηηθήο εκαζίαο ζηελ Διιάδα, ζεσξείηαη πιήξεο θαηά >95%, παξφια απηά ππάξρνπλ θάπνηεο εθθξεκφηεηεο, ηφζν γηα ηελ Διιάδα φζν θαη ηελ Δπξψπε, πνπ αθνξνχλ ηνλ ζαιάζζην ρψξν. Γηα ηνλ θαηάινγν ησλ Εσλψλ Δηδηθήο Πξνζηαζίαο ππάξρνπλ εθθξεκφηεηεο ζε κεγαιχηεξν βαζκφ πνπ έρνπλ λα θάλνπλ κε ηελ θήξπμε σο Ε.Δ.Π. ησλ πεξηνρψλ πνπ έρνπλ ραξαθηεξηζζεί σο εκαληηθέο Πεξηνρέο γηα ηα Πνπιηά ηεο Διιάδαο. ηνλ πίλαθα πνπ αθνινπζεί παξνπζηάδεηαη ε ζπλνιηθή έθηαζε ηνπ ειιεληθνχ ηκήκαηνο ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 ζε ζρέζε κε ηελ απνηχπσζε ηνπ CORINE Landcover. 124

136 Πίλαθαο πλνιηθή έθηαζε ηνπ ειιεληθνχ ηκήκαηνο ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 ζε ζρέζε κε ηελ απνηχπσζε ηνπ CORINE Landcover Ζκταςη (%) Σφποσ περιοχήσ 0,50% Αςτικοποιημζνεσ περιοχζσ 9% Αγροτικζσ περιοχζσ λιβάδια 5% Αγροτικζσ περιοχζσ με εκτάςεισ φυςικήσ βλάςτηςησ 23% Δάςη 11% Βοςκότοποι 24% Θάμνοι 1% Παραλίεσ Βράχοι 5% Βάλτοι αραιή βλάςτηςη 3% Εςωτερικά φδατα αλυκζσ λιμνοθάλαςςεσ 19% Θάλαςςα ωκεανόσ Ζ θάιπςε απηή είλαη πεξίπνπ ίδηα γηα ην δίθηπν ησλ Σφπσλ Κνηλνηηθήο εκαζίαο θαη ησλ Εσλψλ Δηδηθήο Πξνζηαζίαο. Παξφια απηά, ζηηο ΕΔΠ είλαη κηθξφηεξν ην πνζνζηφ ηεο ζαιάζζηαο έθηαζεο θαζψο θαηαιακβάλνπλ κεγαιχηεξε έθηαζε νη ζάκλνη, νη βάιηνη αξαηή βιάζηεζε θαη ηα εζσηεξηθά χδαηα. Πνιχ ζεκαληηθφ έξγν, επίζεο, πξαγκαηνπνηήζεθε ζην πιαίζην ηνπ Β θαη Γ Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο (Κ.Π..) πνπ ζχκθσλα κε ην πξφγξακκα «Αλαγλψξηζε θαη πεξηγξαθή ησλ ηχπσλ νηθνηφπσλ ζε πεξηνρέο ελδηαθέξνληνο γηα ηελ δηαηήξεζε ηεο θχζεο» παξήρζεζαλ αλαιπηηθνί ράξηεο βιάζηεζεο ηχπσλ νηθνηφπσλ θιίκαθαο 1:50.000, νη νπνίνη παξνπζηάδνληαη θαη ζε θιίκαθα 1: ηελ Διιάδα κέρξη ηψξα έρνπλ θαηαγξαθεί: Πίλαθαο Οηθφηνπνη θαη είδε πνπ έρνπλ θαηαγξαθεί ζηελ Διιάδα Οικότοποι Είδη Είδη Προτεραιότητασ 88 τφποι οικοτόπων 18 5 αμφίβια 0 10 ερπετά 2 125

137 22 ιχθείσ 3 13 αςπόνδυλα 3 22 θηλαςτικά 3 40 φυτά πτηνά Παρ. Ι Οδηγίασ πτηνών αποδημητικά πτηνά - Γηα ηελ θήξπμε ησλ πεξηνρψλ σο πξνζηαηεπφκελσλ ζχκθσλα κε ηελ εζληθή λνκνζεζία (Ν. 1650/86), πξναπαηηείηαη ε εθπφλεζε Δηδηθψλ Πεξηβαιινληηθψλ Μειεηψλ (Δ.Π.Μ.). Ζ Διιάδα έρεη εληαία αληηκεηψπηζε ησλ Σ.Κ.. θαη ησλ Ε.Δ.Π. φζνλ αθνξά απηή ηε δηαδηθαζία. Μέρξη ζήκεξα έρνπλ εθπνλεζεί ή βξίζθνληαη ζε δηάθνξα ζηάδηα (εθπφλεζεο, έγθξηζεο, πξνψζεζεο ησλ ζρεηηθψλ λνκνζεηεκάησλ θήξπμεο) πεξίπνπ 84 Δ.Π.Μ.. Απφ απηέο, 12 έρνπλ θαηαιήμεη ζηελ θήξπμε ηζάξηζκσλ πεξηνρψλ πνπ θαιχπηνπλ πεξίπνπ ην 17% ηεο έθηαζεο ησλ πεξηνρψλ Natura 2000 ζηελ Διιάδα. ε πξνρσξεκέλν ζηάδην (δηαδηθαζίεο δεκνζηνπνίεζεο, επεμεξγαζία απφ Γηεχζπλζε Ννκνζεηηθνχ Έξγνπ, ηειηθέο ππνγξαθέο) βξίζθνληαη πεξίπνπ 16 Δ.Π.Μ. πνπ θαιχπηνπλ πεξίπνπ 15% ηεο έθηαζεο ησλ πεξηνρψλ Natura ε ζηάδην επεμεξγαζίαο ή εθπφλεζεο βξίζθνληαη πεξίπνπ 56 Δ.Π.Μ. πνπ θαιχπηνπλ πεξίπνπ 25% ηεο έθηαζεο ησλ πεξηνρψλ Natura Θα πξέπεη επίζεο λα ζεκεησζεί φηη πνιιέο απφ ηηο πεξηνρέο πνπ δελ έρνπλ αθφκε θεξπρζεί κε ηηο δηαδηθαζίεο ηνπ 1650/86 απνιακβάλνπλ θάπνην θαζεζηψο πξνζηαζίαο ζε εζληθφ ή δηεζλέο επίπεδν (π.ρ. Δζληθνί Γξπκνί ή πγξφηνπνη Γηεζλνχο εκαζίαο Ramsar ή Καηαθχγηα Άγξηαο Εσήο). Όζνλ αθνξά ηνπο 27 Φνξείο Γηαρείξηζεο, θαιχπηνπλ πεξίπνπ 1,7 εθ. ha. Οη εθηάζεηο δηθαηνδνζίαο ησλ Φ.Γ. δελ είλαη κφλνλ νη πεξηνρέο Natura 2000 αιιά θαη δψλεο πεξηθεξεηαθά απηψλ ή θαη ελδηάκεζεο εθηάζεηο. Οη Φ.Γ. θαιχπηνπλ πιήξσο ή κεξηθψο πεξίπνπ 30% ηεο έθηαζεο ησλ πεξηνρψλ ηνπ Γηθηχνπ. εκαληηθφ είλαη θαη ην φηη απφ ηηο εθηάζεηο ηνπ Natura 2000 πνπ δηαρεηξίδνληαη νη Φ.Γ., κεγάιν πνζνζηφ έρνπλ ήδε θεξπρζεί σο πξνζηαηεπφκελεο, ή ε δηαδηθαζία θήξπμήο ηνπο βαίλεη πξνο νινθιήξσζε «Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 ζηελ Διιάδα». Γηθηπαθφο ηφπνο: 12/11/08 126

138 Υάξηεο Πξνζηαηεπφκελεο Πεξηνρέο ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 ζηελ Βφξεηα Διιάδα /11/08 127

139 Υάξηεο Πξνζηαηεπφκελεο Πεξηνρέο ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 ζηελ εγγχηεηα ηεο Δγλαηίαο Οδνχ w.egnatia.eu/page/default.asp%3fid%3d811%26la%3d1&usg= GKRsK6gsmm3jqpr71dVeaCjNPAo=&h=1202 &w=1700&sz=705&hl=el&start=8&um=1&tbnid=8v6ivjncc1pqem:&tbnh=106&tbnw=150&prev=/images%3fq% 3D%25CE%25A7%25CE%25AC%25CF%2581%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2BNatura%2B%25 CF%2583%25CF%2584%25CE%25B7%25CE%25BD%2B%25CE%2595%25CF%2585%25CF%2581%25CF% 258E%25CF%2580%25CE%25B7%26um%3D1%26hl%3Del%26sa%3DN 28/11/08 128

140 4.3 Σν παξάδεηγκα ηεο πεξηνρήο εθβνιώλ ησλ πνηακώλ Αμηνύ, Λνπδία, Αιηάθκνλα, Γαιιηθνύ θαη ιηκλνζάιαζζαο Αιπθήο Κίηξνπο ηηο δπηηθέο αθηέο ηνπ Θεξκατθνχ θφιπνπ βξίζθεηαη έλαο απφ ηνπο πην ζεκαληηθνχο πγξνηφπνπο ζηελ Διιάδαο: είλαη ε πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή ηνπ Γέιηα Αμηνχ Λνπδία Αιηάθκνλα, ε νπνία επίζεο πεξηιακβάλεη ηηο εθβνιέο ηνπ Γαιιηθνχ πνηακνχ θαη ηε ιηκλνζάιαζζα Καινρσξίνπ, ηνλ πγξφηνπν ηεο Νέαο Αγαζνχπνιεο θαη ηελ Αιπθή Κίηξνπο. Πξφθεηηαη γηα έλα πνιχπιεπξν ζχζηεκα πνηάκησλ δέιηα θαη εθβνιψλ, ειψλ, ιηκλνζαιαζζψλ θαη αιπθψλ ζπλνιηθήο επηθάλεηαο πεξίπνπ 320 η.ρικ. Υάξε ζηε κεγάιε ελαιιαγή νηθνινγηθψλ ζπλζεθψλ πνπ ηε ραξαθηεξίδνπλ πεξηιακβάλεη απφ αγξνηηθέο θαιιηέξγεηεο θαη ιηβάδηα σο αιαηψδε εδάθε θαη ειψδεηο εθηάζεηο- ε πεξηνρή απνηειεί έλαλ ηδαληθφ βηφηνπν γηα πνιιά είδε άγξησλ δψσλ, πνπιηψλ θαη θπηψλ. Σα πην ζεκαληηθά αλάκεζα ηνπο είλαη: Παξαπνηάκηα δάζε: ζήκεξα έρνπλ πεξηνξηζηεί ζε νξηζκέλα κφλν ζεκεία θαηά κήθνο ηεο θνίηεο ηνπ Αμηνχ θαη ηνπ Αιηάθκνλα Βάιηνη κε γιπθά λεξά: επνρηαθνί θαη κε πεξηνξηζκέλνη πιένλ έθηαζε Θακλψλεο: εθηείλνληαη θαηά κήθνο ηεο θνίηεο ησλ πνηακψλ, κε θπξίαξρν είδνο ηα αξκπξίθηα Αικπξά έιε: ζρεκαηίδνληαη θαηά κήθνο ηεο αθηήο θαη ζηε κεγαιχηεξε έθηαζή ηνπο επεξεάδνληαη απφ ηελ παιίξξνηα Ακκνλεζίδεο: εληνπίδνληαη ηφζν ζηε θνίηε ησλ πνηακψλ φζν θαη θαηά κήθνο ησλ αθηψλ Θίλεο: ακκφινθνη πνπ έρνπλ ζρεκαηηζηεί κφλν ζηε παξάθηηα δψλε ηεο ιηκλνζάιαζζαο ζηεο αιπθήο Κίηξνπο Αθηή ηεο ζάιαζζαο: ραξαθηεξίδεηαη απφ κηθξφ βάζνο θαη ηε παξνπζία ελφο πιήζνπο λεζίδσλ κε ρακειή βιάζηεζε Δπηπιένλ ν άλζξσπνο κε ηε δξάζε ηνπ πξνθάιεζε ηε δεκηνπξγία θάπνησλ λέσλ βηνηφπσλ. Σέηνηνη είλαη: Οξπδψλεο: παξακέλνπλ πιεκκπξηζκέλνη γηα κεξηθνχο κήλεο θάζε έηνο. Πνιιά είδε εληφκσλ θαη ακθηβίσλ αλαπαξάγνληαη εδψ, ελψ εξπεηά, πνπιηά θαη ζειαζηηθά βξίζθνπλ ηε ηξνθή ηνπο. Απνζηξαγγηζηηθέο ηάθξνη: έρνπλ λεξφ θαζ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ έηνπο. Απνηεινχλ ζεκαληηθέο πεξηνρέο γα ηε δηάβξσζε πνιιψλ εηδψλ δψσλ. ηνλ πγξφηνπν έρεη αλαπηπρζεί εληππσζηαθή πνηθηιία απφ θπηηθά είδε, ηα νπνία έρνπλ αλαπηχμεη ηδηαίηεξεο πξνζαξκνγέο ψζηε λα κπνξνχλ λα επηβηψλνπλ θάησ απφ ηηο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ ζηηο δηάθνξεο δψλεο βιάζηεζεο. Μέρξη ζήκεξα έρνπλ θαηαγξαθεί πάλσλ απφ 500 είδε. 129

141 ηελ πεξηνρή απαληψληαη: 70 πεξίπνπ είδε ςαξηψλ (έλα εθ ησλ νπνίσλ ελδεκηθφ) 7 είδε ακθηβίσλ 15 είδε εξπεηψλ 215 είδε πνπιηψλ (αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη 39 απφ απηά πεξηιακβάλνληαη ζε δηάθνξεο θαηεγνξίεο θίλδπλνπ ηνπ Κφθθηλνπ Βηβιίνπ ησλ Απεηινχκελσλ πνλδπιφδσσλ ηεο Διιάδαο, θαη 27 είδε ζπάλησλ θαη πξνζηαηεπφκελσλ εηδψλ θσιηάδνπλ ζηε πεξηνρή) 17 είδε ζειαζηηθψλ (κε πην αμηφινγε ηε παξνπζία ηεο βίδξαο, ηνπ ιχθνπ, ηνπ ηζαθαιηνχ, ηεο αγξηφγαηαο θαη ηνπ ινγφγπξνπ) Δηθόλα Άπνςε ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο ( Ο πγξφηνπνο έρεη ηαπηφρξνλα κεγάιε νηθνλνκηθή αμία. Βαζηθέο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο είλαη ε γεσξγία (απφ ηνπηθνχο νξπδψλεο πξνέξρεηαη ην 60-70% ηεο εζληθήο παξαγσγήο ξπδηνχ), ε θηελνηξνθία (απφ ηε πινχζηα θπζηθή βιάζηεζε ηνπ πγξνηφπνπ ηξέθνληαη ρηιηάδεο αγξνηηθά δψα), ε αιηεία θαη ε νζηξαθνθαιιηέξγεηα (ην 90% πεξίπνπ ησλ κπδηψλ ηεο ρψξαο παξάγεηαη ζηελ εθεί παξάθηηα δψλε), ε παξαγσγή αιαηηνχ (ζηε ιηκλνζάιαζζα ηνπ Κίηξνπο ιεηηνπξγεί κία απφ ηηο πην κεγάιεο αιπθέο ζηελ Διιάδα), ε ακκνιεςία, ν ηνπξηζκφο θ.α. Δπίζεο δίλεη ζεκαληηθέο δπλαηφηεηεο αλαςπρήο θα πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο. Αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο πνπ ζπληζηνχλ απεηιέο γηα ην νηθνζχζηεκα είλαη: 130

142 Ζ γεσξγηθή δξαζηεξηφηεηα, κέζσ ηεο εμάπισζεο ησλ γεσξγηθψλ εθηάζεσλ ζε βάξνο ησλ θπζηθψλ νηθνζπζηεκάησλ θαη ησλ εθπιχζεσλ ησλ ιηπαζκάησλ θαη δηδαληνθηφλσλ πνπ ξππαίλνπλ ηα επηθαλεηαθά θαη ππφγεηα λεξά Ζ ειεχζεξε αλεμέιεγθηε βφζθεζε ζε ζεκαληηθά ελδηαηηήκαηα γηα ηελ παλίδα ηεο πεξηνρήο Σα εγγεηνβειηησηηθά έξγα θαη ε θαηαζθεπή θξαγκάησλ Ζ βηνκεραληθή δξαζηεξηφηεηα κε ζεκαληηθέο επηπηψζεηο ζηε πνηφηεηα ησλ λεξψλ ηνπ πγξνηφπνπ θαη ηεο αηκφζθαηξαο, θαζψο θαη ζην ηνπίν ηεο πεξηνρήο Ζ αιφγηζηε ρξήζε ηνπ λεξνχ ησλ πνηακψλ, ηδηαίηεξα ζε πεξηφδνπο μεξαζίαο Ζ αλεμέιεγθηε απφζεζε απνξξηκκάησλ απφ βηνκεραλίεο θαη βηνηερλίεο ηεο πεξηνρήο, θαζψο θαη απφ ηδηψηεο Ο ζφξπβνο (ηνπηθά) απφ πνηθίιεο πεγέο (βηνκεραληθή πεξηνρή, πίζηεο αγψλσλ, γεσξγηθά κεραλήκαηα θιπ.) Δηθόλα Μπδνθαιιηέξγεηεο ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο ( Όζνλ αθνξά ην ζεζκηθφ θαζεζηψο, ην πιαίζην δειαδή πξνζηαζίαο ηνπ πγξφηνπνπ πξνδηαγξάθεηαη απφ ηα αθφινπζα: Γηεζλήο χκβαζε Ρακζάξ χκβαζε ηεο Βαξθειψλεο γηα ηελ πξνζηαζία ηεο Μεζνγείνπ απφ ηε ξχπαλζε χκβαζε ηεο Βέξλεο γηα ηε δηαηήξεζε ηεο άγξηαο δσήο θαη ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ηεο Δπξψπεο 131

143 χκβαζε ηεο Βφλλεο (χκβαζε γηα ηα κεηαλαζηεπηηθά είδε άγξησλ δψσλ) Οδεγία 79/409/ΔΟΚ «πεξί δηαηεξήζεσο ησλ άγξησλ πηελψλ» Οδεγία 92/42/ΔΟΚ «γηα ηε δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ πγξνηφπσλ θαζψο θαη ηεο άγξηαο ρισξίδαο θαη παλίδαο» Δπηπιένλ πθίζηαληαη επηπξφζζεηα πξνζηαηεπηηθά κέηξα: πεξηνξηζκνί γηα ηε βηνκεραληθή αλάπηπμε. Απαγφξεπζε ηνπ θπλεγηνχ ζε κία δψλε ζηξεκκάησλ, πεξηνξηζκνί ζηηο αιηεπηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, έιεγρνο ηεο νηθηζηηθήο δξαζηεξηφηεηαο, απαγφξεπζε ηεο πινηφκεζεο θ.α. Γηα ηνλ πγξφηνπν κεξηκλά ε δηεχζπλζε πεξηβαιινληηθνχ ζρεδηαζκνχ ηνπ ΤΠΔΥΩΓΔ κε ζηφρν ηε πξνζηαζία, ηελ νξζή δηαρείξηζε θαη ηελ αλάδεημε ηεο αμίαο ηνπ. Γηα ηελ πεξηνρή έρεη εθπνλεζεί Δηδηθή Πεξηβαιινληηθή Μειέηε (κε ηίηιν «Πξφγξακκα αληηκεηψπηζεο εηδηθψλ πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ θαη ζπζηήκαηνο ιεηηνπξγίαο θαη δηαρείξηζεο ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο ησλ εθβνιψλ ησλ πνηακψλ Γαιιηθνχ, Αμηνχ, Λνπδία, Αιηάθκνλα, ηεο Αιπθήο Κίηξνπο θαη ηεο ιηκλνζάιαζζαο Καινρσξίνπ θαη ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο ηνπο» κε ζηφρν ην ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε πξνγξάκκαηνο νινθιεξσκέλεο πξνζηαζίαο, δηαρείξηζεο θαη αλάδεημεο ησλ ελ ιφγσ πγξνηνπηθψλ πεξηνρψλ. Δπίζεο ην 1998 εθπνλήζεθε ε κειέηε κε ηίηιν «Οξηνζέηεζε, ζήκαλζε, ζεκαηνδφηεζε θαη πεξίθξαμε δσλψλ πξνζηαζίαο θαη νηθνινγηθά ζεκαληηθψλ ζέζεσλ ζηε πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή ησλ εθβνιψλ ησλ πνηακψλ Γαιιηθνχ, Αμηνχ, Λνπδία, Αιηάθκνλα θαη Αιπθψλ Κίηξνπο» ε νπνία αλαηέζεθε απφ ηελ Αλαπηπμηαθή Δηαηξία ηνπ Ννκνχ Θεζζαινλίθεο (ΑΝΔΘ Α.Δ.) θαη ε νπνία πξνέβιεπε ηηο αθφινπζεο παξεκβάζεηο: Έξγα νξηνζέηεζεο εμσηεξηθψλ νξίσλ, δσλψλ πξνζηαζίαο θαη κνλνπαηηψλ ήκαλζε θαη ζεκαηνδφηεζε ηεο πεξηνρήο κε ηνπνζέηεζε πηλαθίδσλ ππνδνρήο, θαηεχζπλζεο θαη ζπκπεξηθνξάο, εξκελείαο πεξηβάιινληνο θαη μχιηλε πεξίθξαμε εηζφδσλ Πεξηθξάμεηο ζε πεξηνρέο θσιενπνίεζεο ηεο νξληζνπαγίδαο θαη πγξφθηιεο βιάζηεζεο Οη πξνβιεπφκελεο παξεκβάζεηο πινπνηήζεθαλ, κε θάπνηεο εμαηξέζεηο. ήκεξα νη πεξηζζφηεξεο απφ ηηο θαηαζθεπέο είλαη ζε θαθή θαηάζηαζε ιφγσ κε ζπληήξεζεο ή «ιεειαζηψλ» πνπ έρνπλ παξαηεξεζεί θαηά θαηξνχο απφ ρξήζηεο ηεο πεξηνρήο, εθδειψλνληαο έηζη ηελ αληίδξαζή ηνπο ζε δξάζεηο πξνζηαζίαο. ην δήκν Υαιάζηξαο βξίζθεηαη ην Κέληξν Πιεξνθφξεζεο (Κ.Π.) ηνπ Γέιηα Γαιιηθνχ, Αμηνχ, Λνπδία, Αιηάθκνλα θαη Αιπθήο Κίηξνπο. Πξφθεηηαη γηα έλα απφ ηα θέληξα πνπ ιεηηνπξγνχλ ζε πεξηνρέο Τγξνηφπσλ Γηεζλνχο εκαζίαο ζχκθσλα κε ηε χκβαζε Ρακζάξ. Ζ ζπλερήο παξνπζία ηνπ θέληξνπ απνηέιεζε ζηαζεξφ πφιν γηα ηελ αλάπηπμε ελφο 132

144 αλζξψπηλνπ δηθηχνπ πνπ έρεη αζρνιεζεί ελεξγά κε ηα ζέκαηα πξνζηαζίαο θαη αλάδεημεο ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο. Σν πξφβιεκα πνπ αθνξά ηελ επηζθεςηκφηεηα ηνπ ρψξνπ πξνθχπηεη απφ ηελ αλεμέιεγθηε δηέιεπζε επηζθεπηψλ, γηα ηνπο νπνίνπο πφιν έιμεο δελ απνηειεί ην θπζηθφ πεξηβάιινλ αιιά νη ηαβέξλεο ηεο πεξηνρήο. ε κηθξφηεξν βαζκφ θξίλεηαη αξλεηηθή ε παξνπζία επηζθεπηψλ πνπ επηδηψθνπλ ηελ ελ πιψ πεξηήγεζε θπξίσο απφ ηηο εθβνιέο ηνπ Αιηάθκνλα θαη πξνο ηα αλάληε θαζψο νη ςαξάδεο πνπ αλαιακβάλνπλ ηε πεξηήγεζε δελ ιακβάλνπλ πνιιέο θνξέο ππφςε ηνπο θάπνηεο νηθνινγηθέο παξακέηξνπο. Οη ζεκαληηθφηεξεο απεηιέο γηα ηε πεξηνρή θαίλεηαη λα είλαη βέβαηα άιιεο θαη είλαη απηέο πνπ θαζνξίδνπλ ηαπηφρξνλα θαη ηελ πνηφηεηα ηεο πεξηνρήο σο ηφπν επίζθεςεο. Παξάλνκεο βηνηερληθέο κνλάδεο νη νπνίεο θέξνληαη σο «γεσξγηθέο απνζήθεο» αθνχ κφλν γηα ηέηνηνπ είδνπο εγθαηαζηάζεηο κπνξνχζε λα δίλεηαη άδεηα εληφο ησλ νξίσλ ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο κε βάζε ηηο πξνβιέςεηο ηεο κέρξη πξφηηλνο ηζρχνπζαο ΚΤΑ (Α Εψλε), παξάλνκεο θηελνηξνθηθέο κνλάδεο, απζαίξεηεο θαηαζθεπέο, επθαηξηαθέο παξεκβάζεηο θαη ε δηνρέηεπζε αλεπεμέξγαζησλ «αγλψζηνπ ηαπηφηεηαο» πγξψλ ιπκάησλ απνηεινχλ ιηγνζηά παξαδείγκαηα ελεξγεηψλ πνπ ππνβαζκίδνπλ φρη κφλν ηελ αηζζεηηθή αιιά θαη ηελ νηθνινγηθή αμία ηεο πεξηνρήο. Θα κπνξνχζακε λα πνχκε φηη ε νηθνινγηθή θαη αηζζεηηθή ππνβάζκηζε ζπληειεί ζηε δηακφξθσζε κηαο «κέηξηαο» εηθφλαο ζηε ζπλείδεζε ηπ θνηλνχ γηα ηε πεξηνρή. Έηζη παξφιν πνπ ε πεξηνρή βξίζθεηαη πνιχ θνληά ζην πνιενδνκηθφ ζπγθξφηεκα ηεο Θεζζαινλίθεο δελ κπνξεί λα απνηειέζεη έλαλ ζεκαληηθφ πφιν έιμεο γηα ηνπο θαηνίθνπο ηνπ ζε κφληκε βάζε. ηελ πεξηνρή δξαζηεξηνπνηνχληαη εζεινληέο θαη Με Κπβεξλεηηθέο νξγαλψζεηο ελψ παξάιιεια ιακβάλνπλ ρψξα δηάθνξεο επεηεηαθέο εθδειψζεηο φπσο Δθδειψζεηο γηα ηε Παγθφζκηα Ζκέξα Πεξηβάιινληνο. Αμίδεη λα αλαθεξζεί ην γεγνλφο ηεο εθαξκνγήο ηηκνινγηαθήο πνιηηηθήο θαη νηθνλνκηθήο δηαρείξηζεο ηεο πεξηνρήο θαη ζην ζέκα ηνπ ηνπξηζκνχ. ε φηη αθνξά πξνγξάκκαηα πξνζηαζίαο, ζηε πεξηνρή εθπνλήζεθαλ ηξία πξνγξάκκαηα LIFE, ελψ ζηα πιαίζηα ηνπ πξνγξάκκαηνο PESCA θαηαζθεπάζηεθε ζεκαηηθφ πεξίπηεξν θνληά ζηηο εγθαηαζηάζεηο κπδνθαιιηέξγεηαο ζηνλ Αιηάθκνλα. πλνςίδνληαο ζηα βαζηθφηεξα ζεκεία πνπ αθνξνχλ ηε γεληθφηεξε αλάπηπμε ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο ζα κπνξνχζακε λα αλαθεξζνχκε ζηα αθφινπζα: πγθξηηηθά Πιενλεθηήκαηα - Τςειή νηθνινγηθή αμία - Τςειή αηζζεηηθή αμία ζε νξηζκέλα ζεκεία - Δχθνιε πξφζβαζε απφ ηε Αδπλακίεο - Αηζζεηηθή ππνβάζκηζε ζε πνιιά ζεκεία - Αιινίσζε θαη πξνζβνιή ησλ θπζηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ 133

145 Θεζζαινλίθε αιιά θαη απφ πνιπάξηζκνπο νηθηζκνχο - Απνπζία καδηθνχ ηνπξηζκνχ - Ηζρπξφ ζεζκηθφ πιαίζην πξνζηαζίαο πνπ κπνξεί αλ ηεξεζεί λα ζπκβάιιεη ζηε δηαηήξεζε θαη αλαβάζκηζε ηεο πεξηνρήο - Γπλαηφηεηα επίδεημεο παξαδνζηαθψλ δξαζηεξηνηήησλ (θαιιηέξγεηα ξπδηνχ, κπδνθαιιηέξγεηαο, αιηείαο) Δπθαηξίεο - Δηδηθή Πεξηβαιινληηθή Μειέηε - Δλδηαθέξνλ δηαθφξσλ νξγαληζκψλ γηα ηε πξνζηαζία ηεο πεξηνρήο - Απμαλφκελν ελδηαθέξνλ ηνπ θνηλνχ γηα ηε πεξηνρή - Ζ αλακελφκελε ιεηηνπξγία ηνπ Φνξέα Γηαρείξηζεο νηθνζπζηήκαηνο - Αξλεηηθή ζηάζε ησλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο ζε δεηήκαηα πξνζηαζίαο - Δκπινθή πνιιψλ θνξέσλ ζηε δηαρείξηζε ηεο πεξηνρήο κε απνηέιεζκα κε ζπληνληζκφ, αιιεινθάιπςε αξκνδηνηήησλ, αληηθάζεηο ζε ζέκαηα δηαρείξηζεο θαη πνιηηηθήο - Έιιεηςε ρξεκαηνδνηηθψλ πεγψλ Απεηιέο - Πξνβιήκαηα εθαξκνγήο ηνπ πιαηζίνπ πξνζηαζίαο, ηφζν ιφγσ ηεο λννηξνπίαο ησλ θαηνίθσλ θαη ρξεζηψλ ηεο πεξηνρήο φζν θαη ηεο αδπλακίαο ειέγρνπ θαη θχιαμεο ηεο πεξηνρήο 134

146 Υάξηεο Υάξηεο ηεο πεξηνρήο εθβνιψλ ησλ πνηακψλ Αμηνχ, Λνπδία, Αιηάθκνλα, Γαιιηθνχ θαη ιηκλνζάιαζζαο Αιπθήο Κίηξνπο 4.4 Σν παξάδεηγκα ηεο πεξηνρήο ησλ ιηκλώλ Κνξώλεηαο Βόιβεο Οη πγξφηνπνη Κνξψλεηαο Βφιβεο βξίζθνληαη ζε κηθξή απφζηαζε αλαηνιηθά ηεο πφιεο ηεο Θεζζαινλίθεο, θαηαιακβάλνληαο ηα βαζχηεξα ζεκεία ζηελ θνηιάδα ηεο Μπγδνλίαο. Γηα ηελ πεξηνρή ησλ ιηκλψλ Κνξψλεηαο Βφιβεο ππάξρεη έλα ηζρπξφ θαζεζηψο πξνζηαζίαο. πγθεθξηκέλα απνηειεί: Τγξφηνπν δηεζλνχο ζεκαζίαο ζχκθσλα κε ηε χκβαζε Ρακζάξ (σο κηα εγγξαθή: Λίκλε Κνξψλεηα Βφιβε) Πεξηνρή Δηδηθήο Πξνζηαζίαο SPA (Οδεγία 79/409/ΔΟΚ) Δηδηθά πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή (χκβαζε ηεο Βαξθειψλεο) Πεξηνρή νηθνινγηθά ζεκαληηθή ηνπ Δζληθνχ Καηαιφγνπ ηεο ρψξαο πνπ πξνηάζεθε ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε γηα ηε ζχζηαζε ηνπ Δπξσπατθνχ Οηθνινγηθνχ Γηθηχνπ Δηδηθψλ Εσλψλ NATURA 2000 πξνηεηλφκελε γηα έληαμε ζην δίθηπν «ΦΤΖ 2000» (κε θσδηθφ GR ) εκαληηθή πεξηνρή γηα ηα πνπιηά (ΗΒΑ) 135

147 Καηαθχγηα άγξηαο δσήο («Λίκλε Λαγθαδά» Φ.Δ.Κ. 398/Β/83, «Πξνθήηνπ Νπκθφπεηξαο» Φ.Δ.Κ. 423/Β/83, «Λίκλε Βφιβε» θαη «Λίκλε Κνξψλεηα» κε ηζρχ έσο 31/7/99, «Παξαιίκλην Γάζνο Απνιισλίαο» Φ.Δ.Κ. 172/Β/86, «Ρήρεηνο Πνηακφο» Φ.Δ.Κ. 569/Β/91) Πεξηνρή απαγφξεπζεο αιηείαο (θαηά ηελ πεξίνδν αλαπαξαγσγήο) Πεξηνρή απαγφξεπζεο πινηνκηψλ (γηα ηνλ πγξφηνπν Βφιβεο) Πεξηνρή ηζρχνο πγεηνλνκηθψλ δηαηάμεσλ (γηα ηελ Κνξψλεηα) Σν πγξνηνπηθφ ζχζηεκα ηα ηειεπηαία ρξφληα αληηκεησπίδεη ζνβαξφηαηα πξνβιήκαηα, θαη θπξίσο ε ιίκλε Κνξψλεηα, ιφγσ ηεο κε νξζνινγηθήο δηαρείξηζεο ησλ πδάησλ ηεο. Ζ πηψζε ζηάζκεο θαη ε ξχπαλζε πνπ παξαηεξείηαη απεηιεί κε εμαθάληζε ην νηθνζχζηεκα ηεο ιίκλεο. Ζ θαηάζηαζε ζηε ιίκλε Βφιβε είλαη θαιχηεξε, αλ θαη εθεί έρεη παξαηεξεζεί θάπνηα πηψζε ηεο ζηάζκεο ηνπ λεξνχ. Μέζα θαη γχξσ απφ ηηο ιίκλεο δηακνξθψλνληαη βηφηνπνη κε ραξαθηεξηζηηθή βιάζηεζε ν θαζέλαο: - ζπζηάδεο κε πδξφβηα θπηά ζηηο φρζεο, ζηα θσηεηλά ζεκεία ησλ θαιακψλσλ θαη ζηα απνζηξαγγηζηηθά θαλάιηα (φληαο επαίζζεηα ζηε ξχπαλζε έρνπλ εμαθαληζηεί απφ ηελ Κνξψλεηα) - θαιακψλεο πνπ ζπγθξνηνχλ ηελ πην εθηεηακέλε δψλε βιάζηεζεο ζηνλ πγξφηνπν - πγξά ιηβάδηα πνπ δηαδέρνληαη ηε δψλε ησλ θαιακψλσλ πξνο ηελ εμσηεξηθή πιεπξά ησλ ιηκλψλ - πγξφθηια δάζε, ππνιείκκαηα απφ ηα κεγάια παλάξραηα πγξφθηια δάζε ηεο πεξηνρήο. Σν παξαιίκλην δάζνο ηεο Απνιισλίαο θαη ην παξαπνηάκην δάζνο ηεο Ρεληίλαο (αιιηψο Μαθεδνληθά Σέκπε). Ζ πεξηνρή ησλ πγξνηφπσλ παξνπζηάδεη πνιχ κεγάιν νξληζνινγηθφ ελδηαθέξνλ. Απφ παξαηεξήζεηο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ ην 1996 ζε ζπλδπαζκφ κε βηβιηνγξαθηθά δεδνκέλα ζηελ πεξηνρή ησλ ιηκλψλ θαη ζε αθηίλα 1000κ πεξηθεξεηαθά απηψλ, ζηνπο 9 ηχπνπο ελδηαηηεκάησλ πνπ εληνπίζηεθαλ, έρνπλ θαηαγξαθεί ζπλνιηθά 248 είδε πνπιηψλ. Απφ απηά 106 είλαη θσιεάδνληα (42,7% ηνπ ζπλνιηθνχ πιεζπζκνχ ηεο πεξηνρήο). Απφ ην ζπλνιηθφ αξηζκφ ησλ εηδψλ πνπ θαηαγξάθεθαλ 68 πεξηιακβάλνληαη ζηνλ Κφθθηλν Καηάινγν ησλ πνπιηψλ ηεο Διιάδαο (πνζνζηφ 27,42%), 176 είδε ζην Παξάξηεκα ΗΗ ηεο χκβαζεο ηεο Βέξλεο (πνζνζηφ 70,97%) θαη 80 είδε ζην Παξάξηεκα Η ηεο Οδεγίαο 79/409/ΔΟΚ (πνζνζηφ 32,26%). Σν ζεκαληηθφηεξν ελδηαίηεκα γηα ηα πνπιηά είλαη ηα πγξνιίβαδα, ηα ιαζπνηφπηα θαη νη φρζεο ησλ ιηκλψλ, ζηα νπνία θαηαγξάθεθαλ 163 είδε (65,7% ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ) απφ ηα νπνία 68 είδε πεξηιακβάλνληαη ζην Παξάξηεκα Η ηεο νδεγίαο 79/409/ΔΟΚ. 136

148 Αμίδεη λα αλαθεξζεί φηη ε ζπλνιηθή αμία ησλ ιηκλψλ ζε ζρέζε κε ηνπο ειιεληθνχο θαη επξσπατθνχο πιεζπζκνχο έρεη αλαηξαπεί πνιιέο θνξέο ηα ηειεπηαία ρξφληα ιφγσ ησλ κεηαβνιψλ θαη θαηαζηξνθψλ ησλ θπζηθψλ ελδηαηηεκάησλ ζηε ιίκλε Κνξψλεηα. ην παξειζφλ ε Κνξψλεηα είρε παλεπξσπατθή ζεκαζία γηα ηνπο πειεθάλνπο, ε νπνία απμνκεηψζεθε ηα ηειεπηαία ρξφληα αλάινγα κε ηε ζηάζκε ηνπ λεξνχ θαη ηε δηαζεζηκφηεηα ηεο ηξνθήο. Δηθόλα Οξληζνπαλίδα παλίδα εζληθνχ πάξθνπ Κνξψλεηαο Βφιβεο Δηθόλα Άπνςε ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο 137

149 Αλαθνξηθά κε ηηο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο ζηελ πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ε Βφιβε απνηεινχζε έλα απφ ηα ζεκαληηθφηεξα πεδία εζσηεξηθήο αιηείαο, φληαο ε δεχηεξε ζε κέγεζνο ιίκλε ηεο ρψξαο καο. ήκεξα εμαθνινπζεί λα δηαζέηεη θάπνην ηρζπναπφζεκα, πνπ εκθαλίδεη φκσο πησηηθέο ηάζεηο κε απνηέιεζκα λα αηνλήζεη ε αιηεία σο παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα. Δίδε πνπ αιηεχνληαη ζηε ιίκλε είλαη ην γξηβάδη (θππξίλνο), ην ρέιη, ην πεξθί, ε ιηπαξηά θ.ά. κε νινέλα φκσο θαη πην κεησκέλε αιηεπηηθή παξαγσγή ηα ηειεπηαία ρξφληα. ηελ Κνξψλεηα ε αιηεία σο παξαγσγηθή δξαζηεξηφηεηα έρεη νπζηαζηηθά ζηακαηήζεη κεηά ην καδηθφ ζάλαην ησλ ςαξηψλ ηνλ Αχγνπζην ηνπ 1995, ελψ πην πξηλ παξνπζίαδε αξθεηά ζεκαληηθφ αιηεπηηθφ ελδηαθέξνλ. ηελ πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή δελ παξνπζηάδεηαη αμηφινγε ηνπξηζηηθή θίλεζε, Ωζηφζν ηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο θαη ε κηθξή απφζηαζή ηεο απφ ηε ζπκπξσηεχνπζα ηελ θαζηζηνχλ θαηάιιειε γηα επίζθεςε ζηα πιαίζηα πξνγξακκάησλ πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο πνπ πινπνηνχλ δηάθνξα εθπαηδεπηηθά ηδξχκαηα. ε φηη αθνξά ηηο ππνδνκέο εμππεξέηεζεο επηζθεπηψλ, ζεκείν αλαθνξάο απνηειεί ην Κέληξν Πιεξνθφξεζεο Τγξνηφπνπ Κνξψλεηαο Βφιβεο (Κ.Π.). Οη δξαζηεξηφηεηεο ηνπ Κ.Π. φπσο πξνβιέθζεθαλ απφ ηελ Πξνγξακκαηηθή χκβαζε νκαδνπνηνχληαη ζε ηέζζεξηο βαζηθέο θαηεπζχλζεηο: Δπφπηεπζε ηνπ πγξνηφπνπ θαη ζπκκεηνρή ππνζηήξημε αξκνδίσλ ππεξεζηψλ ζε πξνγξάκκαηα θχιαμεο Καηαγξαθή πεξηβαιινληηθψλ πξνβιεκάησλ θαη ζηνηρείσλ ηνπ πγξνηφπνπ/δεκηνπξγία θαη ηήξεζε αξρείνπ κε πιεξνθνξηαθφ (έληππν θαη νπηηθναθνπζηηθφ) πιηθφ γηα ηελ πεξηνρή Δλεκέξσζε αξκνδίσλ θνξέσλ/ελεκέξσζε θαη επαηζζεηνπνίεζε ηνπ θνηλνχ Οηθνμελαγήζεηο, θπξίσο ζε ζρνιεία. Γηα ηελ πεξηνρή δελ ππάξρεη επίζεκν ζρέδην δηαρείξηζεο ησλ επηζθεπηψλ, παξά κφλν θάπνηεο πξνηάζεηο δηαδξνκψλ ζηα πιαίζηα εξγαζίαο πνπ πξαγκαηνπνηήζεθε ζε ζπλεξγαζία κε ηελ Διιεληθή Οξληζνινγηθή Δηαηξία θαη νη μελαγήζεηο ζε φηη αθνξά ηελ απνθπγή αξλεηηθψλ επηπηψζεσλ απφ ηελ παξνπζία επηζθεπηψλ γίλνληαη κε βάζε ηελ γλψζε ηεο πεξηνρήο θαη ηελ εκπεηξία ησλ ζηειερψλ ηνπ Κ.Π.. Άιιεο δξαζηεξηφηεηεο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη ζηελ πεξηνρή είλαη αγψλεο ηζηηνπινΐαο θαη ηζηηνζαλίδαο πνπ πξαγκαηνπνηνχληαη θνληά ζηα ινπηξά Βφιβεο θαη ζηελ πεξηνρή Κνθθαινχ ζηε Μάδπην. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ πξνπνλήζεσλ εθηηκάηαη φηη δελ πξνθαιείηαη φριεζε, ζε αληίζεζε κε ηε δηάξθεηα δηεμαγσγήο αγψλσλ (πνπ φκσο είλαη κηθξή). ην ζέκα ηεο πξνβνιήο ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο ππάξρνπλ ζεκαληηθέο αδπλακίεο. ηελ πεξηνρή απνπζηάδεη νπνηαδήπνηε ζήκαλζε πνπ λα γλσζηνπνηεί ή/θαη λα 138

150 ππελζπκίδεη ζε δηεξρφκελνπο ηαμηδηψηεο ηελ χπαξμε ηνπ πγξνηφπνπ, δηεγείξνληαο αλ κε ηη άιιν ηελ πεξηέξγεηά ηνπο ψζηε λα ηνλ επηζθεθζνχλ. ηελ πεξηνρή δελ δξαζηεξηνπνηνχληαη εζεινληέο. Σν δαζαξρείν Λαγθαδά πξαγκαηνπνηεί πεξηπνιίεο γηα παξάλνκν θπλήγη. ε νξηζκέλεο απφ απηέο ζπκκεηείρε ην Κ.Π. (4 ην 1998, 8 ην 1999 θαη 3 ην 2000) θαζψο θαη νη θπλεγεηηθνί ζχιινγνη Εαγθιηβεξίνπ θαη Λαγθαδά. Δπίζεο ην Κ.Π. ζε ζπλεξγαζία κε ην ηκήκα αιηείαο ηνπ Δπαξρείνπ Λαγθαδά θαη κε ηνλ αζηπλνκηθφ ζηαζκφ Μαδχηνπ, ην δήκν Μαδχηνπ θαη ηνλ Αιηεπηηθφ πλεηαηξηζκφ Μηθξήο Βφιβεο πξαγκαηνπνίεζε πεξηπνιίεο θαηά ηηο πεξηφδνπο απαγφξεπζεο (7 ηελ άλνημε ηνπ 1999 θαη 10 ην 2000) φπνπ θαηαγξάθεθαλ αξθεηέο πεξηπηψζεηο παξαλνκνχλησλ θαη αθνινπζήζεθαλ νη λφκηκεο δηαδηθαζίεο. Καηά ηα έηε 1999 θαη 2000 ζηειέρε ηνπ θέληξνπ πξαγκαηνπνίεζαλ ζπκπιεξσκαηηθέο πεξηπνιίεο. ηελ πεξηνρή πινπνηήζεθαλ έξγα θαη δξάζεηο κε ρξεκαηνδφηεζε απφ ην πξφγξακκα LIFE Πεξηβάιινλ, ην LEADER (ζηα πιαίζηα δξαζηεξηνπνίεζεο ηνπ Γήκνπ θαη ησλ Λνπηξψλ Απνιισλίαο) θαη ην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Πεξηβάιινλ (ΔΠΠΔΡ). Με ρξεκαηνδφηεζε ηνπ ΔΠΠΔΡ πινπνηήζεθαλ θαη ηα έξγα πξνζηαζίαο θαη αλάδεημεο ηνπ βηνηφπνπ (έξγα εξκελείαο πεξηβάιινληνο, έξγα απνθαηάζηαζεο ηνπ δάζνπο Απνιισλίαο θαη αληίζηνηρα έξγα γηα ην δάζνο Ρεληίλαο). πλνςίδνληαο κπνξνχκε λα αλαθεξζνχκε ζηα εμήο ζεκεία: πγθξηηηθά Πιενλεθηήκαηα - Παξνπζία αμηφινγσλ νηθνινγηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, θπξίσο ζε φηη αθνξά ηε βιάζηεζε θαη ηελ νξληζνπαλίδα (εηδηθά ζηελ πεξηνρή ηεο Βφιβεο) - Δχθνιε πξφζβαζε απφ ηελ πφιε ηεο Θεζζαινλίθεο Αδπλακίεο - Τπνβάζκηζε ηνπ νηθνζπζηήκαηνο θαη ηνπ ηνπίνπ εμαηηίαο αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ (εηδηθά γηα ηελ πεξηνρή ηεο Κνξψλεηαο) - Πνιχ πεξηνξηζκέλεο δπλαηφηεηεο εμππεξέηεζεο επηζθεπηψλ κε νηθνηνπξηζηηθέο απαηηήζεηο - Γπλαηφηεηεο πξνψζεζεο νηθνηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζηε ιίκλε Βφιβε ζε ζπλδπαζκφ κε αληίζηνηρεο δξαζηεξηφηεηεο ζηνπο γχξσ νξεηλνχο φγθνπο - Γπλαηφηεηα ζπλδπαζκνχ νηθνηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ κε επηζθέςεηο ζηα ηακαηηθά ινπηξά, ζε ηζηνξηθά κλεκεία (Βήκα Απνζηφινπ Παχινπ, αξραίνο νηθηζκφο Ρεληίλαο) - Απνπζία ελφο ζπλνιηθνχ, πιήξνπο δηθηχνπ πεξηβαιινληηθψλ ππνδνκψλ - Αδηάθνξε ζηάζε ησλ θαηνίθσλ γηα ηελ νηθνηνπξηζηηθή αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο - Μηθξή απφζηαζε απφ θαζηεξσκέλα παξαζεξηζηηθά θέληξα (π.ρ. Υαιθηδηθή) Δπθαηξίεο Απεηιέο - Γεκηνπξγία Φνξέα Γηαρείξηζεο - Πξνβιήκαηα εθαξκνγήο ηνπ πιαηζίνπ 139

151 - Ηζρπξφ ζεζκηθφ πιαίζην πξνζηαζίαο - Καηαιιειφηεηα γηα επίζθεςε ζηα πιαίζηα πξνγξακκάησλ πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο: ηππηθά ραξαθηεξηζηηθά πγξνηνπηθνχ ζπζηήκαηνο θαη νξληζνινγηθφ ελδηαθέξνλ (ζηε Βφιβε), πξνβιήκαηα θαη απεηιέο απφ αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο (ζηελ Κνξψλεηα) - Ύπαξμε ρξεκαηνδνηηθψλ πεγψλ γηα έξγα θαη δξάζεηο πξνζηαζίαο θαη αλάδεημεο πξνζηαζίαο θαη ζπλερηδφκελε ππνβάζκηζε ηνπ νηθνζπζηήκαηνο - πλερηδφκελε ζχγθξνπζε ζπκθεξφλησλ κεηαμχ νκάδσλ επαγγεικαηηψλ θαη δηαηψληζε ησλ πξνβιεκάησλ δηαρείξηζεο ησλ θπζηθψλ πφξσλ ηεο πεξηνρήο θαη εηδηθά ησλ πδαηηθψλ πνπ θαζνξίδνπλ ηελ νηθνινγηθή αμία ηεο πεξηνρήο - Αδπλακία επάξθεηαο ειέγρνπ ησλ ηνπξηζηψλ θαηά ηε δηαθίλεζε ηνπο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ Υάξηεο Υάξηεο ηεο πεξηνρήο ησλ ιηκλψλ Κνξψλεηαο Βφιβεο 140

152 4.5 Σν παξάδεηγκα ηεο πεξηνρήο ηεο ιίκλεο Κεξθίλεο Ζ ηερλεηή ιίκλε Κεξθίλε βξίζθεηαη ζην ΒΓ ηκήκα ηνπ Ννκνχ εξξψλ. Ζ ιίκλε δεκηνπξγήζεθε ην 1932 κε ηελ θαηαζθεπή ελφο θξάγκαηνο ζηνλ πνηακφ ηξπκφλα θνληά ζην ρσξηφ Ληζφηνπνο θαη ηελ θαηαζθεπή αλαρσκάησλ ζηα αλαηνιηθά θαη δπηηθά. Ο πξσηαξρηθφο ζθνπφο ηεο δεκηνπξγίαο ηεο ιίκλεο ήηαλ ε αλάζρεζε θαη ζπγθξάηεζε ησλ πιεκκπξηθψλ παξνρψλ ηνπ πνηακνχ ηξπκφλα. Με ηελ πάξνδν ηνπ ρξφλνπ ε ιίκλε απέθηεζε θαη άιιεο αμίεο, π.ρ. αιηεπηηθή, αξδεπηηθή, βηνινγηθή. ηε ζέζε φπνπ δεκηνπξγήζεθε, ππήξρε ε ιίκλε Κεξθίλε, κηα κηθξή ιίκλε (ιίκλε ηνπ Μπνχηθνβνπ) θαη έιε (κφληκα θαη παξνδηθά) πνπ δεκηνπξγνχζαλ ζεκαληηθνχο βηνηφπνπο γηα εθαηνληάδεο είδε παλίδαο. Λφγσ ησλ κεγάισλ πνζνηήησλ θεξηψλ πιψλ πνπ κεηέθεξε ν ηξπκφλαο ζηε ιίκλε, ε ρσξεηηθφηεηά ηεο ζε λεξφ κεηψζεθε. Έηζη θαηαζθεπάζηεθε έλα θαηλνχξην θξάγκα, ηα αλαρψκαηα επεθηάζεθαλ θαη αλπςψζεθαλ θαη ε θνίηε ηνπ ηξπκφλα αλάληε ηεο ιίκλεο εθηξάπεθε θαη δηεπζεηήζεθε. Σα έξγα απηά νινθιεξψζεθαλ ην 1982, νπφηε άξρηζε λα ιεηηνπξγεί ην λέν θξάγκα. Μηα ζεηξά ζπλζεθψλ, πνπ άιιεο ηερλεηέο ιίκλεο δελ εθπιεξνχλ, θαζηζηνχλ ηε ιίκλε Κεξθίλε ζπνπδαίν νηθνζχζηεκα. Σν κηθξφ ζρεηηθά βάζνο, νη ήπηεο θιίζεηο ζην βφξεην θαη βνξεηναλαηνιηθφ άθξν ηεο, ε πςειή παξαγσγηθφηεηα πνπ νθείιεηαη ζηελ πεξηνδηθή θαηάθιπζε κε λεξφ θαη ζηνλ εκπινπηηζκφ ηεο κε ζξεπηηθά ζηνηρεία, ε ζέζε ηεο ζε ζρέζε κε ηνπο δηαδξφκνπο κεηαλάζηεπζεο ησλ πνπιηψλ θαζψο θαη ε χπαξμε παιαηφηεξα ζηνλ ίδην ηφπν κηαο κεγάιεο πγξνηνπηθήο έθηαζεο, είλαη απφ ηνπο παξάγνληεο πνπ ζπλέβαιαλ ζηε δηαηήξεζε απηνχ ηνπ πινπζηφηαηνπ πγξφηνπνπ. Δηθόλα Βηφηνπνο ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο ( 141

153 Δηθόλα Άπνςε ηεο ιίκλεο Κεξθίλεο ( Ο πγξφηνηπνο ηεο Κεξθίλεο αληηκεησπίδεη ζήκεξα θάπνηα βαζηθά πξνβιήκαηα πνπ ζρεηίδνληαη θπξίσο κε ηε ιεηηνπξγία ηνπ σο ηακηεπηήξηα λεξνχ γηα άξδεπζε. Οη έληνλεο απμνκεηψζεηο ηεο ζηάζκεο ηνπ λεξνχ θαη ε παξαηεηακέλε ρξνληθή πεξίνδνο θαηά ηελ νπνία ε ζηάζκε δηαηεξείηαη ππεξβνιηθά πςειή (γηα λα εμππεξεηήζεη ηηο αλάγθεο άξδεπζεο) πξνθαινχλ πξνβιήκαηα ζηνλ βηφηνπν. Ο ηξφπνο απηφο δηαρείξηζεο ησλ πδάησλ έρεη σο ζπλέπεηα ηελ ππνβάζκηζε ζεκαληηθψλ βηφηνπσλ ηεο ιίκλεο. πγθεθξηκέλα: Αξαηψλεη θαη ζηγά-ζηγά εμαθαλίδεηαη ην παξαπνηάκην δάζνο, γηαηί βξίζθεηαη γηα πνιχ κεγάια ρξνληθά δηαζηήκαηα βπζηζκέλν ζην λεξφ. Πεξηνξίδεηαη, ζηαδηαθά, ε έθηαζε κε ηα λνχθαξα, πνπ δελ κπνξνχλ λα πξνζαξκνζηνχλ ζηηο απμνκεηψζεηο ηεο ζηάζκεο ηνπ λεξνχ. Έρνπλ ζρεδφλ εμαθαληζηεί νη εθηάζεηο κε ηνπο θαιακψλεο. Πξνβιήκαηα επίζεο ζπληζηνχλ: Ζ κείσζε ηεο ρσξεηηθφηεηαο ηεο ιίκλεο εμαηηίαο κεγάιεο ζπζζψξεπζεο θεξηψλ πιηθψλ Οη ελδείμεηο ξχπαλζεο ησλ πδάησλ απφ απνξξππαληηθά, ιηπάζκαηα θαη γεσξγηθά θάξκαθα Ζ παξάλνκε πινηνκία Σν παξάλνκν θπλήγη Ζ ιαζξαιηεία 142

154 ε φηη αθνξά ην ζεζκηθφ θαζεζηψο πξνζηαζίαο, ε πεξηνρή απνηειεί: Τγξφηνπν δηεζλνχο ζεκαζίαο ζχκθσλα κε ηε ζχκβαζε Ρακζάξ Πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή ζχκθσλα κε ηε δηεζλή ζχκβαζε ηεο Βέξλεο Πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή ζχκθσλα κε ηε ζχκβαζε ηεο Βφλλεο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ απνδεκεηηθψλ εηδψλ ηεο νξληζνπαλίδαο Πεξηνρή πξνηεηλφκελε πξνο έληαμε ζην δίθηπν Natura 2000 Εψλε Δηδηθήο Πξνζηαζίαο (SPA, Οδεγία 79/409/ΔΟΚ) εκαληηθή γηα ηα Πνπιηά Πεξηνρή (IBA) (κηα απφ ηηο 196 εκαληηθέο γηα ηα Πνπιηά πεξηνρέο ηεο Διιάδαο) Σν θπλήγη απαγνξεχεηαη ζε έλα ηκήκα ηεο πεξηνρήο πνπ πεξηιακβάλεη ην πνηάκη, ηε ιίκλε θαη κηα πεξηθεξεηαθή δψλε γχξσ απφ απηά. Τπάξρεη, ηέινο, δαζηθή απαγνξεπηηθή δηάηαμε γηα ηηο πινηνκίεο θπηεηψλ ιεπθψλ (δεκνζίσλ θαη ηδησηηθψλ) γχξσ απφ ηε ιίκλε θαη ην πνηάκη θαηά ηελ αλαπαξαγσγηθή πεξίνδν. Σν 1993 εθδφζεθε Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε γηα ηελ νξηνζέηεζε θαη πξνζηαζία ηεο πεξηνρήο. Ζ ηζρχο ηεο έρεη ιήμεη, σζηφζν απνηειεί ηα ηειεπηαία ρξφληα πιαίζην γηα ηελ πξνζηαζία ηεο ζε εζληθφ επίπεδν. Έρεη ήδε εθπνλεζεί Δηδηθή Πεξηβαιινληηθή Μειέηε (ΔΠΜ) θαη κέρξη πξφζθαηα εθθξεκνχζε ε απνζηνιή εθ κέξνπο ηνπ ΤΠΔΥΩΓΔ πξνο ηε Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε ηνπ ζρεδίνπ ηνπ Πξνεδξηθνχ Γηαηάγκαηνο. Σν ζρέδην πεξηέρεη ηηο πξνηάζεηο γηα ηε δσλνπνίεζε θαη ηε ζχζηαζε ηνπ Φνξέα Γηαρείξηζεο Πξνζηαηεπφκελεο Πεξηνρήο (ΦΓΠΠ). Οη νηθηζκνί γχξσ απφ ηνλ πγξφηνπν αλήθνπλ ζηνπο Γήκνπο Ζξάθιεηαο, Κεξθίλεο θαη Πεηξηηζίνπ θαη έρνπλ πιεζπζκφ πνπ θπκαίλεηαη απφ 600 θαηνίθνπο (Ληζάξη) κέρξη θαηνίθνπο (Ν. Πεηξίηζη). Οη ζεκαληηθφηεξεο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηφηεηεο ησλ θαηνίθσλ ηεο πεξηνρήο είλαη ε αιηεία (ε Κεξθίλε ζεσξείηαη κηα απφ ηηο πην παξαγσγηθέο ιίκλεο θαη ζηελ πεξηνρή ππάξρνπλ ηέζζεξηο ηνπηθνί αιηεπηηθνί ζπλεηαηξηζκνί), ε γεσξγία θαη ε θηελνηξνθία, ελψ ππάξρεη θαη κηθξή παξαγσγή κειηνχ. Ζ νκνξθηά θαη ε πνηθηινκνξθία ηεο βιάζηεζεο ηνπ πγξνηφπνπ (ηδίσο ην παξφρζην δάζνο θαη ηα λνχθαξα) θαη ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο, θαζψο ε έληνλε παξνπζία ζπάλησλ εηδψλ νξληζνπαλίδαο απνηεινχλ ζηνηρεία πξνζέιθπζεο επηζθεπηψλ. Σα ηειεπηαία ρξφληα απμάλεηαη ζπλερψο ν αξηζκφο ησλ αηφκσλ πνπ επηζθέπηνληαη ηε ιίκλε γηα λα απνιαχζνπλ ηε θπζηθή νκνξθηά θαη ην ηνπίν, λα παξαηεξήζνπλ ηα πνπιηά θαη λα γλσξίζνπλ ην νηθνζχζηεκα. ηελ πεξηνρή έρεη δεκηνπξγεζεί έλαο κεγάινο αξηζκφο ππνδνκψλ αλάδεημεο ηεο ιίκλεο Κεξθίλεο σο νηθνηνπξηζηηθνχ πξννξηζκνχ. πγθεθξηκέλα θαηαζθεπάζηεθαλ θαη ιεηηνπξγνχλ νη αθφινπζεο ππνδνκέο: 143

155 Κέληξν Πιεξνθφξεζεο ζηελ Κεξθίλε, πνπ θαηαζθεπάζηεθε απφ ην ΤΠΔΥΩΓΔ κε θνλδχιηα ηνπ Α Κνηλνηηθνχ Πιαηζίνπ ηήξημεο (πξφγξακκα ENVIREG) ην 1995 θαη ιεηηνπξγεί απφ ην Οη δξαζηεξηφηεηέο ηνπ πεξηιακβάλνπλ ηελ πιεξνθφξεζε θαη ελεκέξσζε ησλ θνξέσλ ηεο πεξηνρήο θαη ησλ αξκνδίσλ ππεξεζηψλ, ηνλ ζρεδηαζκφ θαη ηελ πινπνίεζε πξνγξακκάησλ ελεκέξσζεο επηζθεπηψλ θαη εηδηθψλ νκάδσλ απφ ηελ Διιάδα θαη ην εμσηεξηθφ, ηε θχιαμε ηεο πεξηνρήο, ηε δεκηνπξγία αξρείνπ θαη βηβιηνζήθεο γηα ηελ πεξηνρή θαη ηελ έθδνζε ελεκεξσηηθνχ πιηθνχ (ελεκεξσηηθφ δειηίν, αθίζεο, δηάθνξα έληππα). Σν θέληξν πιεξνθφξεζεο είλαη ν κνλαδηθφο ίζσο θνξέαο κε ζπκβνπιεπηηθφ θαη νξγαλσηηθφ ξφιν ζε ζέκαηα δηαρείξηζεο θαη πξνζηαζίαο ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο ηνπ πγξνηφπνπ. Δλπδξείν ζηε Βπξψλεηα πνπ ζηεγάδεηαη ζηηο θαηάιιεια δηακνξθσκέλεο απνζήθεο ηνπ ΟΔ θαη θηινμελεί 14 είδε ςαξηψλ πνπ απαληνχλ ζηε ιίκλε Κεξθίλε. Ζ ρξεκαηνδφηεζε γηα ηελ θαηαζθεπή ηνπ ελπδξείνπ έγηλε απφ ην επξσπατθφ πξφγξακκα LEADER II θαη εζληθνχο πφξνπο. Γξαθείν Πξνψζεζεο Αγξνηνπξηζκνχ Δθζεζηαθφο ρψξνο δψσλ θπηψλ ζην Ληζφηνπν Κέληξν Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο ζηα Κ. Πνξφηα (ιεηηνπξγεί κε ηελ επζχλε ηνπ Τπνπξγείνπ Παηδείαο θαη δέρεηαη καζεηέο ζρνιείσλ, γηα κνλνήκεξα θαη πνιπήκεξα πξνγξάκκαηα εθπαίδεπζεο) 3 Ληκάληα εμνξκήζεσλ (ζην Μαλδξάθη, ζηελ Κεξθίλε θαη ηνλ Ληζφηνπν) απφ φπνπ μεθηλνχλ βάξθεο πνπ πξαγκαηνπνηνχλ δηαδξνκέο νηθνμελάγεζεο 3 Πεξηπαηεηηθά κνλνπάηηα δάζνπο θαη αληίζηνηρνη ρψξνη αλαςπρήο ζηε Βπξψλεηα, ζην Μαλδξάθη θαη ζην Αθξηηνρψξη Υψξνο αλαςπρήο πγξφηνπνπ ζην Μεγαινρψξη Αλαςπθηήξην ζην Ληκάλη Κεξθίλεο Ο έιεγρνο ηεο πξφζβαζεο ζηνλ πγξφηνπν είλαη έλα θξίζηκν δήηεκα θαη αζθείηαη κέζα απφ εηδηθά πξνγξάκκαηα θχιαμεο πνπ δηελεξγνχληαη θπξίσο απφ ην πξνζσπηθφ ηνπ Κέληξνπ Πιεξνθφξεζεο. Ζ βαζηθή δπζθνιία ειέγρνπ έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη ε πξφζβαζε κπνξεί λα γίλεη απφ πνιπάξηζκεο ζέζεηο θαη νπνηαδήπνηε ζηηγκή. ηελ πεξηνρή ηνπ πγξνηφπνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη δηάθνξεο Με Κπβεξλεηηθέο Πεξηβαιινληηθέο Οξγαλψζεηο θαη νηθνινγηθνί ζχιινγνη φπσο ην WWF Διιάο, ε Διιεληθή Οξληζνινγηθή Δηαηξία, Ο χιινγνο Αθξηηνρσξίνπ θαη Βπξψλεηαο, ε ΔΠΟ Υξπζνχπνιεο (Καβάιαο). Αμηφινγε παξνπζία ζηελ πεξηνρή έρεη επηδείμεη ηα ηειεπηαία ρξφληα θαη ην Διιεληθφ Κέληξν Βηνηφπσλ Τγξνηφπσλ (ΔΚΒΤ) κέζα απφ πξσηνβνπιίεο θαη δξάζεηο πνπ αλαιακβάλεη. 144

156 ηελ πεξηνρή έρνπλ θαηά θαηξνχο πινπνηεζεί δηάθνξα έξγα θαη δξάζεηο, κε ππνζηήξημε απφ πνιπάξηζκα εζληθά θαη επξσπατθά πξνγξάκκαηα, φπσο Πξφγξακκα LIFE-Πεξηβάιινλ θαη LIFE-Φχζε, πξνγξάκκαηα LEADER, ην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Αλάπηπμεο θαη ην Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Πεξηβάιινλ θαη Πεξηθεξεηαθά Δπηρεηξεζηαθά Πξνγξάκκαηα. Ζ αχμεζε ησλ ηνπξηζηηθψλ θαηαιπκάησλ θαη ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ πνπ ζεκεηψλεηαη ηειεπηαία, αλακέλεηαη λα νδεγήζεη ζηαδηαθά ζηελ εμέιημε ηεο πεξηνρήο ηνπ πγξνηφπνπ απφ πέξαζκα ηεο δηαδξνκήο ηνπ επηζθέπηε ζε απηφλνκν πξννξηζκφ. Σν 1999 ηδξχζεθε ν Αγξνηνπξηζηηθφο πλεηαηξηζκφο Γπλαηθψλ Πνξφησλ εξξψλ κε ζθνπφ ηε δηαηήξεζε, ηελ πξνβνιή θαη ηελ αμηνπνίεζε ησλ ηνπηθψλ παξαδνζηαθψλ αζρνιηψλ, θαζψο θαη ηε δπλαηφηεηα κεηαηξνπήο ηνπο ζε πεγέο ζπκπιεξσκαηηθνχ εηζνδήκαηνο γηα ηηο γπλαίθεο ηεο πεξηνρήο. Ο ζπλεηαηξηζκφο απαξηζκεί 12 ελεξγά κέιε, ηα νπνία δξαζηεξηνπνηνχληαη ζηελ παξαγσγή, επεμεξγαζία θαη πψιεζε παξαδνζηαθψλ πξντφλησλ (γιπθά θνπηαιηνχ, ζπηηηθά ιηθέξ, αξσκαηηθά θπηά απφ ηα βνπλά ηεο πεξηνρήο θ.α.) πλνςίδνληαο ηα βαζηθφηεξα ζεκεία πνπ αθνξνχλ ηελ αλάπηπμε ηεο πεξηνρήο, ζα κπνξνχζαλ λα αλαθεξζνχλ ηα αθφινπζα: πγθξηηηθά Πιενλεθηήκαηα - Μνλαδηθφηεηα νηθνινγηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ, θπξίσο ιφγσ ηεο πνιχ αμηφινγεο νξληζνπαλίδαο - Δμαηξεηηθφ ηνπίν πνπ ζπλδπάδεη πγξνηνπηθφ θαη νξεηλφ ραξαθηήξα - Δχθνιε πξφζβαζε απφ κεγάια αζηηθά θέληξα ηεο Β. Διιάδαο - Ζ επξχηεξε πεξηνρή δελ έρεη ζπλδέζεη ην πξνθίι ηεο κε εηθφλεο καδηθνχ ηνπξηζκνχ - Πινχζην πδαηηθφ δπλακηθφ - Γπλαηφηεηα επίδεημεο παξαδνζηαθψλ νηθνλνκηθψλ δξαζηεξηνηήησλ (αιηεία, εθηξνθή βνπβαιηψλ, κειηζζνθνκία) - Γπλαηφηεηα ζπλδπαζκνχ ηνπ νηθνηνπξηζκνχ κε άιιεο κνξθέο ηνπξηζκνχ (ηακαηηθφο, ζξεζθεπηηθφο) - Γπλαηφηεηεο πξνψζεζεο νηθνηνπξηζηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ ζηε ιίκλε ζε ζπλδπαζκφ κε αληίζηνηρεο Αδπλακίεο - Τπνβάζκηζε ζεκαληηθψλ βηφηνπσλ ηεο ιίκλεο εμαηηίαο θπξίσο ηνπ ηξφπνπ δηαρείξηζεο ησλ λεξψλ ηεο (ζηαδηαθή κείσζε ηεο έθηαζεο ηνπ παξαπνηάκηνπ δάζνπο θαη ησλ θαιακψλσλ θαη κείσζε ηεο έθηαζεο κε ηα λνχθαξα) - Πεξηνξηζκέλεο δπλαηφηεηεο εμππεξέηεζεο επηζθεπηψλ κε εμεηδηθεπκέλεο νηθνηνπξηζηηθέο απαηηήζεηο (ζε φηη αθνξά ηνλ αξηζκφ ησλ εμππεξεηνχκελσλ αηφκσλ) - Απνπζία ελφο ζπλνιηθνχ, πιήξνπο δηθηχνπ πεξηβαιινληηθψλ ππνδνκψλ (νξεηλνί δξφκνη, πεξηπαηεηηθά κνλνπάηηα, ρψξνη ζηάζκεπζεο θ.α.), ψζηε αθελφο λα δηαζθαιίδεηαη ε πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο απφ άλαξρεο ηνπξηζηηθέο εμνξκήζεηο, αθεηέξνπ λα δηεπθνιχλνληαη νη επηζθέπηεο - Απνπζία εμεηδηθεπκέλσλ ηνπξηζηηθψλ νδεγψλ, μελαγψλ θιπ., πνπ ζα 145

157 δξαζηεξηφηεηεο ζηνπο γχξσ νξεηλνχο φγθνπο Δπθαηξίεο - Γεκηνπξγία Φνξέα Γηαρείξηζεο - Ηζρπξφ ζεζκηθφ πιαίζην πξνζηαζίαο - Καηαιιειφηεηα γηα επίζθεςε ζηα πιαίζηα πξνγξακκάησλ πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο: ηππηθά ραξαθηεξηζηηθά πγξνηνπηθνχ ζπζηήκαηνο θαη νξληζνινγηθφ ελδηαθέξνλ (ζηε Βφιβε), πξνβιήκαηα θαη απεηιέο απφ αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο (ζηελ Κνξψλεηα) - Ύπαξμε ρξεκαηνδνηηθψλ πεγψλ γηα έξγα θαη δξάζεηο πξνζηαζίαο θαη αλάδεημεο κπνξνχζαλ λα ζπκβάινπλ ζηελ πξνψζεζε ηνπ νηθνηνπξηζκνχ Απεηιέο - Πξνβιήκαηα εθαξκνγήο ηνπ πιαηζίνπ πξνζηαζίαο, ηφζν ιφγσ πεξηνξηζκέλεο νηθνινγηθήο επαηζζεζίαο ζπλείδεζεο κηαο κεξίδαο ηνπ ηνπηθνχ πιεζπζκνχ φζν θαη ηεο αδπλακίαο ειέγρνπ θαη θχιαμεο ηεο πεξηνρήο - Τπεξζπγθέληξσζε ηνπ ηνπξηζηηθνχ ξεχκαηνο πξνο ιίγεο πξνβεβιεκέλεο πεξηνρέο ηδηαίηεξεο νκνξθηάο θαη κάιηζηα κε θαζνδήγεζε κε εμεηδηθεπκέλνπ πξνζσπηθνχ - Αδπλακία επαξθνχο ειέγρνπ ησλ ηνπξηζηψλ θαηά ηε δηαθίλεζή ηνπο ζην θπζηθφ πεξηβάιινλ. Υάξηεο Υάξηεο ηεο πεξηνρήο ηεο ιίκλεο Κεξθίλεο 146

158 4.6 Μεξηθά ζπκπεξάζκαηα Όζνλ αθνξά ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, παξφιν πνπ ε πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία αξρηθά δελ απνηεινχζε αληηθείκελν ελαζρφιεζεο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο (παξά κφλν απφ ην 1957 πλζήθε Ρψκεο), παξαηεξνχκε φηη αζθεί κηα νινθιεξσκέλε πνιηηηθή γηα ην πεξηβάιινλ αθνχ βαζηθφο ζηφρνο κέζσ πλζεθψλ θαη πκβάζεσλ απνηειεί ε πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία ηνπ. Πην πξφζθαην παξάδεηγκα απνηειεί ην Έθην Πξφγξακκα γηα ην Πεξηβάιινλ, κε ην νπνίν ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή επηκέλεη ζε θάπνηεο πξνηεξαηφηεηεο, ζεκαληηθέο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, φπσο είλαη γηα παξάδεηγκα ε αληηκεηψπηζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο, ε πξνζηαζία ηεο θχζεο θαη ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, ην πεξηβάιινλ θαη ε πγεία θαη ε αεηθφξνο ρξήζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ε δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ. Όζνλ αθνξά ηελ Διιάδα, αμίδεη λα ζεκεηψζνπκε ηελ θαζπζηέξεζε χπαξμεο λνκηθνχ πιαηζίνπ γηα ην πεξηβάιινλ, αθνχ νπζηαζηηθά ην λνκνζεηηθφ έξγν γηα ην πεξηβάιινλ μεθίλεζε ην 1986 κε ηνλ Ν. 1650/1986, ν νπνίνο απνηέιεζε ηελ βάζε γηα ηελ έθδνζε ησλ λνκνζεηεκάησλ πνπ αθνινχζεζαλ. Πξνθαλψο, απηφ, πξνθάιεζε δπζκελείο επηπηψζεηο ζηελ δηαρείξηζε θαη πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Ζ θαζπζηέξεζε απηή επίζεο, πξνθχπηεη εάλ ζπγθξίλνπκε ηελ εμέιημε ηεο πεξηβαιινληηθήο λνκνζεζίαο ηεο Δπξψπεο θαη ηεο Διιάδαο, αθνχ ζηελ Δπξψπε ππήξμε απηή πνιηηηθή απφ ην 1957 (πλζήθε Ρψκεο), ελψ ζηελ Διιάδα ην 1976 (Νφκνο 360/1976 Πεξί Υσξνηαμίαο θαη Πεξηβάιινληνο). Αθφκε, απφ ηελ ζηηγκή πνπ ε Διιάδα απνηέιεζε κέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, είρε ηελ ππνρξέσζε λα αθνινπζήζεη ηελ πνιηηηθή ηεο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη λα ελαξκνλίζεη ην ειιεληθφ δίθαην ζην επξσπατθφ. Κάπνηεο επξσπατθέο νδεγίεο πνπ ελαξκνλίζηεθαλ ζην ειιεληθφ δίθαην είλαη ε Οδεγία 79/409/ΔΟΚ γηα ηελ δηαηήξεζε ησλ άγξησλ πηελψλ (Κ.Τ.Α / ), ε Οδεγία 92/43/ΔΟΚ γηα ηελ δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ, ηεο άγξηαο παλίδαο θαη απηνθπνχο ρισξίδαο (Κ.Τ.Α 33318/3028/ ), θ.ά.. Απηφ είρε σο απνηέιεζκα ηελ έθδνζε πιεζψξαο λνκνζεηεκάησλ θαη ηελ δπζθνιία παξαθνινχζεζήο ηνπο. Δπνκέλσο, πξνθχπηεη φηη δελ ππάξρεη αλάγθε γηα έθδνζε πεξηζζφηεξσλ λνκνζεηεκάησλ αιιά ε νξζή εθαξκνγή απηψλ πνπ ήδε ππάξρνπλ. Όζνλ αθνξά ηελ δηαρείξηζε ησλ πξνζηεπφκελσλ πεξηνρψλ αιιά θαη ηελ πξνζηαζία ησλ εηδψλ άγξηαο ρισξίδαο θαη παλίδαο, ππάξρνπλ πνιιέο νδεγίεο, λφκνη θαη λνκνζεηηθά δηαηάγκαηα, φπσο θαηαγξάθεθαλ ζην ηέηαξην θεθάιαην. Απηφ ζεκαίλεη φηη εθηφο απφ ηνπο αξκφδηνπο θνξείο πξνζηαζίαο ησλ πεξηνρψλ απηψλ, νθείινπλ θαη νη ίδηνη νη πνιίηεο λα επαηζζεηνπνηεζνχλ θαη λα ζπκβάιινπλ ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ γηα ηελ πξνζηαζία ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ θαη εηδψλ. ηελ Διιάδα, εμαηξεηηθή ζεκαζία έρεη ε εθαξκνγή ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 θαη ε πλζήθε Ramsar, δηφηη ζηνρεχνπλ ζηελ δηαηήξεζε αιιά θαη απνθαηάζηαζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ θαη πξνζηαζία ησλ πγξνβηνηφπσλ. Πεξηιακβάλνληαη πνιιέο πεξηνρέο ζε φιε ηελ 147

159 Διιάδα, νη νπνίεο αλαθέξνληαη αλαιπηηθά ζην πέκπην θεθάιαην. Με ην Γίθηπν Natura 2000 δεκηνπξγήζεθαλ νη Εψλεο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο γηα ηελ νξληζνπαλίδα θαη νη Σφπνη Κνηλνηηθήο εκαζίαο γηα ηνπο νηθνηφπνπο. Με ηελ πλζήθε Ramsar, πγξφηνπνη ηεο ρψξαο καο ζπκπεξηιήθζεθαλ ζηνλ Καηάινγν Τγξνηφπσλ Γηεζλνχο εκαζίαο θαη επίζεο, δεκηνπξγήζεθαλ Κέληξα Πιεξνθφξεζεο κε ζθνπφ ηελ ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ γηα ηελ ζεκαζία ηεο πξνζηαζίαο ησλ πγξνηφπσλ απηψλ. 148

160 Κεθάιαην 5 Αμηνιόγεζε ηνπ ζπζηήκαηνο πξνζηαηεπόκελσλ πεξηνρώλ θαη θνξείο δηαρείξηζεο ηνπο 5.1 Λεηηνπξγία εζληθνύ ζπζηήκαηνο πξνζηαηεπόκελσλ πεξηνρώλ Οη Πξνζηαηεπφκελεο Πεξηνρέο ηεο Διιάδαο ραξαθηεξίδνληαη απφ ηε κεγάιε πνηθηιία θαη ζεκαζία (ζε επξσπατθφ θαη παγθφζκην επίπεδν) ησλ απεηινχκελσλ εηδψλ θαη νηθφηνπσλ πνπ απαληψληαη ζε απηέο. Παξάιιεια νη πεξηνρέο απηέο είλαη θαη νη θαηεμνρήλ πξφζθνξεο γηα ηελ αλάπηπμε ήπησλ δξαζηεξηνηήησλ (πρ νηθνηνπξηζκφο) ή/θαη ηε δηαθνξνπνίεζε ηνπ πξσηνγελνχο ηνκέα παξαγσγήο ψζηε λα ελζσκαηψζνπλ πεξηβαιινληηθά θηιηθέο πξαθηηθέο. Ζ επίηεπμε φκσο ηεο πξνζηαζίαο θαη αλάδεημεο ηνπ θπζηθνχ πινχηνπ ησλ πεξηνρψλ απηψλ, ηδηαίηεξα αλ ζπλδπαζηεί κε ηελ ηζηνξηθή θαη πνιηηηζηηθή ηνπο αμία, νδεγεί ζηελ αλάγθε κηαο νινθιεξσκέλεο πνιηηηθήο γηα ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο θαη απαηηεί ηελ αλάπηπμε θαη ιεηηνπξγία ππνδνκψλ, ηελ νξγάλσζε ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ θαζψο θαη ηε δεκηνπξγία επαξθνχο δηνηθεηηθήο δνκήο. Γηα απηφ ην ιφγν ζεσξείηαη απαξαίηεηε ε ζπγθξφηεζε θαη ιεηηνπξγία ελφο Δζληθνχ ζπζηήκαηνο Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ. Όπσο αλαθέξεη θαη ε IUCN (1998) ε αληηκεηψπηζε ησλ Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ (ΠΠ) ζην πιαίζην ελφο εληαίνπ ζπζηήκαηνο κεηαμχ άιισλ επηηξέπεη ηε ζέζπηζε πξνηεξαηνηήησλ δηαρείξηζεο, δηεπθνιχλεη ηελ πεξηβαιινληηθή ελζσκάησζε, βνεζά ζηελ πξνζέιθπζε ρξεκαηνδφηεζεο αιιά θαη ζηελ απνηειεζκαηηθφηεξε δηαρείξηζε ησλ δηαζέζηκσλ πφξσλ. Δπηπιένλ ε ζπζηεκηθή πξνζέγγηζε, αληίζεηα κε ηελ ad hoc θαη αλά πεξηνρή, νδεγεί ηειηθά ζε κεγαιχηεξε ζπκκεηνρή θαη πεξηνξηζκέλεο ζπγθξνχζεηο κε ηνπο δηάθνξνπο ελδηαθεξφκελνπο θνξείο. Σν ζρεδηαζκφ ζε επίπεδν ζπζηήκαηνο πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ δεηεί ην Άξζξν 8 ηεο χκβαζεο γηα ηε Βηνπνηθηιφηεηα, θαη αλαγλσξίδεη ν λνκνζέηεο ζην λ.2742/1999 (άξζξν 149

161 17) φηαλ ηξνπνπνηεί ηηο αξκνδηφηεηεο ηεο Δπηηξνπήο ΦΤΖ ψζηε απηή λα «ελεξγεί θαη σο Δζληθή Δπηηξνπή Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ, κε ζθνπφ ην ζπληνληζκφ, ηελ παξαθνινχζεζε θαη αμηνιφγεζε ησλ δηαδηθαζηψλ πξνγξακκαηηζκνχ, νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο ηνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Γηνίθεζεο θαη Γηαρείξηζεο Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ». Απηφ ην ζχζηεκα πξέπεη πξνθαλψο λα ζπλνδεχεηαη θαη λα βαζίδεηαη ζε κηα πνιηηηθή γηα ην θπζηθφ πεξηβάιινλ ε νπνία κεηαμχ άιισλ ζα αληηκεησπίδεη θαη ζα ξπζκίδεη ηα θνηλά ζέκαηα πξνζηαζίαο θαη δηαρείξηζεο θαη ζα εμαζθαιίδεη ην ζεζκηθφ θαη νηθνλνκηθφ πεξηβάιινλ κέζα ζην νπνίν ζα νξηζηνχλ ζηφρνη, νη νπνίνη ζηε ζπλέρεηα ζα εμεηδηθεπηνχλ θαη ζα αλαπηπρζνχλ ηνπηθέο δξάζεηο ή/θαη κέηξα γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πινχηνπ. Μηα ηέηνηα πνιηηηθή ζα αληηκεησπίδεη ζπλνιηθά ηηο αλάγθεο ησλ Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ, άξα ζα ηηο αληηκεησπίδεη σο κηα μερσξηζηή νκάδα -έλα ζχζηεκα. Παξάιιεια ζα πξέπεη λα εμεηάδεη ηηο πηζαλέο ζπλέπεηεο άιισλ δξάζεσλ ή πνιηηηθψλ ζηελ αθεξαηφηεηα ησλ ΠΠ. Δηδηθή αλαθνξά ζε απηή ηελ πιεπξά ηνπ ζπζηήκαηνο ΠΠ θάλεη άιισζηε θαη ε Οδεγία ησλ Οηθφηνπσλ φηαλ ζεκεηψλεη, ζηα άξζξα 6(3), 6(4), φηη πξνγξάκκαηα θαη ζρέδηα2 πνπ δε αθνξνχλ άκεζα ηε δηαρείξηζε ησλ πεξηνρψλ, αιιά ελδέρεηαη λα έρνπλ ζεκαληηθή επίπησζε ζηηο πεξηνρέο, πξέπεη λα ππφθεηληαη ζε κηα «θαηάιιειε αμηνιφγεζε» θαη λα επηηξέπνληαη κφλν εθφζνλ δελ ζα επεξεάζνπλ δπζκελψο ηελ αθεξαηφηεηα ηεο πεξηνρήο. Δάλ ε αμηνιφγεζε είλαη αξλεηηθή αιιά δελ ππάξρνπλ ελαιιαθηηθέο ιχζεηο, ε πινπνίεζε ησλ πξνγξακκάησλ απηψλ ζα έπξεπε λα επηηξαπεί κφλν γηα «επηηαθηηθνχο ιφγνπο δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο χςηζηεο ζεκαζίαο». ηηο πεξηνρέο πνπ θηινμελνχληαη είδε πξνηεξαηφηεηαο νη έιεγρνη πξνβιέπεηαη λα είλαη αθφκε πην απζηεξνί. Τπάξρεη επίζεκα πηνζεηεκέλε εζληθή ζηξαηεγηθή ε νπνία εθθξάδεη ην φξακα, ηνπο ζθνπνχο θαη ηνπο ζηφρνπο γηα ηηο Πξνζηαηεπφκελεο Πεξηνρέο; Έρνπλ ιεθζεί ηα ζρεηηθά δεζκεπηηθά κέηξα γηα ηνλ ζπληνληζκφ ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ; Δάλ λαη, είλαη απηά ηα κέηξα ιεηηνπξγηθά ζηελ πξάμε; Έρεη αλαπηπρζεί έλα εζληθφ ζρέδην επηζηεκνληθήο παξαθνινχζεζεο ησλ βηνινγηθψλ αμηψλ ησλ Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ; Τπάξρνπλ ζαθείο δηαδηθαζίεο γηα ηελ πεξηβαιινληηθή αμηνιφγεζε ζρεδίσλ κέζα θαη θνληά ζηηο ΠΠ (άξζξν 6(3) ηεο Οδεγίαο ησλ Οηθφηνπσλ); Τπάξρνπλ ζαθείο δηαδηθαζίεο γηα ηελ πεξηβαιινληηθή αμηνιφγεζε έξγσλ κέζα θαη θνληά ζηηο ΠΠ (άξζξν 6(3) ηεο Οδεγίαο ησλ Οηθφηνπσλ); Έρεη γίλεη εθηίκεζε ηεο αλάγθεο δηαρείξηζεο ζηνηρείσλ ηνπ ηνπίνπ εθηφο ησλ ΠΠ πξνθεηκέλνπ λα θαηαζηεί ην εζληθφ δίθηπν πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ πην ζπλεθηηθφ νηθνινγηθά Υ Υ Υ Υ Υ Υ Υ 150

162 (άξζξν 10); Τπάξρεη επαξθήο ρξεκαηνδφηεζε γηα ην ζπληνληζκφ θαη ηε δηνίθεζε ηνπ ζπζηήκαηνο Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ; Τπάξρνπλ, επίζεκα πηνζεηεκέλνη, ζηφρνη γηα ηελ απνθαηάζηαζε νηθφηνπσλ θαη εηδψλ; Τπάξρεη επίζεκα ζπκθσλεκέλν ζχζηεκα αμηνιφγεζεο ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ηεο δηαρείξηζεο ηνπ ζπζηήκαηνο ησλ Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ; Υ Υ Υ ΤΝΟΛΟ 25% WWF Eιιάο O: φρη, 1: ζε θάπνην βαζκφ, 2:ζηηο κηζέο πεξίπνπ πεξηπηψζεηο, 3: ζην κεγαιχηεξν βαζκφ, 4:λαη 5.2 Υξεκαηνδόηεζε ησλ αλαγθώλ ησλ πξνζηαηεπόκελσλ πεξηνρώλ Οη δξάζεηο πξνζηαζίαο θαη δηαηήξεζεο ελφο ζπζηήκαηνο πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ έρνπλ θφζηνο θαη πξνυπνζέηνπλ ηελ χπαξμε ζρεηηθήο ρξεκαηνδφηεζεο. Σν ελδερφκελν δεκνζηνλνκηθψλ επηβαξχλζεσλ ηδηαίηεξα ζε ρψξεο, φπσο ε Διιάδα, πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ κεγάιε ζπγθέληξσζε εηδψλ θαη νηθφηνπσλ, θαη άξα ηελ αλάγθε γηα επηπιένλ ρξεκαηνδφηεζε, αλαγλσξίδεη θαη ε θνηλνηηθή λνκνζεζία φηαλ ζην άξζξν 8 ηεο Οδεγίαο ησλ Οηθφηνπσλ θαιεί ηα θξάηε-κέιε λα απνζηείινπλ «ζηελ Δπηηξνπή ηηο εθηηκήζεηο ηνπο ζρεηηθά κε ηα πνζά πνπ θξίλνπλ αλαγθαία ζηα πιαίζηα ηεο θνηλνηηθήο ζπγρξεκαηνδφηεζεο πξνθεηκέλνπ λα κπνξέζνπλ λα ηεξήζνπλ ηηο ππνρξεψζεηο ηνπο πνπ απνξξένπλ απφ ην άξζξν 6(1)». Γηα ην ζθνπφ απηφ ε Δπξσπατθή Έλσζε επηηξέπεη ηε δηάζεζε πφξσλ απφ ηηο θνηλνηηθέο ρξεκαηνδνηήζεηο. Θα πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη κέρξη ζήκεξα ε ρξεκαηνδφηεζε ησλ αλαγθψλ ηεο δηαρείξηζεο ησλ πεξηνρψλ Natura απνηεινχζε γηα ηηο ρψξεο κέιε επηινγή θαη φρη ππνρξέσζε. Γειαδή ην πνζφ, ν ηξφπνο, θαη νη επηιέμηκεο δξάζεηο απνηεινχλ απφθαζε ηεο θάζε ρψξαο-κέινπο κε βάζε ην ζηξαηεγηθφ ηεο ζρεδηαζκφ θαη ηα εζληθά αλαπηπμηαθά πξνγξάκκαηα. Ζ Διιάδα επέιεμε κηα, θαηαξρήλ, ζπλνιηθή αληηκεηψπηζε ηνπ δηθηχνπ πνπ ηεο επέηξεςε λα ρξεκαηνδνηήζεη δξάζεηο δηαρείξηζεο, ππνδνκέο θαη ιεηηνπξγηθά έμνδα ζε δηάθνξεο πεξηνρέο. Με βάζε ηα παξαπάλσ έρνπλ θαηεπζπλζεί πφξνη απφ ηηο Δπξσπατθέο ρξεκαηνδνηήζεηο (Γηαξζξσηηθά Σακεία, Σακείν πλνρήο, Interreg, LEADER, LIFE) πξνο ηελ πξνζηαζία θαη δηαρείξηζε ησλ πεξηνρψλ ηνπ δηθηχνπ Natura Οκνινγνπκέλσο πξφθεηηαη γηα απμεκέλεο αλάγθεο πνπ πξνθαιεί ην δίθηπν Natura κε απνηέιεζκα λα κελ θαζίζηαηαη πάληα εχθνιν λα θαιπθζνχλ φιεο νη αλάγθεο ρξεκαηνδφηεζεο. Θα πξέπεη ινηπφλ λα ππάξρεη ε ζρεηηθή πξφβιεςε ψζηε λα ρξεκαηνδνηνχληαη επαξθψο θαη ζε ζπλερή βάζε ηνπιάρηζηνλ νη βαζηθέο δηαρεηξηζηηθέο δξάζεηο (ν ππξήλαο ησλ δξάζεσλ πξνζηαζίαο) ζε θάζε ΠΠ. 151

163 5.3 Φνξείο δηαρείξηζεο ησλ πξνζηαηεπόκελσλ πεξηνρώλ Σελ ρξνληά 1999, εθπνλήζεθε κειέηε γηα ηνλ «Δζληθφ ρεδηαζκφ γηα ην Φπζηθφ Πεξηβάιινλ» ( Master Plan ), κε ζηφρν ηελ ελζσκάησζε φισλ ησλ δεζκεχζεσλ γηα ηελ πξνζηαζία ηεο θχζεο ζε κία εληαία πξνζέγγηζε. χκθσλα ινηπφλ κε ηνλ Δζληθφ ρεδηαζκφ γηα ην Φπζηθφ Πεξηβάιινλ, νη πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο δηαθξίλνληαη ζε δχν θαηεγνξίεο: α) Πεξηνρέο ηνπ Δζληθνχ Γηθηχνπ Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ θαη β) Πεξηνρέο πεξηθεξεηαθήο θαη ηνπηθήο ζεκαζίαο. Με βάζε θπξίσο γεσγξαθηθά θξηηήξηα πξνηάζεθε ε νκαδνπνίεζε ησλ πεξηνρψλ ζε 162 εληαίεο Πεξηνρέο Πξνζηαζίαο (Π.Π.), ζχκθσλα κε ηε ρσξηθή ηνπο ζπλέρεηα ή ηε ιεηηνπξγηθή ηνπο ζπλάθεηα. Σν Δζληθφ απηφ Γίθηπν Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ ζα απνηειέζεη ην ππφβαζξν γηα ηελ αλάπηπμε ελφο αληίζηνηρνπ Δζληθνχ πζηήκαηνο Γηαρείξηζεο θαη Γηνίθεζεο. ην Master Plan πξνηάζεθε ε ίδξπζε 40 Φνξέσλ Γηαρείξηζεο νη νπνίνη ζα θαιχπηνπλ 79 Π.Π. Οη νκάδεο ησλ πεξηνρψλ νη νπνίεο ζα δηαρεηξίδνληαη απφ θνηλφ Φνξέα ζα ζπκπεξηιακβάλνπλ ην κεγαιχηεξν πνζνζηφ ηνπ ζπλφινπ ησλ πεξηνρψλ Natura, ελψ γηα ηηο ππφινηπεο πξνηείλεηαη λα δηεξεπλεζεί ε δπλαηφηεηα αμηνπνίεζεο ησλ πκβάζεσλ Γηαρείξηζεο ή ε έληαμή ηνπο ζε θάπνηνλ απφ ηνπο παξαπάλσ Φνξείο (αλάινγα κε ηε γεσγξαθηθή εγγχηεηα). Σν 2002, κε ην Νφκν 3044 ηδξχνληαη νη εμήο Φνξείο Γηαρείξηζεο: Φ.Γ. Γέιηα Έβξνπ Φ.Γ. Γάζνπο Γαδηάο Φ.Γ. Λίκλεο Κεξθίλεο Φ.Γ. Ληκ/ζαο Μεζνινγγίνπ Φ.Γ. Γέιηα Αμηνχ - Λνπδία - Αιηάθκνλα Φ.Γ. Ληκλψλ Κνξψλεηαο - Βφιβεο Φ.Γ. Δζληθνχ Θαιαζζίνπ Πάξθνπ Αινλλήζνπ - Β. πνξάδσλ Φ.Γ. Γέιηα Νέζηνπ - Βηζησλίδαο - Ηζκαξίδαο Φ.Γ. Όξνπο Πάξλσλα θαη πγξνηφπνπ Μνπζηνχ Φ.Γ. Λίκλεο Πακβψηηδνο Ησαλλίλσλ Φ.Γ. Τγξνηφπσλ Ακβξαθηθνχ Φ.Γ. Τγξνηφπσλ Κνηπρίνπ - ηξνθπιηάο Φ.Γ. Δζληθψλ Γξπκψλ Βίθνπ - Αψνπ θαη Πίλδνπ Φ.Γ. Δζληθνχ Γξπκνχ Πξεζπψλ Φ.Γ. Δζληθνχ Γξπκνχ Αίλνπ Φ.Γ. Δζληθνχ Γξπκνχ Οιχκπνπ Φ.Γ. Δζληθνχ Γξπκνχ ακαξηάο 152

164 Φ.Γ. Δζληθνχ Γξπκνχ Παξλαζνχ Φ.Γ. Δζληθνχ Γξπκνχ Πάξλεζαο Φ.Γ. Δζληθνχ Γξπκνχ Οίηεο Φ.Γ. ηελψλ θαη εθβνιψλ Καιακά Φ.Γ. Υεικνχ - Βνπξατθνχ Φ.Γ. Οξνζεηξάο Ρνδφπεο Φ.Γ. Καξπάζνπ - αξίαο Φ.Γ. Κάξιαο - Μαπξνβνπλίνπ - Κεθαιφβξπζνπ Βειεζηίλνπ Δπίζεο ππάξρνπλ ήδε δχν Φνξείο Γηαρείξηζεο (ηνπ Δζληθνχ Θαιαζζίνπ Πάξθνπ Εαθχλζνπ θαη ηνπ Δζληθνχ Πάξθνπ ρνηληά) πνπ έρνπλ ηδξπζεί κε Πξνεδξηθά Γηαηάγκαηα. Γελ ζα πξέπεη σζηφζν λα μερλάκε φηη ε πξνζπάζεηα ηεο πξνζηαζίαο ηεο βηνινγηθήο πνηθηιφηεηαο δελ ηεξκαηίδεηαη κε ηε ζεζκνζέηεζε πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, νπζηαζηηθά ηφηε αξρίδεη! Ζ θήξπμε είλαη κελ έλα απνιχησο αλαγθαίν βήκα αιιά απφ κφλε ηεο δελ επαξθεί. Δίλαη εμίζνπ απαξαίηεην λα εμαζθαιηζηεί ην θαζεζηψο δηαρείξηζεο, δειαδή ν πξνζδηνξηζκφο θαη ε εθαξκνγή φισλ κέηξσλ, ησλ ελεξγεηψλ θαη ησλ παξεκβάζεσλ πνπ ρξεηάδνληαη γηα ηελ απνηειεζκαηηθή πξνζηαζία, νξγάλσζε θαη ιεηηνπξγία ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, ψζηε λα εμππεξεηήζνπλ ηνπο ζθνπνχο ηεο θεξχμεψο ηνπο, ιακβάλνληαο πάληα ππφςε ηνλ εζληθφ θαη ρσξνηαμηθφ ζρεδηαζκφ. Ζ δηαρείξηζε ινηπφλ ησλ πεξηνρψλ απηψλ ζα είλαη έλα αθφκα πην θηιφδνμν εγρείξεκα πνπ ζα απνηειέζεη ίζσο ηε κεγαιχηεξε πξφθιεζε πνπ αληηκεηψπηζε ε ρψξα καο ζηνλ ηνκέα ηεο πξνζηαζίαο ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο. Ζ χπαξμε δηαρεηξηζηηθνχ ζρεδίνπ απνηειεί, ζχκθσλα θαη κε ηε δηεζλή βηβιηνγξαθία, θαη πξαθηηθή ην θαηεμνρήλ απαξαίηεην εξγαιείν γηα ηε ζσζηή δηαρείξηζε θαη ηελ πξνζηαζία κηαο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο. Έλα ηέηνην ζρέδην πξέπεη ηνπιάρηζηνλ λα πεξηιακβάλεη: Μηα πεξηγξαθή ηεο ΠΠ. αθψο νξηζκέλνπο ζηφρνπο θαη ζθνπνχο νη νπνίνη λα ζπλδένληαη άκεζα κε ην θαηά πεξηνρή πξνζηαηεπηέν αληηθείκελν θαη ηελ νηθνινγηθή αμία ηεο πεξηνρήο. πζηεκαηηθά βήκαηα πξνο ηελ επίηεπμε ησλ παξαπάλσ ζηφρσλ. Γηαδηθαζία αμηνιφγεζεο θαη αλαζεψξεζεο ηνπ ρεδίνπ γηα ηελ ηαθηηθή αλαζεψξεζή ηνπ κε βάζε λέα ζηνηρεία θαη πιεξνθνξίεο γηα ηελ πεξηνρή. Όπσο αλαθέξεηαη ζε ζρεηηθφ επεμεγεκαηηθφ θείκελν ηεο ΔΔ, φζνλ αθνξά ηηο πεξηνρέο ηνπ δηθηχνπ Natura 2000 ηα ζρέδηα απηά κπνξεί λα είλαη είηε απηνηειή ή λα ελζσκαηψλνληαη ζε άιια αλαπηπμηαθά ζρέδηα, εθφζνλ ππάξρνπλ. χκθσλα φκσο κε ην λ.1650/1986, φπσο αλαζεσξήζεθε κε ην άξζξν 16 ηνπ λ.2742/1999, γηα ηηο ΠΠ ηεο 153

165 παξαγξάθνπ 3 (πεξηνρέο απφιπηεο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο, Πεξηνρέο πξνζηαζίαο ηεο θχζεο, Δζληθά Πάξθα, Πξνζηαηεπφκελνη θπζηθνί ζρεκαηηζκνί, ηνπία θαη ζηνηρεία ηνπ ηνπίνπ, θαη Πεξηνρέο Οηθναλάπηπμεο) πξέπεη λα εγθξίλνληαη πεληαεηή ρέδηα Γηαρείξηζεο. χκθσλα θαη πάιη κε ηελ εζληθή λνκνζεζία ηε επζχλε γηα ηελ επεμεξγαζία πξνηχπσλ θαηάξηηζεο ησλ Γ θαη ησλ θξηηεξίσλαμηνιφγεζήο ηνπο έρεη ε Δπηηξνπή ΦΤΖ. Τπάξρνπλ πξφηππα γηα ηελ θαηάξηηζε ησλ πξνβιεπφκελσλ ρεδίσλ Γηαρείξηζεο; Τπάξρνπλ επίζεκα πηνζεηεκέλα θαη ελεκεξσκέλν ρέδηα Γηαρείξηζεο γηα ηηο πεξηνρέο πνπ ππάγνληαη ζην Άξζξν 18(3) ηνπ 1650/1986; Τπάξρνπλ πιήξεηο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηηο νηθνινγηθέο απαηηήζεηο ησλ θπζηθψλ νηθφηνπσλ, ησλ πξνζηαηεπφκελσλ εηδψλ θαη ησλ νηθνινγηθψλ δηαδηθαζηψλ; Έρεη γίλεη αλάιπζε ησλ απεηιψλ θαη ησλ πηέζεσλ πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ΠΠ; Έρεη αλαπηπρζεί ζηξαηεγηθή γηα ηελ αληηκεηψπηζή ησλ απεηιψλ πνπ αληηκεησπίδνπλ νη ΠΠ; Υ Υ Υ Υ Υ ΤΝΟΛΟ 30% WWF Eιιάο O: φρη, 1: ζε θάπνην βαζκφ, 2:ζηηο κηζέο πεξίπνπ πεξηπηψζεηο, 3: ζην κεγαιχηεξν βαζκφ, 4:λαη 154

166 Κεθάιαην 6 ύλνςε πκπεξάζκαηα Με ην πέξαο ηεο εξεπλεηηθήο εξγαζίαο εμάγνληαη θάπνηα βαζηθά ζπκπεξάζκαηα γηα ην λνκηθφ πιαίζην, ηηο ρσξνηαμηθέο θαη πεξηβαιινληηθέο πξνζεγγίζεηο αλαθνξηθά κε ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο ηφζν ζηελ Δπξψπε φζν θαη ζηελ Διιάδα. Όζνλ αθνξά ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, παξφιν πνπ ε πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία αξρηθά δελ απνηεινχζε αληηθείκελν ελαζρφιεζεο ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο (παξά κφλν απφ ην 1957 πλζήθε Ρψκεο), παξαηεξνχκε φηη αζθεί κηα νινθιεξσκέλε πνιηηηθή γηα ην πεξηβάιινλ αθνχ βαζηθφο ζηφρνο κέζσ πλζεθψλ θαη πκβάζεσλ απνηειεί ε πεξηβαιινληηθή πξνζηαζία ηνπ. Πην πξφζθαην παξάδεηγκα απνηειεί ην Έθην Πξφγξακκα γηα ην Πεξηβάιινλ, κε ην νπνίν ε Δπξσπατθή Δπηηξνπή επηκέλεη ζε θάπνηεο πξνηεξαηφηεηεο, ζεκαληηθέο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο, φπσο είλαη γηα παξάδεηγκα ε αληηκεηψπηζε ηεο θιηκαηηθήο αιιαγήο, ε πξνζηαζία ηεο θχζεο θαη ηεο βηνπνηθηιφηεηαο, ην πεξηβάιινλ θαη ε πγεία θαη ε αεηθφξνο ρξήζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ε δηαρείξηζε ησλ απνβιήησλ. Όζνλ αθνξά ηελ Διιάδα, αμίδεη λα ζεκεηψζνπκε ηελ θαζπζηέξεζε χπαξμεο λνκηθνχ πιαηζίνπ γηα ην πεξηβάιινλ, αθνχ νπζηαζηηθά ην λνκνζεηηθφ έξγν γηα ην πεξηβάιινλ μεθίλεζε ην 1986 κε ηνλ Ν. 1650/1986, ν νπνίνο απνηέιεζε ηελ βάζε γηα ηελ έθδνζε ησλ λνκνζεηεκάησλ πνπ αθνινχζεζαλ. Πξνθαλψο, απηφ, πξνθάιεζε δπζκελείο επηπηψζεηο ζηελ δηαρείξηζε θαη πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο. Ζ θαζπζηέξεζε απηή επίζεο, πξνθχπηεη εάλ ζπγθξίλνπκε ηελ εμέιημε ηεο πεξηβαιινληηθήο λνκνζεζίαο ηεο Δπξψπεο θαη ηεο Διιάδαο, αθνχ ζηελ Δπξψπε ππήξμε απηή πνιηηηθή απφ ην 1957 (πλζήθε Ρψκεο), ελψ ζηελ Διιάδα ην 1976 (Νφκνο 360/1976 Πεξί Υσξνηαμίαο θαη Πεξηβάιινληνο). Αθφκε, απφ ηελ ζηηγκή πνπ ε Διιάδα απνηέιεζε κέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο, είρε ηελ ππνρξέσζε λα αθνινπζήζεη ηελ πνιηηηθή ηεο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαη λα ελαξκνλίζεη ην ειιεληθφ δίθαην ζην επξσπατθφ. Κάπνηεο επξσπατθέο νδεγίεο πνπ ελαξκνλίζηεθαλ ζην ειιεληθφ δίθαην είλαη ε Οδεγία 79/409/ΔΟΚ γηα ηελ δηαηήξεζε ησλ άγξησλ πηελψλ (Κ.Τ.Α / ), ε Οδεγία 92/43/ΔΟΚ γηα ηελ δηαηήξεζε ησλ 155

167 θπζηθψλ νηθνηφπσλ, ηεο άγξηαο παλίδαο θαη απηνθπνχο ρισξίδαο (Κ.Τ.Α 33318/3028/ ), θ.ά.. Απηφ είρε σο απνηέιεζκα ηελ έθδνζε πιεζψξαο λνκνζεηεκάησλ θαη ηελ δπζθνιία παξαθνινχζεζήο ηνπο. Δπνκέλσο, πξνθχπηεη φηη δελ ππάξρεη αλάγθε γηα έθδνζε πεξηζζφηεξσλ λνκνζεηεκάησλ αιιά ε νξζή εθαξκνγή απηψλ πνπ ήδε ππάξρνπλ. Όζνλ αθνξά ηελ δηαρείξηζε ησλ πξνζηεπφκελσλ πεξηνρψλ αιιά θαη ηελ πξνζηαζία ησλ εηδψλ άγξηαο ρισξίδαο θαη παλίδαο, ππάξρνπλ πνιιέο νδεγίεο, λφκνη θαη λνκνζεηηθά δηαηάγκαηα, φπσο θαηαγξάθεθαλ ζην ηέηαξην θεθάιαην. Απηφ ζεκαίλεη φηη εθηφο απφ ηνπο αξκφδηνπο θνξείο πξνζηαζίαο ησλ πεξηνρψλ απηψλ, νθείινπλ θαη νη ίδηνη νη πνιίηεο λα επαηζζεηνπνηεζνχλ θαη λα ζπκβάιινπλ ζηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ γηα ηελ πξνζηαζία ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ θαη εηδψλ. ηελ Διιάδα, εμαηξεηηθή ζεκαζία έρεη ε εθαξκνγή ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 θαη ε πλζήθε Ramsar, δηφηη ζηνρεχνπλ ζηελ δηαηήξεζε αιιά θαη απνθαηάζηαζε ησλ θπζηθψλ νηθνηφπσλ θαη πξνζηαζία ησλ πγξνβηνηφπσλ. Πεξηιακβάλνληαη πνιιέο πεξηνρέο ζε φιε ηελ Διιάδα, νη νπνίεο αλαθέξνληαη αλαιπηηθά ζην πέκπην θεθάιαην. Με ην Γίθηπν Natura 2000 δεκηνπξγήζεθαλ νη Εψλεο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο γηα ηελ νξληζνπαλίδα θαη νη Σφπνη Κνηλνηηθήο εκαζίαο γηα ηνπο νηθνηφπνπο. Με ηελ πλζήθε Ramsar, πγξφηνπνη ηεο ρψξαο καο ζπκπεξηιήθζεθαλ ζηνλ Καηάινγν Τγξνηφπσλ Γηεζλνχο εκαζίαο θαη επίζεο, δεκηνπξγήζεθαλ Κέληξα Πιεξνθφξεζεο κε ζθνπφ ηελ ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ γηα ηελ ζεκαζία ηεο πξνζηαζίαο ησλ πγξνηφπσλ απηψλ. Σν εξψηεκα πνπ πξνθχπηεη είλαη «ηειηθά ηη κπνξνχκε λα θάλνπκε φινη εκείο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο;» Γηα λα είλαη δπλαηή ε νινθιεξσκέλε πξνζέγγηζε νξηζκέλσλ παξεκβάζεσλ ρξεηάδεηαη λα αμηνπνηεζνχλ νξζφηεξα νη αλαπηπμηαθέο θαηεπζχλζεηο πξνγξακκάησλ, νη αλαπηπμηαθέο πεξηβαιινληηθέο ρσξηθέο θαηεπζχλζεηο ησλ Πξνγξακκαηηθψλ θεηκέλσλ ηνπ Γ.Π.Υ..Α.Α., ησλ Π.Π.Υ..Α.Α. θαη ησλ Γηεζλψλ πκβάζεσλ, έηζη ψζηε λα επηηεπρζεί κηα γεληθφηεξε ηζνξξνπία κεηαμχ ησλ νθειψλ ηεο νηθνλνκηθήο αλάπηπμεο, ηεο πξνζηαζίαο θαη αλάδεημεο ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, ηεο βειηησκέλεο πνηφηεηαο αλζξψπηλεο δσήο θαη ηεο ειαρηζηνπνίεζεο ησλ πηζαλνηήησλ απψιεηαο ηνπ βαζκνχ απφιαπζεο απφ ηε δεκφζηα ρξήζε ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ κε βάζε ηηο αξρέο ηεο βηψζηκεο αλάπηπμεο θαη ηεο θέξνπζαο ηθαλφηεηαο ηνπ θάζε νηθνζπζηήκαηνο. Δπηπξνζζέησο, απαηηείηαη ε ρξήζε ελφο νινθιεξσκέλνπ θαη ζπλνιηθνχ ζρεδηαζκνχ θαη δηαρείξηζε ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ ν νπνίνο ζα ζηεξίδεηαη ζε ζηξαηεγηθέο θαηεπζχλζεηο φπσο ε ελίζρπζε ηεο ζπλνρήο, ε βηψζηκε δηαρείξηζε ησλ θπζηθψλ πφξσλ θαη ν απαξαίηεηνο πεξηβαιινληηθφο ζρεδηαζκφο. Δπηπιένλ, απαηηείηαη ε βειηίσζε ηνπ ζπληνληζκνχ ησλ δξάζεσλ, πνπ πξνσζνχληαη απφ ηηο ελδηαθεξφκελεο αξρέο ηφζν ζε εζληθφ, πεξηθεξεηαθφ θαη ηνπηθφ επίπεδν. Σα ζπγθξηηηθά ρσξηθά πιενλεθηήκαηα ηεο εθάζηνηε πεξηνρήο, ε Γλψζε, ε Δμσζηξέθεηα, ε Πνηφηεηα Εσήο, ηα θαηλνηφκα δίθηπα, ηα αζηηθά θέληξα 156

168 πνπ ζα απνηειέζνπλ δπλακηθά ζηνηρεία ησλ πεξηνρψλ αιιά θαη ηα θέληξα ππαίζξνπ ζα δηαδξακαηίζνπλ ην δηθφ ηνπο ζεκαληηθφ ξφιν ζηε Υσξηθή πλνρή. Οη παξεκβάζεηο ζηε δηαδηθαζία ηνπ Υσξηθνχ Πξνγξακκαηηζκνχ ρεδηαζκνχ, ε ρξήζε κεραληζκψλ θαη εξγαιείσλ πινπνίεζεο ηνπ, ν θαζνξηζκφο Εσλψλ θαη Αμφλσλ Αλάπηπμεο, ε δηθηχσζε, ε βειηίσζε ηεο πξνζπειαζηκφηεηαο, ε εηαηξηθφηεηα κεηαμχ πφιεο ππαίζξνπ θαη ν θαζνξηζκφο πεξηνρψλ Δηδηθψλ Υσξηθψλ Παξεκβάζεσλ ζα πξέπεη λα απνηειέζνπλ θαηεπζπληήξηεο αξρέο ηνπ Γεληθνχ Πιαηζίνπ Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο (Γ.Π.Υ..Α.Α.Α), ησλ Πεξηθεξεηαθψλ Πιαηζίσλ Υσξνηαμηθνχ ρεδηαζκνχ θαη Αεηθφξνπ Αλάπηπμεο (Π.Π.Υ..Α.Α.), ηνπ Δζληθνχ ηξαηεγηθνχ Πιαηζίνπ Αλαθνξάο (Δ..Π.Α.), ησλ Δπηρεηξεζηαθψλ Πξνγξακκάησλ ηεο λέαο Πξνγξακκαηηθήο Πεξηφδνπ, ησλ Γηεζλψλ πκβάζεσλ θαη ηεο Δζληθήο Ννκνζεζίαο. 157

169 Βηβιηνγξαθία 1. Αγγειίδεο Μ. (2000), Υσξνηαμηθφο ρεδηαζκφο θαη Βηψζηκε Αλάπηπμε, Δθδφζεηο πκκεηξία, Αζήλα 2. Αλδξηθνπνχινπ Δ. (2004), Εεηήκαηα Υσξηθήο Αλάπηπμεο: ζεσξεηηθέ πξνζεγγίζεηο θαη πνιηηηθέο, επηκειεηήο ηεο έθδνζεο Καπθαιάο Γ., Δθδφζεηο Κξηηηθή, Αζήλα 3. Γηαλλαθνχξνπ Γ., (2008). «Ζ Υσξνηαμία ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε. Δζληθέο πνιηηηθέο θαη Δπξσπατθή Γηαθπβέξλεζε». Δθδφζεηο Παπαδήζε. Αζήλα. 4. «Γίθηπν Natura 2000 θαη Πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο». Γηθηπαθφο ηφπνο: 5. «Έθην Πξφγξακκα Γξάζεο γηα ην Πεξηβάιινλ». Γηθηπαθφο ηφπνο: 6. «Δλεκεξσηηθά θέληξα γηα ηνπο Διιεληθνχο Τγξνηφπνπο Γηεζλνχο εκαζίαο». Γηθηπαθφο ηφπνο: 7. «Δληαίνο θαηάινγνο 2008». Γηθηπαθφο ηφπνο: ls 8. Δπξσπατθή Δπηηξνπή (2002). «Αλαθνίλσζε γηα ην έθην πξφγξακκα δξάζεο γηα ην πεξηβάιινλ ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο Πεξηβάιινλ 2010: Σν κέιινλ καο, ε επηινγή καο». Γηθηπαθφο ηφπνο: 9. Δπξσπατθφ Κνηλνβνχιην, (2007). «Καλνληζκφο 614/2007 ζρεηηθά κε ην ρξεκαηνδνηηθφ κέζν γηα ην πεξηβάιινλ (Life+)». Γηθηπαθφο ηφπνο: 158

170 10. «Δθαξκνγή ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 ζηελ Διιάδα». Γηθηπαθφο ηφπνο: Καξαβέιιαο Γ., Καηζαδσξάθεο Γ., Μαξαγθνχ Π., Νάληζνπ Θ. θαη βνξψλνπ Δ., (2003). «Γηαρείξηζε Πξνζηαηεπφκελσλ Πεξηνρψλ: Οδεγφο Οξζήο Πξαθηηθήο. Αζήλα 12. Καπθαιάο Γ. Αλδξηθνπνχινπ Δι., (2000). «Υσξηθέο Δπηπηψζεηο ησλ Δπξσπατθψλ Πνιηηηθψλ. Ζ Διιεληθή Δκπεηξία ». Θεζζαινλίθε 13. Μεηνχια Ρ., (2006). «Βηψζηκε Πεξηθεξεηαθή Αλάπηπμε ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη Αλαζπγθξφηεζε ηνπ Διιεληθνχ Αζηηθνχ Πεξηβάιινληνο». Δθδφζεηο Αζ. ηακνχιεο, Αζήλα 14. Μηραινπνχινπ Υ., (2004). «Ννκνζεζία γηα ην Πεξηβάιινλ». Δθδφζεηο Εήηε. Θεζζαινλίθε 15. Ναξαζάλε Δ. (2009), Δξεπλεηηθή Δξγαζία κε ζέκα: Σν Ννκηθφ Πιαίζν γηα ηηο Πξνζηαηεπφκελεο Πεξηνρέο ζηελ Δπξψπε θαη ζηελ Διιάδα, Βέξνηα 16. Παπαπαχινπ Ησαθεηκίδνπ., (2008). Γηδαθηηθέο ζεκεηψζεηο ηνπ καζήκαηνο «Βηψζηκε Αλάπηπμε, πξνζηαζία Πεξηβάιινληνο θαη Δθαξκνγέο Πξνγξακκαηηζκνχ ρεδηαζκνχ». Θεζζαινλίθε 17. Ρνδνιάθεο Ν. (1997), Απφ ηελ πνιενδνκία ρσξνηαμία ζηε πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε, Δθδφζεηο Γεδνχζε, Θεζζαινλίθε 18. «ηξαηεγηθή γηα ηε βηνπνηθηιφηεηα». Γηθηπαθφο ηφπνο: «χκβαζε ηεο Βέξλεο». Γηθηπαθφο ηφπνο: «χκβαζε ηεο Βφλλεο». Γηθηπαθφο ηφπνο: «χκβαζε Ramsar γηα ηνπο πγξνηφπνπο δηεζλήο ζεκαζίαο, εηδηθά σο βηφηνπνπο αγξίσλ πνπιηψλ». Γηθηπαθφο ηφπνο: Σζνιάθνο Φ. Σζνπθαιά Β. (2009), Γηπισκαηηθή Δξγαζία κε ζέκα: Οινθιεξσκέλε Γηαρείξηζε Παξάθηηαο Εψλεο Ακβξαθηθνχ θφιπνπ, Βέξνηα 23. «Υαξαθηεξηζηηθά ηνπ Γηθηχνπ Natura 2000 ζηελ Διιάδα». Γηθηπαθφο ηφπνο: 159

171 24. Υξηζηηαλφπνπινο Κ., (2003). Γηδαθηνξηθή δηαηξηβή κε ζέκα: «Υσξνηαμηθή θαη Αλαπηπμηαθή Θεψξεζε γηα ηελ Πξνζηαζία θαη Αλάδεημε ηνπ Φπζηθνχ θαη Πνιηηηζηηθνχ Πεξηβάιινληνο». Θεζζαινλίθε. Ζιεθηξνληθέο αλαθνξέο εηθόλσλ θαη ραξηώλ /2/ /2/ /2/ /2/ g2_serialnumber=2 5/2/ /2/ &imgrefurl= GKR sk6gsmm3jqpr71dveacjnpao=&h=1202&w=1700&sz=705&hl=el&start=8&um=1&tbnid=8v 6iVjNCC1pqEM:&tbnh=106&tbnw=150&prev=/images%3Fq%3D%25CE%25A7%25CE%25 AC%25CF%2581%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2BNatura%2B%25CF%2583 %25CF%2584%25CE%25B7%25CE%25BD%2B%25CE%2595%25CF%2585%25CF%258 1%25CF%258E%25CF%2580%25CE%25B7%26um%3D1%26hl%3Del%26sa%3DN 28/11/ imgrefurl= GKRs K6gsmm3jqpr71dVeaCjNPAo=&h=1202&w=1700&sz=705&hl=el&start=8&um=1&tbnid=8V6i VjNCC1pqEM:&tbnh=106&tbnw=150&prev=/images%3Fq%3D%25CE%25A7%25CE%25A C%25CF%2581%25CF%2584%25CE%25B7%25CF%2582%2BNatura%2B%25CF%2583 %25CF%2584%25CE%25B7%25CE%25BD%2B%25CE%2595%25CF%2585%25CF%258 1%25CF%258E%25CF%2580%25CE%25B7%26um%3D1%26hl%3Del%26sa%3DN 28/11/ /2/ /2/ /2/09 160

172 /2/ /11/ /11/ /2/ Kerkini_001.jpg 5/2/ /2/ /2/09 161

173 Παξάξηεκα Α Υάξηεο 162

174 Υάξηεο 1: Πεξηνρέο Πξνζηαζίαο ππό ηελ πλζήθε Ramsar ζηελ εγγύηεηα ηεο Δγλαηίαο Οδνύ 163

175 Υάξηεο 2: Πεξηνρέο Πξνζηαζίαο ηνπ Γηθηύνπ Natura 2000 ζηελ εγγύηεηα ηεο Δγλαηίαο Οδνύ 164

176 Υάξηεο 3: Πξνηεηλόκελνη Σύπνη Κνηλνηηθήο εκαζίαο (psci) ζηελ Βόξεηα Διιάδα Υάξηεο 4: Εώλεο Δηδηθήο Πξνζηαζίαο γηα ηελ Οξληζνπαλίδα (SPA) ζηελ Βόξεηα Διιάδα 165

177 Υάξηεο 5: Πεξηνρέο Πξνζηαζίαο ηνπ Γηθηύνπ Natura 2000 ζηελ Βόξεηα Διιάδα 166

ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΠΟΛΤΣΔΥΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΥΩΡΟΣΑΞΗΑ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΞΖ

ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΠΟΛΤΣΔΥΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΥΩΡΟΣΑΞΗΑ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΠΟΛΤΣΔΥΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΥΩΡΟΣΑΞΗΑ ΚΑΗ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΔΡΔΤΝΖΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ: «ΣΟ ΝΟΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΓΗΑ ΣΗ ΠΡΟΣΑΣΔΤΟΜΔΝΔ ΠΔΡΗΟΥΔ ΣΖΝ ΔΤΡΩΠΖ ΚΑΗ ΣΖΝ» ΤΠΔΤΘΤΝΖ ΚΑΘΖΓΖΣΡΗΑ: ΗΩΑΚΔΗΜΗΓΟΤ

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/92. Τροπολογία. Sylvie Goddyn εμ νλόκαηνο ηεο νκάδαο ENF 21.10.2015 A8-0046/92 92 Σημείο 8 (8) Οη βηηακίλεο, ηα αλόξγαλα ζπζηαηηθά θαη άιιεο νπζίεο πνπ πξννξίδνληαη γηα ρξήζε ζε ζπκπιεξώκαηα δηαηξνθήο ή γηα πξνζζήθε ζε ηξόθηκα φπσο ηα παξαζθεπάζκαηα γηα βξέθε

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΩΝ ΠΡΟΣΑΣΔΤΟΜΔΝΩΝ ΠΔΡΗΟΥΩΝ

ΘΔΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΩΝ ΠΡΟΣΑΣΔΤΟΜΔΝΩΝ ΠΔΡΗΟΥΩΝ 2016 Φεβξνπάξηνο ΘΔΜΗΚΟ ΠΛΑΗΗΟ ΚΑΗ ΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΣΩΝ ΠΡΟΣΑΣΔΤΟΜΔΝΩΝ ΔΡΔΤΝΗΣΙΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ΔΛΔΤΘΔΡΗΟΤ ΗΩΑΝΝΖ Τπεχζπλνο θαζεγεηήο: ΛΑΣΗΝΟΠΟΤΛΟ ΓΗΟΝΤΗΟ ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΠΟΛΤΣΔΥΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger

Κεθάλαιο 1. Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ. Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ. Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger Κεθάλαιο 1 Ενόηηηα 2 Πλάνο Μάρκεηινγκ Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Dr. Andrea Grimm Dr. Astin Malschinger ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΠΛΑΝΟ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Κεθάιαην 1: Εξγαιεία Μάξθεηηλγθ Σπγγξαθείο: Δξ. Andrea Grimm, Δξ.

Διαβάστε περισσότερα

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP

ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ΑΛΛΑΓΗ ΟΝΟΜΑΣΟ ΚΑΙ ΟΜΑΔΑ ΕΡΓΑΙΑ, ΚΟΙΝΟΥΡΗΣΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ ΚΑΙ ΕΚΣΤΠΩΣΕ ΣΑ WINDOWS XP ηότοι εργαζηηρίοσ ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηνύλ βαζηθέο ιεηηνπξγίεο ησλ Windows XP πνπ ζρεηίδνληαη

Διαβάστε περισσότερα

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2

ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ. Σρήκα 1. Σρήκα 2 ΛΙΜΝΗ ΤΣΑΝΤ Τν Σρήκα 1 δείρλεη ηελ αιιαγή ηεο ζηάζκεο ηεο Λίκλεο Τζαλη, ζηε Σαράξα ηεο Βόξεηαο Αθξηθήο. Η Λίκλε Τζαλη εμαθαλίζηεθε ηειείσο γύξσ ζην 20.000 π.χ., θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ηειεπηαίαο επνρήο ησλ

Διαβάστε περισσότερα

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2

Α. Εηζαγσγή ηεο έλλνηαο ηεο ηξηγσλνκεηξηθήο εμίζσζεο κε αξρηθό παξάδεηγκα ηελ εκx = 2 ΣΡΙΓΩΝΟΜΔΣΡΙΚΔ EΞΙΩΔΙ Πνηα παξαδείγκαηα εμηζώζεσλ ή θαη πξνβιεκάησλ πηζηεύεηαη όηη είλαη θαηάιιεια γηα ηελ επίιπζε ηνπο θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο δηδαθηηθήο δηαδηθαζίαο κέζα ζηελ ηάμε; 1 ε ΓΙΓΑΚΣΙΚΗ ΩΡΑ Α.

Διαβάστε περισσότερα

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING

Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Διατείριση Φσσικών Καταστρουών: ACTIVE LANDSLIDE INVENTORY MAPPING AND SUSCEPTIBILITY ZONING Ναηαιία Σπαλνύ, spanou@igme.gr & natspanou@gmail.com Τερληθόο Γεσιόγνο (M.Sc.) Πεξηγξαθή Χάξηεο ρσξηθήο θαηαλνκήο

Διαβάστε περισσότερα

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ

Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Ενδεικτικά Θέματα Στατιστικής ΙΙ Θέματα. Έζησ όηη ζε δείγκα 35 θαηνηθηώλ πνπ ελνηθηάδνληαη ζε θνηηεηέο ζηελ Κνδάλε βξέζεθε ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζηα 5 επξώ, ελώ ζην Ζξάθιεην ην κέζν κεληαίν κίζζσκα ζε

Διαβάστε περισσότερα

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ

H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ H ΜΑΓΕΙΑ ΤΩΝ ΑΡΙΘΜΩΝ Φξεζηκόηεηα καζεκαηηθώλ Αξρή θαηακέηξεζεο Όζα έδσζαλ νη Έιιελεο... Τξίγσλνη αξηζκνί Τεηξάγσλνη αξηζκνί Δπηκήθεηο αξηζκνί Πξώηνη αξηζκνί Αξηζκνί κε μερσξηζηέο ηδηόηεηεο Γίδπκνη πξώηνη

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou

ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ. G. Mitsou ΦΥΣΙΚΗ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ηαηηθή ηωλ ξεπζηώλ (Τδξνζηαηηθή) Ση είλαη ηα ξεπζηά - Γεληθά Ππθλόηεηα Πίεζε Μεηαβνιή ηεο πίεζεο ζπλαξηήζεη ηνπ βάζνπο Αξρή ηνπ Pascal Τδξνζηαηηθή πίεζε Αηκνζθαηξηθή πίεζε Απόιπηε &

Διαβάστε περισσότερα

Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι

Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι Ο ΔΡΟΜΟ ΠΡΟ ΣΟ «ΑΕΙΦΟΡΟ ΧΟΛΕΙΟ» ένα φωτογπαφικό ταξίδι ηα Δθπαηδεπηήξηα Πάλνπ ππνζηεξίδνπκε ηελ άπνςε όηη ην «αεηθόξν ζρνιείν» είλαη έλα όξακα εθηθηό. Η εθπαίδεπζε γηα ηελ αεηθνξία δελ είλαη κάζεκα, αιιά

Διαβάστε περισσότερα

Γεώργιος Μπριζκόλας. Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E.

Γεώργιος Μπριζκόλας. Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E. Γεώργιος Μπριζκόλας Πρόεδρος και Διεσθύνων Σύμβοσλος ηης EUROCERT A.E. Τηνζέηεζε Γηεζλψλ Πξνηχπσλ απφ ηε Βηνκεραλία Εθελοντικά πρότυπα Υποχρεωτική νομοθεσία ISO 9001 ISO14001 ISO 50001 OHSAS 18001 ISO

Διαβάστε περισσότερα

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο :

ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ. Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη Εήηημα 1 ο : ΓΗΑΓΩΝΗΣΜΑ ΣΤΑ ΜΑΘΖΜΑΤΗΚΑ Ον/μο:.. Γ Λσκείοσ Ύλη: Μιγαδικοί-Σσναρηήζεις-Παράγωγοι Θεη.-Τετν. Καη. 11-1-11 Εήηημα 1 ο : Α. Γηα ηελ ζπλάξηεζε f, λα βξείηε ην δηάζηεκα ζην νπνίν είλαη παξαγσγίζηκε θαζώο θαη

Διαβάστε περισσότερα

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC

Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Εθνικό Συνέδριο «Γεωθερμική Ηλεκτροπαραγωγή» Ξενοδοχείο Divani Caravel Αθήνα 20 Νοεμβρίου 2013 Ανάπτυξη Ελληνικής τεχνολογίας μηχανών ηλεκτροπαραγωγής ORC Α.Μπένου, Ι. Χωροπανίτης Τμήμα Γεωθερμικής Ενέργειας

Διαβάστε περισσότερα

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots)

Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) Σημεία Ασύπματηρ Ππόσβασηρ (Hot-Spots) 1.1 Σςνοπτική Πεπιγπαυή Hot Spots Σα ζεκεία αζύξκαηεο πξόζβαζεο πνπ επηιέρζεθαλ αλαθέξνληαη ζηνλ επόκελν πίλαθα θαη παξνπζηάδνληαη αλαιπηηθά ζηηο επόκελεο παξαγξάθνπο.

Διαβάστε περισσότερα

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016

Βάσεις Δεδομέμωμ. Εξγαζηήξην V. Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 Βάσεις Δεδομέμωμ Εξγαζηήξην V Τκήκα Πιεξνθνξηθήο ΑΠΘ 2015-2016 2 Σκοπός του 5 ου εργαστηρίου Σθνπόο απηνύ ηνπ εξγαζηεξίνπ είλαη: ε κειέηε ζύλζεησλ εξσηεκάησλ ζύλδεζεο ζε δύν ή πεξηζζόηεξεο ζρέζεηο ε κειέηε

Διαβάστε περισσότερα

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ»

ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη. Ανθρώπινου Δυναμικοφ. «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ» ACTA A.E. Αριςτο Σέλεια Πιςτοποίηςη Ανθρώπινου Δυναμικοφ «ΠΙΣΟΠΟΙΗΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΤ ΔΤΝΑΜΙΚΟΤ Εξελίξεισ - Προοπτικέσ» Εταιρεία Ένταςησ Γνώςησ Αριςτοτελείου Πανεπιςτημίου Θεςςαλονίκησ Δια Βίου Μάθηςη Νόκνο:

Διαβάστε περισσότερα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Οξηδόληηα θαη θαηαθόξπθε κεηαηόπηζε παξαβνιήο 1 ε Δξαζηεξηόηεηα Αλνίμηε ην αξρείν «Μεηαηόπηζε παξαβνιήο.ggb». Με ηε καύξε γξακκή παξηζηάλεηαη ε γξαθηθή παξάζηαζε ηεο f(x)=αx 2 πνπ ζα ηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΕΜΑ: ΚΟΠΖ ΠΗΣΑ ΠΑΔΠΠΔ - ΔΔΓΑ

ΘΕΜΑ: ΚΟΠΖ ΠΗΣΑ ΠΑΔΠΠΔ - ΔΔΓΑ ΘΕΜΑ: ΚΟΠΖ ΠΗΣΑ ΠΑΔΠΠΔ - ΔΔΓΑ Μεγάιε επηηπρία ζεκείωζε ε θνηλή εθδήιωζε γηα ηελ θνπή πίηαο γηα ην 2009, ηνπ Παλειιήληνπ πλδέζκνπ Δπηρεηξήζεωλ Πξνζηαζίαο Πεξηβάιινληνο (ΠΑΔΠΠΔ) θαη ηεο Διιεληθήο Δηαηξίαο

Διαβάστε περισσότερα

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η

Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η Σ Δ Υ Ν Ι Κ Η Δ Κ Θ Δ Η Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Ο Ι Κ Ο Γ Ο Μ Ι Κ Ω Ν Τ Λ Ι Κ Ω Ν Γ Η Μ Ο Τ Β Ο Λ Β Η ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε 2. Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 3. Έληππν νηθνλνκηθήο πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα

Διαβάστε περισσότερα

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress.

Αιγόξηζκνη Γνκή επηινγήο. Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο. Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ. introcsprinciples.wordpress. Αιγόξηζκνη 2.2.7.3 Γνκή επηινγήο Πνιιαπιή Δπηινγή Δκθωιεπκέλεο Δπηινγέο Δηζαγωγή ζηηο Αξρέο ηεο Δπηζηήκεο ηωλ Η/Υ 1 Πνιιαπιή Δληνιή Δπηινγήο Αν ζπλζήθε_1 ηόηε εληνιέο_1 αλλιώς_αν ζπλζήθε_2 ηόηε εληνιέο_2...

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΓΕΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ Σχολικό έτος: 2011-2012 Καθηγήτριες: Κεφαλληνού Λουκία- Καλλία Αθηνά ΙΙ. ΟΙ ΑΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΑΠΟ ΣΟΤ ΠΡΟΙΣΟΡΙΚΟΤ ΥΡΟΝΟΤ ΕΩ ΚΑΙ ΣΟ Μ. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ 1. ΕΛΛΗΝΙΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014

ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014 ΠΑΡΔΜΒΑΔΙ ΔΤΑΙΘΗΣΟΠΟΙΗΗ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗ ΓΙΑ ΣΟΝ HIV/AIDS ΣΗΝ ΑΚΣΟΓΡΑΜΜΗ ΣΩΝ ΠΔΡΙΦΔΡΔΙΑΚΩΝ ΔΝΟΣΗΣΩΝ ΣΗ ΚΔΝΣΡΙΚΗ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ ΑΤΓΟΤΣΟ 2014 Σν ΚΔ.ΔΛ.Π.ΝΟ., Γξαθείν Θεζζαινλίθεο θαη ε Γηεύζπλζε Γεκόζηαο Τγείαο ηεο

Διαβάστε περισσότερα

γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε

γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε γηα ηνλ Άξε Κσλζηαληηλίδε γηα «ην θνηλό θαη ην θύξην» (Γ.νισκόο) γηα λα ρηίδω πάληα κε ηνλ ίδηνλε ηξόπν, κε ηηο ίδηεο θαηαζθεπαζηηθέο θαη πιαζηηθέο πξννπηηθέο, κε ηελ ίδηαλε πάληνηε πίζηε θαη αγάπε.. Α.Κ.

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL B8-0165/7. Τροπολογία. Salvatore Cicu, Lambert van Nistelrooij εμ νλόκαηνο ηεο Οκάδαο PPE

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL B8-0165/7. Τροπολογία. Salvatore Cicu, Lambert van Nistelrooij εμ νλόκαηνο ηεο Οκάδαο PPE 1.2.2016 B8-0165/7 7 Αιτιολογική σκέψη A Α. ιακβάλνληαο ππόςε όηη νηζιυηικέρ πεπιοσέρ, οι οποίερ νξίδνληαη σο πεξηθέξεηεο NUT επηπέδνπ 2 θαη 3, έρνπλ θνηλά θαη κόληκα εηδηθά ραξαθηεξηζηηθά πνπ ηιρ δηαθνξνπνηνύλ

Διαβάστε περισσότερα

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε.

Δπηιέγνληαο ην «Πξνεπηινγή» θάζε θνξά πνπ ζα ζπλδέεζηε ζηελ εθαξκνγή ζα βξίζθεζηε ζηε λέα ρξήζε. ΑΝΟΙΓΜΑ ΝΔΑ ΥΡΗΗ 1. Γεκηνπξγείηε ηε λέα ρξήζε από ηελ επηινγή «Παξάκεηξνη/Παξάκεηξνη Δηαηξίαο/Γηαρείξηζε Δηαηξηώλ». Πιεθηξνινγείηε ηνλ θσδηθό ηεο εηαηξίαο ζαο θαη παηάηε Enter. Σηελ έλδεημε «Υξήζεηο» παηάηε

Διαβάστε περισσότερα

NATURA Οη πνιηηηθέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηε ρσξνηαμία, ηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε θαη ηηο πφιεηο θαη ε Διιάδα. ππεπζ. θαζεγ.

NATURA Οη πνιηηηθέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηε ρσξνηαμία, ηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε θαη ηηο πφιεηο θαη ε Διιάδα. ππεπζ. θαζεγ. Δ.Μ.Π. Γ.Π.Μ.. ΚΑΣ.Β ΠΟΛΔΟΓΟΜΙΑ - ΥΩΡΟΣΑΞΙΑ NATURA Οη πνιηηηθέο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο γηα ηε ρσξνηαμία, ηελ πεξηθεξεηαθή αλάπηπμε θαη ηηο πφιεηο θαη ε Διιάδα. ππεπζ. θαζεγ. Μελάο Αγγειίδεο ΚΟΤΛΟΤΡΗ ΑΝΝΑ

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΟΦΑΖ ΟΗ ΤΠΟΤΡΓΟΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΚΑΗ ΑΓΡΟΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΚΑΗ ΣΡΟΦΗΜΩΝ

ΑΠΟΦΑΖ ΟΗ ΤΠΟΤΡΓΟΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΩΝ ΚΑΗ ΑΓΡΟΣΗΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΚΑΗ ΣΡΟΦΗΜΩΝ ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΓΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΤΠΟΤΡΓΔΙΟ ΑΓΡΟΣΙΚΗ ΑΝΑΠΣΤΞΗ & ΣΡΟΦΙΜΩΝ ΓΔΝΙΚΗ ΓΙΔΤΘΤΝΗ ΓΙΟΙΚΗΣΙΚΗ ΤΠΟΣΗΡΙΞΗ ΓΙΔΤΘΤΝΗ ΟΡΓΑΝΩΗ ΚΑΙ ΑΠΛΟΤΣΔΤΗ ΓΙΑΓΙΚΑΙΩΝ ΣΜΗΜΑ:Α Σαχ. Γ/νση: Αχαρνών ΣΚ: 04 3 Πληρ: Γ. Σσαγδή Σηλ: 0 460

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0046/319. Τροπολογία 8.3.2016 A8-0046/319 319 Άρθρο 34 παράγραθος 1 ζηοιχείο δ (δ) 14 έηε γηα θηεληαηξηθά θάξκαθα πνπ πξννξίδνληαη γηα άιια είδε δώωλ από απηά πνπ αλαθέξνληαη ζηελ παξάγξαθν 1 ζηνηρεία α) θαη γ). (δ) 10 έηε

Διαβάστε περισσότερα

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0249/119. Τροπολογία. Mireille D'Ornano εμ νλόκαηνο ηεο Οκάδαο ENF

EL Eνωμένη στην πολυμορυία EL A8-0249/119. Τροπολογία. Mireille D'Ornano εμ νλόκαηνο ηεο Οκάδαο ENF 21.10.2015 A8-0249/119 119 Αιηιολογική ζκέψη 11 (11) Πξνθεηκέλνπ λα πξναρζεί ε νηθνλνκηθά απνδνηηθή επίηεπμε ηωλ εζληθώλ δεζκεύζεωλ γηα κείωζε ηωλ ηωλ εθπνκπώλ, ηα θξάηε κέιε ζα πξέπεη λα έρνπλ δηθαίωκα

Διαβάστε περισσότερα

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων

Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οργάνωση και Δομή Παρουσιάσεων Οη παξνπζηάζεηο κε βνήζεηα ηνπ ππνινγηζηή γίλνληαη κε πξνγξάκκαηα παξνπζηάζεσλ, όπσο ην OpenOffice.org Impress [1] θαη ην Microsoft Office PowerPoint [2]. Απηά ηα πξνγξάκκαηα

Διαβάστε περισσότερα

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ ΥΟΛΗ ΓΔΩΣΔΥΝΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΠΔΡΙΒΑΛΟΝΣΟ. Πτυχιακή διατριβή ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΔΝΗ ΑΠΟΡΡΤΠΑΝΗ ΚΑΤΑΔΡΙΩΝ ΠΛΟΙΩΝ

ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ ΥΟΛΗ ΓΔΩΣΔΥΝΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΠΔΡΙΒΑΛΟΝΣΟ. Πτυχιακή διατριβή ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΔΝΗ ΑΠΟΡΡΤΠΑΝΗ ΚΑΤΑΔΡΙΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ ΥΟΛΗ ΓΔΩΣΔΥΝΙΚΩΝ ΔΠΙΣΗΜΩΝ ΚΑΙ ΓΙΑΥΔΙΡΙΗ ΠΔΡΙΒΑΛΟΝΣΟ Πτυχιακή διατριβή ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΔΝΗ ΑΠΟΡΡΤΠΑΝΗ ΚΑΤΑΔΡΙΩΝ ΠΛΟΙΩΝ Αργσρώ Ιωάννοσ Λεμεσός 2012 ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΟ ΠΑΝΔΠΙΣΗΜΙΟ ΚΤΠΡΟΤ

Διαβάστε περισσότερα

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση

Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Κευάλαιο 8 Μονοπωλιακή Συμπεριφορά- Πολλαπλή Τιμολόγηση Πώς πρέπει να τιμολογεί ένα μονοπώλιο; Μέρξη ζηηγκήο ην κνλνπώιην έρεη ζεσξεζεί ζαλ κηα επηρείξεζε ε νπνία πσιεί ην πξντόλ ηεο ζε θάζε πειάηε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10

ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,10,10 ΟΝΟΜΑΣΔΠΩΝΤΜΟ ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ ΘΔΜΑ 1 ο Μονάδες 5,1,1 ΓΙΑΓΩΝΙΜΑ 1 ου ΜΔΡΟΤ ΣΗ ΑΝΑΛΤΗ Α Γώζηε ηνλ νξηζκό ηεο αληίζηξνθεο ζπλάξηεζεο Β Γείμηε όηη αλ κηα ζπλάξηεζε είλαη αληηζηξέςηκε ηόηε νη γξαθηθέο παξαζηάζεηο

Διαβάστε περισσότερα

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0

ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΚΔΟΗ 8.0.0 Γενικά Η έθδνζε 8.0.0 ηνπ ελόηεηεο: Business ERP, πεξηιακβάλεη λέεο ιεηηνπξγίεο πνπ αλαιύνληαη ζηηο παξαθάησ Γεληθόηεξε ιεηηνπξγία ηεο εθαξκνγήο Εκπνξηθή Δηαρείξηζε 7/2/2013 SingularLogic

Διαβάστε περισσότερα

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ.

Απαντήσεις θέματος 2. Παξαθάησ αθνινπζεί αλαιπηηθή επίιπζε ησλ εξσηεκάησλ. Απαντήσεις θέματος 2 Απηά πνπ έπξεπε λα γξάςεηε (δελ ρξεηαδόηαλ δηθαηνιόγεζε εθηόο από ην Γ) Α return a*b; Β 0:acegf2, 1: acegf23, 2: acegf234, 3:acegf2345, 4:acegf23456, 5:acegf234567, 6:acegf2345678,

Διαβάστε περισσότερα

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12

Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 2011-12 Απνηειέζκαηα Εξσηεκαηνινγίνπ 2o ηεηξάκελν 11-12 Project 6: Ταμίδη κε ηε Μεραλή ηνπ Φξόλνπ Υπεύζπλνη Καζεγεηέο: Ε. Μπηιαλάθε Φ. Αλησλάηνο Δρώηηζη 3: Πνηα από ηα παξαθάησ ΜΜΕ ηεξαξρείηε από πιεπξάο ζεκαζίαο;

Διαβάστε περισσότερα

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. 1. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 1 0,3x 0,1y x 3 3x 4y 2 4x 2y ( x 1) 6( y 1) (i) (ii)

ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΛΓΕΒΡΑ Α ΛΥΚΕΙΟΥ. 1. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 1 0,3x 0,1y x 3 3x 4y 2 4x 2y ( x 1) 6( y 1) (i) (ii) . Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα.,, 6 4 4 4 5( ) 6( ). Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα.,,,6 7. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 5 ( )( ) ( ) 4. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 5 4 6 7 4. 5. Να ιπζνύλ ηα ζπζηήκαηα. 59 ( )( ) ()( 5) 7 6.

Διαβάστε περισσότερα

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H )

Α Ο Κ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η ( S E A R C H ) Ξ G O O G L E S C H O L A R Α Ο Ξ Ε Κ Ε Θ Λ Θ Α Λ Η Τ Α Μ Η Α Μ Α Ζ Η Η Ρ Η Ρ Οξαγκαηνπνηώληαο αλαδήηεζε ζην GoogleScholar (http://scholar.google.com/) ν ρξήζηεο κπνξεί λα εληνπίζεη πιηθό αθαδεκαϊθνύ θαη

Διαβάστε περισσότερα

Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ

Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ Από ηε κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ ζηε ςεθηαθή πόιε. Μηα λέα καηηά ζην ηξόπν ζρεδηαζκνύ παξνρήο ππεξεζηώλ Μνρηαλάθεο Κσλ/λνο Πξντζηάκελνο Πιεξνθνξηθήο Γήκνπ Ηξαθιείνπ Η κεραλνξγάλσζε ησλ ππεξεζηώλ 1990-

Διαβάστε περισσότερα

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ

ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ ΑΞΙΟΘΕΑΣΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ β. ΣΟ ΠΝΕΤΜΑΣΙΚΟ ΜΑ ΚΕΝΣΡΟ γ. Η ΠΑΝΟΡΑΜΙΚΗ ΘΕΗ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ α. Η ΕΚΚΛΗΙΑ ΣΟΤ ΥΩΡΙΟΤ ΜΑ. Η Εθθιεζία ηνπ ρσξηνύ καο, ε Αγία Άλλα, είλαη θηηζκέλε πξηλ πνιιά

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ ΜΑΘΗΜΑ : ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1382/153 1. Καη όηαλ έγηλε ε ππνρώξεζε αξγά ην απόγεπκα, επεηδή θνβήζεθαλ νη νιηγαξρηθνί κήπσο νη δεκνθξαηηθνί, αθνύ θάλνπλ επίζεζε, θαηαιάβνπλ

Διαβάστε περισσότερα

Από ηε Φνηηήηξηα: ΑΓΑΠΗΟΤ 0 ΔΤΑΓΓΔΛΗΑ ΜΑΡΗΝΑ

Από ηε Φνηηήηξηα: ΑΓΑΠΗΟΤ 0 ΔΤΑΓΓΔΛΗΑ ΜΑΡΗΝΑ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΑΗΓΑΗΟΤ Σκήκα ΓΔΩΓΡΑΦΗΑ ΠΡΟΣΑΣΕΤΟΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΥΗ ΒΟΡΕΙΑ ΚΑΡΠΑΘΟΤ ΚΑΙ ΑΡΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΗ ΣΟΤ ΤΦΙΣΑΜΕΝΟΤ ΚΑΘΕΣΩΣΟ ΠΡΟΣΑΙΑ Από ηε Φνηηήηξηα: ΑΓΑΠΗΟΤ 0 ΔΤΑΓΓΔΛΗΑ ΜΑΡΗΝΑ Δπηβιέπνπζα Καζεγήηξηα: Μπξηαζνχιε

Διαβάστε περισσότερα

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report.

Case Study. Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Case Study Παξαθάηω παξνπζηάδνπκε βήκα - βήκα κε screenshots έλα παξάδεηγκα ππνβνιήο κηαο εξγαζίαο θαη ηελ παξαγωγή ηνπ Originality Report. Βήκα 1 ο : Login ζηο Turnitin. Κάλεηε είζνδν ζην Turnitin κε

Διαβάστε περισσότερα

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ

ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ ΟΠΤΙΚΗ Α. ΑΝΑΚΛΑΣΖ - ΓΗΑΘΛΑΣΖ. Μία αθηίλα θωηόο πξνζπίπηεη κε κία γωλία ζ ζηε επάλω επηθάλεηα ελόο θύβνπ από πνιπεζηέξα ν νπνίνο έρεη δείθηε δηάζιαζεο ε =,49 (ζρήκα ). Βξείηε πνηα ζα είλαη ε κέγηζηε γωλία

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ

ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ ΣΔΣΑΡΣΖ 25 ΜΑΨΟΤ 2016 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΑΡΥΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΘΔΧΡΗΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ - ΔΠΗΛΟΓΖ (Δλδεηθηηθέο Απαληήζεηο) ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σωζηό β. Λάζνο

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_1379/50 1. Όηαλ ινηπόλ ήξζαλ [νη πξέζβεηο ζηελ Αζήλα], αθνύ ζπλέιαβαλ νη Αζελαίνη θαη ηνπο πξέζβεηο σο ππνθηλεηέο ζηάζεο θαη όζνπο έπεηζαλ [νη πξέζβεηο], ηνπο ζπγθέληξσζαλ γηα αζθάιεηα ζηελ Αίγηλα.

Διαβάστε περισσότερα

ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ

ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ ΔΛΔΓΥΟ ΔΜΒΟΛΙΑΣΙΚΗ ΚΑΛΤΦΗ Δ ΠΑΙΓΙΑ ΠΡΟΥΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΥΟΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΣΟΤ ΝΟΜΟΤ ΚΔΡΚΤΡΑ 24 ο ΠΑΝΔΛΛΗΝΙΟ ΤΝΔΓΡΙΟ ΔΛΛΗΝΙΚΗ ΔΣΑΙΡΔΙΑ ΚΟΙΝΧΝΙΚΗ ΠΑΙΓΙΑΣΡΙΚΗ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΧΓΗ ΣΗ ΤΓΔΙΑ ΠΙΝΟΤΛΑ ΔΤΡΤΓΙΚΗ ΒΑΡΚΑΡΗ ΠΟΛΤΚΡΙΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΒΗΩΗΜΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΟΤ ΓΖΜΟΤ ΛΑΓΚΑΓΑ

ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΒΗΩΗΜΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΟΤ ΓΖΜΟΤ ΛΑΓΚΑΓΑ AΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΠΟΛΤΣΔΥΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΣΜΖΜΑ ΠΟΛΗΣΗΚΩΝ ΜΖΥΑΝΗΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΔΗΓΗΚΔΤΖ ΠΡΟΣΑΗΑ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ ΚΑΗ ΒΗΩΗΜΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΓΗΠΛΩΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΠΡΟΟΠΣΗΚΔ ΒΗΩΗΜΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ

Διαβάστε περισσότερα

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ

Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική ΑΔ Άζκηζη ζτέζης κόζηοσς-τρόνοσ (Cost Time trade off) Καηαζκεσαζηική Δίζηε μησανικόρ διοίκηζηρ μεγάληρ καηαζκεςαζηικήρ εηαιπείαρ και καλείζηε να ςλοποιήζεηε ηο έπγο πος πεπιγπάθεηαι από ηον Πίνακα 1. Κωδ.

Διαβάστε περισσότερα

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ

ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ ΘΔΚΑ ΡΖΠ ΑΛΑΓΛΩΟΗΠΖΠ 1.Απηόο πνπ ζα αλαγλσξηζηεί απνπζηάδεη γηα πνιύ θαηξό. 2.Δπηζηξέθεη κε πιαζηή ηαπηόηεηα ή κεηακνξθσκέλνο. 3.Απνκνλώλνληαη ηα δύν πξόζσπα 4.Άξζε κεηακόξθσζεο 5.Απνθάιπςε 6.Ακθηβνιίεο-απνδεηθηηθά

Διαβάστε περισσότερα

Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α

Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α Π Ρ Ο Μ Η Θ Δ Ι Α Δ Ι Γ Ω Ν Κ Α Θ Α Ρ Ι Ο Σ Η Σ Α ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ 1. Τερληθή Έθζεζε- Δλδεηθηηθφο Πξνυπνινγηζκφο 2. Έληππν πξνζθνξάο ΘΔΜΑ : Πξνκήζεηα εηδψλ θαζαξηφηεηαο Φξεκαηνδφηεζε : Ιδίνη Πφξνη Σ Δ Υ Ν Ι

Διαβάστε περισσότερα

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf

Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03. Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Δξγαζηεξηαθή άζθεζε 03 Σηεξενγξαθηθή πξνβνιή ζην δίθηπν Wulf Ζιίαο Χαηδεζενδσξίδεο Οθηώβξηνο / Ννέκβξηνο 2004 Τη είλαη ην δίθηπν Wulf Δπίπεδν ζην νπνίν κπνξνύκε λα αλαπαξαζηήζνπκε ηξηζδηάζηαηα ζρήκαηα,

Διαβάστε περισσότερα

x x x x tan(2 x) x 2 2x x 1

x x x x tan(2 x) x 2 2x x 1 ΘΕΡΙΝΟ ΣΜΗΜΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΑ Ι ΕΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΕ ΑΚΗΕΙ ΜΕΡΟ Ι 1. Να γίλνπλ νη γξαθηθέο παξαζηάζεηο ησλ παξαθάησ ζπλαξηήζεσλ. t ( i) e ( ii) ln( ) ( iii). Να βξεζεί ην Π.Ο., ν ηύπνο ηεο αλίζηξνθεο θαη ην Π.Τ. ησλ

Διαβάστε περισσότερα

Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη

Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη Εςθςή ζςζηήμαηα επισειπήζεων και αξιολόγηζη Μάθημα 11 Τμήμα Μάπκεηινγκ και Διοίκηζηρ Λειηοςπγιών Τα δηαγξάκκαηα θαηάζηαζεο (state diagrams) ρξεζηκνπνηνύληαη γηα λα βνεζήζνπλ ηνλ πξνγξακκαηηζηή λα θαηαιάβεη

Διαβάστε περισσότερα

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14

Αζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 .1.10 ζκήζεις ζτ.βιβλίοσ ζελίδας 13 14 Ερωηήζεις Καηανόηζης 1. ύν δηαθνξεηηθέο επζείεο κπνξεί λα έρνπλ θαλέλα θνηλό ζεκείν Έλα θνηλό ζεκείν i ύν θνηλά ζεκεία iλ) Άπεηξα θνηλά ζεκεία ηηηνινγήζηε ηελ απάληεζε

Διαβάστε περισσότερα

ΑΔΑ: 4Α36469ΗΕΑ-9. ΓΙΔΥΘΥΝΟΥΣΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Αξ. Πξση. 122/3469 Αζήλα, ΑΠΟΦΑΣΗ Αξ. 113

ΑΔΑ: 4Α36469ΗΕΑ-9. ΓΙΔΥΘΥΝΟΥΣΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Αξ. Πξση. 122/3469 Αζήλα, ΑΠΟΦΑΣΗ Αξ. 113 ΓΙΔΥΘΥΝΟΥΣΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ Αξ. Πξση. 122/3469 Αζήλα, 08.06.2011 ΑΠΟΦΑΣΗ Αξ. 113 Θέμα: Απόξξηςε αηηεκάησλ ζεξαπείαο από ηηο Γλσκνδνηηθέο Δπηηξνπέο Αμηνιόγεζεο ησλ Δλζηάζεσλ - Αηηεκάησλ Θεξαπείαο ησλ Πξνγξακκάησλ

Διαβάστε περισσότερα

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84

Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα. Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Κώδικες 28, 78 και 84 Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα Οη Διαηιμήζεις για Αιολικά Πάρκα εθαξκόδνληαη γηα ηελ απνξξνθνύκελε ελέξγεηα από Αηνιηθά Πάξθα πνπ είλαη ζπλδεδεκέλα ζην

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ. «Θαηαγξαθή ησλ κηθξψλ λεζησηηθψλ πγξνηφπσλ ηεο ρψξαο θαη θαζνξηζκφο κέηξσλ γηα ηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζή ηνπο»

ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ. «Θαηαγξαθή ησλ κηθξψλ λεζησηηθψλ πγξνηφπσλ ηεο ρψξαο θαη θαζνξηζκφο κέηξσλ γηα ηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζή ηνπο» ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ «Θαηαγξαθή ησλ κηθξψλ λεζησηηθψλ πγξνηφπσλ ηεο ρψξαο θαη θαζνξηζκφο κέηξσλ γηα ηελ πξνζηαζία θαη δηαηήξεζή ηνπο» Έρνληαο ππφςε: 1. Σηο δηαηάμεηο ηνπ Λ. 3937/2011 (Α 60) «Γηαηήξεζε ηεο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ

ΚΕΦ. 2.3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ ΚΕΦ..3 ΑΠΟΛΤΣΗ ΣΘΜΗ ΠΡΑΓΜΑΣΘΚΟΤ ΑΡΘΘΜΟΤ Οπιζμόρ απόλςηηρ ηιμήρ: Σηνλ άμνλα ησλ πξαγκαηηθώλ αξηζκώλ ζεσξνύκε έλαλ αξηζκό α πνπ ζπκβνιίδεηαη κε ην ζεκείν Α. Η απόζηαζε ηνπ ζεκείνπ Α από ηελ αξρή Ο, δειαδή

Διαβάστε περισσότερα

Constructors and Destructors in C++

Constructors and Destructors in C++ Constructors and Destructors in C++ Σύνθεζη Πνιύ ζπρλά ζηε C++ κία θιάζε κπνξεί λα πεξηέρεη ζαλ κέιεδεδνκέλα αληηθείκελα άιισλ θιάζεσλ. Πνηα είλαη ε ζεηξά κε ηελ νπνία δεκηνπξγνύληαη θαη θαηαζηξέθνληαη

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΤΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ICDAS II ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΜΔ ΒΑΣΗ ΤΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΞΔΤΑΣΗ

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΤΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ICDAS II ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΜΔ ΒΑΣΗ ΤΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΞΔΤΑΣΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΤΔΡΗΓΟΝΙΚΩΝ ΒΛΑΒΩΝ ΚΑΤΑ ΤΑ ICDAS II ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΜΔ ΒΑΣΗ ΤΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΞΔΤΑΣΗ Κιηληθή ηαμηλόκεζε ηνπ βαζκνύ ηεξεδνληθήο βιάβεο ηωλ νπώλ θαη ζρηζκώλ καζεηηθώλ επηθαλεηώλ θαηά ICDAS 1 νο Βαζκόο

Διαβάστε περισσότερα

Αειθορική Γιατείριζη Δδάθοσς ζηην Yδρογεωλογική Λεκάνη Ανθεμούνηα με βάζη ηην Δσρωπαϊκή Θεμαηική ηραηηγική για ηο Έδαθος

Αειθορική Γιατείριζη Δδάθοσς ζηην Yδρογεωλογική Λεκάνη Ανθεμούνηα με βάζη ηην Δσρωπαϊκή Θεμαηική ηραηηγική για ηο Έδαθος Αειθορική Γιατείριζη Δδάθοσς ζηην Yδρογεωλογική Λεκάνη Ανθεμούνηα με βάζη ηην Δσρωπαϊκή Θεμαηική ηραηηγική για ηο Έδαθος Σωκράτης Φάμελλος, Msc Χημικός Μητανικός, project manager Σσνηονιζηής Γικαιούτος

Διαβάστε περισσότερα

. ΣΑΜΠΑΚΗ - Γ. ΣΑΝΣΟΠΟΤΛΟ - Β. ΑΝΓΡΔΑ. Πολιηικές Γιατείριζης Προζηαηεσόμενων Περιοτών

. ΣΑΜΠΑΚΗ - Γ. ΣΑΝΣΟΠΟΤΛΟ - Β. ΑΝΓΡΔΑ. Πολιηικές Γιατείριζης Προζηαηεσόμενων Περιοτών . ΣΑΜΠΑΚΗ - Γ. ΣΑΝΣΟΠΟΤΛΟ - Β. ΑΝΓΡΔΑ Πολιηικές Γιατείριζης Προζηαηεσόμενων Περιοτών Πολιηικές Γιατείριζης Προζηαηεσόμενων Περιοτών Έκδοζη Σμήμαηος Γαζολογίας και Γιατείριζης Περιβάλλονηος και Φσζικών

Διαβάστε περισσότερα

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη

iii. iv. γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ: f (1) 2 θαη ΔΠΑΝΑΛΗΠΣΙΚΑ ΘΔΜΑΣΑ ΣΟ ΓΙΑΦΟΡΙΚΟ ΛΟΓΙΜΟ Μάρτιος 0 ΘΔΜΑ Να ππνινγίζεηε ηα όξηα: i ii lim 0 0 lim iii iv lim e 0 lim e 0 ΘΔΜΑ Γίλεηαη ε άξηηα ζπλάξηεζε '( ) ( ) γηα θάζε 0 * : R R γηα ηελ νπνία ηζρύνπλ:

Διαβάστε περισσότερα

Η. Απζίλνο Αλ. Καζεγεηήο Αζιεηηθή δηνίθεζε. ΟΓΗΓΟ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ζηελ Αζιεηηθή δηοίθεζε. Θέκα πηστηαθής (κε ηε κνξθή εξωηήκαηνο):...

Η. Απζίλνο Αλ. Καζεγεηήο Αζιεηηθή δηνίθεζε. ΟΓΗΓΟ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ζηελ Αζιεηηθή δηοίθεζε. Θέκα πηστηαθής (κε ηε κνξθή εξωηήκαηνο):... ΟΓΗΓΟ ΠΣΤΥΙΑΚΗ ΔΡΓΑΙΑ ζηελ Αζιεηηθή δηοίθεζε Δπώλσκο :.. Όλοκα :.. ΑΜ:. Ηκεροκελία θαηάζεζες ζηε δηαδηθαζία: Γλωζηηθό αληηθείκελο:.../../ 201.. Θέκα πηστηαθής (κε ηε κνξθή εξωηήκαηνο):..... Έγθρηζε Σοκέα:..

Διαβάστε περισσότερα

ΔΠΔΡΗΓΑ ΜΔ ΘΔΜΑ: «ΟΗΚΟΛΟΓΗΚΖ ΜΔΣΑΚΗΝΖΖ ΣΖ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ» Θεζζαινλίθε, Γεπηέξα 16 Μαίνπ 2011

ΔΠΔΡΗΓΑ ΜΔ ΘΔΜΑ: «ΟΗΚΟΛΟΓΗΚΖ ΜΔΣΑΚΗΝΖΖ ΣΖ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ» Θεζζαινλίθε, Γεπηέξα 16 Μαίνπ 2011 Σνκέαο Βνξείνπ Διιάδνο ΔΠΔΡΗΓΑ ΜΔ ΘΔΜΑ: «ΟΗΚΟΛΟΓΗΚΖ ΜΔΣΑΚΗΝΖΖ ΣΖ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ» Θεζζαινλίθε, Γεπηέξα 16 Μαίνπ 2011 «Ζ ΑΠΑΡΑΓΔΚΣΖ ΚΑΣΑΣΑΖ ΣΑΘΜΔΤΖ. ΓΤΝΑΣΟΣΖΣΔ ΒΔΛΣΗΩΖ ΜΔ ΤΓΥΡΖΜΑΣΟΓΟΣΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΖ ΑΠΟΓΟΖ»

Διαβάστε περισσότερα

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ

ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΑΠΑΝΤΗΣΔΙΣ ΓΙΚΤΥΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ II ΔΠΑΛ ΘΔΜΑ Α Α1. α. Σ β. Σ γ. Λ δ. Λ ε. Λ ζη. Σ Α2. Γ Α3. 1. γ 2. ε 3. δ 4. α Β1. ΘΔΜΑ Β Οη ηειηθνί ππνινγηζηέο παίξλνπλ απνθάζεηο δξνκνιόγεζεο κόλν γηα ηα δηθά ηνπο απηνδύλακα

Διαβάστε περισσότερα

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ

IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ IV Ο ΕΛΛΗΝΙΜΟ ΣΗ ΔΤΗ,ΠΟΛΙΣΙΜΟΙ Δ.ΜΕΟΓΕΙΟΤ ΚΑΙ ΡΩΜΗ Να σαπακηηπίζεηε ηιρ πποηάζειρ, πος ακολοςθούν, υρ ππορ ηην οπθόηηηά ηοςρ, με ηην ένδειξη Σωστό ή Λάθος 1. ηελ αξραία Ρώκε νη πιεβείνη δελ είραλ αξρηθά

Διαβάστε περισσότερα

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά:

ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ. Η Μηκή ζθέθηεθε έλαλ ηξόπν, γηα λα ζπγθξίλεη κεξηθά δηαθνξεηηθά αληειηαθά πξντόληα. Απηή θαη ν Νηίλνο ζπλέιεμαλ ηα αθόινπζα πιηθά: ΑΝΤΗΛΙΑΚΑ Η Μηκή θαη ν Νηίλνο αλαξσηήζεθαλ πνην αληειηαθό πξντόλ παξέρεη ηελ θαιύηεξε πξνζηαζία ζην δέξκα ηνπο. Τα αληειηαθά πξντόληα έρνπλ έλα δείθηε αληειηαθήο πξνζηαζίαο (SPF), ν νπνίνο δείρλεη πόζν

Διαβάστε περισσότερα

Αζηικές Παρεμβάζεις JESSICA - Η Σηραηηγική ηης Περιθέρειας Δσηικής Μακεδονίας

Αζηικές Παρεμβάζεις JESSICA - Η Σηραηηγική ηης Περιθέρειας Δσηικής Μακεδονίας Jessica Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas Αζηικές Παρεμβάζεις JESSICA - Η Σηραηηγική ηης Περιθέρειας Δσηικής Μακεδονίας Γεωργία Ζεμπιλιάδοσ, Προϊζηαμένη Ενδιάμεζη Διατειριζηική

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ. Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ Είμαζηε ηυχεροί που είμαζηε δάζκαλοι Ον/μο:.. A Λσκείοσ Ύλη: Εσθύγραμμη Κίνηζη 8-11-2015 Θέμα 1 ο : 1. Η εμίζωζε θίλεζεο ελόο θηλεηνύ πνπ θηλείηαη επζύγξακκα είλαη ε x = 5t. Πνηα

Διαβάστε περισσότερα

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ.

Μονοψϊνιο. Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Μονοψϊνιο Ολιγοψώνιο Αγνξά κε ιίγνπο αγνξαζηέο. Δύναμη μονοψωνίος Η ηθαλόηεηα πνπ έρεη ν αγνξαζηήο λα επεξεάζεη ηελ ηηκή ηνπ αγαζνύ. Οπιακή αξία Δπηπξόζζεηα νθέιε από ηελ ρξήζε/θαηαλάισζε κηαο επηπξόζζεηε

Διαβάστε περισσότερα

ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ

ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΘΝΗΚΖ ΥΟΛΖ ΓΖΜΟΗΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΗΓ ΔΚΠΑΗΓΔΤΣΗΚΖ ΔΗΡΑ ΣΜΖΜΑ ΣΟΠΗΚΖ ΑΤΣΟΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΠΔΡΗΦΔΡΔΗΑΚΖ ΑΝΑΠΣΤΞΖ ΣΔΛΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΘΔΜΑ Η ΑΝΣΙΙΜΕΣΩΠΙΙΗ ΜΙΙΑ ΠΕΡΙΙΒΑΛΛΟΝΣΙΙΚΑ ΕΤΑΙΙΘΗΣΗ ΠΕΡΙΙΟΧΗ ΑΠΟ ΣΗΝ ΣΟΠΙΙΚΗ ΑΤΣΟΔΙΙΟΙΙΚΗΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS

ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ηότοι εργαζηηρίοσ ΡΤΘΜΙΕΙ ΔΙΚΣΤΟΤ ΣΑ WINDOWS ην πιαίζην ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εξγαζηεξίνπ ζα παξνπζηαζηεί ε δηαδηθαζία ηωλ ξπζκίζεωλ δηθηύνπ ζε ιεηηνπξγηθό ζύζηεκα Windows XP. Η δηαδηθαζία ζε γεληθέο γξακκέο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΗ ΣΚΥΤΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2015 ΓΙΑ ΤΟ ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τεηάπηη 28 Ιανουαπίου 2015 ΛΔΥΚΩΣΙΑ Τάξη: Α Γυμναζίου ΠΡΟΒΛΗΜΑ Σε έλα ηνπξλνπά βόιετ δήισζαλ ζπκκεηνρή νκάδεο Γπκλαζίσλ ηεο Κύπξνπ.

Διαβάστε περισσότερα

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν.

B-Δέλδξα. Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. B-Δέλδξα Τα B-δέλδξα ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηε αλαπαξάζηαζε πνιύ κεγάισλ ιεμηθώλ πνπ είλαη απνζεθεπκέλα ζην δίζθν. Δέλδξα AVL n = 2 30 = 10 9 (πεξίπνπ). 30

Διαβάστε περισσότερα

δήηεζε κε ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο θαη νξγαληζκνχο, ψζηε λα θαηαζηεί ζαθήο ε ζέζε ηεο δηνίθεζεο. Πεξαηηέξσ, έγηλε πξνζπάζεηα λα παξνπζηαζηνχλ νη

δήηεζε κε ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο θαη νξγαληζκνχο, ψζηε λα θαηαζηεί ζαθήο ε ζέζε ηεο δηνίθεζεο. Πεξαηηέξσ, έγηλε πξνζπάζεηα λα παξνπζηαζηνχλ νη ΠΔΡΗΛΖΦΖ ην πιαίζην ηεο ζεκαζίαο πνπ απνδίδεηαη ηφζν ζε Γηεζλέο φζν θαη ζε Δπξσπατθφ επίπεδν ζηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, ε παξνχζα κειέηε δηεξεπλά ηηο ζρεηηθέο πξνζπάζεηεο πνπ γίλνληαη ζηε

Διαβάστε περισσότερα

ΕΞΟΡΤΞΗ & ΚΑΣΑΚΕΤΕ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΜΑΘΗΜΑ 43

ΕΞΟΡΤΞΗ & ΚΑΣΑΚΕΤΕ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΜΑΘΗΜΑ 43 ΕΞΟΡΤΞΗ & ΚΑΣΑΚΕΤΕ ΣΗΝ ΕΤΡΩΠΗ ΜΑΘΗΜΑ 43 Κα ακαθένεηε 5 εονςπασθέξ πώνεξ θαη κα βνείηε ημ είδμξ ημο μνοθημύ ημοξ πιμύημο. Πμημη πανάγμκηεξ επηηνέπμοκ ηεκ θαηαζθεοή μεγάιςκ ηεπκηθώκ ένγςκ; Ε ελόνολε (ελαγςγή

Διαβάστε περισσότερα

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ

(Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ Α. Α1. Βιέπε απόδεημε Σει. 262, ζρνιηθνύ βηβιίνπ. Α2. Βιέπε νξηζκό Σει. 141, ζρνιηθνύ βηβιίνπ ΠΑΝΔΛΛΑΓΗΚΔ ΔΞΔΣΑΔΗ Γ ΣΑΞΖ ΖΜΔΡΖΗΟΤ ΓΔΝΗΚΟΤ ΛΤΚΔΗΟΤ ΚΑΗ ΔΠΑΛ (ΟΜΑΓΑ Β ) ΣΔΣΑΡΣΖ 18 ΜΑΪΟΤ 16 ΔΞΔΣΑΕΟΜΔΝΟ ΜΑΘΖΜΑ: ΜΑΘΖΜΑΣΗΚΑ ΠΡΟΑΝΑΣΟΛΗΜΟΤ (ΝΔΟ ΤΣΖΜΑ) ΚΑΣΔΤΘΤΝΖ (ΠΑΛΑΗΟ ΤΣΖΜΑ) (Ενδεικηικές Απανηήζεις) ΘΔΜΑ

Διαβάστε περισσότερα

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12

x-1 x (x-1) x 5x 2. Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα, έηζη ώζηε λα κελ ππάξρνπλ ξηδηθά ζηνπο 22, 55, 15, 42, 93, 10 5, 12 ΑΚΖΔΗ ΤΜΝΑΗΟΤ - ΚΤΚΛΟ ΠΡΩΣΟ - - ηα πνηεο ηηκέο ηνπ ηα παξαθάησ θιάζκαηα δελ νξίδνληαη ; (Τπόδεημε : έλα θιάζκα νξίδεηαη αλ ν παξνλνκαζηήο είλαη δηάθνξνο ηνπ κεδελόο) - (-) - (-) - Να απινπνηεζνύλ ηα θιάζκαηα

Διαβάστε περισσότερα

ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ

ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ 1 Σ. Δ. Ι. ΓΤ Σ Ι Κ Η Μ Α Κ Δ Γ Ο Ν Ι Α ΥΟΛΗ ΣΔΥΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΦΑΡΜΟΓΩΝ Σ Μ Η Μ Α Μ Η Υ Α Ν ΟΛΟ Γ Ι Α Δξγαζηήξην Μεραλνπξγηθώλ Καηεξγαζηώλ & CAD ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΟ ΣΧΔΓΙΟ ΙΙ ΜΑΘΗΜΑ 2: Πνηόηεηα Δπηθάλεηαο Γξ. Βαξύηεο

Διαβάστε περισσότερα

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ..

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΕΣΑΙΡΕΙΑ ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου ΥΟΛΕΙΟ.. ΜΑΘΗΜΑΣΙΚΗ ΚΤΣΑΛΟΓΡΟΜΙΑ 2007 ΓΙΑ ΣΟ ΓΤΜΝΑΙΟ Παπασκευή 26 Ιανουαπίου 2007 Σάξη: Α Γυμνασίου έλαξμεο 09.30 ιήμεο 09.45 Σην παξαθάησ ζρήκα θαίλεηαη ηκήκα ελόο πνιενδνκηθνύ ζρεδίνπ κηαο πόιεο. Οη ζθηαζκέλεο

Διαβάστε περισσότερα

Έκδοζη /10/2014. Νέα λειηοσργικόηηηα - Βεληιώζεις

Έκδοζη /10/2014. Νέα λειηοσργικόηηηα - Βεληιώζεις Έκδοζη 2.89.31 08/10/2014 Η έκδοζη 2.89.31, περιλαμβάνει : Βεληιώζεις Καηάζηαζη Υπερφριών (Ε8) Αναγγελία πρόζληυης (Ε3) 08/10/2014 1 Βεληιώζεις Καηάζηαζη Υπερφριών (Ε8) Επεηδή ζηελ ειεθηξνληθή ππνβνιή

Διαβάστε περισσότερα

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ.

ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΛΘΤΑΗΚΘΔΗΡ Τ. ΑΓΩΜΘΡΘΙΞΘ ΤΩΠΞΘ ΡΘΡ ΛΘΙΠΕΡ ΗΚΘΙΘΕΡ ΟΑIΤΜΘΔΘ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ 11V11 ΗΚΘΙΘΑ 6-10 ΤΠΞΜΩΜ ΛΕΘΞΜΕΙΗΛΑΑ ΞΣ ΟΑΘΤΜΘΔΘΞΣ ΡΕ ΛΕΓΑΚΞ ΓΗΟΕΔΞ ΓΘΑ ΟΑΘΙΕΡ ΗΚΘΙΘΑΡ 6-10 ΕΩΜ Η ΔΘΑΔΠΞΛΗ ΑΟΞ Η ΛΘΑ ΕΡΘΑ ΡΗΜ ΑΚΚΗ ΕΘΜΑΘ ΛΕΓΑΚΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ

ΣΡΑΠΕΖΑ ΘΕΜΑΣΩΝ Α ΛΤΚΕΙΟΤ Α/Α : 0_3207/391 1. Τελ άιιε κέξα νη Τξηάθνληα, πνιύ ηαπεηλσκέλνη θαη ληώζνληαο εγθαηαιειεηκκέλνη, ζπγθεληξώζεθαλ ζην ρώξν ησλ ζπλεδξηάζεσλ παξάιιεια, νη «ηξεηο ρηιηάδεο», ζε όια ηα ζεκεία όπνπ είραλ ηνπνζεηεζεί,

Διαβάστε περισσότερα

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε.

Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή. Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Η επιζκόπηζη ηης έμμιζθης ενηολής ζηην Αλλοδαπή Καηεξίλα Γαιαλνπνύινπ, Intellectual Property Manager, Microsoft Ειιάο Α.Ε. Παξάκεηξνη πξνο αμηνιόγεζε Ννκνζεηηθή ζσξάθηζε Κνηλόο Σύιινγνο Ακνηβή Καηαγγειία/Λύζε

Διαβάστε περισσότερα

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί.

Να ζρεδηάζεηο ηξόπνπο ζύλδεζεο κηαο κπαηαξίαο θαη ελόο ιακπηήξα ώζηε ν ιακπηήξαο λα θσηνβνιεί. ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Απλό ηλεκτπικό κύκλυμα Η δηδαζθαιία ηνπ απινύ ειεθηξηθνύ θπθιώκαηνο ππάξρεη ζην κάζεκα «Φπζηθά» ηεο Ε ηάμεο ηνπ δεκνηηθνύ θαη επαλαιακβάλεηαη ζην κάζεκα ηεο Φπζηθήο ζηε Γ ηάμε ηνπ Γπκλαζίνπ.

Διαβάστε περισσότερα

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου

Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Άσκηση 1 - Μοπυοποίηση Κειμένου Σηηο παξαθάησ γξακκέο εθαξκόζηε ηε κνξθνπνίεζε πνπ πεξηγξάθνπλ Γξακκή κε έληνλε γξαθή Γξακκή κε πιάγηα γξαθή Γξακκή κε ππνγξακκηζκέλε γξαθή Γξακκή κε Arial Font κεγέζνπο

Διαβάστε περισσότερα

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή

Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ. Καξθηά 3 θηιά πεξίπνπ κε κήθνο ηξηπιάζην από ην πάρνο ηνπ μύινπ θπξί κεγάιν θαη ππνκνλή Δξγαιεία Καηαζθεπέο 1 Δ.Κ.Φ.Δ. ΥΑΝΙΩΝ ΠΡΩΣΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ ΔΝΟΣΗΣΑ 10 ε : ΜΗΥΑΝΙΚΗ ΜΔΡΟ Β ΠΙΔΗ ΔΡΓΑΛΔΙΑ ΚΑΣΑΚΔΤΔ Καηαζθεπή 1: Καξέθια θαθίξε Όξγαλα Τιηθά Κόληξα πιαθέ ζαιάζζεο κε δηαζηάζεηο 40Υ40 εθ.

Διαβάστε περισσότερα

ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1

ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1 ΠΔΡΗΓΡΑΦΖ ΛΔΗΣΟΤΡΓΗΚΟΣΖΣΑ ΥΔΓΗΟΤ ΑΡΗΘΜ. 1 ΒΟΤΣΑΗΟ 7,5Υ40m ΑΓΔΛΑΓΩΝ ΓΑΛΑΚΣΟΠΑΡΑΓΩΓΖ ΔΛΔΤΘΔΡΟΤ ΣΑΒΛΗΜΟΤ ΜΔ 48 ΑΣΟΜΗΚΔ ΘΔΔΗ Τν άξκεγκα ελδείθλπηαη λα γίλεηαη ζε αξκεθηήξην ηύπνπ ςαξνθόθθαιν 2Χ4 ζέζεσλ. Οη

Διαβάστε περισσότερα

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ

Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Αιγόξηζκνη 2.2.7.4 Γοκή επαλάιευες Δληοιές Όζο & Μέτρης_όηοσ Εηζαγσγή ζηηο Αξρέο ηεο Επηζηήκεο ησλ Η/Υ 1 Άζθεζε 34 ζει 53 Έλα ςεθηαθό θσηνγξαθηθό άικπνπκ έρεη απνζεθεπηηθό ρώξν N Mbytes. Να αλαπηύμεηε

Διαβάστε περισσότερα

5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη

5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη 5 η Δργαζηηριακή Άζκηζη Κσκλώμαηα Γσαδικού Αθροιζηή/Αθαιρέηη Σηα πιαίζηα ηεο πέκπηεο εξγαζηεξηαθήο άζθεζεο ζα ρξεζηκνπνηεζεί απνθιεηζηηθά ην πεξηβάιινλ αλάπηπμεο νινθιεξσκέλσλ θπθισκάησλ IDL-800 Digital

Διαβάστε περισσότερα

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861

Γραφεύα Επικοινωνύασ & Ενημϋρωςησ ϋρρεσ, Τψηλϊντου 4 3οσ Όροφοσ ΣΗΛ 2321023640 ΥΑΦ 2321051861 Οπγάνωζη και διοίκηζη ηοςπιζηικών επισειπήζεων (ξενοδοσεία, ηοςπιζηικά γπαθεία ) Α) ΑΔΙ ΣΔΙ και Β) ΑΠΟΦΟΙΣΟΙ ΤΠΟΥΡΔΩΣΙΚΗ ΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ και ΜΔΣΑΓΔΤΣΔΡΟΒΑΘΜΙΑ ΔΚΠΑΙΓΔΤΗ Ρν πξόγξακκα απηό ζρεδηάζηεθε γηα

Διαβάστε περισσότερα

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό.

A. Αιιάδνληαο ηε θνξά ηνπ ξεύκαηνο πνπ δηαξξέεη ηνλ αγωγό. ΤΠΟΤΡΓΔΙΟ ΠΑΙΓΔΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΣΙΜΟΤ ΛΔΤΚΩΙΑ ΦΤΛΛΟ ΔΡΓΑΙΑ Μειέηε ηωλ παξαγόληωλ από ηνπο νπνίνπο εμαξηάηαη ε ειεθηξνκαγλεηηθή δύλακε. Τιηθά - πζθεπέο: Ηιεθηξνληθή δπγαξηά, ηξνθνδνηηθό ηάζεο, ξννζηάηεο, ακπεξόκεηξν,

Διαβάστε περισσότερα

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΑΗΓΑΗΟΤ ΥΟΛΖ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ ΣΜΖΜΑ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΣΖ ΘΑΛΑΑ ΓΗΑΣΡΗΒΖ ΓΗΑ ΣΟ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΠΑΡΑΚΣΗΩΝ ΠΔΡΗΟΥΩΝ»

ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΑΗΓΑΗΟΤ ΥΟΛΖ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ ΣΜΖΜΑ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΣΖ ΘΑΛΑΑ ΓΗΑΣΡΗΒΖ ΓΗΑ ΣΟ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΠΑΡΑΚΣΗΩΝ ΠΔΡΗΟΥΩΝ» ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΑΗΓΑΗΟΤ ΥΟΛΖ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ ΣΜΖΜΑ ΔΠΗΣΖΜΩΝ ΣΖ ΘΑΛΑΑ ΓΗΑΣΡΗΒΖ ΓΗΑ ΣΟ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: «ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΠΑΡΑΚΣΗΩΝ ΠΔΡΗΟΥΩΝ» ΔΠΗΒΛΔΠΟΤΑ ΚΑΘΖΓΖΣΡΗΑ: ΑΡΔΣΖ ΚΟΝΣΟΓΗΑΝΝΖ Κξηηηθή κειέηε ησλ ζηνηρείσλ

Διαβάστε περισσότερα

Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα!

Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα! Cpyright 2013 Λόγος & Επικοινωνία // All rights Reserved Παιχνίδι γλωζζικής καηανόηζης με ζχήμαηα! Αυηό ηο παιχνίδι έχει ζηόχους: 1. ηελ εθγύκλαζε ηεο αθνπζηηθήο κλήκεο ησλ παηδηώλ 2. ηελ εμάζθεζε ζηελ

Διαβάστε περισσότερα

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/2014 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 204-205 ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΙΑ/Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΕΙΡΑ: ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 08/09/204 A ΟΜΑΓΑ Οδηγία: Να γράυεηε ζηο ηεηράδιο ζας ηον αριθμό κάθε μιας από ηις παρακάηφ ερφηήζεις Α.-Α.8 και

Διαβάστε περισσότερα