δήηεζε κε ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο θαη νξγαληζκνχο, ψζηε λα θαηαζηεί ζαθήο ε ζέζε ηεο δηνίθεζεο. Πεξαηηέξσ, έγηλε πξνζπάζεηα λα παξνπζηαζηνχλ νη

Transcript

1 ΠΔΡΗΛΖΦΖ ην πιαίζην ηεο ζεκαζίαο πνπ απνδίδεηαη ηφζν ζε Γηεζλέο φζν θαη ζε Δπξσπατθφ επίπεδν ζηελ πξνζηαζία ηνπ θπζηθνχ πεξηβάιινληνο, ε παξνχζα κειέηε δηεξεπλά ηηο ζρεηηθέο πξνζπάζεηεο πνπ γίλνληαη ζηε ρψξα καο. Δηδηθφηεξα, εμεηάδεηαη ην θαζεζηψο πξνζηαζίαο πνπ πηνζεηήζεθε γηα ην βηφηνπν ηνπ ρνηληά, ν νπνίνο, αλ θαη, εμαηξεηηθά ππνβαζκηζκέλνο ιφγσ ησλ έληνλσλ πεξηβαιινληηθψλ πηέζεσλ πνπ έρεη δερζεί ηηο ηειεπηαίεο θπξίσο δεθαεηίεο, εληνχηνηο απνηειεί ηνλ ηειεπηαίν ζεκαληηθφ παξάθηην πγξφηνπν ζηελ Αηηηθή, θαη θηινμελεί έλα κνλαδηθφ ζπλδπαζκφ πδαηηθψλ, δαζηθψλ θαη παξάθηησλ νηθνζπζηεκάησλ. Με ηελ αλαθήξπμε ηνπ ρνηληά ζε Δζληθφ Πάξθν, εθθξάδεηαη ε νξγαλσκέλε πξνζπάζεηα ηεο Πνιηηείαο λα ζηακαηήζεη ηελ πεξαηηέξσ ππνβάζκηζε ηεο πεξηνρήο θαη πξνβιέπεηαη ε εθαξκνγή ελφο νινθιεξσκέλνπ πξνγξάκκαηνο γηα ηε δηαρείξηζε ηνπ βηνηφπνπ, ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο αεηθνξίαο, κε απψηεξν ζηφρν ηελ αλαβάζκηζε, δηαηήξεζε θαη απνηειεζκαηηθή πξνζηαζία ησλ νηθνζπζηεκάησλ ηεο πεξηνρήο. Ζ πινπνίεζε ησλ κέηξσλ, φξσλ θαη πεξηνξηζκψλ πνπ πξνβιέπνληαη ζην ΠΓ, θαη εμεηδηθεχνληαη ζηνλ Καλνληζκφ Γηνίθεζεο θαη Λεηηνπξγίαο θαη ζην ρέδην Γηαρείξηζεο, ηα νπνία θαη παξνπζηάδνληαη εθηελψο, απνζθνπεί ζηε δεκηνπξγία ελφο πφινπ νηθνινγίαο, πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο θαη αλαςπρήο, φρη κφλν γηα ηελ πεξηνρή ηνπ ρνηληά, αιιά θαη γηα ηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο Αηηηθήο. Ζ πιήξεο εθαξκνγή φζσλ νξίδνληαη ζρεηηθά, απνηειεί απαξαίηεηε πξνυπφζεζε πξνθεηκέλνπ λα θαηαζηεί δπλαηή ε απνθαηάζηαζε ησλ νηθνζπζηεκάησλ ηεο πεξηνρήο θαη λα εληζρπζεί ε βηνπνηθηιφηεηά ηνπο. Ζ ηδηαίηεξε ζεκαζία ηνπ αληηθεηκέλνπ κειέηεο επηβεβαηψλεηαη θαη απφ ην γεγνλφο φηη ε ελ ιφγσ πεξηνρή απνηέιεζε αληηθείκελν δηακάρεο κεηαμχ ηεο Πνιηηείαο θαη ησλ ΜΚΟ, κε αθνξκή ηελ θαηαζθεπή θαη ιεηηνπξγία, εληφο ηνπ Δζληθνχ Πάξθνπ, ηνπ Ο- ιπκπηαθνχ Κέληξνπ Κσπειαζίαο & Καλφ Καγηάθ, κε ηελ Πνιηηεία λα ζεσξεί σο θαηαιχηε, ζηελ φιε πξνζπάζεηα απνθαηάζηαζεο θαη αλαβάζκηζεο ηεο πεξηνρήο, ηελ θαηαζθεπή ηνπ Οιπκπηαθνχ Κέληξνπ. Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ην ζχλνιν ησλ ΜΚΟ αληηηάρζεθε ζηελ πξνζπάζεηα απηή, θαζψο θαη ζηε ζρεηηθή επηρεηξεκαηνινγία. Ζ κέζνδνο πνπ αθνινπζήζεθε ζηελ παξνχζα κειέηε, θχξην ζηφρν είρε, θαηαξρήλ, ηε ζπιινγή ησλ ζρεηηθψλ κε ην ζέκα ζηνηρείσλ, θαη ηελ παξνπζίαζε φισλ ησλ δξάζεσλ (λνκνζεηηθψλ, δηνηθεηηθψλ θιπ) πνπ έρνπλ αλαιεθζεί απφ ηελ δηνίθεζε ζρεηηθά κε ηελ πεξηνρή ηνπ ρνηληά. Γηα απηφ, άιισζηε, θξίζεθε ζθφπηκε ε πξνζσπηθή επαθή θαη ζπ- 1

2 δήηεζε κε ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο θαη νξγαληζκνχο, ψζηε λα θαηαζηεί ζαθήο ε ζέζε ηεο δηνίθεζεο. Πεξαηηέξσ, έγηλε πξνζπάζεηα λα παξνπζηαζηνχλ νη ζέζεηο ησλ νξγαλψζεσλ νη νπνίεο ελαληηψζεθαλ ηφζν ζηε κνξθή πξνζηαζίαο πνπ επηιέρζεθε γηα ηνλ βηφηνπν ηνπ ρνηληά, φζν θαη ζηελ πξνβιεπφκελε απφ ην ΠΓ θαηαζθεπή ηνπ Κσπειαηνδξνκίνπ εληφο ηνπ Δζληθνχ Πάξθνπ, πξνθεηκέλνπ κέζσ ηεο πιεξέζηεξεο θαη ηεο, φζν ην δπλαηφλ, πην νινθιεξσκέλεο παξνπζίαζεο ησλ απφςεσλ ησλ αληηηηζέκελσλ πιεπξψλ, λα επηηεπρζεί ε δηακφξθσζε κηαο ζθαηξηθφηεξεο αληίιεςεο γηα ην ζέκα.. Δθηηκψληαο ηηο δξάζεηο πνπ έρνπλ αλαιεθζεί έσο ηψξα, πξέπεη λα επηζεκάλνπκε φηη, απαηηείηαη κεγάιε πξνζπάζεηα, θαη θπξίσο, ζπλέπεηα ζηελ εθαξκνγή φζσλ πξνβιέπνληαη, πξνθεηκέλνπ λα θαηαζηεί δπλαηή ε απνηειεζκαηηθή πξνζηαζία, ε νξζνινγηθή δηαρείξηζε, θαη θπξίσο, ε απνθαηάζηαζε ησλ νηθνζπζηεκάησλ ηνπ ρνηληά. Παξάιιεια, επηβάιιεηαη ε ελίζρπζε θαη ρξεκαηνδφηεζε ηνπ Φνξέα Γηαρείξηζεο ηνπ Δζληθνχ Πάξθνπ, δηφηη, απνηειεί ηνλ θαηεμνρήλ αξκφδην θνξέα γηα ηε δηαρείξηζε ηεο πεξηνρήο. Άιισζηε, νη Φνξείο Γηαρείξηζεο απνηεινχλ έλα λέν ζεζκφ γηα ηελ ρψξα καο, πνπ αμίδεη λα εληζρπζεί, σο λέα κνξθή δηαρεηξηζηηθνχ ζρήκαηνο ησλ πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ, ψζηε λα δηαζθαιηζηεί ε ζπλερήο ιεηηνπξγία ηνπο, ηφζν ζην πιαίζην κηαο γεληθφηεξεο πνιηηηθήο πεξηβάιινληνο, φζν θαη ζην πιαίζην ηεο πνιηηηθήο πεξηθεξεηαθήο αλάπηπμεο. ηελ πξνζπάζεηα, βεβαίσο, πξνζηαζίαο θαη νξζνινγηθήο δηαρείξηζεο ησλ νηθνζπζηεκάησλ ηεο πεξηνρήο ζεκαληηθφ ξφιν ζα δηαδξακαηίζεη θαη ν έιεγρνο ησλ δηαρεηξηζηηθψλ επηινγψλ θαζψο θαη ε αλαζεψξεζή ηνπο, φπνηε απηή θξίλεηαη απαξαίηεηε, πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζηεί ε ζθνπνχκελε απνηειεζκαηηθφηεηά ηνπο. Δλ ηέιεη, κε δεδνκέλν, φηη, νη πξνζπάζεηεο γηα ηελ πξνζηαζία θαη νξζνινγηθή δηαρείξηζε ηεο πεξηνρήο βξίζθνληαη ζε πξψηκν ζηάδην, ε πάξνδνο ηνπ ρξφλνπ είλαη απηή πνπ ζα επηβεβαηψζεη ή ζα δηαςεχζεη ηελ νξζφηεηα ησλ δηαρεηξηζηηθψλ επηινγψλ θαη ηνπ θαζεζηψηνο πξνζηαζίαο πνπ επηιέρζεθε γηα ηνλ βηφηνπν ηνπ ρνηληά. 2

3 SUMMARY The main subject of this study refers to our country s efforts to correspond to the demand of protecting the habitat. Specifically, it examines the framework of protection that was adopted, for the biotope of Schinias, which constitutes the last important coastal wetland in Attica, which, entertains a unique combination of watery, forest, and coastal, habitats, despite the diminution that it has undergone. The nomination of Schinias, as a National Park, expresses the organized efforts of the State to reduce the further diminution of the biotope s ecosystems and it is based on the principles of viability. The Presidential Decree, of the National Park of Schinias includes actions, terms, and restrictions, which are specified in the Management and Operation Regulation and in the Management Plan. All these actions, terms, and restrictions, have as a purpose to create a pole of ecology, environmental education and entertainment. The implementation of actions, terms, and restrictions, that are provided, are the necessary prerequisite for the restoration of the ecosystems of Schinias, and for the amplification of their biodiversity. The importance of the biotope of Schinias is confirmed by the fact that it was the object of an argumentation between NGOs and the State. The cause of this argumentation was the construction, inside the National Park, of the Olympic Rowing and Canoeing, Centre, which, the State considered as a catalyst in the efforts of restoration of the biotope of Schinias. The method that has been followed in this study is the collection of all the relevant issues, and the presentation of the actions (legislative, administrative etc) which have been taken by the Administration for the biotope of Schinias. Additionally, there have been personal contacts and discussions with the institutions and organizations that are related to the issue. On the other hand, the views of the NGOs, were presented, which opposed the construction, inside the National Park, of the Olympic Centre. Conclusively, we must point out, that, in order to achieve an effective protection and a rational management of the National Park of Schinias what is needed is to put into practice all the actions undertaken by the Administration and, especially, the financing of the National Park managing authorities as it is the main relevant institution for the management of the biotope of Schinias. 3

4 ΛΔΞΔΗ ΚΛΔΗΓΗΑ Αεηθνξηθή Γηαρείξηζε Αλαβάζκηζε Απνθαηάζηαζε ησλ Λεηηνπξγηψλ ησλ Οηθνζπζηεκάησλ Αξκνδηφηεηα Αζχκβαηεο / Ορινχζεο Υξήζεηο Βηνπνηθηιφηεηα Βηφηνπνο Γεληθέο & Δηδηθέο Γηαηάμεηο Γάζνο Γίθηπν «Natura 2000» Δζληθφ Πάξθν Δηδηθή Πεξηβαιινληηθή Μειέηε Δλδηαηηήκαηα Δπαλνξζσηηθά κέηξα Δπηζηεκνληθή Έξεπλα Καλνληζκφο Γηνίθεζεο θαη Λεηηνπξγίαο Κέληξν Πεξηβαιινληηθήο Δθπαίδεπζεο Κέληξν Πιεξνθφξεζεο Κιηκαθσηή θαηά Εψλεο Πξνζηαζία Κσπειαηνδξφκην Λίκλε ηφκη Μαθαξία Πεγή ΜΚΟ Μνλνπάηηα Δπίζθεςεο / Γηέιεπζεο Οηθνζπζηήκαηα Οηθφηνπνη Πξνηεξαηφηεηαο Οιπκπηαθνί Αγψλεο ξνη & Πεξηνξηζκνί Παλίδα Πεξηβαιινληηθή Δθπαίδεπζε / Δπαηζζεηνπνίεζε Πεξηβαιινληηθνί φξνη Πεξηνρή Πξνζηαζίαο ηεο Φχζεο Πφινο Τπεξηνπηθήο εκαζίαο Πφξνη / Υξεκαηνδφηεζε Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα Πξνζηαζία πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο ρεδηαζκφο θαη Οινθιεξσκέλε Αλάπηπμε ρέδην Γηαρείξηζεο Σχπνη νηθνηφπσλ Τγξφηνπνο Φνξέαο / Οξγαληζκφο Γηαρείξηζεο Φχιαμε Υεξζφλεζνο ηεο Κπλνζνχξαο Υισξίδα 4

5 ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ UNEP WWF ΑΔΗ ΓΓΑ ΓΠ ΓΟΔ Γ ΔΕΓ ΔΜΠ ΔΟΣ ΔΠΜ ΔΠΠΔΡ ΔΤΠΔ ΚΓΛ ΚΠ ΚΤΑ ΜΚΟ ΜΠΔ ΝΑ ΝΠΓΓ ΝΠΗΓ ΟΑ ΟΓ ΟΖΔ ΟΡΑ Ο ΟΣΑ Α βαζκνχ ΠΓ Π ΠηΓ ΡΑ Γ ηδ ΤΑ ΤΠΔΥΧΓΔ ΦΓ ΦΔΚ United Nations Environment Program World Wildlife Fund Αλψηαην Δθπαηδεπηηθφ Ίδξπκα Γεληθή Γξακκαηεία Αζιεηηζκνχ Γεληθφ Πνιενδνκηθφ ρέδην Γηεζλήο Οιπκπηαθή Δπηηξνπή Γηνηθεηηθφ πκβνχιην Δηδηθέο Εψλεο Γηαηήξεζεο Δζληθφ Μεηζφβεην Πνιπηερλείν Διιεληθφο Οξγαληζκφο Σνπξηζκνχ Δηδηθή Πεξηβαιινληηθή Μειέηε Δπηρεηξεζηαθφ Πξφγξακκα Πεξηβάιινληνο Δηδηθή Τπεξεζία Πεξηβάιινληνο Καλνληζκφο Γηνίθεζεο θαη Λεηηνπξγίαο Κνηλνηηθφ Πιαίζην Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε Με Κπβεξλεηηθή Οξγάλσζε Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ Ννκαξρηαθή Απηνδηνίθεζε Ννκηθφ Πξφζσπν Γεκνζίνπ Γηθαίνπ Ννκηθφ Πξφζσπν Ηδησηηθνχ Γηθαίνπ Οιπκπηαθνί Αγψλεο Οξγαληζκφο Γηαρείξηζεο Οξγαληζκφο Ζλσκέλσλ Δζλψλ Οξγαληζκφο Ρπζκηζηηθνχ ρεδίνπ Αζήλαο Οηθνδνκηθφο πλεηαηξηζκφο Γήκνη Κνηλφηεηεο Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα Πξνγξακκαηηθή χκβαζε Πξφεδξνο ηεο Γεκνθξαηίαο Ρπζκηζηηθφ ρέδην Αζήλαο ρέδην Γηαρείξηζεο πκβνχιην ηεο Δπηθξαηείαο Τπνπξγηθή Απφθαζε Τπνπξγείν Πεξηβάιινληνο Υσξνηαμίαο θαη Γεκνζίσλ Έξγσλ Φνξέαο Γηαρείξηζεο Φχιιν Δθεκεξίδαο ηεο Κπβέξλεζεο 5

6 Δηζαγσγή Ζ πεξηνρή κειέηεο εθηείλεηαη ζην βνξεηναλαηνιηθφ ηκήκα ηνπ Ννκνχ Αηηηθήο, ζηελ πεδηάδα ηνπ Μαξαζψλα, ζε απφζηαζε 40 ρικ. απφ ηελ Αζήλα, θαη εηδηθφηεξα ζηελ παξάθηηα δψλε. Ζ πεξηνρή απηή ππήξμε κηα απφ ηηο πεξηθεξεηαθέο δψλεο ηεο πξσηεχνπζαο πνπ απνξξφθεζε ηηο αλάγθεο δεκηνπξγίαο πεξηνρψλ β θαηνηθίαο θαη αλαςπρήο. Ζ πεξηνρή ηνπ ρνηληά παξνπζίαδε, ηδηαίηεξα ζην παξειζφλ, εμαηξεηηθά ζεκαληηθφ θαη ηνπηνινγηθφ ελδηαθέξνλ, δηαηεξψληαο ηα θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπ θιαζζηθνχ Αηηηθνχ ηνπίνπ. κσο ε έιιεηςε, γηα πνιιά ρξφληα, ζπγθξνηεκέλνπ πξνγξάκκαηνο δηαρείξηζεο θαη πξνζηαζίαο ζε ζπλδπαζκφ κε ηηο ζπλερψο απμαλφκελεο πεξηβαιινληηθέο πηέζεηο, ζπλέπεηα αζχκβαησλ θαη νρινπζψλ ρξήζεσλ πνπ αλαπηχρζεθαλ ζηελ πεξηνρή, έρνπλ νδεγήζεη ζηελ ππνβάζκηζε ησλ νηθνινγηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηεο πεξηνρήο, αιιά θαη ζηελ αιινίσζε ηνπ ηνπίνπ. Παξφια απηά θαη παξά ηελ ππνβάζκηζε πνπ έρεη π- πνζηεί ν βηφηνπνο ηνπ ρνηληά, εμαθνινπζεί λα δηαηεξεί ηελ νηθνινγηθή ηνπ αμία πνπ ζπλίζηαηαη: α) ζηελ πνηθηιία ησλ νηθνηφπσλ πνπ ελαιιάζζνληαη ζε κηα ζρεηηθά κηθξή πεξηνρή, β) ζηελ ρισξίδα ηεο πεξηνρήο, ε νπνία είλαη ζρεηηθά πινχζηα ζε θνηλά είδε θαη πεξηιακβάλεη θαη θάπνηα ελδεκηθά θαη ηνπηθά ελδεκηθά είδε, γ) ζηελ παλίδα ηεο πεξηνρήο, ε νπνία πεξηιακβάλεη απζηεξψο πξνζηαηεπφκελα είδε: πνπιηά, ακθίβηα, εξπεηά, έλα ςάξη ηνπ γιπθνχ λεξνχ (ληάζθα), νξηζκέλα απφ ηα νπνία αλαθέξνληαη ζην παξάξηεκα ΗΗ ηεο νδεγίαο 92/43/ΔΟΚ,δ) ζηo ζεκαίλνληα δηηηφ ξφιν ηνπ, σο έλαλ απφ ηνπο ειάρηζηνπο ζηαζκνχο ππνδνρήο θαη θηινμελίαο, ζηελ Αηηηθή, ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ πνπιηψλ, θαηά ηηο πεξηφδνπο ηεο κεηαλάζηεπζήο ηνπο, θαη ηαπηφρξνλα, σο έλα ελ δπλάκεη ηφπν αλαπαξαγσγήο ηνπο. Οη παξαπάλσ ιφγνη θαηέζηεζαλ επηηαθηηθή ηελ αλάγθε πξνζηαζίαο θαη αεηθνξηθήο δηαρείξηζεο ηεο πεξηνρήο. Ζ απάληεζε ηεο δηνίθεζεο ζηελ πξναλαθεξφκελε αλάγθε ήηαλ ε αλαθήξπμε ηεο πεξηνρήο ζε εζληθφ πάξθν. πγθεθξηκέλα, κε πξφζθαην ΠΓ ε πεξηνρή αλαθεξχρζεθε ζε εζληθφ πάξθν, ζην νπνίν ζπκπεξηιήθζεθε θαη ην Οιπκπηαθφ Κέληξν Κσπειαζίαο - Καλφ. Γπλάκεη ησλ δηαηάμεσλ ηνπ ΠΓ, πξνβιέπεηαη ε εθαξκνγή ελφο πξνγξάκκαηνο δηαρείξηζεο ηνπ βηνηφπνπ, ζχκθσλα κε ηηο αξρέο ηεο αεηθνξίαο, κε ζηφρν ηελ αλαβάζκηζε, δηαηήξεζε θαη απνηειεζκαηηθή πξνζηαζία ησλ νηθνζπζηεκάησλ ηεο πεξηνρήο. Μέζσ ηεο πινπνίεζεο ησλ φξσλ, κέηξσλ θαη πεξηνξηζκψλ πνπ νξίδνληαη ζηηο δηαηάμεηο ηνπ ΠΓ, εθηηκάηαη φηη ζα κεησζνχλ, ζε ζεκαληηθφ βαζκφ, νη πηέζεηο πνπ αζθνχληαη ζήκεξα ζηελ πεξηνρή θαη φηη ζα δεκηνπξγεζεί έλαο πφινο νηθνινγίαο, ήπηαο αλαςπρήο, πεξηβαιινληηθήο εθπαίδεπζεο θαη πνιηηηζκνχ. Ζ δηνίθεζε ζεψ- 6

7 ξεζε σο θαηαιπηηθφ παξάγνληα γηα ηελ πξνψζεζε θαη πινπνίεζε ησλ κέηξσλ θαη δξάζεσλ πνπ πξναλαθέξζεθαλ, ηελ ρσξνζέηεζε, εληφο ηνπ Δζληθνχ Πάξθνπ, ηνπ Ο- ιπκπηαθνχ Κέληξνπ Κσπειαζίαο. Μάιηζηα, νξίζζεθε φηη ην ζπγθεθξηκέλν έξγν, ηφζν ιφγσ ηεο θχζεο ηνπ φζν θαη ιφγσ ηνπ ζρεδηαζκνχ ηνπ, ζα έρεη ζεηηθέο επηπηψζεηο φρη κφλν ζηελ πεξηνρή θαηαζθεπήο ηνπ αιιά θαη ζην ζχλνιν ηνπ βηνηφπνπ. Ζ δηνίθεζε, ιακβάλνληαο ππφςε φζα πξνβιέπεη ε λνκνζεζία ζρεηηθά κε ηηο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο (λ. 1650/1986 θαη λ. 2742/1999), πξνρψξεζε ζε κηα ζεηξά κειεηψλ (κεηαμχ άιισλ ηεο ΔΠΜ, ΜΠΔ ηνπ έξγνπ, αιιά θαη ηεο Γηαρεηξηζηηθήο κειέηεο), ψζηε λα αλαδεηρζνχλ ε ζεκαζία ηεο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρήο, ε ζπλεηζθνξά ηνπ έξγνπ ζηελ αλαβάζκηζε θαη απνθαηάζηαζε ηνπ ζπλφινπ ησλ νηθνζπζηεκάησλ ηεο, θαη, ηέινο, λα δηαθαλνχλ νη δξάζεηο θαη ηα κέηξα πνπ πξέπεη λα ιεθζνχλ ψζηε λα εμαζθαιηζηεί ε αλαβάζκηζε θαη απνθαηάζηαζε ηνπ βηνηφπνπ, θαη ε εχξπζκε ιεηηνπξγία ηνπ Δζληθνχ Πάξθνπ. Ζ κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε, γηα ηελ, φζν ην δπλαηφλ, πην νινθιεξσκέλε θαη, πάλησο πιεξέζηεξε πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο, ζηεξίρζεθε ζηελ αλαθνξά φισλ ησλ δξάζεσλ πνπ αλαιήθζεθαλ ζρεηηθά κε ην αληηθείκελν κειέηεο. Σν πξψην κέξνο ηεο κειέηεο, αθνξά ζην ζεζκηθφ πιαίζην πξνζηαζίαο, δηεζλέο, θνηλνηηθφ θαη εζληθφ, πνπ απνηειεί ζεκείν αλαθνξάο γηα ηνλ βηφηνπν ηνπ ρνηληά, ελψ ην δεχηεξν κέξνο ηεο, πνπ είλαη θαη ην ζεκαληηθφηεξν, εζηηάδεη ζηηο εηδηθέο δξάζεηο πνπ αλαιήθζεθαλ ζρεηηθά κε ηνλ βηφηνπν. Πξσηίζησο, εμεηάδεηαη ν Ν. 2730/1999, ηνπ νπνίνπ ε έθδνζε ήηαλ ζπλέπεηα ηεο αλάιεςεο απφ ηελ ρψξα καο ηεο ζπκβαηηθήο ππνρξέσζεο δηνξγάλσζεο ησλ ΟΑ. Ζ ππνρξέσζε απηή νδήγεζε ζηελ αλάγθε εηζαγσγήο λέσλ λνκνζεηηθψλ ξπζκίζεσλ πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζηεί ε αμηφπηζηε θαη αζθαιήο, απφ λνκηθήο απφςεσο, πξαγκαηνπνίεζε ησλ έξγσλ. Βαζηθή θηινζνθία ηνπ λφκνπ ήηαλ ε έληαμε ησλ Οιπκπηαθψλ έξγσλ ζηηο ζηξαηεγηθέο επηινγέο ηεο ρσξνηαμηθήο θαη νηθηζηηθήο νξγάλσζεο ηεο Αζήλαο. ηελ ζπλέρεηα, εμεηάδεηαη ην ΠΓ 395 ηεο , κε ην νπνίν αλαθεξχρζεθαλ ρεξζαίεο θαη ζαιάζζηεο πεξηνρέο ηνπ ρνηληά ζε Δζληθφ Πάξθν. ην ΠΓ πξνζδηνξίδεηαη ην θαζεζηψο πξνζηαζίαο (κέζσ ησλ εηδηθφηεξσλ κέηξσλ θαη δξάζεσλ) πνπ πξνηείλεηαη γηα ηηο επηκέξνπο δψλεο, θαζψο θαη ε ζχζηαζε ΦΓ (άιισζηε ζχκθσλα κε ηνλ Ν. 2742/1999, ζηηο πεξηνρέο πνπ αλαθεξχζζνληαη σο εζληθά πάξθα, ε ζχζηαζε ΦΓ είλαη ππνρξεσηηθή). Ο Φνξέαο Γηαρείξηζεο απνηειεί βαζηθφ θαη απαξαίηεην νξγαλσηηθφ εξγαιείν γηα ηελ εθαξκνγή ησλ αξρψλ ζρεδηαζκνχ θαη δηαρείξηζεο ελψ ε χπαξμή ηνπ δηε- 7

8 πθνιχλεη θαη εμαζθαιίδεη ηελ ζπκκεηνρή ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο ζην θαζεζηψο πξνζηαζίαο θαη δηαρείξηζεο πνπ πξνηείλεηαη γηα ηελ πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή. Πεξαηηέξσ, εμεηάδεηαη ε γλσκνδφηεζε ηνπ ηδ αλαθνξηθά κε ην ζρέδην ΠΓ γηα ηνλ ραξαθηεξηζκφ ρεξζαίσλ θαη ζαιάζζησλ πεξηνρψλ ηνπ ρνηληά Μαξαζψλα Αηηηθήο σο Δζληθφ Πάξθν, κε ζθνπφ λα δηαθαλεί ην ζθεπηηθφ ζην νπνίν ζηεξίρζεθε (ην ηδ) θαη ελέθξηλε ην ζρέδην ΠΓ γηα ην Δζληθφ Πάξθν. ε γεληθέο γξακκέο, ην ζθεπηηθφ ηνπ ήηαλ, φηη ε δηνίθεζε ηεθκεξίσζε επηζηεκνληθά, κέζσ δχν κειεηψλ, ηελ επηινγή ηνπ ρνηληά σο ρψξνπ ππνδνρήο ηνπ θσπειαηνδξνκίνπ, θαη, παξάιιεια, δέρζεθε φηη ε δξαζηεξηφηεηα απηή ζπληζηά ήπηα ρξήζε αζιεηηζκνχ, ζπλεπψο ζπκβαηή κε ηελ έλλνηα ηνπ εζληθνχ πάξθνπ. ηελ ζπλέρεηα, εμεηάδεηαη ε Κνηλή Τπνπξγηθή Απφθαζε κε ηελ νπνία εγθξίζεθαλ νη πεξηβαιινληηθνί φξνη ηνπ έξγνπ, φπσο απηνί πξνέθπςαλ απφ ηελ ΜΠΔ. Ζ εμέηαζε ησλ πεξηβαιινληηθψλ φξσλ θξίζεθε απαξαίηεηε ιφγσ ηνπ γεγνλφηνο φηη ε πεξίνδνο πινπνίεζεο ηνπ έξγνπ εθηηκήζεθε σο ε πην επαίζζεηε πεξηβαιινληηθά. Άιισζηε ε δηαπίζησζε απηή νδήγεζε ζηελ ζέζπηζε ησλ ζπγθεθξηκέλσλ φξσλ, θαζψο θαη ζηελ εθαξκνγή ελφο εθηεηακέλνπ πξνγξάκκαηνο παξαθνινχζεζεο νξηζκέλσλ πεξηβαιινληηθψλ παξακέηξσλ. Ζ κειέηε ηεο ΚΤΑ απνζθνπεί ζην λα δηαθαλνχλ ηα πξνιεπηηθά κέηξα (πνπ ζεψξεζε απαξαίηεηα ε δηνίθεζε), θαζψο θαη ε επάξθεηα ή αλεπάξθεηά ηνπο, ζρεηηθά κε ηελ αλάγθε πξνζηαζίαο θαη αλαβάζκηζεο ησλ εμαηξεηηθά ζεκαληηθψλ νηθνζπζηεκάησλ ηεο πεξηνρήο, ηφζν θαηά ηε δηάξθεηα θαηαζθεπήο ηνπ έξγνπ, φζν θαη ζπλνιηθφηεξα γηα ην βηφηνπν ηνπ ρνηληά. εκαληηθφ ηκήκα ηεο κειέηεο απνηειεί, ε νκνινγνπκέλσο εθηελήο, παξνπζίαζε ηνπ Καλνληζκνχ Γηνίθεζεο θαη Λεηηνπξγίαο θαη ηνπ ρεδίνπ Γηαρείξηζεο, δηφηη, κέζσ απηψλ, εμεηδηθεχνληαη ηα αλαγθαία κέηξα πξνζηαζίαο, νξγάλσζεο θαη ιεηηνπξγίαο θαζψο θαη νη φξνη θαη πεξηνξηζκνί άζθεζεο δξαζηεξηνηήησλ θαη εθηέιεζεο έξγσλ, θαη, επηπιένλ, πξνζδηνξίδνληαη νη θαηεπζχλζεηο θαη νη πξνηεξαηφηεηεο γηα ηελ εθαξκνγή ησλ έξγσλ, δξάζεσλ θαη κέηξσλ πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ απνηειεζκαηηθή πξνζηαζία θαη νξζνινγηθή δηαρείξηζε ηεο πεξηνρήο. ηελ ζπλέρεηα, γίλεηαη κηα πξνζπάζεηα ζχγθξηζεο ησλ δηαηάμεσλ ηνπ ΠΓ, γηα ην πάξθν, θαη ησλ ξπζκίζεσλ πνπ πξνβιέπνληαη ζηνλ Καλνληζκφ Γηνίθεζεο θαη Λεηηνπξγίαο, θαη ζην ρέδην Γηαρείξηζεο, ψζηε λα δηαθαλεί ηη πξνβιέπεηαη λα εθαξκνζηεί ηειηθά ζηελ πξνζηαηεπφκελε πεξηνρή, θαη θαηά πφζν νη δξάζεηο απηέο ζα εμαζθαιίζνπλ ηελ πξνζηαζία θαη αεηθνξηθή δηαρείξηζε ηνπ ζπλφινπ ηνπ βηνηφπνπ. 8

9 Ζ αλαθνξά ζην ΠΓ κε ην νπνίν ηδξχζεθε ν Φνξέαο Γηαρείξηζεο (ΦΓ), ζηνρεχεη ζην λα θαηαδεηρζνχλ νη ζθνπνί ηνπ θνξέα, νη δξάζεηο πνπ πξέπεη λα αλαιάβεη γηα ηελ εθπιήξσζε απηψλ ησλ ζθνπψλ, ε ζχλζεζή ηνπ, ν ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ζα ιακβάλνληαη νη α- πνθάζεηο, ε νξγάλσζε θαη ζηειέρσζή ηνπ, θαη ηέινο, νη πφξνη ηνπ νη νπνίνη, άιισζηε απνηεινχλ ηελ απαξαίηεηε πξνυπφζεζε γηα ηελ πινπνίεζε φζσλ πξνβιέπνληαη. Πεξαηηέξσ, ε αλαθνξά ζηνλ ΦΓ θξίλεηαη ζεκαληηθή θαη γηα έλαλ αθφκε ιφγν, δηφηη απηφο απνηειεί ην «κέζν» κε ην νπνίν ζα επηηεπρζεί ν ζπγθεξαζκφο ηνπ θαζεζηψηνο πξνζηαζίαο, κέζσ ησλ φξσλ θαη πεξηνξηζκψλ πνπ απηφ επηβάιιεη, κε ηηο απαηηήζεηο ηεο ηνπηθήο θνηλσλίαο. Σέινο, θξίζεθε ζθφπηκν λα παξνπζηαζηεί θαη ε άπνςε ηεο «αληηηηζέκελεο πιεπξάο» δηφηη ε «ππφζεζε ηνπ ρνηληά», ηφζν ζην παξειζφλ φζν θαη ζήκεξα, ζπγθέληξσζε ην ελδηαθέξνλ ησλ ΜΜΔ θαη ηνπ ζπλφινπ ηεο θνηλσλίαο. Παξάιιεια, αθφκε θαη ζήκεξα ε ππφζεζε απηή απνηειεί ζεκείν αληηπαξάζεζεο κεηαμχ ησλ ΜΚΟ θαη ηεο δηνίθεζεο, κε ζπλέπεηα, ε έθζεζε θαη ηεο αληίζεηεο άπνςεο, λα ζπκβάιιεη ζηελ πιεξέζηεξε γλψζε ηεο πξαγκαηηθφηεηαο θαη ζηε δηακφξθσζε κηαο ζθαηξηθφηεξεο αληίιεςεο γηα ην ζέκα. πλνιηθφηεξα, κέζσ ηεο εξγαζίαο απηήο έγηλε κηα πξνζπάζεηα λα δηαθαλεί ε ζεκαζία ηεο πεξηνρήο απφ νηθνινγηθήο απφςεσο, ψζηε λα δηαθαλεί ε ζπνπδαηφηεηά ηεο γηα ηελ επξχηεξε πεξηθέξεηα ηεο Αηηηθήο, θαζψο θαη γηα λα θαηαδεηρζεί ε αλάγθε ιήςεο ησλ απαηηνχκελσλ κέηξσλ θαη δξάζεσλ κε ζηφρν ηελ απνθαηάζηαζε θαη αλαβάζκηζε απηνχ ηνπ εμαηξεηηθά ζεκαληηθνχ βηφηνπνπ. Σν ζηνίρεκα γηα ηε δηνίθεζε παξακέλεη, ν ρξφλνο θαη νη πξαθηηθέο, άιισζηε, ζα επηβεβαηψζνπλ ή ζα δηαςεχζνπλ ηνπο ιφγνπο γηα ηνπο νπνίνπο αλαιήθζεθαλ νη ζπγθεθξηκέλεο δξάζεηο θαη πηνζεηήζεθε ην ζπγθεθξηκέλν θαζεζηψο πξνζηαζίαο. 9

10 1. Οηθνινγηθή αμία ηνπ Βηνηφπνπ ηνπ ρνηληά Οηθνζπζηήκαηα ηνπ ρνηληά Ζ επξχηεξε πεξηνρή ηνπ ρνηληά πξηλ ην 1923 ήηαλ έινο ηνπ νπνίνπ ε ζεκαζία νθεηιφηαλ αθελφο κελ, ζηηο εθθνξηίζεηο ηεο Μαθαξίαο Πεγήο, πνπ εκθαλίδεηαη αθφκε θαη ζήκεξα ζην ΒΓ πεδηλφ ηκήκα, αθεηέξνπ δε, ζηα πνιχ κηθξά πςφκεηξα ηεο πεδηλήο πεξηνρήο θαη ζηελ χπαξμε παξάθηηνπ θξαγκνχ απφ ηηο ακκνζίλεο ηεο παξαζαιάζζηαο έθηαζεο. Σν 1923, κε ζθνπφ ηελ απφδνζε εθηάζεσλ ζε αθηήκνλεο, θαηαζθεπάζηεθε απνζηξαγγηζηηθφ θαλάιη πνπ απάγεη ηα λεξά ηεο Μαθαξίαο Πεγήο πξνο ηε ζάιαζζα θαη ην νπνίν ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ απνζηξαγγηζηηθή ηάθξν ηνπ ξέκαηνο ηεο Αγίαο Μαξίλαο, πνπ θαηαζθεπάζζεθε ηελ ίδηα επνρή, ήηαλ νη θχξηεο νδνί απνζηξάγγηζεο ηνπ έινπο εμαηηίαο ηεο δηαθνπήο επηθαλεηαθήο ζηαζεξήο ηξνθνδνζίαο. Δπίζεο θαηά ηελ δηάξθεηα ησλ ηειεπηαίσλ 50 εηψλ θαηαζθεπάζζεθε εθηελέο απνζηξαγγηζηηθφ δίθηπν ηνπ πγξνηφπνπ κε θχξην ζηφρν ηελ αληηπιεκκπξηθή πξνζηαζία ησλ ζηξαηησηηθψλ εγθαηαζηάζεσλ. 2 Παξφιεο, ηηο πηέζεηο πνπ δέρεηαη, ν ρνηληάο, παξακέλεη έλαο εμαηξεηηθά ζεκαληηθφο βηφηνπνο, σο ζχλνιν, ηνπ νπνίνπ ε αμία ζπλίζηαηαη ζηελ χπαξμε δηαθνξεηηθψλ νηθνζπζηεκάησλ πνπ είλαη κνλαδηθά γηα ηελ Αηηηθή θαη ζπάληα γηα ηνλ Διιαδηθφ ρψξν. Άιισζηε, ν ρνηληάο είλαη κηα απφ ηηο ειάρηζηεο πεξηνρέο πνπ δηαηεξνχλ ηελ θπζηθφηεηα ηνπ Αηηηθνχ ηνπίνπ. Σα επί κέξνπο νηθνζπζηήκαηα πνπ ζπλαληψληαη ζηνλ ρνηληά είλαη ηα εμήο: Παξαζαιάζζην δάζνο, κε πεχθα, θνπθνπλαξηέο θιπ. Απνηειεί έλα απφ ιίγα πνπ ππάξρνπλ ζηε ρψξα καο θαη ζε νιφθιεξε ηε Μεζφγεην θαη απνηειεί νηθφ- 1 Σα ζηνηρεία πνπ αλαθέξνληαη ζε απηφ ην θεθάιαην πξνέξρνληαη απφ ηελ ΜΠΔ ηνπ Κέληξνπ Κσπειαζίαο θαη Καλφ ζηνλ ρνηληά ηνπ Γήκνπ Μαξαζψλα. Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηα νηθνινγηθά δεδνκέλα ηεο πεξηνρήο βιέπε ΜΠΔ Κεθ 6.4, Δμέηαζε ησλ νηθνινγηθψλ δεδνκέλσλ. ΤΠΔΥΧΓΔ, ΓΔΝΗΚΖ Γ/ΝΖ ΠΔΡΗΒΑΛΛΟΝΣΟ, ΔΤΠΔ. 2 Γηα ηελ πξνζηαζία ησλ θηηξίσλ θαη ησλ θεξαηψλ απφ ηελ πιεκκχξα θαη γηα πξφζβαζε ζηηο εγθαηαζηάζεηο απαηηήζεθε ε δηάλνημε ζηξαγγηζηηθψλ θαλαιηψλ κέζα ζηνλ πγξνβηφηνπν, θαζψο θαη ε θαηαζθεπή αλαρσκάησλ θαη ππεξπςσκέλσλ νδψλ επηθνηλσλίαο. Απηέο νη θαηαζθεπέο ίζσο είραλ θαη ηελ δπζκελέζηεξε επίδξαζε ζηελ πδξνινγία ηνπ πγξνβηφηνπνπ. Βιέπε Β. Α. Σζηρξηληδήο, Γ. Κνληδαγεψξγεο, Η. Νηάδαο θαη. Παπαγξεγνξίνπ, Μνληέια γηα ηελ απνθαηάζηαζε ηνπ πγξνβηφηνπνπ ηνπ ρνηληά ζε ζρέζε κε ηελ θαηαζθεπή ηνπ Οιπκπηαθνχ Κέληξνπ Κσπειαζίαο, Πξαθηηθά πλεδξίνπ HELECO 03, ΣΔΔ. Δθηηκάηαη φηη ηε πεξίνδν πξν ηνπ 1923 ν βηφηνπνο ηξνθνδνηνχληαλ εηεζίσο κε λεξφ ηεο ηάμεσο ησλ 6-7 ε- θαη. θπβηθψλ κέηξσλ, ζηελ πνζφηεηα απηή πξέπεη λα πξνζηεζεί κηα επηπιένλ πνζφηεηα πιεκκπξηθψλ απνξξνψλ πνπ θαηέιεγαλ ζηελ πεξηνρή απφ ηελ αλάληε νξεηλή ιεθάλε. κσο κεηά ηελ πινπνίεζε ησλ απνζηξαγγηζηηθψλ παξεκβάζεσλ, ε ηξνθνδνζία ηνπ βηφηνπνπ γίλεηαη θπξίσο απφ ηελ πνζφηεηα ηεο βξνρήο ε νπνία πξνζπίπηεη απεπζείαο ζηνλ βηφηνπν θαη ππνινγίδεηαη φηη είλαη ηεο ηάμεο 0,7 εθαη. θπβηθψλ κέηξσλ εηεζίσο γεγνλφο πνπ ζεκαίλεη φηη ε πδξαπιηθή ιεηηνπξγία ηνπ πγξφηνπνπ έρεη δηαηαξαρζεί εμαηξεηηθά ζπγθξηηηθά κε ηελ αξρηθή ηνπ ιεηηνπξγία. 10

11 ηνπν πξνηεξαηφηεηαο ζχκθσλα κε ηελ 92/43 ΔΟΚ. Αληηκεησπίδεη νμχηαηα πξνβιήκαηα δηαηήξεζεο. Υεξζόλεζνο ηεο Κπλνζνύξαο. Απνηειεί ηππηθφ κεζνγεηαθφ νηθνζχζηεκα, κε καθθία βιάζηεζε, θξχγαλα θαη κηθξά θπηά πνπ έρεη δηαηεξήζεη ηελ θπζηθφηεηα θαη παξζεληθφηεηά ηεο έρνληαο ππνζηεί ειάρηζηε αλζξψπηλε επέκβαζε. ηελ πεξηνρή θπηξψλνπλ κεξηθά απφ ηα πην ζπάληα ελδεκηθά θπηά ηεο Αηηηθήο, φπσο ε Fritillaria obliqua, ε νπνία έρεη ραξαθηεξηζζεί σο θηλδπλεχνλ είδνο. Πεγή Μαθαξία. Πξφθεηηαη γηα δχν ιηκλνπεγέο πθάικπξνπ λεξνχ, φπνπ ην λεξφ αλαβιχδεη απφ ηνλ ππζκέλα ζε ζρεηηθά κεγάιεο πνζφηεηεο. ην νηθνζχζηεκα απηφ δνπλ ρέιηα, λεξνρειψλεο, βαηξάρηα θαη ην ελδεκηθφ ςάξη Pseudophoxinus stymphalicus marathonicus (Νηάζθα), πνπ ζεσξείηαη θηλδπλεχνλ. Τγξόηνπνο, κε θαιακηώλεο, αικπξίθηα, αινθπηηθή βιάζηεζε θαη πγξά ιηβάδηα ν νπνίνο θαηαθιύδεηαη πεξηνδηθά. Γηαθξίλεηαη ζε δχν ηκήκαηα: α. ην δπηηθφ κε θπξίαξρε ηελ παξνπζία γιπθνχ λεξνχ, β. ην αλαηνιηθφ θαη θεληξηθφ κε θπξίαξρε ηελ παξνπζία αικπξφβαιησλ πνπ έρνπλ εμαπισζεί ζε βάξνο ιηγφηεξν πθάικπξσλ ελδηαηηεκάησλ. Ο πγξφηνπνο θηινμελεί κεγάιν αξηζκφ πδξφβησλ θαη αξπαθηηθψλ πνπιηψλ, ηδηαίηεξα θαηά ηηο πεξηφδνπο ηεο άλνημεο θαη ηνπ θζηλνπψξνπ, θαζψο ε πεξηνρή βξίζθεηαη ζε ζέζε «θιεηδί» επί ηεο κεηαλαζηεπηηθήο νδνχ Δπξψπεο - Αθξηθήο πνπ δηαζρίδεη ηε ρψξα καο. Πνιιά απφ ηα πνπιηά απηά ζεσξνχληαη απεηινχκελα. Λίκλε ηόκη. Δίλαη ην ρακειφηεξν πςνκεηξηθά ηκήκα ηνπ πγξνηφπνπ θαη βξίζθεηαη ζηελ αλαηνιηθή ηνπ άθξε. Πξηλ ηελ θαηαζθεπή ηνπ απνζηξαγγηζηηθνχ θαλαιηνχ ηεο Μαθαξίαο Πεγήο, ζρεκαηηδφηαλ εθεί ιίκλε, κε κφληκν λεξφ, θαη ηα λεξά ηνπ έινπο θαη ηεο πεγήο έβγαηλαλ πξνο ηε ζάιαζζα απφ ην ζεκείν απηφ. ήκεξα ε ιίκλε πιεκκπξίδεη κφλν ηελ πγξή πεξίνδν. ηελ πεξηνρή ζπλαληψληαη ην ζπάλην νξρενεηδέο Orchis palustris θαη πνιιά απεηινχκελα πδξφβηα πνπιηά. Ζ πεξηνρή αληηκεησπίδεη έληνλα πξνβιήκαηα ππνβάζκηζεο. Θαιάζζηα πεξηνρή κε ιηβάδηα πνζεηδσλείαο, Posidonia oceanica, ηα νπνία βάζεη ηεο νδεγίαο 92/43/ΔΟΚ, παξάξηεκα I, απνηεινχλ νηθφηνπν πξνηεξαηφηεηαο. Ακκώδεο παξαιία, κε ακκνζηληθά ζπζηήκαηα δηαθφξσλ εμειηθηηθψλ θαη κνξθνινγηθψλ ηχπσλ, ηα νπνία κε δπζθνιία δηαθξίλνληαη ιφγσ ηεο έληνλεο ππνβάζκηζεο θαη θαηαπάηεζεο πνπ έρνπλ ππνζηεί. 11

12 1.2 Φπζηθά ελδηαηηήκαηα Σχπνη νηθνηφπσλ πσο είδακε θαη παξαπάλσ ε πνηθηιφηεηα ησλ ελδηαηηεκάησλ ηνπ ρνηληά είλαη ηδηαίηεξα κεγάιε γηα ηελ ηφζν κηθξή έθηαζε πνπ απηφο θαηαιακβάλεη. ηελ πεξηνρή δηαθξίλνληαη αξθεηέο νκάδεο θπζηθψλ ελδηαηηεκάησλ κε φιεο ηηο ελδηάκεζεο κνξθέο κεηαμχ ηνπο. Σα ελδηαηηήκαηα απηά είλαη πεξηζζφηεξν ή ιηγφηεξν ππνβαζκηζκέλα εμαηηίαο ησλ αλζξσπνγελψλ δξαζηεξηνηήησλ. Σν κεγαιχηεξν κέξνο ηνπ έινπο θαιχπηεηαη απφ αινθπηηθή βιάζηεζε ε νπνία επεθηάζεθε ιφγσ ηεο ζεκαληηθήο κείσζεο ηνπ γιπθνχ λεξνχ. Αηηίεο ηεο αιιαγήο απηήο, ήηαλ, ε ρξεζηκνπνίεζε ησλ λεξψλ ηεο πεγήο γηα ηξνθνδφηεζε ηνπ ζπζηήκαηνο χδξεπζεο ηεο Αζήλαο, ε δηάλνημε ηνπ θαλαιηνχ ηεο Μαθαξίαο Πεγήο πνπ κεηαθέξεη ηα λεξά ζηε ζάιαζζα, ε απνζηξάγγηζε ησλ θπζηθψλ πιεκκπξηθψλ λεξψλ ηνπ ρεηκψλα κέζσ ελφο ζπζηήκαηνο ηάθξσλ θαζψο θαη ε απφιεςε λεξνχ απφ ηε γχξσ πεξηνρή γηα γεσξγηθή ρξήζε. Ζ ζσζηή δηαρείξηζε ησλ λεξψλ ηεο Μαθαξίαο Πεγήο ζα απνθαηαζηήζεη ζηαδηαθά ηελ ηζνξξνπία θαη ζα βειηηψζεη ηα ελδηαηηήκαηα πνπ ζπλδένληαη κε απηή, γεγνλφο πνπ ζα έρεη σο απνηέιεζκα ηνλ εκπινπηηζκφ ηεο ρισξίδαο θαη ηεο παλίδαο. Ζ θαηαλνκή ησλ δηαθφξσλ ελδηαηηεκάησλ ζηελ πεξηνρή ηνπ ρνηληά θαίλεηαη, ζηνλ ράξηε Νν 6 3 θαη ζηνλ πίλαθα 1, φπνπ αλαθέξνληαη νη ηχπνη ελδηαηηεκάησλ ζηνπο νπνίνπο αλήθνπλ νη ζπγθεθξηκέλνη νηθφηνπνη ζχκθσλα κε ηηο θσδηθνπνηήζεηο θαη ηηο ππνδηαηξέζεηο ηφζν ηνπ πξνγξάκκαηνο CORINE BIOTOPES φζν θαη ηνπ πξνγξάκκαηνο Natura ηνλ ράξηε Νν 14 ηνπ παξαξηήκαηνο παξνπζηάδεηαη ε εθηίκεζε ηεο εμέιημεο ησλ θχξησλ ελδηαηηεκάησλ ηεο πεξηνρήο κειέηεο κεηά ηελ θαηαζθεπή ηνπ έξγνπ. ηελ πεξηνρή έρνπλ θαηαγξαθεί ηχπνη νηθνηφπσλ, νη πιεξνθνξίεο, ζρεηηθά κε ηνλ α- ξηζκφ ηνπο είλαη δηαθνξεηηθέο, ζχκθσλα κε ηελ ΜΠΔ νη νηθφηνπνη αλέξρνληαη ζε 21, εθ ησλ νπνίσλ 20 αλήθνπλ ζην παξάξηεκα I ηεο νδεγίαο 92/43/ΔΟΚ θαη 4 είλαη νηθφηνπνη πξνηεξαηφηεηαο ελψ ζχκθσλα κε ηελ Πεξηβαιινληηθή κειέηε νη ηχπνη νηθνηφπσλ πνπ έρνπλ θαηαγξαθεί ζηελ πεξηνρή είλαη 18 εθ ησλ νπνίσλ 16 ηνπ παξαξηήκαηνο I ηεο νδεγίαο 92/43/ΔΟΚ, θαη 3 είλαη πξνηεξαηφηεηαο. (Βιέπε ζην παξάξηεκα, «Γίθηπν Φχζε 2000», αλαιπηηθά πνηνη απφ ηνπο ηχπνπο νηθνηφπσλ ηνπ ρνηληά εκπίπηνπλ ζην παξάξηεκα I ηεο νδεγίαο). Οη ηχπνη νηθνηφπσλ παξνπζηάδνληαη ζηνλ ράξηε νηθνηφπσλ φπσο απηφο έρεη πξνθχςεη ιακβάλνληαο ππφςε ηελ ΔΠΜ ρνηληά Μαξαζψλα. (Βιέπε παξάξηεκα ράξηε Νν 7). 3 Βιέπε παξάξηεκα. ηνλ ράξηε ε απεηθφληζε ησλ θχξησλ ελδηαηηεκάησλ ηεο πεξηνρήο γίλεηαη κε ηα ζχκβνια A G. 12

13 Απφ ηελ αλάγλσζε ησλ παξαπάλσ πξνθχπηεη φηη ν ρνηληάο είλαη έλαο εμαηξεηηθά ζεκαληηθφο βηφηνπνο σο ζχλνιν, θαη δηαζέηεη θαη επηκέξνπο ηκήκαηα κε κεγάιε νηθνινγηθή αμία. Σν δάζνο πεχθνπ θνπθνπλαξηάο ιφγσ ηεο ζπαληφηεηαο ηνπ, ε Λίκλε ηφκη ιφγσ ηνπ ηδηαίηεξνπ θπζηθνχ ελδηαηηήκαηνο (κεξηθψο θαηαθιπδφκελν αιίπεδν) θαη ε Υεξζφλεζνο ηεο Κπλνζνχξαο, ιφγσ ηεο παξζεληθφηεηαο θαη ηεο ζπάληαο ρισξίδαο ηεο απνηεινχλ ηα ζηνηρεία κε ην κεγαιχηεξν νηθνινγηθφ ελδηαθέξνλ. Γηα απηνχο ηνπο ιφγνπο ν ρνηληάο έρεη εληαρζεί ζην Δπξσπατθφ δίθηπν βηνηφπσλ CORINE θαη ζηνλ ε- πηζηεκνληθφ θαηάινγν ησλ πεξηνρψλ πξνο έληαμε ζην Δπξσπατθφ δίθηπν πξνζηαηεπφκελσλ πεξηνρψλ Natura Πίλαθαο 1: Καηαλνκή ησλ θπζηθψλ ελδηαηηεκάησλ ζηελ πεξηνρή ρνηληά. 13

14 Πεγή: Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ ηνπ Κέληξνπ Κσπειαζίαο θαη Καλφ ζηνλ ρνηληά Μαξαζψλα. 1.3 Βιάζηεζε ακκσδψλ παξαιηψλ θαη βιάζηεζε πγξψλ ελδηαηηεκάησλ. Ζ πεξηνρή ηνπ ρνηληά παξνπζηάδεη κεγάιε πνηθηιία βιάζηεζεο ε νπνία αληαλαθιά ηηο πνηθίιεο εδαθηθέο, θαη πδαηηθέο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνχλ. κσο πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη ε βιάζηεζε απηή παξνπζηάδεη έληνλε ππνβάζκηζε θαη ρσξηθή ζπξξίθλσζε πνπ ν- θείιεηαη ζηελ αιφγηζηε θαη ρσξίο ζρεδηαζκφ αλζξψπηλε δξαζηεξηφηεηα. α) Βιάζηεζε ησλ ακκσδψλ παξαιηψλ: κεηαμχ ηεο γπκλήο παξαιηαθήο δψλεο θαη ησλ πξψησλ δέληξσλ ηνπ δάζνπο θαηά κήθνο ηεο παξαιίαο ζε κηα πνιχ ιεπηή δψλε 50 κέηξσλ, παξαηεξείηαη ακκνληξφθηιε βιάζηεζε (Cakiletea maritimae, ηχπνο νηθνηφπνπ Natura 2000 κε θσδηθφ 1210) θαη θαζαξά ακκφθηιε βιάζηεζε (Ammophiletea: Agropyrernion farcti, ηχπνο νηθνηφπνπ Natura 2000 κε θσδηθφ 2110). 4 β) Βιάζηεζε πγξψλ ελδηαηηεκάησλ. Ζ πεξηνρή πνπ θαιχπηεη ε βιάζηεζε απηή, είλαη αθφκε, θαη, ζήκεξα πινχζηα ζε πδξφβηα παλίδα θαη νξληζνπαλίδα θαη εθηείλεηαη βφξεηα 4 Ζ βιάζηεζε απηή είλαη ππνβαζκηζκέλε θαη δηαθφπηεηαη απφ γπκλέο επηθάλεηεο ραιαξήο άκκνπ ησλ νπνίσλ ε δεκηνπξγία είλαη ζπλέπεηα ηεο αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηαο. Υαξαθηεξηζηηθά είδε ηεο ακκνληξφθηιεο βιάζηεζεο είλαη ηα: Cacile maritima, Matthiola tricuspidata, Anthemis tomentosa, Salsola kali. Οη νηθφηνπνη απηνί ραξαθηεξίδνληαη απφ πνηθηιία απφ πιεπξάο ζχλζεζεο εηδψλ θαη θνηλνηήησλ, φκσο ε δνκή ηνπο είλαη ππνβαζκηζκέλε. πλνιηθά πξέπεη λα πνχκε φηη νη ακκφθηινη νηθφηνπνη ηεο πεξηνρήο έρνπλ ππνζηεί έληνλε ππνβάζκηζε, σο πηζαλφ αίηην ζεσξείηαη ε αιιαγή ηνπ πδξνινγηθνχ θαζεζηψηνο, θπξίσο φκσο ζεκαληηθφο παξάγνληαο ππνβάζκηζεο είλαη ε έληνλε θαη κε ειεγρφκελε αλζξψπηλε παξνπζία θαη ε δηέιεπζε νρεκάησλ αθφκα θαη κέρξη ηελ παξαιία κε απνηέιεζκα ηελ αιινίσζε ησλ ραξαθηεξηζηηθψλ ησλ εμαηξεηηθά επαίζζεησλ ακκνζηληθψλ θπηνθνηλσληψλ εμαηηίαο ηεο θαηαπάηεζεο απφ ινπφκελνπο θαηαζθελσηέο θαη ηξνρνθφξα. Πξφβιεκα δελ απνηειεί κφλν φηη έρνπλ δηαθνπεί ή ππνρσξήζεη νη θπζηθέο ιεηηνπξγίεο ηεο δεκηνπξγίαο ακκνζηλψλ θαη ε εμέιημε ηεο βιάζηεζεο αιιά θαη φηη έρεη πεξηνξηζηεί ζεκαληηθά ε έθηαζε ησλ ακκνζηλψλ. 14

15 θαη βνξεηναλαηνιηθά ηνπ πεπθνδάζνπο. Ζ πεξηνρή απηή θαηαθιχδεηαη ηνπο βξνρεξνχο κήλεο απφ λεξά θαη απνμεξαίλεηαη θαηά ηελ ζεξηλή πεξίνδν επίζεο δέρεηαη πνζφηεηεο ζαιαζζηλνχ λεξνχ απφ ππφγεηεο νδνχο θαη απφ ηελ αλνηθηή επηθαλεηαθή επηθνηλσλία ηεο ιίκλεο ηφκη κε ηελ ζάιαζζα κε απνηέιεζκα λα έρεη κεηαβιεηή αιαηφηεηα. Γεληθά θπξηαξρεί αινθπηηθή βιάζηεζε θαη κφλν γχξσ απφ ηελ Μαθαξία Πεγή θαη θαηά κήθνο ηεο ηάθξνπ απνζηξάγγηζεο δπηηθά ηνπ ιφθνπ ηεο Γξαθνλέξαο επηθξαηεί βιάζηεζε ησλ γιπθψλ λεξψλ. 5 Γεληθά, ιφγσ κηθξναλαγιχθνπ αιιά θαη ππνεπηθαλεηαθήο χπαξμεο αικπξνχ λεξνχ δεκηνπξγνχληαη δηαθνξέο ζηελ πγξαζία, ζηελ αιαηφηεηα θαη ηελ εμέιημε ησλ εδαθψλ, κε απνηέιεζκα ηελ γξήγνξε δψλσζε ησλ νηθνζπζηεκάησλ ή ηελ εκθάληζε νηθνηφλσλ ζε αξθεηέο ζέζεηο, αλάινγα κε ην πφζν απφηνκε είλαη ε αιιαγή ησλ παξαπάλσ ραξαθηεξηζηηθψλ. 1.4 Γάζνο Pinus halepensis P. pinea Σν δάζνο απηφ θαηαιακβάλεη κηα δψλε 3ρικ. θαηά κήθνο ηεο αθηήο ζε κηα ισξίδα πιάηνπο 400κ. θαη έρεη έθηαζε 1200 ζηξ. θαη ζπληίζεηαη απφ ραιέπην πεχθε θαη θνπθνπλαξηά. Ζ θαηάζηαζε ηνπ πεπθνδάζνπο είλαη, κάιινλ ζηαζεξή, γηα ηελ ραιέπην πεχθε ε νπνία δελ αληηκεησπίδεη πξφβιεκα επηβίσζεο, δεδνκέλνπ φηη, παξνπζηάδεη αξγή, αιιά ζηαζεξή, εμέιημε ελψ παξαηεξείηαη θαη κηα ηάζε επηθξάηεζήο ηεο ζηελ πεξηνρή θαη η- δίσο εθεί πνπ αθήλεη θελά ε θνπθνπλαξηά. Αληίζεηα, ε θνπθνπλαξηά παξνπζηάδεη θζί- 5 ηε ζέζε ηεο Μαθαξίαο πεγήο θαη ζην πξψην ηκήκα ηνπ θαλαιηνχ αλαπηχζζεηαη πδξφβηα βιάζηεζε ηεο θιάζεο ησλ Potametea κε Potamogeton nodosus. Ζ βιάζηεζε απηή κπνξεί λα εληαρζεί ζηνλ ηχπν νηθνηφπνπ Natura 2000 κε θσδηθφ ε θαζαξά λεξά θαηά κήθνο ηνπ θαλαιηνχ αλαπηχζζεηαη ηάπεηαο κε θχθε ηνπ γέλνπο Chara ν νηθφηνπνο απηφο κπνξεί λα εληαρζεί ζηνλ ηχπν νηθνηφπνπ Natura 2000 κε θσδηθφ ην ηξίγσλν ηεο Μαθαξίαο Πεγήο ζρεκαηίδνληαη κηθξά επνρηαθά ηέικαηα ζε δψλεο πνπ θαηαθιχδνληαη πεξηνδηθά απφ γιπθά λεξά. Οη νηθφηνπνη απηνί κε βιάζηεζε ηνπ Isoetion ηεο Nanojuncetea αληηζηνηρνχλ ζηνλ ηχπν νηθνηφπνπ Natura 2000 κε θσδηθφ Καιακηψλεο κε Phragmites australis πνπ ζπλνδεχνληαη ηνπηθά απφ ζπζηάδεο αξκπξηθηψλ αλαπηχζζνληαη θπξίσο ζην δπηηθφ ηκήκα ηεο πεξηνρήο. Ζ βιάζηεζε απηή απφ ηαμηλνκηθή άπνςε εληάζζεηαη ζηα Phragmito-Magnocaricetea, ζηε ζπλέλσζε Phragmition australis θαη αληηζηνηρνχλ ζηνλ ηχπν νηθνηφπνπ Natura 2000 κε θσδηθφ 3190 (θσδηθφο πνπ δε ζπκπεξηιακβάλεηαη ζην παξάξηεκα I ηεο 92/43/ΔΟΚ). Βιάζηεζε κε είδε αξκπξηθηψλ Tamarix sp. αλαπηχζζεηαη ζε φιε ηελ έθηαζε ηεο πεξηνρήο, ζηηο φρζεο ησλ θαλαιηψλ θαη θαηά κήθνο ησλ αλαρσκάησλ θαη ζε ζπζηάδεο κεηαμχ ησλ θαιακψλσλ ή ησλ θαιιηεξγεηψλ θπξίσο ζην δπηηθφ ηκήκα ηεο πεξηνρήο. Ζ παξφρζηα βιάζηεζε κε Tamarix αληηζηνηρεί ζηνλ ηχπν νηθνηφπνπ Natura 2000 κε θσδηθφ 92D0. Σα εδάθε πνπ απνμεξαίλνληαη θαηά ηελ ζεξηλή πεξίνδν ή πνπ δέρνληαη κε πεξηνδηθέο κεηαβνιέο αλαπηχζζνληαη ζεξνθπηηθέο θνηλφηεηεο. Οη θνηλφηεηεο πνπ ραξαθηεξίδνληαη απφ ηελ Salicornia europaea αληηζηνηρνχλ ζηνλ ηχπν νηθνηφπνπ Natura 2000 κε θσδηθφ Οη πνιπεηείο θνηλφηεηεο αικπξψλ εηδψλ εληάζζνληαη ζηελ ζπλθιάζε Salicornietea fruticosae θαη αληηζηνηρνχλ ζηνλ ηχπν νηθνηφπνπ Natura 2000 κε θσδηθφ Οη θαιχηεξα αλαπηπγκέλεο θνηλφηεηεο βξίζθνληαη ζην ΝΓ ηκήκα ηνπ έινπο θαη ζην ηφκη. Ζ βιάζηεζε ησλ αικπξψλ ιηβαδηψλ αλαπηχζζεηαη ζε εδάθε ιηγφηεξν αιαηνχρα θαη αληηζηνηρεί ζηνλ ηχπν νηθνηφπνπ Natura 2000 κε θσδηθφ Ζ βιάζηεζε απηή θαηαιακβάλεη κεγάιεο πεξηνρέο πξνο ην δπηηθφ ηκήκα ηεο πεξηνρήο αιιά ζην αλαηνιηθφ ηκήκα πεξηνξίδεηαη ζπρλά ζηα θξάζπεδα θαλαιηψλ 15

16 λνπζα ηάζε αλαγέλλεζεο εδψ θαη πνιιά ρξφληα θαη ε ζηαδηαθή ππνρψξεζή ηεο, έζησ θαη ιφγσ ηεο θπζηνινγηθήο μήξαλζεο ησλ δέλδξσλ, είλαη ηδηαίηεξα αλεζπρεηηθή δεδνκέλνπ φηη νδεγεί ζηαζεξά ζηελ εμαθάληζή ηεο. Άιισζηε ε θνπθνπλαξηά παξάγεη πνιχ ιηγφηεξνπο ζπφξνπο ζε ζρέζε κε ηελ ραιέπην πεχθε. Οη αηηίεο ησλ δπζθνιηψλ αλαγέλλεζεο πνπ παξνπζηάδνληαη ζην δάζνο ηεο πεξηνρήο θαη ηδίσο γηα ηελ θνπθνπλαξηά ζρεηίδνληαη κε ηελ αλζξψπηλε παξνπζία θαζψο θαη κε ηελ πεξηζηαζηαθή βφζθεζε. 1.5 Θακλψλεο θαη βξαρψδεηο εθηάζεηο. ηηο ππψξεηεο ηνπ ιφθνπ ηεο Γξαθνλέξαο παξαηεξείηαη, αξαηή, ρακειή, ζακλψδεο βιάζηεζε πνπ είλαη απνηέιεζκα ηφζν ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ (βφζθεζε, ππξθαγηά) φζν θαη ησλ δπζκελψλ εδαθηθψλ ζπλζεθψλ (έληνλε δηάβξσζε εδαθψλ θαη απνθάιπςε κεηξηθνχ πεηξψκαηνο). Σα θπηηθά είδε πνπ παξαηεξνχληαη αλήθνπλ ηφζν ζηελ καθθία βιάζηεζε φζν θαη ζηελ θξπγαληθή βιάζηεζε (ε βιάζηεζε απηή κπνξεί λα εληαρζεί ζηνλ ηχπν νηθνηφπνπ Natura 2000 κε θσδηθφ 5420). Ζ ρεξζφλεζνο ηεο Κπλνζνχξαο θαιχπηεηαη ζην κεγαιχηεξν ηκήκα ηεο απφ ππθλνχο ζάκλνπο κε επηθξαηνχλ είδνο ην Juniperus phoenicea πνπ θηάλεη πνιχ θνληά ζηε ζάιαζζα. Ζ βιάζηεζε απηή αληηζηνηρεί ζηνλ ηχπν νηθνηφπνπ Natura 2000 κε θσδηθφ Θαιάζζην πεξηβάιινλ. Σν ζαιάζζην πεξηβάιινλ ηνπ ρνηληά απνηειείηαη απφ δχν ελφηεηεο: ε πξψηε πεξηιακβάλεη ακκψδεηο ζρεκαηηζκνχο πςεινχ πδξνδπλακηζκνχ θαη ε δεχηεξε βξαρψδεηο αζβεζηνιηζηθνχο ζρεκαηηζκνχο πςεινχ πδξνδπλακηζκνχ. Ζ πξψηε ελφηεηα, πεξηιακβάλεη ζηνλ αλψηεξν νξίδνληά ηεο, ηελ βηνθνηλσλία, ηεο θαιά ηαμηλνκεκέλεο, άκκνπ θαη ζηελ ζπλέρεηα ηελ βηνθνηλσλία ησλ ιηβαδηψλ ηνπ ζαιάζζηνπ αγγεηφζπεξκνπ Posidonia oceanica (θπθηάδεο). ηελ ελφηεηα απηή πεξηιακβάλνληαη δχν ηχπνη νηθνηφπσλ: ηα ππνζαιάζζηα Posidonia κε θσδηθφ Natura 2000, 1120 θαη νη ακκψδεηο αθηέο κε θσδηθφ Natura Ζ δεχηεξε ππνελφηεηα, πεξηιακβάλεη ηελ βηνθνηλσλία ησλ θσηφθηισλ θπηψλ. ηελ δεχηεξε ελφηεηα εληάζζεηαη ν ηχπνο νηθφηνπνπ «Όθαινη» πνπ πεξηιακβάλεηαη ζην παξάξηεκα I ηεο νδεγίαο 92/43/ΔΟΚ, κε θσδηθφ Natura 2000, χκθσλα κε ην παξάξηεκα I ηεο νδεγίαο 92/43/ΔΟΚ ηα ππνζαιάζζηα ιηβάδηα ηνπ αγγεηφζπεξκνπ θπηνχ Posidonia oceanica απνηεινχλ νηθόηνπν πξνηεξαηόηεηαο, ιφγσ ηνπ ηδηαίηεξνπ ξφινπ ηνπο ζην παξάθηην Μεζνγεηαθφ νηθνζχζηεκα. Ο νηθφηνπνο

17 είλαη ηππηθφο ησλ αλνηθηψλ αθηψλ ηεο Μεζνγείνπ θαη ην θπηφ Posidonia oceanica ζεσξείηαη δείθηεο θαιήο πνηφηεηαο ησλ λεξψλ θαη ζπλζεθψλ ζηαζεξήο αιαηφηεηαο. Παξάιιεια ηα ππνζαιάζζηα ιηβάδηα έρνπλ ραξαθηεξηζηεί θαη σο ραξαθηεξηζηηθφ ηνπίν Μεζνγεηαθνχ βπζνχ (UNEP 1990). 1.7 Υισξίδα Ζ κεγάιε πνηθηιία ελδηαηηεκάησλ πνπ ππάξρεη ζηνλ ρνηληά, ζε ζπλδπαζκφ κε ηνλ Μεζνγεηαθφ ραξαθηήξα ησλ νηθνζπζηεκάησλ ηεο, δεκηνπξγεί ηηο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ παξνπζία εθαηνληάδσλ εηδψλ θπηψλ. ηελ ζρεηηθή βηβιηνγξαθία αλαθέξεηαη φηη ζηελ πεξηνρή ηνπ ρνηληά έρνπλ παξαηεξεζεί 320 είδε θπηψλ. ηνλ πίλαθα 2, παξαηίζεληαη φζα απφ ηα είδε ρισξίδαο ηεο πεξηνρήο θξίλνληαη ζεκαληηθά απφ πιεπξάο δηαηήξεζεο θαη θαζεζηψηνο πξνζηαζίαο. Παξνπζηάδνληαη 31 είδε ελψ αλαθέξνληαη μερσξηζηά γηα θάζε είδνο ζηνηρεία απφ ηελ θαηαλνκή ηνπο ζηελ πεξηνρή ηεο ηεξεάο Διιάδαο. Πίλαθαο 2: εκαληηθά είδε ρισξίδαο κε δηαπηζησκέλε παξνπζία ζηελ πεξηνρή κειέηεο ηνπ ρνηληά. 17

18 Πεγή: Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ ηνπ Κέληξνπ Κσπειαζίαο θαη Καλφ ζηνλ ρνηληά Μαξαζψλα. Γηεπθξηληζηηθά ζηνηρεία γηα πίλαθα 2: Πξνηεξαηφηεηα: Πξψηεο πξνηεξαηφηεηαο ζεσξνχληαη ηα ελδεκηθά, ζπάληα ή απεηινχκελα είδε. Δ, + = ελδεκηθφ ζηελ Διιάδα Σ = ππελδεκηθφ, εμαπιψλεηαη κφλν ζηελ Διιάδα θαη ζηελ Σνπξθία C = ππελδεκηθφ, εμαπιψλεηαη κφλν ζηελ Διιάδα θαη ζηελ Κχπξν Β = ελδεκηθφ ηεο Βαιθαληθήο ρεξζνλήζνπ Μα = ελδεκηθφ ηεο αλαηνιηθήο Μεζνγείνπ Μ = ελδεκηθφ ηεο Μεζνγείνπ 1.8 Παλίδα. Θειαζηηθά εξπεηά ακθίβηα. Ζ κεγάιε πνηθηιία ησλ νηθνινγηθψλ ελδηαηηεκάησλ ηεο πεξηνρήο ηνπ ρνηληά, ζε ζπλδπαζκφ κε ηελ ζέζε ηεο ζηνλ δξφκν κεηαλάζηεπζεο πνιιψλ απνδεκεηηθψλ εηδψλ πνπ- 18

19 ιηψλ, δίλεη εμαηξεηηθέο δπλαηφηεηεο ζηελ δσηθή πνηθηιφηεηα ηεο πεξηνρήο. κσο, ε π- πνβάζκηζε ηεο πεξηνρήο επηηξέπεη ηελ κεξηθή, κφλν, εθδήισζε απηήο ηεο δπλεηηθήο πνηθηιφηεηαο κε ηελ παξνπζία ζεκαληηθνχ αξηζκνχ δσηθψλ εηδψλ. ηνλ ράξηε 8 (ν ν- πνίνο παξνπζηάδεη ζεκαληηθά είδε άγξηαο παλίδαο) ηνπ παξαξηήκαηνο παξνπζηάδνληαη ηα είδε ζειαζηηθψλ, εξπεηψλ θαη ακθηβίσλ πνπ ζεσξνχληαη ζεκαληηθά σο πξνο ην θαζεζηψο πξνζηαζίαο θαη δηαηήξεζήο ηνπο (ηα ζηνηρεία έρνπλ σο πεγή ηελ ΔΠΜ ρνηληά Μαξαζψλα/ Οξγαληζκφο ηεο Αζήλαο 1999). Σα είδε απηά παξνπζηάδνληαη επίζεο ζηνλ πίλαθα 3. Πίλαθαο 3 : Δίδε παλίδαο πιελ νξληζνπαλίδαο πεξηνρήο ρνηληά θαη θαζεζηψο πξνζηαζία ηνπο 19

20 Πεγή: Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ ηνπ Κέληξνπ Κσπειαζίαο θαη Καλφ ζηνλ ρνηληά ηνπ Γήκνπ Μαξαζψλα. Κιείδα ηνπ πίλαθα 3 Α: Κνηλνηηθή Οδεγία 92/43 ΗΗ: θξηηήξην θαζνξηζκνχ εηδηθψλ δσλψλ πξνζηαζίαο IV: Απζηεξψο Πξνζηαηεπφκελν είδνο) Β: Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα 67/1981 Γ: χκβαζε Βέξλεο 1979 Γ: CORINE Technical Handbook vol.1 Δ: IUCN Red List of Threatened Animals 1996 Ε: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES) 1973 Ζ: European Red List of Globally Threatened Animals and Plants, 1991 Θ: Κφθθηλν Βηβιίν ησλ Απεηινχκελσλ πνλδπινδψσλ ηεο Διιάδαο πληνκνγξαθίεο: V: ηξσηφ (κε πιεζπζκηαθή κείσζε κε θξηηήξην ηελ κείσζε δηαζέζηκνπ βηνηφπνπ ή κε ζπλνιηθφ πιεζπζκφ πνιχ κηθξφ πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ απφηνκε κείσζε πεξηνρήο εμάπισζεο) LR: ρακεινχ θηλδχλνπ Κ: αλεπαξθψο γλσζηφ είδνο ε γθξη ππφβαζξν αλαγξάθνληαη ηα είδε πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην Παξάξηεκα ΗΗ ηεο 92/43 ΔΟΚ 1.9 Τπάξρνπζα θαη δπλεηηθή πνηθηιφηεηα ηεο νξληζνπαλίδαο. ρεηηθά, κε ηελ πνηθηιφηεηα ηεο νξληζνπαλίδαο, πξέπεη λα επηζεκάλνπκε φηη, ππάξρεη κεγάιε δηαθνξά κεηαμχ ηνπ αξηζκνχ ησλ εηδψλ πνπ ππάξρνπλ ζήκεξα ζηελ πεξηνρή θαη απηψλ πνπ δπλεηηθά ζα κπνξνχζαλ λα δήζνπλ ζηνλ πγξφηνπν θαη ζηελ γχξσ πεξηνρή. Αηηίεο ηεο κηθξήο πνηθηιφηεηαο πνπ παξνπζηάδεηαη ζηελ πεξηνρή, απνηεινχλ ε ππνβαζκηζκέλε θαηάζηαζε ησλ ελδηαηηεκάησλ ηνπ πγξνηφπνπ, θαζψο, θαη ην θπλήγη. Οη θαιακηψλεο θαη νη ζακλψλεο κε αικπξίθηα, ιφγσ, ηεο ζεκαληηθήο ηνπο έθηαζεο απνηεινχλ θαηαθχγηα γηα πνιιά είδε. Ζ αλαπαξαγσγή ησλ πδξφβησλ πνπιηψλ είλαη πεξηνξηζκέλε θπξίσο, επεηδή, ην έινο ηνπ ρνηληά δελ έρεη αξθεηή πνζφηεηα γιπθνχ λεξνχ θαηά ηελ αλαπαξαγσγηθή πεξίνδν. Ζ ζεκαζία ησλ ελδηαηηεκάησλ ηεο πεξηνρήο, γηα ηελ κεηαλάζηεπζε ησλ πνπιηψλ, είλαη αθφκε κεγάιε, ηδηαίηεξα, θαηά ηελ άλνημε φηαλ φινη νη πγξφηνπνη είλαη πην πγξνί φπνπ παξαηεξείηαη έλα εληππσζηαθφ πέξαζκα πνπιηψλ απφ ηελ 20

21 Αλαη. Μεζφγεην. ηελ δηαδξνκή κεηαλάζηεπζεο θαηά κήθνο ηεο αλαηνιηθήο αθηήο ν ρνηληάο απνηειεί κηα απφ ηηο ηξεηο ειψδεηο πεξηνρέο πνπ έρνπλ απνκείλεη ζηελ δψλε απηή. ηνλ πίλαθα 4, αλαθέξνληαη ηα είδε πηελψλ πνπ έρνπλ θαηαγξαθεί ζηελ πεξηνρή ηνπ ρνηληά θαη πεξηέρεηαη αλαθνξά ηνπ θαζεζηψηνο πξνζηαζίαο ηνπο ζε εζληθφ θαη δηεζλέο επίπεδν. ην ράξηε 8 ηνπ παξαξηήκαηνο, παξνπζηάδνληαη, ηα είδε νξληζνπαλίδαο ηνπ Παξαξηήκαηνο I ηεο Οδεγίαο 79/409/ΔΟΚ πνπ έρνπλ θαηαγξαθεί ζηελ πεξηνρή ηνπ ρνηληά θαη ππάξρεη αλαιπηηθή δηάθξηζή ηνπο ζε κεηαλαζηεπηηθά θαη θσιεάδνληα. Πίλαθαο 4 : Δίδε νξληζνπαλίδαο πνπ έρνπλ θαηαγξαθεί ζηελ πεξηνρή ηνπ ρνηληά, θαζεζηψο δηαηήξεζεο θαη πξνζηαζίαο ηνπο 21

22 22

23 23

24 Πεγή: Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ ηνπ Κέληξνπ Κσπειαζίαο θαη Καλφ ζηνλ ρνηληά ηνπ Γήκνπ Μαξαζψλα Αζπφλδπια. Ζ παλίδα ησλ αζπφλδπισλ ηνπ ρνηληά είλαη ζην ζχλνιφ ηεο άγλσζηε δεδνκέλνπ φηη έρνπλ γίλεη ειάρηζηεο παξαηεξήζεηο ζρεηηθά κε ηελ πεξηνρή ηνπ πγξνηφπνπ, νη νπνίεο είλαη ζπνξαδηθέο θαη ηπραίεο θαη γηα απηφ δε κπνξνχλ λα ζεσξεζνχλ αληηπξνζσπεπηηθέο. Ζ έθηαζε ηνπ ρνηληά ζεσξείηαη φηη παξνπζηάδεη ελδηαθέξνλ, φρη ηφζν, αλαθνξηθά, κε ηελ πηζαλφηεηα εχξεζεο ελδεκηθψλ εηδψλ, φζν σο πξνο ηελ δηαηήξεζε ππνιεηκκαηηθψλ πιεζπζκψλ απφ ραξαθηεξηζηηθά είδε ησλ πγξνηφπσλ, πνπ, ίζσο, έρνπλ πιένλ, πεξηνξηζηεί πνιχ ζηελ Αηηηθή. Ζ παξνπζία, ζεκαληηθψλ εηδψλ αζπφλδπισλ, απνηππψλεηαη θαη ζην ράξηε 8 ηνπ παξαξηήκαηνο ελψ ν πίλαθαο 5, παξνπζηάδεη είδε αζπνλδχισλ πνπ έρνπλ θαηαγξαθεί ζηελ πεξηνρή (ν νπνίνο βαζίζηεθε ζε πεξηζηαζηαθέο δεηγκαηνιεςίεο θαη πξνζσπηθέο παξαηεξήζεηο ηελ πεξίνδν Απξηιίνπ Οθησβξίνπ 1998) ηα ν- 24

25 πνία εθηηκψληαη, σο, ζεκαληηθά, εμαηηίαο, ηεο παξνπζίαο ηνπο ζε εζληθνχο ή δηεζλείο θαηαιφγνπο πξνζηαζίαο ή θαη ιφγσ, ηνπ βαζκνχ ζπαληφηεηάο ηνπο. Πίλαθαο 5 : Δίδε αζπνλδχισλ πνπ έρνπλ θαηαγξαθεί ζηελ πεξηνρή ηνπ ρoηληά Πεγή: Μειέηε Πεξηβαιινληηθψλ Δπηπηψζεσλ ηνπ Κέληξνπ Κσπειαζίαο θαη Καλφ ζηνλ ρνηληά ηνπ Γήκνπ Μαξαζψλα. 25

26 2. Ζ ηζηνξηθή αμία ηνπ ρνηληά Μαξαζψλα. Ο αξραίνο Μαξαζψλ απνηεινχζε καδί κε ηνπο γεηηνληθνχο δήκνπο ηεο Οηλφεο, ηεο Σξηθνξχλζνπ, θαη ηεο Πξνβαιίλζνπ ηελ Σεηξάπνιε. Ζ πεδηάδα ηνπ Μαξαζψλα έρεη δηαηεξήζεη, έσο ζήκεξα, ηελ αξραία ηεο κνξθή, θχξην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο νπνίαο ήηαλ ην κεγάιν έινο, ην νπνίν απνμεξάλζεθε κεξηθέο δεθαεηίεο πξηλ. Ο Μαξαζψλαο αλήθε ζηελ Αηληηαληίδα θπιή κέρξη ηέινπο ηεο αξραηφηεηνο θαη ε ζέζε ηνπ νπδέπνηε ακθηζβεηήζεθε. Ο ρνηληάο, είλαη ν ηφπνο δηεμαγσγήο, κεγάινπ ηκήκαηνο ηεο Μάρεο ηνπ Μαξαζψλα, θαηά ην 490.πρ ε νπνία απνηειεί ζηαζκφ γηα ηελ ηζηνξία ηεο Γεκνθξαηηθήο Αζήλαο. ηνλ φξκν ηνπ Μαξαζψλα, ν νπνίνο νξίδεη απφ ΝΑ ηελ πεδηάδα, πξνζνξκίζζεθαλ ηα πεξζηθά πινία θαη εθεί απνβηβάζζεθαλ νη Πέξζεο. πσο γλσξίδνπκε απφ ηνλ Ζξφδνην ηα Πεξζηθά πινία, πξνζνξκίζζεθαλ ζηελ αθηή κεηαμχ Κπλνζνχξαο θαη νξνχ θαη ην πεξζηθφ ζηξαηφπεδν απιψζεθε αλαγθαζηηθά ζε φιε ηελ αθηή θαη ηελ πεδηάδα έσο ην ηαπξνθνξάθη, ηε Μαθαξία Πεγή θαη ην Κάησ νχιη. Οη παξαηεηαγκέλνη Αζελαίνη α- πείραλ, ηνπιάρηζηνλ, νθηψ ζηάδηα (πεξίπνπ 1600κ.) απφ ηελ παξάηαμε ησλ Πεξζψλ, κεηά απφ δηαδνρηθέο κάρεο νη νπνίεο εμειίρζεζαλ απφ ηνλ ζεκεξηλφ Σχκβν κέρξη θαη ην «Μαξαζψλην Άιζνο» πνπ αλαθέξεη ν Αηζρχινο (δει. ην δάζνο) νη Πέξζεο ηξάπεθαλ ζε θπγή θαη πνιινί πλίγεθαλ ζην άιινηε κεγάιν έινο. 6 Ζ απφθαζε ηεο δηνίθεζεο λα θαηαζθεπαζζεί, ζηελ ελ ιφγσ πεξηνρή, ην Οιπκπηαθφ Κέληξν Κσπειαζίαο, πξνθάιεζε ηηο έληνλεο αληηδξάζεηο ηεο Αξραηνινγηθήο Δηαηξίαο αιιά, θαη, αξρηθά, ηεο αξκφδηαο Β Δθνξίαο Πξντζηνξηθψλ θαη Κιαζζηθψλ Αξραηνηήησλ. Σν αξκφδην ΤΠΠΟ ζηήξημε ηελ επηρεηξεκαηνινγία ηνπ, ζρεηηθά, κε ην γεγνλφο φηη, ην ελ ιφγσ έξγν δε ζα γίλεη ζε αξραηνινγηθή πεξηνρή, ζε γεσινγηθέο κειέηεο βάζεη ησλ νπνίσλ απνδεηθλχεηαη φηη ν ρψξνο πνπ ζα θαηαιάβεη ην θσπειαηνδξφκην θαιππηφηαλ ην 490 πρ απφ ζάιαζζα. ηελ ζπλέρεηα, φηαλ αλαθαιχθζεθαλ αξραηφηεηεο πιεζίνλ ηνπ ρψξνπ ησλ εξγαζηψλ πνπ γίλνληαλ γηα ην θσπειαηνδξφκην, παξφηη, είρε δεζκεπζεί φηη ζε κηα ηέηνηα πεξίπησζε ζα γηλφηαλ επαλεθηίκεζε ηνπ ζέκαηνο, απνθαζίζηεθε ε θαηά ηη, κεηαηφπηζε ηνπ θσπειαηνδξνκίνπ ψζηε λα θαηαζθεπαζζεί εθηφο ηνπ πεδίνπ ησλ αξραηνηήησλ. Οπζηαζηηθά, ην ΤΠΠΟ ζεψξεζε φηη είλαη ήζζνλνο ζεκαζίαο ηα επξήκαηα ζηελ ελ ιφγσ πεξηνρή, θαη φηη ην έξγν δελ επεξεάδεη ηνλ ηζηνξηθφ ρψξν ηεο Μάρεο ηνπ Μαξαζψλα. 6 Γηα πεξηζζφηεξεο πιεξνθνξίεο ζρεηηθά κε ηελ ηζηνξηθή θαη αξραηνινγηθή ζεκαζία ηνπ ρνηληά Μαξαζψλα βιέπε: 26

27 ηνλ ράξηε, πνπ είλαη απφ ηνλ νδεγφ πνπ έρεη εθδψζεη ε Αξραηνινγηθή Δηαηξεία, ζεκεηψλεηαη κε ηηο δχν ζπλερφκελεο γξακκέο ε πην πηζαλή ζέζε ηεο παξαηάμεσο ησλ Διιήλσλ θαη κε ηηο δηαθεθνκκέλεο γξακκέο ε πην πηζαλή ζέζε ηεο παξαηάμεσο ησλ Πεξζψλ. 27

28 Δηζαγσγή Οη Γηεζλείο πκβάζεηο θαη νη Κνηλνηηθέο Οδεγίεο απνηεινχλ αληηθείκελν αλαθνξάο ιφγσ ηνπ γεγνλφηνο φηη ζηνρεχνπλ ζηελ πξνψζεζε θαη εθαξκνγή ελφο θαζεζηψηνο πξνζηαζίαο θαη νξζνινγηθήο δηαρείξηζεο ηεο θπζηθήο καο θιεξνλνκηάο, ε νπνία έρεη αλαγλσξηζηεί σο δήηεκα πξσηαξρηθήο ζεκαζίαο ηφζν ζε Γηεζλέο φζν θαη ζε Κνηλνηηθφ επίπεδν. ηφρνο ηνπ ζπζηήκαηνο λνκηθήο πξνζηαζίαο είλαη ε πηνζέηεζε θαλφλσλ δηθαίνπ κε ηνπο νπνίνπο ξπζκίδνληαη νη αλζξψπηλεο δξαζηεξηφηεηεο κε ζθνπφ ηελ πξνζηαζία ησλ αμηψλ πνπ εκπεξηέρνληαη ζηνπο πγξνηφπνπο αιιά θαη ζηα ζπλδεφκελα κε απηνχο νηθνζπζηήκαηα. ρεηηθά κε ηα είδε (ηφζν ηεο ρισξίδαο φζν θαη ηεο παλίδαο) θαη ηνπο ηχπνπο νηθνηφπσλ πνπ απαληψληαη ζηνλ πγξφηνπν ηνπ ρνηληά απηά κπνξνχλ λα απνηειέζνπλ αληηθείκελν ξχζκηζεο ησλ πξναλαθεξζέλησλ θαλφλσλ δηθαίνπ. Άιισζηε ζηφρνο ησλ δξάζεσλ πνπ πξνηάζζνληαη είλαη ε δηαηήξεζε ηεο βηνπνηθηιφηεηαο ηεο νπνίαο ε αμία είλαη αλεθηίκεηε ηφζν απφ βηνινγηθήο θαη αηζζεηηθήο πιεπξάο φζν θαη απφ άπνςεο γελεηηθνχ πιηθνχ. 3. Γηεζλείο πκβάζεηο 3.1 Ζ χκβαζε Ρακζάξ. Ζ «χκβαζε γηα ηνπο Τγξνηφπνπο Γηεζλνχο εκαζίαο εηδηθά σο νηθνηφπνπο πδξφβησλ πηελψλ» 7 είλαη ε πξψηε ζχκβαζε πνπ αζρνιήζεθε απνθιεηζηηθά κε ηελ πξνζηαζία ησλ βηνηφπσλ θαη ππεγξάθε ζηηο 2 Φεβξνπαξίνπ 1971 ζηελ πφιε Ρακζάξ ηνπ Ηξάλ. Ζ ρψξα καο ήηαλ ην έβδνκν θξάηνο πνπ ππέγξαςε θαη ελεξγνπνίεζε ηελ χκβαζε ε νπνία ηέζεθε ζε ηζρχ ηελ 21/12/1975. Ζ Διιάδα θχξσζε ηελ ζχκβαζε Ρακζάξ κε ην ΝΓ 191/ (ΦΔΚ 350 ηεχρνο Α ). Κεληξηθή παξάκεηξνο ηεο ζχκβαζεο Ρακζάξ είλαη ε δηαηήξεζε θαη ε νξζνινγηθή δηαρείξηζε ησλ πγξνηφπσλ, ζαλ βαζηθή πξνυπφζεζε ηεο πξνζηαζίαο ησλ πηελψλ πνπ ηνπο ρξεζηκνπνηνχλ. Βαζηθή ηδέα ηνπ θαζεζηψηνο πξνζηαζίαο πνπ πξνηάζζεηαη απφ ηε ζχκβαζε είλαη, ε δεκηνπξγία ελφο Καηαιφγνπ Τγξνηφπσλ Γηεζλνχο Δλδηαθέξνληνο. 7 Ο νξηζκφο ηεο έλλνηαο ηνπ πγξνηφπνπ ζχκθσλα κε ηελ ζχκβαζε είλαη ηδηαίηεξα επξχο θαη πεξηιακβάλεη φινπο ηνπο ηχπνπο πγξνηνπηθψλ ζπζηεκάησλ ζπλεπψο ην πεδίν εθαξκνγήο ηεο εθηείλεηαη ζε φιεο ηηο πγξέο πεξηνρέο. Χο πδξφβηα πηελά νξίδνληαη εθείλα ηα νπνία εμαξηψληαη απφ ηνλ πγξφηνπν φρη κφλν γηα ηελ εμαζθάιηζε ηεο ηξνθήο ηνπο αιιά θαη γηα ηελ αλαπαξαγσγή ηνπο. Πεξηζζφηεξα γηα ηελ ζχκβαζε Ρακζάξ Βιέπε: Θ. Λαδαξέηνπ, Ζ λνκηθή πξνζηαζία ησλ πγξνηφπσλ ζηελ Διιάδα, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπια Αζήλα Κνκνηελή 1995, ζει.65-78, Β. Παπαγξεγνξίνπ, Ζ αξρή ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο, νη πγξφηνπνη δηεζλνχο ελδηαθέξνληνο θαη ε δηεζλήο ζχκβαζε ηνπ Ρακζάξ, Σεηξάδηα Δξγαζίαο Αξ.34 Αζήλα 1999, ζει. 5-29, θαζψο θαη ζηελ ηζηνζειίδα ηεο Οξληζνινγηθήο εηαηξείαο: φπσο θαη ηεο ίδηα ηεο χκβαζεο Ρακζάξ: 28

29 Άιισζηε φπσο αλαθέξεηαη ζην Άξζξν 2,4 ηεο ζχκβαζεο, θάζε ζπκβαιιφκελν κέξνο πξέπεη λα νξηνζεηήζεη ηνπιάρηζηνλ κηα πεξηνρή ε νπνία ζα ζπκπεξηιεθζεί ζηνλ θαηάινγν θαηά ηε ζηηγκή πνπ ππνγξάθεη ηε ζχκβαζε. 8 Δπίζεο θάζε ζπκβαιιφκελν κέξνο, ππνρξενχηαη λα θαηαξηίζεη θαη λα εθαξκφζεη εζληθφ ζρέδην δηαρείξηζεο ψζηε λα πξνσζήζεη ηε δηαηήξεζε θαη νξζνινγηθή ρξήζε 9 ησλ πγξνηφπσλ δηεζλνχο ελδηαθέξνληνο πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηνλ θαηάινγν ηεο ζχκβαζεο θαη, θαηά ην δπλαηφ, ηελ νξζνινγηθή ρξήζε ησλ πγξνηφπσλ πνπ βξίζθνληαη ζην έδαθφο ηνπ. Δπηπιένλ, θάζε ζπκβαιιφκελν κέξνο, νθείιεη λα πξνσζήζεη ηελ πξνζηαζία ησλ πγξνηφπσλ θαη ηεο πδξφβηαο νξληζνπαλίδαο νξηνζεηψληαο πξνζηαηεπφκελεο πεξηνρέο ζηνπο πγξνηφπνπο, αλεμάξηεηα απφ ην αλ πεξηιακβάλνληαη ή φρη ζηνλ θαηάινγν ηεο ζχκβαζεο, φπσο θαη λα ηνπο παξέρεη επαξθή κέζα γηα ηελ θχιαμή ηνπο. Ζ ζχκβαζε Ρακζάξ πξνβιέπεη επίζεο ηελ ελζάξξπλζε ηεο επηζηεκνληθήο έξεπλαο θαη ηεο αληαιιαγήο ζηνηρείσλ ζρεηηθά κε ηνπο πγξνηφπνπο, ηε ρισξίδα θαη ηελ παλίδα ηνπο δεδνκέλνπ φηη ε επηζηεκνληθή γλψζε θαη ε ηεθκεξίσζε απνηειεί πξνυπφζεζε ηεο πξνζηαζίαο, ελψ παξάιιεια επηρεηξεί λα πξνσζήζεη ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ ζρεηηθά κε ηελ δξάζεηο πνπ αλέπηπμαλ πξνθεηκέλνπ λα εθπιεξψζνπλ ηηο ζπκβαηηθέο ηνπο ππνρξεψζεηο θαη εηδηθφηεξα φηαλ νη δξάζεηο αθνξνχλ δηαζπλνξηαθνχο πγξνηφπνπο. Σέινο, ηα θξάηε κέξε ζην πιαίζην ηεο επηιεγείζεο πνιηηηθήο πξνζηαζίαο νθείινπλ λα πξνζπαζήζνπλ λα απμήζνπλ ηνλ αξηζκφ ησλ πδξφβησλ πηελψλ, φκσο ζην θείκελν ηεο ζχκβαζεο δελ πεξηγξάθνληαη κέηξα πξνζηαζίαο γεγνλφο πνπ δηθαηνινγείηαη απφ ην φηη ε εμέιημε ησλ πιεζπζκψλ ησλ πηελψλ εμαξηάηαη απφ 8 Ζ χκβαζε Ρακζάξ θαζηεξψλεη έμη θξηηήξηα βάζεη ησλ νπνίσλ γίλεηαη ε επηινγή ησλ πγξνηφπσλ πνπ ζα ραξαθηεξηζζνχλ σο δηεζλνχο ελδηαθέξνληνο θαη ζα πεξηιεθζνχλ ζηνλ Καηάινγν, θχξην γλψξηζκα φισλ ησλ θξηηεξίσλ είλαη, ν ζεκαληηθφο γηα νξηζκέλε επξχηεξε πεξηνρή ραξαθηήξαο ηνπο, απφ πιεπξάο νηθνινγηθήο, βνηαλνινγηθήο, δσνινγηθήο, ιηκλνινγηθήο ή πδξνινγηθήο. ηελ ζπλέρεηα θαηά ηελ πξψηε ηαθηηθή ζχλνδν ηεο Γηάζθεςεο ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ, ζην Κάιηαξη ην 1980, ηα θξηηήξηα απηά επαλαπξνζδηνξίζηεθαλ θαη δηαηξέζεθαλ ζε ηξεηο θαηεγνξίεο: α. θξηηήξηα γηα ηνλ ραξαθηεξηζκφ ησλ πγξνηφπσλ σο δηεζλνχο ελδηαθέξνληνο εηδηθά γηα ηα πδξφβηα πνπιηά, β. θξηηήξηα γηα ηνλ ραξαθηεξηζκφ ησλ πγξνηφπσλ σο δηεζλνχο ελδηαθέξνληνο εηδηθά γηα ηα θπηά θαη δψα, γ. θξηηήξηα γηα ηνλ ραξαθηεξηζκφ ησλ πγξνηφπσλ σο δηεζλνχο ελδηαθέξνληνο ιφγσ ηνπ κνλαδηθνχ θαη αληηπξνζσπεπηηθνχ ηνπο ραξαθηήξα. Ο ηειεπηαίνο επαλαπξνζδηνξηζκφο ησλ θξηηεξίσλ έγηλε θαηά ηελ 7 ε πλδηάζθεςε ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ, ζηελ Κφζηα Ρίθα ην 1999, φπνπ ηα θξηηήξηα είλαη πιένλ νθηψ θαη εκπεξηέρνληαη ζε δχν θαηεγνξίεο: α. θαηεγνξία πεξηνρψλ πνπ πεξηέρνπλ αληηπξνζσπεπηηθνχο, ζπάληνπο ή κνλαδηθνχο ηχπνπο πγξνηφπσλ, θαη β. θαηεγνξία πεξηνρψλ δηεζλνχο ζπνπδαηφηεηαο γηα ηε δηαηήξεζε ηεο βηνινγηθήο πνηθηινκνξθίαο. Σα θξηηήξηα απηά έρνπλ ηελ κνξθή ζπζηάζεσλ, κε ππνρξεσηηθνχ ραξαθηήξα. 9 Ζ νξζνινγηθή ρξήζε (wise use) αλαθέξεηαη ζηελ νηθνλνκηθή εθκεηάιιεπζε, κε παξάιιειε πξνζηαζία ησλ θπζηθψλ ραξαθηεξηζηηθψλ ηνπ ρψξνπ απφ θάζε θαηαζηξνθή, αιινίσζε ή ππνβάζκηζε. Αλαιπηηθά νξζνινγηθή ρξήζε ζεκαίλεη, απνδνηηθή εθκεηάιιεπζε ησλ πγξνηνπηθψλ πφξσλ πξνο φθεινο ηνπ αλζξψπνπ, θαηά ηξφπν ζπκβαηφ κε ηελ δηαηήξεζε ησλ θπζηθψλ ηδηνηήησλ ηνπ νηθνζπζηήκαηνο θαη ρξήζε ησλ πγξνηφπσλ απφ ηνλ άλζξσπν θαηά ηέηνην πνπ, λα απνθέξεη ζηαζεξά ηα κεγαιχηεξα δπλαηά νθέιε ζηηο ζεκεξηλέο γελεέο, δηαηεξψληαο παξάιιεια ην δπλακηθφ ησλ πφξσλ γηα ηελ θάιπςε ησλ αλαγθψλ θαη ησλ επηδηψμεσλ ησλ κειινληηθψλ γελεψλ (sustainable utilization). Θ. Λαδαξέηνπ, Ζ λνκηθή πξνζηαζία ησλ πγξνηφπσλ ζηελ Διιάδα, εθδ. Αλη. Ν. άθθνπια Αζήλα Κνκνηελή 1995, ζει

30 πνιινχο θαη δηαθνξεηηθνχο γηα θάζε είδνο παξάγνληεο νη νπνίνη πνιιέο θνξέο εθηείλνληαη πέξαλ ησλ εδαθηθψλ νξίσλ ελφο θξάηνπο. 3.2 χκβαζε ηεο Βφλλεο γηα ηε δηαηήξεζε κεηαλαζηεπηηθψλ εηδψλ αγξίσλ δψσλ. Σν θείκελν απηφ πηνζεηήζεθε ζην πιαίζην ηεο πλδηάζθεςεο θξαηψλ ζηε Βφλλε ζηηο 23/6/1979 θαη ηέζεθε ζε ηζρχ ηνλ Ννέκβξην ηνπ Ζ ρψξα καο θχξσζε ηελ ζχκβαζε κφιηο ην 1999 κε ηνλ Ν. 2719/1999. ηόρνο ηεο ζχκβαζεο είλαη ε πξνζηαζία ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ εηδψλ (φρη κφλν ησλ πνπιηψλ αιιά θαη ζειαζηηθψλ, ςαξηψλ, θαη αζπφλδπισλ) αλαγλσξίδνληαο φηη ηα είδε απηά ρξεηάδνληαη πξνζηαζία ζε φιν ην εχξνο ηεο κεηαλαζηεπηηθήο ηνπο δηαδξνκήο, θαη, φηη ε πξνζηαζία απηή απαηηεί ηελ δηεζλή ζπλεξγαζία θαη δξάζε. 11 Ζ ζχκβαζε ηεο Βφλλεο πξνβιέπεη ηξεηο βαζηθέο δξάζεηο γηα ηελ πξνζηαζία ησλ κεηαλαζηεπηηθώλ εηδώλ άγξηαο παλίδαο φπσο απηέο πεξηγξάθνληαη ζην άξζξν 2. Οη δξάζεηο απηέο αλαθέξνληαη: α. ζηελ πξνψζεζε, ζην ζπληνληζκφ, θαη ζηελ ππνζηήξημε ηεο έξεπλαο γηα ηα κεηαλαζηεπηηθά είδε, β. ζηελ εμαζθάιηζε ηεο άκεζεο πξνζηαζίαο ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ εηδψλ ηνπ παξαξηήκαηνο I, 12 γ. ζηελ ζχλαςε ζπκθσληψλ γηα ηελ πξνζηαζία θαη δηαρείξηζε ησλ κεηαλαζηεπηηθψλ εηδψλ ηνπ παξαξηήκαηνο II. 10 Ζ ζχκβαζε ηεο Βφλλεο απνηειεί κηα απφ ηηο παιαηφηεξεο δηεζλείο ζπλζήθεο πνπ απνζθνπνχλ ζηε δηάζσζε κεξηθψλ απφ ηα πην επάισηα είδε άγξηαο δσήο, απηψλ πνπ κεηαλαζηεχνπλ δηαζρίδνληαο θξαηηθά θαη γεσγξαθηθά φξηα θαη εμαξηψληαη, γηα ηελ επηβίσζή ηνπο, απφ πνιιαπιά νηθνζπζηήκαηα θαη δηθαηνδνζίεο. Σν θαζεζηψο πξνζηαζίαο πνπ ζεζπίδεη ε ζχκβαζε, βαζίδεηαη ζηελ γεληθή παξαδνρή φηη ε άγξηα παλίδα απνηειεί θνηλή θιεξνλνκηά ηεο αλζξσπφηεηαο, ελψ ηα απνδεκεηηθά είδε απνηεινχλ θνηλφ θπζηθφ πφξν, απφ ηνλ νπνίν κπνξνχλ λα εμαρζνχλ αμίεο αιιά ζπγρξφλσο γελλψληαη θαη ππνρξεψζεηο πξνζηαζίαο θαη νξζνινγηθήο δηαρείξηζεο. Σα είδε απηά κφλν κε κηα εληαία πνιηηηθή ζε φια ηα ελδηαθεξφκελα θξάηε είλαη δπλαηφλ λα πξνζηαηεπζνχλ απνηειεζκαηηθά. 11 Φηινζνθία ηεο ζχκβαζεο ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν εθαξκνγήο ηεο απφ πιεπξάο ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ είλαη φηη γηα ηα απεηινχκελα είδε ηνπ παξαξηήκαηνο I ε ζχκβαζε έρεη άκεζε ηζρχ, ελψ γηα ηα απνδεκεηηθά είδε ηνπ παξαξηήκαηνο II ηα νπνία παξνπζηάδνπλ ζπγθξηηηθά θαιχηεξε θαηάζηαζε δηαηήξεζεο απνηειεί ζχκβαζε πιαίζην, γηα ηελ ζχλαςε εμεηδηθεπκέλσλ ζπκθσληψλ πξνζηαζίαο θαη δηαρείξηζεο κεηαμχ ησλ ζπκβαιινκέλσλ κεξψλ. 12 Σα είδε ηνπ παξαξηήκαηνο I αθνξνχλ ηα είδε πνπ απεηινχληαη κε εμαθάληζε πνπ ρξεηάδνληαη απζηεξά πξνζηαηεπηηθά κέηξα. Γηα ηελ εγγξαθή ελφο είδνπο ζην παξάξηεκα ηεο ζχκβαζεο απαηηείηαη ε απφδεημε, βάζε φζν ην δπλαηφλ πιεξέζηεξσλ επηζηεκνληθψλ ζηνηρείσλ, φηη ην είδνο απεηιείηαη. Σν 1979 ην παξάξηεκα απηφ πεξηιάκβαλε 40 είδε ην 1999 ν αξηζκφο ησλ εηδψλ αλήιζε ζηα 76. Ζ αχμεζε ηνπ αξηζκνχ δε πξέπεη λα ζεσξεζεί σο αξλεηηθή εμέιημε κάιηζηα πξέπεη λα επηζεκαλζεί φηη πνιιά απφ ηα είδε πνπ απεηινχληαλ κε εμαθάληζε ην 1979 ζήκεξα παξνπζηάδνπλ αλάθακςε θαη πγηείο πιεζπζκνχο, απφ ηελ άιιε βέβαηα λέα είδε εληάζζνληαη ζηνλ θαηάινγν ησλ απεηινχκελσλ εμαηηίαο ηεο ζπλερνχο επέθηαζεο ησλ αλζξψπηλσλ δξαζηεξηνηήησλ ζε επαίζζεηα νηθνζπζηήκαηα. Ζ πξνζηαζία πνπ πξνβιέπεη ε ζχκβαζε αθνξά ηφζν ηα είδε φζν θαη ηνπο νηθνηφπνπο ηνπο. ρεηηθά κε ηελ πξνζηαζία ησλ εηδψλ πξνβιέπεηαη ε ππνρξέσζε απνρήο απφ παξεκβάζεηο αξλεηηθνχ ραξαθηήξα ζηηο ππνρξεψζεηο απηέο βέβαηα ππάξρνπλ θαη εμαηξέζεηο. Βιέπε Φιψξνπ Μαξία, Ννκνζεζία γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ πεξηβάιινληνο θαηά ην 2 ν θαη 3 ν ηεηξάκελν ηνπ 1999, άξζξν ζην πεξηνδηθφ Νφκνο θαη Φχζε ηεχρνο 3/